EFEKTYWNOŚC ENERGETYCZNA W SYSTEMACH BUDOWLANO - INSTALACYJNYCH

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "EFEKTYWNOŚC ENERGETYCZNA W SYSTEMACH BUDOWLANO - INSTALACYJNYCH"

Transkrypt

1 Publikacja współfinansowana ze środków UNII EUROPEJSKIEJ w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Projekt Plan Rozwoju Politechniki Częstochowskiej Publikacja jest dystrybuowana bezpłatnie na stronie: EFEKTYWNOŚC ENERGETYCZNA W SYSTEMACH BUDOWLANO - INSTALACYJNYCH Materiały dydaktyczne Zebrał i opracował: dr inż. Piotr Lis Częstochowa

2 Spis treści Wprowadzenie 3 1. Efektywność energetyczna w budynkach a zużycie surowców energetycznych i ochrona środowiska naturalnego 7 2. Wybrane akty prawne Unii Europejskiej dotyczące efektywności energetycznej Wybrane krajowe akty prawne dotyczące efektywności energetycznej Charakterystyka energetyczna budynku Wzory świadectw charakterystyki energetycznej Podstawowe wytyczne do określania charakterystyki energetycznej Metodologia obliczania charakterystyki energetycznej budynku, lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno - użytkową, nie wyposażonych w instalację chłodzenia Metodologia obliczania charakterystyki energetycznej budynku, lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno - użytkową, wyposażonych w instalację chłodzenia Wybrane wymagania związane z charakterystyką energetyczną budynku Wymagania podstawowe związane z wskaźnikiem EP rocznego obliczeniowego zapotrzebowania na nieodwracalną energię pierwotną do ogrzewania, wentylacji i przygotowania ciepłej wody użytkowej oraz chłodzenia Wymagania izolacyjności cieplnej i inne wymagania związane z oszczędnością energii Inne wymagania pośrednio związane z charakterystyką energetyczną budynków Metoda oceny opłacalności i wyboru ulepszeń termo-modernizacyjnych dla budynku jako budowlano-instalacyjnej całości Metoda oceny opłacalności i wyboru ulepszeń termomodernizacyjnych prowadzących do zmniejszenia strat przenikania ciepła przez przegrody budowlane i zmniejszenie zapotrzebowania na ciepło na ogrzanie powietrza wentylacyjnego Metoda wyboru optymalnego wariantu przedsięwzięcia termomodernizacyjnego prowadzącego do zmniejszenia zapotrzebowania na ciepło na przygotowanie ciepłej wody użytkowej Metoda wyboru optymalnego wariantu przedsięwzięcia termomodernizacyjnego poprawiającego sprawność cieplną systemu grzewczego Metoda wyboru optymalnego wariantu przedsięwzięcia termo modernizacyjnego Metoda oceny opłacalności i wyboru ulepszeń dla lokalnego źródła ciepła Metoda sporządzania bilansu ciepła i wyznaczania efektów energetycznych dla lokalnego źródła ciepła Metoda obliczania kosztów wytwarzania ciepła i wyznaczania efektów ekonomicznych dla lokalnego źródła ciepła Metoda wyboru optymalnego wariantu przedsięwzięcia termomodernizacyjnego lokalnego źródła ciepła 138 Bibliografia 140 2

3 Wprowadzenie Niniejszy materiał dydaktyczny dotyczy efektywności energetycznej w systemach budowlano-instalacyjnych. Z tego względu postanowiono przybliżyć użyte w tytule opracowania pojęcia, jest to szczególne ważne dla kompleksowego podejścia do przedstawianej problematyki. Zacznijmy od terminu efektywności energetycznej. Efektywność energetyczna jest to zespół różnego rodzaju czynników - działań, zachowań, warunków, itp. - mających wpływ na taki sposób użytkowania i wykorzystywania energii, któremu towarzyszą możliwie najmniejsze straty energii. Biorąc pod uwagę duże uzależnienie współczesnego świata od różnych postaci energii i wyczerpujące się zasoby konwencjonalnych surowców energetycznych, użytkowanie energii w możliwie najbardziej efektywny sposób powinno być przedmiotem szczególnych zabiegów. Zabiegów zarówno w skali państwa, gdzie kładzie się nacisk na bezpieczeństwo energetyczne i ochronę środowiska, jak i w skali poszczególnych sektorów gospodarki z dążeniem do osiągnięcia minimalnego lub redukcję nadmiernego udziału kosztów energii w kosztach związanych z funkcjonowaniem tych sektorów. Niestety, problem ten ciągle nie jest dostatecznie doceniany, chociaż podstawy prawne w różnych krajach zostały już stworzone. Efektywność energetyczna jest jednym z ważniejszych czynników, silnie powiązanych z gospodarką i ogólnie rozumianym rozwojem każdego kraju. Do 2020 roku wszystkie kraje Unii Europejskiej muszą razem spełnić cele 3 x 20 uzgodnione na szczycie Rady Europejskiej w marcu 2007 r. Cele te to: zmniejszenie emisji CO 2 o 20%, zwiększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych do 20%, zwiększenie efektywności energetycznej o 20% do 2020 roku. Realizacja dwóch pierwszych celów wiąże się przede wszystkim ze znacznymi nakładami finansowymi na wdrażanie technologii efektywnych energetycznie źródeł energii, zarówno konwencjonalnych jak i niekonwencjonalnych. Realizacja trzeciego celu w znacznym zakresie zależeć będzie od podjęcia, niejednokrotnie prostych, działań na rzecz oszczędzania energii. Nie ulega wątpliwości, że wymagania zostały określone na wysokim poziomie. Wskazanie tego rodzaju złożonego celu nakreśla kierunek działań koniecznych do podjęcia przez państwa członkowskie. Podstawowe cele, które powinny być postawione przed podejmowanymi działaniami i kreowaniem polityki w zakresie efektywności energetycznej, to: poprawa efektywności wykorzystania paliw i energii w gospodarce narodowej, określenie realizacji przedsięwzięć i działań w zakresie racjonalizacji użytkowania paliw i energii jako jednego z podstawowych instrumentów realizacji polityki klimatycznej Polski, osiągnięcie stałej tendencji we wzroście PKB przy jednoczesnym obniżaniu zużycia energii pierwotnej, nie powodującemu nadmiernych barier w rozwoju kraju, osiągnięcie poziomu wskaźników efektywności energetycznej gospodarki, odpowiadający światowym najlepszym praktykom. Kompleksowe podejście do problematyki energetycznej, uwzględniające szereg zagadnień na wszystkich poziomach nazwano Zrównoważoną Polityką Energetyczną. Użycie pojęcia zrównoważona wynika z podkreślenia konieczności połączenia pojęcia energia z praktycznie wszystkimi aspektami życia społecznego, gospodarczego 3

4 i ekonomicznego. Połączenia mającego wpływ na warunki i standard żucia obywateli państwa, na ich zdrowie, jakość infrastruktury technicznej, zużycie energii, ochronę zasobów naturalnych, rozwój gospodarczy, wykorzystanie energii odnawialnej, itp.. Tego rodzaju podejście przywodzi na myśl główne zasady ogólnie rozumianego zrównoważonego rozwoju, z jego trzema podstawowymi celami społecznym, ekonomicznym i ekologicznym. Celem realizacji zrównoważonej polityki energetycznej jest polepszenie dobrobytu społeczeństwa w wieloletnim horyzoncie czasowym poprzez dążenie do utrzymania równowagi pomiędzy: bezpieczeństwem energetycznym, zaspokojeniem potrzeb społecznych, konkurencyjnością usług w sektorze, ochroną środowiska. Zrównoważony system energetyczny powinien charakteryzować się cechami takimi jak: bezpieczeństwo energetyczne, jakość i niezawodność dostaw, konkurencyjność, efektywność i wspieranie dynamiki wzrostu gospodarczego, sprzyjanie dobrobytowi społeczeństwa, uwzględnianie różnych aspektów związanych z zdrowiem ludzi, proekologiczność przejawiająca się ochroną środowiska naturalnego i dążenie w miarę możliwości do jego odnowy, co jest związane z koniecznością utrzymania podstaw ekologicznych życia na Ziemi. Mając na uwadze powyższe wydaje się uprawnione stwierdzenie, że owo zrównoważenie energetyczne jest nierozerwalnie związane z efektywnością energetyczną. W opinii wielu środowisk w Polsce istnieje duży potencjał zwiększenia efektywnego wykorzystania energii, który może być również wykorzystany dla stymulowania wzrostu gospodarczego poprzez inwestowanie w realizację działań związanych z podnoszeniem efektywności energetycznej. Zaoszczędzona energia może stać się większym i tańszym źródłem energii niż tradycyjne surowce energetyczne wykorzystywane w konwencjonalnych źródłach energii. Tylko w Europie opłacalne inwestycje w bardziej energooszczędne budynki mogłyby zaoszczędzić ponad 270 mld Euro oraz około 400 milionów ton zanieczyszczeń CO 2 rocznie [na podstawie: Przy tej okazji warto zwrócić uwagę, że w sposób pośredni realizacja zwiększenia efektywności energetycznej o 20% sprzyja zmniejszeniu emisji CO 2 o 20%. Działania na rzecz polepszenia efektywnego wykorzystania energii powinny odnosić się do wszystkich sektorów oraz obszarów działalności. Powinny obejmować nie tylko wzrost efektywności energetycznej w sferze produkcji, lecz również racjonalne wykorzystanie energii w innych obszarach takich jak sektor komunalnobytowy, będący podstawowym obszarem zainteresowania w niniejszym opracowaniu. Przejdźmy teraz do określenia budynku jako pewnego rodzaju systemu budowlanoinstalacyjnego. Dzieło powstałe w wyniku zakończonego procesu projektowego i inwestycyjnego jakim jest budynek to połączenie rozwiązań architektoniczno-budowlanych i instalacyjnych tworzących pewną całość, wkomponowaną w środowisko naturalne. To wyodrębnione w sposób techniczny mikrośrodowisko wewnętrzne mające służyć zaspakajaniu określonych potrzeb człowieka, które jednocześnie pozostaje we wzajemnym oddziaływaniu z otaczającym mikrośrodowiskiem zewnętrznym. Rozwiązania zastosowane w budynku pomagają lub przeszkadzają w tworzeniu właściwego dla człowieka mikrośrodowiska w jego wnętrzu i pozostają we wzajemnym pozytywnym lub 4

5 negatywnym oddziaływaniu z mikrośrodowiskiem zewnętrznym otaczającym wspomniany budynek, a poprzez to najbliższe otoczenie z środowiskiem naturalnym. Ilustracją powyższych stwierdzeń jest przedstawiony rysunek. ŚRODOWISKO NATURALNE - MIKROŚRODOWISKO ZEWNĘTRZNE (czerpanie ze środowiska) WZAJEMNE (Oddziaływanie budynku poprzez mikrośrodowisko zewnętrzne na środowisko naturalne) Cechy architektonicznobudowlane ODDZIAŁY- WANIE BUDYNEK - MIKROŚRODOWISKO WEWNĘTRZNE Cechy instalacyjne BUDOWLANO-INSTALACYJNA CAŁOŚĆ - - SYSTEM BUDOWLANO-INSTALACYJNY WZAJEMNE (Oddziaływanie środowiska naturalnego poprzez mikrośrodowisko zewnętrzne na budynek) ODDZIAŁY- WANIE (odprowadzanie do środowiska) ŚRODOWISKO NATURALNE - MIKROŚRODOWISKO ZEWNĘTRZNE Rys. Budynek jako system budowlano instalacyjny w środowisku naturalnym Kompleksowe spojrzenie na budynek jako sumę działań architektonicznych, budowlanych i instalacyjnych pozwala na optymalne połączenie wymienionych dziedzin dla osiągnięcia zadawalającego efektu zarówno z punktu widzenia technicznego jak i oczekiwań i komfortu przebywającego w nim człowieka. Podmiotem takiego spojrzenia powinien być człowiek i optymalizacja warunków jego przebywania w budynku przy jednoczesnej wysokiej efektywności energetycznej i minimalizacji negatywnego oddziaływania na środowisko naturalne. W tym miejscu można zaryzykować stwierdzenie, że wysoka efektywność energetyczna w eksploatacji budynków nie jest możliwa do osiągnięcia bez równoczesnego rozpatrywania różnych aspektów jego projektowania, realizacji i eksploatacji. Taki budynek zawsze będzie funkcjonował jako pewnego rodzaju system budowlano-instalacyjny, bez względu na to czy człowiek będzie pamiętał, że jego wzniesienie jest efektem współdziałania różnych dziedzin. 5

6 Funkcjonowanie to może być w pełni efektywne, także energetycznie, pod warunkiem, że wspomniane współdziałanie pojawi się już na etapie tworzenia koncepcji projektowej budynku. W naszym kraju przemysł ma podobny udział w krajowym zużyciu energii jak w całej Unii Europejskiej. Natomiast wyraźnie więcej energii zużywa się w Polsce w budynkach. Główną tego przyczyną jest nieefektywne ogrzewanie i niski standard izolacyjności istniejących budynków. Opisaną sytuację ilustruje poniższy rysunek. Rys. Jakość energetyczna budynków w różnych krajach [ Wg Europejskiej Agencji d/s Środowiska (European Environment Agency) w Unii Europejskiej w całkowitym zużyciu energii w budynkach, 69% stanowi energia zużywana na ogrzewanie budynków, 15% na przygotowanie ciepłej wody, 11% na oświetlenie i napęd sprzętu elektrycznego i tylko 5% na gotowanie. W Polsce ogrzewanie stanowi aż 71% wszystkich potrzeb energetycznych budynków. W 15 krajach Unii Europejskiej przed jej rozszerzeniem w 2004 roku systematycznie spada średnie zużycie energii na ogrzewanie statystycznego mieszkania. Na przestrzeni ostatnich lat spadek ten szacowany jest na 22%. Jest to efektem stosowania lepszych technik budowlanych i instalacyjnych, wzajemnie współdziałających i uzupełniających się w budynku. Mając na uwadze wcześniejsze stwierdzenia działania dążące do oszczędności energii i ograniczenia emisji dwutlenku węgla do atmosfery w pierwszej kolejności powinny dotyczyć podnoszenia efektywności energetycznej i racjonalizacji zużycia energii w eksploatowanych budynkach. Tym właśnie zagadnieniom poświęcone jest niniejsze opracowanie. 6

7 1. Efektywność energetyczna w budynkach a zużycie surowców energetycznych i ochrona środowiska naturalnego Zasoby surowców energetycznych, w tym paliw kopalnych - węgla, ropy naftowej, gazu ziemnego, odgrywają strategiczną rolę w rozwoju gospodarczym świata. Rozpoznane i dostępne do przemysłowej eksploatacji zasoby tych paliw są jednak ograniczone. Wzrost popytu i wspomniana perspektywiczna ograniczoność zasobów powoduje stosunkowo szybki wzrost cen paliw na rynku podobnie jak i cen wytwarzanej przy ich wykorzystaniu energii. Należy się spodziewać, że tendencja taka będzie się utrzymywać (patrz Tabela). Przykładowo w Polsce ceny energii elektrycznej dla gospodarstw domowych w latach wzrosły ponad pięciokrotnie. Tabela. Prognoza cen paliw podstawowych w imporcie do Polski (ceny stałe w USD roku 2007) [Prognoza zapotrzebowania na paliwa i energię do 2030 roku. Załącznik 2. do projektu Polityki energetycznej polski do 2030 roku ] Unia Europejska stara się przygotować do wyzwań pojawiających się w związku z nieuniknionym deficytem paliw kopalnych. Skala tych wyzwań zależy w dużym stopniu od zapotrzebowania na energię. To zapotrzebowanie z kolei zależy od wielu czynników. Takie czynniki jak powierzchnia kraju, struktura jej użytkowania, liczba ludności, struktura gospodarki, struktura przemysłu, należą do istotnych czynników wpływających na wielkość zapotrzebowania na energię. Według szacunków popyt na energię w Europie mógłby wzrosnąć o blisko 50% do 2030 roku. Także prognozy dla Polski przewidują wzrost zużycia energii finalnej (Tabela) na poziomie około 29%, przy czym największy wzrost o 90% przewidywany jest w sektorze usług. W sektorze przemysłu ten wzrost wyniesie około 15%. Tabela. Zapotrzebowanie na energię finalną w podziale na sektory gospodarki, w Mtoe [Prognoza zapotrzebowania na paliwa i energię do 2030 roku. Załącznik 2. do projektu Polityki energetycznej polski do 2030 roku ] 7

8 Tymczasem ponad 80% zużywanej energii pochodzi z nieodnawialnych źródeł: ropy naftowej, węgla kamiennego i gazu, a przypuszczalny okres ich wyczerpania przy obecnym poziomie technicznym wydobycia zaczyna być już liczony w dziesiątkach lat, pomimo pewnych rozbieżności w informacjach w zależności od ich źródła (patrz Tabele). Tabela. Światowe udokumentowane zasoby przemysłowe konwencjonalnych surowców energetycznych i ich wystarczalność w 2005 r. [Mokrzycki E., Ney R., Siemek J.: Światowe zasoby surowców energetycznych - wnioski dla Polski. Rynek Energii nr 6/2008] Tabela. Zasoby paliw naturalnych [Lewandowski W.: Proekologiczne odnawialne źródła energii. W.N.T. Warszawa 2006] Energia Zapasy Rok wyczerpania znane przypuszczalne jednostka znanych wszystkich Węgiel Pg po 2060 po 2200 Ropa 82,4 192,6 Pg Gaz 6,5 33,9 Tm po 2060 Uran 1,02 1,08 Pg Potencjał zasobów energetycznych jest bardzo zróżnicowany w poszczególnych krajach europejskich. Zróżnicowane są też uwarunkowania zaopatrzenia w energię. Wynikają one często z zaszłości historycznych i wcześniejszych geopolitycznych podziałów. W efekcie, struktura zużycia energii w poszczególnych krajach Unii Europejskiej jest mocno zróżnicowana. Została ona przedstawiona na rysunku. W Polsce w produkcji energii elektrycznej i ciepła dominuje zużycie węgla kamiennego, ponieważ zasoby geologiczne tego paliwa w naszym kraju są najbogatsze. Wielkość tych zasobów szacuje się na około 42 mld ton (w tym około 15 mld ton zasobów zagospodarowanych czyli rezerw dostępnych do gospodarczej eksploatacji). Roczne wydobycie węgla kamiennego w Polsce kształtuje się obecnie na poziomie około 95 mln ton, w tym 80 mln ton węgla energetycznego. Przy tym poziomie wydobycia obecnie rozpoznane zasoby omawianego surowca energetycznego wystarczą na 150 lat. W Polsce znajdują się też znaczące zasoby węgla brunatnego. W źródłach informacji nie ma jednak pełnej zgodności co do wielkości tych zasobów, ale bez wątpienia jeszcze przez dziesięciolecia mogą one być eksploatowane na cele energetyczne. 8

9 Mniej obfite są zasoby gazu ziemnego. Krajowe wydobycie pokrywało w 2005 roku tylko około 30% polskiego zapotrzebowania na paliwa gazowe. Jeszcze mniejsze są zasoby ropy naftowej tu łączne udokumentowane zasoby są porównywalne z rocznym zapotrzebowaniem Polski na ten surowiec. Polska rocznie zużywa około 4 tys. PJ (4 159 PJ w 2006 r.) energii pierwotnej. Jest to przede wszystkim energia w formie paliw kopalnych. Zużycie energii pierwotnej w Polsce stanowi 5,2% zużycia energii pierwotnej w całej Unii Europejskiej. Rys. Wykres przedstawia strukturę zużycia energii, paliw i innych nieprzetworzonych nośników energii (tzw. pierwotnych nośników energii) w krajach Unii Europejskiej [EU Energy and Transport in Figures, Komisja Europejska 2008] Unia Europejska dąży do tego, aby stać się jednym z najbardziej konkurencyjnych regionów świata oraz utrzymać wiodącą pozycję w dziedzinie ochrony środowiska i zwiększania zatrudnienia. Sprostanie tym wyzwaniom będzie wiązało się ze wzrostem zapotrzebowania na energię. Zaspokojenie tego zapotrzebowania najprostszą drogą zwiększenia jej konwencjonalnej produkcji będzie trudne do zrealizowania, przede wszystkim z uwagi na przedstawianą wcześniej ograniczoność nieodnawialnych źródeł energii. Nagłe zwiększenie korzystania z odnawialnych źródeł energii też z pewnością będzie niemożliwe. Alternatywnym źródłem energii okazuje się jej oszczędność (patrz Rysunek), uruchamiająca rezerwy, które można wykorzystać dla zaspokojenia potrzeb energetycznych wynikających z rozwoju różnych sektorów gospodarki. Właśnie efektywne gospodarowanie zasobami energetycznymi może odegrać tutaj kluczową rolę w połączeniu z ochroną środowiska naturalnego. 9

10 Rys. Populacja światowa i zapotrzebowanie na energię [Materiały Firmy Schüco] Oprócz ograniczoności naturalnych zasobów tradycyjnych surowców energetycznych, jest jeszcze jeden istotny problem związany z produkcją energii z wykorzystaniem. Problemem tym jest, w obliczu zauważalnych zmian klimatycznych, troska o środowisko naturalne oraz zmniejszenie emisji CO 2 do atmosfery. Wytwarzanie energii z paliw kopalnych prowadzi do degradacji środowiska naturalnego. Efektem spalania surowców energetycznych są gazy emitowane do atmosfery. Tlenki siarki wywołują kwaśne deszcze. Freon jest przyczyną powstawania w atmosferze dziury ozonowej. Towarzysząca każdemu spalaniu emisja ditlenku węgla do powietrza atmosferycznego zmienia jego właściwości filtrujące powodując tzw. efekt cieplarniany. W 2005 roku wszedł w życie Protokół z Kioto. Wymaga on zredukowania do roku 2012 emisji CO 2 o 5,2% poniżej poziomu emisji z roku 1990 roku. Jednak aby zapobiec dalszej degradacji środowiska naturalnego i być może większym zmianom klimatu należy ograniczyć emisję CO 2 o około 50% do roku Udział budynków w zużyciu różnych form energii przez poszczególne sektory gospodarki Unii Europejskiej jest znaczący i wynosi około 40%, co przekłada się na emisję 842 milionów ton CO 2. W Polsce udział budynków w zużyciu energii jest również wysoki w porównaniu z innymi sektorami, kształtując się na poziomie około 42%, podczas gdy przemysł pochłania około 29%, a transport około 21% całkowitej energii zużywanej w Polsce [Szczechowiak E. Budynki energooszczędne i pasywne. Czysta Energia nr3/2008 s.22-26]. 10

