Kto tonie w długach. Ranking zadłużenia samorządów

Transkrypt

1 Kto tonie w długach Ranking zadłużenia samorządów

2 Ranking zadłużenie samorządów miasta nadal w długach, gminy i powiaty oszczędzają Idea przyświecająca kształtowi ustawy o finansach jest słuszna. Jeśli faktycznie ogranicza zdolność kredytową samorządów, to jest raczej termometrem wskazującym symptomy choroby, tzn. niezadowalający stan finansów samorządowych, a nie wirusem czy bakterią wywołującą zarazę. Stan finansów samorządowych jest bowiem zły, ale mówienie o katastrofie finansowej to przesada. Należy to traktować jako uprawnioną strategię lobbingową samorządów ukierunkowaną na domaganie się pomocy od rządu, a nie realną prognozę. Fot. Fotolia Tabela 1. Liczba JST z zadłużeniem na koniec roku przekraczającym próg 60 proc. rocznych dochodów budżetowych Województwa Powiaty Miasta na prawach powiatu Gminy miejskie i miejsko-wiejskie Gminy wiejskie RAZEM

3 do niedawna każdy komentarz o zadłużeniu samorządów musiał zaczynać się od stwierdzenia, że poziom zobowiązań dynamicznie rośnie z roku na rok. Potem, w zależności od poglądów komentatora, dalszy ciąg mógł wyglądać odmiennie. Albo następowało uspokajające stwierdzenie, że nie zagraża to wypłacalności zdecydowanej większości jednostek samorządowych, które zachowują się racjonalnie, że z punktu widzenia makroekonomicznego wielokrotnie ważniejszy jest poziom zadłużenia sektora rządowego i w ogóle nie ma się czym przejmować, bo kredyty są przecież potrzebne wszędzie tam, gdzie dużo się inwestuje. Albo też następowały alarmujące ostrzeżenia, że w dalszej perspektywie sytuacja może się wymknąć spod kontroli i że trzeba bardziej rygorystycznie kontrolować zachowanie samorządów. Oba te stwierdzenia są już w znacznym stopniu nieaktualne. Poziom długu samorządowego od trzech lat utrzymuje się na mniej więcej niezmienionym poziomie (por. rys. 1). Dokładniej rzecz ujmując już drugi rok z rzędu nieznacznie spadło zadłużenie powiatów (w sumie przez ostatnie dwa lata o ok. 10 proc.) i gmin (o ponad 5 proc.), a wzrosło w miastach na prawach powiatów (łącznie o 5 proc.) i województwach (o ponad 10 proc.). Udział województw w ogólnym poziomie długu samorządowego wzrósł z nieco ponad 1 proc. w roku 2000, przez ponad 4 proc. w r. do prawie 10 proc. w roku. W tym samym czasie udział gmin obniżył się z prawie 55 proc. do niespełna 38 proc. modna krytyka ograniczeń Tu interpretacje znów zaczynają się różnić. Jedni mówią, że poziom Rysunek 1. Dług samorządowy (w mln złotych, ceny stałe z r.) Województwa Powiaty Miasta na prawach powiatu Gminy Rysunek % Wpływ nowej ustawy o finansach publicznych na zdolność kredytową województw, powiatów i miast na prawach powiatów województwa powiaty miasta wojewódzkie miasta na prawach zmniejszenie zdolności kredytowej o >2 pkt. proc. powiatu zmniejszenie zdolności kredytowej o <2 pkt. proc. zwiększenie zdolności kredytowej o <2 pkt. proc. zwiększenie zdolności kredytowej o >2 pkt. proc. długu jest nadal zbyt wysoki i powinien zostać obniżony. Inni wskazują na dewastujący ich zdaniem wpływ nowych regulacji prawnych (sławny art. 243 ustawy o finansach publicznych) i wieszczą w związku z tym katastrofę w inwestycjach samorządowych, a w szczególności w związku z absorpcją funduszy unijnych w latach Sądzę, że obie 3

