RZEPAK OZIMY. Wyniki doświadczeń porejestrowych 2016

Transkrypt

1

2

3 RZEPAK OZIMY Wyniki doświadczeń porejestrowych 2016 WSTĘP Opracowanie zawiera wyniki porejestrowych doświadczeń odmianowych z rzepakiem ozimym przeprowadzonych w sezonie wegetacyjnym 2015/2016 i obejmuje także wyniki z sezonu 2014/2015. Badania umożliwiają sprawdzenie aktualnej wartości gospodarczej i użytkowej znacznej liczby odmian z Krajowego rejestru (KR) oraz tych ze Wspólnotowego katalogu odmian roślin rolniczych (CCA), które wykazały dobrą wartość rolniczo-użytkową w doświadczeniach rozpoznawczych i zostały włączone do doświadczeń PDO. Doświadczenia prowadzono w stacjach i zakładach doświadczalnych oceny odmian, a także w trzech innych punktach doświadczalnych spoza sieci COBORU, które współpracują w realizacji badań porejestrowych (rys. 1). W ramach serii założono 28 doświadczeń polowych, rozmieszczonych na terenie prawie całego kraju w różnych warunkach siedliskowych. Przy lokalizacji doświadczeń uwzględniano przede wszystkim wymagania glebowe gatunku oraz nasilenie uprawy rzepaku ozimego w poszczególnych województwach. W rejonach większej koncentracji uprawy rzepaku (woj. wielkopolskie, dolnośląskie, kujawsko-pomorskie, zachodniopomorskie, opolskie) zlokalizowano więcej doświadczeń. rzepaku ozimego do badań zgłosiło 13 firm hodowlano-nasiennych. Oceniano 65 odmian, 13 populacyjnych i 52 mieszańcowe. pochodziły z KR 51 oraz z CCA 14, które wcześniej zakończyły co najmniej dwuletni okres badań rozpoznawczych i uzyskały wyniki porównywalne do najlepszych odmian zakwalifikowanych w badaniach rejestrowych COBORU na kolejny rok badań. Wzorzec tworzyły dwie odmiany populacyjne (ES Valegro i Monolit) oraz dwie odmiany mieszańcowe (Arsenal i Atora). W opracowaniu wyniki plonu nasion (w kraju i w poszczególnych rejonach), a także plon tłuszczu, ostatecznie przeliczono, podobnie jak w latach poprzednich, w odniesieniu do wzorca z wszystkich badanych odmian populacyjnych (13 odmian). Doświadczenia prowadzono w oparciu o podstawową metodykę 1), stosowaną także w badaniach rejestrowych. Zakładano je w układzie 1-rozkładalnych niekompletnych bloków w trzech powtórzeniach. Natomiast odmianę ) Rzepak. Metodyka badania wartości gospodarczej odmian (WGO), NR/P/2/2008, COBORU, Słupia Wielka półkarłową wysiano w wyodrębnionym podbloku, zawierającym poletka izolacyjne, oddzielające ją od odmian o normalnym wzroście oraz na końcu każdego powtórzenia. Przy ustalaniu ilości wysiewu uwzględniano masę 1000 nasion, zdolność kiełkowania oraz obsadę nasion. Podstawowa obsada nasion wynosiła dla odmian populacyjnych 60, natomiast dla odmian mieszańcowych 50 sztuk na 1 m 2. Nasiona wszystkich odmian zaprawiono w SDOO w Słupi Wielkiej zaprawą fungicydową. Powierzchnia pojedynczego poletka do zbioru wynosiła od 12 do 16,5 m 2. Doświadczenia realizowano jako jednoczynnikowe, przy przeciętnym poziomie agrotechniki. Obejmował on podstawowe zabiegi agrotechniczne, w tym nawożenie NPK + S + mikroelementy, zwalczanie chwastów i ochronę przed szkodnikami. W niektórych doświadczeniach, w zależności od potrzeb, zastosowano ochronę fungicydową, przeważnie preparatem mającym właściwości regulatora wzrostu roślin. Synteza zawiera wyłącznie wyniki odmian badanych w doświadczeniach PDO w sezonie wegetacyjnym 2015/2016. nowe, wpisane do Krajowego rejestru w roku 2016, nie były badane w tej serii doświadczeń porejestrowych, lecz są uwzględnione w nowej serii. We wszystkich tabelach odmiany przedstawiono w dwóch grupach (populacyjne i mieszańcowe), natomiast kolejność odmian w obrębie grup uszeregowano alfabetycznie. W tabeli 1 podano ogólne informacje odnośnie badanych odmian oraz doświadczeń, w tabeli 2 zamieszczono dane dotyczące warunków prowadzenia doświadczeń (gleba, przedplon, nawożenie, stosowanie środków ochrony roślin itp.), terminów wystąpienia faz rozwojowych oraz dat siewu i zbioru, natomiast w tabeli 3 ilości opadów w okresie od do roku w poszczególnych miejscowościach. W kolejnych tabelach przedstawiono wyniki cech rolniczych i użytkowych badanych odmian (plon nasion, zawartość tłuszczu i glukozynolanów, pomiary i obserwacje polowe, w tym oceny porażenia przez patogeny). Plon nasion określono przy wilgotności 9%. Wyniki plonowania przedstawiono w układzie ogólnokrajowym, a także regionalnym. Rejony przyjęte w ocenie odmian rzepaku ozimego uwzględniają podział administracyjny kraju i podobieństwo klimatyczne województw. Oceny dla pozostałych cech przedstawiono wyłącznie jako średnie krajowe.

