PSYCHO KREACJE. program aktywizujący dla. młodzieży z zaburzeniami psychicznymi.

Transkrypt

1 PSYCHO KREACJE program aktywizujący dla młodzieży z zaburzeniami psychicznymi. Autorzy programu: dr n. med. Anna Serafin specjalista psychiatrii dzieci i młodzieży mgr Agnieszka Czechowska psycholog Mazowieckie Centrum Neuropsychiatrii Sp. z o.o. w Zagórzu k/warszawy, Wiązowna, Tel/Fax , Kapitał Zakładowy , 00 zł Sąd Rejonowy dla M. St. Warszawy w Warszawie, XIV Wydział Gospodarczy, KRS , NIP , REGON Nr konta: , sekretariat@centrumzagorze.pl,

2 1. Opis problemu zdrowotnego a. Problem zdrowotny Zaburzenia psychiczne wśród młodzieży są aktualnie znaczącym problemem zdrowotnym i społecznym. Młodzież przebywająca w Ośrodku reprezentuje dużą grupę młodzieży zagrożonej poważną chorobą psychiczną, jaką jest schizofrenia oraz zaburzeniami nastroju. W Ośrodku przebywa młodzież ucząca się, w wieku lat z rozpoznaniami ze spektrum schizofrenii, spektrum zaburzeń afektywnych i zaburzeń adaptacyjnych ( F20-39 oraz F43). Aktualnie w hostelu przebywa 24 pacjentów (w trybie całodobowym). Pobyty trwają od 1 do 10 miesięcy. Młodzież ta ze względu na swoje objawy, głównie lęk, depresję, a także urojenia i halucynacje, ma tendencje do izolowania się i wypadania z ról społecznych, w tym przerywania nauki. Szczególnie silnym objawem jest lęk społeczny. Młodzież z zaburzeniami psychicznymi to grupa pacjentów w szczególnie trudnej sytuacji, ponieważ na objawy chorobowe nakładają się trudności okresu dojrzewania, co z jednej strony sprawia trudności diagnostyczne, lecz z drugiej daje możliwość wczesnej interwencji i tym samym podjęcia działań profilaktycznych dla rozwoju poważnych chorób psychicznych. Szczególne znaczenie ma konfrontacja swoich możliwości z oczekiwaniami samego dorastającego, jego rodzinny i najbliższego otoczenia oraz niepewność, czy sprawdzi się on w roli dorosłej we wszystkich jej aspektach. Zwykle objawom chorobowym towarzyszą trudności szkolne, zrywanie kontaktów z rówieśnikami, pogorszenie się relacji z najbliższymi, zamknięcie się w sobie. Narastające objawy u dorastającego wymagają szczególnej uwagi, zwłaszcza, dlatego, że doprowadzić mogą do próby samobójczej lub samobójstwa. W leczeniu największą rolę odgrywa psychoterapia (terapia rodzinna, grupowa, indywidualna), farmakoterapia, a także oddziaływania psychospołeczne, prowadzące do poprawy, jakości życia, poprawy relacji, wzrostu poczucia własnej wartości. Odpowiednie leczenie zaburzeń o wczesnym początku (szczególnie występujących u dzieci i młodzieży) mogłoby w przyszłości wpłynąć na zdrowie psychiczne populacji osób dorosłych. Ważnym problemem zdrowotnym jest również brak wiedzy i świadomości społecznej dotyczącej osób z zaburzeniami psychicznymi. Zarówno rówieśnicy, ich rodzice, jak i osoby pracujące z młodzieżą nie znają specyfiki problemów młodych osób doświadczających problemów zdrowia psychicznego. Z tego powodu doświadczają oni wykluczenia z życia społecznego, są narażeni na dyskryminację i nie mają możliwości realizacji ważnych zadań rozwojowych. b. Epidemiologia Wg danych Narodowego Programu Zdrowia dane europejskie wskazują na znaczne rozpowszechnienie zaburzeń psychicznych, co pociąga za sobą narastające koszty społeczne i gospodarcze. W 2004 roku 27% dorosłych mieszkańców Europy doświadczało zaburzenia zdrowia psychicznego. Najczęściej występujące problemy zdrowia psychicznego to zaburzenia lękowe i depresje. Przewiduje się, że do 2020 roku depresja będzie najpowszechniej występującym zaburzeniem psychicznym. Grupą szczególnie wymagającą pomocy jest młodzież, ze względu na jej pogarszające się samopoczucie psychospołeczne. Dane epidemiologiczne dotyczące rozpowszechnienia zaburzeń psychicznych wśród młodzieży mówią o tym, że 40 % młodych ludzi pomiędzy 17 a 25 rokiem życia doświadcza problemów zdrowia psychicznego. Na szczycie tej listy są zaburzenia depresyjne, lękowe, osobowości oraz uzależnienia. Występowanie schizofrenii określa się

