Wspólne Polityki UE. Jednolity Rynek Europejski. Swoboda przepływu osób

Transkrypt

1 Wspólne Polityki UE Jednolity Rynek Europejski. Swoboda przepływu osób Dr Katarzyna Śledziewska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego

2 Plan zajęć Teoria, efekty liberalizacji czynników produkcji, rynek pracy Aspekty prawne Migracje w UE Polska a UE

3 Sytuacja na rynku pracy przed wprowadzeniem wspólnego rynku. w D L h S L h w D L p S L p w h w p L h L L p L TIG, Dr K. Śledziewska 3

4 Sytuacja na rynku pracy po wprowadzeniu wspólnego rynku. Pełne wyrównanie się płac w D L h S L h w D L p S L p S L p S L h w h w wr a b c w wr w p d e f g L 3 h L 1 h L 2 h L L 2 L 1 p p L 3 p L TIG, Dr K. Śledziewska 4

5 Sytuacja na rynku pracy po wprowadzeniu wspólnego rynku. Niepełne wyrównanie się płac w D L h S L h S L h w D L p S L p S L p w 1 h w 2 h a b c Koszt w 2 p w 1 p d e f g L 1 h L 2 h L L 2 L 1 p p L TIG, Dr K. Śledziewska 5

6 Swoboda przepływu osób To inaczej znoszenie przeszkód w swobodnym: Podróżowaniu Osiedlaniu się Podejmowani nauki i pracy Obejmuje wiele dziedzin życia: Edukacja, nauka, zamieszkanie, podróżowanie, praca najemna, praca na własny rachunek, ochrona zdrowia, ubezpieczenia społeczne, bezpieczeństwo, prawa obywatelskie

7 Swoboda przepływu osób Jeden z kluczowych elementów budowy rynku wewnętrznego Wspólny rynek pracy Usługi świadczone transgranicznie Swoboda zakładania przedsiębiorstw Budowanie Europy obywatelskiej poszanowanie praw człowieka, prawa mniejszości narodowych, wolności, niedyskryminacji, tolerancji i aktywności obywatelskiej

8 Co potrzeba by wprowadzić swobodny przepływ osób? Wprowadzenie swobody przepływu: Pracowników najemnych (Traktat Rzymski, dyrektywa1961) Pracowników samodzielnych (dyrektywa 1973 rok, właściciele przedsiębiorstw, osoby świadczące usługi, personel kierowniczy) Innych osób: które zaprzestały pracy, studentów (Rozporządzenie Rady 1970, trzy dyrektywy 1990, dyrektywa studencka z 1993 roku) Prawo rozciąga się na małżonków, dzieci do 21 roku życia, rodziców i ich współmałżonków o ile są oni na ich utrzymaniu)

9 Przepływ osób polityka w stosunku do państw trzecich Umowa z Schengen 1985 Członkowie Belgia, Francja, Holandia, Niemcy, Luksemburg Weszła w życie w 1994, kontrolę zniesiono w 1995 Od Traktatu Amsterdamskiego wchodzi w skład systemu pranego UE

10 Członkowie układu z Schengen

11 Członkowie układu z Schengen Pierwsi członkowie w 1995 roku Belgia Francja Hiszpania Holandia Luksemburg Monako Niemcy Portugalia 1997 Austria San Marino Włochy Watykan

12 Członkowie układu z Schengen 2000 Grecja 2001 Dania Finlandia Islandia Norwegia Szwecja 2007 Czechy Estonia Litwa Łotwa Malta Polska Słowacja Słowenia Węgry

13 Członkowie układu z Schengen Ostatnio wchodzą: Szwajcaria 2008 Liechtenstein 2011

14 Strefa Schengen, członkowie

15 Układ z Schengen Przepływ osób polityka w stosunku do państw trzecich Ustanowił zasadę swobodnego przepływu osób w ramach jej członków bez względu na ich obywatelstwo, bez jakichkolwiek czynności administracyjnych Zniesiono kontrole na granicach wewnętrznych Ujednolicono wymogi wizowe Wspólny system ścigania przestępców Ujednolicono procedurę przyznawania azylu politycznego oraz sprawy w zakresie posiadania broni, walki z handlem narkotykami itd.