11 Jak już wspomniano w wprowadzeniu do tego opracowania wg Europejskiej Agencji ds. Środowiska (European Environment Agency) w Unii Europejskiej w całkowitym zużyciu energii w budynkach, 69% stanowi energia zużywana na ogrzewanie i wentylację budynków, 15% na przygotowanie ciepłej wody, 11% na oświetlenie i napęd sprzętu elektrycznego i tylko 5% na gotowanie. W Polsce ogrzewanie i wentylacja stanowi aż 71% wszystkich potrzeb energetycznych budynków. RoZszerzone informacje na ten temat przedstawiają wykresy zaprezentowane w dalszej części. Podstawowym nośnikiem energii wykorzystywanym w Polsce do ogrzewania budynków jest węgiel kamienny, jako że ciepło w Polsce jest produkowane w większości na jego bazie. Struktura zużycia energii w budynkach w Polsce i w krajach dawnej Piętnastki- Unii Europejskiej (UE-15) różni się, co przedstawiono w Tabeli. Należy również zaznaczyć, że w 15 krajach Unii Europejskiej, przed jej rozszerzeniem w 2004 roku, systematycznie spada średnie zużycie energii na ogrzewanie statystycznego mieszkania. Na przestrzeni ostatnich lat spadek ten szacowany jest na 22%. Jest to efektem stosowania lepszych technik budowlanych i instalacyjnych, wzajemnie współdziałających i uzupełniających się w budynku. Tabela. Struktura zużycia energii w budynkach w Polsce i w krajach Piętnastki - Unii Europejskiej [Na podstawie - Dylewski R., Adamczyk J.: Wpływ kosztów ogrzewania na dobór termoizolacji. Ciepłownictwo, Ogrzewnictwo, Wentylacja nr 6/2008 s.20-23] Zużycie energii w budynku Polska UE-15 Udział procentowy ogółu skonsumowanej w budynku energii, % Ogrzewanie i wentylacja Podgrzewanie wody Gotowanie 7 7 Urządzenia elektryczne i oświetlenie 7 11 Rys. Struktura zużycia energii w budynkach (gospodarstwach domowych) w Polsce [Na podst. - Norwisz J. (pod red.): Termomodernizacja budynków dla poprawy jakości środowiska. Biblioteka Fundacji Poszanowania Energii. Gliwice 2004]. 11

12 Rys. Struktura zużycie paliw i energii w budynkach (gospodarstwach domowych) Sposób pokrycia potrzeb energetycznych budynków w zal. od zastosowanych nośników energii [Na podstawie - Wrana B.: Dom pasywny jednorodzinny z automatyką budynkową i systemami bezpieczeństwa. Energodom Kraków, października 2008] Biorąc pod uwagę dużą ilość energii zużywaną dla potrzeb ogrzewania i wentylacji, w tym elemencie należy szukać największych potencjalnych możliwości oszczędzania energii zarówno w Polsce, jaki w innych krajach Unii Europejskiej. To z kolei umożliwi osiągnięcie efektów: ekonomicznego. społecznego, ekologicznego. Zwiększenie efektywności energetycznej budynków, np. podczas ich modernizacji, pozwoli zaoszczędzić 14,6 miliarda Euro już do 2010 roku, a do roku 2015 oszczędności te mogłyby wynieść nawet 28,1 miliardów Euro. Wg Raportu Ecofys Efektywna ekonomicznie ochrona klimatu zwiększony popyt na rozwiązania energooszczędne oraz roboty budowlane może zaowocować utworzeniem do nowych miejsc pracy. Ponadto zwiększenie efektywności energetycznej budynków, między innymi przez zwiększenie izolacyjności cieplnej budynku umożliwi znaczną redukcję emisji ditlenku węgla powstającą ze spalania paliw przy produkcji ciepła do ogrzewania pomieszczeń (patrz Rysunek). Rys. Zmniejszenie emisji CO 2 spowodowane zmniejszeniem zapotrzebowania ciepł do ogrzewania budynków [ 12

13 kwh/m2 Wraz z wejściem Polski do Unii Europejskiej przepisy związane z ochroną cieplną budynków zostały wyraźnie zaostrzone. Wcześniej z racji niewielkich wymagań dotyczących przepisów budowlanych, obowiązujących w naszym kraju do niedawna, wybudowany dom zużywał kwh/m 2. Natomiast identyczny dom zbudowany zgodnie z bardziej restrykcyjnymi wymaganiami innych krajów Unii Europejskiej zużywa połowę energii mniej (patrz Rysunek) Szwecja Niemcy Włochy Polska Rys. Roczne zapotrzebowanie energetyczne dla nowych budynków w wybranych krajach Unii Europejskiej [ W związku z tym, że najwięcej energii tracimy przez przegrody zewnętrzne budynków (patrz Rysunek) w budynkach wielorodzinnych oraz okna (30%), tylko modernizacja budynków i zwiększenie ich standardu energetycznego może zmniejszyć zużycie energii nawet o 70-90%. Rys. Przeciętne straty ciepła w budynku [ 13

14 Według danych Krajowej Agencji Poszanowania Energii największy potencjał termomodernizacji w Polsce dotyczy budynków starszych, a realny potencjał oszczędności wynosi 70 TWh. Aby osiągnąć taki poziom oszczędności energii należy poddać termomodernizacji 4 miliony mieszkań. Ilustracją tych możliwości jest wykres przedstawiony na rysunku poniżej. Klasyfikacja energetyczna budynków wg Stowarzyszenia Na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju Rys. Zużycie energii do ogrzewania budynków [ Zużycie energii w nowych budynkach już na obecnym poziomie technicznotechnologicznym może być stosunkowo niskie, a w budynkach modernizowanych znacznie obniżone w stosunku do stanu wyjściowego. Zależy to między innymi czy istnieją możliwości i wola do osiągnięcia w takich obiektach charakterystyki energetycznej poniżej określonych prawem wymagań. Możliwości w tym zakresie są znaczne, o czym może świadczyć przewidywany, ale nie wprowadzony w Polsce - w zamian wprowadzono tak zwany suwak energetyczny, podział budynków na klasy energetyczne (Tabela). Tabela. Klasyfikacja energetyczna budynków wg wskaźnika E, kwh/m 2 rok [Na podstawie - Klasa Budynek mieszkalny Wskaźnik E, kwh/m 2 rok A niskoenergetyczny 20 do 45 B energooszczędny 45 do 80 C średnioenergooszczędny 80 do 100 D średnioenergochłonny 100 do 150 E energochłonny 150 do 250 F bardzo energochłonny ponad

15 Ustanowione w przepisach formalno-prawnych standardy wymaganej termoizolacyjności budynków, to niezbędne minimum, które musi być spełnione w budynkach nowych lub poddawanych termomodernizacji. Jak już podkreślano nie oznacza to jednak, że nie można osiągać charakterystyk energetycznych budynków poniżej tych standardów (patrz Rysunek). W dłuższej perspektywie może się to okazać ekonomicznie uzasadnione. Stąd przesłanka do wprowadzania na znacznie szerszą od dotychczasowej skalę budownictwo energooszczędnego. Stosuje się tutaj rozwiązania budowlane i instalacyjne sprawiające, że zapotrzebowanie na ciepło do ogrzewania pomieszczeń jest niższe niż w budynkach standardowych, spełniających jedynie wymagane prawem minimum w zakresie izolacyjności termicznej. Do katalogu tych rozwiązań należą między innymi: ściany i okna charakteryzujące się niskimi wartościami współczynnika przenikania ciepła, odzysk ciepła z odprowadzanego powietrza wentylacyjnego, wysokosprawne urządzenia grzewcze, urządzenia do automatycznej regulacji działania instalacji grzewczych, stosowanie tzw. pasywnych systemów ogrzewania, wykorzystanie odnawialnych źródeł energii. Rys. Klasyfikacja budynków według zużycia energii [Wnuk R.: Dom pasywny- standard nowoczesnego budownictwa. Czysta Energia nr 3/2007, s ] Z literatury poruszającej tematykę budownictwa energooszczędnego, pomimo wielości klasyfikacji, można wyodrębnić w zależności od wielkości zapotrzebowania na ciepło do ogrzewania budynku następujące klasy budownictwa energooszczędnego: 15

16 Budynki energooszczędne o zapotrzebowaniu na ciepło do ogrzewania nie większym od 70% zapotrzebowania ciepła do ogrzewania budynku spełniającego wymagane prawem standardy; Budynki niskoenergetyczne - o zapotrzebowaniu na ciepło do ogrzewania nie większym od 45% zapotrzebowania ciepła do ogrzewania budynku spełniającego wymagane prawem standardy; Budynki pasywne - o zapotrzebowaniu na ciepło do ogrzewania nie większym od 30% zapotrzebowania ciepła do ogrzewania budynku spełniającego wymagane prawem standardy. Oczywiście przedstawiona klasyfikacja to nie koniec możliwości w tym zakresie. Już obecnie podejmowane są próby wznoszenia budynków, które w ogólnym bilansie energetycznym nie pobierają energii ze źródeł zewnętrznych, poza odnawialnymi źródłami energii takimi między innymi jak: energia promieniowania słonecznego, energia wiatru, energia geotermalna. Wyróżnić można dwie klasy takich budynków: Budynki zeroenergetyczne - budynki samowystarczalne energetycznie - nie zużywające energii od dostawców zewnętrznych. Dopuszczalne jest używanie dostarczanej z zewnątrz energii odnawialnej w postaci biomasy lub biopaliw; Budynki plus energetyczne - budynki o dodatnim saldzie energetycznym w bilansie energii. Oznacza to, że w bilansie rocznym więcej energii budynek produkuje niż sam zużywa. Na dzień dzisiejszy koncepcja tzw. budownictwa zeroenergetycznego rozwiązaniem krańcowym - ekstremalnym. Jej realizacja nie jest jeszcze ekonomicznie uzasadniona przy bieżących cenach paliw, pomimo to istnieją już jednostkowe realizacje budynków. Podsumowując prowadzone tutaj rozważania można stwierdzić, że: Budynki w Polsce mają duże potrzeby energetyczne, a ich udział w bilansie energetycznym jest znaczący. Znaczący na tyle, by pojmować działania prowadzące do zwiększenia efektywności energetycznej w tym sektorze. Pozwoli to na zmniejszenie energochłonności eksploatacji budynków i pozwoli na wykorzystanie powstałych w ten sposób rezerw dla rozwoju tego i innych sektorów gospodarki; Biorąc pod uwagę fakt, że zapotrzebowanie na ciepło do ogrzewania budynków jest w Polsce około dwukrotnie wyższe w porównaniu do dobrych europejskich standardów, poprawa efektywności energetycznej budynków może skutkować zmniejszeniem krajowego zużycia energii o ponad 10%. Tej oszczędności energii towarzyszyłoby zmniejszenie, w podobnej skali, emisji CO 2. Szacuje się, że na skutek pełnego wdrożenia dyrektywy o efektywności energetycznej w budynkach EPBD w Polsce można zmniejszyć emisję CO 2 o 28 milionów ton rocznie. Przy obecnych cenach uprawnień emisyjnych korzyści z tego tytułu można szacować na poziomie 1 miliarda Euro rocznie w skali kraju. 16

17 2. Wybrane akty prawne Unii Europejskiej dotyczące efektywności energetycznej [Opracowanie własne z wykorzystaniem - Biedrzycki J., Seklecki P.: Efektywność energetyczna w prawodawstwie wspólnotowym. Departament Integracji Europejskiej i Studiów Porównawczych URE. Biuletyn URE nr 1/2007] Zagadnienia polityki efektywnego wykorzystania energii w Unii Europejskiej znalazły odzwierciedlenie w wielu aktach prawnych, zazwyczaj w postaci dyrektyw. Zapisy tam zawarte regulują zagadnienia efektywności energetycznej w wielu aspektach związanych zarówno z przedsiębiorstwami, gospodarstw domowych, jak i eksploatacją budynków. Poniżej zaprezentowano wybrane regulacje prawne dotyczących tego tematu. Dyrektywa 2002/91/WE z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków Dyrektywa 2002/91/WE, która zaczęła obowiązywać od 4 stycznia 2003 r., wymaga zaostrzenia norm dotyczących zużycia energii w budynkach całej Europy. Zgodnie z zapisami dyrektywy w całej UE stosowana będzie wspólna metodologia obliczania charakterystyki energetycznej budynku. Metoda ta powinna uwzględniać wszystkie czynniki wpływające na zużycie energii i klasyfikować budynki zgodnie z ich rodzajem, wielkością i przeznaczeniem. Ponadto państwa członkowskie określają minimalne wymagania dotyczące charakterystyki energetycznej a system certyfikacji oceny charakterystyki energetycznej budynków spowoduje, że poziomy zużycia energii będą bardziej przejrzyste dla właścicieli budynków, najemców i użytkowników. Obowiązek udostępniania informacji o charakterystyce energetycznej budynku nabywcy lub użytkownikowi spowoduje, że firmy budowlane lub wynajmujący będą promować energooszczędne technologie, a to z kolei będzie powodować zmniejszenie kosztów użytkowania, np. kotły grzewcze i systemy klimatyzacji o mocach większych niż ustalone minimum będą podlegać regularnym kontrolom, mającym na celu sprawdzenie ich sprawności energetycznej i emisji gazów cieplarnianych. Dyrektywa 2006/32/WE z 5 kwietnia 2006 w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych Najważniejszym celem tej dyrektywy jest doprowadzenie do bardziej efektywnego zużycia energii przez użytkowników końcowych, poprzez wspieranie rozwoju sprawnie działającego, uzasadnionego ekonomicznie i konkurencyjnego rynku opłacalnych kosztowo sposobów podnoszenia efektywności energetycznej. Głównym celem dyrektywy jest osiągnięcie uzasadnionej ekonomicznie poprawy W państwach Unii Europejskiej ma to być osiągnięte przez: - ustalenie celów, mechanizmów i zachęt, 17

18 - ustalenie instytucjonalnych, finansowych i prawnych ram dla usunięcia istniejących barier rynkowych mających wpływ na efektywność końcowego użytkowania energii, - promocje programów służących poprawie efektywności energ. oraz rozwijanie rynku wysokiej jakości usług energetycznych dla użytkowników końcowych, - zharmonizowanie metodologii obliczania i weryfikowania oszczędności energii. Dyrektywa zobowiązuje państwa członkowskie do przyjęcia krajowego celu indykatywnego w zakresie oszczędności energii w wysokości 9 % w dziewiątym roku jej stosowania czyli do 2016 roku. Termin jej wdrożenia minął 17 maja 2008r. W Dyrektywie wskazano również cel pośredni w zakresie oszczędności energii w wysokości 2% do roku Planowana poprawa efektywności energetycznej ma się dokonać poprzez zwiększenie efektywności końcowego wykorzystania energii dzięki zmianom: - technologicznym, - gospodarczym, - zachowań. Zmiany technologiczne wymagać będą wprowadzania technologii o znacznym potencjale efektywności energetycznej między innymi w budynkach, które tracą dużo energii i są odpowiedzialne za około 40% energii zużywanej w Europie i Ameryce Północnej. Należy się spodziewać, że wspomniane zmiany technologiczne będą sprzyjać powstawaniu budynków pasywnych energetycznie. Dużego znaczenia nabierają także nowe technologie wykorzystywane w przemyśle, chociaż branże przemysłowe poczyniły już wiele zmian technologicznych w omawianym zakresie wymuszonych koniecznością zwiększenia ich konkurencyjności krajowej i europejskiej. Zmian technologicznych będą wymagały również technologie pozyskiwania i użytkowania energii ze źródeł odnawialnych. Omawiane zmiany mają być stymulowane przez instrumenty o charakterze finansowym. Są to przede wszystkim dotacje, fundusze, taryfy, certyfikaty i podatki. Dotacje i fundusze mają charakter pomocy rządowej lub samorządowej przy finansowaniu inwestycji na rzecz zwiększania efektywności energetycznej, np. w Polsce przykładem jest fundusz termomodernizacji. Podstawowym elementem systemu wsparcia będą tzw. certyfikaty. Białe certyfikaty mają być wydawane za zmniejszenie zużycia energii, zwiększenie sprawności wytwarzania energii, ograniczanie strat w przesyle i dystrybucji. Przedsiębiorstwa sprzedające energię (zarówno energię elektryczną, jak ciepło i gaz - red.) będą musiały przedstawić białe certyfikaty prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki. Białe certyfikaty planowany do wprowadzenia element wspierania przez Państwo efektywności energetycznej. Certyfikaty mają być wydawane za zmniejszenie zużycia energii, zwiększenie sprawności wytwarzania energii, ograniczanie strat w przesyle i dystrybucji. Przedsiębiorstwa sprzedające energię (energię elektryczną, ciepło i gaz) będą musiały przedstawić białe certyfikaty prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki. Gdyby z tego obowiązku nie wywiązały się w wystarczającym stopniu, będą podlegać konsekwencjom finansowym. Powstać ma katalog działań, w którym wskazany będzie każdy rodzaj przedsięwzięć ukierunkowanych na zachowania oszczędnościowe wraz z odpowiednią ilością przyznanych białych certyfikatów. Stworzona też zostanie uniwersalna jednostka, 18

19 za pomocą której będzie można określić liczbę białych certyfikatów. Dzięki białym certyfikatom znane mają być wielkości oszczędności energii oraz okres, w którym zostały dokonane. Certyfikatami będzie można handlować. Dyrektywa wprowadza obowiązek sporządzania przez wszystkie kraje członkowskie Krajowych Planów Poprawy Efektywności Energetycznej (National Energy Efficiency Action Plans NEEAP) i przedstawienia ich Komisji Europejskiej. Celem nałożenia obowiązku sporządzania planów jest między innymi uzyskanie informacji przy pomocy jakich środków, narzędzi oraz w jakich obszarach państwa członkowskie zamierzają osiągnąć 9% poprawę efektywności energetycznej do 2016 r. Szczególne wymagania w zakresie treści planów dotyczą sektora publicznego, który ma w założeniu odgrywać tutaj wzorcową rolę. Termin złożenia I Planu (NEEAP) wyznaczony został na 30 czerwca 2007 r., II Planu nie później niż do 30 czerwca 2011 r., natomiast III Planu nie później niż do dnia 30 czerwca 2014 r. Warto zwrócić uwagę, że II i III Plan będzie musiał zawierać dokładną analizę i ocenę Planu poprzedniego. Polska przedłożyła I Krajowy Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej. Opracowując Plan przyjęto założenie, że proponowane działania będą w maksymalnym stopniu oparte na mechanizmach rynkowych i w minimalnym stopniu wykorzystywać finansowanie budżetowe. Główną rolę wyznaczono środkom horyzontalnym tj. systemowi białych certyfikatów oraz kampaniom informacyjnym, szkoleniom i edukacji w zakresie poprawy efektywności energetycznej. Ponadto założono realizację celów wg zasady najmniejszych kosztów, z wykorzystaniem między innymi istniejących mechanizmów i infrastruktury organizacyjnej. Polski Krajowy Plan Poprawy Efektywności Energetycznej zawiera: - środki służące poprawie efektywności energetycznej w sektorze mieszkalnictwa poprzez: wprowadzanie systemu oceny energetycznej budynków, fundusz Termomodernizacji, promowanie racjonalnego wykorzystania energii w gospodarstwach domowych, - środki służące poprawie efektywności energetycznej w sektorze usług m.in. poprzez: zwiększenie udziału w rynku energooszczędnych produktów zużywających energię, program oszczędnego gospodarowania energią w sektorze publicznym (zobowiązanie administracji rządowej do podejmowania działań energooszczędnych w ramach pełnienia przez nią wzorcowej roli) oraz Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata oraz Regionalne Programy Operacyjne, - środki służące poprawie efektywności energetycznej w sektorze przemysłu (bez instalacji objętych wspólnotowym systemem handlu emisjami), m.in. poprzez promocję wysokosprawnej kogeneracji (CHP), system dobrowolnym zobowiązań w przemyśle, rozwijanie systemu zarządzania energią i systemu audytów energetycznych w przemyśle, programy operacyjne, - środki służące poprawie efektywności energetycznej w sektorze transportu. 19

20 Dyrektywa 2001/77/WE z dnia 27 września 2001 r. w sprawie wspierania produkcji energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii Celem niniejszej dyrektywy jest wspieranie zwiększania udziału odnawialnych źródeł energii w produkcji energii elektrycznej na wewnętrzny rynek energii elektrycznej oraz stworzenia podstaw dla opracowania przyszłych ram Wspólnoty Europejskiej w omawianym przedmiocie. Wspólnota uznaje potrzebę wspierania odnawialnych źródeł energii elektrycznej za sprawę priorytetową, w szczególności, że jej wykorzystanie niesie za sobą pozytywny wpływ na ochronę środowiska i przyczynia się do trwałego rozwoju. Ponadto może tworzyć lokalne zatrudnienie i pozytywnie wpływać na spójność społeczną, a także przyczyniać się do zabezpieczenia dostaw i umożliwić przyspieszenie realizacji celów Kyoto. Dlatego też niezbędne jest zapewnienie lepszego wykorzystania tego potencjału w ramach wewnętrznego rynku energii elektrycznej. Dyrektywa 2004/8/WE z 11 lutego 2004r. w sprawie wspierania kogeneracji w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło użytkowe na rynku wewnętrznym energii Dostosowanie dyrektywy do prawa krajowego miało nastąpić do 21 lutego 2006r.. Dyrektywa zobowiązała Komisję Europejską do określenia ujednoliconych wartości referencyjnych sprawności rozdzielonej produkcji energii elektrycznej i ciepła według, których będzie obliczana sprawność kogeneracji. Po określeniu tych wartości państwa członkowskie są zobowiązane w,okresie 6 miesięcy od dnia opublikowania ww. wartości, do wydania gwarancji pochodzenia energii elektrycznej wytworzonej w wysokosprawnej kogeneracji. Wysokosprawna Kogeneracja to taka, w której wytwarzana ilość energii przynosi oszczędności energii pierwotnej (obliczonej wg wzoru zawartego w zał. nr III do omawianej dyrektywy) w wysokości co najmniej 10% w porównaniu z wartościami odpowiednimi dla rozdzielnej produkcji ciepła i energii elektrycznej. Ponadto państwa członkowskie są obowiązane do podjęcia niezbędnych środków do zagwarantowania przesyłu i dystrybucji energii elektrycznej produkowanej w Kogeneracji, a ponadto mogą zapewnić tak produkowanej energii priorytetowy dostęp do systemu sieciowego. Wsparciem dla kogeneracji jest również nałożenie na państwa członkowskie obowiązku przeglądu dotychczasowego ustawodawstwa krajowego m.in. pod względem środków i mechanizmów zachęcających do projektowania jednostek ko generacyjnych, dostosowanych do uzasadnionego ze względów gospodarczych zapotrzebowania na produkcję ciepła użytkowego. Dyrektywa 2005/32/WE z 6 lipca 2005 r. ustanawiająca ogólne zasady ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu dla produktów wykorzystujących energię Dyrektywa obowiązuje od 11 sierpnia 2005 r. i określa zasady uwzględniania aspektów środowiskowych w procesie projektowania i opracowania produktów. Podaje ona definicję 20