3 na poziomie 1 % populacji. W ośrodku w Zagórzu przebywa 24 osób, z czego 40% to osoby z diagnozami z kręgu schizofrenii i pozostałe z diagnozami zaburzeń nastroju lub adaptacyjnych. c. Populacja podlegająca jednostce samorządu terytorialnego i populacja kwalifikująca się do włączenia do programu Do programu kwalifikuje się młodzież przebywająca aktualnie w Hostelu Ośrodku Rehabilitacji Socjopsychiatrycznej. Jest to młodzież w wieku lat, z diagnozami z kręgu schizofrenii, zaburzeń nastroju i zaburzeń adaptacyjnych (wg ICD-10: F20, F30, F40). Z programu ośrodka potencjalnie mogą korzystać mieszkańcy całej Polski, posiadający uprawnienie do korzystania ze świadczeń leczniczych, skierowani do pobytu w ośrodku, których stan zdrowia pozwala na korzystanie z programu rehabilitacyjno-terapeutycznego. Z założenia jest to ośrodek opieki poszpitalnej, dla osób, które są w wyrównanym stanie psychicznym. W programie przewiduje się udział 23 pacjentów aktualnie przebywających, w Hostelu oraz 7 byłych pacjentów (razem 30 osób). d. Obecne postępowanie w omawianym problemie zdrowotnym ze szczególnym uwzględnieniem gwarantowanych świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Obecne postępowanie obejmuje świadczenia finansowane przez NFZ, które obejmują: pobyt w Hostelu, opiekę lekarską, pielęgniarską, farmakoterapię, terapię grupową oraz w ograniczonym zakresie oddziaływanie psychospołeczne. Brakuje środków na metody aktywizujące i przeciwdziałające wykluczeniu społecznemu. e. Uzasadnienie potrzeby wdrożenia programu Program zdrowotny przyczyni się do wzrostu wiedzy społeczeństwa na temat zdrowia psychicznego, co jest celem głównym Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego (Cel 1: promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym). Ten cel będzie realizowany poprzez cele szczegółowe: upowszechnienie wiedzy na temat zdrowia psychicznego, kształtowanie zachowań i stylów życia korzystnych dla zdrowia psychicznego, rozwijanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach zagrażających zdrowiu psychicznemu; zwiększenie integracji społecznej osób z zaburzeniami psychicznymi. Potrzeba realizacji programu wynika również z celów Narodowego Programu Zdrowia na lata : Wspieranie rozwoju i zdrowia fizycznego i psychospołecznego oraz zapobieganie najczęstszym problemom zdrowotnym i społecznym dzieci i młodzieży(cel operacyjny 8). Zgodnie z najnowszą propozycją Światowej Organizacji Zdrowia (2005) we współczesnej strategii działań na rzecz zdrowia i rozwoju dzieci i młodzieży głównymi kierunkami działań powinny być: zmniejszenie nierówności w zdrowiu, rozwijanie zasobów dla zdrowia, eliminowanie czynników ryzyka dla zdrowia. Za priorytety uznaje się intensyfikację działań z zakresu promocji zdrowia w odniesieniu do dzieci i młodzieży, które będą odbywały się poprzez programy opracowane z udziałem samej młodzieży oraz przez tworzenie warunków do spędzania czasy w sposób aktywny i służący zdrowiu. Program Psycho-kreacje jest nakierowany na pobudzanie kreatywności i aktywności młodych ludzi z poważnymi problemami zdrowia psychicznego aktualnie korzystających z rehabilitacji

