SPIS TREŚCI. Tytuł rozdziału

Transkrypt

1 Tytuł rozdziału 11 SPIS TREŚCI I CZE ŚĆ OGÓLNA 1. Podstawy genetyki molekularnej Dariusz Moczulski Podstawowe pojęcia z zakresu genetyki molekularnej Podstawy wiedzy o genomie człowieka Strategie i metody badań w genetyce molekularnej Podstawowe metody biologii molekularnej stosowane w badaniach genetycznych Metody wykrywania nieznanych mutacji Metody identyfikacji znanych mutacji Ocena ekspresji genów Era medycyny molekularnej Jerzy Ostrowski Wstęp Zależności genotypowo-fenotypowe Era medycyny molekularnej złożony proces rozwoju o niepewnej przyszłości? Piśmiennictwo Genetycznomolekularne podstawy rozwoju nowotworu Jerzy Ostrowski Wstęp Mikroewolucja raka Genetycznomolekularne podstawy rozwoju raka jelita grubego Genetycznomolekularne podstawy rozwoju raka żołądka Dziedziczne zespoły predysponujące do rozwoju raków jelita grubego i żołądka Molekularne markery oraz sygnatury ekspresyjne raka żołądka i jelita grubego Zakończenie Piśmiennictwo Hormony i ich receptory Barbara Jarza b Receptory błonowe Receptory jądrowe Porównanie efektów biologicznych wywoływanych przez receptory błonowe i jądrowe 39 Piśmiennictwo Farmakogenetyka i farmakogenomika chorób wewnętrznych Marek Droździk Wstęp Polimorfizm genetyczny enzymów metabolizującychleki CYP2C CYP2C CYP2D Cytochrom P450 3A Dehydrogenaza dihydropirymidynowa UGT1A Metylotransferaza tiopuryny N-Acetylotransferaza S-Transferazy glutationu

2 XII Spis treści 5.3. Polimorfizm genetyczny transporterów leków Glikoproteina P (gp-170) Transporter zredukowanych folianów (RFC-1) Inne transportery Polimorfizm enzymów i białek biorących udział w mechanizmie działania leków Reduktaza metylenotetrahydrofolianowa Syntaza tymidylanowa Receptor β 1 -adrenergiczny Receptor β 2 -adrenergiczny Polimorfizmy enzymów i białek biorących udział w mechanizmie działania leków mogące mieć znaczenie kliniczne Piśmiennictwo Molekularne podstawy hematopoezy Fizjologia krwiotwórczych komórek macierzystych Bogusław Machaliński Wykorzystanie kliniczne krwiotwórczych komórek macierzystych Bogusław Machaliński Rola rozpuszczalnych czynników białkowych i ich receptorów w procesie krwiotworzenia Bogusław Machaliński Chemokiny i ich receptory Bogusław Machaliński Rola wybranych szlaków indukcji sygnałów komórkowych w regulacji hematopoezy Magdalena Baśkiewicz-Masiuk Piśmiennictwo Stan obecny i perspektywy terapii genowej chorób układu sercowo-naczyniowego Marcin Gruchała Terapia genowa wybranych chorób układu sercowo-naczyniowego Podstawowe założenia terapii genowej Wektory stosowane w transferze genów w układzie sercowo-naczyniowym Narzędzia transferu wektorów w układzie sercowo-naczyniowym Potencjalne zastosowania terapii genowej w leczeniu schorzeń układu sercowo- -naczyniowego Próby kliniczne Bezpieczeństwo i aspekty etyczne terapii genowej Podsumowanie Piśmiennictwo II CZE ŚĆ SZCZEGÓŁOWA 8. Genetyka molekularna chorób serca i naczyń Marcin Gruchała, Andrzej Rynkiewicz, Zbigniew Gaciong Jednogenowe schorzenia układu sercowo-naczyniowego Kardiomiopatia przerostowa Kardiomiopatia rozstrzeniowa Zaburzenia rytmu serca Wieloczynnikowe schorzenia układu sercowo-naczyniowego Układ renina angiotensyna aldosteron Płytkikrwi Przedsionkowy peptyd natriuretyczny Warianty polimorficzne receptorów β-adrenergicznych Przydatność badań molekularnych w chorobach układu sercowo-naczyniowego uwarunkowanych wieloczynnikowo Piśmiennictwo Nefrologia molekularna Wybrane nefropatie jednogenowe Jednogenowe postacie nadciśnienia tętniczego Andrzej Ciechanowicz, Stanisław Czekalski