4 - 4 - Wyniki doświadczeń polowych uzupełniono badaniami chemicznymi, które przeprowadzono w Laboratorium Chemiczno-Technologicznym SDOO w Słupi Wielkiej. Analizy chemiczne zawartości tłuszczu i glukozynolanów w nasionach ze zbioru wykonano dla wszystkich badanych odmian, z wybranych 5 doświadczeń. Podana u dołu każdej tabeli wynikowej liczba doświadczeń oznacza liczbę obserwacji lub pomiarów uwzględnionych w ocenie danej cechy. WARUNKI WEGETACJI I WYNIKI DOŚWIADCZEŃ Termin siewu odmian rzepaku ozimego był nieco późniejszy niż zwykle; większość doświadczeń założono w trzeciej dekadzie sierpnia, a kilka pozostałych w pierwszej dekadzie września. Siew wykonywano przeważnie w dość niekorzystnych warunkach glebowych i agrotechnicznych z powodu suszy glebowej. Lokalnie występowały trudności w przygotowaniu gleby do siewu. W części doświadczeń wschody były dobre i wyrównane, w innych opóźnione i wieloetapowe z powodu braku opadów i nadmiernego przesuszenia gleby. W kilku doświadczeniach (Cicibór Duży, Krzyżewo, Nowa Wieś Ujska, Przecław) wschody były niepełne i nierównomiernie w obrębie doświadczenia. Znikome wschody obserwowano w Kościelnej Wsi i w efekcie doświadczenie zdyskwalifikowano. Przesuszona gleba uniemożliwiała także zwalczanie chwastów herbicydami doglebowymi (w tym gramicydami), które w takich warunkach były nieskuteczne. We wrześniu ilość opadów była podobna jak w wieloleciu, przy czym ich rozkład w kraju był nierówny. Tam, gdzie opady były wystarczające, nastąpiło wyrównanie roślin we wzroście. W kolejnych miesiącach odnotowano wystarczające opady, było też stosunkowo ciepło, a to korzystnie wpłynęło na rozwój roślin. W większości doświadczeń rośliny rzepaku były jednak mniej wyrośnięte niż w ostatnich sezonach wegetacyjnych i tylko w niektórych osiągnęły właściwe zaawansowanie w rozwoju przed zimą. Wytworzyły od 6 do 10 liści rozetowych, a ich wysokość była bardzo zróżnicowana w miejscowościach i wynosiła od 6 do 25 cm. Przeciętnie, rośliny przed zimą miały zbliżoną liczbę liści jak w poprzednich sezonach wegetacyjnych, lecz były wyraźnie niższe. Zahamowanie wegetacji nastąpiło stosunkowo późno. W większości doświadczeń w trzeciej dekadzie listopada, natomiast w kilku miejscowościach wegetacja trwała jeszcze w grudniu. Po długo trwającej jesiennej wegetacji, na początku 2016 roku nastąpił duży spadek temperatury. W pierwszej dekadzie stycznia wystąpiły mrozy, poniżej -20 o C, przy braku okrywy śnieżnej i niekiedy wysmalającym wietrze. Krótki, ale o bardzo niekorzystnych warunkach atmosferycznych okres spowodował wymarznięcia roślin rzepaku w wielu rejonach kraju, głównie w województwach wschodnich, na Mazowszu, Warmii i Mazurach, w województwach pomorskim, kujawsko-pomorskim i w północnej Wielkopolsce. W kilku doświadczeniach (Krzyżewo, Cicibór Duży, Nowa Wieś Ujska, Białogard) rośliny wymarzły prawie całkowicie i zdecydowano o wcześniejszym zakończeniu badań. Termin wznowienia wegetacji nastąpił nieco później niż w ostatnich latach, przeciętnie pod koniec drugiej dekady marca. W tym okresie niekorzystne dla rzepaku były duże różnice temperatur między dniem i nocą. Stan roślin po zimie był różny w poszczególnych doświadczeniach, gorzej oceniony tam, gdzie straty roślin były większe. Wymarznięcia roślin zróżnicowane odmianowo odnotowano w kilku doświadczeniach. Ze względu na straty roślin po zimie, również obsada roślin wiosną była różna w poszczególnych doświadczeniach i wyniosła od 22 do 55 szt./m 2, przeciętnie 40 roślin na 1 m 2. Po wznowieniu wegetacji osłabione po zimie rośliny wymagały niezwłocznego i odpowiedniego nawożenia. Początkowo regeneracja roślin następowała powoli, zwłaszcza, że w kwietniu i w dwóch pierwszych dekadach maja w wielu rejonach kraju wystąpił niedobór opadów. Później wegetacja nabrała dość dużego tempa. Opady w maju były poniżej średniej wieloletniej, natomiast w czerwcu zbliżone do normy wieloletniej, przy czym w obu miesiącach obserwowano duże zróżnicowanie opadów w rejonach, a także w poszczególnych punktach doświadczalnych. Terminy poszczególnych faz rozwojowych były zbliżone do poprzedniego sezonu wegetacyjnego. Początek kwitnienia nastąpił średnio w końcu kwietnia. Rośliny kwitły średnio cztery tygodnie, nieco dłużej niż zwykle. Wyraźnie mniejsza niż w poprzednich latach była też wysokość roślin. W lipcu, opady były powyżej normy wieloletniej, jednakże upalna temperatura na początku miesiąca przyśpieszyła dojrzewanie roślin. Jedynie na północy kraju dojrzewanie roślin rzepaku było późniejsze w porównaniu do innych rejonów. Średni termin zbioru doświadczeń był podobny do wielolecia, jednak nieco wcześniejszy w porównaniu do roku W kilku przypadkach zbiór nasion uzależniony był od poprawy warunków wilgotnościowych. W trzech doświadczeniach (Ruska Wieś, Śrem Wójt., Świebodzin) krótko przed zbiorem wystąpił opad gradu, który spowodował nadmierne osypanie się nasion odmian i był przyczyną dyskwalifikacji wyników plonu nasion dwóch doświadczeń.

5 - 5 - Ogólnie, sezon wegetacyjny 2015/2016 cechował się skrajnie niekorzystnymi warunkami wilgotnościowymi gleby w okresie siewu i wschodów oraz trudnymi warunkami zimowania. W kilku doświadczeniach zimotrwałość odmian była zróżnicowana. Poszczególne fazy rozwojowe wystąpiły w terminach zbliżonych do wielolecia. Utrudniony był także zbiór nasion ze względu na nadmierne opady w niektórych rejonach kraju w okresie dojrzewania. Plonowanie rzepaku ozimego było stosunkowo małe. Długa i stosunkowo ciepła jesień 2015 roku sprzyjała także szkodnikom rzepaku. W okresie wschodów najczęściej obserwowano pojawienie się pchełek (rzepakowej i ziemnej) oraz śmietki kapuścianej, a lokalnie także mszycy na młodych roślinach rzepaku. Tam gdzie było zagrożenie uszkodzenia roślin, wykonano zabiegi zwalczające. Wiosną, w niektórych doświadczeniach konieczne było zwalczanie chowaczy, a następnie słodyszka rzepakowego, którego presja była przeważnie średnia. Lokalne zagrożenie stanowiły także chowacz podobnik i pryszczarek kapustnik. Wykonano od 1 do 5 zabiegów, stosując przemiennie różne insektycydy. Nasilenie występowania chorób było przeważnie średnie. Najczęściej występującymi chorobami były zgnilizna twardzikowa oraz choroby podstawy łodygi (w 52% doświadczeń), przy czym stosunkowo często obserwowano objawy porażenia werticiliozą. Mniejszą presję obserwowano w przypadku patogenów powodujących suchą zgniliznę kapustnych i czerń krzyżowych. W roku 2016 do syntezy rocznej przyjęto wyniki 19 doświadczeń. Dziewięć doświadczeń zdyskwalifikowano (jedno z powodu braku wschodów, cztery ze względu na duże straty roślin po zimie, dwa w następstwie opadu gradu, który spowodował nadmierne osypanie się nasion odmian, oraz dwa po zbiorze z uwagi na bardzo mały plon i dużą nieścisłość). Plon nasion w miejscowościach kształtował się w przedziale od 22,1 dt z ha w Bąkowie do 56,5 dt z ha w Pągowie. Jedynie w połowie doświadczeń (47%) zebrano plon ponad 40,0 dt z ha, w pozostałych mniejszy. Średni plon czterech odmian wzorcowych wyniósł 39,3 dt z ha, natomiast wszystkich badanych odmian 39,1 dt z ha. Plon nasion wzorca był mniejszy od uzyskanego w roku 2015 o 9,2 dt z ha, tj. o 19%. mieszańcowe średnio plonowały o 12% powyżej odmian populacyjnych. Plonowanie odmian rzepaku ozimego w poszczególnych rejonach było zróżnicowane. Większy plon zebrano w rejonie VI, a wyraźnie mniejszy w rejonach II i III, w których wystąpiły duże wymarznięcia. Ogólnie, nieco większa w porównaniu do roku 2015 była zawartość tłuszczu w nasionach odmian ze zbioru, natomiast zawartość glukozynolanów była wyraźnie większa niż w ostatnich latach. Objaśnienia skali 9 stopniowej (dotyczą tabel wynikowych): 9 oznacza stan rolniczo najlepszy (najkorzystniejszy), 5 średni, 1 najgorszy (najmniej korzystny).

6 - 6 - Rys. 1. Rozmieszczenie doświadczeń PDO z rzepakiem ozimym w sezonie wegetacyjnym 2015/2016

7 - 7 - Tabela 1 RZEPAK OZIMY doświadczenia porejestrowe. i doświadczenia. Lata zbioru 2016, 2015 Materiał siewny Rok wpisania do KR Zachowujący/ zgłaszający masa 1000 nasion (g) zdolność kiełkowania (%) populacyjne 1 Adriana 2008 Limagrain Europa s.a. FR 5,2 5, Aixer 2014 Bayer CropScience AG DE 3,9 4, Bellevue 2008 Bayer CropScience AG DE 5,2 5, Brendy 2013 HR Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR PL 5,5 6, ES Valegro 2014 Euralis Semences FR 4,2 4, Harry 2013 Saatzucht Donau Ges.m.b.H. & CoKG AT 5,2 5, Lohana 2012 Limagrain Europa s.a. FR 5,4 5, Metys 2014 HR Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR PL 4,7 4, Monolit 2008 HR Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR PL 5,6 5, Pamela 2011 Limagrain Europa s.a. FR 4,8 5, Quartz 2013 KWS Momont SAS FR 4,3 4, Sherlock 2010 KWS Saat SE DE 4,7 4, Sidney 2014 Saatzucht Donau Ges.m.b.H. & CoKG AT 6,7 6, mieszańcowe 14 Abakus 2009 Norddeutsche Pflanzenzucht DE 6,0 7, Alvaro KWS 2015 KWS Saat SE DE 6, Amazon 2015 Limagrain Europe s.a. FR 5, Anderson 2015 Limagrain Europe s.a. FR 6, Arango 2014 Norddeutsche Pflanzenzucht DE 8,1 7, Arsenal 2013 Limagrain Europe s.a. FR 6,3 5, Atora 2015 Norddeutsche Pflanzenzucht DE 5, Bonanza 2012 Serasem FR 4,8 6, DK Exalte 2015 Monsanto SAS FR 5, DK Exquisite 2011 Monsanto SAS DE 5,9 5, DK Exssence 2014 Monsanto SAS US 6,1 6, DK Exstorm 2012 Monsanto SAS US 5,6 6, Garou 2013 Norddeutsche Pflanzenzucht DE 6,1 6, Graf 2014 Monsanto SAS US 6,5 5, Inspiration 2011 Deutsche Saatveredelung AG DE 6,2 6, Kuga 2015 Norddeutsche Pflanzenzucht DE 5, Marathon 2012 Deutsche Saatveredelung AG DE 4,9 6, Marcopolos 2012 KWS Saat SE DE 5,3 5, Mentor /k.k Norddeutsche Pflanzenzucht DE 6, Mercedes 2013 Norddeutsche Pflanzenzucht DE 6,7 7, Minerva 2013 Deutsche Saatveredelung AG DE 5,6 4, Nimbus /Wo 2015 Norddeutsche Pflanzenzucht DE 6, Oriolus 2014 Deutsche Saatveredelung AG DE 5,3 5, Popular 2014 Deutsche Saatveredelung AG DE 5,8 5,