21 wymagań, które muszą spełniać produkty wykorzystujące energię, aby mogły zostać wprowadzone na rynek. Dyrektywa zmieniła również zapisy innych, wcześniejszych dyrektyw, w tym Dyrektywy Rady Europy 92/42/EWG z 21 maja 1992 r. dotyczącej wymogów sprawności dla nowych kotłów opalanych paliwem płynnym lub gazowym. Etykiety efektywności energetycznej urządzeń AGD i biurowych Pojęcie efektywności energetycznej urządzeń elektrycznych gospodarstwa jest związane z energochłonnością. Celem Unii Europejskiej jest stałe zmniejszanie zużycia energii elektrycznej. Zgodnie z regulacjami Unii Europejskiej, wszystkie nowe elektryczne sprzęty gospodarstwa domowego muszą być opatrzone etykietą energetyczną, czyli znormalizowanym zestawem informacji dotyczących cech produktu oraz jego energochłonności. Wśród informacji dostarczanych przez etykietę znajdują się: a) nazwa typu urządzenia, b) logo producenta, c) oznaczenie modelu urządzenia, d) wskazanie klasy efektywności energetycznej w postaci litery spośród zakresy od A do G, gdzie A - urządzenie najbardziej efektywne, e) znormalizowane zużycie energii, f) dane użytkowe urządzenia, np. pojemność, siła chłodzenia, g) poziom emitowanego hałasu, h) wskazanie normy, z którą zgodny jest zakres podanych informacji. Dla różnego rodzaju urządzeń AGD brane są pod uwagę odmienne kryteria, jednakże standardem na wszystkich etykietach są symbole: wydajność energetyczna (skala od A - najbardziej efektywny do G - najmniej efektywny) oraz zużycie energii. Ponadto etykiety takich urządzeń jak pralki i zmywarki informują o zużyciu wody i pojemności urządzenia. Obowiązkiem etykietowania objęty jest aktualnie cały szereg urządzeń AGD: 1) chłodziarki, chłodziarki-zamrażarki i zamrażarki, 2) pralki, pralko-suszarki i suszarki, 3) kuchenki mikrofalowe, 4) boilery i kotły CO, 5) urządzenia klimatyzacyjne, 6) źródła światła, 7) zmywarki, 8) piekarniki elektryczne. Dla każdej grupy urządzeń istnieje osobny akt prawny (Dyrektywa), która definiuje zakres informacji niezbędnych do opublikowania, procedury badawcze, zawartość dokumentacji technicznej, i co najważniejsze - zasady oznaczania urządzeń klasą energetyczną (litery od 21

22 A - najbardziej efektywne, G - najmniej efektywne). Obowiązkowa od 1 maja 2004 r. etykieta efektywności energetycznej staje się w ten sposób doskonałym sposobem porównania cech budowy i energooszczędności najpopularniejszych urządzeń elektrycznych AGD. Etykiety mają pomóc potencjalnemu nabywcy nowego sprzętu AGD w dokonaniu właściwego wyboru. W przypadku źródeł światła zasilanych energią elektryczną (żarówki, świetlówki (lampy fluorescencyjne), lampy rtęciowe wysokoprężne, lampy sodowe wysokoprężne, lampy sodowe niskoprężne) oprócz skali efektywności, etykiety mówią o długości ich poprawnego działania w godzinach czyli trwałości i informują o ich mocach. Wspomniana trwałość jest ważnym parametrem określającym jakość źródeł światła. Określona jest ona czasem świecenia (podawanym w godzinach) źródła do chwili jego wygaśnięcia lub, kiedy przestało ono spełniać wymagania dotyczące wartości emitowanego strumienia świetlnego podawane przez odpowiednie normy (dotyczy to spadku strumienia światła źródeł wyładowczych o 20% w stosunku do początkowego). Miarą efektywności źródeł światła jest ich skuteczność świetlna (η) wyrażana w lm/w i lumen na Wat. Jest to stosunek wysyłanego strumienia świetlnego do pobieranej mocy (z uwzględnieniem strat w układzie stabilizacyjno-zapłonowym, gdy jest on niezbędny do normalnej pracy lampy) przez określone źródło światła. Wartość tego parametru decyduje o zużyciu energii elektrycznej, przez co w sposób pośredni wpływa na koszt utrzymania całej instalacji oświetleniowej. Poniżej przedstawiono na rysunku i w tabeli bezpośrednie lub pośrednie informacje o potencjalnych korzyściach wynikających z poprawy efektywności energetycznej źródeł światła. Rys. Oszczędność energii możliwa do osiągnięcia przez zmianę źródła światła [na podstawie materiałów firmy OSRAM] 22

23 Tabela. Parametry różnych rodzajów źródeł światła Źródło światła Moc [W] Strumień świetlny [lm] Skuteczność świetlna [lm/w] Temperatura barwowa [K] Wskaźnik oddawania barw (Ra) Trwałość*) [godz] Żarówki Żarówki halogenowe Świetlówki tradycyjne (rurowe) Świetlówki kompaktowe zintegrowane Świetlówki kompaktowe niezintegrow. Wysokoprężne rtęciowe Metalohalo- genkowe Rtęciowo -żarowe Wysokoprężne sodowe Niskoprężne sodowe Unijny dorobek legislacyjny w zakresie efektywności energetycznej urządzeń AGD, biurowych, itp. Jest znaczący, a najważniejsze dyrektywy z tego zakresu to: Dyrektywa Komisji 2003/66/WE z 3 czerwca 2003 r. zmieniająca Dyrektywę 94/2/WE wykonującą Dyrektywę Rady 92/75/EWG w zakresie etykiet efektywności energetycznej chłodziarek, chłodziarek zamrażarek, zamrażarek typu domowego; Dyrektywa Komisji 2002/40/WE z 8 maja 2002 r. wykonująca Dyrektywę Rady 92/75/EWG w sprawie etykiet efektywności energetycznej piekarników elektrycznych typu domowego; Dyrektywa Komisji 2002/31/WE z 22 marca 2002 r. wykonująca Dyrektywę Rady 92/75/EWG w sprawie etykiet efektywności energetycznej urządzeń klimatyzacyjnych typu domowego; Dyrektywa Komisji 1999/9/WE z 26 lutego 1999 r. zmieniająca Dyrektywę 97/17/WE wykonującą Dyrektywę Rady 92/75/EWG w odniesieniu do etykiet efektywności zmywarek bębnowych typu domowego; Dyrektywa Komisji 98/11/WE z 27 stycznia 1998 r. wykonująca Dyrektywę Rady 92/75/EWG w zakresie etykietowania energii lamp gospodarstwa domowego; Dyrektywa Komisji 2002/31/WE z 22 marca 2002 r. wykonująca Dyrektywę Rady 92/75/EWG w sprawie etykiet efektywności energetycznej urządzeń klimatyzacyjnych typu domowego; 23

24 Dyrektywa Komisji 1999/9/WE z 26 lutego 1999 r. zmieniająca Dyrektywę 97/17/WE wykonującą Dyrektywę Rady 92/75/EWG w odniesieniu do etykiet efektywności energetycznej zmywarek bębnowych typu domowego; Dyrektywa Komisji 98/11/WE z 27 stycznia 1998 r. wykonująca Dyrektywę Rady 92/75/EWG w zakresie etykietowania lamp gospodarstwa domowego; Dyrektywa Komisji 97/17/We z 16 kwietnia 1997 r. wykonująca Dyrektywę Rady 92/75/EWG w zakresie etykiet efektywności energetycznej zmywarek bębnowych typu domowego; Dyrektywa Komisji 96/89/WE z 17 grudnia 1996 r. zmieniająca Dyrektywę 95/12/WE wykonującą Dyrektywę Rady 92/75/EWG w zakresie etykiet efektywności energetycznej pralek bębnowych typu domowego; Dyrektywa Komisji 96/60/WE z 19 września 1996 r. wykonująca Dyrektywę Rady 92/75/EWG w zakresie etykiet efektywności energetycznej pralko suszarek bębnowych typu domowego; Dyrektywa Komisji 95/12/WE z 23 maja 1995 r. wykonująca Dyrektywę Rady 92/75/EWG w zakresie etykiet efektywności energetycznej pralek bębnowych typu domowego; Dyrektywa Komisji 94/2/WE z 21 stycznia 1994 r. wykonująca Dyrektywę Rady 92/75/EWG w zakresie etykiet efektywności energetycznej chłodziarek, chłodziarko zamrażarek, zamrażarek typu domowego; Dyrektywa Rady 92/77/EWG z 22 września 1992 r. w sprawie wskazania poprzez etykietowanie oraz standardowe informacje o produkcie, zużycia energii oraz innych zasobów przez urządzenia gospodarstwa domowego. Ramowe regulacje związane z zasadami oznaczeń urządzeń gospodarstwa domowego pod względem ich energochłonności oraz innych cech użytkowych produktu wprowadziła Dyrektywa 92/77/EC z 1992 r.. Natomiast szczegółowe regulacje na obszarze Polski zawarte są w rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 20 maja 2005 r. w sprawie wymagań dotyczących dokumentacji technicznej, stosowania etykiet i charakterystyk technicznych oraz wzorów etykiet dla urządzeń (Dz.U. z dnia 6 czerwca 2005 r.). Rys. Wskaźniki efektywności energetycznej dla zamrażarek i lodówek 24

25 Rys. Wzór etykiety energetycznej Dyrektywy pośrednio związane z problematyką efektywności energetycznej, a odnoszące się między innymi do zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego w wyniku spalania paliw przy wytwarzaniu energii Do wspomnianych dyrektyw można zaliczyć między innymi: Dyrektywa Rady Europy 93/76/EWG z dnia 13 września 1993 r. w sprawie ograniczenia emisji ditlenku węgla poprzez poprawienie wydajności energetycznej (SAVE). Celem niniejszej dyrektywy jest realizacja przez Państwa Członkowskie zadania ograniczenia emisji ditlenku węgla dzięki poprawie efektywności energetycznej, w szczególności przez sporządzanie i realizację programu w następujących dziedzinach: energetyczna certyfikacja budynków, naliczanie kosztów ogrzewania, klimatyzacji i ciepłej wody na podstawie rzeczywistego zużycia, 25

26 finansowanie przez osoby trzecie inwestycji mających na celu poprawę wydajności energetycznej w sektorze publicznym, izolacja termiczna nowych budynków, regularna inspekcja kotłów grzewczych, audyty energetyczne w przedsiębiorstwach o wysokim zużyciu energii. Programy mogą zawierać ustawy, rozporządzenia, instrumenty ekonomiczne i administracyjne, informację, edukację i dobrowolne porozumienia, których skutek może być obiektywnie oceniony. Dyrektywa 96/61/WE (IPPC) z 24 września 1996 r. dotycząca zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli. Dotyczy między innymi stosowania najnowszych osiągnięć technologicznych, kodyfikowanych w postaci wytycznych dla tzw. Najlepszych Dostępnych Technik (ang. BAT Best Available Techniques). Dyrektywa 96/61/WE zwana popularnie Dyrektywą IPPC (ang. Integrated Pollution Prevention and Control) jest jednym z najważniejszych aktów prawnych Unii Europejskiej w dziedzinie ochrony środowiska. Angielskie słowo "control" jest w wielu polskich publikacjach mylnie sprowadzane wyłącznie do kwestii nadzoru (inspekcji), podczas gdy oznacza ono znacznie więcej - pełne rozpoznanie szeroko pojętych oddziaływań na środowisko i panowanie nad procesami produkcyjnymi w celu systematycznej redukcji emisji zanieczyszczeń - przy zastosowaniu najnowszych osiągnięć technologicznych, kodyfikowanych w postaci wytycznych dla tzw. Najlepszych Dostępnych Technik (ang. BAT Best Available Techniques). Ograniczenia emisyjne z reguły niższe niż już obowiązujące standardy wprowadzane będą poprzez tzw. zintegrowane pozwolenia, stanowiące de facto rodzaj szczegółowej licencji na prowadzenie działalności; Dyrektywa 2001/80/WE (LCP) Parlamentu Europejskiego i Rady Europy z dnia 23 października 2001 r. w sprawie ograniczenia emisji niektórych zanieczyszczeń do powietrza z dużych obiektów energetycznego spalania. Dotyczy źródeł o mocy cieplnej od 50 MW t. Zaostrza wymagania dotyczące emisji SO 2, NO x i pyłu ze źródeł najnowszych oraz od 2008r. wprowadza indywidualne normy emisji dla źródeł już istniejących. Celem tej dyrektywy jest nie tylko troska o ochronę środowiska, lecz również ujednolicenie warunków konkurencyjności na europejskim zliberalizowanym rynku energii elektrycznej; Dyrektywa 2001/81/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2001 r. w sprawie krajowych poziomów emisji dla niektórych rodzajów zanieczyszczenia powietrza; Dyrektywa 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 października 2003 r. ustanawiająca system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych w UE oraz zmieniająca dyrektywę Rady 96/61/WE. Niniejsza dyrektywa ustanawia system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie Europejskiej (zwany dalej systemem wspólnotowym ) w celu wspierania zmniejszania emisji gazów cieplarnianych w efektywny pod względem kosztów oraz skuteczny gospodarczo sposób. 26

27 3. Wybrane krajowe akty prawne dotyczące efektywności energetycznej Prawo energetyczne z 10 kwietnia 1997 r. z późniejszymi zmianami (Tekst jednolity na podstawie Dz.U. z 2006 r. Nr 89, poz.625, Nr 104, poz. 708, Nr 158, poz. 1123, Nr 170, poz. 1217, z 2007 r. Nr 21, poz. 124, Nr 52, poz. 343, Nr 115, poz. 790, Nr 130, poz. 905, z 2008 r. Nr 180, poz. 1112, Nr 227, poz. 1505, z 2009 r. Nr 3, poz. 11.). Obejmuje między innymi podstawowe zagadnienia odnoszące się do efektywności energetycznej zapisane zostały w ustawie w następujących artykułach: Art. 9a Artykuł ten ustanawia pewne preferencje dla energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii oraz dla energii elektrycznej wytworzonej w skojarzeniu z ciepłem, promuje on tym samym pro-efektywnościowe technologie wytwórcze. Preferencje te polegają na nałożeniu na: przedsiębiorstwa zajmujące się wytwarzaniem lub obrotem energią elektryczną i ciepła sprzedające tę energię odbiorcom końcowym obowiązku uzyskania i umorzenia świadectw pochodzenia, sprzedawcę z urzędu obowiązku zakupu energii elektrycznej wytworzonej w źródłach odnawialnych, przedsiębiorstwa zajmujące się obrotem ciepła i sprzedającego ciepło obowiązku zakupu ciepła wytworzonego w źródłach odnawialnych, przedsiębiorstwa zajmujące się wytworzeniem lub obrotem energią elektryczną i sprzedające tę energię odbiorcom końcowym obowiązku zakupu energii elektrycznej wytworzonej w skojarzeniu z ciepłem. Art. 13 Celem polityki energetycznej państwa jest zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego kraju, wzrostu konkurencyjności gospodarki i jej efektywności energetycznej, a także ochrony środowiska. Art. 14 Polityka energetyczna państwa określa w szczególności: 1) bilans paliwowo-energetyczny kraju; 2) zdolności wytwórcze krajowych źródeł paliw i energii; 3) zdolności przesyłowe, w tym połączenia transgraniczne; 4) efektywność energetyczną gospodarki; 5) działania w zakresie ochrony środowiska; 6) rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii; 7) wielkości i rodzaje zapasów paliw; 8) kierunki restrukturyzacji i przekształceń własnościowych sektora paliwowoenergetycznego; 9) kierunki prac naukowo-badawczych; 10) współpracę międzynarodową. 27

28 Art. 16 ust. 3 pkt 3 Artykuł wprowadzając przedsięwzięcia racjonalizuje zużycie paliw i energii u odbiorców do planów rozwoju przedsiębiorstw sieciowych, stwarza podstawy do uznania przez regulatora nakładów przeniesionych na ww. cel za koszty uzasadnione, w procesie zatwierdzania taryf (tychże przedsiębiorstw sieciowych). Art. 23 ust. 2 Zapisy tego artykułu umiejscawiają różne obowiązki związane z szeroko rozumianym pomiarem, kontrolowaniem i rozpowszechnianiem informacji na temat poprawy efektywności energetycznej w zakresie działania Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. Art. 45 W kosztach działalności przedsiębiorstw energetycznych zajmujących się przesyłaniem i dystrybucją energii elektrycznej (o których mowa w ust. 1 pkt 1 - pokrycie kosztów uzasadnionych działalności gospodarczej przedsiębiorstw energetycznych w zakresie wytwarzania, przetwarzania, przesyłania, dystrybucji lub obrotu paliwami gazowymi i energią oraz magazynowania, skraplania lub regazyfikacji paliw gazowych, wraz z uzasadnionym zwrotem z kapitału zaangażowanego w tę działalność) uwzględnia się koszty, które wynikają z nakładów ponoszonych na przedsięwzięcia inwestycyjne podjęte przez przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej w latach , służące poprawie ochrony środowiska i efektywności wytwarzania energii elektrycznej, w części, jaką zatwierdzi Prezes URE, z uwzględnieniem przychodów uzyskanych ze sprzedaży energii elektrycznej na rynku konkurencyjnym. Zapis w tym artykule stwarza on także możliwość uwzględniania w taryfach dla paliw gazowych, energii elektrycznej i ciepła kosztów współfinansowania przez przedsiębiorstwa energetyczne przedsięwzięć i usług zmierzających do zmniejszania zużycia paliwa i energii u odbiorców. Art. 46 Minister właściwy do spraw gospodarki, po zasięgnięciu opinii Prezesa URE, określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady kształtowania i kalkulacji taryf dla paliw gazowych oraz szczegółowe zasady rozliczeń w obrocie paliwami gazowymi, biorąc pod uwagę: politykę energetyczną państwa, zapewnienie pokrycia uzasadnionych kosztów przedsiębiorstw energetycznych, w tym kosztów ich rozwoju, ochronę interesów odbiorców przed nieuzasadnionym poziomem cen i opłat, poprawę efektywności dostarczania i wykorzystywania paliw gazowych, równoprawne traktowanie odbiorców, eliminowanie subsydiowania skrośnego oraz przejrzystość cen i stawek opłat. W świetle tego artykułu rozporządzenia wykonawcze uwzględniać muszą m.in. zapisy o poprawie efektywności dostarczania i wykorzystywania paliw gazowych, energii elektrycznej i ciepła. Art. 52 Nakłada się na producentów i importerów wprowadzanych do obrotu urządzeń obowiązek zamieszczania informacji o efektywności energetycznej tychże na etykiecie i w charakterystyce technicznej. 28

29 Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (tekst jednolity na podstawie tj. Dz.U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118, Nr 170, poz. 1217, z 2007 r. Nr 88, poz. 587, Nr 99, poz. 665, Nr 127, poz. 880) Ustawa z dnia 19 września 2007 r. o zmianie ustawy - Prawo Budowlane (Dz.U. nr 191, poz. 1373) Przepisy niniejszej ustawy wdra aja postanowienia dyrektywy 2002/91/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynkow (Dz. Urz. L 1 z , str ; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 12, t. 2, str. 168). Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku i lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową oraz sposobu sporządzania i wzorów świadectw ich charakterystyki energetycznej z dnia 6 listopada 2008 r. (Dz.U. nr 201/2008, poz z późniejszymi zmianami) Niniejsze rozporządzenie dokonuje w zakresie swojej regulacji wdrożenia dyrektywy 2002/91/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (Dz. Urz. UE L 1 z str. 65; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne Rozdział 12, tom 2, str Rozporządzenie określa: 1) sposób sporządzania świadectwa charakterystyki energetycznej budynku, lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową; 2) wzory świadectw charakterystyki energetycznej budynku, lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową; 3) metodologię obliczania charakterystyki energetycznej budynku, lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową. W rozporządzeniu używane są pojęcia: 1) ustawa - należy przez to rozumieć ustawę z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane; 2) przepisy techniczno-budowlane - należy przez to rozumieć przepisy technicznobudowlane określone w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690, z późniejszymi zmianami); 3) część budynku stanowiąca samodzielną całość techniczno-użytkową - należy przez to rozumieć część budynku o jednej funkcji użytkowej, dla której zastosowane rozwiązania konstrukcyjno-instalacyjne pozwalają na niezależne jej funkcjonowanie zgodnie z przeznaczeniem oraz ustalonym sposobem użytkowania, przy zachowaniu przepisów techniczno-budowlanych; 29

