Projekt okładki opracowano w Departamencie Komunikacji Społecznej. 2 S t r o n a

Transkrypt

1

2 Projekt okładki opracowano w Departamencie Komunikacji Społecznej 2 S t r o n a

3 AGENCJA RESTRUKTURYZACJI i MODERNIZACJI ROLNICTWA SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI AGENCJI RESTRUKTURYZACJI i MODERNIZACJI ROLNICTWA ZA 2012 ROK Zatwierdził Prezes Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Andrzej Gross Opracowano w Departamencie Programowania i Sprawozdawczości Warszawa 2013

4 2 S t r o n a

5 SPIS TREŚCI: I. DZIAŁALNOŚĆ ARiMR W 2012 ROKU - INFORMACJA SYNTETYCZNA... 7 II. ORGANIZACJA I FUNKCJONOWANIE ARiMR W 2012 ROKU III. REALIZACJA INSTRUMENTÓW POMOCY WSPÓŁFINANSOWANYCH Z FUNDUSZY UE Systemy wsparcia bezpośredniego Pomoc finansowa w ramach wspólnej organizacji rynków owoców i warzyw oraz wspólnej organizacji rynku rybnego Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata (PROW ) Program Operacyjny Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich IV. REALIZACJA INSTRUMENTÓW POMOCY KRAJOWEJ Preferencyjne kredytowanie rolnictwa i przetwórstwa produktów rolnych Poręczenia i gwarancje spłaty kredytów bankowych Pomoc de minimis dotycząca skutków przezimowania w okresie zimowym 2011/ Ekwiwalenty za zalesienia gruntów rolnych w ramach pomocy krajowej Pomoc na przygotowanie wniosku o rejestrację nazw i oznaczeń geograficznych Dofinansowanie utylizacji padłych zwierząt gospodarskich V. SYSTEM IDENTYFIKACJI I REJESTRACJI ZWIERZĄT (IRZ) VI. SYSTEM IDENTYFIKACJI DZIAŁEK ROLNYCH (LPIS) VII. SYSTEM KONTROLI Audyty i kontrole działalności ARiMR Kontrole beneficjentów w ramach instrumentów realizowanych przez ARiMR VIII. WSPÓŁPRACA Z ZAGRANICĄ IX. GOSPODARKA FINANSOWA Realizacja planu finansowego Agencji w 2012 roku Windykacja należności X. ZAŁĄCZNIKI Załącznik 1. Podmioty wpisane do ewidencji producentów Załącznik 2. Zaangażowanie kapitałowe ARiMR w spółkach akcyjnych tworzących rynki hurtowe138 Załącznik 3. Realizacja pomocy współfinansowanej z funduszy UE Załącznik 4. Realizacja instrumentów pomocy krajowej Załącznik 5. Zrealizowane płatności w ramach programów współfinansowanych z UE w 2012 r Załącznik 6. Realizacja planu finansowego ARiMR za 2012 r. w układzie załącznika nr 12 do ustawy budżetowej na rok XI. SPIS WYKRESÓW I TABEL S t r o n a

6 4 S t r o n a

7 Szanowni Państwo, Mam przyjemność przedstawić Państwu Sprawozdanie z działalności Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa za 2012 rok. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa od wielu lat funkcjonuje w przestrzeni instytucjonalnej obszarów wiejskich i jest kluczową instytucją, która wdraża politykę państwa na rzecz rozwoju rolnictwa i polskiej wsi. Za pośrednictwem Agencji transferowana jest do beneficjentów większość pomocy państwa przeznaczonej na inwestycje w rolnictwie i gospodarce żywnościowej. Wsparcie przekazywane przy pomocy ARiMR jest wielokierunkowe i sprzyja szeroko rozumianej koncepcji wielofunkcyjnego rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich. Dystrybuowane środki w istotny sposób przyczyniają się do pozytywnych zmian zachodzących na polskiej wsi oraz w przemyśle rolno-spożywczym. W prezentowanym Sprawozdaniu zawarto kluczowe informacje dotyczące aktywności ARiMR w 2012 roku, w szczególności realizacji zadań agencji płatniczej dla instrumentów wspólnej polityki rolnej, instytucji wdrażającej dla działań PROW i pośredniczącej dla PO Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich oraz obsługiwanych przez Agencję instrumentów pomocy krajowej. W dokumencie tym zaprezentowano również informacje na temat systemu identyfikacji i rejestracji zwierząt, którego aktualizowana przez ARiMR baza stanowi istotne narzędzie nadzoru nad bezpieczeństwem żywności i zdrowia publicznego w kraju w zakresie weterynarii. Warto zwrócić uwagę na zawarte w Sprawozdaniu dane dotyczące obsługiwanych instrumentów wsparcia w ujęciu z regionalnym oraz informacje na temat wypłaconego wsparcia, które w 2012 roku osiągnęło poziom 25,9 mld zł. Prezentowany dokument stanowi bogate źródło informacji na temat jednej z największych agencji płatniczych w UE oraz uwidacznia skalę i różnorodność jej zadań oraz kierunków finansowania polskiego rolnictwa i obszarów wiejskich. Mam nadzieję, że Sprawozdanie z działalności Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa za 2012 rok spotka się z Państwa zainteresowaniem oraz dostarczy wiedzy przydatnej w Państwa pracy zawodowej i naukowej. Andrzej Gross Prezes Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa 5 S t r o n a

8 6 S t r o n a

9 I. DZIAŁALNOŚĆ ARiMR W 2012 ROKU - INFORMACJA SYNTETYCZNA 1. Najważniejsze informacje o ARiMR Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa od wielu lat funkcjonuje w przestrzeni instytucjonalnej obszarów wiejskich i w obecnym kształcie jest kluczową instytucją, która wdraża politykę państwa na rzecz rozwoju rolnictwa i polskiej wsi. Historia Agencji sięga lat dziewięćdziesiątych, kiedy to proces transformacji ustrojowej państwa wymógł również zmiany w sferze rolnictwa i wsi. ARiMR (obok Agencji Rynku Rolnego i Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa) została powołana w styczniu 1994 r. jako agencja rządowa, państwowa osoba prawna wspierająca przekształcenia strukturalne w rolnictwie i na wsi (ustawa z dnia 29 grudnia 1993 r. o utworzeniu Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa; Dz. U. z 1994 r. Nr 1, poz. 2). Agencja w tym kształcie przejęła środki finansowe po Funduszu Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa. Obecnie Agencja działa w oparciu o ustawę z dnia 9 maja 2008 r. o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz. U. z 2008 r. Nr 98, poz. 634 z późn. zm.). Nadzór nad ARiMR sprawuje Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, natomiast w zakresie gospodarki finansowej i gospodarowania środkami pochodzącymi z funduszy UE Minister Finansów. W bazie ewidencji producentów ARiMR, która skupia beneficjentów wsparcia dystrybuowanego przez Agencję zarejestrowało się do końca 2012 r. ponad 2,1 mln podmiotów. Zdecydowana większość to osoby fizyczne stanowiące 98,5% wszystkich podmiotów występujących w bazie. Pozostałe grupy beneficjentów to: osoby prawne, jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej oraz spółki cywilne. W 2012 r. do ewidencji wpisano 50,0 tys. nowych podmiotów (Załącznik 1, tabela 1). Wykres 1. Podmioty wpisane do ewidencji producentów rolnych ARiMR, wg stanu na r. osoby fizyczne 98,51% jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej 0,16% spółki cywilne 0,06% osoby prawne 1,27% Ponad połowa podmiotów wpisanych do ewidencji producentów rolnych ARiMR będących osobami fizycznymi to osoby powyżej 45 roku życia. 7 S t r o n a

10 Mapa 1. Struktura wiekowa podmiotów wpisanych do ewidencji producentów rolnych ARiMR będących osobami fizycznymi, wg województw Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Zachodniopomorskie Kujawsko-Pomorskie Podlaskie Mazowieckie Lubuskie Wielkopolskie Łódzkie Lubelskie Dolnośląskie Świętokrzyskie Opolskie Struktura wiekowa producentów będących osobami fizycznymi do 25 lat lat lat lat lat powyżej 65 lat Śląskie Małopolskie Podkarpackie Beneficjentami pomocy ARiMR są: rolnicy; mieszkańcy wsi; mikroprzedsiębiorstwa; 8 S t r o n a przedsiębiorstwa przetwórstwa rolno-spożywczego; samorządy lokalne; lokalne grupy działania; grupy producentów rolnych; Nadleśnictwa Lasów Państwowych; podmioty z sektora rybackiego. W pierwszym okresie funkcjonowania ARiMR (lata ) zakres jej działalności obejmował przede wszystkim obsługę pomocy krajowej w postaci dopłat do oprocentowania kredytów inwestycyjnych oraz obrotowych. Wraz z rozpoczęciem realizacji programu przedakcesyjnego SAPARD katalog działań wdrażanych przez ARiMR został rozbudowany o programy unijne. Po wejściu Polski do struktur UE zakres działalności Agencji uległ istotnemu rozszerzeniu, jak również wzrosła różnorodność instrumentów wsparcia. Zadania realizowane

11 przez Agencję zostały poszerzone o obsługę instrumentów wspólnej polityki rolnej i funduszy strukturalnych. Obecnie ARiMR jest podmiotem wdrażającym i agencją płatniczą dla instrumentów pomocy finansowanych z funduszy unijnych, pełniąc funkcje: agencji płatniczej realizującej płatności w ramach wspólnej polityki rolnej i rybackiej (systemy wsparcia bezpośredniego, Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata (PROW ), Program Operacyjny Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich (PO Ryby )); podmiotu realizującego zadania instytucji zarządzającej w zakresie wdrażania większości działań objętych PROW ; instytucji pośredniczącej wykonującej zadania instytucji zarządzającej dla PO Ryby ; instytucji wdrażającej instrumenty pomocy krajowej (w szczególności kredyty preferencyjne inwestycyjne i klęskowe); instytucji prowadzącej rejestr zwierząt gospodarskich oznakowanych (System IRZ); instytucji prowadzącej i aktualizującej system identyfikacji działek rolnych (LPIS) i danych przestrzennych (GIS). W latach rozdystrybuowano na te programy przy pomocy ARiMR środki finansowe w wysokości 167,9 mld zł, z czego 92% w okresie członkostwa Polski w UE (wykres 2). Wykres 2. Roczne wypłaty środków na realizowane programy w latach (w mld zł), wg stanu na r. 1 Łączne transfery w latach ,1 mld zł 25,7 25,9 11,3 16,7 14,2 18,3 18,6 20,5 3, pomoc krajowa środki krajowe środki unijne W ramach programów współfinansowanych z funduszy unijnych (łącznie z Programem SAPARD) największe wsparcie otrzymały województwa: mazowieckie 20,9 mld zł, wielkopolskie 18,3 mld zł i lubelskie 13,8 mld zł (mapa 2). 1 Część środków w ramach realizacji PROW pochodzi z JST i innych środków publicznych 9 S t r o n a

12 Mapa 2. Pomoc udzielona przez ARiMR w ramach programów współfinansowanych z funduszy unijnych w latach w mln zł, według województw, wg stanu na r. Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Zachodniopomorskie 8 022, ,4 Podlaskie ,8 Kujawsko-Pomorskie ,1 Razem wypłacona pomoc w mln zł do (2) do (3) do (4) do (2) do (5) Lubuskie 3 763,5 Wielkopolskie ,1 Łódzkie 9 870,7 Mazowieckie ,9 Lubelskie ,1 Pomoc wypłacona przez ARiMR w mln zł Bez podziału na województwa ,4 mln zł Dolnośląskie 7 845, ,0 Opolskie Świętokrzyskie 5 596,6 Śląskie 3 716,1 Małopolskie 5 609,7 Podkarpackie 5 514,0 Program SAPARD PROW SPO Systemy wsparcia bezpośredniego PROW PO Ryby Wspólna polityka rybacka Wspólna organizacja rynków owoców i warzyw 10 S t r o n a

13 2. Podstawowe dane liczbowe Rok 2012 w ARiMR 25,9 mld zł kwota rocznych transferów w ramach realizowanych przez ARiMR instrumentów wsparcia 1,36 mln liczba beneficjentów płatności bezpośrednich obsługiwanych przez ARiMR w 2012 r. 11,5 mld zł kwota rocznych płatności w ramach PROW ,8 mld zł kwota rocznych płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego 8,0 mld euro środki unijne w ramach PROW wykorzystane przez Polskę do końca 2012 r. (najwięcej spośród wszystkich krajów UE) 11 S t r o n a

14 II. ORGANIZACJA I FUNKCJONOWANIE ARiMR W 2012 ROKU 1. Kierownictwo ARiMR Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa kieruje Prezes powołany przez Prezesa Rady Ministrów RP na wniosek Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Ministra Finansów. W dniu 31 grudnia 2012 r. Kierownictwo ARiMR stanowili: Zbigniew Banaszkiewicz Bogusław Nadolnik Mariusz Kostka Jarosław Wojtowicz p.o. Prezesa (od r.) Zastępca Prezesa (od r.) Zastępca Prezesa (od r.) Zastępca Prezesa (od r.) Funkcję Głównego Księgowego sprawowała w tym czasie (od r.) Pani Barbara Okupniak Stefańska - Dyrektor Departamentu Księgowości. Ponadto w 2012 r. w skład Kierownictwa Agencji wchodzili: Tomasz Kołodziej Zofia Szalczyk Zbigniew Banaszkiewicz Prezes (od r. do r.) Zastępca Prezesa (od r. do r.) Zastępca Prezesa (od r.) 2. Struktura organizacyjna Struktura ARiMR jest trzypoziomowa i składa się z: Centrali, 16 Oddziałów Regionalnych (w każdym województwie) oraz 314 Biur Powiatowych działających w każdym powiecie (za wyjątkiem miast na prawach powiatu). 314 Biur Powiatowych 16 Oddziałów Regionalnych Centrala 12 S t r o n a

15 3. Zatrudnienie Według stanu na 31 grudnia 2012 r. w Agencji zatrudnionych było osób. W Biurach Powiatowych zatrudnionych było osób (56,3%), w Oddziałach Regionalnych osób (33,5%) i w Centrali Agencji osób (10,1%). W 2012 r. zatrudnienie w Centrali spadło o 5,8%, w Biurach Powiatowych spadło o 3,5%, natomiast w Oddziałach Regionalnych wzrosło o 0,5%. Tabela 1. Zatrudnienie w jednostkach terenowych ARiMR wg województw, stan na r. 2 L.p. Województwo Zatrudnienie w jednostkach terenowych zatrudnienie w OR w tym zatrudnienie w BP 1 Dolnośląskie Kujawsko-Pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-Mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie RAZEM Bez umów o zastępstwo 13 S t r o n a

16 Szczegółową charakterystykę zatrudnienia, wg stanu na r. przedstawiają poniższe wykresy. Wykres 3. Zatrudnienie w ARiMR, wg struktury organizacyjnej Wykres 4. Zatrudnienie w ARiMR wg płci Oddziały Regionalne 33,5% Biura Powiatowe 56,3% mężczyźni 38,9% kobiety 61,1% Centrala 10,1% Wykres 5. Zatrudnienie w ARiMR, wg długości stażu pracy Wykres 6. Zatrudnienie w ARiMR, wg wykształcenia ponad 10 lat 15,75% do 2 lat 1,20% 2-5 lat 12,85% średnie 4,13% zasadnicze/ podstawowe 0,11% 5-10 lat 70,20% wyższe; 95,76% 14 S t r o n a

17 4. Działalność informacyjna W 2012 r., oprócz intensywnego informowania o dostępnych w ARiMR formach pomocy, równie szeroko prowadzone były akcje informujące o efektach, jakie przynosi wsparcie udzielane przez ARiMR rolnikom, producentom rolnym i przedsiębiorcom. W dotarciu z takimi informacjami do jak największej liczby osób, nie tylko naszych beneficjentów oraz potencjalnych zainteresowanych taką pomocą, ale także osób niezwiązanych z rolnictwem, wykorzystane zostały wszystkie dostępne kanały informacyjne. We współpracy z TVP INFO przygotowano cykl ośmiu programów o efektach wdrażania Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata , który wyemitowany został w okresie od kwietnia do października r. Obejrzało je w sumie ok. 1,7 miliona widzów. Ponadto efekty PROW przedstawione zostały w spocie telewizyjnym emitowanym w TVP pomiędzy 8 a 14 czerwca 2012 r., podczas Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej. Obejrzano go łącznie 109 milionów razy, a 23 miliony telewidzów widziały go przynajmniej jeden raz. O efektach wdrażania PROW usłyszało 7 milionów odbiorców Programów 1 i 3 Polskiego Radia, w których pomiędzy 24 września a 7 października 2012 r. wyemitowany został 58 razy specjalny spot. Oprócz programów o PROW i jego efektach w TVP INFO został zrealizowany cykl programów poświęconych dopłatom bezpośrednim. Występowali w nich m.in. eksperci z ARiMR, którzy zachęcali również do składania wniosków przez Internet. Takie programy zostały wyemitowane 15 i 29 marca 2012 r. Obejrzało je łącznie ponad 500 tys. widzów. W kampanię telewizyjną włączyły się również oddziały regionalne ARiMR. Przygotowały one wraz z terenowymi oddziałami TVP programy, w których była mowa o bieżącej działalności ARiMR, a także pokazywały w nich przykłady dobrego wykorzystania wsparcia otrzymanego z Agencji. Kontynuowana była również, zainicjowana w 2010 r. kampania społeczna pod hasłem Bezpieczeństwo dzieci na wiejskich drogach. Polegała ona na rozdaniu w szkołach z terenów wiejskich kamizelek odblaskowych zaopatrzonych w logotypy ARiMR, UE oraz PROW Pomysł przeprowadzenia takiej akcji zrodził się po analizie przerażającej statystyki, według której na polskich drogach ginie najwięcej dzieci w całej Europie, a większość z nich to mieszkańcy terenów wiejskich. Drogi przechodzące przez wsie oraz małe miasteczka pozbawione są poboczy, ścieżek rowerowych i chodników, stąd bardzo łatwo o wypadek z udziałem rowerzysty lub pieszego. Do akcji rozdawania kamizelek ARiMR zaprosiła także przedstawicieli lokalnych władz samorządowych oraz policji. Kolejną akcją o charakterze społecznym kontynuowaną w 2012 r. było ufundowanie strażakom i ratownikom toreb medycznych bardzo przydatnych we wszelkich akcjach ratujących ludzkie życie. Były one, tak samo jak kamizelki odblaskowe, opatrzone logotypami UE, ARiMR i PROW W 2012 r. Unia Europejska doceniła innowacyjny sposób przekazywania informacji o PROW i przyznała Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa pierwsze miejsce w konkursie z okazji 50-lecia wspólnej polityki rolnej w kategorii innowacyjny projekt komunikacyjny. Nagroda została wręczona przedstawicielom ARiMR, 10 grudnia 2012 r. w Brukseli podczas uroczystej gali. Przygotowany przez ARiMR projekt polegał na umieszczeniu w scenariuszu piątej części serialu "Ranczo", emitowanej w Polsce w 2011 roku, informacji dotyczących Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Kampania przygotowana przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa zapisała się już na zawsze w historii Unii Europejskiej. Będą ją mogli obejrzeć mieszkańcy całej UE, bowiem 15 S t r o n a

18 Dyrekcja Generalna ds. Rolnictwa i Obszarów Wiejskich Komisji Europejskiej, wpisała ją do bazy danych, która zawiera najlepsze projekty w dziedzinie społecznego komunikowania w Europie. Kampania promocyjna ARiMR służyć będzie jako przykład do naśladowania w innych państwach. Działalność informacyjno-promocyjna prowadzona przez ARiMR w 2012 r. miała bardzo szeroki zasięg. Świadczą o tym między innymi dane: 265 mln odsłon w mass mediach (telewizja, radio, strona internetowa) informacji o działalności ARiMR; 85% - wskaźnik oceny polityki informacyjnej ARiMR na podstawie wyników badań opinii publicznej jesień 2012 (ocena "bardzo dobra", "dobra" i "średnia"). Radio i telewizja W ramach kampanii informacyjnej prowadzonej w telewizji od 8 do 14 czerwca 2012 r. na antenie telewizji publicznej TVP 1 i TVP 2 wyemitowano 33 razy spot informacyjny, pokazujący efekty osiągnięte dzięki wsparciu z PROW Spot ten został opublikowany na stronie internetowej ARiMR. W spocie wystąpili: Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Marek Sawicki i Prezes ARiMR Tomasz Kołodziej. Efekty PROW były również pokazywane w 8 programach emitowanych w TVP INFO od kwietnia do października 2012 r. Natomiast 15 i 29 marca 2012 r. również na antenie TVP INFO, zostały wyemitowane cykle programów dotyczące płatności bezpośrednich. W 2012 r. kontynuowano współpracę z Redakcją Rolną Programu 1 TVP, m.in. w nadawanym od poniedziałku do piątku programie Agrobiznes, a także emitowanym w niedzielę programie Tydzień. Przedstawiciele ARiMR gościli również w audycjach nadawanych przez TV Biznes, TVN CNBC, TVP INFO, TVR, Telewizja Trwam, TVP Program 2, TVP Warszawa oraz w stacjach regionalnych m.in.: TVP Białystok, TVP Opole, TVP Rzeszów, TVP Wrocław, TVP Katowice, TVP Szczecin, TVP Bydgoszcz, TVP Lublin, TVP Łódź, TVP Gdańsk. Łącznie przedstawiciele Agencji brali udział w 960 audycjach telewizyjnych. W 2012 r., w ramach współpracy z Programem 1 Polskiego Radia, zrealizowano cykl audycji o działaniach prowadzonych przez ARiMR, który emitowany był w paśmie rolniczym, a także w "Sygnałach dnia" oraz w paśmie popołudniowym. Także inne rozgłośnie, zarówno ogólnopolskie, regionalne i lokalne, informowały o działaniach realizowanych przez ARiMR. Były to m.in.: Program 3 Polskiego Radia, IAR, Radio Zet, RMF FM, Tok FM, Radio Maryja, Radio dla Ciebie, Radio Lublin, Radio Podlasie, Radio Opole, Katolickie Radio VIA, Polskie Radio Białystok S.A., Radio Gdańsk, Radio Plus, Radio Katowice, Radio Kielce, Radio Szczecin, Radio Zachód, Radio Rzeszów, Radio OKO, Radio Bon Ton. Przedstawiciele Agencji wzięli udział łącznie w około 650 audycjach nadawanych w tych stacjach. Ponadto informacje o działaniach ARiMR, a zwłaszcza o PROW , prezentowane były w cyklu 12 reportaży "Prosto z kraju", emitowanych na antenie Programu 1 Polskiego Radia oraz w popularnym słuchowisku "W Jezioranach". Dostarczane redakcjom informacje o zadaniach realizowanych przez ARiMR pojawiały się również w dziennikach radiowych i telewizyjnych, zarówno publicznych, jak i komercyjnych. 16 S t r o n a