8 - 8 - cd. tabeli cd. mieszańcowe 38 Rohan 2008 Norddeutsche Pflanzenzucht DE 6,1 7, Rumba 2011 Deutsche Saatveredelung AG DE 7,4 5, Sherpa 2012 Norddeutsche Pflanzenzucht DE 5,1 5, Shrek 2014 Norddeutsche Pflanzenzucht DE 6,1 6, SY Cassidy 2011 Syngenta Seeds GmbH DE 5,1 4, SY Florida 2015 Syngenta Seeds GmbH DE 5, SY Kolumb 2010 Syngenta Seeds GmbH DE 4,5 6, SY Medal 2015 Syngenta Seeds GmbH DE 5, SY Polana 2014 Syngenta Seeds GmbH DE 4,8 4, SY Saveo 2014 Syngenta Seeds GmbH DE 5,0 5, Thure Norddeutsche Pflanzenzucht DE 6, Trumpf 2014 Norddeutsche Pflanzenzucht DE 5,3 5, Visby 2008 Norddeutsche Pflanzenzucht DE 6,8 5, Xenon 2010 Norddeutsche Pflanzenzucht DE 5,1 5, Alexander CCA Limagrain 5, Anisse CCA Euralis Nasiona sp. z o.o. 6, Arizona CCA Limagrain 6, Astronom CCA Limagrain 6, Atenzo CCA Limagrain 6,5 6, DK Excellium CCA Monsanto Polska sp. z o.o. 5,6 5, DK Explicit CCA Monsanto Polska sp. z o.o. 4,5 4, Hybrirock CCA KWS Polska sp. z o.o. 6,9 7, Kodiak CCA KWS Polska sp. z o.o. 5,1 5, NK Caravel CCA Syngenta Polska sp. z o.o. 5,1 5, PR46W20 CCA Pioneer 5,9 4, PR46W26 CCA Pioneer 5,4 5, PT211 CCA Pioneer 5, PT213 (Stricker21) CCA BayWa Agro Polska sp. z o.o. 4,5 4, Bilans doświadczeń: - założone wcześniej zakończone zdyskwalifikowane po zbiorze przyjęte do syntezy Kol. 1: /Wo odmiana skreślona z Krajowego rejestru w roku 2016 na wniosek zachowującego; /k.k. odmiana o dużej odporności na kiłę kapusty, w zakresie patotypów Plasmodiophora brassicae najczęściej występujących w Polsce;. odmiana półkarłowa Kol. 2: KR Krajowy rejestr, CCA Wspólnotowy katalog odmian roślin rolniczych; odmiana uzyskała pozytywną ocenę wartości gospodarczej w doświadczeniach rozpoznawczych i została włączona do badań PDO Kol. 3: zachowujący odnosi się do odmian wpisanych do KR; zgłaszający odnosi się do odmian pochodzących z CCA; HR Hodowla Roślin, Limagrain Limagrain Central Europe Societe Europeenne Spółka Europejska Oddział w Polsce, Monsanto SAS Monsanto SAS Centre de Recherche de Boissay, Norddeutsche Pflanzenzucht Norddeutsche Pflanzenzucht Hans-Georg Lembke, Pioneer Pioneer Hi- Bred Northern Europe Sales Division GmbH Oddział w Polsce; AT Austria, DE Niemcy, FR Francja, PL Polska, US USA; skrót nazwy państwa odnosi się do kraju, w którym odmiana została wyhodowana

9 - 9 - Tabela 2 RZEPAK OZIMY doświadczenia porejestrowe. Warunki polowe i agrotechniczne doświadczeń Wyszczególnienie Sezon wegetacyjny 2015/ / Średnia rolnicza wartość gleb, w 100 skali IUNG-PIB liczba doświadczeń Kompleks przydatności rolniczej gleb: - 1, , , 6, Odczyn gleby (ph w KCl): - zasadowy (powyżej 7,2) obojętny (6,6-7,2) lekko kwaśny (5,2-6,5) brak danych - 1 Przedplon: - zboża bobowate grubonasienne na nasiona lub zielonkę 2 5 Nawożenie mineralne średnia dawka (zakres): kg czystego składnika na 1 ha - P 2O 5 73 (35-150) 63 (30-100) - K 2O 110 (60-161) 112 (60-220) - N - jesienią 24 (12-43) 25 (10-72) - N - wiosną 153 (94-206) 150 ( ) - S - (wczesna wiosna) 51 (13-81) 47 (15-70) liczba doświadczeń Zastosowanie nawozów dolistnych z mikroskładnikami: - jeden zabieg dwa i więcej zabiegów Zaprawa nasienna (stosowana centralnie): - Zaprawa nasienna T 75 DS Zwalczanie chwastów: - jeden zabieg dwa i więcej zabiegów w tym zwalczanie chwastów jednoliściennych Zwalczanie szkodników: jesienią: - jeden zabieg dwa i więcej zabiegów 9 13 wiosną: - jeden-trzy zabiegi cztery-siedem zabiegów 8 6 Zastosowanie fungicydów: bez ochrony fungicydowej jesienią - jeden zabieg 1 6 wiosną - jeden zabieg dwa i więcej zabiegów 4 4 w tym fungicydów o właściwościach regulatora wzrostu: jesienią - jeden zabieg 1 7 wiosną - jeden zabieg 5 7 Desykacja roślin przed zbiorem Sklejanie łuszczyn Rodzaj zbioru: - jednoetapowy dwuetapowy 1 1 Liczba doświadczeń Kol. 2, 3: pominięto dane z doświadczeń zdyskwalifikowanych

10 Tabela 3 RZEPAK OZIMY. Opady w okresie od 1 marca do 31 lipca 2016 roku Miejscowość Rejon Suma opadów 1.III-31.VII.2016 % normy Miesięczne opady w roku 2016 III IV V VI VII mm Karzniczka I Radostowo I Wrócikowo II Chrząstowo III Głębokie III Głodowo III Sulejów IV Bezek IV Tomaszów Bol. V Krościna Mała V Zybiszów V Tarnów Śląski V Głubczyce V Pawłowice V Słupia VI Przecław VI W zestawieniu nie ma danych z punktów doświadczalnych prowadzących doświadczenia poza siecią doświadczalną COBORU Kol. 3: % normy wieloletniej ( )

