Marek Nieć Barbara Radwanek-Bąk. Potrzeby modyfikacji regulacji prawnych w zakresie rekultywacji i zagospodarowania terenów pogórniczych

Transkrypt

1 Marek Nieć Barbara Radwanek-Bąk Potrzeby modyfikacji regulacji prawnych w zakresie rekultywacji i zagospodarowania terenów pogórniczych

2 Górnictwo- eksploatacja złóż kopalin- tradycyjnie postrzegane jest jako działalność wybitnie szkodliwa dla środowiska, której skutki wymagają likwidacji przez rekultywację, rewitalizację, zagospodarowanie terenu pogórniczego rozumianych jako akcja ratunkowa i naprawcza zdewastowanego środowiska

3 Po zakończeniu eksploatacji Eksploatacja

4 Liczne przykłady atrakcyjności krajobrazowej, przyrodniczej i kulturowej terenów pogórniczych skłaniają do spojrzenia na górnictwo jako na działalność stwarzającą nowe wartości środowiska i nowe warunki dla jego ochrony Nie sprzyjają temu istniejące przepisy prawne

5 DEFINICJE REKULTYWACJA (wg art.4 ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych): Nadanie lub przywrócenie gruntom zdegradowanym albo zdewastowanym wartości użytkowych lub przyrodniczych poprzez właściwe ukształtowanie rzeźby terenu, poprawienie własności fizycznych i chemicznych, uregulowanie stosunków wodnych, odtworzenie gleb, umocnienie skarp oraz odbudowanie lub zbudowanie niezbędnych dróg. ZAGOSPODAROWANIE GRUNTÓW (wg art.4 ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych): Rolnicze, leśne lub inne użytkowanie gruntówzrekultywowanych. RENATURYZACJA (wg normy PN-G-07800: 2002) Spontaniczne wkraczanie zespołów roślinnych i zwierzęcych na grunty przekształcone Wg normy PN-G 07800:2002 dodatkowo rozróżnia się fazy rekultywacji (przygotowawczą, podstawową (techniczną) szczegółową (biologiczną)igłównekierunki rekultywacji i Wg PN-64-G REKULTYWACJA WYROBISK ODKRYWKOWYCH I ZWAŁOWISK Wszelkie poczynania i prace doprowadzające tereny poeksploatacyjne i zwałowiska do stanu umożliwiającego ich racjonalne wykorzystanie do celów gospodarczych, przemysłowych lub innych. NIEPRECYZYJNE ROZDZIELENIE TERMINU REKULTYWACJI I ZAGOSPODAROWANIA GRUNTÓW POWODUJE NIESPÓJNOŚĆ DZIAŁAŃ

6 Akty prawne dotyczące rekultywacji i zagospodarowania terenów poeksploatacyjnych Konstytucja RP art. 86 Naprawa wszystkich elementów przyrodniczych środowiska jest obowiązkiem konstytucyjnym POŚ - art. 126 ust. 2 Podejmujący eksploatację złóż kopalin jest obowiązany przedsiębrać środki niezbędne do ochrony zasobów złoża, powierzchni ziemi, wód oraz sukcesywnego prowadzenia rekultywacji terenów poeksploatacyjnych i przywracania do właściwego stanu inne elementyprzyrodnicze. NIE PRZEWIDUJE TWORZENIA NOWYCH WARTOŚCI KRAJOBRAZOWYCH I/LUB PRZYRODNICZYCH POŚ art. 72.ust. 2 (Jedyne nawiązanie do sfery planowania przestrzennego) W studium uwarunkowań oraz w MPZP gmin, przy przeznaczaniu terenów na poszczególne cele oraz przy określaniu zadań związanych z ich zagospodarowaniem w strukturze wykorzystania terenu, ustala się proporcje pozwalające na zachowanie lub przywrócenie na nich równowagi przyrodniczej i prawidłowych warunków życia. BRAK JEST ZAPISÓW GWARANTUJĄCYCH SPÓJNOŚĆ DZIAŁAŃ W ZAKRESIE ZAGOSPODAROWANIA TERENÓW POEKSPLOATACYJNYCH Z CELAMI PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO I WYMAGANIAMI OCHRONY ZŁÓŻ

7 PRAWO GEOLOGICZNE I GÓRNICZE art. 80 ust. 1 p. 5 W razie likwidacji ZG przedsiębiorca jest zobowiązany przedsiębrać środki niezbędne w celu ochrony środowiska oraz rekultywacji i zagospodarowania terenów po działalności górniczej. art.80 ust. 2 Do rekultywacji i zagospodarowania w/w terenów leśnych stosuje się odpowiednio.idalej: przepisy o ochronie gruntów rolnych i Z zastrzeżeniem przepisów art. 109 ust. 1, p.5 w sprawach dotyczących rekultywacji i zagospodarowania terenów właściwe są organy określone w tych przepisach (a więc starosta). Zastrzeżenie to dotyczy nadzoru i kontroli przebiegu rekultywacji i zagospodarowania terenów po działalności górniczej (w fazie likwidacji ZG) przez organy nadzoru górniczego. W PZZ należy określić sposób rekultywacji gruntów i zagospodarowania terenów po działalności górniczej. (Rozporządzenie MŚ o PZZ (z 18 grudnia 2001 r.) - & 2 ust. 2 p.11) W planie ruchu ZG (Rozporządzenia MSWiA z 14 czerwca 2002 r.) należy ująć wymagania dotyczące zamierzeń w zakresie ograniczania i usuwania ujemnych wpływów działalności górniczej. OGÓLNIKOWOŚĆ ZAPISÓW I NIEPRECYZYJNE ROZDZIELENIE TERMINU REKULTYWACJI I ZAGOSPODAROWANIA POWODUJE NIESPÓJNOŚĆ DZIAŁAŃ PRZEZ RÓŻNE PODMIOTY ODPOWIEDZIALNE ZA NIE I KONTROWERSJE CO DO ZAKRESU TYCH DZIAŁAŃ.