4 socjopsychiatrycznej w Hostelu w Otwocku. Zaplanowane w projekcie działania służyć mają wzmacnianiu poczucia własnej wartości jego uczestników a przez to korzystnie wpłynąć na ich stan psychiczny. Promocja efektów projektu ma przyczynić się do zapobiegania stygmatyzacji osób chorujących psychicznie. Mimo swojej sytuacji zdrowotno społecznej, młodzież ta ma realne szanse na powrót do normalnego funkcjonowania w systemie społecznym. Ważnym elementem projektu jest przesłanie skierowane do zdrowej części społeczeństwa, które pokazuje, że osoby z zaburzeniami psychicznymi są wśród nas, mają podobne marzenia, talenty i warto je zauważyć. Pokazuje również, że choroba psychicznego to nie wyrok można się leczyć i powrócić do swoich ról społecznych. 2. Cele programu a. Cel główny Promocja zdrowia psychicznego Wspieranie rozwoju psychospołecznego oraz zapobieganie najczęstszym problemom zdrowotnym i społecznym dzieci i młodzieży. Zmniejszenie izolacji społecznej młodzieży Poprawa jakości życia osób z zaburzeniami psychicznymi b. Cele szczegółowe zwiększenie poziomu kompetencji społecznych poprzez konieczność włączenia się w pracę zespołową wykorzystanie metody aktywizacji i wspierania młodzieży z zaburzeniami psychicznymi opartej na twórczym i artystycznym potencjale jego beneficjentów wzrost poczucia własnej wartości kształtowanie prawidłowych relacji rówieśniczych wzrost wiedzy i zmiana postaw wobec młodzieży z zaburzeniami psychicznymi c. Oczekiwane efekty Poprawa stanu psychicznego młodzieży biorącej udział w programie poprzez: - wyjście z bierności i izolacji mobilizację potencjału intelektualnego oraz twórczego w ramach realizowanych aktywności zmniejszenie liczby osób z dyskomfortem psychicznym, a zwłaszcza z objawami lękowymi, depresyjnymi, reakcjami kryzysowymi i myślami samobójczymi promowanie zdrowia psychicznego poprzez dostarczanie wiedzy i umiejętności potrzebnych do prawidłowego psychospołecznego rozwoju dzieci i młodzieży kształtowanie zachowań korzystnych dla zdrowia psychicznego poprawa jakości życia osób chorych na przewlekłe choroby psychiczne.