30 4) pomieszczenie o regulowanej temperaturze powietrza - należy przez to rozumieć pomieszczenie, które ze względu na swoją funkcję powinno być ogrzewane lub chłodzone; 5) zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotną w budynku, lokalu mieszkalnym lub części budynku stanowiącej samodzielną całość technicznoużytkową - należy przez to rozumieć ilość energii przeliczonej na energię pierwotną i wyrażoną w kwh, dostarczaną przez systemy techniczne dla celów użytkowania energii określonych w pkt 6; 6) cele użytkowania energii w budynku należy przez to rozumieć: a) ogrzewanie i wentylację, b) chłodzenie, c) przygotowanie ciepłej wody użytkowej, d) oświetlenie wbudowane; 7) wskaźnik EK należy przez to rozumieć roczne zapotrzebowanie energii końcowej na jednostkę powierzchni pomieszczeń o regulowanej temperaturze powietrza w budynku albo lokalu mieszkalnym, wyrażone w kwh/(m 2 rok); 8) wskaźnik EP - należy przez to rozumieć roczne zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotną na jednostkę powierzchni pomieszczeń o regulowanej temperaturze powietrza w budynku, lokalu mieszkalnym lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową, wyrażone w kwh/(m 2 rok); 9) budynek przemysłowy należy przez to rozumieć budynek, o którym mowa w Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych w klasie Budynek przemysłowy 10) budynek magazynowy należy przez to rozumieć budynek, o którym mowa w Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych w klasie 1252 Budynki magazynowe; 11) lokal mieszkalny - należy przez to rozumieć mieszkanie, o którym mowa w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie; 12) budynek mieszkalny, budynek użyteczności publicznej oraz budynek zamieszkania zbiorowego należy przez to rozumieć budynki, o których mowa w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie; 13) instalacja chłodzenia należy przez to rozumieć instalacje i urządzenia obsługujące więcej niż jedno pomieszczenie, dzięki którym następuje kontrolowane obniżenie temperatury lub wilgotności powietrza. Świadectwo charakterystyki energetycznej sporządza się formie pisemnej i elektronicznej. Opracowane powinno być w języku polskim, stosując oznaczenia graficzne i literowe określone w Polskich Normach dotyczących budownictwa oraz instalacji ogrzewczych, wentylacyjnych, chłodzenia, ciepłej wody użytkowej i oświetlenia w budynkach. W prowadzonych dostosowania stosowną zmianą do Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie z dnia 12 kwietnia 2002 r. (Dz.U. nr 75/2002, poz. 690 z późniejszymi zmianami). 30

31 Świadectwo charakterystyki energetycznej w formie pisemnej oprawia się w okładkę formatu A-4, w sposób uniemożliwiający jego zdekompletowanie. Forma elektroniczna powinna być tożsama z wersją pisemną i zapisana w wersji tylko do odczytu, uniemożliwiającej edycję. Szczegółowe wytyczne do określania charakterystyki energetycznej budynku, lokalu mieszkalnego oraz części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową przedstawiono załącznik nr 7 do rozporządzenia. W załączniku nr 5 do rozporządzenia określono w sposób szczegółowy metodologię obliczania charakterystyki energetycznej budynku, lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową, nie wyposażonych w instalację chłodzenia. Obliczenia zapotrzebowania ciepła użytkowego do ogrzewania i wentylacji wykonuje się dla normatywnych warunków użytkowania oraz w oparciu o dane klimatyczne z bazy danych klimatycznych, określonych dla najbliższej stacji meteorologicznej. Wspomniane dane meteorologiczne są udostępnione na stronie internetowej Ministerstwa Infrastruktury w zakładce dotyczącej świadectw charakterystyki energetycznej. W załączniku nr 6 do rozporządzenia określono w sposób szczegółowy metodologię obliczania charakterystyki energetycznej budynku, lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową, wyposażonych w instalację chłodzenia. Przy obliczaniu charakterystyki energetycznej części budynku w określaniu zapotrzebowania ciepła (chłodu) użytkowego do ogrzewania, wentylacji i chłodzenia należy uwzględnić wymianę ciepła (chłodu) nie tylko ze środowiskiem zewnętrznym, ale także z przylegającą częścią budynku. Obliczenia zapotrzebowania ciepła i chłodu użytkowego wykonuje się w oparciu o dane klimatyczne, przyjęte z bazy danych klimatycznych najbliższej stacji meteorologicznej. Przy wykonywaniu charakterystyki energetycznej budynków przemysłowych i magazynowych nie uwzględnia się ilości nieodnawialnej energii pierwotnej dostarczanej do tych budynków dla celów technologiczno-produkcyjnych. Podobną zasadę stosuje się odpowiednio do świadectwa charakterystyki energetycznej części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową. W załącznikach do rozporządzenia określono wzory świadectw charakterystyki energetycznej dla budynku, lokalu mieszkalnego, części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową. Poniżej zaprezentowano wzór strony tytułowej świadectwa charakterystyki energetycznej dla budynku mieszkalnego. 31

32 32

33 Publikacja współfinansowana ze środków UNII EUROPEJSKIEJ w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Projekt Plan Rozwoju Politechniki Częstochowskiej Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie z dnia 12 kwietnia 2002 r. (Dz.U. nr 75/2002, poz. 690 z późniejszymi zmianami) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie z dnia 6 listopada 2008 r. (Dz.U. nr 201/2008, poz. 1238) Rozporządzenie praktycznie w całości ma związek z wprowadzonym świadectwem charakterystyki energetycznej budynku i koniecznością wprowadzenia nowych wymagań mających wpływ na charakterystykę energetyczną budynku Rozporządzenia określa, że: 1. Budynek i jego instalacje ogrzewcze, wentylacyjne i klimatyzacyjne, ciepłej wody użytkowej, a w przypadku budynków użyteczności publicznej również oświetlenia wbudowanego, powinny być zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby ilość ciepła, chłodu i energii elektrycznej, potrzebnych do użytkowania budynku zgodnie z jego przeznaczeniem, można było utrzymać na racjonalnie niskim poziomie. 2. Budynek powinien być zaprojektowany i wykonany w taki sposób, aby ograniczyć ryzyko przegrzewania budynku w okresie letnim. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie z dnia 12 marca 2009 r. (Dz.U. nr 56/2009, poz. 461) Zawiera między innymi wykaz Polskich Norm powołanych w rozporządzeniu, w tym z zakresu związanego z obliczaniem zużycia energii w eksploatowanym budynku, koniecznych między innymi do wykonania świadectwa charakterystyki energetycznej Rozporządzenie Ministra Infrastruktury zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego z dnia 6 listopada 2008 r. (Dz.U. nr 201/2008, poz. 1239) Precyzuje pojęcie charakterystyki energetycznej budynku, jako części składowej projektu budowlanego. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury zmieniające rozporządzenie w sprawie zmiany rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego z dnia 17 grudnia 2008 r. (Dz.U. nr 228/2008, poz. 1513) W rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 6 listopada 2008 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego (Dz.U. Nr 201/2008, poz. 1239), między innymi w związku z wprowadzeniem z dniem 1 stycznia 2009 roku świadectw charakterystyki energetycznej dla budynków konieczne było wprowadzenie dodatkowego zapisu. 33

34 Zapis ten brzmi - Do budynków, wobec których przed dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia została wydana decyzja o pozwoleniu na budowę lub odrębna decyzja o zatwierdzeniu projektu budowlanego lub został złożony wniosek o wydanie takich decyzji, stosuje się przepisy dotychczasowe. POPRZEDNIO OBOWIĄZUJĄCA USTAWA - Ustawa o wspieraniu przedsięwzięć termomodernizacyjnych (Dz.U. nr 162/98, poz z późniejszymi zmianami) Określała efekty realizacji przedsięwzięć mających na celu: zmniejszenie zużycia energii dostarczanej (energii końcowej) do budynków mieszkalnych, budynków zamieszkania zbiorowego i innych budynków użyteczności publicznej (podlegających samorz. teryt.), do ogrzewania i podgrzewania wody użytkowej: co najmniej o 10%, w obiektach ze zmodernizowanym systemem grzewczym; co najmniej o 15%, w obiektach ze zmodernizowanym systemem grzewczy, w latach ; co najmniej o 25%, w pozostałych obiektach; zmniejszenie rocznych strat energii (energii pierwotnej), co najmniej o 25%, w lokalnym źródle ciepła: kotłowni lub węźle cieplnym, z których ciepło dostarczane jest bezpośrednio do instalacji c.o. i c.w.u. budynku; ciepłowni osiedlowej lub grupowym wymienniku ciepła wraz z siecią ciepłowniczą o mocy nominalnej do 11,6 MW, dostarczającej ciepło do budynków; wykonanie przyłączy do zcentralizowanego źródła ciepła, w związku z likwidacją lokalnego źródła ciepła, w celu zmniejszenia kosztów zakupu ciepła dostarczanego do budynku, co najmniej o 20%; całkowita lub częściowa zamiana konwencjonalnych źródeł energii na źródła niekonwencjonalne, w tym źródła odnawialne. OBECNIE OBOWIĄZUJĄCA USTAWA Ustawa o wspieraniu termomodernizacji i remontów (Dz.U. nr 223/2008, poz z późniejszymi zmianami) Określa przedsięwzięcia termomodernizacyjne jako przedsięwzięcia, których przedmiotem jest (Art.2 p.2 Ustawy): a) ulepszenie, w wyniku którego następuje zmniejszenie zapotrzebowania na energię dostarczaną na potrzeby ogrzewania i podgrzewania wody użytkowej oraz ogrzewania do budynków mieszkalnych, budynków zbiorowego zamieszkania oraz budynków stanowiących własność jednostek samorządu terytorialnego służących do wykonywania przez nie zadań publicznych; b) ulepszenie, w wyniku którego następuje zmniejszenie strat energii pierwotnej w lokalnych sieciach ciepłowniczych oraz zasilających je lokalnych źródłach ciepła, jeżeli budynki wymienione w lit. a, do których dostarczana jest z tych sieci energia, 34

35 spełniają wymagania w zakresie oszczędności energii, określone w przepisach prawa budowlanego, lub zostały podjęte działania mające na celu zmniejszenie zużycia energii dostarczanej do tych budynków; c) wykonanie przyłącza technicznego do scentralizowanego źródła ciepła, w związku z likwidacją lokalnego źródła ciepła, w wyniku czego następuje zmniejszenie kosztów pozyskania ciepła dostarczanego do budynków wymienionych w lit. a.); d) całkowita lub częściowa zamiana źródeł energii na źródła odnawialne lub zastosowanie wysokosprawnej kogeneracji. Określa przedsięwzięcia remontowe jako przedsięwzięcia związane z termomodernizacją, których przedmiotem jest (Art.2 p.3 Ustawy): a) remont budynków wielorodzinnych; b) wymiana w budynkach wielorodzinnych okien lub remont balkonów, nawet jeśli służą one do wyłącznego użytku właścicieli lokali; c) przebudowa budynków wielorodzinnych, w wyniku której następuje ich ulepszenie; d) wyposażenie budynków wielorodzinnych w instalacje i urządzenia wymagane dla oddawanych do użytkowania budynków mieszkalnych, zgodnie z przepisami technicznobudowlanymi. Art.2 p.8 Ustawy definiuje pojęcie audytu energetycznego - opracowanie określające zakres oraz parametry techniczne i ekonomiczne przedsięwzięcia termomodernizacyjnego, ze wskazaniem rozwiązania optymalnego, w szczególności z punktu widzenia kosztów realizacji tego przedsięwzięcia oraz oszczędności energii, stanowiące jednocześnie założenia do projektu budowlanego. Art.2 p.9 Ustawy definiuje pojęcie audytu remontowego - opracowanie określające zakres oraz parametry techniczne i ekonomiczne przedsięwzięcia remontowego, stanowiące jednocześnie założenia do projektu budowlanego. Art.2 p.12 Ustawy definiuje pojęcie wskaźnika kosztu przedsięwzięcia - stosunek kosztu przedsięwzięcia termomodernizacyjnego, przedsięwzięcia remontowego albo remontu budynku mieszkalnego jednorodzinnego, który spełnia kryteria określone w art. 10 ust. 1, w przeliczeniu na 1 m 2 powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego, do ceny 1 m 2 powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego, ustalonej do celów obliczenia premii gwarancyjnej za kwartał, w którym został złożony wniosek o premię. Art.2 p.14 Ustawy definiuje pojęcie wskaźnika przeliczeniowego - wskaźnik przeliczeniowy kosztu odtworzenia 1 m 2 powierzchni użytkowej budynków mieszkalnych w rozumieniu ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, obowiązujący w dniu złożenia wniosku o premii dla miejsca, w którym znajduje się budynek, którego dotyczy ten wniosek. Art. 3. Ustawy mówi - Z tytułu realizacji przedsięwzięcia termo modernizacyjnego inwestorowi przysługuje premia na spłatę części kredytu zaciągniętego na przedsięwzięcie 35

36 termomodernizacyjne, zwana dalej premią termo modernizacyjną, jeżeli z audytu energetycznego wynika, że w wyniku przedsięwzięcia termo modernizacyjnego nastąpi: 1) zmniejszenie rocznego zapotrzebowania na energię, o którym mowa w art. 2 pkt 2 lit. a: a) w budynkach, w których modernizuje się wyłącznie system grzewczy co najmniej o 10%, b) w budynkach, w których po 1984 r. przeprowadzono modernizacji systemu grzewczego co najmniej o 15%, c) w pozostałych budynkach co najmniej o 25%, lub 2) zmniejszenie rocznych strat energii, o którym mowa w art. 2 pkt 2 lit. b co najmniej o 25%, lub 3) zmniejszenie rocznych kosztów pozyskania ciepła, o którym mowa w art. 2 pkt 2 lit. c co najmniej o 20%, lub 4) zamiana źrodła energii na źrodło odnawialne lub zastosowanie wysokosprawnej kogeneracji. Art Ustawy określa wysokość premii termomodernizacyjnej, która stanowi 20% wykorzystanej kwoty kredytu zaciągniętego na realizację przedsięwzięcia termomodernizacyjnego, z zastrzeżeniem ust Wysokość premii termomodernizacyjnej nie może wynosić więcej niż: 1) 16 % kosztów poniesionych na realizację przedsięwzięcia termomdernizacyjnego i 2) dwukrotność przewidywanych rocznych oszczędności kosztów energii, ustalonych na podstawie audytu energetycznego. Art Ustawy określa, że inwestorowi będącemu osobą fizyczną, wspólnotą mieszkaniową z większościowym udziałem osób fizycznych, spółdzielnią mieszkaniową lub towarzystwem budownictwa społecznego, przysługuje premia na spłatę części kredytu zaciągniętego na realizację przedsięwzięcia remontowego, zwaną dalej premią remontową, jeżeli: 1) w wyniku realizacji tego przedsięwzięcia nastąpi zmniejszenie rocznego zapotrzeb. na energię dostarczaną do budynku wielorodzinnego na potrzeby ogrzewania i podgrzewania wody użytkowej co najmniej o 10 %, z zastrzeżeniem ust. 2 i ust. 3 pkt 1 i 2, i 2) wskaźnik kosztu tego przedsięwzięcia jest nie niższy niż 0,05 i nie wyższy niż 0,70, z zastrzeżeniem ust. 3 pkt Jeżeli wskaźnik kosztu przedsięwzięcia remontowego przekracza 0,3, warunkiem uzyskania premii remontowej jest zmniejszenie rocznego zapotrzebowania na energię, o którym mowa w art. 2 pkt 2 lit. a, co najmniej o 25 %. 3. Jeżeli dany budynek wielorodzinny był przedmiotem: 1) przedsięwzięcia remontowego, w związku z którym przekazano premię remontową warunkiem uzyskania premii związanej z kolejnym przedsięwzięciem remontowym dotyczącym tego budynku jest uzyskanie oszczędności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, na poziomie co najmniej 5 %, chyba że w efekcie przeprowadzonych wcześniej przedsięwzięć osiągnięto oszczędności na poziomie co najmniej 25 % rocznego zapotrzebowania na energię przed realizacją pierwszego przedsięwzięcia remontowego; 2) przedsięwzięcia termomodernizacyjnego, w związku z którym przekazano premię termomodernizacyjną nie stosuje się warunków określonych w pkt 1 oraz w ust. 1 pkt 1 i ust. 2; 36

37 3) przedsięwzięcia remontowego lub termomodernizacyjnego, w zwiazku z którymi przekazano odpowiednio premię remontową lub termomodernizacyjną suma wartości wskaźników kosztów przedsięwzięcia ustalonych na dzień złożenia każdego z wniosków o premię nie może byc wyższa niż 0, Przepisy ust. 3 pkt 2 i 3 stosuje się również w przypadku przedsięwzięcia termomodernizacyjnego, w związku z którym przekazano premię termomodernizacyjna zgodnie z przepisami obowiązującymi przed dniem wejścia w życie ustawy. 5. Inwestorowi, o którym mowa w ust. 1, który złożył więcej niż jeden wniosek o przyznanie premii, premia remontowa przysługuje, jeżeli: 1) zakres prac, których dotyczą wnioski, jest rożny i 2) suma wskaźników kosztów tych przedsięwzięć oraz przedsięwzięcia, o którym mowa w ust. 3 pkt 3, ustalonych na dzień złożenia każdego wniosku o premię, nie jest wyższa niż 0, Jeżeli z audytu remontowego budynku wielorodzinnego wynika, że spełnia on wymagania w zakresie oszczędności energii określone w przepisach prawa budowlanego, nie stosuje się warunków określonych w ust. 1 pkt 1 i ust. 2 oraz w ust. 3 pkt 1. Art Ustawy określa wysokość premii remontowej, która stanowi 20% wykorzystanej kwoty kredytu, o którym mowa w art. 7 ust. 1, nie więcej jednak niż 15% kosztów przedsięwzięcia remontowego, z zastrzeżeniem ust Jeżeli w budynku będącym przedmiotem przedsięwzięcia remontowego znajdują się lokale inne niż mieszkalne, wysokość premii remontowej stanowi iloczyn kwoty ustalonej zgodnie z ust. 1 i wskaźnika udziału powierzchni użytkowej lokali mieszkalnych w powierzchni użytkowej wszystkich lokali w tym budynku. 3. Premia remontowa stanowiąca pomoc publiczną w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską jest udzielana jako pomoc de minimis zgodnie z warunkami określonymi w rozporządzeniu Komisji (WE) nr 1998/2006 z dnia 15 grudnia 2006 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu do pomocy de minimis (Dz. Urz. UE L 379 z , str. 5). Premii remontowej nie można udzielić podmiotowi znajdującemu się w trudnej sytuacji ekonomicznej, spełniającemu kryteria określone w przepisach prawa Unii Europejskiej dotyczących udzielania pomocy publicznej. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie szczegółowego zakresu i form audytu energetycznego oraz części audytu remontowego, wzorów kart audytów, a także algorytmu oceny opłacalności przedsięwzięcia termomodernizacyjnego z dnia 17 marca 2009 roku (Dz. U. Nr 43/2009, poz. 346), będące aktem wykonawczym do Ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów (Dz.U. nr 223/2008, poz z późniejszymi zmianami) Rozporządzenie wprowadza następujące pojęcia podstawowe: ulepszenia termomodernizacyjne - rozumie się przez to działanie techniczne składające się na przedsięwzięcie termomodernizacyjne w budynku, lokalnej sieci ciepłowniczej lub lokalnym źródle ciepła, majace na celu oszczędność energii; 37

38 audytor - rozumie się przez to wykonawcę audytu energetycznego lub części audytu remontowego budynku; wariant przedsięwzięcia termomodernizacyjnego - rozumie się przez to zestaw ulepszeń termomodernizacyjnych, sporządzony przez audytora; część audytu remontowego - rozumie się przez to audyt remontowy w części określonej w art. 14 ust. 2 pkt 2 i 3 ustawy; optymalny wariant przedsięwzięcia termomodernizacyjnego - rozumie się przez to zestaw ulepszeń wybrany zgodnie z algorytmem oceny opłacalności przedsięwzięcia termomodernizacyjnego, który spełnia wszystkie warunki i kryteria określone w ustawie, przeznaczony do realizacji; ulepszenie remontowe - rozumie się przez to działanie techniczne, wchodzące w zakres przedsięwzięcia remontowego w budynku, związane z uzyskaniem oszczędności energii; wariant przedsięwzięcia remontowego - rozumie się przez to zestaw ulepszeń remontowych, sporządzonych przez wykonawcę audytu remontowego, spełniający warunki ustawy i uzgodniony z inwestorem; wartości wskaźnika EK - rozumie się przez to wartość wskaźnika E, o którym mowa w ustawie, określającego roczne zapotrzebowanie na energię końcową (ciepło) do ogrzewania budynku w sezonie grzewczym na jednostkę powierzchni wyrażoną w kwh/(m 2 rok), obliczonego zgodnie z rozporządzeniem dotyczącym sporządzania świadectw; Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie w sprawie szczegółowego zakresu i form audytu energetycznego oraz części audytu remontowego, wzorów kart audytów, a także algorytmu oceny opłacalności przedsięwzięcia termomodernizacyjnego z dnia 17 marca 2009 roku (Dz. U. Nr 43, poz. 346) wprowadza następujące wymagania co do formy audytu: Opracowanie w języku polskim; Forma pisemna z oznaczeniami graficznymi i literowymi określonymi w Polskich Normach lub innymi określonymi w legendzie audytu; Trwała kolejna numeracja wszystkich stron poszczególnych części audytu i załączników; Oprawienie w okładkę formatu A-4 w sposób uniemożliwiający zdekompletowanie. Rozporządzenie wprowadza następujące wymagania co do zakresu audytu energetycznego budynku (wzory kart audytu w rozporządzeniu) - Rozdział 3 5 Rozporządzenia - Audyt energetyczny budynku składa się z następujących części: 1) strony tytułowej, sporządzonej zgodnie ze wzorem podanym w tabeli 1 części 1 załącznika do rozporządzenia nr 1 do rozporządzenia; 2) karty audytu energetycznego budynku, obejmującej dane ogólne budynku, jego paramatry energetyczne oraz zestawienie wyników audytu, sporządzonej zgodnie ze wzorem określonym w tabeli 2 części 1 załącznika nr 1 do rozporządzenia; 3) wykazu dokumentów i danych źródłowych, z których korzystał audytor, oraz wyszczególnienia wytycznych i uwag inwestora, stanowiących ograniczenia zakresu możliwych ulepszeń, w tym w szczególności określenia wielkości środków własnych inwestora przeznaczonych na pokrycie kosztów przedsięwzięcia termomodernizacyjnego oraz kwoty kredytu możliwego do zaciągnięcia przez inwestora; 38

