Rys historyczny wsi Zgniłobłoty

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Rys historyczny wsi Zgniłobłoty"

Teresa Czyż
8 lat temu
Przeglądów:

1 Rys historyczny wsi Zgniłobłoty Geneza wsi Zgniłobłoty sięga dawnych czasów historycznych. Nazwa wsi kształtowała się przez długi okres czasu. W roku 1400 miejscowość ta nazywała się Zgniełłobłotty. W czasie panowania Zakonu Krzyżackiego występuje późniejsza nazwa Faulenbruch, która jest używana do około 1560 roku. Od roku 1567 wieś nosi nazwę o zniemczonej pisowni Sgnilobloth lub Zgnilloblott. W roku 1897 w okresie silnej kolonizacji i germanizacji tych terenów wieś otrzymuje nazwę Koenigsmoor, którą to nazwę wybrał ówczesny cesarz Wilhelm II. Po zakończeniu I wojny światowej wieś wchodzi w skład państwa polskiego i otrzymuje nazwę Zgniłobłoty. W XII wieku, w okresie rozdrobnienia feudalnego obszar wsi należał do dzielnicy mazowiecko-kujawskiej. Od roku 1263 obszar ten należy do Zakonu Krzyżackiego. Wieś o nazwie Faulenbruch była chełmińską wsią czynszową należącą do biskupa w Chełmnie, do okręgu Bobrowo, które od 1246 roku przeszło na własność biskupa chełmińskiego na podstawie darowizny wielkiego mistrza. Wieś Faulenbruch w tym czasie liczyła 45 włók. Z tego w r sołtys miał 8 włók, wójt 4 włóki, karczmarz 2, 10 gospodarstw po 2 włóki i niejaki Choiński posiadał 9 wolnych włók. Z włók czynszowych uiszczano czynsz, który wynosił od każdej włóki 1 floren i 16 gr oraz 4 kapłony i 6 jaj. W roku 1454 wojska króla Kazimierza Jagiellończyka zajmują wieś. Na mocy pokoju toruńskiego z r wieś wchodzi w skład państwa polskiego. W latach wieś przeżywa najazd Szwedów. Wieś uległa zniszczeniu. W roku 1639 ani jedno gospodarstwo nie było obsadzone. Nie na długo mieszkańcy wsi zapomnieli najazd szwedzki, bo już w roku 1655 wojska szwedzkie ponownie zajmują wieś. Dopiero w roku 1659 wojska szwedzkie ustępują ze wsi, lecz wieś przechodzi pod władzę Prus Książęcych. Następują lata spokoju i wytchnienia dla mieszkańców wsi po burzliwym i tragicznym okresie potopu szwedzkiego. W latach wieś przeżywa najazd wojsk rosyjskich, zaś w roku 1772 wieś zostaje zajęta przez oddziały wojsk pruskich. W roku 1772 na mocy traktatu rozbiorowego wieś zostaje włączona do ziem wchodzących w skład zaboru pruskiego do roku W 1773 r. było 10 gospodarstw. W roku 1789 wieś liczyła 20 zabudowań (domów) z karczmą. W latach wieś wchodzi w skład ziem Księstwa Warszawskiego. Mieszkańcy wsi niedługo mieli wolność, gdyż w roku 1815 na mocy 1

W roku 1897 w okresie silnej kolonizacji i germanizacji tych terenów wieś otrzymuje nazwę Koenigsmoor, którą to nazwę wybrał ówczesny cesarz Wilhelm II.