3 Spis treści XIII Piśmiennictwo Jednogenowe choroby kłębuszków nerkowych Andrzej Ciechanowicz, Andrzej Brodkiewicz, Stanisław Czekalski Piśmiennictwo Wielotorbielowatość nerek Agnieszka Bińczak-Kuleta Podsumowanie Piśmiennictwo Uwarunkowania genetyczne powikłań sercowo-naczyniowych u chorych z przewlekłą chorobą nerek Stanisław Czekalski, Andrzej Ciechanowicz Piśmiennictwo Endokrynologia molekularna Molekularne podłoże dziedzicznych chorób układu wydzielania wewnętrznego Barbara Jarza b, Beata Jurecka-Lubieniecka Genetyczne mechanizmy niedoczynności gruczołu wydzielania wewnętrznego Genetyczne mechanizmy nadczynności gruczołu wydzielania wewnętrznego Gruczolaki i raki gruczołów wydzielania wewnętrznego Piśmiennictwo Genetyka molekularna chorób podwzgórza i przysadki Kornelia Hasse-Lazar, Barbara Jarza b Molekularne podstawy syntezy i działania hormonów przysadki Molekularne podłoże niedoczynności podwzgórza i przysadki Nadczynność i guzy przysadki Piśmiennictwo Tyreologia molekularna Barbara Jarza b, Katarzyna Ła cka Molekularne podstawy wytwarzania i działania hormonów tarczycy Wrodzona niedoczynność tarczycy Wrodzone defekty białek wiążących hormony tarczycy Zespoły opornościnahormonytarczycy Genetyczne podłoże autoimmunologicznych chorób tarczycy Mechanizmy molekularne rozwoju raka tarczycy Piśmiennictwo Genetyka molekularna chorób związanych z wydzielaniem steroidów nadnerczowych i płciowych Barbara Jarza b Synteza hormonówsteroidowych Molekularny mechanizm działania hormonów steroidowych Choroby dziedziczne prowadzące do niedoczynności kory nadnerczy Choroby dziedziczne prowadzące do nadczynności kory nadnerczy Wrodzony przerost kory nadnerczy wynikający z błędów steroidogenezy Wrodzone zespoły nadmiaru mineralokortykosteroidów Inne niedobory enzymów steroidogenezy: niedobór3β-dehydrogenazy, 17α-hydroksylazy i in Piśmiennictwo Wrodzona oporność na steroidy nadnerczowe Genetyka molekularna guzów chromochłonnych Barbara Jarza b, Kornelia Hasse-Lazar Zespół dziedzicznych przyzwojaków i guzów chromochłonnych (PGL) Nerwiakowłókniakowatość typu Piśmiennictwo Dziedziczne zespoły wielogruczołowe i dziedziczne zespoły nowotworowe z objawami ze strony gruczołów wydzielania wewnętrznego Barbara Jarza b, Sylwia Szpak- -Ulczok Zespół gruczolakowatości wewnątrzwydzielniczej typu Zespół gruczolakowatości wewnątrzwydzielniczej typu Choroba von Hippela Lindaua Inne zespoły dziedziczne, w przebiegu których dochodzi do tworzenia się guzów gruczołów wydzielania wewnętrznego i(lub) ich nadczynności Piśmiennictwo

4 XIV Spis treści Biologia molekularna zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej Franciszek Kokot, Edward Franek Parathormon (PTH) i peptyd PTH-podobny (PTHrP) oraz receptory tych hormonów Zaburzenia gospodarki wapniowej spowodowane nadprodukcją PTH, zmienioną jego strukturą lub zmienioną strukturą i czynnością receptora PTH-1-R Zaburzenia gospodarki wapniowej spowodowane nieprawidłową czynnością receptora wapniowego Receptor witaminy D Zaburzenia układu RANK/RANKL/OPG FetuinaA Zaburzenia gospodarki fosforanowej działanie fosfatonin Fosfatoniny Białko FRP4 ( frizzled-related protein) Fosfoglikoproteina pozakomórkowa macierzy (MEPE) Stany chorobowe związane z nadczynnością fosfatonin Rola białka Klotho w gospodarce wapniowo-fosforanowej Piśmiennictwo Podstawy molekularne funkcjonowania układu rozrodczego Lucjusz Jakubowski Podstawy embriogenezy układu moczowo-płciowego Znaczenie chromosomów płciowych w procesie determinacji gonady Znaczenie aberracji chromosomów płciowych dla funkcjonowania układu płciowego Zaburzenia rozwoju narządówpłciowych Hipogonadyzm hipogonadotropowy Podsumowanie Piśmiennictwo Genetyka molekularna cukrzycy Władysław Grzeszczak Genetyka cukrzycy typu Genetyka cukrzycy typu Piśmiennictwo Genetyka molekularna zaburzeń przemiany lipidów Dariusz Moczulski Proste jednogenowe zaburzenia lipidowe Częste złożone zaburzenia lipidowe Piśmiennictwo Genetyka molekularna chorób układu pokarmowego Jerzy Ostrowski Wybrane choroby jednogenowe układu pokarmowego Mukowiscydoza Porfirie wątrobowe Hemochromatoza wrodzona Choroba Wilsona Niedobór α1-antytrypsyny Wybrane choroby złożone (wieloczynnikowe) układu pokarmowego Przewlekłe nieswoiste choroby zapalne jelit Celiakia Predyspozycje genetyczne do chorób trzustki Genetyka molekularna wybranych złożonych chorób wątroby i drógżółciowych Czy istnieją predyspozycje genetyczne do zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego? Piśmiennictwo Hematologia molekularna Zaburzenia szlaku erytropoezy Talasemie Magdalena Baśkiewicz-Masiuk Cytoszkielet przyczyny nieprawidłowości występujących w strukturze i w czynności Bogusław Machaliński