19 Prasa Informacje o działaniach Agencji, a szczególnie o PROW systematycznie przekazywane były do ponad 250 redakcji o zasięgu centralnym, regionalnym, lokalnym i branżowym. W 2012 r. ukazało się ponad 4,2 tys. artykułów i informacji poświęconych ARiMR m.in. w Gazecie Wyborczej, Rzeczpospolitej, Dzienniku - Gazeta Prawna, Naszym Dzienniku, Fakcie, Super Expresie, Pulsie Biznesu, Polska The Times, Gazecie Polska Codziennie, a także w czasopismach: Newsweek, Polityka, Wprost, Przegląd, Nie oraz w prasie regionalnej i branżowej, takiej jak: Kurier Lubelski, Gazeta Pomorska, Dziennik Łódzki, Głos Wielkopolski, Gazeta Współczesna, Gazeta Lubuska, Gazeta Krakowska, Gazeta Olsztyńska, Nowiny Rzeszowskie, Tygodnik Siedlecki, Życie Żyrardowa, Głos Wielkopolski, Topagrar, Zielony Sztandar, Tygodnik Rolniczy, Agro Serwis, Gospodarz, Poradnik Rolniczy. Ponadto o działaniach realizowanych przez ARiMR informowały również Polska Agencja Prasowa oraz liczne portale internetowe m.in. Pierwszy Portal Rolny, Farmer.pl, Agronews.pl, Onet.pl, wp.pl, a także Portalspożywczy.pl. Opublikowano również 14 artykułów o charakterze informacyjno promocyjnym na temat PROW oraz pomocy oferowanej w ramach PO RYBY w 24 czasopismach branżowych, regionalnych i ogólnopolskich oraz wydawnictwach towarzyszących targom i imprezom o charakterze rolniczym. W 2012 r. odbyło się ponad 400 konferencji prasowych współorganizowanych przez MRiRW oraz ARiMR, których tematyka dotyczyła realizowanych działań w ramach PROW Dla przedstawicieli mediów przygotowano 280 komunikatów prasowych oraz udzielono odpowiedzi na ponad 550 pytań, które w 2012 r. napłynęły od dziennikarzy. Publikacje W 2012 r. przygotowano do druku i wydano: 7 broszur poświęconych PROW o łącznym nakładzie egz.; 4 ulotki o łącznym nakładzie szt.; 2 foldery na temat roli ARiMR w modernizacji polskiego rolnictwa o łącznym nakładzie szt., w tym: szt. - foldery w języku polskim, 200 szt. w języku angielskim. Ukazało się również 9 numerów Biuletynu Informacyjnego - miesięcznika wydawanego wspólnie z MRiRW (nakład jednego numeru - 8 tys. egzemplarzy). Biuletyn ten był rozsyłany bezpłatnie do szerokiego kręgu odbiorców m.in.: urzędów gmin, ośrodków doradztwa rolniczego, szkół i organizacji rolniczych, urzędów marszałkowskich i wojewódzkich, starostw, członków obu izb Parlamentu, Kancelarii Prezydenta i Prezesa Rady Ministrów. Wspólnie z MRiRW wydano 4 numery anglojęzycznego kwartalnika Polish Food, 2 obcojęzyczne foldery (wersja angielska i niemiecka), a także kalendarz. Kwartalnik Polish Food rozsyłany był bezpłatnie do polskich placówek dyplomatycznych na całym świecie oraz dystrybuowany podczas międzynarodowych imprez, takich jak Polagra Food 2012 i Farma Łącznie ukazało się 25 tys. egzemplarzy czasopisma Polish Food. 17 S t r o n a

20 Działania edukacyjno-wystawiennicze ARiMR od wielu lat samodzielnie oraz wspólnie z MRiRW i innymi agencjami rolnymi organizuje stoiska informacyjno-promocyjne podczas najważniejszych imprez targowo-wystawienniczych dotyczących problematyki rolnictwa, przetwórstwa rolno-spożywczego oraz obszarów wiejskich. Od wielu lat ARiMR uczestniczy również, w licznych konferencjach, seminariach, konkursach oraz inicjatywach o charakterze rolniczym, organizowanych przez instytucje i firmy zewnętrzne, uczelnie, ODR-y, instytuty naukowe, itp. W 2012 r. ARiMR aktywnie uczestniczyła w takich spotkaniach rozpowszechniając materiały informacyjne w postaci broszur, ulotek i wydawnictw specjalnych. Strona internetowa Ważnym kanałem przekazywania informacji w 2012 r. była strona internetowa ARiMR. Zamieszczane tam i stale aktualizowane informacje dostarczały zainteresowanym osobom wiedzę o formach oferowanego przez Agencję wsparcia. W komunikatach Prezesa ARiMR szczegółowo informowano o terminie uruchomienia każdego nowego naboru wniosków. W okresie naboru wniosków publikowane były również dane o stopniu wykorzystania limitu środków przewidzianych na poszczególne działania w danym roku. Strona internetowa ARiMR jest także źródłem informacji o stanie obsługi wniosków oraz informacji o zasadach wdrażanych przez nią programów. Oprócz szczegółowo opisanych warunków, jakie powinien spełnić potencjalny beneficjent, aby uzyskać wsparcie finansowe, dostępne są również formularze wniosków, instrukcje i inne załączniki, niezbędne przy ubieganiu się o przyznanie pomocy finansowej. Na stronie internetowej ARiMR dostępna jest przez cały czas większość wyemitowanych audycji radiowych i telewizyjnych. Internauci odwiedzali w 2012 r. stronę ponad 4,6 mln razy. Infolinia Istotnym elementem kontaktów ARiMR z beneficjentami i potencjalnymi beneficjentami jest infolinia ARiMR, za pośrednictwem której można otrzymywać informacje przez siedem dni w tygodniu w godzinach W 2012 r. pracownicy obsługujący bezpłatną infolinię przeprowadzili około 70 tys. rozmów telefonicznych, co daje średnią 5,8 tys. połączeń miesięcznie. 18 S t r o n a

21 5. Zaangażowanie ARiMR w spółkach prawa handlowego Agencja uczestniczyła w realizacji przedsięwzięć związanych z budową rynków hurtowych i giełd towarowych, na mocy przepisów: ustawy z dnia 29 grudnia 1993 r. o utworzeniu Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz. U. z 2005 r. Nr 31, poz. 264 z późn. zm.). Obecnie zmieniona ustawą z dnia 9 maja 2008 r. o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz. U. Nr 98, poz. 634 z późn. zm.); uchylonego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 stycznia 1996 r. w sprawie szczegółowych kierunków działań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz sposobów ich realizacji (Dz. U. z 1996 r. Nr 16, poz. 82 z późn. zm.). W okresie od 1995 r. do 2005 r. ARiMR udzieliła pomocy finansowej w formie pożyczek i objęcia akcji w łącznej kwocie 139,6 mln zł. Obecnie Agencja nie udziela w żadnej formie pomocy finansowej rynkom hurtowym. Zmiana przepisów o funkcjonowaniu ARiMR ograniczyła możliwość dalszego angażowania się Agencji w proces udzielania pomocy finansowej dla rolniczych rynków rolnych do roli akcjonariusza. ARiMR jest akcjonariuszem w 12 funkcjonujących spółkach prawa handlowego (pełny rok obrotowy), zlokalizowanych w: Broniszach, Gdańsku, Lublinie, Wrocławiu, Białymstoku, Elblągu, Legnicy, Radomiu, Rzeszowie, Wałbrzychu, Tarnowie i w Zielonej Górze oraz posiada akcje w spółce będącej w likwidacji (w Ksawerowie). W art. 40 ustawy z dnia 9 maja 2008 r. o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz. U. z 2008 r. Nr 98, poz. 634) usankcjonowano, że akcje w spółkach akcyjnych i udziały w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością, objęte przez Agencję na podstawie dotychczasowych przepisów, w ramach zaakceptowanego przez ministra właściwego do spraw rozwoju wsi programu budowy rolniczych rynków hurtowych i giełd rolnych, Agencja zbywa w pierwszej kolejności producentom rolnym, grupom producentów rolnych oraz związkom producentów rolnych. Ponadto zapisano, że Rada Ministrów określi w drodze rozporządzenia szczegółowy sposób zbycia akcji w spółkach akcyjnych lub udziałów w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością rolniczych rynków hurtowych lub giełd rolnych, mając na względzie realizację celów programu budowy rolniczych rynków hurtowych i giełd rolnych oraz zapewnienie wpływu producentów rolnych, grup producentów rolnych oraz związków producentów rolnych na funkcjonowanie tych rynków i giełd. Jako akcjonariusz, ARiMR wykonuje przysługujące jej prawa i obowiązki wynikające z przepisów obowiązujących w spółce kapitałowej. Agencja ma prawo uczestnictwa w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy. Uprawnia to do składania wyjaśnień i oświadczeń oraz udziału w dyskusji, piastowania funkcji podczas walnego zgromadzenia, do składania wniosków o charakterze porządkowym. Z mocy ustawy Agencji przysługuje prawo głosu, czyli uprawnienie do zgłaszania wniosków o charakterze merytorycznym i porządkowym oraz do udziału we wszystkich głosowaniach podczas zgromadzenia, jak również do składania sprzeciwów. Według stanu na r. ARiMR uczestniczy w 12 funkcjonujących spółkach (4 rynkach ponadregionalnych i 8 regionalnych), w których udział w kapitale zakładowym wynosi ,00 zł. Suma kapitałów własnych tych podmiotów wynosi ,16 zł, a kapitału zakładowego ,00 zł. Łączna wartość aktywów na koniec 2012 r. wyniosła ,95 zł, w tym aktywów trwałych ,91 zł. Spółki za rok obrotowy S t r o n a

22 osiągnęły łączne przychody w wysokości ,06 zł, w tym rynki ponadregionalne ,10 zł, a regionalne ,94 zł. Osiągnięty zysk netto za wyżej wymieniony okres dla wskazanych podmiotów wyniósł ,63 zł, w tym przez rynki ponadregionalne ,08 zł, a regionalne ,55 zł. ARiMR uzyskała w 2012 r. środki pieniężne w wysokości ,00 zł z tytułu dywidend z pięciu spółek: Rolno-Spożywczego Rynku Hurtowego S.A. Giełda Elbląska w Elblągu, Warszawskiego Rolno-Spożywczego Rynku Hurtowego S.A. w Broniszach, Rolno-Spożywczego Rynku Hurtowego S.A. w Radomiu, Zielonogórskiego Rynku Rolno-Towarowego S.A. w Zielonej Górze i Lubelskiego Rynku Hurtowego S.A. w Elizówce. Szczegółowe informacje przedstawiono w Załączniku 2, tabela Wykorzystanie pomocy technicznej przez ARiMR w 2012 r. ARiMR jako agencja płatnicza i instytucja wdrażająca należy do beneficjentów pomocy finansowej udzielanej w ramach pomocy technicznej: Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata ; Programu Operacyjnego Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich (PO Ryby ). Program Operacyjny Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich ARiMR w 2012 r. odpowiadała za koordynację i rozliczenie wykorzystania dotacji celowej w ramach PO Ryby , przeznaczonej na pokrycie kosztów wykonywania zadań związanych z obsługą osi priorytetowych 1, 2 i 3. Podstawę prawną do przekazania dotacji stanowiła umowa nr RYB/01-RYB-PT-ARiMR/2012/2012 na realizację zadania Wykonywanie zadań Instytucji Zarządzającej w zakresie wdrażania osi priorytetowej 1, 2 i 3 Programu Operacyjnego Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich zawarta w dniu 25 października 2012 r. pomiędzy Ministrem Rolnictwa i Rozwoju Wsi a Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. W 2012 r. Agencja otrzymała 6,28 mln zł w formie dotacji celowej na sfinansowanie kosztów wynagrodzeń, szkoleń, wyjazdów studyjnych wynajmu powierzchni biurowej, energii elektrycznej, zakupu sprzętu komputerowego i informatycznego oraz działań informacyjno - promocyjnych. Łączny koszt zrealizowanych zadań wyniósł 6,08 mln zł. Ponadto ARiMR jako beneficjent pomocy technicznej w ramach PO Ryby złożyła w 2012 r. do FAPA 6 wniosków o dofinansowanie na realizację operacji związanych z realizacją programu, takich jak: zakupy materiałów i sprzętu informatycznego, działania informacyjno-promocyjne, najem, utrzymanie pomieszczeń biurowych dla pracowników, wynagrodzenia, szkolenia z procedur oraz podnoszenie kwalifikacji zawodowych w 2011 i w 2012 roku. W związku z pozytywnym rozpatrzeniem przez FAPA wniosków o dofinansowanie podpisano 6 umów o dofinansowanie oraz złożono 8 wniosków o płatność w terminach wynikających z podpisanych umów. Z tytułu złożonych wniosków ARiMR otrzymała kwotę 4,92 mln zł. 20 S t r o n a

23 Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata ARiMR odpowiadała również za rozliczenie wykorzystania dotacji celowej z pomocy technicznej PROW Środki z dotacji przeznaczone były na realizację części zadań wynikających z art. 6 ust. 1 pkt 3 i ust. 2 oraz art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w celu wsparcia procesu wdrażania PROW na lata oraz w celu wsparcia realizacji zadań agencji płatniczej. Środki finansowe z powyższego programu przekazane zostały przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Podstawę prawną do przekazania dotacji stanowiła umowa nr PT/2/2012 zawarta w dniu 10 grudnia 2012 r. pomiędzy Ministrem Rolnictwa i Rozwoju Wsi a Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. W oparciu o powyższą umowę Agencja otrzymała w 2012 r. kwotę 18,00 mln zł, w formie dotacji celowej na sfinansowanie kosztów wynagrodzeń, szkoleń, wyjazdów studyjnych, wynajmu powierzchni biurowej, energii elektrycznej, zakupu sprzętu komputerowego oraz działań informacyjno-promocyjnych. ARiMR rozliczyła dotację i wykazała, iż łączny koszt zrealizowanych zadań wyniósł 17,99 mln zł. Ponadto ARiMR jako beneficjent pomocy technicznej w ramach PROW złożyła w 2012 r. 5 wniosków o płatność na zrealizowane operacje: kampanie informacyjno promocyjne dotyczące PROW w 2010 r.: na terenie woj. opolskiego, w lokalnej prasie na terenie woj. warmińsko mazurskiego, w Telewizji Polskiej przeprowadzona na antenie Programu I, TVP Info, TVP Warszawa i w 16 Oddziałach Regionalnych TVP, kampanię prasową oraz druk materiałów promocyjnych oraz wynagrodzenie w 2009 r. W związku z pozytywnym rozpatrzeniem złożonych wniosków o płatność, ARiMR otrzymała kwotę 27,43 mln zł. 21 S t r o n a

24 III. REALIZACJA INSTRUMENTÓW POMOCY WSPÓŁFINANSOWANYCH Z FUNDUSZY UE 1. Systemy wsparcia bezpośredniego Najbardziej powszechnym instrumentem wsparcia obszarów wiejskich są dopłaty w ramach systemów wsparcia bezpośredniego, nazywane często płatnościami bezpośrednimi. Po wejściu Polski do UE około 1,4 mln polskich rolników zostało w ramach wspólnej polityki rolnej objętych tym systemem wsparcia dochodów rolniczych. Polska od 2004 r. korzysta z możliwości stosowania uproszczonego systemu płatności bezpośrednich SAPS (ang. Single Area Payment Scheme), który może być stosowany wyłącznie w nowych państwach członkowskich (jedynie Słowenia i Malta zdecydowały o wyborze systemu opartego na uprawnieniach). Płatności w ramach tego systemu wypłacane są na hektar użytków rolnych utrzymywanych w Dobrej Kulturze Rolnej na dzień 30 czerwca 2003 r. Stawkę jednolitej płatności obszarowej oblicza się poprzez podzielenie rocznej krajowej koperty finansowej, określonej dla każdego państwa na podstawie historycznych wielkości produkcji, takich jak: plony referencyjne zbóż, powierzchnia upraw polowych (zboża, rośliny oleiste, rośliny wysokobiałkowe, len i konopie włókniste), liczba zwierząt, przez powierzchnię referencyjną, stanowiącą powierzchnię użytków rolnych danego państwa (w Polsce 14 mln ha). W systemie SAPS istnieje możliwość stosowania również płatności oddzielonych od produkcji, a także wsparcia specjalnego. Z uwagi na stopniowe dochodzenie do pełnego poziomu płatności, w nowych państwach członkowskich płatności bezpośrednie mogą być uzupełniane z budżetu krajowego. Otrzymanie płatności bezpośrednich zostało uzależnione od spełnienia przez rolników szeregu wymagań noszących nazwę zasady wzajemnej zgodności (ang. cross-compliance). Oznacza ona powiązanie wysokości uzyskiwanych płatności bezpośrednich ze spełnianiem przez beneficjentów określonych wymogów. W Polsce od 1 stycznia 2009 r. obowiązują wymogi Obszaru A obejmujące: identyfikację i rejestrację zwierząt; zagadnienia ochrony środowiska naturalnego, a od 2011 r. obowiązują wymogi Obszaru B obejmujące: zdrowie publiczne; zdrowie zwierząt, zgłaszanie niektórych chorób; zdrowotność roślin. Wymogi Obszaru C dotyczące dobrostanu zwierząt wdrażane będą od 2013 r. W 2012 r. rolnicy mogli ubiegać się o dwa nowe rodzaje wsparcia: płatność do tytoniu; oddzielną płatność do owoców miękkich, która zastąpiła przejściową płatność z tytułu owoców miękkich (która mogła być stosowana jedynie do końca 2011 r.). Płatność przejściowa przysługiwała do powierzchni uprawy truskawek lub malin zadeklarowanej we 22 S t r o n a

25 wniosku o przyznanie płatności za dany rok, natomiast płatność oddzielna przyznawana jest do powierzchni uprawy tych owoców, objętej płatnością przejściową w 2008 r. Od 2012 r. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa realizowała również płatność uzupełniającą do skrobi za 2012 r. 3 Dzięki tej zmianie o wszystkie rodzaje płatności realizowane w ramach systemu wsparcia bezpośredniego rolnik może ubiegać się na jednym wniosku. Kampania 2012 W 2012 r. koperta finansowa wszystkich płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego wynosiła łącznie 14,3 mld zł. Wysokość stawki płatności w złotówkach kształtuje się, w oparciu o kurs euro na ostatni roboczy dzień września 2012 r. Zgodnie z prawodawstwem unijnym i krajowym, ARiMR jak co roku, rozprowadziła wśród rolników wydrukowane, spersonalizowane formularze wniosku o płatności w oparciu o powierzchnie określone w roku poprzednim oraz dokumentację graficzną dotyczącą deklarowanej powierzchni. W 2012 r. do rolników zostały wysłane dokumenty papierowe zawierające: spersonalizowany list przewodni; spersonalizowany formularz wniosku o przyznanie płatności na 2012 r.; spersonalizowany formularz oświadczenia o powierzchni działek ewidencyjnych będących dodatkowymi stronami do wniosku o przyznanie płatności na 2012 r.; dodatkowy formularz oświadczenia o powierzchni działek ewidencyjnych będących dodatkowymi stronami do wniosku o przyznanie płatności na 2012 r., pod warunkiem przekroczenia ilości pól przeznaczonych na umieszczenie danych przedmiotowych; spersonalizowany formularz oświadczenia o sposobie wykorzystywania działek rolnych będących dodatkowymi stronami do wniosku o przyznanie płatności na rok 2012; dodatkowy formularz oświadczenia o sposobie wykorzystywania działek rolnych, będących dodatkowymi stronami do wniosku o przyznanie płatności na 2012 r., pod warunkiem przekroczenia ilości pól przeznaczonych na umieszczenie danych przedmiotowych; spersonalizowany materiał graficzny mapy działek ewidencyjnych; spersonalizowaną Informację dotyczącą działek deklarowanych do płatności dotyczącą powierzchni uprawnionej do dopłat dla poszczególnych działek ewidencyjnych; instrukcję wypełniania wniosku o przyznanie płatności oraz materiału graficznego. Ostatecznie przekazano dane dla rolników. Materiały te stanowią istotne ułatwienie wypełnienia deklaracji obszarowych przez rolników oraz ograniczają ilość popełnianych błędów skutkujących w przyszłości wydłużeniem czasu realizacji wypłat należnych środków finansowych. 3 Do 2012 r. realizowana była w ARR. 23 S t r o n a

26 W 2012 r. rolnicy mogli składać wnioski w terminie od 15 marca do 15 maja 2012 r. Ostateczny termin składania wniosków upływał 11 czerwca 2012 r., jednakże przyznawana rolnikowi kwota płatności była zmniejszana o 1% za każdy dzień roboczy opóźnienia. W ramach tego naboru rolnicy mogli ubiegać się o następujące rodzaje płatności: jednolita płatność obszarowa (JPO) 732,06 zł/ha; krajowe uzupełniające płatności bezpośrednie (UPO), w tym: uzupełniająca płatność podstawowa - do powierzchni innych roślin i do powierzchni gruntów ornych, na których nie jest prowadzona uprawa roślin 211,80 zł/ha; płatność niezwiązana do chmielu 1 276,38 zł/ha; płatność zwierzęca (płatność do powierzchni roślin przeznaczonych na paszę, uprawianych na trwałych użytkach zielonych) 306,99 zł/ha; płatność niezwiązana do tytoniu (płatność uzupełniająca dla producentów surowca tytoniowego): o o płatność niezwiązana do tytoniu (odmiany typu Virginia) 5,62 zł/kg, płatność niezwiązana do tytoniu (pozostałe grupy odmian) 3,93 zł/kg, płatność niezwiązana do skrobi (płatność uzupełniająca w zakresie produkcji ziemniaka skrobiowego) 463,39 zł/tonę; płatność do pomidorów (oddzielna płatność z tytułu owoców i warzyw) 162,09 zł/tonę; płatność cukrowa 52,44 zł/tonę; oddzielna płatność do owoców miękkich stawka płatności łącznie wynosi 2 670,66 zł/ha, finansowana z budżetu UE w wysokości 1 535,63/ha i z budżetu krajowego w wysokości 1 135,03 zł/ha; wsparcie specjalne, w tym: specjalna płatność obszarowa do powierzchni upraw roślin strączkowych i motylkowatych drobnonasiennych 672,56 zł/ha; płatność do krów 584,79 zł/szt.; płatność do owiec 123,11 zł/szt.; płatność do surowca tytoniowego wysokiej jakości (płatność do tytoniu). Do końca 2012 r. w Biurach Powiatowych w ramach Kampanii 2012 r. obsługiwanych było 1,36 mln wniosków o przyznanie pomocy w ramach systemów wsparcia bezpośredniego, (wykres 7). Do r. wydano decyzje przyznające wsparcie dla 74% obsługiwanych wniosków z Kampanii S t r o n a

27 Wykres 7. wniosków o przyznanie płatności bezpośrednich (w mln) złożonych w ramach Kampanii ,48 1,47 1,45 1,40 1,42 1,39 1,37 1,36 1, *o wszystkie rodzaje płatności realizowane w ramach systemu wsparcia bezpośredniego rolnik może ubiegać się na jednym wniosku Najwięcej wniosków złożono w województwach: mazowieckim (206,6 tys. wniosków, co stanowi 15% złożonych wniosków w skali kraju) i lubelskim (177,3 tys. wniosków, co stanowi 13% złożonych wniosków w skali kraju) (mapa 3). Mapa 3. złożonych wniosków o przyznanie płatności bezpośrednich (w tys.) w ramach Kampanii 2012, w podziale na województwa wniosków w tys. # 210 # 105 # 21 Zachodniopomorskie # 28,4 Wielkopolskie Lubuskie 19,9 # Dolnośląskie # Pomorskie # # # 56,5 Opolskie # 27,7 38,4 Warmińsko-Mazurskie Kujawsko-Pomorskie 121,1 65,7 Łódzkie # Śląskie # 47,5 122,9 # Mazowieckie Małopolskie # 43,1 # Świętokrzyskie # 121,3 206,6 85,3 Podlaskie 81,0 # Lubelskie # Podkarpackie # 116,6 177,3 25 S t r o n a

28 Łączne powierzchnie i ilości objęte wnioskami o przyznanie płatności na rok 2012 wynosiły dla: jednolitej płatności obszarowej ,4 tys. ha; płatności uzupełniającej do grupy upraw podstawowych 9 608,9 tys. ha; płatności zwierzęcej 1 968,1 tys. ha; płatności do powierzchni uprawy chmielu ( historycznego )- 2,1 tys. ha; płatności niezwiązanej do skrobi 99,2 tys. ton; płatności niezwiązanej do tytoniu ,2 tys. kg; przejściowej płatności z tytułu owoców miękkich 29,2 tys. ha; oddzielnej płatności z tytułu owoców i warzyw 168,1 tys. ton; oddzielnej płatności z tytułu cukru ,7 tys. ton buraka cukrowego; specjalnej płatności obszarowej do powierzchni upraw roślin strączkowych i motylkowatych drobnonasiennych 207,3 tys. ha; specjalnej płatności do surowca tytoniowego ,5 tys. kg; płatności do krów 288,6 tys. szt.; płatności do owiec 73,2 tys. szt. Realizacja płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego Do 31 grudnia 2012 r. w ramach systemów wsparcia bezpośredniego Agencja przeprowadziła 9 kampanii naboru wniosków oraz wypłaciła ogółem kwotę 78,2 mld zł, z czego prawie 10,8 mld zł (14%) w 2012 r. Wykres 8. Realizacja płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego w latach w podziale na kampanie, w mld zł, wg stanu na r. 12,1 12,6 14,1 6,3 6,7 8,2 8,3 8,6 1,2 26 S t r o n a

