Mój trzylatek rusza w świat. kilka słów o rozwoju ruchowym, umysłowym i emocjonalnym. mgr Aleksandra Banasiewicz-Tenerowicz

Transkrypt

1 Mój trzylatek rusza w świat kilka słów o rozwoju ruchowym, umysłowym i emocjonalnym mgr Aleksandra Banasiewicz-Tenerowicz (dostęp grudzień 2014r, Clipart) Wielu badaczy zajmuje się rozwojem człowieka od jego poczęcia, przez wiek niemowlęcy aż po wiek podeszły. Najpopularniejsza z teorii mówi o stadiach rozwoju wg Piageta. Wyróżnił on cztery okresy w życiu każdego nas z czego wspomnę jedynie o dwóch pierwszych: okres sensoryczno-motoryczny (0-2 lata), który charakteryzuje się prostymi odruchami. U dziecka występują pierwsze fizyczne relacje z ludźmi oraz przedmiotami. Niemowlę zaczyna przejawiać aktywności w postaci chwytania i ssania. okres przedoperacyjny (2-6 lat) jest związany z używaniem symboli. Słowa i liczby zaczynają zastępować przedmioty i wydarzenia. Często widać u dziecka niejasności, związane z brakiem rozumienia przez nie świata. Inny z podziałów wczesnych lat naszego życia to ekologiczny model środowiska wg Alberta Bandury. Uważał on, że na rozwój dziecka wpływają: wychowanie, dziedziczność, środowisko, okres dojrzewania, uczenie się, predyspozycje danej osoby, style wychowania stosowane przez rodziców i wiele innych czynników. Jednym słowem znaczenie ma niemal wszystko to co doświadczamy, widzimy i z czym się spotykamy. Oczywiście bardzo duże znaczenie w wychowaniu człowieka odgrywają rodzice, ich podejście do świata i przejawiane przez nich priorytety. Dla lepszego rozumienia wpływu nas rodziców omówię krótko wyróżniane style wychowawcze: autokratyczny, obojętny, permisywny i autorytatywny. Każdy z nich ma wpływ na to jak dziecko się rozwija i postrzega świat. Rodzice autokratyczni zwykle są bardzo wymagający i kontrolujący. Egzekwują swoje wymagania karami. Większość dzieci źle reaguje na ten styl. Powoduje on niezadowolenie, zmienność nastrojów, agresję oraz wbrew pozorom brak posłuszeństwa. Opiekunowie obojętni narzucają liczne ograniczenia. Nie poświęcają dziecku wiele uwagi ani zainteresowania, co powoduje brak poczucia wsparcia emocjonalnego. Styl ten nie sprzyja rozwojowi młodego człowieka. Dzieci tak wychowywane często są zbyt wymagające, nieposłuszne. Nie potrafią uczestniczyć w zabawach. Mają trudności w odnalezieniu się w interakcjach społecznych.

2 Rodzice permisywni starają się być kochającymi, są wrażliwi emocjonalnie. Stawiają ograniczenia w zachowaniu, ale bardzo nieliczne. Dzieci dostają od nich dużo zachęty i akceptacji, ale brak im struktury i przewidywalności. Wychowywane w ten sposób stają się często impulsywne i mają trudności z dojrzewaniem. Opiekunowie autorytatywni widziani są jako opiekuńczy, wrażliwi, stawiający ograniczenia. Stwarzają przewidywalne środowisko dla dziecka. Styl ten daje najlepsze skutki rozwoju. Tak wychowywane stają się ciekawe, pewne siebie i niezależne. Podsumowując style wychowawcze trzeba pamiętać, że nie ma rodziców doskonałych. Każdy z nas popełnia błędy. Ważne aby potrafić zmienić swoje zachowania czy przyzwyczajenia z korzyścią dla naszych dzieci, ale też i dla nas samych. Musimy pamiętać, że wychowanie, podejście nas rodziców, otoczenie i wiele innych aspektów ma znaczenie przy adaptacji trzylatków w placówce edukacyjnej. Pierwsze dni w przedszkolu oraz to jak dziecko zachowuje się, w dużej mierze zależy od rodziców. Wiek 3 lat to punkt zwrotny w samodzielności malucha. Wcześniej był on całkowicie zależny od opiekunów, teraz zaczyna być w pewnym stopniu niezależny. Jeśli czuje się bezpiecznie i wie, że może liczyć na rodzica śmielej i spokojniej rozstaje się w przedszkolu bez nadmiernego lub w ogóle bez płaczu. Pomagają w tym np. podobne pory wykonywania różnych czynności, wykonywanie ich kolejno po sobie, stały rytm dnia, samodzielne jedzenie bez dokarmiania itp. stwarzające pewną stałość, a co za tym idzie szeroko rozumiane bezpieczeństwo. Należy pamiętać, że wszystkie sfery organizmu dziecka muszą przyzwyczaić się do zmiany jaką jest pójście do przedszkola zarówno pod kątem fizjologiczno-biologicznym, poznawczym jak i emocjonalno-społecznym. Ośrodkowy układ nerwowy, który u trzylatków zwykle jest dość delikatny, zarządza organizmem, ale przede wszystkim dostosowuje się do odbioru ogromnej ilości bodźców i zmian w sposobie czy czasie zaspakajania potrzeb trzylatka. W tym wieku następuje szybki wzrost, poprawa sprawności fizycznej oraz motoryki. Dziecko chętnie skacze, biega, jest aktywne, ale mimo to nie jest odporne na zmęczenie, hałas czy wysiłek fizyczny. Stąd częsty pogląd niektórych specjalistów, że mimo, że dziecko w domu nie korzysta już z drzemki w ciągu dnia, to w warunkach przedszkolnych odpoczynek jest wskazany. Niekoniecznie musi być to niezbyt lubiane przez wiele dzieci leżakowanie. Równie dobrze może to być położenie dzieci na materacykach i słuchanie np. bajki czytanej przez panią. Przedszkolak w tym wieku staje się sprawniejszy między innymi podczas zaspokajania potrzeb fizjologicznych przy mniejszym udziale osób dorosłych. W związku z tym konieczne jest ćwiczenie przez rodzica z dzieckiem samodzielnego jedzenia czy ubierania się. Trzylatek dużo rozumie. Jednak bardzo mu trudno skupić uwagę na jednej czynności czy rzeczy. Potrzebuje bardzo jasnych komunikatów, nie mama przyjdzie po ciebie o 13ej tylko mama odbierze cię po obiedzie. Bardzo ważną rolę odgrywają w tym momencie emocje dziecka, często trudne do zrozumienia dla niego samego. Czasem przeżycia związane z rozpoczęciem edukacji przedszkolnej mogą być tak duże, że dziecko nie będzie się chciało oderwać od rodziców, zacznie się moczyć bądź budzić w nocy. Najważniejsze jest wtedy pokazanie przez rodzica, że w przedszkolu może być miło, że można pobawić się z kolegą, obejrzeć teatrzyk, porysować itp., ale przede wszystkim, że rodzic kocha swoje dziecko i po przedszkolu stara się poświęcić mu jak najwięcej czasu. Opiekun nie pyta jedynie co zjadłeś na obiad?. Pyta co ciekawego dziecko robiło w ciągu dnia, co mu się podobało.