8 BRAKI I NIEŚCISŁOŚCI BĘDĄCE ŹRÓDŁEM PROBLEMÓW W EFEKTYWNYM ZAGOSPODAROWANIU TERENÓW POEKSPLOATACYJNYCH Rozproszenie, brak spójności i zbyt ogólnikowy charakter podstawowych definicji: rekultywacji terenu, kierunku rekultywacji, zagospodarowania terenów pogórniczych nie sprzyja kompleksowemu i racjonalnemu prowadzeniu procesów rekultywacji i zagospodarowania terenów pogórniczych Zawężenie problematyki wykorzystania terenu pogórniczego bez zwrócenia uwagi na możliwości tworzenia nowych wartości przyrodniczych ogranicza możliwość działania zwłaszcza na obszarach cennych przyrodniczo Brak sprecyzowania zakresu dokumentacji rekultywacyjnej, projektu rekultywacji dotkliwy zwłaszcza w odniesieniu do kopalin pospolitych i małych złóż. Nakładanie się braku doświadczenia i kompetencji niektórych wykonawców takich dokumentów (brak odpowiednich uprawnień) z brakiem doświadczenia i kompetencji organów decyzyjnych (starostowie). Możetoprowadzić do akceptacji błędnych rozwiązań. Brak rozstrzygnięć w zakresie powiązania z sobą sposobu ochrony pozostawionych w złożu zasobów kopaliny (gwarancja dostępności) ze sposobem rekultywacji i zagospodarowania terenów poeksploatacyjnych powoduje w większości przypadków utratę możliwości wznowienia wydobycia i nie sprzyja ochronie zasobów kopalin

9 Ograniczenie rozpatrywania problemów rekultywacji i zagospodarowania terenów pogórniczych do obszarów pojedynczych złóż. Brak dostatecznych regulacji prawnych odnośnie wykorzystania terenów po eksploatacji wielu sąsiadujacych z sobą złóż Brak powiązania rekultywacji z planami zagospodarowania przestrzennego (inne organy decyzyjne, brak odpowiednich regulacji) powoduje chaos rekultywacyjny, możliwe zagrożenia dla środowiska, utrudnia możliwości prowadzenia kompleksowej rekultywacji sąsiadujących z sobą złóż (konieczność jej prowadzenia widoczna jest zwłaszcza w przypadku złóż kruszyw naturalnych p-ż, których granice wyznaczono zgodnie z granicami nieruchomości gruntowych)

10 POSTULOWANY zakres uzupełnień i zmian 1. Uwzględnienie w POŚ tworzenia nowych wartości środowiska (krajobrazowych i przyrodniczych) w wyniku działalności górniczej 2. Wprowadzenie w PGG definicji: - wykorzystania terenów likwidowanych kopalń (ze specyfikacją możliwego kierunku zagospodarowania terenów pogórniczych) - wymaganie bardziej dokładnego określania w PZZ przewidywanego sposobu wykorzystania terenu pogórniczego - wprowadzenie obowiązku sporządzania w fazie likwidacji kopalni projektu gospodarki złożem likwidowanej kopalni i wykorzystania terenu pogórniczego, uzgadnianego z właściwymi organami samorządu terytorialnego (gminą) 3. Powiązanie koncepcjii zakresu rekultywacji i zagospodarowania terenów pogórniczych z dokumentami planistycznymi (MPZP) i planami ochrony środowiska. Wprowadzenie obowiązku opracowywania planów gospodarki złożami i wykorzystania terenów poeksploatacyjnych (w skali gminy, powiatu, województwa, kraju) iichwłączenie do dokumentów planistycznych 4. Wprowadzenie zapisu o potrzebie uzgadniania kierunków wykorzystania terenu pogórniczego z wymaganiami ochrony zasobów kopaliny pozostawionych w złożu dla zapewnienia ich dostępności dla możliwej przyszłej eksploatacji.

11 SPOSÓB WYKORZYSTANIA TERENU POEKSPLOATACYJNEGO Naziemny: krajobrazowy, rekreacyjny, ochronny, dydaktyczny (geologiczny) przyrodniczo ochronny(tworzenie nowych siedlisk) gospodarczy: rolniczy, leśny, przemysłowy, składowanie i magazynowanie odpadów budowlany: mieszkaniowy specjalny (kulturowy, sakralny, rekreacyjny) Wodny: krajobrazowy-rekreacyjny, przyrodniczo ochronny (tworzenie nowych siedlisk) gospodarczy (rybno-hodowlany, retencyjny) Podziemny: muzealny, sanatoryjny, laboratoryjny-naukowy, gospodarczy (składowanie i magazynowanie odpadów, zakłady przemysłowe) zachowawczy (zapewniający dostępność pozostawionego złoża)

12 DZIĘKUJĘ ZA CHĘĆ WYSŁUCHANIA