29 Rysunek 1. Płatności udzielone przez ARiMR w ramach systemów wsparcia bezpośredniego w ramach Kampanii , w mln zł, wg stanu na r ,66 UPO uzupełniajaca płatność podstawowa ,57 JPO 88,32 Specjalna płatność obszarowa do roślin strączkowych i motylkowatych 3 934,63 UPO płatność zwierzęca 12,12 Płatność do owiec 232,94 Płatność do krów 20,13 UPO chmiel 3 380,45 Płatność cukrowa 274,96 Płatność do owoców miękkich 30,21 Płatność do roślin energetycznych* 0,08 Płatność niezwiązana do skrobi 107,81 Płatność do pomidorów *zawierają dopłaty z tytułu prowadzenia plantacji wierzby lub róży bezkolcowej wykorzystywanych na cele energetyczne w roku 2005 i 2006, finansowane z budżetu krajowego. Realizacja płatności w 2012 r. w ramach Kampanii 2012 W okresie od 1 do 31 grudnia 2012 r. wypłacono w ramach Kampanii 2012 systemów wsparcia bezpośredniego 1 221,56 mln zł. 27 S t r o n a

30 Tabela 2. Płatności zrealizowane w ramach systemów wsparcia bezpośredniego w 2012 r. w ramach Kampanii 2012, wg stanu na r., w mln zł Systemy wsparcia bezpośredniego Kampania 2012 Jednolita płatność obszarowa 961,74 Uzupełniająca płatność podstawowa/uzupełniająca płatność obszarowa - inne rośliny 179,27 Uzupełniająca płatność obszarowa - chmiel historyczny 0,27 Uzupełniająca płatność obszarowa - płatność zwierzęca 42,36 Płatność niezwiązana do tytoniu 0,00 Płatność niezwiązana do skrobi 0,08 Płatność do owoców miękkich 0,00 Płatność do pomidorów (oddzielna płatność z tytułu owoców i warzyw) 0,99 Płatność cukrowa 36,83 Wsparcie specjalne -płatność do roślin strączkowych i motylkowatych drobnonasiennych 0,02 Wsparcie specjalne - płatność do krów 0,00 Wsparcie specjalne - płatność do owiec 0,00 RAZEM 1 221,56 Realizacja płatności w 2012 r. w ramach Kampanii 2011 W 2012 r. poza realizacją płatności w ramach Kampanii 2012, Agencja dokonała również płatności na kwotę 9 531,62 mln zł dla wniosków złożonych w 2011 r. 28 S t r o n a

31 Tabela 3. Płatności zrealizowane w ramach systemów wsparcia bezpośredniego w 2012 r. w ramach Kampanii 2011, wg stanu na r., w mln zł Systemy wsparcia bezpośredniego Kampania 2011 Jednolita płatność obszarowa 6 559,19 Uzupełniająca płatność podstawowa/uzupełniająca płatność obszarowa - inne rośliny 1 696,48 Uzupełniająca płatność obszarowa - chmiel historyczny 2,06 Uzupełniająca płatność obszarowa - płatności zwierzęce 505,89 Płatność do owoców miękkich 94,15 Płatność do pomidorów (oddzielna płatność z tytułu owoców i warzyw) 20,03 Płatność cukrowa 511,99 Wsparcie specjalne -płatność do roślin strączkowych i motylkowatych drobnonasiennych 30,98 Wsparcie specjalne - płatność do krów 104,96 Wsparcie specjalne - płatność do owiec 5,89 RAZEM 9 531,62 Realizacja płatności w 2012 r. w ramach Kampanii Realizacja postępowań administracyjnych dotyczących Kampanii w 2012 r. związana była z: trwającymi postępowaniami odwoławczymi; wznowieniem postępowań w sprawach zakończonych decyzją ostateczną; stwierdzeniem nieważności dotychczasowych decyzji; ustaniem przyczyn uzasadniających zawieszenie postępowań. W ramach Kampanii w 2012 r. ARiMR wypłaciła 7,85 mln zł. Szczegółowe informacje dotyczące zrealizowanych płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego w Kampaniach przedstawiono w Załączniku 3, tabele S t r o n a

32 2. Pomoc finansowa w ramach wspólnej organizacji rynków owoców i warzyw oraz wspólnej organizacji rynku rybnego 2.1 Pomoc finansowa w ramach wspólnej organizacji rynków owoców i warzyw Wdrożenie mechanizmów pomocy finansowej UE w ramach wspólnej organizacji rynków owoców i warzyw miało istotny wpływ na wzrost liczby grup i organizacji producentów, a tym samym przyczyniło się do stabilizacji sektora i większego zorganizowania rynku owoców i warzyw w naszym kraju. Ogółem w ramach wspólnej organizacji rynków owoców i warzyw wypłacono dla grup i organizacji producentów owoców i warzyw pomoc finansową w wysokości 4 036,1 mln zł, z tego 1 733,8 mln zł (43%) w 2012 r. Na przestrzeni lat odnotowano wzrost liczby wstępnie uznanych grup producentów owoców i warzyw. W 2004 r. status wstępnego uznania posiadały 24 grupy producentów, a do dnia 31 grudnia 2012 r. status wstępnie uznanej grupy producentów uzyskało 237 podmiotów zrzeszających producentów owoców i warzyw. Po maksymalnie 5-letnim okresie realizacji planu dochodzenia do uznania wstępnie uznane grupy producentów uzyskują status uznanej organizacji producentów owoców i warzyw. Do dnia 31 grudnia 2012 r. status uznanej organizacji producentów uzyskało 78 takich podmiotów zrzeszających producentów owoców i warzyw. Pomoc finansowa z budżetu UE przyznawana jest wstępnie uznanym grupom producentów owoców i warzyw oraz uznanym organizacjom producentów owoców i warzyw, które uzyskały status wstępnego uznania lub uznania, nadany w drodze decyzji przez marszałka województwa, właściwego ze względu na siedzibę grupy lub organizacji producentów. Wstępnie uznane grupy producentów uzyskują status uznanej organizacji producentów owoców i warzyw po maksymalnie 5-letnim okresie realizacji planu dochodzenia do uznania. W ramach wspólnej organizacji rynków owoców i warzyw ARiMR realizuje płatności z tytułu: pomocy finansowej dla wstępnie uznanych grup producentów owoców i warzyw na pokrycie kosztów związanych z utworzeniem grupy producentów i prowadzeniem działalności administracyjnej oraz na pokrycie części kwalifikowanych kosztów inwestycji ujętych w zatwierdzonym planie dochodzenia do uznania; pomocy finansowej dla uznanych organizacji producentów owoców i warzyw na dofinansowanie funduszu operacyjnego. Pomoc finansowa dla wstępnie uznanych grup producentów owoców i warzyw Od dnia akcesji Polski w UE do końca 2012 r.: złożonych zostało wniosków o przyznanie pomocy finansowej na pokrycie kosztów związanych z utworzeniem grupy producentów i prowadzeniem działalności administracyjnej oraz na pokrycie części kwalifikowanych kosztów inwestycji ujętych w zatwierdzonym planie dochodzenia do uznania; wydano decyzje w sprawie przyznania pomocy finansowej; Agencja zrealizowała wypłatę pomocy na kwotę 3 926,5 mln zł. 30 S t r o n a

33 W 2012 r.: złożono 415 wniosków o przyznanie pomocy finansowej dla wstępnie uznanych grup producentów owoców i warzyw. Grupy producentów składały wnioski o przyznanie pomocy finansowej po zakończeniu rocznego lub półrocznego okresu realizacji planu dochodzenia do uznania; wydano 394 decyzje w sprawie przyznania pomocy finansowej dla wstępnie uznanych grup producentów owoców i warzyw; Agencja zrealizowała wypłatę pomocy na kwotę 1 731,2 mln zł. Pomoc finansowa dla organizacji producentów owoców i warzyw na dofinansowanie funduszu operacyjnego Od dnia akcesji Polski w UE do końca 2012 r.: W 2012 r.: złożono 76 wniosków o przyznanie pomocy finansowej na dofinansowanie funduszu operacyjnego; wydano 61 decyzji w sprawie przyznania pomocy finansowej; Agencja zrealizowała wypłatę pomocy na kwotę 9,8 mln zł. złożono 17 wniosków o przyznanie pomocy finansowej na dofinansowanie funduszu operacyjnego; wydano 11 decyzji przyznających pomoc finansową na dofinansowanie funduszu operacyjnego dla organizacji producentów; Agencja zrealizowała płatności na kwotę 2,6 mln zł. Pomoc dla organizacji producentów dostarczających pomidory do przetwórstwa w latach gospodarczych W ramach pomocy dla organizacji producentów dostarczających pomidory do przetwórstwa w latach gospodarczych ARiMR zrealizowała płatności na kwotę 99,8 mln zł. Szczegółowe dane na temat pomocy finansowej w ramach wspólnej organizacji rynków owoców i warzyw przedstawiono w Załączniku 3, tabela Pomoc finansowa w ramach wspólnej organizacji rynku rybnego W ramach Wspólnej Organizacji Rynku Produktów Rybnych w latach wydano 26 decyzji i zrealizowano płatności na łączną kwotę 1,5 mln zł. Wszystkie decyzje, jak i zrealizowane płatności dotyczyły pomocy w ramach instrumentu Pomoc finansowa dla organizacji producentów z tytułu przygotowania programu operacyjnego. W 2012 r. jedna organizacja producentów rybnych złożyła wniosek o przyznanie pomocy finansowej z tytułu przygotowania programu operacyjnego. Wydano 1 decyzję przyznającą płatność w wysokości 30,2 tys. zł. 31 S t r o n a

34 3. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata (PROW ) Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata jest instrumentem realizacji polityki Unii Europejskiej i jest największym programem pomocowym inwestującym w obszary wiejskie, finansowanym w ramach II filara wspólnej polityki rolnej. Wśród krajów UE Polska dysponuje największą alokacją z EFRROW 4 (13,4 mld euro) na realizację działań objętych PROW Środki te uzupełnione są o wkład z budżetu krajowego, który wynosi 4 mld euro. W ramach wydatków EFRROW finansowane są także zobowiązania z lat w wysokości 3 mld euro, podjęte w ramach Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich Działania PROW realizowane są w ramach 4 strategicznych osi priorytetowych: Oś 1. Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego; Oś 2. Poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich; Oś 3. Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej; Oś 4. LEADER; Pomoc techniczna. Instytucją zarządzającą PROW jest Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi 5. Część swoich zadań w zakresie obsługi Programu Instytucja Zarządzająca delegowała do innych podmiotów, tj.: Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w zakresie 15 (z 23) działań; Fundacji Programów Pomocy dla Rolnictwa (FAPA) w zakresie 1 działania; Agencji Rynku Rolnego (ARR) w zakresie 1 działania; Samorządów Województw w zakresie 6 działań. ARiMR jako akredytowana agencja płatnicza realizuje także płatności dla wszystkich działań PROW W 2012 r. w ramach PROW uruchomione zostały nabory wniosków o przyznanie pomocy dla działań zamieszczonych w tabeli 4. 4 EFRROW- Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich 5 Art. 4 ust.1 ustawy z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków EFRROW (Dz. U. z 2007 r., Nr 64, poz.427). 32 S t r o n a

35 Tabela 4. Nabory wniosków o przyznanie pomocy w ramach PROW dla działań wdrażanych przez ARiMR przeprowadzone w 2012 r. Działania Korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów Modernizacja gospodarstw rolnych Odtwarzanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego przez katastrofy oraz wprowadzanie instrumentów zapobiegawczych Przywracanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku wystąpienia klęsk żywiołowych oraz wprowadzenie odpowiednich działań zapobiegawczych. Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności Grupy producentów rolnych Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania Program rolnośrodowiskowy Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne Pomoc techniczna Data naboru wniosków r r. czwarty nabór r r. czwarty nabór dla województwa podkarpackiego r. do r. trzeci nabór r r. piaty nabór r. nabór ciągły r. nabór ciągły r. do r. szósty nabór r. do r. piąty nabór r. do r. szósty nabór r. - nabór ciągły Ponadto w 2012 r. obsługiwane były wnioski z działań PROW złożone w naborach prowadzonych przez ARiMR w latach Od początku uruchomienia Programu: wpłynęły wniosków o przyznanie pomocy na kwotę ,67 mln zł; zawarto/wydano umowy/decyzje na kwotę ,02 mln zł; zrealizowano płatności dla różnych beneficjentów na kwotę ,24 mln zł 6, w tym ,89 mln zł z tytułu zobowiązań z lat Płatności z tytułu zobowiązań z lat dotyczyły: Rent strukturalnych 5 769,78 mln zł, Wspierania przedsięwzięć rolnośrodowiskowych ,46 mln zł, Wspierania gospodarstw niskotowarowych 2 130,07 - mln zł, 6 *W kwocie środków ogółem zawarte są środki JST oraz inne środki publiczne 33 S t r o n a

36 Zalesiania - 294,44 mln zł, Grup producentów rolnych - 50,15 mln zł. Wykres 9. Struktura zrealizowanych płatności w ramach PROW (w mln zł i w %), narastająco do r. PROW ,3 74% zobowiązania PROW ,9 26% W 2012 r. zawarto/wydano umów/decyzji oraz zrealizowano płatności dla beneficjentów na kwotę ,2 mln zł 7, w tym 1 346,8 mln zł w ramach zobowiązania z poprzedniego okresu programowania. Od początku realizacji Programu najwięcej środków z PROW otrzymały województwa: mazowieckie (5 961,8 mln zł), wielkopolskie (4 949,8 mln zł) i lubelskie (4 027,0 mln zł), a najmniej: opolskie (929,3 mln zł), śląskie (1 140,5 mln zł) oraz lubuskie (1 144,6 mln zł) (wykres 10). Wykres 10. Regionalne zróżnicowanie zrealizowanych płatności w ramach PROW , narastająco do r., w mln zł Dolnośląskie Kujawsko-Pomorskie 1 925, ,9 Lubelskie 4 027,0 Lubuskie 1 144,6 Łódzkie 2 867,9 Małopolskie 1 813,6 Mazowieckie 5 961,8 Opolskie 929,3 Podkarpackie 1 879,3 Podlaskie 3 385,3 Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-Mazurskie 1 852, , , ,4 Wielkopolskie 4 949,8 Zachodniopomorskie 1 922,6 inne działania bez podziału na województwa* 462,2 *płatności w ramach pomocy technicznej, szkoleń, działań promocyjnych 7 W kwocie środków ogółem zawarte są środki JST oraz inne środki publiczne 34 S t r o n a

37 Biorąc pod uwagę wartości bezwzględne, spośród wszystkich krajów UE, Polska wykorzystała do r. najwięcej środków pochodzących z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (płatności pośrednie i zaliczki), tj. 8,0 mld euro (wykres 11). Wykres 11. Realizacja EFRROW (obejmuje płatności pośrednie i zaliczki) w Polsce na tle innych krajów UE, w mln euro, wg stanu na r. Polska 8 036,6 Niemcy 6 137,9 Francja Włochy Hiszpania Rumunia 5 108, , , ,8 Austria Wielka Brytania Portugalia Węgry Irlandia Czechy Grecja Finlandia Słowacja Szwecja Litwa Bułgaria Łotwa Słowenia Estonia Belgia Holandia Dania Cypr Luksemburg Malta 3 052, , , , , , , , , , , ,8 758,8 625,5 498,4 388,4 342,5 335,2 92,1 78,8 42,2 *Obejmuje płatności pośrednie i zaliczki. Źródło: Na podstawie European Commission Directorate-General For Agriculture And Rural Development Directorate G. Horizontal aspects of rural development G.2. Financial coordination of rural development 35 S t r o n a

38 3.1 Realizacja działań PROW wdrażanych przez ARiMR Działanie Ułatwianie startu młodym rolnikom Celem działania jest stymulowanie zmian strukturalnych w sektorze rolnym poprzez ułatwienie przejmowania lub zakładania gospodarstw rolnych przez osoby młode o odpowiednich kwalifikacjach zawodowych. Pomoc udzielana w formie jednorazowej premii przeznaczona jest wyłącznie dla osób, które po raz pierwszy rozpoczynają samodzielne prowadzenie gospodarstwa rolnego. Działanie uruchomione zostało r. Do końca 2012 r. przeprowadzono cztery nabory wniosków: od 3 marca do 31 grudnia 2008 r.; od 25 marca do 31 grudnia 2009 r.; od 17 sierpnia do 31 grudnia 2010 r. - nabór ten został przeprowadzony w oparciu o znowelizowane w dniu 13 lipca 2010 r. rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej. Wprowadzono zmiany, w tym m.in. zwiększenie wysokości pomocy z 50 tys. zł do 75 tys. zł; od 26 kwietnia do 24 czerwca 2011 r. Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2012 r., w ramach wszystkich naborów: wpłynęło wniosków o przyznanie pomocy na kwotę 2 001,6 mln zł, (w tym w naborze przeprowadzonym w 2008 r wniosków, w 2009 r wniosków, w 2010 r wniosków, a w 2011 r wniosków); wydano decyzji na kwotę 1 601,5 mln zł; wypłacono beneficjentom kwotę 1 589,1 mln zł, w tym w 2012 r. dla beneficjentów 450,15 mln zł Do 31 grudnia 2012 r. ARiMR zakończyła proces obsługi wniosków o przyznanie pomocy złożonych w ramach naborów z 2008 i 2009 i 2011 r. oraz rozpatrzyła 99,98% wniosków złożonych w naborze z 2010 r. (obsługa dla pozostałych 2 wniosków została wstrzymana przez wnioskodawców). 8 wydanych decyzji czynnych na koniec 2012 r., w porównaniu do końca 2011 zmniejszyła się o 193, najczęściej z powodu niezłożenia wniosku o płatność w terminie 180 dni od wydania decyzji o przyznaniu pomocy, a także rezygnacji beneficjenta. 36 S t r o n a

39 Dolnośląskie Kujawsko-Pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-Mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie Wykres 12. zrealizowanych płatności (w mln zł) i liczba beneficjentów w Działaniu Ułatwianie startu młodym rolnikom, narastająco wg stanu na r kwota pomocy (w mln zł) liczba beneficjentów ,7 144,3 191,8 25,7 127,6 40,8 258,9 43,1 45,4 135,7 64,0 33,6 25,8 78,9 235,0 46, Działanie Renty strukturalne Działanie ma na celu poprawę struktury agrarnej kraju oraz przyśpieszenie procesu wymiany pokoleniowej wśród osób prowadzących gospodarstwa rolne, a także poprawę rentowności i konkurencyjności gospodarstw rolnych poprzez ich przejmowanie przez osoby młodsze, dobrze przygotowane do zawodu rolnika. Pomoc jest udzielana producentom rolnym, którzy zdecydują się na zaprzestanie prowadzenia działalności rolniczej i przekazanie gospodarstw rolnych innym producentom rolnym lub następcom. Płatność z tytułu renty strukturalnej, której wysokość jest ustalana jako odpowiedni procent kwoty najniższej emerytury krajowej, ma formę płatności miesięcznej. Działanie uruchomione zostało r. Do końca 2012 r. przeprowadzono trzy nabory wniosków o przyznanie renty strukturalnej: od 25 czerwca do 20 sierpnia 2007 r.; od 30 czerwca do 8 lipca 2008 r.; od 1 września do 10 września 2010 r. - nabór ten został przeprowadzony w oparciu o znowelizowane w dniu 16 lipca 2010 r. rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej. Wprowadzono zmiany, w tym m.in. powiązano następcę przejmującego gospodarstwo rolne od wnioskodawcy z beneficjentem działania Ułatwianie startu młodym rolnikom. Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2012 r., w ramach trzech naborów (2007, 2008 i 2010): złożono wniosków o przyznanie renty (w tym w naborze z 2007 r wnioski, w naborze z 2008 r wniosków, a w naborze z 2010 r wniosków); 37 S t r o n a

40 Dolnośląskie Kujawsko-Pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-Mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie wydano decyzje przyznające renty strukturalne dla wniosków złożonych w 2007, 2008 i 2010 r. (odpowiednio 6 697, i decyzji), w tym w 2012 r. 28 decyzji o przyznaniu renty strukturalnej dla wniosków złożonych w 2010 r. wypłacono dla beneficjentów kwotę 6 814,8 mln zł, w tym w ramach naborów 2007, 2008 i 2010 wypłacono beneficjentom 1 045,1 mln zł, a w ramach zobowiązań za okres wypłacono beneficjentom ponad 5 769,7 mln zł. W 2012 r. wypłacono beneficjentom w ramach rent strukturalnych 1 525,2 mln zł, z czego 1 224,4 mln zł dla beneficjentów z tytułu zobowiązań za okres , a 300,8 mln zł dla beneficjentów z tytułu zobowiązań Renty dostają regularnie rolnicy, którzy po ukończeniu 55 lat zdecydowali się na przekazanie gospodarstw następcom. Wykres 13. zrealizowanych płatności (w mln zł) i liczba beneficjentów w Działaniu Renty strukturalne, narastająco w ramach zobowiązań lat , wg stanu na r. 200 kwota pomocy (w mln zł) liczba beneficjentów ,4 82,5 120,2 12,0 92,4 52,6 165,1 31,3 59,4 65,5 30,5 34,7 71,1 44,7 104,9 27, Działanie Korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów Celem działania jest umożliwienie rolnikom i posiadaczom lasów otrzymanie wsparcia poprzez korzystanie z doradztwa w celu: dostosowania gospodarstwa rolnego do zasady wzajemnej zgodności (cross compliance) tj. w zakresie gospodarki gruntami, ochrony środowiska, zdrowia publicznego, dobrostanu i zdrowia zwierząt, zdrowotności roślin; zwiększenia konkurencyjności i dochodowości gospodarstw rolnych i leśnych; wspierania restrukturyzacji, rozwoju i innowacji w gospodarstwach rolnych i leśnych; ochrony środowiska naturalnego; poprawy bezpieczeństwa pracy. 38 S t r o n a

41 Dolnośląskie Kujawsko-Pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-Mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie Beneficjentami działania są rolnicy i posiadacze lasów, którzy na terenie Rzeczypospolitej Polskiej posiadają gospodarstwa rolne (i w roku poprzedzającym rozpoczęcie wykonywania usługi uzyskali płatności bezpośrednie) lub las. Działanie uruchomione zostało r. Do końca 2012 r. przeprowadzono cztery nabory wniosków: od 15 kwietnia do 31 grudnia 2009 r.; od 16 sierpnia do 31 grudnia 2010 r.; od 3 stycznia do 31 grudnia 2011 r.; od 2 stycznia do 31 grudnia 2012 r. Od początku uruchomienia Programu, w ramach czterech naborów, wg danych na 31 grudnia 2012 r.: złożono wnioski na kwotę 201,6 mln zł 9 (w pierwszym naborze złożono wniosków na kwotę 23,1 mln zł, w drugim złożono wniosków na kwotę 38,2 mln zł, w trzecim złożono wnioski na kwotę 42,1 mln zł, a w czwartym złożono wnioski na kwotę 98,2 mln zł); wydano decyzji na kwotę 162,1 mln zł, w tym decyzje w 2012 r., wypłacono dla beneficjentów kwotę prawie 76,0 mln zł, w tym w 2012 r. dla beneficjentów kwotę 52,3 mln zł. Wykres 14. zrealizowanych płatności (w mln zł) i liczba beneficjentów w Działaniu Korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów, narastająco wg stanu na r. 20 kwota pomocy (w mln zł) liczba beneficjentów ,6 5,2 1,8 0,5 2,6 2,2 16,0 1,9 2,7 10,2 2,3 0,9 1,8 6,7 19,3 0, Wnioskowana kwota pomocy stanowi 80% maksymalnych stawek planowanych usług doradczych, tj. kwoty która podlega refundacji. 10 wydanych decyzji czynnych w okresie sprawozdawczym jest różnicą pomiędzy liczbą faktycznie wydanych decyzji w tym okresie, a zmniejszeniem ich liczby wynikającym z niezłożenia wniosku o płatność w terminie 12 miesięcy od wydania decyzji o przyznaniu pomocy. 39 S t r o n a