11 Tabela 4 RZEPAK OZIMY doświadczenia porejestrowe. Daty siewu, zbioru oraz ważniejszych faz rozwojowych i wybranych cech rolniczych. Lata zbioru 2016, 2015 Wyszczególnienie Termin i zakres Sezon wegetacyjny 2015/ / Siew, data średnio od-do Wschody, data średnio od-do Ocena wyrzędowania, skala 9 o średnio 8,0 7,9 od-do 6,4-9,0 5,3-9,0 Liczba liści na roślinie jesienią, szt. średnio 8 9 od-do Wysokość roślin jesienią, cm średnio od-do Zahamowanie wegetacji jesienią, data średnio od-do Wznowienie wegetacji, data średnio od-do Straty mrozowe w obsadzie roślin, średnio 9 0 % martwych roślin od-do Stan roślin po zimie, skala 9 o średnio 7,0 7,9 od-do 4,3-9,0 5,5-9,0 Obsada roślin wiosną, szt./m 2 średnio od-do Początek kwitnienia, data średnio od-do Koniec kwitnienia, data średnio od-do Wysokość roślin, cm średnio od-do Wysokość łanu przed zbiorem, cm średnio od-do Wyleganie, % średnio 11 9 od-do Dojrzałość techniczna, data średnio od-do Zbiór (omłot), data średnio od-do Plon nasion, dt z ha średnio 39,3 48,5 od-do 22,1-56,5 28,4-66,5 Liczba doświadczeń Kol. 3, 4: dane dotyczące faz rozwojowych i cech rolniczych odnoszą się do średniej odmian wzorcowych: 2016 ES Valegro, Monolit, Arsenal, Atora; 2015 ES Valegro, Monolit, Arsenal, Visby; pominięto dane z doświadczeń zdyskwalifikowanych

12 Tabela 5 RZEPAK OZIMY doświadczenia porejestrowe. Plon nasion i tłuszczu odmian (odchyleniach od wzorca w dt z ha). Lata zbioru 2016, 2015 Plon nasion Plon tłuszczu przy wilgotności 9% dt z ha dt z ha Wzorzec 35,6 45,0 15,6 19,4 populacyjne 1 Adriana 3,1 2,1 1,8 1,5 2 Aixer -0,5-2,9 0,5-0,7 3 Bellevue -2,4-2,4-1,2-1,2 4 Brendy -0,3-1,4-0,2-0,6 5 ES Valegro 2,1 3,3 1,3 2,1 6 Harry -0,9 3,2-0,5 1,3 7 Lohana 1,9 2,0 0,6 0,8 8 Metys -1,9-1,5-0,9-1,0 9 Monolit -1,0-0,2-0,2 0,1 10 Pamela -0,8 2,4-0,7 0,7 11 Quartz 0,9-1,6 0,2-0,9 12 Sherlock 2,2 2,9 0,7 1,3 13 Sidney -2,5 1,8-1,6 0,4 mieszańcowe 14 Abakus 4,6 4,0 2,1 1,7 15 Alvaro KWS 8,0 3,5 16 Amazon 6,1 2,6 17 Anderson 7,5 3,2 18 Arango 6,4 4,6 3,1 1,6 19 Arsenal 5,4 6,8 2,7 3,2 20 Atora 8,3 4,0 21 Bonanza 5,9 7,5 3,0 3,6 22 DK Exalte 6,5 3,1 23 DK Exquisite 7,2 5,2 3,4 2,6 24 DK Exssence 3,6 7,9 1,6 3,8 25 DK Exstorm 7,2 7,9 3,4 3,9 26 Garou 6,4 5,2 2,9 2,5 27 Graf 2,2 6,2 0,7 2,4 28 Inspiration 6,4 6,8 2,9 3,1 29 Kuga 10,6 4,9 30 Marathon 4,0 3,8 1,5 1,4 31 Marcopolos 6,5 4,8 3,0 2,2 32 Mentor /k.k. 0,5 0,7 33 Mercedes 8,3 5,0 4,1 2,8 34 Minerva 6,0 4,0 3,1 2,6 35 Nimbus /Wo 4,1 1,7 36 Oriolus 3,7 2,8 1,2 0,7 37 Popular 5,6 4,5 2,9 2,6

13 cd. tabeli 5 Plon nasion przy wilgotności 9% dt z ha Plon tłuszczu dt z ha Wzorzec, dt z ha 35,6 45,0 15,6 19,4 cd. mieszańcowe 38 Rohan 4,4 3,0 1,9 1,3 39 Rumba 5,5 4,1 2,3 1,4 40 Sherpa 2,9 3,8 1,4 1,8 41 Shrek 1,0 6,4 0,1 2,9 42 SY Cassidy 2,3 4,2 0,7 1,5 43 SY Florida 5,5 2,1 44 SY Kolumb 2,7 3,9 1,0 1,8 45 SY Medal 2,9 1,0 46 SY Polana 2,8 6,8 0,9 3,0 47 SY Saveo 2,4 4,1 0,9 1,9 48 Thure. 2,7 0,9 49 Trumpf 1,8 4,4 0,3 1,4 50 Visby 5,2 4,1 2,2 2,0 51 Xenon -0,6 1,9-0,1 1,1 52 Alexander (CCA) 9,1 4,1 53 Anisse (CCA) 1,0 0,2 54 Arizona (CCA) 6,6 3,0 55 Astronom (CCA) 4,3 1,8 56 Atenzo (CCA) 7,6 7,0 3,6 3,5 57 DK Excellium (CCA) 2,9 8,5 1,5 4,4 58 DK Explicit (CCA) 6,3 7,8 2,8 4,1 59 Hybrirock (CCA) 4,1 7,8 1,6 3,4 60 Kodiak (CCA) 2,9 4,9 1,2 2,4 61 NK Caravel (CCA) 0,5 3,4-0,2 1,1 62 PR46W20 (CCA) 2,9 4,8 1,9 3,2 63 PR46W26 (CCA) -0,9 3,6-0,3 2,4 64 PT211 (CCA) -0,4 0,2 65 PT213 (Stricker21) (CCA) -1,3 4,0-0,7 1,8 Liczba doświadczeń Kol. 1: wzorzec: 2016 średnia z 13 odmian populacyjnych; 2015 średnia z 18 odmian populacyjnych; CCA odmiana ze Wspólnotowego katalogu odmian roślin rolniczych, która uzyskała pozytywną ocenę wartości gospodarczej w doświadczeniach rozpoznawczych i została włączona do badań PDO; /Wo odmiana skreślona z Krajowego rejestru w roku 2016 na wniosek zachowującego; /k.k. odmiana o dużej odporności na kiłę kapusty, w zakresie patotypów Plasmodiophora brassicae najczęściej występujących w Polsce;. odmiana półkarłowa Kol. 4: plon tłuszczu = plon suchej masy nasion z wszystkich miejscowości (plon przy 9% wilgotności x 0,91) x zawartość tłuszczu z 5 miejscowości / 100