16 Układu z Schengen Przepływ osób polityka w stosunku do państw trzecich W 2011 r. -się prace nad modyfikacją Układu możliwość pozwolenia państwom członkowskim na okresowe przywrócenie kontroli na ich granicach wewnętrznych v=zfha9hpcvv4

17 Swoboda przepływu osób Traktat o Unii Europejskiej, Artykuł 3 Unia zapewnia swoim obywatelom przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości bez granic wewnętrznych, w której zagwarantowana jest swoboda przepływu osób, w powiązaniu z właściwymi środkami w odniesieniu do kontroli granic zewnętrznych, azylu, imigracji, jak również zapobiegania i zwalczania przestępczości. Nie chodzi tylko o tymczasowe przemieszczanie ale o stałe realne procesy migracyjne

18 Swoboda przepływu osób Artykuł 19 Traktatu o funkcjonowaniu UE Zasada niedyskryminacji Rada, stanowiąc jednomyślnie zgodnie ze specjalną procedurą prawodawczą i po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego, może podjąć środki niezbędne w celu zwalczania wszelkiej dyskryminacji ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną.

19 Swoboda przepływu osób Artykuł 20 Traktatu o funkcjonowaniu UE Obywatelstwo Unii. Obywatelem Unii jest każda osoba mająca przynależność PaństwaCzłonkowskiego. Obywatelstwo Unii ma charakter dodatkowy w stosunku do obywatelstwa krajowego, nie zastępując go jednak Obywatele Unii korzystają z praw i podlegają obowiązkom przewidzianym w Traktatach.

20 Swoboda przepływu osób Artykuł 20 Traktatu o funkcjonowaniu UE. Prawo Obywateli Unii do: a) swobodnego przemieszczania się i przebywania na terytorium Państw Członkowskich; b) głosowania i kandydowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego oraz w wyborach lokalnych w Państwie Członkowskim, w którym mają miejsce zamieszkania, na takich samych warunkach jak obywatele tego Państwa; c) korzystania na terytorium państwa trzeciego, w którym Państwo Członkowskie, którego są obywatelami, nie ma swojego przedstawicielstwa, z ochrony dyplomatycznej i konsularnej każdego z pozostałych Państw Członkowskich, na takich samych warunkach jak obywatele tego Państwa; d) kierowania petycji do Parlamentu Europejskiego, odwoływania się do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich oraz zwracania się do instytucji i organów doradczych Unii w jednym z języków Traktatów oraz otrzymywania odpowiedzi w tym samym języku

21 Swoboda przepływu pracowników Artykuł 45 Traktatu o funkcjonowaniu UE Swoboda przepływu pracowników wewnątrz Unii zniesienie wszelkiej dyskryminacji ze względu na przynależność państwową między pracownikami Państw Członkowskich w zakresie: zatrudnienia, wynagrodzenia innych warunków pracy.

22 Swoboda przepływu pracowników Artykuł 45 Traktatu o funkcjonowaniu UE Swoboda przepływu pracowników obejmuje prawo do: a) ubiegania się o rzeczywiście oferowane miejsca pracy; b) swobodnego przemieszczania się w tym celu po terytorium Państw Członkowskich; c) przebywania w jednym z Państw Członkowskich w celu podjęcia tam pracy, zgodnie z przepisami ustawowymi, wykonawczymi i administracyjnymi dotyczącymi zatrudniania pracowników tego Państwa; d) pozostawania na terytorium Państwa Członkowskiego po ustaniu zatrudnienia, na warunkach ustalonych przez Komisję w rozporządzeniach. Postanowienia- nie mają zastosowania do zatrudnienia w administracji publicznej.

23 Swoboda przepływu pracowników Artykuł 46 Traktatu o funkcjonowaniu UE Parlament Europejski i Rada, stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą prawodawczą i po konsultacji z Komitetem Ekonomiczno-Społecznym uchwalają, w drodzedyrektywlubrozporządzeń, środki niezbędne do wprowadzenia w życie swobodnego przepływu pracowników

24 Swoboda przepływu pracowników Artykuł 48 Traktatu o funkcjonowaniu UE System umożliwiający migrującym pracownikom najemnym i osobom prowadzącym działalność na własny rachunek oraz uprawnionym osobom od nich zależnym: a) zaliczenie wszystkich okresów uwzględnianych w prawie poszczególnych państw, w celu nabycia i zachowania prawa do świadczeń oraz naliczenia wysokości świadczeń; b) wypłatę świadczeń osobom mającym miejsce zamieszkania na terytoriach Państw Członkowskich.