5 d. Mierniki efektywności odpowiadające celom programu. Miernikiem efektywności będzie monitorowanie stanu psychicznego i subiektywnego poczucia jakości życia, określane podczas rozmów klinicznych z lekarzem. 3. Adresaci programu (populacja programu) a. Oszacowanie populacji, której włączenie do programu jest możliwe Program kierowany jest do młodzieży chorującej psychicznie, aktualnych i byłych mieszkańców Hostelu - Ośrodka Rehabilitacji Socjopsychiatrycznej w Otwocku (razem 30 osób). Z programu skorzystają też odbiorcy publikacji oraz widzowie spektaklu. Przewiduje się, że będzie to grupa ok 400 osób -uczniów szkół średnich, nauczycieli, studentów, rodziny i lokalne środowisko. b. Tryb zapraszania do programu Propozycja skierowana do wszystkich pacjentów aktualnie przebywających w Ośrodku, oraz tych którzy zakończyli pobyt w ciągu ostatniego roku. Zaproszenia odbiorców publikacji i spektaklu - poprzez stronę internetową Hostelu oraz Mazowieckiego Centrum, ogłoszenia, zaproszenia i informacje wysyłane pocztą tradycyjną i mailową. Rekrutacja uczestników warsztatów będzie skierowana do osób pracujących z młodzieżą z terenu Województwa Mazowieckiego ogłoszona na stronach internetowych. 4. Organizacja programu a. Części składowe, etapy i działania organizacyjne Podstawowe elementy projektu: praca nad przygotowaniem przez młodzież z Hostelu nowej publikacji tytuł do ustalenia z młodzieżą na etapie wspólnej pracy, przygotowanie spektaklu teatralnego nawiązującego do powyższej publikacji. Działania w ramach projektu: 1. Utworzenie dwóch Grup Projektowych: literackiej i teatralnej. W pracę Grup zaangażowani będą również studenci - praktykanci. Warsztaty Grupy Literackiej- praca nad publikacją (10 spotkań, 2 prowadzących). Warsztaty Grupy Teatralnej- praca nad spektaklem (10 spotkań, 2 prowadzących). 2. Wyjazdowe 3 dniowe plenery pobudzające kreatywność. W ramach wyjazdu zaplanowane są plenery fotograficzne, malarskie, zajęcia narracyjne i teatralne oraz muzyczne. Wyjazd w obrębie Województwa Mazowieckiego. Uczestnicy: 30 pacjentów, 8 osób z kadry i ew. studentów łącznie 38 osoby. Opieka nad uczestnikami będzie wkładem własnym Centrum w projekt. 3. Wydruk publikacji (przygotowanie, korekta, skład, druk i in). Nakład 150 egzemplarzy. 4. Premiera spektaklu wraz z promocją publikacji. 5. Upowszechnianie metody pracy opartej na kreatywności młodzieży - warsztaty dla osób pracujących z młodzieżą - 2 warsztaty po 4 godz, po 2 osoby prowadzące. Osoby uczestniczące w warsztatach będą rekrutowane wśród osób pracujących z młodzieżą, zatrudnionych na terenie

6 województwa mazowieckiego, kwalifikowane wg kolejności zgłoszeń. Ogłoszenie o warsztatach będzie podane do publicznej wiadomości. W trakcie warsztatów osoby prowadzące będą prezentowały efekty programu oraz przeprowadzą zajęcia na temat tego metod pracy z młodzieżą opartych na zasobach. 6. Administrowanie projektu: koordynacja, obsługa księgowa, materiały i in. b. Planowane interwencje W trakcie projektu przewiduje się stosowanie strategii z zakresu interwencji psychospołecznych a także terapii poznawczo behawioralnej (radzenia sobie ze stresem, zapewniania wsparcia społecznego, edukacja, techniki pamięciowe). Ważnym elementem jest arteterapia (terapia narracyjna, drama) oraz metody warsztatowe. c. Kryteria i sposób kwalifikacji uczestników 1. Zdiagnozowane zaburzenie psychiczne wg kryteriów diagnostycznych ICD 10, w tym zaburzenia ze spektrum schizofrenii i inne psychozy, zaburzenia nastroju, Zespół Aspergera i in. 2. Wiek lat 3. Realne zagrożenie wykluczeniem społecznym i w przyszłości niesamodzielnością społeczną i ekonomiczną 4. Młodzież w trakcie pobytu rehabilitacyjnego w Ośrodku MORS/ hostelu w Zagórzu oraz osoby po pobycie. Kwalifikacja będzie odbywała się poprzez rozmowy z uczestnikami i wybór właściwej formy aktywności. d. Zasady udzielania świadczeń w ramach programu Świadczenia w programie będą udzielane zgodnie z zasadą równych szans. Każdy pacjent ośrodka będzie zaproszony do udziału w programie, na miarę swoich możliwości psychofizycznych. Osoby spoza ośrodka będą kwalifikowane na podstawie badania ich motywacji i możliwości systematycznego udziału w zajęciach. e. Sposób powiązania działań programu ze świadczeniami zdrowotnymi finansowanymi ze środków publicznych Działania programu powiązane są ze świadczeniami zdrowotnymi, w taki sposób, że pobyt i leczenie uczestników programu jest finansowane ze środków publicznych. f. Sposób zakończenia udziału w programie i możliwości kontynuacji otrzymywania świadczeń zdrowotnych przez uczestników programu, jeżeli istnieją wskazania. Po zakończeniu programu, uczestnicy będą mieli możliwość kontynuacji korzystania ze świadczeń zdrowotnych.