39 4) inwentaryzacji techniczno-budowlanej budynku, zawierającej: a) ogólne dane techniczne, w tym w szczególności opis konstrukcji i technologii, nazwę systemu, niezbędne wskaźniki powierzchniowe i kubaturowe, średnią wysokość kondygnacji, współczynnik kształtu, b) co najmniej uproszczoną dokumentację techniczną, w tym rzuty poziome z zaznaczeniem układu przerw dylatacyjnych oraz stron świata, c) opis techniczny podstawowych elementów budynku, w tym w szczególności ścian zewnętrznych, dachu, stropów, ścian piwnic, okien oraz przegród szklanych i przezroczystych, drzwi, d) charakterystykę energetyczną budynku, dane dotyczące takich parametrów jak ilość mocy cieplnej zamówionej, zapotrzebowanie na ciepło, zużycie energii, wysokość taryf i opłat, e) charakterystykę systemu grzewczego, w tym w szczególności sprawności składowe systemu grzewczego, typ instalacji, parametry pracy, rodzaje grzejników, a dla budynków, w których po roku 1984 przeprowadzono modernizację systemu grzewczego - opis tej modernizacji, f) charakterystykę instalacji ciepłej wody użytkowej, w tym w szczególności rodzaj instalacji, opomiarowanie, izolację pionów, g) charakterystykę węzła cieplnego lub kotłowni znajdującej się w budynku, h) charakterystykę systemu wentylacji, w tym w szczególności rodzaj i typ wentylacji, i) charakterystykę instalacji gazowej oraz instalacji przewodów kominowych, w przypadku gdy mają one wpływ na ulepszenie lub przedsięwzięcie termomodernizacyjne, j) charakterystykę instalacji elektrycznej, w przypadku gdy ma ona wpływ na ulepszenie lub przedsięwzięcie termomodernizacyjne; 5) oceny stanu technicznego budynku w zakresie istotnym dla wskazania właściwych ulepszeń i przedsięwzięć termomodernizacyjnych; 6) zestawienia wskazanych rodzajów ulepszeń oraz przedsięwzięć wykonanych zgodnie z algorytmem oceny opłacalności i poddanych optymalizacji, o której mowa w rozporządzeniu dotyczącym sporządzania świadectw (charakterystyki energetycznej ); 7) dokumentacji wykonania kolejnych kroków optymalizacyjnych algorytmu oceny opłacalności przedsięwzięcia termo modernizacyjnego i wyboru optymalnego wariantu przedsięwzięcia termomodernizacyjnego, wraz z kosztorysami sporządzonymi według metody kalkulacji uproszczonej określonej w przepisach odrębnych; 8) opisu technicznego, niezbędnych szkiców i przedmiaru robót optymalnego wariantu przedsięwzięcia termomodernizacyjnego przewidzianego do realizacji; Rozporządzenie wprowadza następujące wymagania co do zakresu audytu energetycznego lokalnego źródła ciepła (wzory kart audytu w rozporządzeniu) Rozdział 4 7 Rozporządzenia - Audyt energetyczny lokalnego źródła ciepła składa się z następujących części: 1) strony tytułowej, sporządzonej zgodnie ze wzorem podanym w tabeli 1 części 1 załącznika nr 2 do rozporządzenia; 2) karty audytu energetycznego, obejmującej ogólną charakterystykę konstrukcyjną lokalnego źródła ciepła, jego parametry energetyczne oraz zestawienie wyników audytu energetycznego sporządzonej zgodnie ze wzorem tabeli 2 części 1 załącznika nr 2 do rozporządzenia; 39

40 3) wykaz dokumentów i danych źródłowych, z których korzystał audytor, oraz wyszczególnienia wytycznych i uwag inwestora, stanowiących ograniczenia zakresu możliwych ulepszeń, w tym w szczególności określenia wielkości środków własnych inwestora przeznaczonych na pokrycie kosztów przedsięwzięcia termo modernizacyjnego oraz kwoty kredytu możliwego do zaciągnięcia przez inwestora; 4) inwentaryzacji techniczno-budowlanej i technologicznej lokalnego źródła ciepła, zawierającej: a) charakterystykę techniczną lokalnego źródła ciepła, w tym w szczególności typ, liczbę oraz nominalne parametry techniczne urządzeń wytwarzających lub transformujących ciepło, rodzaj oraz parametry nośnika energii pierwotnej, parametry czynnika grzewczego, schemat technologiczny wraz ze specyfikacją urządzeń, armatury i rurociągów, b) charakterystykę techniczną instalacji lokalnego źródła ciepła, w tym kotłów, rurociągów, pomp, aparatury kontrolno pomiarowej, urządzeń regulacyjnych, urządzeń oczyszczania spalin, komina, odżużlania, nawęglania (doprowadzenia paliwa), w zakresie: stopnia zużycia urządzeń i możliwości wykorzystania istniejących urządzeń w zmodernizowanym źródle, c) charakterystykę budynku lokalnego źródła ciepła i jego pomieszczeń, sporządzoną zgodnie z wymaganiami określonymi w 5 pkt. 4, d) bilans ciepła lokalnego źródła ciepła, sporządzony według metody opisanej w części 2 załącznika nr 2 rozporządzenia; 5) oceny stanu technicznego instalacji oraz budynku lokalnego źródła ciepła w zakresie istotnym dla wskazania listy ulepszeń przedsięwzięć termomodernizacyjnych służących ocenie ich efektywności i dokonania optymalnego wyboru; 6) dokumentacji wykonania kolejnych kroków optymalizacyjnych algorytmu oceny opłacalności przedsięwzięcia termo modernizacyjnego i wyboru optymalnego wariantu przedsięwzięcia termomodernizacyjnego wraz z kosztami sporządzonymi według metody kalkulacji uproszczonej określonej w przepisach odrębnych; 7) opisu technicznego, niezbędnych szkiców i przedmiaru robót optymalnego wariantu przedsięwzięcia termomodernizacyjnego, przewidzianego o realizacji. Rozporządzenie wprowadza następujące wymagania co do zakresu audytu energetycznego lokalnej sieci ciepłowniczej (wzory kart audytu w rozporządzeniu) - Rozdział 5 9 Rozporządzenia - Audyt energetyczny lokalnej sieci ciepłowniczej składa się z następujących części: 1) strony tytułowej, sporządzonej zgodnie ze wzorem podanym w tabeli 1 części 1 załącznika nr 3 do rozporządzenia; 2) karty audytu energetycznego, obejmującej ogólną charakterystykę konstrukcyjną lokalnej sieci ciepłowniczej, jej parametry energetyczne oraz zestawienie wyników audytu energetycznego, sporządzonej zgodnie ze wzorem zawartym w tabeli 2 części 1 załącznika nr 3 do rozporządzenia; 3) wykazu dokumentów i danych źródłowych, z których korzystał audytor, oraz wyszczególnienia wytycznych i uwag inwestora, stanowiących ograniczenia zakresu możliwych ulepszeń, w tym w szczególności określenia wielkości środków własnych inwestora przeznaczonych na pokrycie kosztów przedsięwzięcia termo modernizacyjnego oraz kwoty kredytu możliwego do zaciągnięcia przez inwestora; 40

41 4) inwentaryzacji techniczno-budowlanej i technologicznej lokalnej sieci ciepłowniczej, zawierającej: a) szczegółową charakterystykę konstrukcyjną sieci, sporządzoną zgodnie ze wzorem zawartym w tabeli 1 części 2 załącznika nr 3 do rozporządzenia, b) parametry czynnika grzewczego, c) schemat technologiczny sieci, wraz ze specyfikacją urządzeń, armatury i rurociągów, d) określenie całkowitych strat ciepła w lokalnej sieci ciepłowniczej metodą pomiarową lub według metody opisanej w części 3 załącznika nr 3 do rozporządzenia; 5. oceny stanu technicznego lokalnej sieci ciepłowniczej w zakresie istotnym dla wskazania listy ulepszeń i przedsięwzięć termomodernizacyjnych służących ocenie ich efektywności i dokonania optymalnego wyboru; 6. dokumentacji wykonania kolejnych kroków optymalizacyjnych algorytmu oceny opłacalności przedsięwzięcia termomodernizacyjnego i wyboru optymalnego wariantu przedsięwzięcia termomodernizacyjnego w lokalnej sieci ciepłowniczej wraz z kosztorysami sporządzonymi według metody kalkulacji uproszczonej określonej w przepisach odrębnych; 7. opisu technicznego, niezbędnych szkiców i przedmiaru robót optymalnego wariantu przedsięwzięcia termomodemizacyjnego, przewidzianego do realizacji. Rozporządzenie wprowadza następujące wymagania co do zakresu audytu remontowego (wzory kart audytu w rozporządzeniu) - Rozdział 6 Rozporządzenia - Audyt remontowy składa się z następujących części: 1.strony identyfikacyjnej, sporządzonej zgodnie ze wzorem podanym w tabeli 1 załącznika nr 4 do rozporządzenia; 2. karty audytu, obejmującej dane ogólne budynku, jego parametry techniczne i energetyczne oraz zestawienie wyników audytu dotyczących wymogów oszczędności energii, sporządzone zgodnie ze wzorem podanym w tabeli 2 załącznika nr 4 do rozporządzenia; 3. wykazu dokumentów i danych źródłowych, z których korzystał audytor, oraz wyszczególnienia wytycznych i uwag inwestora, stanowiących ograniczenia zakresu możliwych ulepszeń, w tym w szczególności określenia wielkości środków własnych inwestora przeznaczonych na pokrycie kosztów przedsięwzięcia termo modernizacyjnego oraz kwoty kredytu możliwego do zaciągnięcia przez inwestora; 4. inwentaryzacji techniczno-budowlanej budynku, zawierającej: a) ogólne dane techniczne, w tym w szczególności opis konstrukcji i technologii, nazwę systemu, niezbędne wskaźniki powierzchniowe i kubaturowe, średnią wysokość kondygnacji, współczynnik kształtu, co najmniej uproszczoną dokumentację techniczną, w tym rzuty poziome z zaznaczeniem układu przerw dylatacyjnych oraz stron świata, b) opis techniczny podstawowych elementów budynku, w tym w szczególności ścian zewnętrznych, dachu, stropów, ścian piwnic, okien oraz przegród szklanych i przezroczystych, drzwi, c) charakterystykę energetyczną budynku zawierającą informacje o mocy cieplnej zamówionej, zapotrzebowaniu na ciepło, zużyciu energii, taryfach i opłatach, d) charakterystykę systemu ogrzewczego, w tym w szczególności sprawności składowe systemu grzewczego, typ instalacji, parametry pracy, rodzaje grzejników, 41

42 e) charakterystykę instalacji cieplnej wody użytkowej, w tym w szczególności rodzaj instalacji, opomiarowanie, izolację pionów, f) charakterystykę systemu wentylacji, w tym w szczególności rodzaj i typ wentylacji, g) charakterystykę węzła cieplnego lub kotłowni znajdującej się w budynku, h) charakterystykę instalacji gazowej i przewodów kominowych, i) charakterystykę instalacji elektrycznej; 5) oceny stanu technicznego budynku w zakresie istotnym dla wskazania właściwych ulepszeń wchodzących w zakres przedsięwzięć remontowych; 6) wykazu wskazanych do oceny efektywności i dokonania wyboru ulepszeń remontowych wchodzących w zakres przedsięwzięć remontowych; 7) dokumentacji wyboru optymalnego wariantu przedsięwzięcia remontowego, z określeniem kosztów i oszczędności energetycznej. Dokumentacja ta składa się z następujących elementów: a) zestawu ulepszeń wchodzących w zakres przedsięwzięcia remontowego niezbędnych do spełnienia warunku zawartego w art.7 ustawy dotyczącego zmniejszenia rocznego zapotrzebowania na energię wraz z obliczeniem procentu oszczędności energii w stosunku do stanu istniejącego, wg tabeli 3 załącznika nr 4 do rozporządzenia; b) rzeczowego zakresu prac wchodzących w skład wnioskowanego przedsięwzięcia remontowego, wraz z kosztami poszczególnych prac remontowych, całkowitym szacowanym kosztem przedsięwzięcia remontowego obejmującego prace wg tabeli 4 załącznika nr 4 do rozporządzenia oraz wybrane, w uwzględnieniu z inwestorem, prace (ulepszenia) stanowiące zestaw ulepszeń wchodzących w zakres przedsięwzięcia remontowego wg tabeli3 załącznika nr 4 do rozporządzenia, oraz wskaźnikiem kosztu przedsięwzięcia remontowego wg tabeli 5 załącznika nr 4 do rozporządzenia; c) kosztów robót remontowych przyjętych w pkt 4 i wyznaczonych na podstawie tabeli 6 załącznika nr 4 do rozporządzenia; d) zestawienia wg tabeli nr 5 załącznika nr 4 do rozporządzenia planowanych danych i wskaźników dotyczących przedsięwzięcia, uzasadniających spełnienie wymagań zawartych w art. 7 ustawy oraz wymagania nieprzekroczenia przez inwestora zadeklarowanej wielkości środków własnych i kredytu; e) określenia wskaźnika rocznego obliczeniowego zapotrzebowania na energię końcową (ciepło) oraz wskaźnika rocznego zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną przypadającą na jednostkę powierzchni dla części budynku zawierające lokale mieszkalne zgodnie z zasadami opisanymi w załączniku nr 5 do rozporządzenia dotyczącego sporządzenia świadectw. 8) opisu technicznego i niezbędnych szkiców wariantów przedsięwzięcia remontowego, przewidzianego do realizacji, a także rzeczowego zakresu prac objętych przedsięwzięciem remontowym. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 17 marca 2009 r. w sprawie szczegółowego sposobu weryfikacji audytu energetycznego i części audytu remontowego oraz szczegółowych warunków, jakie powinny spełniać podmioty, którym Bank Gospodarstwa Krajowego może zlecać wykonanie weryfikacji audytów (Dz.U. nr 43/2009, poz. 347) 42

43 Obecnie w Ministerstwie Gospodarki trwają prace nad projektem ustawy o Efektywności Energetycznej, której zadaniem będzie wprowadzenie w krajowym ustawodawstwie postanowień Dyrektywy 2006/32/WE z 5 kwietnia 2006 w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych. W lipcu 2007 r. Ministerstwo Gospodarki opracowało dokument Założenia do ustawy o efektywności energetycznej, który nakreśla kształt celów, zadań i obowiązków, a także organów odpowiedzialnych, przewidzianych w przyszłym projekcie ustawy. Istotne jest, że w tym projekcie organem nadzorującym i monitorującym działania w zakresie poprawy efektywności energetycznej czyli działania założone w Krajowym Planie Działań dotyczącym efektywności energetycznej (w tym również weryfikującym rezultaty tych działań) zostaje wyznaczony Prezes Urzędu Regulacji Energetyki. Projekt Polityka energetyczna Polski do roku 2030 [Na podstawie: Projekt Polityka energetyczna Polski do 2030 roku wraz załącznikami. Ministerstwo Gospodarki rok. Wersja 4] Przygotowany projekt jest syntetycznym dokumentem ramowym, w którym określono sześć głównych kierunków rozwoju i modernizacji szeroko rozumianego sektora energetyki. Trzeba przy tym wyraźnie stwierdzić, że spośród wymienionych niżej 6 głównych kierunków, tj.: 1. Poprawa efektywności energetycznej; 2. Wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii; 3. Dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej; 4. Rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw; 5. Rozwój konkurencyjności rynków paliw i energii; 6. Ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko; kierunki 1 i 2 należy zasadniczo uznać za bezalternatywne z punktu widzenia wymogów ochrony środowiska i zasad zrównoważonego rozwoju. Stanowią one ramy i określają uwarunkowania dla innych szczegółowych zapisów projektu Polityki. Dla każdego z kierunków sformułowane zostały cele główne, cele szczegółowe, działania jakie powinny zostać podjęte na rzecz ich realizacji oraz prognozowane efekty realizacji tych działań. Polityka Energetyczna Polski do 2030 roku ma charakter dokumentu sektorowego o wymiarze strategicznym, stanowiącego element koncepcji modernizacji i rozwoju Polski. Realizacja zawartych w nim postanowień zdeterminuje również sposób i miejsca realizacji innych strategii rozwojowych, a także przesądzi o miejscu i skali występowania związanych z nimi oddziaływań na środowisko naturalne. Realizacja wskazanych w Polityce działań w okresie nadchodzących 20 lat ma doprowadzić do zmodernizowania i zdecydowanej poprawy stanu technicznego oraz efektywności energetycznej we wszystkich sferach związanych z pozyskiwaniem i wytwarzaniem energii oraz jej dystrybucją i zużyciem, a także pozwoli na zmniejszenie dysproporcji między poszczególnymi regionami oraz poprawi ich spójność przestrzenną. 43

44 Kwestia efektywności energetycznej jest traktowana w polityce energetycznej w sposób priorytetowy. W związku z tym, zostaną podjęte działania przyczyniające się do wzrostu efektywności energetycznej. Główne cele polityki energetycznej w tym obszarze to: dążenie do utrzymania zeroenergetycznego wzrostu gospodarczego - rozwoju gospodarki następującego bez wzrostu zapotrzebowania na energię pierwotną, konsekwentne zmniejszanie energochłonności polskiej gospodarki do poziomu UE-15. Szczegółowymi celami w tym obszarze są: zwiększenie sprawności wytwarzania energii elektrycznej, dwukrotny wzrost do roku 2020 produkcji energii elektrycznej wytwarzanej w technologii wysokosprawnej kogeneracji, zmniejszenie strat sieciowych w przesyle i dystrybucji oraz rozwój generacji rozproszonej, wzrost efektywności końcowego wykorzystania energii, zwiększenie stosunku rocznego zapotrzebowania na energię elektryczną do maksymalnego zapotrzebowania na moc w szczycie obciążenia. Planowane lub już realizowane działania na rzecz poprawy efektywności energetycznej obejmują: ustalanie narodowego celu wzrostu efektywności energetycznej w zakresie zwiększenia oszczędności energii przez odbiorców końcowych, wprowadzenie systemowego mechanizmu wsparcia dla działań służących realizacji narodowego celu wzrostu efektywności energetycznej, stymulowanie rozwoju kogeneracji poprzez mechanizmy wsparcia, z uwzględnieniem kogeneracji ze źródeł poniżej 1 MW, stosowanie obowiązkowych świadectw charakterystyki energetycznej dla budynków oraz mieszkań przy wprowadzaniu ich do obrotu oraz wynajmu, oznaczenie energochłonności urządzeń i produktów zużywających energię oraz wprowadzenie minimalnych standardów dla produktów zużywających energię, zobowiązanie sektora publicznego do pełnienia wzorcowej roli w oszczędnym gospodarowaniu energią, wsparcie inwestycji w zakresie oszczędności energii przy zastosowaniu kredytów preferencyjnych oraz dotacji ze środków krajowych i europejskich, w tym w ramach ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów, Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, regionalnych programów operacyjnych, środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, wspieranie prac naukowo-badawczych w zakresie nowych rozwiązań i technologii zmniejszających zużycie energii we wszystkich kierunkach jej przetwarzania oraz użytkowania, zastosowanie technik zarządzania popytem (Demand Side Managment), stymulowane poprzez zróżnicowanie dobowe stawek opłat dystryb. oraz cen energii elektr. W oparciu o ceny referencyjne będące wynikiem wprowadzenia rynku dnia bieżącego oraz przekazanie sygnałów cenowych odbiorcom za pomocą zdalnej dwustronnej komunikacji z licznikami elektronicznymi, Kampanie informacyjne i edukacyjne, promujące racjonalne wykorzystanie energii. Ponadto realizowane będą pozostałe, nie wymienione powyżej, działania określone w ramach Krajowego Planu Działań dotyczącego efektywności energetycznej. 44

45 4. Charakterystyka energetyczna budynku [Na podstawie: Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku i lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową oraz sposobu sporządzania i wzorów świadectw ich charakterystyki energetycznej z dnia 6 listopada 2008 r. (Dz.U. nr 201/2008, poz z późniejszymi zmianami)] Budynek jest charakteryzowany pod względem energetycznym poprzez określenie jego zapotrzebowania na energię. W świadectwie charakterystyki energetycznej wspomniana wielkość jest wyrażane poprzez roczne zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotną i poprzez zapotrzebowanie na energię końcową, jako suma potrzeb dla ogrzewania, ciepłej wody, wentylacji, chłodzenia i oświetlenia wbudowanego. Wartości te są wyznaczone obliczeniowo na podstawie jednolitej metodologii. Dane do obliczeń określa się na podstawie dokumentacji budowlanej lub obmiaru budynku istniejącego i przyjmuje się standardowe warunki brzegowe (np. standardowe warunki klimatyczne, zdefiniowany sposób eksploatacji, standardową temperaturę wewnętrzną i wewnętrzne zyski ciepła itp.). Z uwagi na standardowe warunki brzegowe, uzyskane wartości zużycia energii nie pozwalają wnioskować o rzeczywistym zużyciu energii budynku. Zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotną określa efektywność całkowitą budynku. Uwzględnia ona obok energii końcowej, dodatkowe nakłady nieodnawialnej energii pierwotnej na dostarczenie do granicy budynku każdego wykorzystanego nośnika energii (np. oleju opałowego, gazu, energii elektrycznej, energii odnawialnych itp.). Uzyskane małe wartości wskazują na nieznaczne zapotrzebowanie i tym samym wysoką efektywność i użytkowanie energii chroniące zasoby i środowisko. Jednocześnie ze zużyciem energii można podawać odpowiadającą emisję CO 2 budynku. Zapotrzebowanie na energię końcową określa roczną ilość energii dla ogrzewania (ewentualnie chłodzenia), wentylacji i przygotowania ciepłej wody użytkowej. Jest ona obliczana dla standardowych warunków klimatycznych i standardowych warunków użytkowania i jest miarą efektywności energetycznej budynku i jego techniki instalacyjnej. Zapotrzebowanie na energię końcową jest to ilość energii bilansowana na granicy budynku, która powinna być dostarczone do budynku przy standardowych warunkach z uwzględnieniem wszystkich strat, aby zapewnić utrzymanie obliczeniowej temperatury wewnętrznej, niezbędnej wentylacji, oświetlenie wbudowane i dostarczenie ciepłej wody użytkowej. Małe wartości sygnalizują niskie zapotrzebowanie i tym samym wysoką efektywność. 45