25 Prawo przedsiębiorczości Artykuł 49 Traktatu o funkcjonowaniu UE Ograniczenia swobody przedsiębiorczości obywateli jednego Państwa Członkowskiego na terytorium innego Państwa Członkowskiego są zakazane Zakaz ten obejmuje również ograniczenia w tworzeniu agencji, oddziałów lub filii przez obywateli danego Państwa Członkowskiego, ustanowionych na terytorium innego Państwa Członkowskiego.

26 Swoboda przepływu pracowników uznawanie kwalifikacji Wzajemne uznawanie kwalifikacji Dyplomy, certyfikaty, szkolenia zawodowe, formalne zaświadczenia, zdobyte doświadczenie zawodowe Przyjęto zasadę uznawania narodowego a nie ujednolicania System licznych dyrektyw uznających dyplomy itd.. Ogólna zasada obywatel ma prawo do podjęcia i wykonywania zawodu na zasadach równorzędności na terytorium całej unii jeśłima po temu odpowiednie kwalifikacje

27 Swoboda przepływu pracowników uznawanie kwalifikacji Przepisy o wzajemnym uznawaniu dyplomów szkół wyższych dyrektywa 89/48/EWG Uznanie dyplomu jeśli nauka w szkole wyższej trwała minimum 3 lata Dyrektywa 92/51/EWG uznawanie wykształceniajeśli nauka trwała krócej niż 3 lata Dyrektywa 1999/42/WE rodzaje działalności związane z poszczególnymi kategoriami doświadczenia zawodowego a także minimalne okresy prowadzenia tego typu działalności stanowiące podstawę do uznawania kwalifikacji przez kraj goszczący

28 Plan zajęć Teoria, efekty liberalizacji czynników produkcji, rynek pracy Aspekty prawne Migracje w UE Polska a UE

29 Napływ stałych imigrantów, lata Źródło: OECD International Migration Database.

30 Napływ imigrantów w 2007 i 2010 roku. Udział % w ludności Źródło: OECD International Migration Database.

31 Wejścia na rynek pracy w populacji pracującej nowych imigrantów rok Źródło: OECD International Migration Database.

32 Powody imigracji, % migrantów, 2010 rok Źródło: OECD International Migration Database.

33 Trendy w imigracji, 2010 i 2011 rok Źródło: OECD International Migration Database.

34 Kraje o największej liczbie emigrantów w 2010 roku Źródło: OECD International Migration Database.

35 UE, zmiany w przyroście ludności

36 Imigracje w UE Źródło: 36

37 Relatywna zmiana w imigracji w podziale na grupy obywateli, EU-27, 2002=100% Źródło: 37

38 Imigracje w UE wg urodzenia, 2008 rok Źródło: 38

39 Migracje do UE, podział na UE i spoza, udziały Źródło:

40 Imigranci na 1000 mieszkańców, EU-27, 2006 rok Źródło: 40

41 Imigranci (długi okres), liczba osób, 2008 rok

42 Imigranci (długi okres), zmiany

43 Imigracja do krajów UE, 2009 rok Źródło:

44 Cudzoziemcy, liczba osób, 2011 rok

45 Cudzoziemcy, zmiany

46 Obcokrajowcywśród mieszkańców, % ludnościz krajów zagranicznych, 2009 rok

47 Noce spędzone przez rezydentów spoza UE wewnątrz UE, nocy na osób, 2009 rok

48 Otrzymywanie obywatelstwa, 2009 rok

49 Obcokrajowcy na rynku pracy, % z ogółu siły roboczej, 2009 rok

50 Top ten, 2008, tys. osób Źródło: 50

51 Najliczniejsi imigranci w UE, 2009 rok Źródło: 51

52 Plan zajęć Teoria, efekty liberalizacji czynników produkcji, rynek pracy Aspekty prawne Migracje w UE Polska a UE

53 Mieszkańcy Polski przebywający za granicą powyżej 2 miesięcy 53

54 Negocjacje Polska UE, członkowstwo Swobodny przepływ osób Negocjowano wzajemne uznawanie kwalifikacji zawodowych, swobodny przepływ pracowników, zachowanie przez pracowników migrujących praw do emerytur dodatkowych. koordynacja systemów zabezpieczeń społecznych niektóre kwestie z zakresu praw obywatelskich, przede wszystkim dotyczące prawa pobytu i praw wyborczych