5 Spis treści XV Mechanizmy leukemogenezy Bogusław Machaliński Rola hematopoetycznych czynnikówwzrostu Defekty w obrębie białek receptorowych Defekty genów regulujących cykl komórkowy Piśmiennictwo Genetyka molekularna zaburzeń hemostazy Cezary Watała Biochemia układu hemostazy Naruszenie równowagi hemostatycznej hemofilia lub trombofilia Znaczenie układu hemostazy i czynników związanych z hemostazą w kształtowaniu ryzyka choroby zakrzepowo-zatorowej Hemostatyczne genetyczne czynniki ryzyka choroby zakrzepowo-zatorowej Współwystępowanie genetycznych czynników ryzyka choroby zakrzepowo-zatorowej Protrombina znaczenie polimorfizmu G20210A genu protrombiny jako czynnika ryzyka w chorobie zakrzepowo-zatorowej Fibrynogen polimorfizmy promotora genu łańcucha β fibrynogenu Czynnik VII Czynnik VIII i czynnik von Willebranda Czynnik XIII Mechanizmy regulacyjne układu hemostazy Składniki układu fibrynolitycznego Homocysteina Trombomodulina Polimorfizmy związane z zespołem antyfosfolipidowym Polimorfizmy glikoprotein płytkowych Polimorfizmy genów układu hemostazy a terapia hormonalna Piśmiennictwo Podziękowanie Genetyka molekularna chorób alergicznych Marek L. Kowalski, Maciej Chałubiński, Marcin Kurowski Wprowadzenie definicja alergii; mechanizmy Dziedziczność alergii Genetyka głównych mechanizmówalergii IgE Komórkituczneimediatory Eozynofile Limfocyty T cytokiny i receptory Ekspresja genówwtkankach Geny a podatność Geny a środowisko Genetyka fenotypów alergii atopowej Farmakogenetyka alergii Odpowiedź na leki β 2 -sympatykomimetyczne Odpowiedź na leki antyleukotrienowe Odpowiedź na glikokortykosteroidy Biologia molekularna alergenów Alergeny rekombinowane, alergoidy, peptydy Szczepionki genetyczne Piśmiennictwo Wybrane zagadnienia z genetyki chorób tkanki łącznej Marek Brzosko Rodzinne występowanie chorób tkanki łącznej Toczeń rumieniowaty układowy Twardzina układowa Reumatoidalne zapalenie stawów Polimorfizm genetyczny a predyspozycja do reumatoidalnego zapalenia stawów. 254

6 XVI Spis treści Polimorfizm genetyczny a przebieg kliniczny reumatoidalnego zapalenia stawów Polimorfizm genetyczny a autoprzeciwciała u chorych na reumatoidalne zapalenie stawów Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa Polimorfizm genetyczny a predyspozycja do tocznia rumieniowatego układowego, twardziny układowej, zapalenia wielomięśniowego i skórno-mięśniowego Polimorfizm genetyczny a zmiany narządowe u chorych na twardzinę układową, zapalenie wielomięśniowe i skórno-mięśniowe Polimorfizm genetyczny a autoprzeciwciała u chorych na toczeń rumieniowaty układowy, twardzinę układową, zapalenie wielomięśniowe i skórno-mięśniowe Piśmiennictwo Słownik pojęć z zakresu genetyki molekularnej Dariusz Moczulski Skorowidz