42 Działanie Modernizacja gospodarstw rolnych Działanie to ma na celu wsparcie modernizacji gospodarstw w celu zwiększenia ich efektywności poprzez lepsze wykorzystanie czynników produkcji, w tym wprowadzenie nowych technologii produkcji, poprawę jakości produkcji, różnicowanie działalności rolniczej, a także zharmonizowanie warunków produkcji rolnej z wymogami dotyczącymi ochrony środowiska naturalnego, higieny produkcji oraz warunków utrzymania zwierząt. Pomoc udzielana jest na inwestycje dotyczące modernizacji lub rozwoju pierwotnej produkcji roślinnej lub zwierzęcej, z wyłączeniem produkcji leśnej i rybnej. Pomoc ma formę refundacji części kosztów realizacji inwestycji. Beneficjentem działania może być osoba fizyczna, osoba prawna, spółka osobowa, prowadząca działalność rolniczą w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej. Działanie uruchomione zostało r. Do końca 2012 r. przeprowadzono cztery nabory: od 9 listopada do 13 grudnia 2007 r.; od 21 do 28 kwietnia 2009 r.; od 3 do 28 stycznia 2011 r.; od 2 do 29 października 2012 r. (dla woj. podkarpackiego). Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2012 r., w ramach czterech naborów (2007, 2009, 2011 i 2012): złożono wniosków o przyznanie pomocy na kwotę ,3 mln zł (w tym w naborze przeprowadzonym w 2007 r wnioski na kwotę 2 278,4 mln zł, w naborze 2009 r wnioski na kwotę 3 703,9 mln zł, w naborze w 2011 r wnioski na kwotę 5 059,9 mln zł, w tym wnioski na kwotę 1 829,7 mln zł o przyznanie pomocy w ramach priorytetu środki towarzyszące restrukturyzacji sektora mleczarskiego, a w naborze przeprowadzonym w 2012 r wniosków na kwotę ponad 155,0 mln zł); zawarto umów na kwotę 8 033,9 mln zł; wypłacono dla beneficjentów kwotę 6 217,9 mln zł. W 2012 r.: zawarto umów na kwotę 1 958,1 mln zł; wypłacono 1 850,9 mln zł dla beneficjentów, w tym 205,4 mln zł dla 1,9 tys. beneficjentów realizujących operacje dotyczące priorytetu Środki towarzyszące restrukturyzacji sektora mleczarskiego. 40 S t r o n a

43 Dolnośląskie Kujawsko-Pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-Mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie Wykres 15. zrealizowanych płatności (w mln zł) i liczba beneficjentów w Działaniu Modernizacja gospodarstw rolnych, narastająco, wg stanu na r. kwota pomocy (w mln zł) liczba beneficjentów ,1 509,1 655,3 133,2 392,4 196, ,8 173,0 130,4 631,8 281,0 123,5 239,2 374,8 866,0 212,1 0 Działanie Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej Pomoc może być przyznana na dofinansowanie projektów dotyczących przetwórstwa i wprowadzania do obrotu produktów rolnych, z wyłączeniem produktów rybnych. Pomoc udzielana jest na realizację projektów związanych z modernizacją lub budową zakładów przetwórstwa produktów rolnych lub infrastruktury handlu hurtowego produktami rolnymi. Beneficjentem może być podmiot prowadzący działalność w zakresie przetwórstwa i wprowadzania do obrotu produktów rolnych, spełniający kryteria w zakresie liczby zatrudnionych i obrotu. Działanie uruchomione zostało r. Do końca 2012 r. przeprowadzono pięć naborów: od 23 kwietnia do 9 maja 2008 r.; od 15 do 21 kwietnia 2009 r.; od 17 listopada do 16 grudnia 2009 r.; od 12 sierpnia do 10 września 2010 r.; od 20 października do 14 listopada 2011 r. Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2012 r., w ramach pięciu naborów: złożono wnioski o przyznanie pomocy na kwotę 7 812,8 mln zł (w tym w naborach: 2008 r wniosków na kwotę 1 497,6 mln zł, 2009 r wniosków na 41 S t r o n a

44 Dolnośląskie Kujawsko-Pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-Mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie kwotę 1 783,9 mln zł, 2010 r wniosków na kwotę 3 197,7 mln zł, a 2011 r wnioski na kwotę 1 333,6 mln zł); zawarto umów na kwotę 2 858,3 mln zł, w tym w 2012 r. 229 umów na kwotę 698,9 mln zł; wypłacono dla 861 różnych beneficjentów kwotę 1 620,5 mln zł, w tym w 2012 r. kwotę 568,2 mln zł dla 367 beneficjentów. Wykres 16. zrealizowanych płatności (w mln zł) i liczba beneficjentów w Działaniu Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej, narastająco wg stanu na r. 300 kwota pomocy (w mln zł) liczba beneficjentów ,5 154,7 177,7 26,6 157,4 90,2 255,4 28,8 41,2 66,6 64,2 106,2 34,2 29,4 281,3 51,1 0 Działanie Przywracanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku wystąpienia klęsk żywiołowych oraz wprowadzanie odpowiednich działań zapobiegawczych Z powodu wystąpienia w 2010 r. na obszarze Polski intensywnych opadów atmosferycznych (w tym gradobicia) będących przyczyną powodzi oraz osuwisk ziemi, powodujących znaczne straty w uprawach polowych oraz w majątku służącym do produkcji rolnej, w II połowie 2010 r. ( r.) uruchomiono w ramach PROW działanie mające na celu przywrócenie zniszczonego potencjału produkcji rolnej. Do końca 2012 r. przeprowadzono pięć naborów: od 30 września do 12 listopada 2010 r.; od 30 listopada do 30 grudnia 2010 r.; od 2 lutego do 15 marca 2011 r.; od 18 lipca do 29 sierpnia 2011 r.; od 15 października do 26 listopada 2012 r. 42 S t r o n a

45 Dolnośląskie Kujawsko-Pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-Mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie W ramach pierwszych trzech naborów o pomoc mogli ubiegać się wyłącznie rolnicy poszkodowani przez powódź lub obsunięcie się ziemi, natomiast w ostatnich dwóch naborach również poszkodowani przez suszę, grad, deszcze nawalne, ujemne skutki przezimowania, wiosenne przymrozki, huragany, pioruny i lawiny. Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2012 r., w ramach pięciu naborów: złożono wnioski o przyznanie pomocy na kwotę blisko 643,0 mln zł (w tym w ramach naborów: 2010 r wnioski na kwotę 175,3 mln zł, 2011 r wniosków na kwotę 155,5 mln zł, a z 2012 r wnioski na kwotę 312,2 mln zł), zawarto umowy na kwotę 218,3 mln zł, w tym 817 umów na kwotę 70,9 mln zł w 2012 r., wypłacono dla beneficjentów kwotę 181,9 mln zł, w tym 111,0 mln zł dla beneficjentów w 2012 r. Wykres 17. zrealizowanych płatności (w mln zł) i liczba beneficjentów w Działaniu Przywracanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku wystąpienia klęsk żywiołowych oraz wprowadzenie odpowiednich działań zapobiegawczych, narastająco wg stanu na r kwota pomocy (w mln zł) liczba beneficjentów ,5 5,0 52,1 0,8 0,4 10,1 62,3 7,2 11,6 0,6 0,0 2,0 27,7 0,0 0,5 1, Działanie Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności Działanie ma na celu: poprawę jakości produkcji i produktów rolnych przeznaczonych do spożycia przez ludzi; zwiększenie spożycia żywności wysokiej jakości; wsparcie rolników wytwarzających żywność wysokiej jakości. Producenci rolni uczestniczący w systemach jakości żywności otrzymują wsparcie na podstawie rzeczywiście poniesionych kosztów. Działanie uruchomione zostało r. (nabór ciągły). 43 S t r o n a

46 Dolnośląskie Kujawsko-Pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-Mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2012 r.: złożono wniosków o przyznanie pomocy na kwotę 84,5 mln zł, w tym wniosków w 2012 r., wydano decyzje o przyznaniu pomocy na kwotę 74,7 mln zł, w tym decyzje w 2012 r., wypłacono dla beneficjentów kwotę 15,5 mln zł, w tym w 2012 r. dla beneficjentów kwotę 8,3 mln zł. Wykres 18. zrealizowanych płatności (w mln zł) i liczba beneficjentów w Działaniu Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności, narastająco wg stanu na r. 3 kwota pomocy (w mln zł) liczba beneficjentów ,5 0,2 1,8 0,4 0,3 2,4 2,1 0,0 2,1 1,8 0,3 0,1 1,4 1,0 0,3 0, Działanie Grupy producentów rolnych Celem działania jest dostosowanie produkcji prowadzonej w gospodarstwach członków grup producentów rolnych do wymogów rynkowych, wspólne wprowadzanie towarów do obrotu, w tym przygotowanie do sprzedaży, centralizacja sprzedaży oraz dostarczenie do odbiorców hurtowych. Zryczałtowana pomoc jest udzielana grupom producentów rolnych w pierwszych 5 latach ich funkcjonowania. Działanie uruchomione zostało r. Nabór prowadzony jest w trybie ciągłym do wyczerpania środków przeznaczonych w Programie na to działanie. Od początku uruchomienia Programu do 31 grudnia 2012 r.: złożono 923 wnioski na kwotę 195,7 mln zł, w tym 237 wniosków w 2012 r.; wydano 893 decyzje przyznające płatność na kwotę 187,3 mln zł, w tym 238 decyzji na kwotę blisko 53,0 mln zł w 2012 r.; 44 S t r o n a

47 Dolnośląskie Kujawsko-Pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-Mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie wypłacono dla 790 beneficjentów kwotę 343,5 mln zł, w tym: 50,1 mln zł dla 94 grup producentów z tytułu zobowiązań z lat , 293,4 mln zł dla 696 grup z tytułu nowych zobowiązań W 2012 r. zrealizowano płatności dla 644 beneficjentów na kwotę 113,3 mln zł, w tym: 111,3 mln zł dla 627 grup producentów z tytułu zobowiązań , blisko 2,0 mln zł dla 17 grup z tytułu zobowiązań Wykres 19. zrealizowanych płatności (w mln zł) i liczba beneficjentów w Działaniu Grupy producentów rolnych, dla zobowiązań , narastająco wg stanu na r. 40 kwota pomocy (w mln zł) liczba beneficjentów ,7 29,9 2,9 24,9 6,9 1,0 9,8 32,5 4,5 11,5 14,9 10,7 2,9 19,8 61,2 21, Działanie 211, Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW) Działanie to jest instrumentem wsparcia finansowego gospodarstw rolnych, położonych na terenach, na których produkcja rolnicza jest utrudniona ze względu na niekorzystne warunki naturalne. Dopłaty wyrównawcze dla gospodarstw rolnych położonych na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania kompensują istniejące utrudnienia w stosunku do gospodarstw położonych poza strefami ONW. Działanie uruchomione zostało r. Do końca 2012 r. przeprowadzono sześć naborów wniosków: od 15 marca do 11 czerwca 2007 r. - (Kampania 2007); od 15 marca do 9 czerwca 2008 r. - (Kampania 2008); 45 S t r o n a

48 Dolnośląskie Kujawsko-Pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-Mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie od 15 marca do 9 czerwca 2009 r. (Kampania 2009); od 15 marca do 11 czerwca 2010 r. - (Kampania 2010); od 15 marca do 10 czerwca 2011 r. - (Kampania 2011); od 15 marca do 11 czerwca 2012 r. - (Kampania 2012). Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2012 r., w ramach sześciu naborów: złożono wniosków o przyznanie pomocy (w tym w 2007 r wnioski, w 2008 r wniosków, w 2009 r wnioski, w 2010 r wnioski, w 2011 r wniosków, a w 2012 r wniosków), wydano decyzji na kwotę 7 854,2 mln zł, ARiMR wypłaciła dla beneficjentów kwotę 7 758,2 mln zł. W 2012 r. wydano decyzji w sprawie przyznania płatności ONW w ramach wniosków złożonych w 2011 r. i 2012 r. oraz wypłacono dla beneficjentów kwotę ponad 1 338,5 mln zł. Wykres 20. zrealizowanych płatności (w mln zł) i liczba beneficjentów (w tys.) w Działaniu 211, 212 -ONW, narastająco, wg stanu na r. kwota pomocy (w mln zł) liczba beneficjentów w tys ,3 180, , ,2 77,4 63,4 35,9 25,1 20,2 282,6 395,9 515,8 246,2 592,9 298, ,6 90,1 81,9 52,1 44,9 37,4 28,6 22,7 23,9 8,3 69,0 252, ,9 384,1 130,5 220,2 554,3 964,5 352,9 60,0 0,0 Działanie Program rolnośrodowiskowy (Płatności rolnośrodowiskowe) Celem działania jest poprawa środowiska przyrodniczego i obszarów wiejskich. Działanie obejmuje 9 pakietów rolnośrodowiskowych. W ramach każdego pakietu znajdują się warianty rolnośrodowiskowe, które zawierają zestawy zadań, wykraczających poza obowiązujące podstawowe wymagania i które nie pokrywają się z innymi instrumentami Wspólnej polityki rolnej (WPR). Płatność rolnośrodowiskowa wypłacana jest w formie zryczałtowanej i stanowi 46 S t r o n a

49 rekompensatę utraconego dochodu, dodatkowych poniesionych kosztów oraz ponoszonych kosztów transakcyjnych. Działanie uruchomione zostało r. Do końca 2012 r. przeprowadzono pięć naborów wniosków w ramach programu rolnośrodowiskowego (2008, 2009, 2010, 2011 i 2012): od 15 marca do 9 czerwca 2008 r. - (Kampania 2008); od 15 marca do 9 czerwca 2009 r. (Kampania 2009); od 15 marca do 11 czerwca 2010 r. (Kampania 2010); od 15 marca do 10 czerwca 2011 r. (Kampania 2011); od 15 marca do 11 czerwca 2012 r. (Kampania 2012). Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2012 r., w ramach pięciu naborów, podczas których składane były wnioski o przyznanie pierwszej płatności rolnośrodowiskowej (tzw. wnioski nowe) i kolejnych płatności rolnośrodowiskowych (tzw. wnioski kontynuacyjne): złożono wniosków o przyznanie pomocy na kwotę 3 960,1 mln zł w ramach PROW , w tym: wniosków nowych na kwotę 1 533,7 mln zł 11, w tym w kampanii 2012 r wniosków nowych na kwotę 419,4 mln zł, wniosków kontynuacyjnych na kwotę 2 426,4 mln zł, w tym w kampanii 2012 r wnioski kontynuacyjne na kwotę 1 086,7 mln zł, wydano decyzji przyznających płatność rolnośrodowiskową na kwotę 2 972,6 mln zł, w tym: decyzje do wniosków nowych na kwotę 1 213,4 mln zł, decyzji do wniosków kontynuacyjnych na ogólną kwotę 1 759,2 mln zł, ARiMR wypłaciła dla beneficjentów kwotę 2 533,5 mln zł. Jednocześnie do r. złożono wnioski kontynuacyjne w ramach PROW na kwotę 2 658,9 mln zł, które przeszły w ciężar budżetu PROW (EFRROW). Dla tych wniosków wydano decyzje przyznające płatność rolnośrodowiskową na ogólną kwotę 2 632,9 mln zł. W ramach zobowiązań wypłacono dla beneficjentów 2 634,5 mln zł. Z dniem 29 lutego 2012 r. ARiMR zakończyła realizację działania Wspieranie przedsięwzięć rolnośrodowiskowych i poprawy dobrostanu zwierząt w ramach PROW (2011 r. był ostatnim, w którym rolnicy mogli składać wnioski kontynuacyjne w ramach tego działania). 11 wniosków nowych i kontynuacyjnych o przyznanie płatności rolnośrodowiskowej wynika ze złożonych deklaracji pakietów rolnośrodowiskowych w ramach poszczególnych kampanii. 47 S t r o n a

50 Dolnośląskie Kujawsko-Pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-Mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie W 2012 roku kalendarzowym: wydano decyzje na kwotę 1 151,3 mln zł dla wniosków złożonych w ramach PROW oraz decyzji na ogólną kwotę blisko 57,0 mln zł dla wniosków kontynuacyjnych w ramach PROW , wypłacono 1 092,2 mln zł, w tym 1 023,3 mln zł dla beneficjentów, którzy ubiegali się o pomoc w ramach PROW oraz 68,9 mln zł dla beneficjentów w ramach zobowiązań z PROW Wykres 21. zrealizowanych płatności (w mln zł) i liczba beneficjentów w Działaniu Program rolnośrodowiskowy, w ramach zobowiązań , narastająco wg stanu na r. kwota pomocy (w mln zł) liczba beneficjentów w tys ,3 15, ,7 8,4 9,0 8,0 7,0 6,7 6,6 5,9 4,9 5,1 3,7 4,1 2,8 2,0 1,3 137,2 225,8 213,9 134,2 56,4 82,0 204,7 51,5 130,4 193,1 210,7 27,3 76,1 271,1 229,0 290,1 10,0 5,0 0,0 Działanie 221, Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne Działanie ma na celu: powiększenie obszarów leśnych poprzez zalesianie; utrzymanie i wzmocnienie ekologicznej stabilności obszarów leśnych poprzez zmniejszenie fragmentacji kompleksów leśnych i tworzenie korytarzy ekologicznych; zwiększenie udziału lasów w globalnym bilansie węgla oraz ograniczeniu zmian klimatu. Pomoc udzielana jest w formie wsparcia na zalesianie, premii pielęgnacyjnej za utrzymanie nowej uprawy leśnej oraz premii zalesieniowej, stanowiącej ekwiwalent za wyłączenie gruntu z upraw rolnych. Działanie skierowane jest do rolników - właścicieli gruntów rolnych oraz gruntów innych niż rolne. Działanie uruchomione zostało r. i wdrażane jest w dwóch schematach: Schemat I - Zalesianie gruntów rolnych; 48 S t r o n a

51 Schemat II Zalesianie gruntów innych niż rolne. Do końca 2012 r. przeprowadzono sześć naborów wniosków: od 1 sierpnia do 1 października 2007 r. nabór wniosków przeprowadzono tylko w ramach Schematu I; od 1 sierpnia do 30 września 2008 r.; od 1 czerwca do 31 lipca 2009 r.; od 1 czerwca do 31 sierpnia 2010 r.; od 1 czerwca do 1 sierpnia 2011 r.; od 1 czerwca do 31 lipca 2012 r. Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2012 r., w ramach sześciu naborów składane były wnioski o przyznanie pomocy na zalesianie (tzw. wnioski nowe), a od drugiego naboru wnioski o wypłatę pomocy na zalesianie (tzw. wnioski kontynuacyjne). Łącznie: złożono wniosków na kwotę 485,5 mln zł, w tym: wniosków nowych (PROW ) na kwotę 351,1 mln zł, w tym wniosków nowych na kwotę 54,4 mln zł w kampanii wniosków kontynuacyjnych (PROW ) na kwotę 134,4 mln zł, w tym wniosków kontynuacyjnych na kwotę 53,7 mln zł w kampanii 2012 r. wydano decyzje przyznające pomoc na zalesianie na kwotę 231,5 mln zł; Jednocześnie do końca 2012 r. złożono wniosków kontynuacyjnych w ramach PROW na kwotę 310,6 mln zł, które przeszły w ciężar budżetu PROW , w tym wnioski kontynuacyjne na kwotę 51,8 mln zł w kampanii 2012 r. ARiMR wypłaciła kwotę 642,7 mln zł, w tym: 348,3 mln zł dla beneficjentów PROW , 294,4 mln zł dla beneficjentów PROW W 2012 roku kalendarzowym: wydano decyzje przyznające pomoc na zalesianie na kwotę 45,4 mln zł, wypłacono kwotę 142,9 mln zł, w tym: w ramach PROW dla beneficjentów 92,0 mln zł, w ramach zobowiązań z tytułu PROW dla beneficjentów 50,9 mln zł. 49 S t r o n a

52 Dolnośląskie Kujawsko-Pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-Mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie Wykres 22. zrealizowanych płatności (w mln zł) i liczba beneficjentów w Działaniu 221, Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne, w ramach zobowiązań , narastająco wg stanu na r. kwota pomocy (w mln zł) liczba beneficjentów ,8 15,4 24,6 9,3 17,1 5,3 72,8 4,5 24,0 18,1 25,3 6,3 18,7 56,2 18, , Działanie Odtwarzanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego przez katastrofy oraz wprowadzanie instrumentów zapobiegawczych Celem działania jest odnowienie i pielęgnacja zniszczonych drzewostanów oraz wprowadzanie mechanizmów zapobiegających katastrofom naturalnym, ze szczególnym uwzględnieniem zabezpieczeń przeciwpożarowych. Beneficjentem działania są Nadleśnictwa Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe. Pomoc polega na refinansowaniu poniesionych kosztów. Działanie uruchomione zostało r. Do końca 2012 r. przeprowadzono trzy nabory wniosków : od 16 do 17 grudnia 2009 r.; od 5 października do 13 grudnia 2010 r.; od 23 stycznia do 17 lutego 2012 r. Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2012 r., w ramach trzech naborów: przyjęto 392 wnioski o przyznanie pomocy na kwotę 738,6 mln zł. Do dnia 31 grudnia 2012 r. ARiMR zakończyła proces obsługi wniosków o przyznanie pomocy złożonych w ramach naboru z 2009 i 2010 r. oraz rozpatrzyła 94,8% wniosków złożonych w naborze z 2012 r., podpisano 294 umowy na kwotę 472,4 mln zł, w tym 111 umów na kwotę 184,5 mln zł w 2012 r., wypłacono 162,3 mln zł dla 113 beneficjentów, którzy ubiegali się o pomoc, w tym 111,1 mln zł dla 85 beneficjentów w 2012 r.). 50 S t r o n a

53 Dolnośląskie Kujawsko-Pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-Mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie Wykres 23. zrealizowanych płatności (w mln zł) i liczba beneficjentów w Działaniu Odtwarzanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego przez katastrofy oraz wprowadzanie instrumentów zapobiegawczych, wg miejsca złożenia wniosku, narastająco wg stanu na r. 40 kwota pomocy (w mln zł) liczba beneficjentów ,1 4,4 3,3 5,3 15,6 4,1 19,9 5,0 14,5 2,8 8,7 4,8 7,5 30,6 16,4 7,3 0 Działanie Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej Działanie ma na celu różnicowanie działalności rolniczej w kierunku podejmowania lub rozwijania przez rolników, domowników i małżonków rolników, działalności nierolniczej lub związanej z rolnictwem, co wpłynie na tworzenie pozarolniczych źródeł dochodów, promocję zatrudnienia poza rolnictwem na obszarach wiejskich. Pomoc w formie zwrotu kosztów w ramach działania udzielana jest z tytułu podjęcia lub rozwoju działalności w zakresie m.in. usług dla gospodarstw i ludności, sprzedaży, usług turystycznych, transportowych. Beneficjentem działania może być osoba fizyczna ubezpieczona na podstawie ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, jako rolnik, małżonek rolnika lub domownik. Działanie uruchomione zostało r. Do końca 2012 r. przeprowadzono pięć naborów wniosków: od 5 czerwca do 7 listopada 2008 r.; od 15 kwietnia do 31 grudnia 2009 r.; od 24 sierpnia do 31 grudnia 2010 r.; od 27 września do 14 października 2011 r.; od 17 października do 4 listopada 2011 r. Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2012 r., w ramach pięciu naborów: 51 S t r o n a

54 Dolnośląskie Kujawsko-Pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-Mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie złożono wniosków o przyznanie pomocy na kwotę 2 626,1 mln zł, w tym w naborach: 2008 r. złożono wniosków na kwotę 331,3 mln zł, 2009 r wniosków na kwotę 306,7 mln zł, w naborze 2010 r wniosków na kwotę 784,7 mln zł, a w obu naborach przeprowadzonych w 2011 r wniosków na kwotę 1 203,4 mln zł; zawarto umów na kwotę 1 242,2 mln zł; ARiMR wypłaciła dla beneficjentów kwotę 816,6 mln zł. W 2012 r.: zawarto umów na kwotę 349,8 mln zł; wypłacono dla beneficjentów kwotę 261,2 mln zł. Wykres 24. zrealizowanych płatności (w mln zł) i liczba beneficjentów w Działaniu Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej, narastająco wg stanu na r. kwota pomocy (w mln zł) liczba beneficjentów ,6 40,9 83,9 16,9 53,5 41,3 132,1 23,3 38,3 61,5 26,3 27,5 41,8 40,3 141,3 20,1 0 Działanie Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw Celem działania jest wzrost konkurencyjności gospodarczej obszarów wiejskich, rozwój przedsiębiorczości i rynku pracy, a w konsekwencji - wzrost zatrudnienia na obszarach wiejskich. Pomoc udzielana jest podmiotom z tytułu inwestycji związanych z tworzeniem lub rozwojem mikroprzedsiębiorstw w formie zwrotu części kosztów. Beneficjentem działania może być osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, która 52 S t r o n a