2 postanowień Kongresu Wiedeńskiego wieś zostaje włączona w skład Królestwa Pruskiego. W roku 1824 założono szkołę w Zgniłobłotach. W roku 1851 sołectwo nabył Karol Ferdynand Hoffmann wraz z więcej gospodarstwami za talarów. W 3 lata później kupuje je wraz z dalszymi gospodarstwami August Sommer Buczek za talarów. W roku 1858 nabywa wieś Zgniłobłoty za cenę talarów Hermes Wonsin. W roku 1885 wieś liczyła 43 zabudowań, 219 mieszkańców ( w tym 118 ewangelików, 98 katolików, 3 innowierców). W roku 1886 nabywa wieś pani Wendland z domu Hermes. Folwark tutejszy o obszarze ok. 700 mórg pięknej i urodzajnej ziemi nabyła komisja kolonizacyjna w roku 1888 za marek. Wieś ta, która jeszcze przed 40 laty liczyła około 100 polskich włościan i chałupników, już teraz z małymi wyjątkami, jest w ręku Niemców i ma szkołę ewangelicką. W roku 1893 majątek Zgniłobłoty liczący wówczas 220 ha został rozparcelowany. Teren całych Zgniłobłot obejmował wówczas 740 ha. Na początku XX wieku ze wsi Zgniłobłoty emigrowało wiele osób w poszukiwaniu chleba i pracy do Niemiec, Belgii, Francji oraz Ameryki Północnej i Południowej. Pierwsza wojna światowa przyniosła straty ludnościowe, wielu wróciło inwalidów. Po zakończeniu I wojny światowej powracają ci, którzy przed latami wyemigrowali w poszukiwaniu pracy. Wielu z nich wykupuje gospodarstwa od Niemców, którzy sprzedając swe posiadłości uchodzą do Niemiec. W okresie międzywojennym zmienia się oblicze gospodarcze wsi. Powstają takie punkty jak: masarnia, 3 sklepy spożywcze, kołodziej, 3 kowali, stolarz, malarz i szewc. W dniu 1 września 1939 r. wybucha druga wojna światowa. Oddziały hitlerowskie zajmują wieś. Rozpoczyna się okres przeszło 5-letniej okupacji hitlerowskiej, bardzo tragicznej i pamiętnej dla mieszkańców wsi. W roku 1942 i 1943 okupant przeprowadza masową akcję wysiedleńczą polskich rodzin z ich gospodarstw. W przeciągu kilku dni 38 rodzin zostało pozbawionych dachu nad głową i środków do życia. Na wysiedlonych gospodarstwach osiedlali się miejscowi Niemcy lub koloniści niemieccy sprowadzani z Rzeszy. 2

W roku 1858 nabywa wieś Zgniłobłoty za cenę 29 100 talarów Hermes Wonsin. W roku 1885 wieś liczyła 43 zabudowań, 219 mieszkańców ( w tym 118 ewangelików, 98 katolików, 3 innowierców).

3 W pierwszych dniach okupacji miały miejsce egzekucje 2 mieszkańców rozstrzelano w pobliżu zabudowań, wielu innych aresztowano, zamknięto w budynku szkolnym i bito ich, wreszcie wywieziono w niewiadomym kierunku i pomordowano. Wielu mężczyzn zostało wciągniętych w szeregi armii hitlerowskiej. Kilku innych mieszkańców wsi walczyło z najeźdźcą hitlerowskim na różnych frontach II-giej wojny światowej. Niektórzy z nich polegli lub wrócili okaleczeni, by przypomnieć nam dziś tragiczne dni przeżytej wojny. W dniu 22 stycznia 1945 r. wieś Zgniłobłoty została wyzwolona przez Armię Radziecką. Miejscowa ludność przystępuje z zapałem do likwidacji pozostałości okresu wojennego. W roku zostaje położony odcinek szosy o nawierzchni tłuczeniowej od początku wsi przez wieś do Dąbrówki, o długości 2 km, na trasie Brodnica Wąbrzeźno, dzięki któremu od 1957 roku kursują autobusy PKS. W roku 1956 doprowadzono z Bobrowa do Zgniłobłot linię telefoniczną i zainstalowano telefon w miejscowym młynie i punkcie felczerskim. W roku 1962 przeprowadzono nową bonitację gleb, a roku 1963 badania gleboznawcze. W roku 1963 przeprowadzono elektryfikację wsi. Na stan ogólny 118 gospodarstw zelektryfikowano 85. Elektryfikacja przyczynia się do szybszego rozwoju gospodarczego i kulturalnego wsi. W roku 1965 przystąpiono do przeprowadzenia robót melioracyjnych na terenie wsi oraz budowy remizy strażackiej. We wsi było wówczas 5 telewizorów, z tej liczby 1 znajdował się w miejscowej szkole podstawowej. We wsi z każdym rokiem przybywa coraz więcej nowych domów, budowanych w stylu współczesnym. Do starych budowli należy zaliczyć 250 letni dom Cellmera Zenona, w którym była dawna karczma, do której zjeżdżali się dawniej myśliwi na polowania. 3

Kilku innych mieszkańców wsi walczyło z najeźdźcą hitlerowskim na różnych frontach II-giej wojny światowej.