46 4.1. Wzory świadectw charakterystyki energetycznej (Wszystkie wzory przedst.. w: Załączniki 1 4 Rozporządzenia (Dz.U. nr 201/2008, poz z późniejszymi zmianami)) W dalszej części przedstawiono przykładowy wzór świadectwa charakterystyki energetycznej budynku mieszkalnego (stanowiący Załącznik nr 1 do Rozporządzenia). 46

47 47

48 48

49 49

50 4.2. Podstawowe wytyczne do określania charakterystyki energetycznej Wytyczne do określania charakterystyki energetycznej budynku, lokalu mieszkalnego i części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową Określenie charakterystyki energetycznej jest uzależnione od rodzaju budynku i charakteru części budynku i lokali mieszkalnych w nim zlokalizowanych. Wydziela sie trzy zasadnicze przypadki: budynek mieszkalny jednorodzinny (wolnostojący, dwurodzinny, szeregowy), budynek mieszkalny wielorodzinny wyłącznie z lokalami mieszkalnymi; budynek mieszkalny wielorodzinny z lokalami mieszkalnymi i częściami budynku o innej funkcji. Dla części wyłącznie mieszkalnej budynku mieszkalnego obliczenia charakterystyki energetycznej przeprowadza się przy następujących warunkach: obliczenia zapotrzebowania na energię użytkową do ogrzewania i wentylacji wykonuje się dla normatywnych warunków użytkowania oraz w oparciu o dane klimatyczne z bazy danych dla najbliższej stacji meteorologicznej, w obliczeniach nie uwzględnia się okresowego obniżania temperatury wewnętrznej, obliczeniowe zapotrzebowanie na energię użytkową dla ogrzewania i wentylacji dla lokalu mieszkalnego reprezentatywnego w budynku jest takie samo jak całej części mieszkalnej budynku, jeżeli budynek posiada wspólną instalację ogrzewczą i wspólne źródło ciepła, to obliczeniowe zapotrzebowanie na energię końcową i pierwotnej dla lokalu mieszkalnego reprezentatywnego w budynku jest takie samo jak części mieszkalnej budynku, jeżeli budynek nie posiada wspólnej instalacji ogrzewczej i wspólnego źródła ciepła, to obliczeniowe zapotrzebowanie na energię końcową i pierwotną dla każdego lokalu mieszkalnego w budynku należy przeprowadzić oddzielnie, uwzględniając rodzaj instalacji ogrzewczej i rodzaj źródła ciepła, dla określenia wewnętrznych zysków ciepła przyjmuje sie normatywny sposób użytkowania lokali mieszkalnych dla reprezentatywnego tygodnia (Tabele), przy obliczaniu zapotrzebowania na energię do przygotowania ciepłej wody użytkowej uwzględnia się współczynnik zmniejszający z powodu nieobecności użytkowników w wysokości 0,9, zyski ciepła wynikające ze strat ciepła przewodów instalacji ogrzewania i ciepłej wody użytkowej oraz zużywanej ciepłej wody dolicza się do wewnętrznych zysków ciepła w czasie trwania sezonu ogrzewania. Jeżeli w budynku mieszkalnym występuje część budynku o innej funkcji (np. usługowej), to tę część budynku traktuje się jako część budynku stanowiącą samodzielną całość techniczno-użytkową. Dla tej części budynku mieszkalnego obliczenia charakterystyki energetycznej przeprowadza się przy następujących warunkach: obliczenia zapotrzebowania na energię użytkową do ogrzewania i wentylacji wykonuje się dla normatywnych warunków użytkowania oraz w oparciu o dane klimatyczne z bazy danych dla najbliższej stacji meteorologicznej, 50

51 w obliczeniach nie uwzględnia się okresowego obniżania temperatury w pomieszczeniach, obliczeniowe zapotrzebowanie na energię użytkową dla ogrzewania i wentylacji dla lokalu usługowego reprezentatywnego w budynku jest takie samo jak całej części usługowej budynku, jeżeli budynek posiada wspólną instalację ogrzewczą i wspólne źródło ciepła, to obliczeniowe zapotrzebowanie na energię końcową i pierwotną dla lokalu użytkowego reprezentatywnego w budynku jest takie samo jak części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową, jeżeli budynek nie posiada wspólnej instalacji ogrzewczej i wspólnego źródła ciepła, to obliczeniowe zapotrzebowanie na energię końcową i pierwotną dla każdej części usługowej w budynku należy przeprowadzić oddzielnie, uwzględniając rodzaj instalacji ogrzewczej i rodzaj źródła ciepła, dla określenia wewnętrznych zysków ciepła oraz strumienia powietrza wentylacyjnego w przypadku wentylacji mechanicznej, przyjmuje się normatywny sposób użytkowania lokalu usługowego dla reprezentatywnego tygodnia, przy obliczaniu zapotrzebowania na energię do przygotowania ciepłej wody użytkowej uwzględnia się współczynnik zmniejszający wynikający z nieobecności użytkowników, jest on funkcją czasu użytkowania lokalu w ciągu roku (przykładowe wartości podano w Tabeli), Tabela. Wartości zapotrzebowania energii pierwotnej do przygotowania ciepłej wody użytkowej w budynku referencyjnym (przykładowe) Lp. Rodzaj budynku lub lokalu Powierzchnia na osobę [m2/(j.o.] Zużycie ciepłej wody Vcw [dm3/(j.o. doba] QK.W.Ref [kwh/(m2rok)] EP W.Ref. [kwh/(m2 rok)] 1 Biura ,4 6,0 2 Szkoły, bez natrysków ,9 13,1 3 Hotele, część noclegowa ,9 67,0 4 Hotele z gastronomią ,9 86,8 5 Restauracje ,3 119,2 6 Handlowe czyste ,7 13,9 współczynnik redukcyjny czasu użytkowania w ciągu roku 0,60 2) współczynnik redukcyjny czasu użytkowania w ciągu roku 0,55 3) współczynnik redukcyjny czasu użytkowania w ciągu roku 0,6 4) współczynnik redukcyjny czasu użytkowania w ciągu roku 0,65 5) współczynnik redukcyjny czasu użytkowania w ciągu roku 0,8 6) współczynnik redukcyjny czasu użytkowania w ciągu roku 0,78 zyski ciepła wynikające ze strat ciepła przewodów instalacji centralnego ogrzewania i ciepłej wody użytkowej oraz zużywanej ciepłej wody dolicza się do wewnętrznych zysków ciepła w czasie trwania sezonu ogrzewania. Charakterystyka energetyczna budynku mieszkalnego razem z częścią stanowiącą samodzielną całość techniczno-użytkową (np. z lokalami usługowymi) jest wyznaczana jako wartość uśredniona (EP m ) z części mieszkalnej i części usługowej według zależności: 51

52 gdzie: EP m = i (EP i A f,i ) / i A f,i [kwh/(m 2 rok)] EP i charakterystyka energetyczna i-tej części budynku, A f,i powierzchnia użytkowa ogrzewana i-tej części budynku. Uzyskaną w wyniku obliczeń wartość wskaźnika EP porównuje się z odpowiednią wartością referencyjną EP wynikającą z wymagań zawartych w przepisach techniczno-budowlanych dotyczących ochrony cieplnej budynku i techniki instalacyjnej oraz sposobu zaopatrzenia w energię. Ocena ta jest zamieszczona w świadectwie charakterystyki energetycznej budynku mieszkalnego lub lokalu w tym budynku. Wewnętrzne średnie zyski ciepła od ludzi i urządzeń domowych w budynku mieszkalnym jednorodzinnym (bez zysków instalacji ogrzewczej i ciepłej wody): dla udziałów powierzchni: pokój dzienny i kuchnia 40%, sypialnie - 40%, powierzchnia pozostała 20%, zyski wynoszą 3,4 W/m 2, dla udziałów powierzchni: pokój dzienny i kuchnia 35%, sypialnie - 35%, powierzchnia pozostała 30%, zyski wynosza 3,0 W/m 2. Tabela. Obliczeniowe wewnętrzne zyski ciepła w funkcji profilu użytkowania budynku mieszkalnego jednorodzinnego Dni tygodnia Godziny Pokój dzienny + kuchnia [W/m 2 ] Sypialnie [W/m 2 ] Poniedziałek piątek Średnio 5,1 2,9 Sobota i niedziela Średnio 6,7 3,3 Wartości średnie tygodnia 5,5 3,0 Tabela. Obliczeniowe wewnętrzne zyski ciepła w funkcji profilu użytkowania budynku mieszkalnego wielorodzinnego Dni tygodnia Godziny Pokój dzienny + kuchnia [W/m 2 ] Sypialnie [W/m 2 ] Poniedziałek piątek Średnio 8,0 3,6 Sobota i niedziela Średnio 10,8 6,0 Wartości średnie tygodnia 8,8 4,3 52

53 Zasady określania charakterystyki energetycznej budynku mieszkalnego oraz lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową wyposażonych w instalację chłodzenia. Przy określaniu charakterystyki energetycznej postępujemy w podobny sposób jak w poprzednim punkcie, dodatkowo uwzględnia się zapotrzebowanie na energię dla chłodzenia całej lub części powierzchni budynku (np. wybranych lokali mieszkalnych lub części usługowych). Uzyskaną w wyniku obliczeń wartość wskaźnika EP porównuje się z odpowiednią wartością referencyjną EP wynikającą z wymagań zawartych w przepisach techniczno-budowlanych dotyczących ochrony cieplnej budynku i techniki instalacyjnej oraz sposobu zaopatrzenia w energię. Ocenę tę zamieszcza się w świadectwie charakterystyki energetycznej budynku mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową zlokalizowanej w tym budynku. Zasady określania charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku stanowiącą całość techniczno-użytkową. Określenie charakterystyki energetycznej budynku będącego budynkiem niemieszkalnym jest uzależnione od rodzaju budynku, liczby części budynku stanowiących samodzielną całość techniczno-użytkową i ich funkcji użytkowych, zlokalizowanych w tym budynku. Liczba występujących przypadków jest znacznie większa niż dla budynków mieszkalnych. Ogólne zasady postępowania przy obliczaniu charakterystyki energetycznej dla budynku użytecznosci publicznej i wydzielonej części budynku sa następujące: obliczenia zapotrzebowania na energię użytkową do ogrzewania i wentylacji (chłodzenia) wykonuje się dla normatywnych warunków użyt. oraz w oparciu o dane klimatyczne z bazy danych dla najbliższej stacji meteorologicznej, w obliczeniach nie uwzględnia się okresowego obniżania temperatury wewn., dla pomieszczeń z instalacją ogrzewania i chłodzenia, w obliczeniach uwzględnia się zmienność temperatury dla trybu ogrzewania i trybu chłodzenia, jeżeli budynek nie posiada wspólnej instalacji ogrzewczej i wspólnego źródła ciepła oraz wspólnej instalacji chłodzenia, to obliczeniowe zapotrzebowanie na energię końcową i pierwotną dla każdego lokalu (wydzielonej części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową) w budynku należy przeprowadzić oddzielnie, uwzględniając rodzaj instalacji ogrzewczej i rodzaj źródła ciepła oraz rodzaj instalacji chłodzenia i źródła chłodu, dla określenia wewnętrznych zysków ciepła oraz średniego strumienia powietrza wentylacyjnego w przypadku wentylacji mechanicznej (klimatyzacji) przyjmuje się normatywny sposób użytkowania budynku, lokalu (wydzielonej części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkowa) dla reprezentatywnego tygodnia lub roku oraz klasy gęstości zasiedlenia i odpowiadające im strumienie powietrza wentylacyjnego (Tabele), 53

54 Tabela. Przykładowe profile użytkowania wybranych budynków Lp. Rodzaj usług Czas użytkowania h/dobę Dni/rok Dzień h/rok Noc h/rok Razem h/rok 1. Biura Handel/Usługi Klasy szkolne Sale wykładowe Sale łóżkowe Hotele - pokoje Kantyny Restauracje Kuchnie Komunikacja Magazyny Serwerownie Warsztaty, montaż Tabela. Obliczeniowe wewnętrzne zyski ciepła od ludzi i urządzeń w funkcji profilu Dni tygodnia Godziny Powierzchnia biurowa (60%) [W/m 2 ] Powierzchnia pozostała (40%) [W/m 2 ] Poniedziałek piątek Średnio 9,5 3,9 Sobota i niedziela Średnio 2 1 Wartości średnie tygodnia 7,4 3,1 Wewnętrzne średnie zyski ciepła od ludzi i urządzeń w budynku biurowym (bez zysków od instalacji ogrzewczej) 5,7 W/m 2. Tabela. Obliczeniowe wewnętrzne zyski ciepła od ludzi zależnie od gęstości zasiedlenia dla budynków Klasa gęstości zasiedlenia Powierzchnia ogrzewana na osobę [m 2 /osobę] Jednoczesność przebywania Średni strumień ciepła [W/m 2 ] Średni strumień Powietrza wentylacyjnego [m 3 /(h m 2 )] I 1,0 0, ,5 II 2,5 0, ,0 III 5,5 0,27 5 1,5 IV 14,0 0,42 3 1,0 V 20,0 0,40 2 1,0 54

55 Tabela. Obliczeniowe wewnętrzne zyski ciepła od urządzeń (wyposażenia) dla budynków mieszkalnych Funkcja użytkowa budynku Strumień ciepła w okresie użyt., [W/m 2 ] Jednoczesność użytkowania urządzeń Średni strumień ciepła [W/m 2 ] Biura 15 0,20 3 Edukacja 5 0,15 1 Opieka zdrowotna, klinika 8 0,50 4 Opieka zdrowotna, inne 15 0,20 3 Stołówka 10 0,25 3 Sklep, handel 10 0,25 3 Montaż 5 0,20 1 Usługi 4 0,50 2 Zakłady karne 4 0,50 2 Sport 4 0,25 1 przy obliczaniu zapotrzebowania na energię do przygotowania ciepłej wody użytkowej uwzględnia się współczynnik zmniejszający wynikający z niejednoczesności wykorzystania urządzeń ciepłej wody użytkowej w ciągu roku, zyski ciepła wynikające ze strat ciepła przewodów centralnego ogrzewania i ciepłej wody użytkowej oraz ciepłej wody dolicza się do wewnętrznych zysków ciepła w czasie trwania sezonu ogrzewania, jeżeli w budynku występują procesy technologiczne, to nie oblicza się zużycia energii w tych procesach, również nie uwzględnia się zużycia energii przez instalacje obsługujące te procesy technologiczne, natomiast zyski ciepła od tych procesów dolicza się do wewnętrznych zysków ciepła pomieszczeń, jeżeli jest to bilansowo uzasadnione. Charakterystyka energetyczna budynku niemieszkalnego z wydzielonymi częściami budynku stanowiącymi samodzielną całość techniczno-użytkową o odmiennym zapotrzebowaniu na energię jest wyznaczana jako wartość uśredniona (EP m ) ze wszystkich części składowych według zależności: EP m = i (EP i A f,i ) / i A f,i [kwh/(m 2 rok)] gdzie: EP i charakterystyka energetyczna i-tej wydzielonej części budynku, A f,i pow. użytkowa ogrzewana (chłodzona) i-tej wydzielonej części budynku. Wskaźnik EP budynku będącego budynkiem użyteczności publicznej lub wydzielonej jego części stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkowa w ogólnym przypadku określa roczne zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotną do ogrzewania, chłodzenia, wentylacji, przygotowania ciepłej wody oraz oświetlenia wbudowanego, czyli: EP = EPH + EPW + EPC + EPL [kwh/(m 2 rok)] Jeżeli w budynku ocenianym nie występują określone człony ww. równania to wówczas w budynku referencyjnym także opuszczamy te same człony przy jego ocenie energetycznej. Uzyskany w wyniku obliczeń wskaźnik EP porównuje się z odpowiednią wartością referencyjną EP wynikającą z wymagań zawartych w przepisach techniczno-budowlanych dotyczących ochrony cieplnej budynku i techniki instalacyjnej oraz sposobu zaopatrzenia w energią. Ocena ta jest zamieszczona w świadectwie charakterystyki energetycznej. 55

56 Referencyjne zużycie energii pierwotnej w części dotyczącej przygotowania ciepłej wody użytkowej EPw. Referencyjny system cieplej wody użytkowej budynku odpowiada wymaganiom przepisów techniczno budowlanych dotyczących ochrony cieplnej budynku i techniki instalacyjnej. Budynek w przypadku referencyjnego systemu cieplej wody użytkowej jest zaopatrywany w ciepłą wodę użytkową z systemu zasilanego z kotła gazowego, którego parametry referencyjne są następujące: w,tot =0,71; w w = 1,1. Dla każdego przypadku indywidualnego należy wartość EPw Ref. wyznaczyć indywidualnie, określając zużycie ciepłej wody na podstawie projektu lub pomiarów oraz czas użytkowania systemu ciepłej wody w ciągu roku jak dla budynku ocenianego; Referencyjne zużycie energii pierwotnej w części dotyczącej oświetlenia wbudowanego EP L. Referencyjny system oświetlenia wbudowanego budynku (zużycie energii na oświetlenie wbudowane uwzględnia się tylko w budynkach użyteczności publicznej) odpowiada wymaganiom przepisów techniczno - budowlanych dotyczących oświetlenia, a czasy użytkowania w ciągu roku odpowiadają danym zawartym w jednej z wcześniej zaprezentowanych tabel i jest zaopatrywany w energię elektryczną z sieci elektroenergetycznej systemowej, której parametry referencyjne są następujące: w EI = 3,0. Przykładowe budynki podano w tabeli. Tabela. Wartości jednostkowej mocy oświetlenia wbudowanego i zużycia energii pierwotnej oświetlenia referencyjnego Lp. Rodzaj budynku lub lokalu Maksymalna wartość jednostkowej mocy oświetlenia P N.Ref [W/m 2 ] E K,L,Ref [kwh/(m 2 rok)] EP L,Ref [kwh/(m 2 rok)] 1 Biura Szkoły Szpitale Restauracje Sportowo-rekreacyjne Handlowo-usługowe Dodatkowe objaśnienia: a) dla każdego przypadku indywidualnego należy wartość referencyjną EP L.Ref wyznaczyć indywidualnie, określając maksymalną jednostkowa moc elektryczną oświetlenia z tabeli i czasy działania na podstawie projektu lub pomiarów jak dla budynku ocenianego; b) E K.Lref - referencyjne roczne jednostkowe zużycie energii elektrycznej końcowej dla oświetlenia wbudowanego; c) EP L.Ref - referencyjne roczne jednostkowe zużycie energii pierwotnej dla oświetlenia wbudowanego. 56

57 4.3. Metodologia obliczania charakterystyki energetycznej budynku, lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno - użytkową, nie wyposażonych w instalację chłodzenia [Na podstawie: Załącznik nr 5 do Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku i lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową oraz sposobu sporządzania i wzorów świadectw ich charakterystyki energetycznej z dnia 6 listopada 2008 r. (Dz.U. nr 201/2008, poz z późniejszymi zmianami)] Charakterystykę energetyczną określa się na podstawie obliczonego wskaźnika rocznego zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną budynku ocenianego. W przypadku budynków mieszkalnych i lokali mieszkalnych nie wyposażonych w instalację chłodzenia wskaźnik EP obejmuje sumę rocznego zapotrzebowania na energię pierwotną użytkowanej dla celów ogrzewania i wentylacji oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej wraz z energią pomocniczą. Sposób postępowania przy obliczaniu przedstawia rysunek. Rys. Schemat blokowy obliczania wskaźnika zapotrzebowania na energię pierwotną do ogrzewania lub przygotowania ciepłej wody użytkowej 57

ASPEKT ENERGETYCZNY I ŚRODOWISKOWY EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ SYSTEMÓW BUDOWLANO-INSTALACYJNYCH

ASPEKT ENERGETYCZNY I ŚRODOWISKOWY EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ SYSTEMÓW BUDOWLANO-INSTALACYJNYCH Budownictwo o zoptymalizowanym potencjale energetycznym Piotr LIS Politechnika Częstochowska ASPEKT ENERGETYCZNY I ŚRODOWISKOWY EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ SYSTEMÓW BUDOWLANO-INSTALACYJNYCH The paper presents

Bardziej szczegółowo

Efektywność energetyczna w prawodawstwie wspólnotowym

Efektywność energetyczna w prawodawstwie wspólnotowym Efektywność energetyczna w prawodawstwie wspólnotowym Autor: Jacek Biedrzycki, Piotr Seklecki - Departament Integracji Europejskiej i Studiów Porównawczych URE (Biuletyn Urzędu Regulacji Energetyki nr

Bardziej szczegółowo

Europejskie podejście do przedsięwzięć w zakresie efektywności energetycznej

Europejskie podejście do przedsięwzięć w zakresie efektywności energetycznej ODDZIAŁ CERTYFIKACJI WYROBÓW PRZEMYSŁOWY INSTYTUT AUTOMATYKI I POMIARÓW, WARSZAWA Europejskie podejście do przedsięwzięć w zakresie efektywności energetycznej Stefan Kosztowski Targi Poleko Poznań, październik

Bardziej szczegółowo

Opracowanie charakterystyki energetycznej wg nowych wymagań prawnych

Opracowanie charakterystyki energetycznej wg nowych wymagań prawnych Opracowanie charakterystyki energetycznej wg nowych wymagań prawnych - wprowadzenie, najważniejsze zmiany Adam Ujma Wydział Budownictwa Politechnika Częstochowska 10. Dni Oszczędzania Energii Wrocław 21-22.10.2014

Bardziej szczegółowo

Energetyka odnawialna w procesie inwestycyjnym budowy zakładu. Znaczenie energii odnawialnej dla bilansu energetycznego

Energetyka odnawialna w procesie inwestycyjnym budowy zakładu. Znaczenie energii odnawialnej dla bilansu energetycznego Energetyka odnawialna w procesie inwestycyjnym budowy zakładu Znaczenie energii odnawialnej dla bilansu energetycznego Znaczenie energii odnawialnej dla bilansu energetycznego Wzrost zapotrzebowania na

Bardziej szczegółowo

Północny Oddział Terenowy Urzędu Regulacji Energetyki

Północny Oddział Terenowy Urzędu Regulacji Energetyki Konferencja pn. Efektywność energetyczna i odnawialne źródła energii w rozwoju regionu ROLA PREZESA URZĘDU REGULACJI ENERGETYKI W KONTEKŚCIE KRAJOWEGO PLANU DZIAŁAŃ DOTYCZĄCEGO EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ

Bardziej szczegółowo

Efektywność energetyczna jako temat ważny politycznie (cz.1)