55 Dolnośląskie Kujawsko-Pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-Mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie prowadzi (podejmuje) działalność jako mikroprzedsiębiorstwo zatrudniające poniżej 10 osób i mające obrót nieprzekraczający w złotych równowartości 2 mln euro. Działanie uruchomione zostało r. Do końca 2012 r. przeprowadzono trzy nabory wniosków: od 5 do 18 maja 2009 r.; od 28 czerwca do 9 lipca 2010 r.; od 26 września do 7 października 2011 r. Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2012 r., w ramach trzech naborów: złożono wnioski o przyznanie pomocy na kwotę 6 052,6 mln zł (w tym w naborze 2009 r wnioski na kwotę 803,2 mln zł, w naborze 2010 r wniosków na kwotę 2 019,8 mln zł, a w naborze 2011 r wniosków na kwotę 3 229,6 mln zł); zawarto umów na kwotę 1 874,8 mln zł; ARiMR wypłaciła dla beneficjentów kwotę 760,2 mln zł. W 2012 r.: zawarto umów na kwotę 829,3 mln zł; wypłacono dla beneficjentów kwotę 386,4 mln zł. Wykres 25. zrealizowanych płatności (w mln zł) i liczba beneficjentów w Działaniu Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw, narastająco wg stanu na r. kwota pomocy (w mln zł) liczba beneficjentów ,8 24,8 60,7 19,8 31,7 71,1 73,9 14,6 77,3 35,3 37,0 75,0 33,3 40,8 123,8 24, S t r o n a

56 Dolnośląskie Kujawsko-Pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-Mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie Działanie Wspieranie gospodarstw niskotowarowych ARiMR kontynuowała realizację wsparcia dla gospodarstw niskotowarowych z tytułu zobowiązań PROW Pomoc finansowa skierowana była do gospodarstw rolnych o stosunkowo niewielkim potencjale ekonomicznym. Uzyskane pieniądze rolnik mógł wykorzystać na przedsięwzięcia dotyczące produkcji rolniczej lub pozarolniczej działalności gospodarczej. Pomoc finansowa przeznaczona na jedno gospodarstwo stanowi równowartość euro (przeliczana według określonego kursu) i wypłacana była co roku przez kolejnych pięć lat. Od początku uruchomienia działania rolników zrealizowało inwestycje założone w planie rozwoju swoich gospodarstw i ze środków PROW ARiMR wypłaciła im 2 130,1 mln zł. W 2012 r. ARiMR wypłaciła ze środków PROW dla 107 rolników kwotę 692,3 tys. zł. Wykres 26. zrealizowanych płatności (w mln zł) i liczba beneficjentów (w tys.) w Działaniu Wspieranie gospodarstw niskotowarowych, narastająco wg stanu na r ,0 kwota pomocy (w mln zł) liczba beneficjentów (w tys.) 30,0 24, ,2 19,7 20, , ,9 5,9 39,1 80,4 382,0 1,1 14,0 9,8 9,4 7,4 3,6 1,5 2,6 2,4 262,0 202,5 325,7 18,6 143,7 103,3 50,2 38,7 279,9 35,2 131,4 10,0 1,7 23,4 0,0 Pomoc techniczna Pomoc udzielana jest na realizację operacji związanych ze wzmocnieniem systemu zarządzania, monitorowania, oceny i kontroli stopnia realizacji PROW. Ponadto ma na celu wdrożenie sprawnego i efektywnego funkcjonowania systemu informacji o PROW i jego promocji, a także utworzenie i zapewnienie funkcjonowania Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich. W ramach pomocy możliwe jest finansowanie działań informacyjno-promocyjnych, dotyczących następnego okresu programowania oraz ocen ex post, audytów i przygotowania końcowych sprawozdań, dotyczących poprzedniego okresu programowania. Działanie uruchomione zostało r. 54 S t r o n a

57 Nabór wniosków ma charakter ciągły. Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2012 r.: wpłynęły wnioski na kwotę 607,2 mln zł, z tego 635 wniosków na kwotę 126,2 mln zł w 2012 r., podpisano umowy na kwotę 517,3 mln zł, z tego 698 umów na kwotę blisko 186,0 mln zł w 2012 r., zrealizowano płatności dla 22 różnych beneficjentów na kwotę 408,7 mln zł z tego 803 płatności na kwotę ponad 239,5 mln zł w 2012 r. 3.2 Realizacja działań, w ramach których ARiMR deleguje część zadań Agencja płatnicza deleguje część swoich zadań do następujących podmiotów zewnętrznych: Samorządów Województw (SW); Agencji Rynku Rolnego (ARR); Fundacji Programów Pomocy dla Rolnictwa (FAPA). W zakresie wybranych działań PROW agencja płatnicza deleguje do tych podmiotów: przyjmowanie wniosków o płatność; przeprowadzanie kontroli administracyjnych wniosków o płatność; wybór wniosków do kontroli na miejscu w przypadku dwóch podmiotów wdrażających tj. ARR i FAPA przeprowadzanie czynności kontrolnych; autoryzację (zatwierdzanie) płatności oraz weryfikowanie zgodności wypłaconych kwot z zasadami wspólnotowymi. Działanie Szkolenia zawodowe dla osób zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie (FAPA) Działanie ma na celu doskonalenie zawodowe osób zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie prowadzące do restrukturyzacji i modernizacji rolnictwa, zwiększenia konkurencyjności i dochodowości działalności rolniczej lub leśnej oraz do spełniania odpowiednich norm krajowych i UE. Podmiotem, któremu ARiMR, jako Agencja płatnicza, powierzyła realizację części swoich zadań w ramach tego działania jest Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa (FAPA). Działanie uruchomione zostało r. Do r. ARiMR zrealizowała 179 płatności dla 36 różnych beneficjentów na kwotę 50,8 mln zł, w tym w 2012 r. 31,2 mln zł dla 3 różnych beneficjentów. 55 S t r o n a

58 Działanie Działania informacyjne i promocyjne (ARR) Działanie to wdrażane jest przez Agencję Rynku Rolnego. Główne cele działania to: zwiększenie popytu na produkty rolne i środki spożywcze objęte mechanizmami jakości żywności; pogłębienie wiedzy konsumentów o zaletach produktów objętych mechanizmami jakości żywności; pogłębienie wiedzy konsumentów o mechanizmach jakości żywności; wsparcie grup producentów skupiających podmioty aktywnie uczestniczące w systemach jakości żywności. Działanie uruchomione zostało r. Do końca 2012 r. ARiMR zrealizowała płatności dla 5 różnych beneficjentów na kwotę 2,6 mln zł, w tym w 2012 r. dla 3 różnych beneficjentów na kwotę 2,4 mln zł. Działanie Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowywaniem rolnictwa i leśnictwa (SW) Schemat I Scalanie gruntów Cele działania: poprawa struktury obszarowej gospodarstw rolnych poprzez wykonanie prac scaleniowych; wytyczenie i urządzenie funkcjonalnej sieci dróg dojazdowych do gruntów rolnych i leśnych oraz dojazdów do zabudowań gospodarczych; wydzielenie, bez procedury wywłaszczeniowej, niezbędnych gruntów na cele infrastruktury technicznej i społecznej w ramach postępowania scaleniowego. Beneficjentami działania w ramach działania 125 Schemat I jest starosta. Schemat II Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi poprawa jakości gleb poprzez regulację stosunków wodnych; zwiększenie retencji wodnej; poprawa ochrony użytków rolnych przed powodziami. Nabory wniosków o przyznanie pomocy w ramach działania prowadzone są w terminach ogłaszanych przez poszczególne samorządy województw. Pierwsze nabory wniosków uruchomiono w maju 2009 r. Beneficjentami działania w ramach działania 125 Schemat II są wojewódzkie zarządy melioracji i urządzeń wodnych (jeden beneficjent w każdym województwie). 56 S t r o n a

59 Dolnośląskie Kujawsko-Pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-Mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie Wykres 27. zrealizowanych płatności (w mln zł) i liczba beneficjentów w Działaniu Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowywaniem rolnictwa i leśnictwa, narastająco do r kwota pomocy (w mln zł) liczba beneficjentów ,4 11,4 82,7 32,7 5,7 15,5 43,1 4,1 20,4 26,0 25,3 24,3 17,5 21,1 90,5 44,7 0 Do końca 2012 r. zrealizowano płatności ze środków EFRROW dla 55 beneficjentów na kwotę 364,0 mln zł. zrealizowanych płatności ogółem wyniosła 485,4 mln zł 12. W 2012 r. zrealizowano płatności ze środków EFRROW dla 13 różnych beneficjentów na kwotę 223,9 mln zł. zrealizowanych płatności ogółem wyniosła 298,6 mln zł 13. Działanie Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej (SW) W ramach działania udziela się wsparcia na realizację projektów w zakresie: gospodarki wodnościekowej, tworzenia systemu zbioru, segregacji, wywozu odpadów komunalnych oraz wytwarzania lub dystrybucji energii ze źródeł odnawialnych. Beneficjentem działania może być gmina lub jednostka samorządu terytorialnego wykonująca ww. zadania. Ogłoszenia o terminie i miejscu składania wniosków o przyznanie pomocy dla działania dokonuje właściwy organ Samorządu Województwa. Pierwsze nabory wniosków uruchomiono w kwietniu 2009 r. Do końca 2012 r. zrealizowano płatności dla beneficjentów na kwotę 3 477,8 mln zł 14, z tego 1 829,2 mln zł 15 dla beneficjentów w 2012 r. 12 zawiera 364,0 mln zł środków z EFRROW wypłaconych przez ARiMR oraz środki JST i inne środki publiczne. 13 zawiera 223,9 mln zł środków z EFRROW wypłaconych przez ARiMR oraz środki JST i inne środki publiczne. 14 zawiera 2 320,0 mln zł środków z EFRROW wypłaconych przez ARiMR oraz środki JST i inne środki publiczne. 15 zawiera 1 210,6 mln zł środków z EFRROW wypłaconych przez ARiMR oraz środki JST i inne środki publiczne. 57 S t r o n a

60 Dolnośląskie Kujawsko-Pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-Mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie Wykres 28. zrealizowanych płatności (w mln zł) i liczba beneficjentów w Działaniu 321 Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej, narastająco do r. kwota pomocy (w mln zł) liczba beneficjentów ,0 232,9 338,2 109,0 189,5 219,7 352,4 97,3 258,0 210,4 132,9 159,0 176,9 211,4 471,0 112,2 0 Działanie 313, 322, Odnowa i rozwój wsi (SW) Celem działania jest poprawa jakości życia na obszarach wiejskich przez zaspokojenie potrzeb społecznych i kulturalnych mieszkańców wsi oraz promowanie obszarów wiejskich. Wsparcie udzielane jest m.in. na budowę i remont obiektów pełniących funkcje publiczne, społecznokulturalne, rekreacyjne i sportowe, budowę, remont lub przebudowę infrastruktury związanej z rozwojem funkcji turystycznych, sportowych lub społeczno-kulturalnych oraz kultywowanie tradycji społeczności lokalnej oraz tradycyjnych zawodów. Z pomocy skorzystać może gmina, instytucja kultury, dla której organizatorem jest jednostka samorządu terytorialnego, kościół lub inny związek wyznaniowy oraz organizacja pozarządowa mająca status organizacji pożytku publicznego. Działanie uruchomione zostało w lutym 2009 r. Do końca 2012 r. w ramach działania zrealizowano płatności dla beneficjentów w wysokości 1 640,3 mln zł 16., w tym 581,1 mln zł 17 dla różnych beneficjentów w 2012 r. 16 zawiera 1 086,5 mln zł środków z EFRROW wypłaconych przez ARiMR oraz środki JST i inne środki publiczne. 17 zawiera 376,8 mln zł środków z EFRROW wypłaconych przez ARiMR oraz środki JST i inne środki publiczne. 58 S t r o n a

61 Dolnośląskie Kujawsko-Pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-Mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie Wykres 29. zrealizowanych płatności (w mln zł) i liczba beneficjentów w Działaniu 313, 322 i 323 Odnowa i rozwój wsi, narastająco do r. 200 kwota pomocy (w mln zł) 308 liczba beneficjentów ,1 73,4 162,9 46,9 108,2 104,7 139,2 42,7 140,9 101,3 68,4 82,3 82,4 127,8 187,2 56,9 0 Działanie Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju (SW) Działanie ma na celu umożliwienie mieszkańcom obszaru objętego lokalną strategią rozwoju (LSR) realizacji projektów w ramach tej strategii. Realizacja strategii powinna przyczynić się do poprawy jakości życia na obszarach wiejskich, m.in. poprzez wzrost aktywności lokalnych społeczności oraz stymulowanie powstawania nowych miejsc pracy. W ramach działania 413 PROW Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju, możliwa jest realizacja projektów za pośrednictwem lokalnej grupy działania, odpowiadających warunkom przyznawania pomocy w ramach działań osi 3 Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej: Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw; Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej; Odnowa i rozwój wsi; W ramach działania 413 możliwe jest również ubieganie się o wsparcie projektów kwalifikujących się do udzielania pomocy w ramach tzw. małych projektów. W przypadku wdrażanych poprzez podejście Leader projektów kwalifikujących się do udzielenia pomocy w ramach działania Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej oraz Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw wdrażane są one przez samorządy województw, a obsługa wniosków w ARiMR. 59 S t r o n a

62 Dolnośląskie Kujawsko-Pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-Mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie Do końca 2012 r. w ramach całego działania 413 zrealizowano płatności dla różnych beneficjentów na kwotę 678,1 mln zł 18, w tym 442,8 mln zł 19 dla różnych beneficjentów w 2012 r. w ramach: Różnicowania w kierunku działalności nierolniczej do końca 2012 r. 29,7 mln zł dla 404 beneficjentów; Tworzenia i rozwoju mikroprzedsiębiorstw - do końca 2012 r. 19,8 mln zł dla 219 beneficjentów; Odnowy i rozwoju wsi. do końca 2012 r. 508,9 mln zł 20 dla beneficjentów, w tym blisko 234,0 mln zł ze środków EFRROW w 2012 r.; tzw. małych projektów do końca 2012 r. 119,8 mln zł 21 dla beneficjentów, w tym 57,2 mln zł ze środków EFRROW w 2012 r. Wykres 30. zrealizowanych płatności (w mln zł) i liczba beneficjentów w Działaniu Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju, narastająco do r. kwota pomocy (w mln zł) liczba beneficjentów ,9 45,3 65,5 24,5 30,0 49,5 61,4 22,9 62,6 34,1 25,1 33,0 39,9 31,7 81,0 16,7 0 Działanie Wdrażanie projektów współpracy (SW) W ramach działania pomoc przyznawana jest lokalnym grupom działania (LGD) na realizację projektów współpracy międzyregionalnej i międzynarodowej zawartych w lokalnych strategiach rozwoju (LSR) i nieuwzględnionych w LSR, ale zgodnych z celami LSR, opracowanej i realizowanej przez LGD. 18 zawiera środki JST i inne środki publiczne. 19 zawiera środki JST i inne środki publiczne. 20 zawiera 352,1 mln zł środków z EFRROW wypłaconych przez ARiMR oraz środki JST i inne środki publiczne. 21 zawiera środki JST i inne środki publiczne. 60 S t r o n a

63 Dolnośląskie Kujawsko-Pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-Mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie Działanie wdrażane jest przez samorządy województw. Do końca 2012 r. zrealizowano płatności dla 158 beneficjentów na kwotę 4,6 mln zł, z tego 3,1 mln zł dla 118 różnych beneficjentów na kwotę w 2012 r. Wykres 31. zrealizowanych płatności (w tys. zł) i liczba beneficjentów w Działaniu Wdrażanie projektów współpracy, narastająco do r. kwota pomocy (w tys. zł) liczba beneficjentów ,4 292,1 493,5 234,1 321,9 556,6 141,5 103,6 802,3 184,9 57,9 307,7 361,1 172,5 374,8 218,6 0 Działanie Funkcjonowanie lokalnej grupy działania, nabywanie umiejętności i aktywizacja (SW) Działanie wdrażane jest przez samorządy województw, służy zapewnieniu sprawnej i efektywnej pracy lokalnych grup działania (LGD) wybranych w ramach realizacji osi 4 PROW oraz doskonaleniu zawodowemu osób uczestniczących w realizacji lokalnych strategii rozwoju (LSR). Pomoc przyznawana w ramach działania może dotyczyć m.in.: badań nad obszarem objętym LSR, szkolenia kadr biorących udział we wdrażaniu LSR, wydarzeń o charakterze promocyjnym związanych z obszarem działania LGD i LSR, szkolenia lokalnych liderów, kosztów bieżących LGD (koszty administracyjne związane z działalnością LGD). Do końca 2012 r. ARiMR zrealizowała płatności dla 337 beneficjentów na kwotę 241,4 mln zł, z tego 82,9 mln zł dla 335 różnych beneficjentów na kwotę w 2012 r. 61 S t r o n a

64 Dolnośląskie Kujawsko-Pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-Mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie Wykres 32. zrealizowanych płatności (w mln zł) i liczba beneficjentów w Działaniu Funkcjonowanie lokalnej grupy działania, narastająco do r. kwota pomocy (w mln zł) liczba beneficjentów ,7 12,6 18,0 9,3 11,2 25,8 28,3 8,6 21,7 9,8 12,9 12,9 15,1 11,2 22,7 8,6 0 Szczegółowe dane na temat realizacji poszczególnych działań w ramach PROW zawarte są w Załączniku 3, tabele S t r o n a

65 4. Program Operacyjny Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich Program finansowany jest z Europejskiego Funduszu Rybackiego (EFR) i stanowi jeden z komponentów wspólnej polityki rybołówstwa Unii Europejskiej. Na realizację Funduszu w całej Europie przeznaczono 4,3 mld euro. Polska obok Hiszpanii jest największym beneficjentem pomocy w ramach Funduszu 22. W ramach tego Programu wspierane są przedsięwzięcia na rzecz uzyskania trwałej równowagi między zasobami morskimi a zdolnością połowową polskiej floty rybackiej, a także na rzecz stworzenia nowoczesnego i konkurencyjnego sektora rybackiego w Polsce. Służy temu wsparcie m.in. adaptacji i modernizacji statków, hodowli i rybołówstwa śródlądowego, podniesienia standardów portów i zakładów przetwórstwa rybnego, a także aktywizacja lokalnych społeczności. ARiMR odpowiedzialna jest za wdrażanie trzech pierwszych osi priorytetowych, spośród pięciu: Oś Priorytetowa 1. Środki na rzecz dostosowania floty rybackiej: Środek 1.1 Pomoc publiczna z tytułu trwałego zaprzestania działalności połowowej; Środek 1.2 Pomoc publiczna z tytułu tymczasowego zaprzestania działalności połowowej; Środek 1.3 Inwestycje na statkach rybackich i selektywność; Środek 1.4 Rybactwo przybrzeżne; Środek 1.5 Rekompensaty społeczno-gospodarcze w celu zarządzania krajową flotą rybacką; Oś Priorytetowa 2. Akwakultura, rybołówstwo śródlądowe, przetwórstwo i obrót produktami rybołówstwa i akwakultury: Środek 2.1 Inwestycje w chów i hodowlę ryb; Środek 2.2 Działania wodno-środowiskowe; Środek 2.3 Środki na rzecz zdrowia zwierząt; Środek 2.4 Rybołówstwo śródlądowe; Środek 2.5 Inwestycje w zakresie przetwórstwa i obrotu; Oś Priorytetowa 3. Środki służące wspólnemu interesowi: Środek 3.1 Działania wspólne; Środek 3.2 Ochrona i rozwój fauny i flory wodnej; Środek 3.3 Inwestycje w portach rybackich, miejscach wyładunku i przystaniach; Środek 3.4 Rozwój nowych rynków i kampanie promocyjne; Środek 3.5 Projekty pilotażowe; Środek 3.6 Modyfikacja w celu zmiany przeznaczenia statków rybackich; 22 Najwięksi beneficjenci EFR - Hiszpania mln euro, Polska 734,1 mln euro, Włochy - 424,3 mln euro, Portugalia - 246,5 mln euro, Rumunia - 230,7 mln euro, Grecja 207,8 mln euro. 63 S t r o n a

66 Oś priorytetowa czwarta wdrażana jest przez Urzędy Marszałkowskie, natomiast piąta przez FAPA: Oś Priorytetowa 4. Zrównoważony rozwój obszarów zależnych od rybactwa: Środek 4.1 Rozwój obszarów zależnych od rybactwa; Środek 4.2 Wsparcie na rzecz współpracy międzyregionalnej i międzynarodowej; Oś Priorytetowa 5. Pomoc techniczna: Środek 5.1. Pomoc techniczna. Na realizację Programu przeznaczono 978,8 mln euro, w tym 734,1 mln euro ze środków unijnych i 244,7 mln z budżetu krajowego (Tabela 5). Na wdrażanie Osi 1-3 przeznaczono 616,7 mln euro (63% całego budżetu). Tabela 5. Budżet Programu Operacyjnego Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich na lata (PO Ryby ), w podziale na osie priorytetowe (w mln euro) Finansowanie Programu Operacyjnego wg osi priorytetowych Wkład publiczny ogółem Wkład EFR Wkład krajowy Oś 1. Środki na rzecz dostosowania floty rybackiej 187,35 140,51 46,84 Oś 2. Akwakultura, rybołówstwo śródlądowe, przetwórstwo i obrót produktami rybołówstwa i akwakultury 217,16 162,87 54,29 Oś 3. Środki służące wspólnemu interesowi 212,13 159,10 53,03 Oś 4. Zrównoważony rozwój obszarów zależnych od rybactwa 313,21 234,91 78,30 Oś. 5. Pomoc techniczna 48,94 36,70 12,24 RAZEM 978,79 734,09 244,70 Źródło: Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 marca 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podziału środków finansowych na realizację programu operacyjnego Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich na lata , Dz. U 2012, poz W ramach osi 1-3 (działań wdrażanych przez ARiMR) od początku uruchomienia Programu: 64 S t r o n a do oddziałów wpłynęło wniosków o dofinansowanie na kwotę 5 326,9 mln zł. Największym zainteresowaniem cieszył się Środek 1.2 Pomoc publiczna z tytułu tymczasowego zaprzestania działalności połowowej, w ramach którego wpłynęło wniosków na kwotę 308,2 mln zł oraz Środek 1.5 Rekompensaty społecznogospodarcze w celu zarządzania krajową flotą rybacką, w ramach którego wpłynęło wniosków na kwotę 218,5 mln zł, podpisano/wydano umów/decyzji na kwotę 2 376,4 mln zł, dla beneficjentów zrealizowano płatności na kwotę 1 972,0 mln zł w ramach środków wdrażanych przez ARiMR. Ponadto ARiMR wypłaciła dla 731 beneficjentów w ramach nie wdrażanych przez siebie środków 245,66 mln zł, z tego:

67 194,82 mln zł dla 713 beneficjentów osi priorytetowej 4, wdrażanej przez samorządy, 50,84 mln zł dla 18 beneficjentów Pomocy technicznej, wdrażanej przez FAPA. Wykres 33. Struktura płatności zrealizowanych przez ARiMR w ramach PO Ryby , narastająco, w mln zł i w %, wg stanu na r. Oś 5. Pomoc techniczna 50,8 2% Oś 1. Środki na rzecz dostosowania floty rybackiej 553,5 25% Oś 2. Akwakultura, rybołówstwo śródlądowe, przetwórstwo i obrót produktami rybołówstwa i akwakultury 783,1 35% Oś 4. Zrównoważony rozwój obszarów zależnych od rybactwa 194,8 9% Oś 3. Środki służące wspólnemu interesowi 635,4 29% W 2012 r.: do Oddziałów Regionalnych oraz Centrali ARiMR wpłynęły wniosków o pomoc na kwotę ponad 859,6 mln zł, zawarto/wydano umów/decyzji na kwotę 464,2 mln zł, dla środków wdrażanych przez ARiMR zrealizowano płatności dla beneficjentów na kwotę 611,0 mln zł. Ponadto ARiMR wypłaciła w 2012 r. dla 729 beneficjentów w ramach nie wdrażanych przez siebie środków 195,5 mln zł, z tego: 172,8 mln zł dla 711 beneficjentów osi priorytetowej 4, wdrażanej przez samorządy, 22,7 mln zł dla 18 beneficjentów Pomocy technicznej, wdrażanej przez FAPA. Najwięcej środków przekazano w 2012 r. beneficjentom Środka 2.2. Działania wodnośrodowiskowe (252,7 mln zł.) oraz beneficjentom ubiegającym się o wsparcie na inwestycje w portach rybackich, miejscach wyładunku i przystaniach w ramach Środka 3.3 (94,5 mln zł). 65 S t r o n a