4 Szkoła podstawowa Pierwsza wiadomość o założeniu szkoły w Zgniłobłotach pochodzi z roku W roku 1928 pracuje tu 2 nauczycieli polskich i 1 nauczyciel niemiecki, liczba uczniów polskich wynosi 94 i niemieckich 28. W roku szkolnym 1938/39 dotychczasowa szkoła stopnia I została szkołą stopnia II z najwyższą klasą VII. We wrześniu 1939 r. Niemcy zajmują budynek szkolny. Niszczą akta szkolne, książki, przybory i pomoce naukowe. Podczas okupacji odbywała się nauka szkolna dla dzieci Niemców, grupy III i IV tzw. Volkslisty i innych zdolnych dzieci. W styczniu 1945 kończy się okupacja hitlerowska, szkoła staje się placówką polską. Wkrótce po wyzwoleniu wsi w 1945 r. rozpoczynają się zajęcia lekcyjne w tej szkole. Pracuje tu dwóch nauczycieli w dwu izbach lekcyjnych realizując program kl. I-V. W roku szkolnym 1946/47 realizuje się program kl. I-VI w tutejszej szkole od 1 lutego 1947 tj. od półrocza o 3 nauczycielach. W roku szkolnym 1947/48 realizuje się program nauczania kl. I-VII o 3 nauczycielach. W roku szkolnym 1947/48 starsza młodzież uzupełnia wykształcenie na kursie wieczorowym dla dorosłych. W roku szkolnym 1949/50 obniżono stopień organizacyjny szkoły realizując program nauczania kl. I-VI o 2 nauczycielach. Zorganizowano kl. VII w sąsiedniej wsi Bobrowo jako centrum gromady, do której uczęszczały tutejsze dzieci do kl. VII. W roku szkolnym 1955/56 realizuje tutejsza szkoła jeszcze program nauczania kl. I-VI, ale już o 3 nauczycielach. Od roku szkolnego 1958/59 podniesiono stopień organizacyjny tutejszej szkoły do 7-klasowej o 4 nauczycielach, która staje się szkołą zbiorczą dla sąsiednich szkół niepełnych, jak: Dąbrówka i Zarośle. Następnie w roku szkolnym 1962/63 realizuje program pełnej szkoły 7-klasowej o 5 nauczycielach z liczbą uczniów 154. W roku szkolnym 1964/65 było 5 etatów nauczycielskich + 1 dodatkowo czyli 6 nauczycieli z liczbą uczniów 158. Od roku 1966/67 szkoła realizowała program ośmioklasowej szkoły podstawowej o 6 nauczycielach z liczbą uczniów około 180. Od roku 1977 w szkole dzieci uczyły się w klasach 0-III. W 1998 r. szkoła podstawowa w Zgniłobłotach została zlikwidowana. 4

W roku szkolnym 1938/39 dotychczasowa szkoła stopnia I została szkołą stopnia II z najwyższą klasą VII. We wrześniu 1939 r. Niemcy zajmują budynek szkolny.

5 1824 r r. 5

6 Przemysł młynarski Młyn gazowy Zgniłobłoty kupił Leonard Żuchowski od Niemca po I wojnie światowej. W okresie okupacji Żuchowski został wysiedlony i młyn przejął Niemiec. Po II wojnie były właściciel Żuchowski wrócił i przejął go do dalszej produkcji. W roku 1953 młyn przejęła do produkcji Rolnicza Spółdzielnia Samopomoc Chłopska Zarząd Młynów Gospodarczych w Warszawie. W r młyn został przekazany w gestię GRN Bobrowo. Później został zelektryfikowany. Opracowała Aneta Dec na podstawie pracy dyplomowej z zakresu geografii Polski wykonanej przez mojego dziadka śp. Klemensa Tadajewskiego oraz kroniki szkoły podstawowej w Zgniłobłotach. 6

W roku 1953 młyn przejęła do produkcji Rolnicza Spółdzielnia Samopomoc Chłopska Zarząd Młynów Gospodarczych w Warszawie. W r.

7 DANE OSOBOWE Imię i nazwisko: Aneta Dec Data urodzenia: 1995 r. Szkoła: III Liceum Ogólnokształcące w Brodnicy Adres do korespondencji: Nieżywięć 235, Nieżywięć Telefon kontaktowy: OŚWIADCZENIE Oświadczam że zapoznałam się z regulaminem konkursu,,historia mojej miejscowości" i akceptuję jego treść. Wyrażam zgodę na podanie moich danych osobowych i ich przetwarzanie na potrzeby przeprowadzenia konkursu. Wyrażam zgodę na opublikowanie mojego imienia i nazwiska oraz pracy na stronie internetowej Organizatora, w mediach oraz innych miejscach, w których prace będą prezentowane. Nieżywięć, r. 7

Oświadczam że zapoznałam się z regulaminem konkursu,,historia mojej miejscowości" i akceptuję jego treść.

Podobne dokumenty

Historia wsi Wólka Krosnowska

Historia wsi Wólka Krosnowska Wieś Wólka Krosnowska powstała przed 1579 rokiem brak jest źródła podającego dokładny rok powstania wsi. 1579 r. Wieś część Macieja 1 łan, część Mikołaja 1 łan. Razem 2 łany.