4 Ranking zadłużenie samorządów skrajne opinie są przesadzone. Z wyjątkami dającymi się policzyć na palcach jednej ręki (dobrze, może dwóch rąk) dług nie wygląda na bardzo groźny. Nie zagraża ani wypłacalności poszczególnych jednostek, ani też parametrom makroekonomicznym kraju. O ile nie pojawią się nowe okoliczności, nie spodziewam się też żadnej katastrofy. Choć oczywiście sytuacja finansowa samorządów jest trudna. Ale mówienie o ewentualnej katastrofie traktują jako (uprawnioną) strategię lobbingową ukierunkowaną na domaganie się pomocy ze strony rządu, a nie realną prognozę. Ta pomoc nie musi mieć charakteru dodatkowych transferów, może być skierowana na przykład na taką zmianę przepisów, która ułatwi samorządom samodzielne dokonywanie oszczędności lub pozyskiwanie dodatkowych środków. Nie lubię też mody na krytykę art Przy wszystkich zastrzeżeniach szczegółowych dotyczących regulacji poziomu zadłużenia samorządów zasadniczą ideę przyświecającą kształtowi tego artykułu uważam za słuszną. Jeśli faktycznie ogranicza on zdolność kredytową samorządów (a tak właśnie jest, o czym więcej za chwilę), to jest raczej termometrem wskazującym symptomy choroby (niezadowalającego stanu finansów samorządowych), a nie wirusem czy bakterią wywołującą zarazę. Było i Będzie Od kiedy zmiana ustawy o finansach publicznych została przeprowadzona, staram się analizować wpływ nowych regulacji na zdolność kredytową samorządu. Syntetyczne wyniki tej analizy można zobaczyć na rys. 2 i 3. W największym skrócie kolorem niebieskim oznaczone są te samorządy, których Rysunek 3. Wpływ nowej ustawy o finansach publicznych na zdolność kredytową gmin 100% Rysunek zmniejszenie 4. zdolności kredytowej o >2 pkt. proc. zmniejszenie Nowo zdolności zaciągany kredytowej dług w stosunku o <2 pkt. do proc. spłat rat kapitałowych zwiększenie zdolności wcześniejszego kredytowej o <2 zadłużenia pkt. proc. ( r.) 3000 zwiększenie zdolności kredytowej o >2 pkt. proc zdolność kredytowa po wprowadzeniu art. 243 wzrasta w porównaniu z regulacjami obowiązującymi wcześniej, a kolorem czerwonym te, w których możliwości zaciągania kredytów czy emisji obligacji pogarszają się. W momencie kiedy ustawa była przygotowywana i uchwalana miasta powiatowe miasta małe gminy wiejskie ogółem województwa powiaty miasta na prawach powiatu kredyty i pożyczki: nowe spłaty obligacje: nowe spłaty gminy (najnowsze pełne dane o finansach dotyczyły wtedy roku) sytuacja nie wyglądała wcale źle. Z wyjątkiem powiatów odsetek samorządów poprawiających swoją sytuację na rynku kredytowym był zbliżony do tych, których zdolność kredytowa spadała. W przypadku woje- 4

5 Zaprenumeruj WSPÓLNOTĘ i zdobądź pakiet korzyści dla prenumeratorów: GRATIS 6-MIESIĘCZNY dostęp do nieograniczony dostęp do archiwum Pisma Samorządu Terytorialnego WSPÓLNOTA bezpłatny e-book rocznik Przegląd orzecznictwa w sprawach samorządowych /2014 o wartości 98 zł bezpłatny codzienny newsletter Samorząd dzisiaj i cotygodniowy newsletter Tygodniowy przegląd prawniczy rabat wysokości 10% na zakup ekskluzywnego kalendarza Vademecum Samorządu Terytorialnego rabat wysokości 5% na szkolenia z oferty Municipium SA

6 Ranking zadłużenie samorządów wództw i największych miast obserwowaliśmy nawet wyraźną poprawę przynoszoną przez nową ustawę. W kolejnych latach sytuacja jednak drastycznie zmieniła się na gorsze, co można było wiązać tak ze spowolnieniem gospodarczym (i mniejszymi wpływami z wielu podatków), jak i innymi czynnikami wpływającymi na pogarszanie się sytuacji finansowej samorządów. Rok przynosi pierwszą, maleńką i majaczącą na razie na horyzoncie jaskółkę poprawy. W gminach (poza miastami na prawach powiatu) sytuacja przestała się pogarszać, a nawet możemy dostrzegać bardzo delikatne symptomy poprawy. Można mieć uzasadnioną nadzieję, że kolejne lata przyniosą kontynuację tego trendu. Jak wynika z rysunku 4, we wszystkich kategoriach jednostek samorządowych oprócz województw wielkość zaciągniętych w roku kredytów była niższa od dokonanych w tym samym roku spłat rat od zobowiązań zaciągniętych wcześniej. Odwrotna była sytuacja w odniesieniu do obligacji nowe emisje były wyższe od wartości wykupu wcześniejszych emisji. W rezultacie wzrosło relatywne znaczenie obligacji w finansowaniu deficytu budżetowego. W roku ich udział wynosił już około 30 proc., a w województwach i miastach na prawach powiatu było to nawet około 40 proc. (rys. 5). Wzrosło także znaczenie nadwyżki budżetowej z lat ubiegłych, w gminach pozwoliła ona na sfinansowanie aż 20 proc. deficytu. aktywność spółek rośnie Do tej pory mówiliśmy jednak wyłącznie o długu budżetów samorządowych. Od wielu lat staramy się wraz z redakcją Wspólnoty Rysunek % Rysunek 6. Dług zaciągany przez miasta na prawach powiatu (ceny bieżące, mln zł) zbierać także dane odnoszące się do zobowiązań zaciąganych przez spółki komunalne. Polegamy w tym zakresie na informacjach przesyłanych Struktura finansowania deficytu w r. ogółem województwa powiaty miasta na prawach gminy nadwyżka z lat ubiegłych powiatu obligacje kredyty i pożyczki kredyty i obligacje spółek komunalnych obligacje miejskie kredyty i pożyczki budżetu nam przez skarbników JST w dobrowolnie wypełnianej ankiecie. Ponieważ skala działalności spółek jest zdecydowanie najwyższa w du- 6