Efektywność energetyczna jako temat ważny politycznie (cz.1) Efektywność energetyczna jako temat ważny politycznie (cz.1) Przygotowała: Ilona Jędrasik Sekretariat Koalicji Klimatycznej Polski Klub Ekologiczny Okręg Mazowiecki Efektywność energetyczna w Polsce W

Bardziej szczegółowo

Maria Dreger Konfederacja Budownictwa i Nieruchomości

Maria Dreger Konfederacja Budownictwa i Nieruchomości Efektywność w budownictwie czyli Wykorzystać szansę Maria Dreger Konfederacja Budownictwa i Nieruchomości maria.dreger@rockwool.pl Rezerwy są wszędzie, ale uwaga na budynki - ponad 5 mln obiektów zużywających

Bardziej szczegółowo

Polski system wspierania efektywności energetycznej i białe certyfikaty

Polski system wspierania efektywności energetycznej i białe certyfikaty Polski system wspierania efektywności energetycznej i białe certyfikaty Magdalena Rogulska Szwedzko-Polska Platforma Zrównoważonej Energetyki POLEKO, 8 października 2013 r. Cele polityki energetycznej

Bardziej szczegółowo

5.5. Możliwości wpływu na zużycie energii w fazie wznoszenia

5.5. Możliwości wpływu na zużycie energii w fazie wznoszenia SPIS TREŚCI Przedmowa... 11 Podstawowe określenia... 13 Podstawowe oznaczenia... 18 1. WSTĘP... 23 1.1. Wprowadzenie... 23 1.2. Energia w obiektach budowlanych... 24 1.3. Obszary wpływu na zużycie energii

Bardziej szczegółowo

Efektywność energetyczna kluczowym narzędziem wzrostu gospodarczego i ochrony środowiska

Efektywność energetyczna kluczowym narzędziem wzrostu gospodarczego i ochrony środowiska Efektywność energetyczna kluczowym narzędziem wzrostu gospodarczego i ochrony środowiska Instrumenty poprawy efektywności energetycznej polskiej gospodarki MINISTERSTWO GOSPODARKI Andrzej Guzowski, Departament

Bardziej szczegółowo

Józef Frączek Jerzy Janiec Ewa Krzysztoń Łukasz Kucab Daniel Paściak

Józef Frączek Jerzy Janiec Ewa Krzysztoń Łukasz Kucab Daniel Paściak OBOWIĄZUJĄCE PRZEPISY PRAWNE ZWIĄZANE ZE ZMNIEJSZENIEM ZAPOTRZEBOWANIA BUDYNKÓW NA CIEPŁO ORAZ ZWIĘKSZENIEM WYKORZYSTANIA ENERGII ZE ŹRÓDEŁ ODNAWIALNYCH DZIAŁ DORADCÓW ENERGETYCZNYCH Wojewódzkiego Funduszu

Bardziej szczegółowo

Podsumowanie i wnioski

Podsumowanie i wnioski AKTUALIZACJA ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA OBSZARU MIASTA POZNANIA Część 13 Podsumowanie i wnioski W 755.13 2/7 I. Podstawowe zadania Aktualizacji założeń

Bardziej szczegółowo

Bilans potrzeb grzewczych

Bilans potrzeb grzewczych AKTUALIZACJA PROJEKTU ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY OPALENICA Część 04 Bilans potrzeb grzewczych W 854.04 2/9 SPIS TREŚCI 4.1 Bilans potrzeb grzewczych

Bardziej szczegółowo

Finansowanie efektywności energetycznej w budynkach z funduszy europejskich w ramach perspektywy finansowej 2014-2020 Katowice, 11 czerwca 2015 r.

Finansowanie efektywności energetycznej w budynkach z funduszy europejskich w ramach perspektywy finansowej 2014-2020 Katowice, 11 czerwca 2015 r. Finansowanie efektywności energetycznej w budynkach z funduszy europejskich w ramach perspektywy finansowej 2014-2020 Katowice, 11 czerwca 2015 r. Dokument określający strategię interwencji funduszy europejskich

Bardziej szczegółowo

Dyrektywa weszła w życie 8 lipca 2010 r. ( 20 dni po opublikowaniu). Warunkowość ex ante - Dyrektywa 2010/31/UE. Kraków, 5-6 lipca 2012 r.

Dyrektywa weszła w życie 8 lipca 2010 r. ( 20 dni po opublikowaniu). Warunkowość ex ante - Dyrektywa 2010/31/UE. Kraków, 5-6 lipca 2012 r. Ministerstwo Transportu, Budownictwa I Gospodarki Morskiej Ministry of Transport, Construction and Maritime Economy Efektywność energetyczna oraz racjonalne wykorzystanie zasobów energetycznych w aspekcie

Bardziej szczegółowo

Efektywność energetyczna w Polsce w świetle Polityki energetycznej Polski do 2030 r. MINISTERSTWO GOSPODARKI Departament Energetyki

Efektywność energetyczna w Polsce w świetle Polityki energetycznej Polski do 2030 r. MINISTERSTWO GOSPODARKI Departament Energetyki Efektywność energetyczna w Polsce w świetle Polityki energetycznej Polski do 2030 r. MINISTERSTWO GOSPODARKI Departament Energetyki Priorytety PEP 2030 Poprawa efektywności energetycznej Wzrost bezpieczeństwa

Bardziej szczegółowo

Efektywność energetyczna budynków w Polsce - tracona szansa. Wojciech Stępniewski Kierownik projektu Klimat i energia WWF Polska

Efektywność energetyczna budynków w Polsce - tracona szansa. Wojciech Stępniewski Kierownik projektu Klimat i energia WWF Polska Efektywność energetyczna budynków w Polsce - tracona szansa Wojciech Stępniewski Kierownik projektu Klimat i energia WWF Polska Jak ograniczać emisję CO 2 do atmosfery Efektywność energetyczna przemysł

Bardziej szczegółowo

Efektywność energetyczna szansą na modernizację i rozwój polskiej gospodarki

Efektywność energetyczna szansą na modernizację i rozwój polskiej gospodarki Efektywność energetyczna szansą na modernizację i rozwój polskiej gospodarki Efektywność energetyczna w budownictwie a wdrażanie dyrektyw Tomasz Gałązka Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki

Bardziej szczegółowo

Drugi Krajowy Plan Działań dot. efektywności energetycznej dla Polski. Andrzej Guzowski, Departament Energetyki

Drugi Krajowy Plan Działań dot. efektywności energetycznej dla Polski. Andrzej Guzowski, Departament Energetyki Drugi Krajowy Plan Działań dot. efektywności energetycznej dla Polski Andrzej Guzowski, Departament Energetyki Polityka energetyczna Polski do 2030 r. Główne cele to: konsekwentne zmniejszanie energochłonności

Bardziej szczegółowo

Perspektywy termomodernizacji i budownictwa niskoenergetycznego w Polsce

Perspektywy termomodernizacji i budownictwa niskoenergetycznego w Polsce Perspektywy termomodernizacji i budownictwa niskoenergetycznego w Polsce dr inż. Arkadiusz Węglarz Dyrektor ds. Zrównoważonego rozwoju w KAPE S.A., adiunkt na Wydziale Inżynierii Lądowej PW 2010-07-13

Bardziej szczegółowo

Audyt energetyczny jako wsparcie Systemów Zarządzania Energią (ISO 50001)

Audyt energetyczny jako wsparcie Systemów Zarządzania Energią (ISO 50001) Audyt energetyczny jako wsparcie Systemów Zarządzania Energią (ISO 50001) ROMAN KOŁODZIEJ IV Konferencja Naukowo-Techniczna,,Utrzymanie ruchu w przemyśle spożywczym Szczyrk, 26 kwietnia 2012 r. 1 PLAN

Bardziej szczegółowo

Efektywność podstawą bezpieczeństwa energetycznego Polski

Efektywność podstawą bezpieczeństwa energetycznego Polski Efektywność podstawą bezpieczeństwa energetycznego Polski dr inż. Arkadiusz Węglarz Dyrektor ds. Zrównoważonego rozwoju w KAPE S.A. 2010-11-15 Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. 1 Czy efektywność

Bardziej szczegółowo

WPROWADZENIE DO ZAGADNIEŃ OCHRONY KLIMATU I GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ

WPROWADZENIE DO ZAGADNIEŃ OCHRONY KLIMATU I GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ WPROWADZENIE DO ZAGADNIEŃ OCHRONY KLIMATU I GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ Bytom, 23 grudnia 2014 r. Założenia Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej (2011 rok) cel główny rozwój gospodarki niskoemisyjnej

Bardziej szczegółowo

Dyrektywa ErP nowe wymagania dotyczące efektywności energetycznej źródeł ciepła

Dyrektywa ErP nowe wymagania dotyczące efektywności energetycznej źródeł ciepła Dyrektywa ErP nowe wymagania dotyczące efektywności energetycznej źródeł ciepła 2 Dyrektywa ErP Przepisy Unii Europejskiej wprowadziły z dniem 26 września 2015 r. nowe wymagania odnośnie efektywności energetycznej

Bardziej szczegółowo

Racjonalizacja gospodarki ciepłem w zespole budynków Politechniki Częstochowskiej

Racjonalizacja gospodarki ciepłem w zespole budynków Politechniki Częstochowskiej Racjonalizacja gospodarki ciepłem w zespole budynków Politechniki Częstochowskiej jako przykład efektywności wykorzystania i poszanowania energii w budynkach użyteczności publicznej Dr inż. Piotr LIS Prof.

Bardziej szczegółowo

Projektowana charakterystyka energetyczna

Projektowana charakterystyka energetyczna Projektowana charakterystyka energetyczna Od 1 stycznia 2009 roku do każdego projektu jest obowiązek przygotowania charakterystyki energetycznej obiektu budowlanego, opracowanej zgodnie z przepisami dotyczącymi

Bardziej szczegółowo

Energia odnawialna a budownictwo wymagania prawne w Polsce i UE

Energia odnawialna a budownictwo wymagania prawne w Polsce i UE Energia odnawialna a budownictwo wymagania prawne w Polsce i UE dr inŝ. Krystian Kurowski Laboratorium Badawcze Kolektorów Słonecznych przy Instytucie Paliw i Energii Odnawialnej 1 zakłada zwiększenie

Bardziej szczegółowo

Analizy opłacalności stosowania

Analizy opłacalności stosowania Analizy opłacalności stosowania energiiodnawialnych Łukasz Dobrzański Dolnośląska Agencja Energii i Środowiska Plan prezentacji Wymagania prawne: Dyrektywa 2002/91/EC -> 2010/31/UE Prawo budowlane + RMI

Bardziej szczegółowo

Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe gminy miejskiej Mielec Piotr Stańczuk

Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe gminy miejskiej Mielec Piotr Stańczuk Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe gminy miejskiej Mielec Piotr Stańczuk Małopolska Agencja Energii i Środowiska sp. z o.o. ul. Łukasiewicza 1, 31 429 Kraków

Bardziej szczegółowo

Audyt energetyczny podstawą dobrej termomodernizacji budynków Źródła finansowania przedsięwzięć termomodernizacyjnych i ekoenergetycznych

Audyt energetyczny podstawą dobrej termomodernizacji budynków Źródła finansowania przedsięwzięć termomodernizacyjnych i ekoenergetycznych Audyt energetyczny podstawą dobrej termomodernizacji budynków Źródła finansowania przedsięwzięć termomodernizacyjnych i ekoenergetycznych mgr inż. Krzysztof Szczotka www.agh.e du.pl BUDOWNICTWO

Bardziej szczegółowo

Ustawa o promocji kogeneracji

Ustawa o promocji kogeneracji Ustawa o promocji kogeneracji dr inż. Janusz Ryk New Energy User Friendly Warszawa, 16 czerwca 2011 Ustawa o promocji kogeneracji Cel Ustawy: Stworzenie narzędzi realizacji Polityki Energetycznej Polski

Bardziej szczegółowo

ENERGETYKA W FUNDUSZACH STRUKTURALNYCH. Mieczysław Ciurla Dyrektor Wydziału Rozwoju Gospodarczego Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego

ENERGETYKA W FUNDUSZACH STRUKTURALNYCH. Mieczysław Ciurla Dyrektor Wydziału Rozwoju Gospodarczego Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego ENERGETYKA W FUNDUSZACH STRUKTURALNYCH Mieczysław Ciurla Dyrektor Wydziału Rozwoju Gospodarczego Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego Regionalny Program Operacyjny Województwa Dolnośląskiego

Bardziej szczegółowo

Polityka energetyczna Polski do 2030 roku. Henryk Majchrzak Dyrektor Departamentu Energetyki Ministerstwo Gospodarki

Polityka energetyczna Polski do 2030 roku. Henryk Majchrzak Dyrektor Departamentu Energetyki Ministerstwo Gospodarki Polityka energetyczna Polski do 2030 roku Henryk Majchrzak Dyrektor Departamentu Energetyki Ministerstwo Gospodarki Uwarunkowania PEP do 2030 Polityka energetyczna Unii Europejskiej: Pakiet klimatyczny-

Bardziej szczegółowo

Polityka energetyczna Polski do 2050 roku rola sektora ciepłownictwa i kogeneracji

Polityka energetyczna Polski do 2050 roku rola sektora ciepłownictwa i kogeneracji Polityka energetyczna Polski do 2050 roku rola sektora ciepłownictwa i kogeneracji Tomasz Dąbrowski Dyrektor Departamentu Energetyki Warszawa, 22 października 2015 r. 2 Polityka energetyczna Polski elementy

Bardziej szczegółowo

G S O P S O P D O A D R A K R I K NI N SK S O K E O M

G S O P S O P D O A D R A K R I K NI N SK S O K E O M PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ MIASTA CHOJNICE na lata 2015 2020 2020 17.10.2015 2015-10-07 1 Spis treści 1. Wstęp 2. Założenia polityki energetycznej na szczeblu międzynarodowym i krajowym 3. Charakterystyka

Bardziej szczegółowo

Spotkanie Grupy Roboczej Platformy PPP ds. efektywności energetycznej

Spotkanie Grupy Roboczej Platformy PPP ds. efektywności energetycznej Spotkanie Grupy Roboczej Platformy PPP ds. efektywności energetycznej Cele i zadania zespołu ds. opracowania krajowego planu mającego na celu zwiększenie liczby budynków o niemal zerowym zużyciu energii

Bardziej szczegółowo

Audyt przemysłowy Warszawa, 26 lutego 2015 Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A.

Audyt przemysłowy Warszawa, 26 lutego 2015 Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. . Audyt przemysłowy Warszawa, 26 lutego 2015 Adam Dominiak +48 609 198 732 Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. Plan prezentacji Uwarunkowania formalno-prawne dotyczące efektywności energetycznej,

Bardziej szczegółowo

EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA GMINA, DOM, GOSPODARSTWO. Tomasz Lis

EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA GMINA, DOM, GOSPODARSTWO. Tomasz Lis EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA GMINA, DOM, GOSPODARSTWO Tomasz Lis Sp. z o.o. Efektywność energetyczna to: ZrównowaŜony rozwój gospodarczy Ochrona klimatu Ziemi Bezpieczeństwo energetyczne Konkurencyjność Nowa

Bardziej szczegółowo

Audyt energetyczny klucz do optymalnej termomodernizacji budynków. Źródła finansowania przedsięwzięć termomodernizacyjnych i ekoenergetycznych

Audyt energetyczny klucz do optymalnej termomodernizacji budynków. Źródła finansowania przedsięwzięć termomodernizacyjnych i ekoenergetycznych Audyt energetyczny klucz do optymalnej termomodernizacji budynków Źródła finansowania przedsięwzięć termomodernizacyjnych i ekoenergetycznych Krzysztof Szczotka PRZEDSIĘWZIĘCIA DLA POPRAWY EFEKTYWNOŚCI

Bardziej szczegółowo

OŚ PRIORYTETOWA III RPO WO GOSPODARKA NISKOEMISYJNA KRYTERIA MERYTORYCZNE SZCZEGÓŁOWE

OŚ PRIORYTETOWA III RPO WO GOSPODARKA NISKOEMISYJNA KRYTERIA MERYTORYCZNE SZCZEGÓŁOWE OŚ PRIORYTETOWA III RPO WO 2014-2020 GOSPODARKA NISKOEMISYJNA KRYTERIA MERYTORYCZNE SZCZEGÓŁOWE Oś priorytetowa Działanie Poddziałanie III Gospodarka niskoemisyjna 3.2 Efektywność energetyczna 3.2.1 Efektywność

Bardziej szczegółowo

Ustawa o efektywności energetycznej cele i mechanizmy

Ustawa o efektywności energetycznej cele i mechanizmy Ministerstwo Gospodarki Departament Energetyki Ustawa o efektywności energetycznej cele i mechanizmy Warszawa, 9 grudnia 2009 r. Podstawowe wskaźniki efektywności energetycznej 0,9 0,8 62% kgoe/euro00

Bardziej szczegółowo

Kursy: 12 grup z zakresu:

Kursy: 12 grup z zakresu: SCHEMAT REALIZACJI USŁUG W RAMACH PROJEKTU EKO-TRENDY Kursy: 12 grup z zakresu: Szkolenia Instalator kolektorów słonecznych - 2 edycje szkoleń - 1 h/gr. 2. Szkolenia Nowoczesne trendy ekologiczne w budownictwie

Bardziej szczegółowo

Wybrane aspekty rozwoju współczesnego rynku ciepła

Wybrane aspekty rozwoju współczesnego rynku ciepła Wybrane aspekty rozwoju współczesnego rynku ciepła Bożena Ewa Matusiak UŁ REC 2013 2013-11-24 REC 2013 Nałęczów 1 Agenda 1 2 3 Wprowadzenie Model prosumenta i model ESCO Ciepło rozproszone a budownictwo

Bardziej szczegółowo

Rozdział 4. Bilans potrzeb grzewczych

Rozdział 4. Bilans potrzeb grzewczych ZZAAŁŁO ŻŻEENNIIAA DDO PPLLAANNUU ZZAAO PPAATTRRZZEENNIIAA W CCIIEEPPŁŁO,,, EENNEERRGIIĘĘ EELLEEKTTRRYYCCZZNNĄĄ II PPAALLIIWAA GAAZZOWEE MIIAASSTTAA ŻŻAAGAAŃŃ Rozdział 4 Bilans potrzeb grzewczych W-588.04

Bardziej szczegółowo

Dyrektywa ErP. Nowe wymagania dotyczące efektywności energetycznej źródeł ciepła. Ciepło, które polubisz

Dyrektywa ErP. Nowe wymagania dotyczące efektywności energetycznej źródeł ciepła. Ciepło, które polubisz Dyrektywa ErP Nowe wymagania dotyczące efektywności energetycznej źródeł ciepła Ciepło, które polubisz Przepisy Unii Europejskiej wprowadzają z dniem 26 września 2015 r. nowe wymagania odnośnie efektywności

Bardziej szczegółowo

Przyszłość ciepłownictwa systemowego w Polsce

Przyszłość ciepłownictwa systemowego w Polsce Przyszłość ciepłownictwa systemowego w Polsce Bogusław Regulski Wiceprezes Zarządu Olsztyn, 22 lutego 2016r. Struktura paliw w ciepłownictwie systemowym w Polsce na tle kilku krajów UE 100% 90% 80% 70%

Bardziej szczegółowo

Prawo Energetyczne I Inne Ustawy Dotyczące Energetyki Kogeneracja Skuteczność Nowelizacji I Konieczność

Prawo Energetyczne I Inne Ustawy Dotyczące Energetyki Kogeneracja Skuteczność Nowelizacji I Konieczność Prawo Energetyczne I Inne Ustawy Dotyczące Energetyki Kogeneracja Skuteczność Nowelizacji I Konieczność dr inż. Janusz Ryk Polskie Towarzystwo Elektrociepłowni Zawodowych II Ogólnopolska Konferencja Polska

Bardziej szczegółowo

WDRAŻANIE BUDYNKÓW NIEMAL ZERO-ENERGETYCZNYCH W POLSCE

WDRAŻANIE BUDYNKÓW NIEMAL ZERO-ENERGETYCZNYCH W POLSCE WDRAŻANIE BUDYNKÓW NIEMAL ZERO-ENERGETYCZNYCH W POLSCE Prof. Edward Szczechowiak Politechnika Poznańska Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska Styczeń 2013 Poznań, 31. stycznia 2013 1 Zakres Kierunki

Bardziej szczegółowo

Informacja na temat wdrażania Krajowego Planu Działań dotyczącego efektywności energetycznej w Polsce

Informacja na temat wdrażania Krajowego Planu Działań dotyczącego efektywności energetycznej w Polsce Ministerstwo Gospodarki Informacja na temat wdrażania Krajowego Planu Działań dotyczącego efektywności energetycznej w Polsce Tomasz Dąbrowski, Dyrektor Departamentu Energetyki Warszawa, 1 lutego 2011

Bardziej szczegółowo

prawne w zakresie zrównoważonej

prawne w zakresie zrównoważonej Europejskie i krajowe rozwiązania prawne w zakresie zrównoważonej polityki energetycznej mgr Urszula Ajersz Dyrektor ds. Marketingu i PR w KAPE S.A. 2012-07-19 Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A.