14 Tabela 6 RZEPAK OZIMY doświadczenia porejestrowe. Plon nasion odmian w rejonach (odchylenia od wzorca w dt z ha). Lata zbioru 2016, 2015 Plon nasion Rejon I II III IV V VI I II III IV V VI Wzorzec, dt z ha 38,3 26,7 24,7 39,2 36,4 45,4 51,2 53,3 44,8 46,9 41,0 41,8 populacyjne 1 Adriana 2,7 3,3 3,7 4,0 2,5 4,8 0,5 1,0 2,2 0,0 3,9 2,3 2 Aixer -1,4 4,3 4,9-2,1-2,1-1,5-1,3-3,0-2,8-2,2-4,4-0,9 3 Bellevue -3,3-4,3-1,5-4,7-2,5 0,9-2,8-1,5-2,3-1,9-2,6-3,9 4 Brendy 2,1-0,7-2,6-0,7-0,1-0,2-1,6 0,9-1,0-2,1-1,7-2,3 5 ES Valegro 0,0 2,7 4,5 4,8 1,3 2,1 4,2 1,6 5,1 2,5 2,2 3,6 6 Harry -4,3-5,6 2,5-3,7 1,2-4,3 2,7 4,5 2,9 1,3 3,7 6,0 7 Lohana 4,1-0,8 1,1 2,9 1,0 3,5 4,9 0,7 3,1 0,6 2,1-0,7 8 Metys -0,1-0,9-0,7 1,2-3,0-5,3-1,4-1,7-0,2-1,5-3,7 1,0 9 Monolit -2,1 2,9-1,3 2,2-2,7 2,8-2,5 2,6-1,2 3,2-1,7 1,1 10 Pamela -0,2-1,3-8,0-1,8 2,1-1,5 1,4 2,3 3,2 0,2 4,2-0,5 11 Quartz 4,9 2,9 2,0 3,9-2,1 1,3 0,3-0,5-1,4 0,7-3,9-1,5 12 Sherlock 1,7 2,2 1,6 1,8 2,9 1,6-0,6 4,1 1,9 2,8 5,1 0,9 13 Sidney -4,1-4,5-6,2-7,9 1,6-4,2-0,7 2,7 0,4 3,6 2,9 0,8 mieszańcowe 14 Abakus 4,9 6,7 5,0 7,8 2,2 8,3 4,6 2,5 3,0 5,2 4,4 4,7 15 Alvaro KWS 9,2 7,4 6,9 10,7 7,9 5,9 16 Amazon 4,7-0,6 3,4 5,2 9,0 4,7 17 Anderson 8,5 8,8 7,4 8,6 5,6 12,0 18 Arango 7,6 8,4 6,4 8,1 4,8 8,7 4,5 5,3 4,7 5,0 4,1 4,3 19 Arsenal 6,6 3,7 3,0 5,3 6,2 5,0 10,2 8,3 6,6 4,5 6,1 9,4 20 Atora 14,1 9,9 9,0 6,5 6,3 7,4 21 Bonanza 6,6 4,2 3,9 4,7 6,1 9,2 9,9 2,6 8,9 5,6 8,1 6,4 22 DK Exalte 5,8 5,5 4,4 6,6 8,2 4,2 23 DK Exquisite 11,1 10,1 7,9 8,9 3,9 10,6 9,3 6,1 4,5 5,3 4,7 4,5 24 DK Exssence 1,7-2,6-1,2 6,3 5,6 6,4 6,7 8,3 11,7 6,4 5,7 6,0 25 DK Exstorm 8,7 3,9 6,4 10,4 6,1 9,1 9,0 10,0 9,6 5,0 8,0 4,2 26 Garou 8,0 9,6 5,7 9,6 4,7 6,5 6,9 4,9 6,2 6,6 3,5 3,2 27 Graf -2,6-1,3-3,5 4,3 6,0 2,6 4,9 9,0 8,4 5,0 4,3 6,3 28 Inspiration 6,7 4,1 5,9 7,0 5,9 9,1 6,5 6,0 7,9 5,2 7,8 3,7 29 Kuga 11,0 7,6 12,3 11,3 8,8 15,6 30 Marathon 3,2 9,9 3,0 5,4 4,0 2,6 1,4 8,2 3,9 3,1 3,6 3,4 31 Marcopolos 7,2 4,9 7,9 4,9 5,3 10,9-2,0 1,5 7,5 3,7 6,3 3,0 32 Mentor /k.k. 3,3-3,1-0,3 0,3-0,3 2,9 33 Mercedes 12,9 11,3 6,9 8,4 6,5 9,2 3,3 6,7 4,5 6,9 4,0 6,2 34 Minerva 9,1 4,6 8,2 6,3 3,9 6,8-2,6 5,2 3,3 4,5 6,1 3,8 35 Nimbus /Wo 3,4 0,6 3,3 6,2 4,0 6,3

15 cd. tabeli 6 Plon nasion Rejon I II III IV V VI I II III IV V VI Wzorzec, dt z ha 38,3 26,7 24,7 39,2 36,4 45,4 51,2 53,3 44,8 46,9 41,0 41,8 cd. mieszańcowe 36 Oriolus 3,6 8,9 1,4 5,5 3,6 3,0 2,8 3,4 1,9 3,5 3,1 2,2 37 Popular 5,9 2,7 6,0 7,0 4,4 9,2 4,8 7,4 3,7 4,6 3,8 6,0 38 Rohan 6,1 7,3 3,5 6,3 2,4 8,0 3,9 4,8 3,3 4,9 0,7 3,7 39 Rumba 7,2 5,0 3,3 4,7 5,5 7,4 5,5 0,9 3,4 4,6 4,8 5,2 40 Sherpa 1,7 3,6 3,3 5,5 2,8 1,8 3,3 5,6 2,6 6,6 2,9 4,0 41 Shrek -5,9-3,5-4,1 2,0 4,9 4,5 8,1 5,5 7,1 5,1 6,5 6,1 42 SY Cassidy 4,0-1,6-0,8 4,4 2,9 2,0 5,7 1,7 5,5 3,4 3,7 3,8 43 SY Florida 2,0 3,1 0,0 6,0 9,4 3,9 44 SY Kolumb 2,4-1,8 1,6 2,5 3,2 5,5 5,0 7,0 3,4 2,8 4,2 2,6 45 SY Medal 1,2 5,9 1,9 5,6 3,7-0,6 46 SY Polana 3,9 1,4-1,4 3,9 4,8-1,2 8,6 6,6 5,6 6,8 7,6 6,2 47 SY Saveo 1,1-1,2 1,6 4,4 3,3 1,3 0,9 5,0 7,3 4,4 2,3 1,3 48 Thure. 3,7 6,8 2,7 3,4-0,1 9,7 49 Trumpf -1,8 4,7-0,2 4,3 3,5-0,7 5,0 7,5 2,8 4,8 5,5 1,9 50 Visby 8,4 8,8 4,4 6,8 3,3 6,3 3,1 6,2 3,7 5,4 3,5 4,2 51 Xenon -2,3-0,8-1,1 3,7-1,4 2,2 3,4 2,8 2,1 1,8 0,9 2,3 52 Alexander (CCA) 9,8 3,8 8,8 8,3 9,2 11,3 53 Anisse (CCA) -1,2-5,0-1,9 0,7 4,1-0,4 54 Arizona (CCA) 6,9 4,1 3,3 8,2 7,4 7,7 55 Astronom (CCA) 3,5 2,5-0,9 6,0 6,8 2,0 56 Atenzo (CCA) 8,2 3,0 6,7 9,0 8,1 7,2 4,8 4,2 9,1 4,4 8,2 6,1 57 DK Excellium (CCA) 0,8-0,7-2,5 6,4 4,9 4,8 7,5 7,4 9,7 5,5 9,6 9,0 58 DK Explicit (CCA) 10,6 2,7 6,0 11,4 4,6 4,2 10,8 7,2 8,8 6,3 7,0 7,9 59 Hybrirock (CCA) 4,0-1,9-2,3 2,1 6,9 7,5 3,0 4,7 10,6 4,5 9,9 5,2 60 Kodiak (CCA) 2,2-0,2 3,5 0,4 4,1 2,0 2,1 3,2 6,5 2,5 5,9 5,1 61 NK Caravel (CCA) 0,4-2,9-0,4 2,4 1,0 0,2 1,2 2,2 4,2 2,3 4,0 3,9 62 PR46W20 (CCA) 2,7 3,4 3,1 3,9 2,1 5,3 6,5 5,5 4,3 4,8 4,3 5,4 63 PR46W26 (CCA) -4,8-4,6-3,2-1,6 0,7 4,3-0,8 3,8 4,8 0,6 5,1 4,5 64 PT211 (CCA) -0,5-1,8-2,3 3,3-0,7 0,9 65 PT213 (CCA) -6,4-1,4-3,6 0,9 1,1-1,8 3,9 3,5 4,0 3,8 3,8 5,4 Liczba doświadczeń Kol. 1: wzorzec: 2016 średnia z 13 odmian populacyjnych; 2015 średnia z 18 odmian populacyjnych; /Wo odmiana skreślona z Krajowego rejestru w roku 2016 na wniosek zachowującego; /k.k. odmiana o dużej odporności na kiłę kapusty, w zakresie patotypów Plasmodiophora brassicae najczęściej występujących w Polsce;. odmiana półkarłowa