55 Negocjacje Polska UE, członkowstwo Swobodny przepływ osób Negocjacje rozpoczęły się 26 maja 2000 roku, tymczasowe zamknięcie 21 grudnia 2001 roku. Polska akceptacja całości dorobku prawnego UE, zobowiązanie do wdrożenia przed uzyskaniem członkostwa.

56 Negocjacje Polska UE, członkowstwo Swobodny przepływ osób Najtrudniejszą kwestią po stronie UE przyznanie prawa do podejmowania pracy w państwach członkowskich UE. 7-letni okres przejściowy. 2 pierwsze lata -możliwość otwierania swoich rynków pracy, aż do zniesienia wszelkich ograniczeń. W trakcie okresu przejściowego obywatele nowo przyjętych państw członkowskich -pierwszeństwo w dostępie do rynków pracy Unii przed obywatelami krajów trzecich. Pod koniec drugiego roku obecne państwa członkowskie UE - prawo zgłoszenia Komisji Europejskiej zamiaru przedłużenia obowiązywania okresu przejściowego o kolejne trzy lata.

57 Główne zmiany po wejściu do UE przystąpienie do Unii Europejskiej w maju 2004 roku zaowocowało nowymi rozwiązaniami instytucjonalnymi; po raz pierwszy w nowożytnej historii Polacy mogą swobodnie podejmować zatrudnienie w wybranych krajach UE; skala zjawiska nie była tak duża, jak można było wcześniej oczekiwać; negocjacje co do otwartości gospodarek starej UE na migrantów z Polski i krajów regionu; 57

58 Okres przejściowy letni okres przejściowy: 1 maja kwietnia 2006 [większość starych krajów członkowskich (wszystkie poza Wielką Brytanią, Irlandią i Szwecją) dla 8 z 10 nowych krajów członkowskich (poza Maltą i Cyprem)]; 3-letni okres przejściowy: 1 maja kwietnia 2009 (ograniczenia zniosły Portugalia, Hiszpania, Grecja, Finlandia i Islandia, Włochy, Holandia, Luksemburg, Francja) 2-letni okres przejściowy: 1 maja kwietnia 2011 (Belgia, Dania, Norwegia) 58

59 Charakterystyka i krytyka danych dotyczących migracji Dane urzędowe (rejestrowe); Dane spisowe; Dane prowadzone przez resorty i urzędy administracji publicznej; Dane BAEL; Dane pochodzące z krajów docelowych; Dane gromadzone przez jednostki naukowe w ramach projektów badawczych; Problem niekompletności danych oraz dane trudne do uchwycenia. 59

60 60

61 Kraje docelowe 61

62 62

63 Kraje docelowe, w tys. 63

64 Poziom wykształcenia 64

65 Podział wg płci, % 65

66 66

67 Emigracja z Polski, cechy charakterystyczne Ważnymi czynnikami decydującymi o kierunkach przepływów siły roboczej były: decyzja władz kraju przyjmującego o liberalizacji dostępu do rynku pracy lub jej brak, sytuacja na lokalnych rynkach pracy (popyt na pracę imigrantów), położenie geograficzne kraju docelowego, istnienie sieci migracyjnych. Potwierdzają to m.in. dysproporcje w emigracji do Szwecji, która otworzyła swój rynek pracy (ok. 10 tysięcy osób) oraz Norwegii (ok. 40 tysięcy osób), która tego nie uczyniła. Typowy polski pracownik za granicą jest młody (do 35 roku życia), posiada krótkie doświadczenie z pracy w Polsce, nie posiada dzieci, jest lepiej wykształcony niż wskazywałaby na to średnia krajowa. wykonuje zazwyczaj prace nie wymagające wysokich kwalifikacji. 67