Bardziej szczegółowo

Lokalny Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej. Plan działań na rzecz zrównoważonej energii

Lokalny Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej. Plan działań na rzecz zrównoważonej energii Lokalny Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej oraz Plan działań na rzecz zrównoważonej energii jako elementy planowania energetycznego w gminie Łukasz Polakowski 1 SEAP Sustainable Energy Action

Bardziej szczegółowo

Wpływ elementów budynku na jego charakterystykę energetyczną

Wpływ elementów budynku na jego charakterystykę energetyczną Wpływ elementów budynku na jego charakterystykę energetyczną Struktura zużycia energii w Europie według sektorów 32% Źródło: Eurima Podstawowe fakty i liczby 2006 Dyrektywa Europejska WE 2002/91 Celem

Bardziej szczegółowo

PRIORYTETY ENERGETYCZNE W PROGRAMIE OPERACYJNYM INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO

PRIORYTETY ENERGETYCZNE W PROGRAMIE OPERACYJNYM INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO PRIORYTETY ENERGETYCZNE W PROGRAMIE OPERACYJNYM INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO Strategia Działania dotyczące energetyki są zgodne z załoŝeniami odnowionej Strategii Lizbońskiej UE i Narodowej Strategii Spójności

Bardziej szczegółowo

EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA W ASPEKCIE BEZPIECZEŃSTWA DOSTAW ENERGII I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO

EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA W ASPEKCIE BEZPIECZEŃSTWA DOSTAW ENERGII I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA W ASPEKCIE BEZPIECZEŃSTWA DOSTAW ENERGII I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO Dr inż. Waldemar DOŁĘGA Instytut Energoelektryki Politechnika Wrocławska 50-370 Wrocław, ul. Wybrzeże Wyspiańskiego

Bardziej szczegółowo

WFOŚiGW w Katowicach jako instrument wspierania efektywności energetycznej oraz wdrażania odnawialnych źródeł energii. Katowice, 16 grudnia 2014 roku

WFOŚiGW w Katowicach jako instrument wspierania efektywności energetycznej oraz wdrażania odnawialnych źródeł energii. Katowice, 16 grudnia 2014 roku WFOŚiGW w Katowicach jako instrument wspierania efektywności energetycznej oraz wdrażania odnawialnych źródeł energii Katowice, 16 grudnia 2014 roku Wojewódzki Fundusz Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska

Bardziej szczegółowo

Nadzieje związane z nowym obszarem rynku energii Ustawa o efektywności energetycznej

Nadzieje związane z nowym obszarem rynku energii Ustawa o efektywności energetycznej Nadzieje związane z nowym obszarem rynku energii Ustawa o efektywności energetycznej Roman Warchoł, TAURON Sprzedaż Forum Polska Efektywna Energetycznie, Gdańsk, 6 marca 2012r. Unijne cele 3x20% Unia Europejska

Bardziej szczegółowo

Finansowanie infrastruktury energetycznej w Programie Operacyjnym Infrastruktura i Środowisko

Finansowanie infrastruktury energetycznej w Programie Operacyjnym Infrastruktura i Środowisko Głównym celem tego programu jest wzrost atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój infrastruktury technicznej przy równoczesnej ochronie i poprawie stanu środowiska, zdrowia społeczeństwa,

Bardziej szczegółowo

Efektywność energetyczna trwałym elementem polityki energetycznej Polski

Efektywność energetyczna trwałym elementem polityki energetycznej Polski Efektywność energetyczna trwałym elementem polityki energetycznej Polski Edward Słoma, Zastępca Dyrektora Departamentu Energetyki MINISTERSTWO GOSPODARKI Polityka energetyczna Polski do 2030 r. Priorytet

Bardziej szczegółowo

Efektywność energetyczna najlepszym narzędziem do budowy bezpieczeństwa energetycznego Polski

Efektywność energetyczna najlepszym narzędziem do budowy bezpieczeństwa energetycznego Polski Efektywność energetyczna najlepszym narzędziem do budowy bezpieczeństwa energetycznego Polski Wojciech Stępniewski WWF Klimat i Energia Warszawa, Listopad 2009 Jak ograniczać emisję CO 2 do atmosfery Efektywność

Bardziej szczegółowo

Polityka państwa w zakresie regulacji wprowadzających zasadę energooszczędności gospodarki

Polityka państwa w zakresie regulacji wprowadzających zasadę energooszczędności gospodarki Polityka państwa w zakresie regulacji wprowadzających zasadę energooszczędności gospodarki Łukasz Bartuszek DEPARTAMENT ENERGETYKI W MINISTERSTWIE GOSPODARKI Kraków, dn. 6 lipca 2012 r. 2 POLITYKA ENERGETYCZNA

Bardziej szczegółowo

Polityka energetyczna w UE a problemy klimatyczne Doświadczenia Polski

Polityka energetyczna w UE a problemy klimatyczne Doświadczenia Polski Polityka energetyczna w UE a problemy klimatyczne Doświadczenia Polski Polityka energetyczna w Unii Europejskiej Zobowiązania ekologiczne UE Zobowiązania ekologiczne UE na rok 2020 redukcja emisji gazów

Bardziej szczegółowo

Wykorzystanie węgla kamiennego. Warszawa, 18 grudnia 2013

Wykorzystanie węgla kamiennego. Warszawa, 18 grudnia 2013 Wykorzystanie węgla kamiennego Warszawa, 18 grudnia 2013 2 Zasoby kopalin energetycznych na świecie (stan na koniec 2012 r.) Ameryka Płn. 245/34/382 b. ZSRR 190/16/1895 Europa 90/3/150 Bliski Wschód 1/109/2842

Bardziej szczegółowo

Zasoby a Perspektywy

Zasoby a Perspektywy PERSPEKTYWY ROZWOJU BUDOWNICTWA NISKOENERGETYCZNEGO Dr hab. Inż. Jan Danielewicz, prof. PWr Dr inż. Małgorzata Szulgowska-Zgrzywa Zasoby a Perspektywy Regulacje prawne w zakresie ochrony cieplnej Dyrektywa

Bardziej szczegółowo

Nadzieje związane z nowym obszarem rynku energii Ustawa o efektywności energetycznej

Nadzieje związane z nowym obszarem rynku energii Ustawa o efektywności energetycznej Nadzieje związane z nowym obszarem rynku energii Ustawa o efektywności energetycznej Rafał Soja, TAURON Sprzedaż Forum Polska Efektywna Energetycznie, Wrocław, 22 luty 2012r. Unijne cele 3x20% Unia Europejska

Bardziej szczegółowo

Wzrost efektywności energetycznej: uwarunkowania prawno-regulacyjne oraz mechanizmy wsparcia inwestycji.

Wzrost efektywności energetycznej: uwarunkowania prawno-regulacyjne oraz mechanizmy wsparcia inwestycji. Wzrost efektywności energetycznej: uwarunkowania prawno-regulacyjne oraz mechanizmy wsparcia inwestycji. Seminarium "Bezpieczna Chemia Warszawa, 5 listopada 2014 roku Pan Zbigniew Szpak, Prezes KAPE S.A.

Bardziej szczegółowo

I Kongres Ekologii Powietrza. Kielce, r.

I Kongres Ekologii Powietrza. Kielce, r. I Kongres Ekologii Powietrza Kielce, 28.02.2019r. Podejmowane działania na rzecz poprawy jakości powietrza: 1. Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej. 2. Montaż instalacji odnawialnych źródeł

Bardziej szczegółowo

Pytania kontrolne dotyczące zakresu świadectw charakterystyki energetycznej

Pytania kontrolne dotyczące zakresu świadectw charakterystyki energetycznej Pytania kontrolne dotyczące zakresu świadectw charakterystyki energetycznej Czy potrafisz wyznaczyć wskaźniki EP, EK i EU? wyznaczyć roczne zapotrzebowanie na użytkową, końcową oraz nieodnawialną energię

Bardziej szczegółowo

Rynek ciepła systemowego kogeneracja podstawowym elementem efektywnych systemów ciepłowniczych

Rynek ciepła systemowego kogeneracja podstawowym elementem efektywnych systemów ciepłowniczych Rynek ciepła systemowego kogeneracja podstawowym elementem efektywnych systemów ciepłowniczych Bogusław Regulski Wiceprezes Zarządu Konferencja Rola sektora kogeneracji w realizacji celów Polityki Energetycznej

Bardziej szczegółowo

DOFINANSOWANIE DZIAŁAŃ ZWIĄZANYCH

DOFINANSOWANIE DZIAŁAŃ ZWIĄZANYCH DOFINANSOWANIE DZIAŁAŃ ZWIĄZANYCH Z EFEKTYWNOŚCIĄ ENERGETYCZNĄ ZE ŚRODKÓW ZEWNĘTRZNYCH Poziom krajowy Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (PO IiŚ) 1.2 Promowanie efektywności energetycznej i

Bardziej szczegółowo

Elementy do wykorzystania w założeniach i planach zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i gaz

Elementy do wykorzystania w założeniach i planach zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i gaz Dla rozwoju infrastruktury i środowiska Elementy do wykorzystania w założeniach i planach zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i gaz GMINA KRZĘCIN POWIAT CHOSZCZEŃSKI WOJEWÓDZTWO ZACHODNIOPOMORSKIE

Bardziej szczegółowo

Ciepło systemowe wyzwania panel komentatorów

Ciepło systemowe wyzwania panel komentatorów Ciepło systemowe wyzwania panel komentatorów Cztery obszary wyzwań I. Kogeneracja Efektywność energetyczna II. Ochrona powietrza ( IED, BAT, ETS, MCP, CAFE ) III. Perspektywy finansowania przedsięwzięć

Bardziej szczegółowo

WPŁYW FOTOWOLTAIKI NA KLASĘ ENERGETYCZNĄ BUDYNKU

WPŁYW FOTOWOLTAIKI NA KLASĘ ENERGETYCZNĄ BUDYNKU WPŁYW FOTOWOLTAIKI NA KLASĘ ENERGETYCZNĄ BUDYNKU Adam Hernas Warszawa 21 luty 2013 r. www.solartime.pl PRZYCZYNY PODJĘCIA TEMATU Osiągnięcie 20 % oszczędności w zużyciu energii pierwotnej w Unii do 2020

Bardziej szczegółowo

Realizacja Ustawy o efektywności energetycznej

Realizacja Ustawy o efektywności energetycznej Realizacja Ustawy o efektywności energetycznej RYSZARD FRANCUZ VIII KONFERENCJA ENERGETYKA PRZYGRANICZA POLSKI I NIEMIEC DOŚWIADCZENIA I PERSPEKTYWY Sulechów, 18 listopada 2011 r. 1 I. Geneza ustawy o

Bardziej szczegółowo

Opis efektów kształcenia dla modułu zajęć

Opis efektów kształcenia dla modułu zajęć Nazwa modułu: Audyting energetyczny w budownictwie Rok akademicki: 2017/2018 Kod: STC-1-309-s Punkty ECTS: 2 Wydział: Energetyki i Paliw Kierunek: Technologia Chemiczna Specjalność: - Poziom studiów: Studia

Bardziej szczegółowo

OŚ PRIORYTETOWA III RPO WO GOSPODARKA NISKOEMISYJNA KRYTERIA MERYTORYCZNE SZCZEGÓŁOWE

OŚ PRIORYTETOWA III RPO WO GOSPODARKA NISKOEMISYJNA KRYTERIA MERYTORYCZNE SZCZEGÓŁOWE Załącznik do Uchwały Nr 33/2015 KM RPO WO 2014-2020 z dnia 26 listopada 2015 r. OŚ PRIORYTETOWA III RPO WO 2014-2020 GOSPODARKA NISKOEMISYJNA KRYTERIA MERYTORYCZNE SZCZEGÓŁOWE Oś priorytetowa III Gospodarka

Bardziej szczegółowo

EKRAN 5. Zyski ciepła wg rozporządzenia [1]

EKRAN 5. Zyski ciepła wg rozporządzenia [1] Zyski ciepła Wprowadzone zyski ciepła na poziomie całego budynku mogą być takie same dla lokali, jednak najczęściej tak nie jest. Czasami występuje konieczność określania zysków ciepła na poziomie lokalu,

Bardziej szczegółowo

OŚ PRIORYTETOWA III RPO WO GOSPODARKA NISKOEMISYJNA KRYTERIA MERYTORYCZNE SZCZEGÓŁOWE

OŚ PRIORYTETOWA III RPO WO GOSPODARKA NISKOEMISYJNA KRYTERIA MERYTORYCZNE SZCZEGÓŁOWE Załącznik do Uchwały Nr 90/2016 KM RPO WO 2014-2020 OŚ PRIORYTETOWA III RPO WO 2014-2020 GOSPODARKA NISKOEMISYJNA KRYTERIA MERYTORYCZNE SZCZEGÓŁOWE Oś priorytetowa Działanie Poddziałanie III Gospodarka

Bardziej szczegółowo

Uwarunkowania prawne transformacji ciepłownictwa na kogenerację

Uwarunkowania prawne transformacji ciepłownictwa na kogenerację Uwarunkowania prawne transformacji ciepłownictwa na kogenerację Wojciech Bujalski, Janusz Lewandowski Sulechów, 10 października 2013 r. Ze wstępu: Wybrane zapisy DYREKTYWY PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

Bardziej szczegółowo

PANEL EKONOMICZNY Zakres prac i wyniki dotychczasowych analiz. Jan Pyka. Grudzień 2009

PANEL EKONOMICZNY Zakres prac i wyniki dotychczasowych analiz. Jan Pyka. Grudzień 2009 PANEL EKONOMICZNY Zakres prac i wyniki dotychczasowych analiz Jan Pyka Grudzień 2009 Zakres prac Analiza uwarunkowań i czynników w ekonomicznych związanych zanych z rozwojem zeroemisyjnej gospodarki energii

Bardziej szczegółowo

Fundusze unijne dla odnawialnych źródeł energii w nowej perspektywie finansowej. Warszawa, 3 kwietnia 2013 r.

Fundusze unijne dla odnawialnych źródeł energii w nowej perspektywie finansowej. Warszawa, 3 kwietnia 2013 r. Fundusze unijne dla odnawialnych źródeł energii w nowej perspektywie finansowej Warszawa, 3 kwietnia 2013 r. Dokumenty strategiczne KOMUNIKAT KOMISJI EUROPA 2020 Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego

Bardziej szczegółowo

Polityka efektywności energetycznej w Polsce

Polityka efektywności energetycznej w Polsce Nowa dyrektywa w sprawie efektywności energetycznej. Obowiązki czy korzyści - dla administracji publicznej, przedsiębiorców i każdego z nas? Konferencja Instytutu na rzecz Ekorozwoju 10 grudnia 2012, Warszawa

Bardziej szczegółowo

Inżynieria Środowiska dyscypliną przyszłości!

Inżynieria Środowiska dyscypliną przyszłości! Warto budować lepszą przyszłość! Czyste środowisko, efektywne systemy energetyczne, komfort życia dr inż. Piotr Ziembicki Instytut Inżynierii Środowiska Uniwersytet Zielonogórski WYZWANIA WSPÓŁCZESNOŚCI

Bardziej szczegółowo

Tendencje związane z rozwojem sektora energetyki w Polsce wspieranego z funduszy UE rok 2015 i co dalej?

Tendencje związane z rozwojem sektora energetyki w Polsce wspieranego z funduszy UE rok 2015 i co dalej? Miasto 2010 efektywność energetyczna w miastach Tendencje związane z rozwojem sektora energetyki w Polsce wspieranego z funduszy UE rok 2015 i co dalej? Elżbieta Bieńkowska Minister Rozwoju Regionalnego

Bardziej szczegółowo

Rola kogeneracji w osiąganiu celów polityki klimatycznej i środowiskowej Polski. dr inż. Janusz Ryk Warszawa, 22 październik 2015 r.

Rola kogeneracji w osiąganiu celów polityki klimatycznej i środowiskowej Polski. dr inż. Janusz Ryk Warszawa, 22 październik 2015 r. Rola kogeneracji w osiąganiu celów polityki klimatycznej i środowiskowej Polski dr inż. Janusz Ryk Warszawa, 22 październik 2015 r. Polskie Towarzystwo Elektrociepłowni Zawodowych Rola kogeneracji w osiąganiu

Bardziej szczegółowo

Budownictwo pasywne i jego wpływ na ochronę środowiska. Anna Woroszyńska

Budownictwo pasywne i jego wpływ na ochronę środowiska. Anna Woroszyńska Budownictwo pasywne i jego wpływ na ochronę środowiska Anna Woroszyńska Dyrektywa o charakterystyce energetycznej budynków 2010/31/UE CEL: zmniejszenie energochłonności mieszkalnictwa i obiektów budowlanych

Bardziej szczegółowo

Świadectwa charakterystyki energetycznej

Świadectwa charakterystyki energetycznej Świadectwa charakterystyki energetycznej Ustawa z dnia 19 września 2007 r. o zmianie ustawy Prawo budowlane (Dz. U. Nr 191, poz. 1373) wdraża postanowienia dyrektywy 2002/91/WE Parlamentu Europejskiego

Bardziej szczegółowo

Dyrektywa IPPC wyzwania dla ZA "Puławy" S.A. do 2016 roku

Dyrektywa IPPC wyzwania dla ZA Puławy S.A. do 2016 roku Dyrektywa IPPC wyzwania dla ZA "Puławy" S.A. do 2016 roku Warszawa, wrzesień 2009 Nowelizacja IPPC Zintegrowane zapobieganie zanieczyszczeniom i ich kontrola Zmiany formalne : - rozszerzenie o instalacje

Bardziej szczegółowo

Mechanizmy wsparcia inwestycji energooszczędnych w Polsce. Andrzej Guzowski, Ministerstwo Gospodarki Warszawa, 27 października 2011 r.

Mechanizmy wsparcia inwestycji energooszczędnych w Polsce. Andrzej Guzowski, Ministerstwo Gospodarki Warszawa, 27 października 2011 r. Mechanizmy wsparcia inwestycji energooszczędnych w Polsce Andrzej Guzowski, Ministerstwo Gospodarki Warszawa, 27 października 2011 r. 2 Mechanizmy wsparcia efektywności energetycznej- kontekst Dyrektywa

Bardziej szczegółowo

Klaster RAZEM CIEPLEJ Spotkanie przedstawicieli

Klaster RAZEM CIEPLEJ Spotkanie przedstawicieli Klaster RAZEM CIEPLEJ Spotkanie przedstawicieli 3 4 luty 2011 GIERŁOŻ prof.nzw.dr hab.inż. Krzysztof Wojdyga 1 PROJEKT Innowacyjne rozwiązania w celu ograniczenia emisji CO 2 do atmosfery przez wykorzystanie

Bardziej szczegółowo

ŚWIADECTWO CHARAKTERYSTYKI ENERGETYCZNEJ. Obliczeniowe zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotną ¹

ŚWIADECTWO CHARAKTERYSTYKI ENERGETYCZNEJ. Obliczeniowe zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotną ¹ Dla budynku mieszkalnego nr: 260/2009 1 Ważne do: 24 sierpnia 2019 Budynek oceniany: Budynek mieszkalno-usługowy ISKRA III w Warszawie Rodzaj budynku Adres budynku Całość/Część budynku Rok zakończenia

Bardziej szczegółowo

Perspektywa zmian zapotrzebowania na ciepło systemowe w wyniku poprawy efektywności energetycznej budynków

Perspektywa zmian zapotrzebowania na ciepło systemowe w wyniku poprawy efektywności energetycznej budynków Czyste ciepło Ostatni dzwonek dla małych systemów ciepłowniczych, 29 listopada 2017 Forum Energii Perspektywa zmian zapotrzebowania na ciepło systemowe w wyniku poprawy efektywności energetycznej budynków

Bardziej szczegółowo

PROGRAMY OCHRONY POWIETRZA PROGRAMY POPRAWY JAKOŚCI POWIETRZA. Zagadnienia, problemy, wskazania

PROGRAMY OCHRONY POWIETRZA PROGRAMY POPRAWY JAKOŚCI POWIETRZA. Zagadnienia, problemy, wskazania PROGRAMY OCHRONY POWIETRZA PROGRAMY POPRAWY JAKOŚCI POWIETRZA Zagadnienia, problemy, wskazania Opracował: mgr inż. Jerzy Piszczek Katowice, grudzień 2009r. I. WPROWADZENIE Praktyczna realizacja zasad zrównoważonego

Bardziej szczegółowo

ZAŁOŻENIA DO ZAKRESU PRZEPROWADZANIA OCENY ENERGETYCZNEJ BUDYNKÓW W RAMACH DZIAŁANIA 4.4 REDUKCJA EMISJI ZANIECZYSZCZEŃ DO POWIETRZA

ZAŁOŻENIA DO ZAKRESU PRZEPROWADZANIA OCENY ENERGETYCZNEJ BUDYNKÓW W RAMACH DZIAŁANIA 4.4 REDUKCJA EMISJI ZANIECZYSZCZEŃ DO POWIETRZA Załącznik nr 9 do Regulaminu konkursu nr RPMP.04.04.02-IZ.00-12-101/16 ZAŁOŻENIA DO ZAKRESU PRZEPROWADZANIA OCENY ENERGETYCZNEJ BUDYNKÓW W RAMACH DZIAŁANIA 4.4 REDUKCJA EMISJI ZANIECZYSZCZEŃ DO POWIETRZA

Bardziej szczegółowo

Polityka energetyczna Polski do 2030 roku

Polityka energetyczna Polski do 2030 roku Polityka energetyczna Polski do 2030 roku IV MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA MIASTO 2010 EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA W MIASTACH Joanna Strzelec- Łobodzińska Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Gospodarki Struktura

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA USTAWOWE DOTYCZĄCE DEŁ CIEPŁA

WYMAGANIA USTAWOWE DOTYCZĄCE DEŁ CIEPŁA WYMAGANIA USTAWOWE DOTYCZĄCE CE ŹRÓDE DEŁ CIEPŁA MTP INSTALACJE 2012 Poprawa parametrów energetyczno-ekologicznych źródeł ciepła w budownictwie prof. Edward Szczechowiak Wydział Budownictwa i Inżynierii

Bardziej szczegółowo

ZAŁOśENIA I KIERUNKI ROZWOJU Gdańsk

ZAŁOśENIA I KIERUNKI ROZWOJU Gdańsk ENERGETYKA W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM ZAŁOśENIA I KIERUNKI ROZWOJU 2009-03-24 Gdańsk 2009 1 ZAŁOśENIA MODERNIZACJI I ROZWOJU ENERGETYKI W WOJ. POMORSKIM DO ROKU 2025 bezpieczeństwo energetyczne i ekologiczne,

Bardziej szczegółowo

Oferta dla jednostek samorządu terytorialnego

Oferta dla jednostek samorządu terytorialnego Oferta dla jednostek samorządu terytorialnego Nasza działalność skupia się na zagadnieniach z dziedziny energetyki, w szczególności efektywności energetycznej, zarządzania energią oraz ochrony środowiska.

Bardziej szczegółowo

POPRAWA EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ JAKO ELEMENT ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU. Robert Sekret Piotr Lis

POPRAWA EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ JAKO ELEMENT ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU. Robert Sekret Piotr Lis POPRAWA EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ JAKO ELEMENT ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU Robert Sekret Piotr Lis 1 Wydział Inżynierii i Ochrony Środowiska Katedra Ogrzewnictwa, Wentylacji i Ochrony Atmosfery Zakład Ogrzewnictwa

Bardziej szczegółowo