16 Tabela 7 RZEPAK OZIMY doświadczenia porejestrowe. Zawartość glukozynolanów i tłuszczu w nasionach odmian. Lata zbioru 2016, 2015 Zawartość glukozynolanów Zawartość tłuszczu w s.m. µm/g nasion % wartości rzeczywiste odchylenia od wzorca Wzorzec 12,6 10,7 49,1 48,1 (44,7) (43,8) populacyjne 1 Adriana 11,9 9,8-0,7-0,9 0,4 0,6 2 Aixer 10,8 10,7-1,8 0,0 1,4 0,7 3 Bellevue 17,5 12,7 4,9 2,0-1,5-1,3 4 Brendy 17,2 14,2 4,6 3,6-1,2-0,7 5 ES Valegro 14,5 11,8 1,9 1,1 0,3 0,6 6 Harry 14,7 11,9 2,1 1,3-1,1-1,0 7 Lohana 13,1 11,4 0,4 0,7-1,4-1,0 8 Metys 13,0 13,6 0,4 3,0-1,2-1,6 9 Monolit 11,7 9,7-1,0-0,9-0,2-0,2 10 Pamela 14,3 12,6 1,7 1,9-2,0-1,5 11 Quartz 12,9 11,2 0,3 0,5-1,7-1,3 12 Sherlock 13,2 11,2 0,5 0,5-1,6-0,7 13 Sidney 12,0 9,9-0,7-0,8-2,5-1,7 mieszańcowe 14 Abakus 10,3 9,7-2,3-1,0-0,5-0,9 15 Alvaro KWS 12,8 0,2-1,0 16 Amazon 14,8 2,2-1,1 17 Anderson 16,2 3,6-1,2 18 Arango 9,7 9,5-3,0-1,2-0,3-1,5 19 Arsenal 11,9 10,6-0,8-0,1-0,2-0,1 20 Atora 12,5-0,1 0,1 21 Bonanza 13,6 11,9 0,9 1,2 0,1 0,0 22 DK Exalte 15,8 3,1-0,3 23 DK Exquisite 13,7 11,2 1,1 0,5-0,4 0,0 24 DK Exssence 17,5 12,5 4,8 1,8-0,9 0,0 25 DK Exstorm 15,3 12,6 2,6 1,9-0,2 0,3 26 Garou 12,8 11,4 0,2 0,8-0,6-0,2 27 Graf 16,3 12,4 3,7 1,8-1,6-1,3 28 Inspiration 16,1 12,7 3,5 2,0-0,7-0,4 29 Kuga 11,0-1,7-0,2 30 Marathon 13,0 10,9 0,4 0,3-1,5-1,3 31 Marcopolos 10,2 8,9-2,4-1,8-0,4-0,5 32 Mentor /k.k. 14,2 1,5 0,4 33 Mercedes 13,5 12,7 0,8 2,1 0,1 0,6 34 Minerva 12,6 11,4 0,0 0,7 0,5 1,1 35 Nimbus /Wo 13,8 1,2-1,2 36 Oriolus 14,2 12,4 1,6 1,7-1,9-1,9 37 Popular 12,4 10,1-0,2-0,6 0,4 0,7

17 cd. tabeli 7 Zawartość glukozynolanów Zawartość tłuszczu w s.m. µm/g nasion % wartości rzeczywiste odchylenia od wzorca Wzorzec 12,6 10,7 49,1 48,1 (44,7) (43,8) cd. mieszańcowe 38 Rohan 11,1 9,6-1,5-1,1-1,0-0,8 39 Rumba 13,0 11,2 0,3 0,5-1,3-1,6 40 Sherpa 12,9 13,5 0,2 2,8-0,6-0,3 41 Shrek 16,5 13,3 3,8 2,6-2,0-0,5 42 SY Cassidy 13,1 10,5 0,4-0,1-1,8-1,5 43 SY Florida 17,6 5,0-1,8 44 SY Kolumb 11,2 9,3-1,4-1,4-1,5-0,6 45 SY Medal 16,6 4,0-1,5 46 SY Polana 14,7 12,1 2,1 1,5-1,7-0,6 47 SY Saveo 14,1 12,1 1,5 1,5-1,4-0,5 48 Thure. 14,6 1,9-1,7 49 Trumpf 14,9 12,9 2,2 2,3-2,3-1,9 50 Visby 11,6 10,6-1,1-0,1-1,3-0,3 51 Xenon 14,6 14,5 1,9 3,8-0,5 0,0 52 Alexander (CCA) 12,8 0,1-0,6 53 Anisse (CCA) 18,0 5,4-1,7 54 Arizona (CCA) 12,8 0,2-0,5 55 Astronom (CCA) 14,4 1,8-1,1 56 Atenzo (CCA) 12,5 11,9-0,2 1,2-0,4 0,2 57 DK Excellium (CCA) 17,4 12,5 4,7 1,8-0,4 0,7 58 DK Explicit (CCA) 14,8 12,4 2,1 1,8-0,8 0,7 59 Hybrirock (CCA) 15,3 13,6 2,7 2,9-1,4-0,7 60 Kodiak (CCA) 13,0 10,0 0,4-0,7-1,0-0,1 61 NK Caravel (CCA) 13,5 12,2 0,9 1,5-2,4-1,6 62 PR46W20 (CCA) 14,3 12,5 1,7 1,8 0,7 1,7 63 PR46W26 (CCA) 15,3 13,8 2,7 3,1-0,7 1,1 64 PT211 (CCA) 13,9 1,2 0,2 65 PT213 (CCA) 14,3 14,3 1,7 3,6-1,3-0,6 Liczba doświadczeń Kol. 1: wzorzec: 2016 ES Valegro, Monolit, Arsenal, Atora; 2015 ES Valegro, Monolit, Arsenal, Visby /Wo odmiana skreślona z Krajowego rejestru w roku 2016 na wniosek zachowującego; /k.k. odmiana o dużej odporności na kiłę kapusty, w zakresie patotypów Plasmodiophora brassicae najczęściej występujących w Polsce;. odmiana półkarłowa Kol. 2: zawartość sumy glukozynolanów alkenowych i indolowych oznaczono metodą HPLC i podano w mikromolach na gram powietrznie suchych nasion (9% wilgotności) Kol. 4: w nawiasach zawartość tłuszczu wzorca obliczona przy wilgotności nasion 9%

18 Tabela 8 RZEPAK OZIMY doświadczenia porejestrowe. Rozwój roślin jesienią, zimotrwałość odmian i obsada roślin po zimie (odchylenia od wzorca). Lata zbioru 2016, 2015 Wysokość roślin jesienią Procent martwych roślin po zimie Ocena stanu roślin po zimie Przezimowanie Obsada roślin cm % skala 9 o % szt./m Wzorzec ,6 8, populacyjne 1 Adriana ,2 0, Aixer ,2-0, Bellevue ,8-0, Brendy ,1 0, ES Valegro ,4 0, Harry ,7 0, Lohana ,3-0, Metys ,6-0, Monolit ,2-0, Pamela ,8-0, Quartz ,0 0, Sherlock ,2 0, Sidney ,8 0, mieszańcowe 14 Abakus ,3-0, Alvaro KWS 1 3-0, Amazon 1 5-0, Anderson 0-3 0, Arango ,3-0, Arsenal ,2 0, Atora 0-3 0, Bonanza ,1 0, DK Exalte 0 4-0, DK Exquisite ,1-0, DK Exssence ,5-0, DK Exstorm ,0-0, Garou ,1 0, Graf ,6 0, Inspiration ,1-0, Kuga , Marathon ,4 0, Marcopolos ,1-0, Mentor /k.k , Mercedes ,5 0, Minerva ,6 0, Nimbus /Wo 0 7-0, Oriolus ,2 0, Popular ,3 0,

19 cd. tabeli 8 Wysokość roślin jesienią Procent martwych roślin po zimie Ocena stanu roślin po zimie Przezimowanie Obsada roślin cm % skala 9 o % szt./m Wzorzec ,6 8, cd. mieszańcowe 38 Rohan ,3 0, Rumba ,1 0, Sherpa ,1 0, Shrek ,6 0, SY Cassidy ,6-0, SY Florida 1 9-0, SY Kolumb ,4 0, SY Medal , SY Polana ,6 0, SY Saveo ,7 0, Thure , Trumpf ,3 0, Visby ,1 0, Xenon ,2 0, Alexander (CCA) 1-3 0, Anisse (CCA) , Arizona (CCA) 1 1 0, Astronom (CCA) , Atenzo (CCA) ,3 0, DK Excellium (CCA) ,7-0, DK Explicit (CCA) ,1 0, Hybrirock (CCA) ,7 0, Kodiak (CCA) ,7 0, NK Caravel (CCA) ,7 0, PR46W20 (CCA) ,4 0, PR46W26 (CCA) ,8 0, PT211 (CCA) , PT213 (CCA) ,9 0, Liczba doświadczeń Kol. 1: wzorzec: 2016 ES Valegro, Monolit, Arsenal, Atora; 2015 ES Valegro, Monolit, Arsenal, Visby; /Wo odmiana skreślona z Krajowego rejestru w roku 2016 na wniosek zachowującego; /k.k. odmiana o dużej odporności na kiłę kapusty, w zakresie patotypów Plasmodiophora brassicae najczęściej występujących w Polsce;. odmiana półkarłowa Kol. 5: przezimowanie obliczono z uwzględnieniem procentu martwych roślin i stanu roślin po zimie (100 oznacza całkowite przezimowanie)