7 W miarę możliwości terapeuci będą wykorzystywać doświadczenie z udziału w programie w realizowanym w ramach świadczeń programie rehabilitacji socjopsychiatrycznej. g. Bezpieczeństwo planowanych interwencji Brak niebezpieczeństw związanych z udziałem w programie. h. Kompetencje/warunki niezbędne do realizacji programu Kadra Modelowego Ośrodka Rehabilitacji Socjopsychiatrycznej: psycholodzy, lekarz, pedagodzy, terapeuci zajęciowi. W większości o długim stażu pracy w Hostelu i bogatym doświadczeniu zawodowym w pracy z młodymi ludźmi dotkniętymi zaburzeniami psychicznymi. Hostel posiada zaplecze niezbędne do realizacji zadań programu (sale do pracy twórczej oraz do prób teatralnych). i. Dowody skuteczności planowanych działań (zgodnie z art.31a ust.1 pkt.4, 5 i 6 ustawy[1]) j. Opinie ekspertów klinicznych Zarówno tworzenie autonarracji, jak i wykorzystanie dramy w pracy z młodzieżą należą do metod powszechnie stosowanych w leczeniu i profilaktyce zdrowia psychicznego. Na uwagę zasługują badania Pennebakera (2002), które wskazują autonarrację jako skuteczną metodę przepracowania doświadczenia (w tym wypadku doświadczenia choroby). Metoda pracy z użyciem dramy ma już uznaną pozycję jako metoda wspierająca terapię zaburzeń psychicznych. Spektakl teatralny i książka, stworzone przez pacjentów, będą też artystycznym środkiem przekazu wiedzy o chorobie i pobudzenia do refleksji. O programie pozytywnie wypowiedziała się prof. Irena Namysłowska, która zapoznała się z nim podczas Konferencji Psychiatrii Dzieci i Młodzieży. k. Zalecenia, wytyczne i standardy dotyczące postępowania w problemie zdrowotnym, którego dotyczy wniosek Standardem postępowania w opisywanym problemie zdrowotnym jest poza leczeniem farmakologicznym i psychoterapią, pobudzanie aktywności pacjentów, wzmacnianie zdrowej części ich osobowości, zapobieganie izolacji społecznej i marginalizacji. l. Dowody skuteczności (efektywności klinicznej) oraz efektywności kosztowej Dowodami skuteczności jest poprawa stanu psychicznego, wzrost poczucia własnej wartości i poziomu kometencji społecznych osób uczestniczących w podobnym projekcie, realizowanym w roku 2011 oraz ł. Informacje na temat podobnych programów zdrowotnych wykonywanych w zgłaszającej program lub w innych jednostkach samorządu terytorialnego, (jeżeli są dostępne) Projekt ten nawiązuje do doświadczeń z Projektu Ja też mam talent, zrealizowanego w Hostelu w 2011 r. i dofinansowanego przez Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej z budżetu