68 Wykres 34. Struktura płatności zrealizowanych przez ARiMR w ramach PO Ryby w 2012 r., w mln zł i w %, wg stanu na r. Oś 5. Pomoc techniczna 22,7 3% Oś 4. Zrównoważony rozwój obszarów zależnych od rybactwa 172,8 21% Oś 1. Środki na rzecz dostosowania floty rybackiej 100,7 13% Oś 2. Akwakultura, rybołówstwo śródlądowe, przetwórstwo i obrót produktami rybołówstwa i akwakultury 369,3 46% Oś 3. Środki służące współnemu interesowi 141,0 17% Oś Priorytetowa 1. Środki na rzecz dostosowania floty rybackiej Głównym celem osi jest dostosowanie floty rybackiej do dostępnych żywych zasobów oraz poprawa rentowności rybołówstwa morskiego. Ponadto ważnym celem jest zapewnienie osłon społeczno-ekonomicznych, w związku z realizacją wymogów Wspólnej Polityki Rybackiej. Ze względu na swoją specyfikę oś skierowana jest do sektora rybołówstwa w obszarach nadmorskich. W związku z tym w ramach tej osi wnioski składane są przede wszystkim w trzech Oddziałach Regionalnych, w których wg stanu na r., złożono w: Zachodniopomorskim (3 524 wnioski na kwotę 417,3 mln zł); Pomorskim (2 872 wnioski na kwotę 373,8 mln zł); Warmińsko-Mazurskim (211 wniosków na kwotę 21,1 mln zł). Od początku uruchomienia Programu w ramach pierwszej osi priorytetowej większość wypłaconych środków przeznaczona była na pomoc publiczną z tytułu zaprzestania działalności połowowej (Środek 1.2 i 1.1) (wykres 35). W 2012 r. większość wypłaconych środków stanowią natomiast operacje premiowe realizowane w ramach Środka 1.4 Rybactwo przybrzeżne, tj. rybacy otrzymują pomoc w formie rekompensaty finansowej w związku z zawieszeniem działalności połowowej. 66 S t r o n a

69 Wykres 35. Struktura płatności zrealizowanych przez ARiMR w ramach Osi 1. Środki na rzecz dostosowania floty rybackiej PO Ryby , w mln zł i w %, narastająco, wg stanu na r. Środek 1.5 Rekompensaty społeczno-gospodarcze w celu zarządzania krajową flotą rybacką 24,6 4% Środek 1.1 Pomoc publiczna z tytułu trwałego zaprzestania działalności połowowej 120,6 22% Środek 1.2 Pomoc publiczna z tytułu tymczasowego zaprzestania działalności połowowej 296,3 54% Środek 1.4 Rybactwo przybrzeżne 67,5 12% Środek 1.3 Inwestycje na statkach rybackich i selektywność 44,5 8% Środek 1.1 Pomoc publiczna z tytułu trwałego zaprzestania działalności połowowej Środek uruchomiony został r. W 2012 r. nie przeprowadzano naboru wniosków. W ramach Środka ogłoszone były dwa nabory wniosków w 2011 r.: od 26 czerwca 2009 r. do 28 czerwca 2011 r.; od 1 sierpnia do 31 grudnia 2011 r. Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2012 r.: złożono 93 wnioski o dofinansowanie na kwotę 144,5 mln zł, wydano 78 decyzji na kwotę 120,6 mln zł, dla 74 różnych beneficjentów zrealizowano 78 płatności na kwotę 120,6 mln zł. W 2012 r.: wydano 5 decyzji na kwotę 4,3 mln zł, dla 9 różnych beneficjentów zrealizowano 9 płatności na kwotę 6,2 mln zł. 67 S t r o n a

70 Środek 1.2 Pomoc publiczna z tytułu tymczasowego zaprzestania działalności połowowej Środek uruchomiony został r. Do końca 2012 r. przeprowadzono pięć naborów wniosków: od 20 listopada do 31 grudnia 2008 r. 23 ; od 16 marca do 30 czerwca 2009 r. 24 ; od 26 czerwca 2009 r. do 28 czerwca 2011 r.; od 1 sierpnia do 31 grudnia 2011 r.; od 1 do 31 stycznia 2012 r. Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2012 r.: W 2012 r.: złożono wniosków o dofinansowanie na kwotę 308,2 mln zł, wydano decyzji na kwotę 294,6 mln zł, dla 767 różnych beneficjentów zrealizowano płatności na kwotę blisko 296,3 mln zł. złożono 5 wniosków o dofinansowanie na kwotę 1,04 mln zł, wydano/podpisano 21 decyzji/umów na kwotę 5,2 mln zł, dla 37 różnych beneficjentów zrealizowano 272 płatności na kwotę 7,3 mln zł. Środek 1.3 Inwestycje na statkach rybackich i selektywność W ramach osi priorytetowej 1 Inwestycje na statkach rybackich i selektywność są typowym środkiem o charakterze inwestycyjnym. Środek uruchomiony został r. Do końca 2012 r. przeprowadzono dwa nabory wniosków: od 26 czerwca 2009 r. do 28 czerwca 2011 r.; od 6 grudnia 2012 r. do 29 marca 2013 r. Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2012 r.: złożono 592 wnioski o dofinansowanie na kwotę 61,9 mln zł, podpisano 448 umów na kwotę 49,1 mln zł, dla 234 różnych beneficjentów zrealizowano 440 płatności na kwotę 44,5 mln zł. 23 Składanie wniosków w ramach Środka było możliwe przed wejściem w życie Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 26 czerwca 2009 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania, wypłaty i zwracania pomocy finansowej na realizację środków objętych osią priorytetową pierwszą zawartą w programie operacyjnym Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich i regulowane odrębnymi przepisami. 24 Jw. 68 S t r o n a

71 W 2012 r.: złożono 23 wnioski o dofinansowanie na kwotę 2,7 mln zł, podpisano 82 umowy na kwotę 15,9 mln zł, dla 105 różnych beneficjentów zrealizowano 151 płatności na kwotę 22,0 mln zł. Środek 1.4 Rybactwo przybrzeżne Środek uruchomiony został r. Do końca 2012 r. przeprowadzono dwa nabory wniosków: od 1 sierpnia do 30 października 2011 r.; od 6 kwietnia do 31 grudnia 2012 r. Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2012 r.: złożono 153 wnioski o dofinansowanie na kwotę 94,6 mln zł, podpisano umowy na kwotę 70,3 mln zł, dla różnych beneficjentów zrealizowano płatności na kwotę 67,5 mln zł. W 2012 r.: złożono 100 wniosków o dofinansowanie na kwotę 54,9 mln zł, podpisano 712 umów na kwotę 53,6 mln zł, dla 461 różnych beneficjentów zrealizowano 921 płatności na kwotę 58,1 mln zł. Środek 1.5 Rekompensaty społeczno- gospodarcze w celu zarządzania krajową flotą rybacką Środek uruchomiony został r. Do końca 2012 r. przeprowadzono cztery nabory wniosków: od 26 czerwca 2009 r. do 28 czerwca 2011 r.; od 1 sierpnia do 31 grudnia 2011 r.; od 1 stycznia do 29 lutego 2012 r.; od 1 marca do 1 października 2012 r. Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2012 r.: złożono wniosków o dofinansowanie na kwotę 218,5 mln zł, wydano 672 decyzje/umowy na kwotę 59,06 mln zł, dla 661 różnych beneficjentów zrealizowano płatności na kwotę 24,6 mln zł, 25 Wg stanu na r. 69 S t r o n a

72 W 2012 r.: złożono 124 wnioski o dofinansowanie na kwotę 11,5 mln zł, wydano 135 decyzji/umów na kwotę 14,9 mln zł, zrealizowano dla 429 beneficjentów płatności na kwotę blisko 7,0 mln zł. Oś Priorytetowa 2. Akwakultura, rybołówstwo śródlądowe, przetwórstwo i obrót produktami rybołówstwa i akwakultury Druga oś priorytetowa wdrażana jest na potrzeby sektora rybołówstwa śródlądowego oraz przetwórstwa i obrotu produktów rybołówstwa i akwakultury. Dzięki realizacji tej osi wspierani są producenci popularnego w Polsce karpia czy pstrąga oraz producenci wysokogatunkowych i smacznych produktów pochodzenia rybnego. Większość wytwarzanych produktów pochodzenia rybnego produkowana jest przez beneficjentów PO Ryby lub wdrażanego w latach ubiegłych Sektorowego Programu Operacyjnego Rybołówstwo i przetwórstwo ryb Od początku uruchomienia Programu największym zainteresowaniem w Osi 2 cieszył się Środek 2.2 Działania wodno-środowiskowe, chociaż największe kwoty płatności przypadły na Inwestycje w zakresie przetwórstwa i obrotu ( Środek 2.5) (wykres 36). Wykres 36. Struktura płatności zrealizowanych przez ARiMR w ramach osi drugiej PO Ryby , w mln zł i w %, wg stanu na r. Środek 2.1 Inwestycje w chów i hodowlę ryb 170,6 22% Środek 2.2 Działania wodnośrodowiskowe 276,5 35% Środek 2.5 Inwestycje w zakresie przetwórstwa i obrotu 326,7 42% Środek 2.4 Rybołówstwo śródlądowe 9,2 1% Środek 2.1 Inwestycje w chów i hodowlę ryb Środek uruchomiony został r. Do końca 2012 r. przeprowadzono dwa nabory wniosków: od 7 września 2009 r. do 24 maja 2010 r.; od 8 do 21 czerwca 2012 r. 70 S t r o n a

73 Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2012 r.: złożono 522 wnioski o dofinansowanie na kwotę 440,4 mln zł, podpisano 282 umowy na kwotę 201,7 mln zł, dla 212 różnych beneficjentów zrealizowano 442 płatności na kwotę 170,6 mln zł. W 2012 r.: złożono 44 wnioski o dofinansowanie na kwotę 20,2 mln zł, podpisano 12 umów na kwotę 3,2 mln zł, dla 49 różnych beneficjentów zrealizowano 69 płatności na kwotę 26,3 mln zł. Środek 2.2 Działania wodno-środowiskowe Środek uruchomiony został r. Do końca 2012 r. przeprowadzono trzy nabory wniosków: od 7 września 2009 r. do 24 maja 2010 r.; od 25 lipca do 23 sierpnia 2012 r.; od 12 do 25 września 2012 r. Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2012 r.: złożono wniosków o dofinansowanie na kwotę 627,5 mln zł, podpisano 865 umów na kwotę 283,3 mln zł, dla 457 beneficjentów zrealizowano płatności na kwotę 276,5 mln zł. W 2012 r.: złożono 741 wniosków o dofinansowanie na kwotę 186,1 mln zł, podpisano 659 umów na kwotę 156,9 mln zł, dla 452 różnych beneficjentów zrealizowano płatności na kwotę 252,7 mln zł. Środek 2.4 Rybołówstwo śródlądowe Środek uruchomiony został r. Do końca 2012 r. przeprowadzono pięć naborów wniosków: od 7 września 2009 r. do 24 maja 2010 r.; od 25 czerwca do 23 lipca 2010 r.; od 11 do 25 lutego 2011 r.; od 15 do 29 lipca 2011 r.; od 27 grudnia 2011 do 10 stycznia 2012 r. 71 S t r o n a

74 Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2012 r.: złożono 156 wniosków o dofinansowanie na kwotę 33,4 mln zł, podpisano 96 umów na kwotę 10,6 mln zł, dla 31 różnych beneficjentów zrealizowano 100 płatności na kwotę 9,2 mln zł. W 2012 r.: złożono 23 wnioski o dofinansowanie na kwotę 7,1 mln zł, podpisano 25 umów na kwotę 4,2 mln zł, dla 23 różnych beneficjentów zrealizowano 39 płatności na kwotę 5,1 mln zł. Środek 2.5 Inwestycje w zakresie przetwórstwa i obrotu Środek uruchomiony został r. Do końca 2012 r. przeprowadzono trzy nabory wniosków: od 7 września 2009 r. do 24 maja 2010 r.; od 25 czerwca do 9 lipca 2010 r.; od 25 lipca do 23 sierpnia 2012 r. Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2012 r.: złożono 519 wniosków o dofinansowanie na kwotę 1 366,9 mln zł, podpisano 264 umowy na kwotę 439,1 mln zł, dla 153 różnych beneficjentów zrealizowano 324 płatności na kwotę 326,7 mln zł. W 2012 r.: złożono 157 wniosków o dofinansowanie na kwotę 369,9 mln zł, podpisano 51 umów na kwotę 115,6 mln zł, dla 57 różnych beneficjentów zrealizowano 73 płatności na kwotę 85,3 mln zł. Oś Priorytetowa 3. Środki służące wspólnemu interesowi W ramach osi trzeciej realizowane są operacje, których znaczenie jest istotne nie tylko dla bezpośredniego beneficjenta lecz przede wszystkim dla szerszej grupy społeczeństwa. W przypadku Osi 3 wdrażane są bardzo zróżnicowane projekty, począwszy od wielkich inwestycji polegających na budowie i modernizacji portów, projektów badawczych realizowanych przez instytucje naukowe, budowę przepławek 26, a skończywszy na kampaniach promujących spożycie produktów rybnych oraz udziale w szkoleniach i targach. W ramach osi priorytetowej 3 nabór wniosków o dofinansowanie w 2012 r. był prowadzony w ramach trzech środków: 3.1 Działania wspólne, 3.2 Ochrona i rozwój fauny i flory wodnej, 3.3 Inwestycje w portach rybackich, miejscach wyładunku i przystaniach. Zarówno od początku realizacji tej 26 Budowla hydrologiczna umożliwiająca wędrówkę ryb migrujących. 72 S t r o n a

75 Osi (wykres 37), jak i w 2012 r. Agencja wypłaciła największe kwoty w ramach inwestycji realizowanych w portach rybackich, miejscach wyładunku i przystaniach (Środek 3.3). Wykres 37. Struktura płatności zrealizowanych przez ARiMR w ramach osi trzeciej PO Ryby , w mln zł i w %, wg stanu na r. Środek 3.5 Projekty pilotażowe 25,6 4% Środek 3.1 Działania wspólne 48,2 8% Środek 3.2 Ochrona i rozwój fauny i flory wodnej 32,7 5% Środek 3.4 Rozwój nowych rynków i kampanie promocyjne 45,3 7% Środek 3.3 Inwestycje w portach rybackich, miejscach wyładunku i przystaniach 483,7 76% Środek 3.1 Działania wspólne Środek uruchomiony został r. Do końca 2012 r. przeprowadzono trzy nabory wniosków: od 30 września 2009 r. do 7 marca 2011 r.; od 6 do 19 lipca 2012 r.; od 20 lipca do 3 sierpnia 2012 r. Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2012 r.: złożono 183 wnioski o dofinansowanie na kwotę 319,2 mln zł, podpisano 71 umów na kwotę 74,6 mln zł, dla 23 różnych beneficjentów zrealizowano 68 płatności na kwotę 48,2 mln zł. W 2012 r.: złożono 95 wniosków o dofinansowanie na kwotę 125,6 mln zł, podpisano 37 umów na kwotę 48,6 mln zł, dla 16 różnych beneficjentów zrealizowano 43 płatności na kwotę 32,6 mln zł. 73 S t r o n a

76 Środek 3.2 Ochrona i rozwój fauny i flory wodnej Środek uruchomiony został r. Do końca 2011 r. przeprowadzono dwa nabory wniosków: od 30 września 2009 r. do 7 marca 2011 r.; od 14 do 27 sierpnia 2012 r. Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2012 r.: złożono 25 wniosków o dofinansowanie na kwotę 194,0 mln zł, podpisano 10 umów na kwotę 65,4 mln zł, dla 7 różnych beneficjentów zrealizowano 15 płatności na kwotę 32,7 mln zł. W 2012 r.: złożono 2 wnioski o dofinansowanie na kwotę 14,2 mln zł, podpisano 1 umowę na kwotę 7 mln zł, dla 3 różnych beneficjentów zrealizowano 4 płatności na kwotę 6,1 mln zł. Środek 3.3 Inwestycje w portach rybackich, miejscach wyładunku i przystaniach Środek uruchomiony został r. Do końca 2012 r. przeprowadzono dwa nabory wniosków: od 30 września 2009 r. do 7 marca 2011 r.; od 20 lipca do 2 sierpnia 2012 r. Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2012 r.: złożono 138 wniosków o dofinansowanie na kwotę 1 149,5 mln zł, podpisano 94 umowy na kwotę 589,6 mln zł, dla 25 różnych beneficjentów zrealizowano 109 płatności na kwotę 483,7 mln zł. W 2012 r.: złożono 24 wnioski o dofinansowanie na kwotę 66,4 mln zł, podpisano 16 umów na kwotę 34,8 mln zł, dla 13 różnych beneficjentów zrealizowano 26 płatności na kwotę 94,5 mln zł. Środek 3.4 Rozwój nowych rynków i kampanie promocyjne Środek uruchomiony został r. Do końca 2012 r. przeprowadzono jeden nabór wniosków: od 30 września 2009 r. do 7 marca 2011 r. 74 S t r o n a

77 Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2012 r.: złożono 270 wniosków o dofinansowanie na kwotę 235,5 mln zł, podpisano 85 umów na kwotę 53,1 mln zł, dla 68 beneficjentów zrealizowano 106 płatności na kwotę 45,3 mln zł. W 2012 r. dla 11 różnych beneficjentów zrealizowano 12 płatności na kwotę 5,5 mln zł. Środek 3.5 Projekty pilotażowe Środek uruchomiony został r. Do końca 2012 r. przeprowadzono jeden nabór wniosków: od 30 września 2009 r. do 7 marca 2011 r. Od początku uruchomienia Programu, wg danych na 31 grudnia 2012 r.: złożono 29 wniosków o dofinansowanie na kwotę 132,6 mln zł, podpisano 10 umów na kwotę 65,3 mln zł, dla 7 różnych beneficjentów zrealizowano 15 płatności na kwotę 25,6 mln zł. W 2012 r. dla 4 różnych beneficjentów zrealizowano 4 płatności na kwotę 2,2 mln zł. Szczegółowe dane na temat złożonych wniosków, podpisanych umów i zrealizowanych płatności w ramach działań wdrażanych przez ARiMR w PO RYBY zawarte są w Załączniku 3, tabela S t r o n a

78 IV. REALIZACJA INSTRUMENTÓW POMOCY KRAJOWEJ 1. Preferencyjne kredytowanie rolnictwa i przetwórstwa produktów rolnych W 2012 r. ARiMR kontynuowała realizację pomocy finansowej w formie dopłat do oprocentowania kredytów udzielonych do 30 kwietnia 2007 r. na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 stycznia 1996 r. w sprawie szczegółowych kierunków działań ARiMR oraz sposobów ich realizacji (Dz. U. Nr 16, poz. 82 ze zm.). We wskazanym zakresie Agencja współpracowała z 16 bankami. W 2012 r. ARiMR kontynuowała realizację pomocy finansowej w formie dopłat do oprocentowania kredytów na warunkach dostosowanych do wytycznych Wspólnoty w sprawie pomocy państwa w sektorze rolnym i leśnym na lata Aktem prawa krajowego umożliwiającym stosowanie pomocy było rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 stycznia 2009 r. w sprawie realizacji niektórych zadań ARiMR (Dz. U. z 2009 r. Nr 22, poz. 121 ze zm.). Ponadto ARiMR udzielała pomocy finansowej w formie częściowej spłaty kapitału kredytu na realizację inwestycji w gospodarstwach rolnych symbol CSK. Kredyty z dopłatami do oprocentowania oferowane były w ramach 12 linii kredytowych: kredyt na realizację inwestycji w gospodarstwach rolnych, działach specjalnych produkcji rolnej i przetwórstwie produktów rolnych oraz na zakup akcji lub udziałów - symbol nip; kredyt na zakup użytków rolnych - symbol nkz; kredyt na utworzenie lub urządzenie gospodarstw rolnych przez osoby, które nie ukończyły 40 roku życia - symbol nmr; kredyt na realizację inwestycji w rolnictwie i przetwórstwie produktów rolnych oraz na zakup akcji lub udziałów przez grupy producentów rolnych utworzone na podstawie ustawy z dnia 15 września 2000 r. o grupach producentów rolnych i ich związkach oraz o zmianie innych ustaw (Dz. U. z 2000 r. Nr 88, poz. 983 ze zm.) symbol ngp; kredyt na zakup użytków rolnych przeznaczonych na utworzenie lub powiększenie gospodarstwa rodzinnego w rozumieniu ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (tekst jednolity Dz. U. z 2012 r., poz. 803) - symbol ngr; kredyt na realizację inwestycji w zakresie nowych technologii produkcji w rolnictwie zapewniających wysoką jakość produktu symbol nnt; kredyt w ramach Branżowego programu rozwoju wspólnego użytkowania maszyn i urządzeń rolniczych - symbol nbr10; kredyt w ramach Branżowego programu restrukturyzacji przetwórstwa ziemniaka na skrobię w Polsce - symbol nbr13; kredyt na realizację inwestycji w ramach Programu wspierania restrukturyzacji i modernizacji przemysłu mięsnego, chłodnictwa składowego i przetwórstwa jaj w Polsce - symbol nbr14; 27 kredyty preferencyjne na warunkach dostosowanych do przepisów UE udzielane są od 1 maja 2007 r. 76 S t r o n a

79 kredyt na realizację inwestycji w ramach Branżowego programu mleczarstwa - symbol nbr15; kredyt inwestycyjny na wznowienie produkcji w gospodarstwach rolnych i działach specjalnych produkcji rolnej, w których wystąpiły szkody spowodowane przez suszę, grad, deszcz nawalny, ujemne skutki przezimowania, przymrozki wiosenne, powódź, huragan, piorun, obsunięcie się ziemi lub lawinę symbol nkl01; kredyt obrotowy na wznowienie produkcji w gospodarstwach rolnych i działach specjalnych produkcji rolnej, w których wystąpiły szkody spowodowane przez suszę, grad, deszcz nawalny, ujemne skutki przezimowania, przymrozki wiosenne, powódź, huragan, piorun, obsunięcie się ziemi lub lawinę symbol nkl02. Określone w rozporządzeniu Rady Ministrów przeznaczenie kredytów jest szerokie i umożliwia realizację większości inwestycji związanych z produkcją w gospodarstwach rolnych i działach specjalnych produkcji rolnej, a także z przetwarzaniem produktów rolnych. Osoby prowadzące lub zamierzające prowadzić gospodarstwa rolne lub działy specjalne produkcji rolnej mogą zaciągnąć kredyt preferencyjny m. in. na: zakup, budowę, przebudowę, remont połączony z modernizacją budynków lub budowli służących do produkcji rolnej, przechowywania, magazynowania, przygotowywania produktów rolnych do sprzedaży, w tym sprzedaży bezpośredniej wraz ze zlokalizowanymi w tych budynkach pomieszczeniami higieniczno sanitarnymi; zakup lub instalację maszyn, urządzeń lub wyposażenia służącego do prowadzenia produkcji rolnej, przechowywania, magazynowania, przygotowywania produktów rolnych do sprzedaży, w tym sprzedaży bezpośredniej, obejmujących w szczególności: sprzęt do uprawy, pielęgnacji, ochrony, nawożenia oraz zbioru roślin, ciągniki rolnicze, przyczepy rolnicze, maszyny lub urządzenia do przygotowywania, przechowywania, czyszczenia, sortowania, kalibrowania lub konfekcjonowania produktów rolnych, maszyny lub urządzenia do przygotowywania lub składowania pasz, maszyny lub urządzenia do pojenia zwierząt i zadawania pasz, urządzenia do pozyskiwania lub przechowywania mleka; zakup użytków rolnych, przy czym żadna z preferencyjnych linii kredytowych nie może zostać przeznaczona na zakup gruntów rolnych w części powodującej przekroczenie powierzchni gospodarstwa rolnego ponad 300 ha; zakładanie lub wyposażanie sadów lub plantacji wieloletnich, w tym plantacji roślin energetycznych; budowę ujęć wody, zakup i instalację urządzeń do uzdatniania, rozprowadzania lub magazynowania wody lub do nawodnień ciśnieniowych; zakup komputerów i oprogramowań służących ułatwieniu prowadzonej działalności rolniczej, w tym programów księgowych. Zakłady zajmujące się przetwarzaniem produktów rolnych mogą ubiegać się o kredyty z dopłatami do oprocentowania m. in. na: budowę lub remont połączony z modernizacją budynków lub budowli służących do przetwórstwa i magazynowania produktów rolnych, w tym infrastruktury technicznej stanowiącej integralną część tych budynków lub budowli; zakup lub zakup i instalację maszyn i urządzeń do magazynowania lub przygotowania produktów rolnych do przetwarzania, zapewniających utrzymanie jakości 77 S t r o n a