20 Tabela 9 RZEPAK OZIMY doświadczenia porejestrowe. Ważniejsze cechy rolnicze odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru 2016, 2015 Początek kwitnienia Dojrzałość techniczna Wysokość Wyleganie roślin łanu data; liczba dni cm % Wzorzec populacyjne 1 Adriana Aixer Bellevue Brendy ES Valegro Harry Lohana Metys Monolit Pamela Quartz Sherlock Sidney mieszańcowe 14 Abakus Alvaro KWS Amazon Anderson Arango Arsenal Atora Bonanza DK Exalte DK Exquisite DK Exssence DK Exstorm Garou Graf Inspiration Kuga Marathon Marcopolos Mentor /k.k Mercedes Minerva Nimbus /Wo Oriolus Popular

21 cd. tabeli 9 Początek kwitnienia Dojrzałość techniczna Wysokość Wyleganie roślin łanu data; liczba dni cm % Wzorzec cd. mieszańcowe 38 Rohan Rumba Sherpa Shrek SY Cassidy SY Florida SY Kolumb SY Medal SY Polana SY Saveo Thure Trumpf Visby Xenon Alexander (CCA) Anisse (CCA) Arizona (CCA) Astronom (CCA) Atenzo (CCA) DK Excellium (CCA) DK Explicit (CCA) Hybrirock (CCA) Kodiak (CCA) NK Caravel (CCA) PR46W20 (CCA) PR46W26 (CCA) PT211 (CCA) PT213 (CCA) Liczba doświadczeń Kol. 1: wzorzec: 2016 ES Valegro, Monolit, Arsenal, Atora; 2015 ES Valegro, Monolit, Arsenal, Visby; /Wo odmiana skreślona z Krajowego rejestru w roku 2016 na wniosek zachowującego; /k.k. odmiana o dużej odporności na kiłę kapusty, w zakresie patotypów Plasmodiophora brassicae najczęściej występujących w Polsce;. odmiana półkarłowa Kol. 6: wyleganie cecha określana jako wysokość łanu przed zbiorem do wysokości roślin, w procentach: [100 (wysokość łanu / wysokość roślin x 100)]; wyniki pochodzą z doświadczeń, w których zjawisko wystąpiło w większym nasileniu; odchylenie ujemne oznacza korzystniejszą ocenę

22 Tabela 10 RZEPAK OZIMY doświadczenia porejestrowe. Porażenie odmian przez choroby (odchylenia od wzorca). Lata zbioru 2016, 2015 Zgnilizna twardzikowa Sucha zgnilizna kapustnych Choroby podstawy łodygi Czerń krzyżowych % roślin porażonych skala 9 o Wzorzec ,8 7,5 populacyjne 1 Adriana ,1 0,6 2 Aixer ,4 0,6 3 Bellevue ,3 0,3 4 Brendy ,3 0,2 5 ES Valegro ,1 0,0 6 Harry ,0-0,2 7 Lohana ,2 0,0 8 Metys ,1 0,1 9 Monolit ,1-0,1 10 Pamela ,2 0,0 11 Quartz ,1 0,1 12 Sherlock ,2 0,0 13 Sidney ,1-0,5 mieszańcowe 14 Abakus ,4 0,1 15 Alvaro KWS ,0 16 Amazon ,0 17 Anderson ,2 18 Arango ,1 0,5 19 Arsenal ,2 0,1 20 Atora ,2 21 Bonanza ,1 0,7 22 DK Exalte ,0 23 DK Exquisite ,3 0,1 24 DK Exssence ,2 0,2 25 DK Exstorm ,2 0,4 26 Garou ,1-0,4 27 Graf ,2-0,1 28 Inspiration ,1 0,2 29 Kuga ,1 30 Marathon ,2 0,1 31 Marcopolos ,1 0,4 32 Mentor /k.k ,2 33 Mercedes ,1 0,4 34 Minerva ,2 0,2 35 Nimbus /Wo ,3 36 Oriolus ,4 0,3 37 Popular ,2 0,5

23 cd. tabeli 10 Zgnilizna twardzikowa Sucha zgnilizna kapustnych Choroby podstawy łodygi Czerń krzyżowych % roślin porażonych skala 9 o Wzorzec ,8 7,5 cd. mieszańcowe 38 Rohan ,5 0,1 39 Rumba ,0 0,1 40 Sherpa ,0 0,2 41 Shrek ,3 0,3 42 SY Cassidy ,1 0,1 43 SY Florida ,1 44 SY Kolumb ,1 0,3 45 SY Medal ,1 46 SY Polana ,2 0,3 47 SY Saveo ,2 0,0 48 Thure ,3 49 Trumpf ,0 0,4 50 Visby ,1 0,0 51 Xenon ,1 0,5 52 Alexander (CCA) ,1 53 Anisse (CCA) ,2 54 Arizona (CCA) ,1 55 Astronom (CCA) ,3 56 Atenzo (CCA) ,1 0,2 57 DK Excellium (CCA) ,3 0,6 58 DK Explicit (CCA) ,1 0,5 59 Hybrirock (CCA) ,2 0,1 60 Kodiak (CCA) ,1 0,4 61 NK Caravel (CCA) ,1 0,1 62 PR46W20 (CCA) ,0 0,4 63 PR46W26 (CCA) ,2 0,2 64 PT211 (CCA) ,3 65 PT213 (CCA) ,1 0,1 Liczba doświadczeń Kol. 1: wzorzec: 2016 ES Valegro, Monolit, Arsenal, Atora; 2015 ES Valegro, Monolit, Arsenal, Visby; /Wo odmiana skreślona z Krajowego rejestru w roku 2016 na wniosek zachowującego; /k.k. odmiana o dużej odporności na kiłę kapusty, w zakresie patotypów Plasmodiophora brassicae najczęściej występujących w Polsce;. odmiana półkarłowa