8 Województwa Mazowieckiego. Celem projektu Ja tez mam talent było wydanie publikacji z autonarracjami młodzieży z zaburzeniami psychicznymi zatytułowanej ZWROTNICA: nasze psychonarracje. W ramach projektu młodzież (pod kierunkiem terapeutów) przygotowała własne teksty opisujące jej przeżycia związane z chorobą psychiczną oraz również przygotowała oprawę graficzną publikacji. Było to doświadczenia, które wyraźnie wzmocniło poczucie własnej wartości biorącej udział w projekcie młodzieży. Szeroka akcja promocyjna miała na celu przeciwdziałanie marginalizacji społecznej autorów i ogólnie osób z zaburzeniami psychicznymi. Patronem medialnym publikacji był TVP2 i była ona dwukrotnie promowana w PANORAMIE oraz podczas autorskiego wieczoru promocyjnego w warszawskim Traffic-u. Informacja o ZWROTNICY ukazała się również w Kronice Mazowieckiej, w dziale Książki z mazowieckiej półki. ZWROTNICA prezentowana była również podczas Konferencji Psychiatrii Dzieci i Młodzieży Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego we wrześniu 2012 i spotkała się z dużym zainteresowaniem specjalistów, jako wartościowa metoda pracy z młodzieżą oraz jako narzędzie służące popularyzacji wiedzy na temat zdrowia psychicznego młodych ludzi. Nowy projekt nawiązuje również do występu teatralnego młodzieży z Hostelu, zaprezentowanego podczas obchodów w Zagórzu Światowego Dnia Mózgowego Porażenia Dziecięcego (wrzesień 2012). Spektakl został bardzo ciepło przyjęty przez małych pacjentów i zaproszonych gości, co wzmocniło poczucie własnej wartości występującej młodzieży. W oparciu o powyższe doświadczenia, chcielibyśmy zrealizować nowy projekt p.t. PSYCHO-KREACJE, wykorzystując twórczy i artystyczny potencjał młodzieży, którą aktualnie zajmujemy się w Hostelu. 5. Koszty a. Koszty jednostkowe Koszty jednostkowe bezpośrednich uczestników programu to 1000 zł (38 osób). Koszty jednostkowe dzielone na odbiorców programu (ilość osób, które otrzymają publikację i obejrzą spektakl oraz wezmą udział w warsztatach) to 95 zł (400 osób). b. Planowane koszty całkowite załącznik 1. c. Źródła finansowania, partnerstwo Partnerem programu jest Mazowieckie Centrum Neuropsychiatrii, które udzieli zasobów lokalowych i kadrowych, jak również Stowarzyszenie na Rzecz Wsparcia i Rozwoju PROGRES, które ma doświadczenie w realizacji podobnego projektu w roku d. Argumenty przemawiające za tym, że wykorzystanie dostępnych zasobów jest optymalne Dostępne zasoby wykorzystywane są w sposób optymalny. Finansowanie z NFZ nie obejmuje działań, które byłyby możliwe w ramach programu. 6. Monitorowanie i ewaluacja a. Ocena zgłaszalności do programu, rozmowa kwalifikacyjna i ankieta wstępna b. Ocena jakości świadczeń w programie, ocena psychiatryczna

9 c. Ocena efektywności programu, ankieta ewaluacyjna wypełniana przez uczestników i odbiorców 7. Okres realizacji programu Od 1 sierpnia do 15 grudnia 2014 r. Osoba do kontaktu: Agnieszka Czachowska Tel

10 Tabela wyceny elementów Programu Lp. Elementy Programu 1. Pakiet terapeutyczny a) udział pacjenta w opracowaniu publikacji, b) udział pacjenta w przygotowaniu spektaklu teatralnego, c) udział pacjenta w zajęciach grupy literackiej, d) udział pacjenta w warsztatach grupy teatralnej, e) udział pacjenta w zajęciach plenerowych, pobudzających kreatywność (plenery fotograficzne, malarskie, zajęcia narracyjne, teatralne oraz muzyczne), f) udział pacjenta w promocji efektów Programu. Ogółem Koszt jednej osoby biorącej udział w programie Planowana kwota 1 000, , , 00 zł