80 i bezpieczeństwo żywności, magazynowania produktów lub półproduktów oraz ich przygotowania do sprzedaży; zakup lub zakup i instalację aparatury pomiarowej, kontrolnej oraz sprzętu do sterowania procesem produkcji lub magazynowania; zakup komputerów i oprogramowań służących do zarządzania przedsiębiorstwem oraz do sterowania procesem produkcji lub magazynowania; zakup środków transportu niezbędnych dla sprawnego przebiegu procesu technologicznego lub do magazynowania, a także zakup specjalistycznych środków transportu przeznaczonych do dostaw surowca lub zbytu produktów, zapewniających spełnienie warunków bezpieczeństwa żywności lub dobrostanu zwierząt; wdrażanie procedury systemów zarządzania jakością. Ponadto, przy udziale kredytu (linia nip) z dopłatami do oprocentowania stosowanymi na zasadach pomocy de minimis producenci rolni prowadzący gospodarstwo rolne lub dział specjalny produkcji rolnej mogą nabywać: akcje lub udziały spółek prowadzących działalność w zakresie przetwórstwa produktów rolnych lub przetwórstwa ryb, skorupiaków i mięczaków; udziały jednoosobowych spółek Skarbu Państwa utworzonych w celu prowadzenia działalności w zakresie sztucznego unasienniania na podstawie art. 37 ust. 1 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich (Dz. U. z 2002 r. Nr 207, poz oraz z 2004 r. Nr 91, poz. 866). Akcje lub udziały spółek prowadzących działalność w zakresie przetwórstwa produktów rolnych lub przetwórstwa ryb, skorupiaków i mięczaków mogą także nabywać grupy producentów rolnych (przy udziale kredytu z dopłatą do oprocentowania - linia ngp). Inwestycje w przetwórstwie produktów rolnych przy udziale kredytów preferencyjnych mogą być realizowane zarówno przez małe i średnie przedsiębiorstwa jak i przedsiębiorstwa duże, przy czym w przypadku dużych przedsiębiorstw dopłaty Agencji stosowane są na zasadach pomocy de minimis. W 2012 r. wprowadzono dodatkowe ograniczenia dotyczące podmiotów ubiegających się o kredyty na realizację inwestycji w przetwórstwie produktów rolnych, które przedstawiono w części dotyczącej zmian w zasadach udzielania kredytów. Przedmiotem preferencyjnego kredytowania może być zakup użytków rolnych, budynków i budowli, o ile w okresie 10 ostatnich lat nie została przyznana pomoc ze środków publicznych na ich zakup. Kupowane przy udziale kredytów maszyny i urządzenia w dniu sprzedaży nie mogą być starsze niż 5 lat i nie mogły być wcześniej nabyte z wykorzystaniem środków pochodzących ze środków publicznych. Kredyty na zakup używanych maszyn i urządzeń mogą być udzielane wyłącznie małym lub średnim przedsiębiorstwom. kredytów nie może przekraczać: 80% wartości nakładów inwestycyjnych na gospodarstwo rolne (90% - linia ngr), nie więcej jednak niż 4 mln zł; 70% wartości nakładów inwestycyjnych w działach specjalnych produkcji rolnej, nie więcej niż 8 mln zł; 70% wartości nakładów inwestycyjnych w przetwórstwie produktów rolnych nie więcej niż 16 mln zł; 78 S t r o n a

81 80% wartości akcji lub udziałów spółek prowadzących działalność w zakresie przetwórstwa produktów rolnych lub przetwórstwa ryb, skorupiaków i mięczaków i nie więcej niż 4 mln zł (linia nip) lub 5 mln zł (linia ngp); 80% wartości udziałów jednoosobowych spółek Skarbu Państwa utworzonych w celu prowadzenia działalności w zakresie sztucznego unasienniania, nie więcej niż 4 mln zł. Jednocześnie kwota kredytów na zakup użytków rolnych udzielanych od 18 września 2012 r. nie może przekraczać 1,5 mln zł dla jednego podmiotu. Różnica między wartością nakładów inwestycyjnych, a kwotą udzielonego kredytu stanowi wkład własny kredytobiorcy. Wkład własny obejmuje wyłącznie nakłady związane z inwestycją realizowaną w oparciu o kredyt. W przypadku kredytów klęskowych nie wymaga się od kredytobiorcy wniesienia wkładu własnego. Wysokość kredytów klęskowych nie może przekraczać wartości odtworzeniowej środków trwałych (linia nkl01) lub kwoty obniżenia dochodu (linia nkl02), które są określane w opinii wojewody. Jednocześnie maksymalne kwoty kredytów nie mogą przekraczać 4 mln zł dla gospodarstw rolnych lub 8 mln zł dla działów specjalnych produkcji rolnej. Począwszy od dnia 18 września 2012 r. oprocentowanie kredytów preferencyjnych nie może wynosić więcej niż 1,5 stopy redyskontowej weksli przyjmowanych od banków do redyskonta przez Narodowy Bank Polski w stosunku rocznym. Część oprocentowania płacona przez kredytobiorcę w przypadku kredytów inwestycyjnych jest taka sama we wszystkich liniach kredytowych i wynosi 0,4 oprocentowania kredytu, nie mniej jednak niż 3%. Pozostałą część oprocentowania płaci Agencja. Natomiast w przypadku kredytów klęskowych kredytobiorca płaci oprocentowanie w wysokości 1,5% - jeżeli w dniu wystąpienia tych szkód co najmniej 50% powierzchni upraw rolnych, z wyłączeniem łąk i pastwisk, lub co najmniej 50% liczby zwierząt gospodarskich w gospodarstwie rolnym lub dziale specjalnym produkcji rolnej było ubezpieczonych co najmniej od jednego z ryzyk, tj. suszy, gradu, deszczu nawalnego, ujemnych skutków przezimowania, przymrozków wiosennych, powodzi, huraganu, pioruna, obsunięcia się ziemi lub lawiny. Jeżeli brak było stosownej umowy ubezpieczenia, to oprocentowanie płacone przez kredytobiorcę wynosiło 4,125% na dzień 31 grudnia 2012 r. Okres kredytowania zależy od linii kredytowej i wynosi od 4 do 20 lat: ngr 20 lat (karencja w spłacie kredytu 2 lata); nmr, ngp, nkz, nnt 15 lat (karencja: nmr, nkz, nnt 2 lata, ngp 3 lata); nip, nbr, (karencja 2 lata, nbr 3 lata); nkl01 8 lat, a w przypadku zakupu materiału szkółkarskiego na odtworzenie sadu 5 lat (karencja 2 lata); nkl02 4 lata. Rozporządzenie Rady Ministrów, na mocy którego w 2012 r. udzielana była pomoc w formie dopłat do oprocentowania, zawiera zapisy określające intensywność pomocy. Wskaźnik intensywności wyrażony jest w procentach, jako udział kwoty pomocy przeznaczonej na realizację inwestycji w kwocie kredytu. Maksymalna intensywność pomocy wynosi: dla gospodarstw rolnych i działów specjalnych produkcji rolnej: 40% (lub 50% - linia nmr) kwoty udzielonego kredytu; 79 S t r o n a

82 80 S t r o n a 50% (lub 60% - linia nmr) kwoty udzielonego kredytu - w przypadku inwestycji realizowanej w gospodarstwie rolnym lub w dziale specjalnym produkcji rolnej położonym na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW), obszarach NATURA 2000 oraz związanych z wdrażaniem Ramowej Dyrektywy Wodnej; dla przetwórstwa produktów rolnych - 50% kwoty kredytu; dla kredytów udzielonych na zakup akcji lub udziałów - 50% kwoty kredytu. W przypadku kredytów klęskowych, intensywność pomocy nie może przekraczać 80% wskazanej w opinii Wojewody wartości odtworzeniowej środków trwałych (linia nkl01) lub kwoty obniżenia dochodu (linia nkl02). Pomoc jest zwiększona do 90% w przypadku gospodarstw położonych na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW), obszarach NATURA 2000 oraz związanych z wdrażaniem Ramowej Dyrektywy Wodnej. W umowach kredytów określana jest maksymalna kwota dopłat do oprocentowania kredytu możliwych do przekazania w całym okresie kredytowania. Procedura ubiegania się o kredyt inwestycyjny z dopłatami ARiMR do oprocentowania obejmuje przygotowanie planu inwestycji i złożenie przez wnioskodawcę w banku wniosku o kredyt wraz z planem inwestycji oraz kompletem dokumentów wymaganych przez bank. Podmioty ubiegające się o kredyt z dopłatami Agencji do oprocentowania, stosowanymi jako pomoc de minimis, dodatkowo dołączają m.in. informację o pomocy de minimis otrzymanej w bieżącym roku budżetowym i w ciągu 2 lat budżetowych go poprzedzających. Decyzję o udzieleniu kredytu podejmuje bank. W przypadku kredytów klęskowych formalnym dokumentem potwierdzającym wystąpienie szkody jest opinia Wojewody, dotycząca zakresu i wysokości szkód spowodowanych przez klęskę. Formularz opinii został opracowany przez Agencję przy udziale MRiRW i przekazany Wojewodom. Aby uzyskać kredyt klęskowy należy złożyć w banku wniosek o kredyt wraz z opinią Wojewody i innymi dokumentami wymaganymi przez bank. Zaciągnięcie kredytu klęskowego inwestycyjnego - linia nkl01 wymaga ponadto przedstawienia w banku planu inwestycji. W przypadku kredytów na realizację inwestycji w gospodarstwach rolnych z częściową spłatą kapitału (linia CSK) Agencja nie stosuje dopłat do oprocentowania, ale udziela pomocy polegającej na spłacie za kredytobiorcę części kapitału kredytu. Podstawą prawną do udzielania tej formy pomocy jest 3 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 stycznia 2009 r. w sprawie realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz. U. Nr 22, poz. 121 ze zm.). Maksymalna kwota pomocy Agencji w formie częściowej spłaty kapitału kredytu może wynosić zł i wypłacana jest w dwóch ratach: I rata pomocy - w wysokości 75% kwoty pomocy (maksymalnie zł), II rata pomocy - w wysokości 25% kwoty pomocy (maksymalnie zł). Jednocześnie wysokość pomocy w formie częściowej spłaty kapitału nie może być wyższa niż 35% kredytu. Kredyt z częściową spłatą kapitału adresowany jest do gospodarstw rolnych, niezależnie od ich formy prawnej. O kredyt mogą ubiegać się osoby fizyczne (z wyłączeniem emerytów i rencistów mających ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy), osoby prawne

83 i jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, które podejmują lub prowadzą działalność rolniczą na gruntach własnych lub dzierżawionych w okresach wieloletnich. Przeznaczenie kredytu z linii CSK jest analogiczne jak w przypadku kredytów z dopłatą Agencji do oprocentowania udzielanych na inwestycje w gospodarstwach rolnych. kredytu nie może przekroczyć 80% wartości nakładów inwestycyjnych na gospodarstwo rolne i wynosić więcej niż 4 mln zł. Różnica między wartością nakładów inwestycyjnych, a kwotą kredytu stanowi wkład własny kredytobiorcy (co najmniej 20% wartości inwestycji). Wkład własny może zostać przeznaczony na sfinansowanie nakładów związanych z inwestycją i zgodnych z listą nakładów wymienioną w przeznaczeniu kredytu. Okres kredytowania nie może być krótszy niż 5 lat i dłuższy niż 10 lat. Pozostałe warunki kredytowania, tj. ewentualną karencję w spłacie kredytu oraz wysokość oprocentowania kredytu producent rolny ustala z bankiem. Procedura ubiegania się o kredyt obejmuje złożenie w banku wniosku o kredyt wraz z planem inwestycji, oświadczeniami sporządzonymi wg wzorów określonych przez Agencję oraz kompletem dokumentów wymaganych przez bank (wzór wniosku określa bank). W 2012 r. kredyty z dopłatami ARiMR do oprocentowania udzielane były przez sześć banków, a kredyty z częściową spłatą kapitału kredytu przez pięć banków, z którymi Agencja zawarła umowy o współpracy (Załącznik 4, tabela 1). Zmiany w zasadach udzielania kredytów z dopłatą ARiMR do oprocentowania oraz kredytów udzielanych z częściową spłatą kapitału w 2012 r. W 2012 r. wprowadzono m.in. następujące modyfikacje warunków i zasad udzielania kredytów z dopłatą ARiMR do oprocentowania oraz kredytów z częściową spłatą kapitału kredytu: wprowadzenie nowej definicji rolnika indywidualnego, a także określenie sposobu potwierdzania posiadania kwalifikacji rolniczych; rozszerzenie przeznaczenia kredytów klęskowych inwestycyjnych (linia nkl01) o nakłady na odtworzenie elementów infrastruktury technicznej wpływających bezpośrednio na warunki prowadzenia działalności rolniczej; dodanie zapisu, że dopłaty do oprocentowania kredytu podlegają zwrotowi, a następne nie przysługują, jeżeli nie został osiągnięty cel wskazany w planie inwestycji i umowie kredytu; rozszerzenie zapisu umożliwiającego częściowy zwrot dopłat do oprocentowania kredytów o przypadek, w którym kredytobiorca w części nie uruchomił działalności zgodnie z planem inwestycji i umową kredytu, ale cel inwestycji został osiągnięty; umożliwienie wydłużania terminu na udokumentowanie wydatków finansowanych kredytem do maksymalnie sześciu miesięcy od dnia pobrania środków finansowych z rachunku kredytowego; umożliwienie, aby w przypadku braku pisemnej wieloletniej umowy dzierżawy przy udzielaniu kredytów klęskowych obrotowych uwzględniane były dzierżawione grunty rolne wskazane we wniosku o płatność w roku wystąpienia szkód; usunięciu możliwości wsparcia kredytem preferencyjnym zakupu użytków rolnych w celu wniesienia ich jako wkład do rolniczej spółdzielni produkcyjnej; 81 S t r o n a

84 obniżenie wskaźnika dotyczącego ustalenia wysokości oprocentowania kredytów z 1,6 do 1,5 stopy redyskontowej weksli przyjmowanych od banków do redyskonta przez Narodowy Bank Polski; ustalenie tego samego poziomu dopłat Agencji do oprocentowania dla wszystkich linii kredytów inwestycyjnych; podwyższenie minimalnego oprocentowania dla kredytobiorcy z 2% do 3% w przypadku kredytów inwestycyjnych i z 0,1% do 1,5% w przypadku kredytów klęskowych udzielanych producentom rolnym posiadającym stosowne umowy ubezpieczenia; zmniejszenie maksymalnej kwoty kredytu na zakup użytków rolnych dla jednego podmiotu z 4 mln zł do wysokości 1,5 mln zł; ograniczenie do spółdzielni i grup producentów rolnych możliwości udzielania preferencyjnych kredytów na inwestycje w przetwórstwie produktów rolnych; rozszerzenie na wszystkie linie kredytowe zakazu udzielania kredytów na zakup użytków rolnych w celu utworzenia nowego gospodarstwa rolnego o powierzchni mniejszej od średniej powierzchni użytków rolnych w gospodarstwach rolnych w danym województwie. Akcja kredytowa w 2012 r. w zakresie kredytów preferencyjnych W 2012 r. banki udzieliły ogółem kredytów inwestycyjnych z dopłatą Agencji do oprocentowania i kredytów z częściową spłatą kapitału na łączną kwotę 2 998,45 mln zł 28. Tabela 6. i kwota kredytów inwestycyjnych z dopłatą ARiMR do oprocentowania udzielonych w okresie r., wg linii kredytowych Linie kredytowe (mln zł) Kredyty na zakup gruntów (nkz) ,65 Kredyty dla młodych rolników (nmr) ,18 Kredyty w zakresie nowych technologii (nnt) ,32 Kredyty inwestycyjne podstawowe (nip) ,35 Kredyty na zakup nieruchomości rolnych (ngr) ,02 Kredyty branżowe (nbr) ,94 Kredyty dla grup producentów (ngp) 8 10,69 Kredyty z częściową spłatą kapitału (CSK) ,30 Razem ,45 W strukturze preferencyjnych kredytów inwestycyjnych przeważają kredyty zaciągnięte na realizację inwestycji w gospodarstwach rolnych i działach specjalnych produkcji rolnej, których w 2012 r. udzielono (99,9% wszystkich kredytów) w łącznej kwocie 2 961,49 mln zł (98,8%). W przetwórstwie produktów rolnych udzielonych zostało 15 kredytów na kwotę 36,97 mln zł. 28 wg stanu na dzień r. 82 S t r o n a

85 Dolnośląskie Kujawsko - Pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko - Mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie Najwięcej kredytów udzielono w ramach linii kredytowej na zakup użytków rolnych (43%), na utworzenie lub urządzenie gospodarstw rolnych przez osoby, które nie przekroczyły 40 roku życia (33%) oraz na realizację inwestycji w ramach nowych technologii (9%). Wykres 38. i kwota preferencyjnych kredytów inwestycyjnych oraz kredytów z częściową spłatą kapitału udzielonych przez banki w 2012 r., w mln zł 1 200,00 kwota kredytów (w mln zł) liczba kredytów , , , ,24 912,21 890,44 51,29 32,28 17,00 SGB Bank S.A. BPS S.A. BGŻ S.A. ING Bank Śląski S.A. Bank Zachodni WBK S.A. Bank Pekao S.A. 0 W układzie wojewódzkim największe kwoty kredytów inwestycyjnych udzielone zostały w województwach: mazowieckim 560,5 mln zł (2 071 kredytów), wielkopolskim 536,2 mln zł (1 761 kredytów), kujawsko-pomorskim 329,5 mln zł (1 460 kredytów), warmińskomazurskim 270,5 mln zł (922 kredytów) i podlaskim 244,1 mln zł (1 011 kredytów). Wykres 39. i kwota preferencyjnych kredytów inwestycyjnych oraz kredytów z częściową spłatą kapitału udzielonych w 2012 r., wg województw 600,0 kwota kredytów (w mln zł) liczba kredytów , , ,0 200, ,0 0, ,3 329,5 162,8 49,7 161, ,0 560,5 132, ,6 224,1 152, , ,5 270,5 536,2 115, S t r o n a

86 W 2012 r. największe kwoty preferencyjnych kredytów inwestycyjnych przeznaczone zostały na: zakup gruntów rolnych (w ramach kodu 110) mln zł (65,7 tys. ha); zakup, budowę, modernizację, adaptację i remont budynków (w ramach kodów 101,102,103,104,105) 813 mln zł (2 433,8 tys. m 2 ); zakup maszyn lub urządzeń ( w ramach kodu 111,114,116) 376 mln zł ( szt.); zakup ciągników (w ramach kodu 112) 325 mln zł (2 166 szt.); zakup kombajnów (w ramach kodu 113) 93 mln zł (273 szt.). W 2012 r. największą popularnością wśród rolników cieszyły się kredyty inwestycyjne na zakup użytków rolnych - nkz i dla młodych rolników - nmr. Z udzielonych kredytów z linii nkz (95,0%) kredytów miało na celu powiększenie istniejącego gospodarstwa rolnego, a 269 (5,0%) utworzenie nowego gospodarstwa. Korzystając z kredytów z linii nkz rolnicy zakupili 56,3 tys. ha użytków. Natomiast młodzi rolnicy skorzystali z kredytów z linii nmr z czego (96,9%) przeznaczyli na rozwój istniejących gospodarstw rolnych, a 128 (3,1%) na utworzenie nowych gospodarstw. Od początku stosowania pomocy w formie dopłat do oprocentowania kredytów inwestycyjnych, tj. od 1994 r. do końca 2012 r., udzielono łącznie kredytów inwestycyjnych na kwotę ,74 mln zł. Natomiast poczynając od października 2010 r. udzielono łącznie 605 kredytów z częściową spłatą kapitału na kwotę 69,7 mln zł. Kredyty klęskowe Kredyty na wznowienie produkcji na obszarach dotkniętych klęskami żywiołowymi, udzielane są na podstawie zapisu 2 pkt. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 stycznia 2009 r. w sprawie szczegółowego zakresu i kierunków działań ARiMR oraz sposobów ich realizacji (Dz. U. z 2009 r. Nr 22, poz. 121 ze zm.). W 2012 r. banki udzieliły ogółem kredytów klęskowych z dopłatą Agencji do oprocentowania na łączną kwotę 464,7 mln zł 29. Tabela 7. i kwota kredytów klęskowych z dopłatą ARiMR do oprocentowania udzielonych w 2012 r. Linie kredytowe (mln zł) Kredyty klęskowe inwestycyjne 60 7,8 Kredyty klęskowe obrotowe ,9 Razem ,7 Od początku stosowania pomocy w formie dopłat do oprocentowania kredytów klęskowych, tj. od 1994 r. do końca 2012 r., udzielono łącznie kredytów klęskowych na kwotę mln zł. Szczegółowe informacje na temat kredytów zawarte są w Załączniku 4 (tabele od 1 do 19). 29 Wg stanu na r. 84 S t r o n a

87 2. Poręczenia i gwarancje spłaty kredytów bankowych W 2012 r. działając na podstawie 11 i 13 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 stycznia 2009 r. w sprawie realizacji zadań ARiMR (Dz. U. Nr 22, poz. 121 ze zm.) Agencja mogła udzielać: poręczeń i gwarancji spłaty kredytów inwestycyjnych, a także poręczeń i gwarancji spłaty kredytów na zakup akcji lub udziałów spółek prowadzących działalność w zakresie przetwórstwa produktów rolnych lub przetwórstwa ryb, skorupiaków i mięczaków oraz kredytów na zakup udziałów jednoosobowych spółek Skarbu Państwa utworzonych w celu prowadzenia działalności w zakresie sztucznego unasienniania, poręczeń i gwarancji spłaty kredytów klęskowych, poręczeń spłaty kredytów studenckich przeznaczonych dla studentów z obszarów wiejskich. Działalność w zakresie poręczeń i gwarancji spłaty kredytów inwestycyjnych oraz kredytów na zakup akcji lub udziałów Agencja w 2012 r. nie otrzymała wniosków o udzielanie poręczeń i gwarancji, w związku z tym nie udzielała poręczeń i gwarancji spłaty kredytów inwestycyjnych. Od początku stosowania pomocy, tj. od 1994 r. Agencja udzieliła ogółem 201 poręczeń i gwarancji na łączną kwotę tys. zł, w tym 187 poręczeń na kwotę tys. zł oraz 14 gwarancji na łączną kwotę tys. zł Na dzień r. Agencja posiadała zobowiązania niewymagalne w wysokości tys. zł. z tytułu 51 czynnych poręczeń spłaty kredytów inwestycyjnych przy braku zobowiązań z tytułu gwarancji. W 2012 r. Agencja nie realizowała roszczeń banków kredytujących z tytułu udzielonych poręczeń spłaty kredytów inwestycyjnych. Natomiast wartość zrealizowanych transakcji od początku stosowania pomocy wynosiła tys. zł, w tym: z tytułu 8 poręczeń w łącznej wysokości tys. zł oraz z tytułu 3 gwarancji w łącznej wysokości 188 tys. zł. W odniesieniu do ogólnej wartości udzielonych poręczeń i gwarancji udział zobowiązań, które wymagały realizacji przez Agencję na koniec 2012 r., wynosił 2,2%. Wszystkie gwarancje i poręczenia udzielane są bankom, które posiadają zawarte z Agencją umowy o współpracy, a mianowicie: BPS S.A., BGŻ S.A., SGB-Bank S.A., BZ WBK S.A., ING Bank Śląski S.A. oraz Pekao S.A. Działalność w zakresie poręczeń spłaty kredytów studenckich Przy udzielaniu poręczeń spłaty kredytów studenckich, przeznaczonych dla studentów z obszarów wiejskich, Agencja współpracuje z bankami, które udzielają kredytów na podstawie ustawy z dnia 17 lipca 1998 r. o pożyczkach i kredytach studenckich. Przedmiotem zawartych umów o współpracy są zasady, warunki i tryb udzielania poręczeń spłaty kredytów studenckich. W 2012 r. przy udzielaniu nowych poręczeń spłaty kredytów studenckich w roku akademickim 2011/2012, Agencja współpracowała z BPS S.A. i SGB-Bankiem S.A. Oprócz powyższych banków Agencja współpracowała również z BGŻ S.A., BZ WBK S.A. oraz Getin Bankiem S.A. w zakresie obsługi zobowiązań z lat ubiegłych. W 2012 r. Agencja udzieliła poręczeń spłaty kredytów studenckich na łączną kwotę tys. zł. Z przedmiotowej formy pomocy skorzystało 194 studentów z obszarów wiejskich. Łącznie 85 S t r o n a