3 Co trzylatki zwykle wiedzą, potrafią, wykonują:

4 Co rodzic może zrobić, jak pomóc swojemu trzylatkowi, aby ten jak najszybciej zaaklimatyzował się w przedszkolu? starać się aby (szczególnie na początku edukacji przedszkolnej) dziecko nie zostawało na cały dzień w przedszkolu, nie przedłużać pożegnań przed salą, nie obciążać dziecka zbyt dużą ilością zajęć dodatkowych, uporządkować rytm dnia, chwalić gdy dziecko stara się być samodzielne np. gdy samo założy buciki, samodzielnie je nawet jeśli zabrudzi przy tym ubranko, zakładać luźne ubranka, aby dziecko mogło samo się przebrać np. na gimnastykę, spytać co robiło w dzień, w co się bawiło, raz na jakiś czas zaprosić znajomych z dziećmi w podobnym wieku bądź np. kolegę dziecka, aby się pobawiły, zachęcać do wspólnych zabaw czy pożyczenia np. łopatki w piaskownicy, zachęcać do oglądania książeczek i opowiadania co dziecko widzi, minimum 15 min dziennie czytać dziecku dobrze jeśli jest to na dobranoc, tak aby dziecko mogło się wyciszyć przed snem, jeśli dziecko zwykle ogląda bajkę na dobranoc, dopilnować aby było to minimum jedną godzinę przed snem, ograniczyć bajki w TV, nie zachęcać do gier komputerowych, tabletów, iphone-ów, wprowadzić zdrową dietę, ograniczyć słodycze, bez napojów gazowanych itp., w zależności od dziecka, ale zapewnić ok. 10 godzin snu, codziennie zapewnić aktywność spacer, zabawa na placu zabaw, więcej chodzić, a mniej jeździć w wózku czy samochodem, wspólnie rysować, malować, lepić, stawiać granice, uczyć przegrywać pomimo, że jest to trudna sztuka dla niejednego nawet 8-9latka, uczyć sprzątania po sobie, po zabawie, jeśli widać, że dziecko nie zawsze słyszy bądź ma trudności z mową może wskazana jest wizyta u laryngologa/logopedy bądź badanie słuchu, jeśli widzimy trudności ruchowe może odwiedzić ortopedę lub terapeutą SI. Podsumowując powodzenia, zarówno dla trzylatków rozpoczynających edukację przedszkolną, jak i też dla ich rodziców. Pamiętajmy, że początki bywają trudne, często trudniejsze dla rodziców niż dla samych dzieci.

5 Bibliografia: M. Rzadkiewicz "Mamo, tato idę do przedszkola"; E. Gruszczyk-Kolczyńska, E. Zielińska "Wspomaganie rozwoju umysłowego trzylatków i dzieci starszych wolniej się rozwijających"; M. Bolechowska "Dojrzałość przedszkolna dzieci trzyletnich"; Vasta Psychologia rozwojowa ;