24 RZEPAK OZIMY Wyniki doświadczeń rozpoznawczych 2016 W opracowaniu zamieszczono wyniki doświadczeń rozpoznawczych odmian rzepaku ozimego przeprowadzonych w sezonie wegetacyjnym 2015/2016. Uwzględniono także wyniki badania odmian z poprzedniego sezonu. Badania umożliwiają sprawdzenie aktualnej wartości gospodarczej i użytkowej znacznej liczby odmian ze Wspólnotowego katalogu odmian roślin rolniczych (CCA), które znajdują się w ofercie handlowej firm proponujących odmiany z CCA do uprawy w Polsce. Synteza obejmuje wyniki serii 15 doświadczeń zlokalizowanych w różnych rejonach kraju. Doświadczenia realizowane były w stacjach i zakładach doświadczalnych oceny odmian (rys. 1). Prowadzono je w oparciu o tę samą metodykę 1), którą stosuje się w badaniach porejestrowych (PDO). Doświadczenia z odmianami o normalnym wzroście zakładano w układzie 1-rozkładalnym, w trzech powtórzeniach. Natomiast odmiany półkarłowe wysiano w wyodrębnionym podbloku, zawierającym poletka izolacyjne oddzielające je od odmian o normalnym wzroście oraz na końcu każdego powtórzenia. Przy ustalaniu ilości wysiewu uwzględniano masę 1000 nasion, zdolność kiełkowania oraz obsadę nasion. Podstawowa obsada nasion wynosiła dla odmian populacyjnych 60, natomiast dla odmian mieszańcowych 50 sztuk na 1 m 2. Nasiona wszystkich odmian zaprawiono zaprawą fungicydową w SDOO w Słupi Wielkiej. Powierzchnia pojedynczego poletka do zbioru wynosiła od 13,5 do 16,5 m 2. We wszystkich doświadczeniach prowadzono zwalczanie chwastów oraz szkodników, głównie słodyszka rzepakowego. W niektórych, w zależności od potrzeb, zastosowano ochronę fungicydową, z reguły preparatem wykazującym dodatkowo właściwości regulatora wzrostu. do doświadczeń rozpoznawczych zgłosiło dziewięć zagranicznych firm hodowlanonasiennych. Łącznie badano 38 odmian, wszystkie mieszańcowe, a wśród nich sześć półkarłowych. 37 odmian pochodziło z CCA (wpisane do Krajowego rejestru w innym państwie UE), a jedna odmiana była zgłoszona do tej serii, po zakończeniu trzyletnich badań urzędowych, lecz przed podjęciem ostatecznej decyzji rejestrowej. Wzorzec stanowiły te same cztery odmiany jak w doświadczeniach rejestrowych i porejestrowych, tj. populacyjne ES Valegro ) Rzepak. Metodyka badania wartości gospodarczej odmian (WGO), NR/P/2/2008, COBORU, Słupia Wielka i Monolit oraz mieszańcowe Arsenal i Atora. we wszystkich tabelach przedstawiono w dwóch grupach (dwie odmiany populacyjne wzorcowe oraz dwie odmiany mieszańcowe wzorcowe i odmiany mieszańcowe badane rozpoznawczo), natomiast kolejność odmian w obrębie grup uszeregowano według typu odmian (o normalnym wzroście i półkarłowe), a następnie alfabetycznie. W tabeli 1 podano ogólne informacje odnośnie badanych odmian oraz doświadczeń. W tabeli 2 zamieszczono dane dotyczące warunków prowadzenia doświadczeń (gleba, przedplon, nawożenie, stosowanie środków ochrony roślin itp.), terminów wystąpienia faz rozwojowych oraz dat siewu i zbioru, a w tabeli 3 ilości opadów w okresie od do roku w poszczególnych miejscowościach. W kolejnych tabelach przedstawiono wyniki cech rolniczych i użytkowych badanych odmian (plon nasion, zawartość tłuszczu i glukozynolanów, pomiary i obserwacje polowe, w tym oceny porażenia przez patogeny). Plon nasion określono przy wilgotności 9%. Podana u dołu każdej tabeli wynikowej liczba doświadczeń oznacza liczbę obserwacji lub pomiarów uwzględnionych w ocenie danej cechy. Wyniki doświadczeń polowych uzupełniono badaniami chemicznymi. Z wybranych 5 doświadczeń wykonano analizy zawartości tłuszczu i glukozynolanów w nasionach ze zbioru wszystkich badanych odmian. Większość doświadczeń założono w trzeciej dekadzie sierpnia, a dwa w pierwszej dekadzie września. Siew wykonywano przeważnie w przesuszoną glebę. Wschody były wydłużone i najczęściej wieloetapowe. W kilku miejscowościach, gdzie lokalnie warunki wilgotnościowe były najgorsze, widoczne były braki roślin po wschodach. Jesienią wzrost roślin był umiarkowany, w związku z czym, w większości doświadczeń rośliny rzepaku były mniej wyrośnięte niż w poprzednim sezonie wegetacyjnym i tylko w niektórych osiągnęły właściwe zaawansowanie w rozwoju przed zimą. Warunki okresu zimowego 2015/2016 w niektórych rejonach kraju były niekorzystne. Silny kilkudniowy mróz, przy braku pokrywy śnieżnej w pierwszej dekadzie stycznia, był przyczyną wymarznięć roślin rzepaku. W kilku doświadczeniach nastąpiły straty roślin, zróżnicowane odmianowo, a tym samym zmniejszyła się ich obsada. Wznowienie wegetacji nastąpiło w marcu. Terminy poszczególnych faz rozwojowych były zbliżone do wielolecia. Plonowanie rzepaku ozimego, było wyraźnie mniejsze niż w poprzednim roku. W syntezie wykorzystano wyniki plonowania jedenastu do-

25 świadczeń. Trzy doświadczenia zakończono wcześniej (jedno z powodu braku wschodów, inne ze względu na duże straty roślin po zimie, a kolejne w następstwie opadu gradu, który spowodował nadmierne osypanie się nasion odmian), natomiast wyniki jednego doświadczenia pominięto z uwagi na mały plon i dużą nieścisłość, która wynikała ze znacznych strat roślin po zimie. We wszystkich doświadczeniach w miarę potrzeby stosowano insektycydy, zarówno w okresie jesiennego rozwoju roślin, jak i po wznowieniu wegetacji. Dużej uwagi wymagała ochrona roślin przeciwko słodyszkowi rzepakowemu. Nasilenie występowania chorób było zróżnicowane lokalnie i przeważnie umiarkowane. Najczęściej obserwowano porażenie odmian przez choroby podstawy łodygi (w 62% doświadczeń) i zgniliznę twardzikową (w 54% doświadczeń), natomiast mniej licznie przez patogeny powodujące suchą zgniliznę kapustnych oraz przez czerń krzyżowych. Średni plon wzorca wyniósł 38,3 dt z ha, natomiast średni plon wszystkich badanych odmian 37,7 dt z ha. W poszczególnych miejscowościach plon był zróżnicowany od 22,1 do 53,0 dt z ha. Plon nasion wszystkich badanych odmian był mniejszy w porównaniu do roku 2015 aż o 11,0 dt z ha, tj. o 23%. mieszańcowe plonowały średnio o 7% powyżej odmian populacyjnych. Natomiast średni plon badanych odmian półkarłowych był mniejszy o 8% od plonu odmian o normalnym wzroście. Średnia zawartość tłuszczu w suchej masie nasion ze zbioru wyniosła 46,7% i była niższa w porównaniu do poprzedniego roku. Zwiększona była natomiast zawartość glukozynolanów. Objaśnienia skali 9 stopniowej (dotyczą tabel wynikowych): 9 oznacza stan rolniczo najlepszy (najkorzystniejszy), 5 średni, 1 najgorszy (najmniej korzystny). Rys. 1. Rozmieszczenie doświadczeń rozpoznawczych z rzepakiem ozimym w sezonie wegetacyjnym 2015/2016

26 Tabela 1 RZEPAK OZIMY doświadczenia rozpoznawcze. i doświadczenia. Lata zbioru 2016, 2015 Zachowujący/ zgłaszający masa 1000 nasion Materiał siewny zdolność kiełkowania (g) (%) populacyjne 1 ES Valegro wzorzec Euralis Nasiona sp. z o.o. 4,2 4, Monolit wzorzec HR Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR 5,6 5, mieszańcowe 3 Arsenal wzorzec Limagrain 6,3 5, Visby wzorzec Norddeutsche Pflanzenzucht 5,1 5, Alabama Limagrain 5, Arazzo RAGT Semences Polska sp. z o.o. 6,0 5, Archibald Limagrain 5,9 5, Baraque RAGT Semences Polska sp. z o.o. 5,3 4, DK Exception Monsanto Polska sp. z o.o. 6,7 6, DK Exprit Monsanto Polska sp. z o.o. 6,7 6, DK Extrovert Monsanto Polska sp. z o.o. 6,2 5, Dozzen RAGT Semences Polska sp. z o.o. 5,6 5, Factor KWS KWS Polska sp. z o.o. 6,3 6, Fonzzi RAGT Semences Polska sp. z o.o. 7,1 5, Gaelis Euralis Nasiona sp. z o.o. 5, Ginfizz RAGT Semences Polska sp. z o.o. 4, Gordon KWS KWS Polska sp. z o.o. 7,6 7, Hertz KWS Polska sp. z o.o. 4,4 4, Jenifer Bayer sp. z o.o. 6,5 6, Jumper Bayer sp. z o.o. 4,7 4, Manzzana RAGT Semences Polska sp. z o.o. 4,6 5, Muzzical RAGT Semences Polska sp. z o.o. 4, PR46W21 Pioneer 5,9 6, PT206 Pioneer 5,4 5, PT225 Pioneer 6,0 5, PT234 Pioneer 5,2 5, PT235 /k.k. Pioneer 5,5 5, PT242 /k.k. Pioneer 4,8 6, PT248 Pioneer 4, Puncher Bayer sp. z o.o 5,7 6, Safer Bayer sp. z o.o 4, Severino KWS KWS Polska sp. z o.o. 7, Stefano KWS * KWS Polska sp. z o.o. 6, Trezzor RAGT Semences Polska sp. z o.o. 4,8 6, Voyager RAGT Semences Polska sp. z o.o. 3, Taifun RAPOOL Polska sp. z o.o. 7,7 90