88 w latach Agencja objęła pomocą studentów zamieszkujących obszary wiejskie. Wartość udzielonych dotychczas poręczeń wynosi tys. zł. W 2012 r. studenci ubiegający się o kredyty studenckie w roku akademickim 2012/2013 złożyli 169 wniosków o udzielenie poręczenia przez ARiMR w łącznej wysokości tys. zł. Na dzień r. Agencja posiadała zobowiązania niewymagalne wynikające z tytułu czynnych poręczeń spłaty kredytów studenckich w wysokości tys. zł. W 2012 r. Agencja zrealizowała 5 roszczeń z tytułu poręczeń spłaty kredytów studenckich na kwotę 38 tys. zł. Od początku trwania programu Agencja zrealizowała łącznie 32 poręczenia w kwocie 315 tys. zł. W odniesieniu do ogólnej wartości udzielonych w latach poręczeń udział zobowiązań, które wymagały realizacji przez Agencję, wynosił na koniec 2012 r. 0,4%. Działalność w zakresie poręczeń lub gwarancji spłaty kredytów klęskowych Agencja w 2012 r. nie udzielała poręczeń spłaty kredytów klęskowych. Jednocześnie od początku udzielania poręczeń i gwarancji spłaty kredytów klęskowych, tj. od 2005 r. Agencja udzieliła 7 poręczeń na łączną kwotę 333 tys. zł. Na dzień r. zobowiązania niewymagalne z tytułu 2 poręczeń spłaty kredytów klęskowych wynosiły 24 tys. zł. W 2012 r. oraz w latach ubiegłych Agencja nie realizowała roszczeń banków kredytujących z powyższego tytułu. Szczegółowe informacje na temat poręczeń i gwarancji zawiera tabela 22 w Załączniku Pomoc de minimis dotycząca skutków przezimowania w okresie zimowym 2011/2012 Agencja w 2012 r. na podstawie 14 b Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 stycznia 2009 r. w sprawie realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa udzielała pomocy finansowej dla producentów rolnych w rozumieniu przepisów o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności, w których gospodarstwach rolnych powstały szkody spowodowane przez ujemne skutki przezimowania w okresie zimowym 2011/2012. Wskazaniem do uruchomienia pomocy był fakt wymarznięcia ok tys. ha upraw rolnych. Stawka pomocy na ponowne obsianie powierzchni 1 ha upraw wynosiła 100 zł na 1 ha powierzchni uprawy żyta, jęczmienia, pszenżyta, pszenicy, rzepaku lub rzepiku, trwałych użytków zielonych oraz ozimych upraw nasiennych. Na dzień 31 grudnia 2012 r. ARiMR wypłaciła pomoc rolnikom na łączną kwotę 122,3 mln zł (Załącznik 4, tabela 20). 4. Ekwiwalenty za zalesienia gruntów rolnych w ramach pomocy krajowej Działając zgodnie z art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (Dz. U. z 2003 r. Nr.229, poz. 2273), kontynuuje wypłaty ekwiwalentów dla ok. 8 tys. właścicieli gruntów rolnych, którzy w latach zalesili 86 S t r o n a

89 grunty rolne, na łącznej powierzchni ok ha, na podstawie ustawy z dnia 8 czerwca 2001 r. o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia. Agencja podpisała ze Starostami/Prezydentami Miast 312 umów o przekazywanie środków finansowych na wypłaty ekwiwalentów za wyłączenie gruntów z upraw rolnych i prowadzenie upraw leśnych, na podstawie których przekazywane są środki finansowe na rachunki budżetu Powiatów. Od 2002 r. do chwili obecnej Agencja przekazała na wypłaty ekwiwalentów mln zł, w tym w 2012 r tys. zł (Załącznik 4, Tabela 21). Ekwiwalent podlega corocznej waloryzacji średniorocznym wskaźnikiem wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem. Wypłaty ekwiwalentów za prowadzenie upraw leśnych będą kontynuowane do czasu nabycia przez beneficjenta prawa do emerytury lub renty, nie dłużej jednak niż przez okres 20 lat. Wykres 40. Wypłaty ekwiwalentów za zalesienia gruntów rolnych w latach w mln zł 36,1 37,7 38,4 38,8 39,5 40,8 42,2 43,0 44,5 19,4 2, Pomoc na przygotowanie wniosku o rejestrację nazw i oznaczeń geograficznych Agencja udziela pomocy finansowej małym lub średnim przedsiębiorstwom na podstawie rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 30 grudnia 2008 r. w sprawie udzielania pomocy finansowej na przygotowanie wniosku o rejestrację nazw i oznaczeń geograficznych pierwotnych produktów rolnych, określającego zakres i szczegółowe przepisy udzielania tej formy pomocy (Dz. U. z 2009 r. Nr 9, poz. 51) oraz na podstawie art. 5 ustawy z dnia 9 maja 2008 r. o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz. U. z 2008 r. Nr 98, poz. 634 ze zm.). 6. Dofinansowanie utylizacji padłych zwierząt gospodarskich W 2012 r. Agencja kontynuowała program dofinansowania kosztów utylizacji padłych zwierząt gospodarskich wdrożony w styczniu 2008 r. Pomoc polega na finansowaniu lub dofinansowaniu kosztów utylizacji padłych zwierząt gospodarskich z gatunku bydło, owce, kozy, konie oraz świnie ponoszonych przez producentów rolnych. Zasady przyznawania pomocy regulowały przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 stycznia 2009 r. w sprawie realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz. U. z 2009 r. Nr 22, poz. 121 ze zm.). 87 S t r o n a

90 Pomoc finansową mogą otrzymać producenci rolni prowadzący gospodarstwo rolne lub dział specjalny produkcji rolnej i spełniający kryterium małego lub średniego przedsiębiorstwa w rozumieniu przepisów załącznika I do rozporządzenia Komisji Europejskiej 800/2008 z dnia 6 sierpnia 2008 r. W przypadku producentów rolnych będących płatnikami podatku VAT, dofinansowanie nie obejmuje kwoty podatku VAT. Agencja podpisując na 2012 r. umowy z 13 podmiotami branży utylizacyjnej zapewniła dostępność dofinansowania kosztów zbioru, transportu i unieszkodliwiania padłych zwierząt dla producentów rolnych z obszaru całego kraju. W 2012 r. rozliczono zobowiązania z tytułu umów z podmiotami utylizacyjnymi, dotyczących realizacji programu w 2011 r. Wypłacona przez Agencję łączna kwota pomocy z tytułu tych zobowiązań wyniosła 9,36 mln zł. Ponadto w roku 2012 na podstawie wniosków za wykonanie usług, złożonych przez podmioty, wypłacono środki w wysokości 59,32 mln zł (płatności z tytułu umów zawartych na 2012 r., bez zobowiązań z lat poprzednich). Wnioski złożone przez zakłady utylizacyjne obejmowały dofinansowanie poniesionych przez producentów rolnych w 2012 r. kosztów utylizacji następującej liczby padłych zwierząt: bydło w wieku 12 i więcej miesięcy szt., w tym szt. podlegających badaniom w kierunku TSE (BSE); bydło w wieku poniżej 12 miesięcy szt.; owce szt., w tym szt. podlegających badaniom w kierunku TSE; kozy szt., w tym szt. podlegających badaniom w kierunku TSE; konie szt.; świnie o masie do 20 kg szt.; świnie o masie ponad 20 kg i do 50 kg szt.; świnie o masie ponad 50 kg i do 110 kg szt.; świnie o masie ponad 110 kg szt. 88 S t r o n a

91 V. SYSTEM IDENTYFIKACJI I REJESTRACJI ZWIERZĄT (IRZ) Baza danych systemu IRZ stanowi narzędzie nadzoru służb weterynaryjnych nad systemem identyfikacji i rejestracji zwierząt gospodarskich oznakowanych w Polsce. Wykorzystywana jest również jako baza referencyjna do realizacji płatności zwierzęcych, wsparcia specjalnego, a także do weryfikacji wymogów wzajemnej zgodności cross-compliance w zakresie identyfikacji i rejestracji zwierząt, zdrowia zwierząt. W 2012 r. zarejestrowano siedzib stad. Tabela 8. Pogłowie zwierząt na koniec 2012 roku bydło świnie owce kozy liczba zwierząt Tabela 9. zwierząt ze zdarzeń zarejestrowanych w 2012 roku Typ zdarzenia bydło świnie owce kozy rejestracja padnięcie, zabicie, ubój gospodarczy ubój w rzeźni unieszkodliwienie zwłok sprzedaż do UE wywóz poza UE W 2012 r. wydrukowano paszportów oraz duplikatów paszportów. Internetowe zgłaszanie zdarzeń dotyczących zwierząt gospodarskich oznakowanych do systemu IRZ Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, realizując przepisy ustawy o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt, umożliwia posiadaczom oznakowanych zwierząt gospodarskich składanie w formie elektronicznej zgłoszeń o zwierzętach do Systemu IRZ. W 2012 r. za pośrednictwem Internetu wprowadzono do systemu zgłoszeń. Tabela 10. dokumentów IRZ wprowadzonych przez Internet w 2012 r. Typ dokumentu 2012 r. Wniosek o przydzielenie puli numerów dla bydła 328 Wniosek o przydzielenie puli numerów duplikatów kolczyków dla bydła, owiec albo kóz Wniosek o wydanie duplikatu paszportu bydła 37 Zgłoszenie bydła do rejestru Zgłoszenie owiec albo kóz do rejestru S t r o n a

92 Zgłoszenie padnięcia, zabicia, uboju gospodarczego bydła, owiec albo kóz Zgłoszenie przemieszczenia bydła,owiec albo kóz Zgłoszenie świń do rejestru Zgłoszenie uboju bydła w rzeźni Zgłoszenie uboju świń w rzeźni Zgłoszenie uboju w rzeźni owiec albo kóz 98 Zgłoszenie unieszkodliwienia zwłok bydła owiec albo kóz 628 Zgłoszenie unieszkodliwienia zwłok świń 584 Zgłoszenie zmiany stanu stada świń Suma Na koniec 2012 r. zarejestrowano kont dla rolników korzystających z formy elektronicznej składania zgłoszeń poprzez sieć Internet. Rejestracja podmiotów zajmujących się pośrednictwem w obrocie zwierzętami (z obiektami i bez obiektów) Według stanu bazy danych IRZ na koniec 2012 r. zarejestrowanych było podmiotów zajmujących się pośrednictwem w obrocie zwierzętami. Wprowadzono monitorowanie przekroczenia dozwolonych terminów przetrzymywania zwierząt u pośredników w obrocie zwierzętami. Rejestracja podmiotów organizujących targi, wystawy, pokazy lub konkursy dla gatunku bydło Zarejestrowano 70 podmiotów prowadzących targi, wystawy, konkursy zwierząt oraz wprowadzono ewidencję zgłoszeń przemieszczeń bydła poprzez targi, wystawy, konkursy zwierząt. Nadzór nad realizacją dostaw kolczyków przez dostawców, wydawaniem duplikatów w celu ograniczenia liczby wydawanych duplikatów Podjęto wspólnie z Inspekcją Weterynaryjną działania mające na celu zmniejszenie liczby wydawanych duplikatów kolczyków. duplikatów kolczyków wyprodukowanych przez dostawców kolczyków w 2012 r. wyniosła Nastąpił spadek o ok. 11% w porównaniu z rokiem Dostęp podmiotów zewnętrznych do bazy danych IRZ ARiMR zapewniła dostęp do bazy danych Systemu IRZ dla służb weterynaryjnych poprzez Internet dla pracowników Inspekcji Weterynaryjnej oraz 227 pracowników Agencji Rynku Rolnego. 90 S t r o n a

93 VI. SYSTEM IDENTYFIKACJI DZIAŁEK ROLNYCH (LPIS) System identyfikacji działek rolnych (ang. Land Parcel Identification System system LPIS) jest bazą dla Zintegrowanego Systemu Zarządzania i Kontroli (ZSZiK, ang. IACS). Ustanowiony w oparciu o powszechnie obowiązujące przepisy prawa wspólnotowego (Rozporządzenie Rady (WE) 73/2009) pełni rolę bazy referencyjnej dla większości działań pomocowych obsługiwanych przez ARiMR. System LPIS obejmuje swoim zasięgiem niemal wszystkie podstawowe moduły ZSZIK, tj.: ewidencję producentów; ewidencję gospodarstw rolnych; ewidencję wniosków o przyznanie płatności; zintegrowany system kontroli. Od roku 2005 system identyfikacji działek rolnych działa w oparciu o zastosowanie technologii geograficznych systemów informacyjnych GIS. LPIS ma na celu jednoznaczną identyfikację deklarowanej działki rolnej i jej położenia w skali kraju. W oparciu o system LPIS przeprowadzana jest kontrola prawidłowości zadeklarowanej powierzchni, łącznie z oceną i kontrolą uprawnienia do dopłat w odniesieniu do danego schematu pomocowego. Zadania realizowane w celu aktualizacji i rozbudowy baz danych LPIS/GIS oraz kontroli jakości tych danych stanowią kluczowy element procesu gwarantującego prawidłową realizację wypłat dla rolników w ramach poszczególnych mechanizmów wsparcia oraz należą do działań zapewniających ciągłość i prawidłowość działania Agencji w procesach autoryzacji płatności. Warstwy referencyjne zasilające bazę systemu LPIS, to między innymi: dane wektorowe dotyczące granic działek referencyjnych (GO), pól zagospodarowania (PZ), elementów krajobrazu (m.in. oczka wodne, rowy do 2 m szerokości, pomniki przyrody), obszary NATURA 2000, zalesienia, zagajniki krótkiej rotacji, obszary braku dobrej kultury rolnej na dzień r. (DR10), obszary szczególnie narażone (OSN), obszary cieków wodnych i inne niezbędne do realizacji płatności obszarowych i rolnośrodowiskowych oraz cyfrowa ortofotomapa wykonana ze zdjęć lotniczych oraz satelitarnych. Warstwy referencyjne, aby spełniały swoją funkcję uwierzytelniającą, winny być aktualne. Zatem wszystkie dane wektorowe podlegają bieżącej aktualizacji i weryfikacji w zakresie działek referencyjnych zadeklarowanych przez rolników do płatności we wnioskach o przyznanie płatności, na których zostały stwierdzone potrzeby aktualizacji, zmiany związane ze sposobem użytkowania oraz zmiany wynikające z prowadzonych przez starostów procesów scaleń i modernizacji ewidencji gruntów i budynków (EGiB). Uaktualnianie danych w systemie LPIS jest niezbędne z uwagi na zachodzące w terenie zmiany zagospodarowania gruntów rolnych. Ortofotomapa jest aktualizowana okresowo dla całego kraju (obecnie co 3 lata), a dane wektorowe aktualizowane są na bieżąco. Proces aktualizacji warstw referencyjnych systemu LPIS realizowany jest przez pracowników Agencji oraz na podstawie umów zawieranych w oparciu o przepisy ustawy prawo zamówień publicznych z wykonawcami zewnętrznymi w zakresie wytworzenia ortofotomapy. Aktualizacja danych wektorowych przez pracowników Agencji umożliwia sprawniejszą realizację płatności dla rolników oraz zapewnia wysoką jakość przetwarzanych danych na potrzeby prowadzonych kontroli na miejscu i postępowań wyjaśniających. Aktualizacja danych LPIS przez pracowników Agencji umożliwia systematyczne zwiększanie liczby kontroli administracyjnych wniosków o przyznanie płatności wykonywanych w sposób automatyczny (wsadowy). Działanie takie wpływa na przyspieszenie procesu 91 S t r o n a

94 Dolnośląskie Kujawsko-Pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-Mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie realizacji płatności. Postęp tego procesu w powyższym zakresie prezentuje tabela 11. Znaczny postęp odnotowano od 2011 r., w którym wdrożono system informatyczny PZSIP umożliwiający aktualizację danych LPIS przez pracowników ARiMR. Tabela 11. Ilość wsadowych kontroli administracyjnych spraw obszarowych zakończonych sukcesem Rok spraw obszarowych Ilość kontroli administracyjnych przeprowadzonych w sposób automatyczny Od 2011 r. w każdym oddziale regionalnym ARiMR systematycznie wzrasta udział spraw obszarowych zatwierdzonych w sposób automatyczny w kontroli administracyjnej w stosunku do całkowitej ilości spraw obszarowych (średnio o około 10%). W 2012 r. największy udział spraw zatwierdzonych w procesie kontroli automatycznej wyniósł 72,9% wszystkich rozpatrywanych spraw w województwie łódzkim (wykres 41). Wykres 41. Udział spraw zatwierdzony w procesie wsadowej kontroli administracyjnej w stosunku do całkowitej ilości spraw obszarowych w OR 80,0% 60,0% 40,0% 20,0% 0,0% Podnoszenie jakości zarządzanych baz danych LPIS Zgodnie z Rozporządzeniem Rady (WE) 73/2009 (uchylające Rozporządzenie WE 1782/2003) od 2005 r. system identyfikacji działek rolnych działa w technologii geograficznych systemów informacyjnych. Baza danych zawiera ortofotomapę cyfrową dla całego obszaru kraju oraz mapy ewidencyjne w postaci wektorowej, wektorowe pola zagospodarowania niekwalifikowane do płatności. Materiały kartograficzne zostały włączone w proces kontroli administracyjnej i proces wyjaśnień po kontrolach administracyjnych. W 2012 r. kontynuowano prace związane z aktualizacją oraz rozwojem baz danych LPIS/GIS, w tym m.in. dla potrzeb kontroli spełnienia wymogów wzajemnej zgodności np.: włączenie warstw graficznych dla stanowisk dokumentacyjnych czy strefy buforowe. ARiMR zobligowana jest do przygotowania i implementacji nowych warstw tematycznych danych wektorowych w bazie LPIS/GIS, 92 S t r o n a

95 koniecznych do prowadzenia kontroli administracyjnych według wprowadzanych przez służby unijne nowych wymagań w zakresie cross-compliance i PROW. Dostosowanie Systemu Identyfikacji Działek Rolnych LPIS w celu weryfikacji praw przedmiotowych i obowiązków wynikających z położenia gruntów na wydzielonych obszarach objętych kolejnymi dyrektywami, wymaga zaprojektowania, pozyskania i implementacji kolejnych warstw graficznych (tematycznych) obszarów objętych działaniem dyrektyw. Nowe warstwy w systemie wytwarzane są w ramach zleceń zewnętrznych lub pozyskiwane od jednostek administracji publicznej (następnie weryfikowane i dostosowywane przez ARiMR dla potrzeb LPIS). Przystosowanie systemu LPIS obejmuje również uspójnienie pozyskiwanych danych z pozostałymi warstwami w systemie i ich bieżącą aktualizację. Państwa członkowskie, zgodnie z rozporządzeniem Komisji (UE) Nr 146/2010 z dnia 23 lutego 2010 r., zobligowane zostały do przeprowadzania corocznej oceny jakości Systemu LPIS tzw. test QA_LPIS. Ocena ta dokonywana jest wg metodologii, której ogólne zasady określone zostały przez Wspólnotowe Centrum Badawcze (JRC) ISPRA. W Polsce za jakość systemu identyfikacji działek rolnych (LPIS) odpowiada ARiMR. Przedmiotowy raport został opracowany zgodnie z wytycznymi KE. Na jego podstawie stwierdzono, iż w 2012 r. wartości wszystkich kontrolowanych współczynników znalazły się w określonej warunkami technicznymi tolerancji. Ponadto zaobserwowano podniesienie jakości i wiarygodności baz referencyjnych LPIS w prawie wszystkich obszarach objętych badaniem w stosunku do lat poprzednich. Budowa ortofotomapy cyfrowej Cykliczna aktualizacja ortofotomapy cyfrowej ma na celu zasilenie bazy danych systemu LPIS/GIS o aktualną warstwę referencyjną na potrzeby generowania załączników graficznych oraz kontroli obszarowej. W 2012 r. została opracowana cyfrowa ortofotomapa dla obszaru ok km 2 (mapa 4). Pozostały obszar kraju podlegać będzie aktualizacji w 2013 i 2014 r. Mapa 4. Zakres aktualizacji ortofotomapy w 2012 r. 93 S t r o n a

96 W 2012 r. opracowana została również ortofotomapa na potrzeby kontroli na miejscu przeprowadzanej metodą FOTO. Kontrola metodą FOTO realizowana jest w oparciu o cyfrową ortofotomapę wykonaną na podstawie zobrazowań satelitarnych i na podstawie wywiadu terenowego. Niezbędne jest coroczne pozyskiwanie aktualnej ortofotomapy dla obszarów wytypowanych do kontroli. Zakres obszarowy opracowania satelitarnej ortofotomapy określany jest corocznie zgodnie ze zgłaszanymi potrzebami. W 2012 r. pozyskano 100% zgłoszonego zapotrzebowania tj. ok. 26 tys. km 2 (mapa 5). Planowana do realizacji powierzchnia opracowania ortofotomapy w 2013 r. wynosi ok. 27 tys. km 2. Mapa 5. Zakres opracowania ortofotomapy do celów kontroli na miejscu w 2012 r. Pozyskanie i import danych EGiB w 2012 r. System deklaracji działek rolnych w Polsce opiera się na danych z urzędowego rejestru ewidencji gruntów i budynków prowadzonego przez starostów. Ze względu na fakt, iż przedmiotowe rejestry są rozproszone w wielu bazach danych zlokalizowanych na poziomie powiatów, konieczne jest ich pozyskanie w ustalonym ze służbą geodezyjną standardzie tzw. SWDE (Standard Wymiany Danych Ewidencyjnych). W wyniku pozyskania tych danych ze starostw tworzona jest co roku jednolita dla całego kraju baza danych referencyjnych w oparciu o którą następuje weryfikacja składanych przez rolników identyfikatorów działek ewidencyjnych. Aktualizacja bazy LPIS w oparciu o dane z ewidencji gruntów i budynków musi zapewniać odzwierciedlenie zmian prowadzonych przez starostów w zakresie zmian wynikających ze scaleń obrębów, podziałów działek ewidencyjnych prowadzonych i zakończonych modernizacji oraz musi uwzględniać zmiany numerów i nazw obrębów. Jest to bardzo istotne zarówno z punktu widzenia możliwości płatności z tytułu płatności obszarowych jak i płatności zdefiniowanych w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich. Utrzymywanie pełnej aktualności danych przekazywanych ze starostw wpływa w sposób wymierny na zmniejszenie liczby wezwań rolników do okazania wypisów/wyrysów z EGiB dla nowo deklarowanych działek, co przyczynia się do przyspieszenia procesu obsługi wniosków i realizacji płatności. 94 S t r o n a