7 Województwa zadłużenie w końcu roku jako procent dochodów Województwo proc mazowieckie 73, łódzkie 58, opolskie 49, kujawsko-pomorskie 48, pomorskie 46, lubelskie 40, małopolskie 39, zachodniopomorskie 38, wielkopolskie 37, dolnośląskie 33, lubuskie 31, śląskie 31, warmińsko-mazurskie 31, podkarpackie 27, świętokrzyskie 22, podlaskie 3,62 Miasta wojewódzkie zadłużenie w końcu roku jako procent dochodów Miasto proc Toruń 86, Bydgoszcz 72, Poznań 69, Łódź 59, Wrocław 58, Białystok 55, Lublin 54, Szczecin 53, Kraków 52, Kielce 52, Rzeszów 49, Warszawa 48, Gdańsk 48, Zielona Góra 44, Katowice 38, Gorzów Wlkp. 35, Opole 35, Olsztyn 29,55 żych miastach, ankiety kierowaliśmy do miast na prawach powiatu. W tym roku po raz pierwszy zebraliśmy też dane z miast powiatowych (dane obejmują lata ). Znaczenie zobowiązań spółek w ogóle, zobowiązań miast na prawach powiatu na przestrzeni ostatnich lat pokazuje rys. 6. Szczytowy okres aktywności kredytowej spółek to lata i (odpowiednio 41 proc. i 31 proc. ogółu nowych zobowiązań zaciągniętych wtedy przez duże miasta). Potem nastąpił ostry spadek w latach spółki pożyczały około dziewięciu razy mniej niż budżety miejskie. Ostatnie dwa lata to znów wzrost znaczenia długu spółek w roku ich nowe zobowiązania stanowiły już 16 proc. całości nowego zadłużenia. W miastach powiatowych udział ten jest mniejszy w roku nowe zobowiązania spółek to nieco ponad 10 proc. całości nowego zadłużenia. Ale warto zwrócić uwagę, że aktywność kredytowa spółek w tej grupie miast szybko rośnie o ile jeszcze w roku pożyczyły one nieco ponad 102 mln złotych, to w roku wartość nowych zobowiązań wynosiła już nieco ponad 175 mln złotych. Jak wynika z tabeli 1., w roku minimalnie obniżyła się liczba jednostek samorządowych z długiem przekraczającym 60 proc. ich rocznych dochodów. W dalszym ciągu grupa ta stanowi jednak nieco ponad 3 proc. wszystkich JST. Na przeciwnym biegunie mamy takie samorządy, które w ogóle nie są zadłużone. Na koniec roku było ich 60, z tego aż 47 to gminy wiejskie. Najliczniejsza grupa (nieco ponad 1000 jednostek) to samorządy zadłużone w skali od 30 do 50 proc. ich rocznych dochodów. 7

8 Ranking zadłużenie samorządów Najwyższym zadłużeniem odznaczają się zazwyczaj miasta na prawach powiatu mediana ich długu przekracza 43 proc. dochodów, a gdybyśmy wzięli pod uwagę wyłącznie miasta wojewódzkie to nawet powyżej 50 proc. Przeważnie najniższy poziom długu występuje w gminach wiejskich (mediana to ok. 27 proc. dochodów) oraz przede wszystkim w powiatach (mediana ok. 23 proc. dochodów). Błędny byłby jednak wniosek, że sytuacja finansowa powiatów jest najlepsza spośród wszystkich grup jednostek samorządowych. Wręcz przeciwnie, są to jednostki najsłabsze finansowo, a niski poziom długu można raczej wiązać z ich niską zdolnością kredytową. A zatem podstawowy wskaźnik rankingu jest nim wielkość zadłużenia w stosunku do rocznych dochodów samorządu jest, jak co roku przypominam, ważnym wskaźnikiem, ale nie jest doskonałym narzędziem diagnostycznym sytuacji gminy. Dopiero zestawienie go z wielkością nadwyżki operacyjnej mówi nam znacznie więcej jeśli przykładowo dług jest wysoki, a nadwyżki operacyjnej nie ma, to sytuacja jest faktycznie groźna. Ale jeśli nadwyżka jest wysoka i corocznie pozwala na spłatę znaczącej części zadłużenia, to nie ma powodów do niepokoju. PAWeŁ swianiewicz profesor, kierownik Zakładu Rozwoju i Polityki Lokalnej na Wydziale Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego, doradca Prezydenta RP JuLITA ŁukOMskA doktor nauk ekonomicznych, adiunkt w tym samym zakładzie Powiaty grodzkie zadłużenie w końcu roku jako procent dochodów Miasto proc Siedlce 76,89 2 Wałbrzych 64, Żory 62, Słupsk 59, Włocławek 57, Elbląg 57, Świnoujście 57, Płock 56, Koszalin 55, Przemyśl 53, Tarnobrzeg 51, Gdynia 49, Leszno 48, Legnica 47, Jelenia Góra 46, Chełm 46, Grudziądz 45, Częstochowa 44, Biała Podlaska 43, Tarnów 43, Sopot 41, Suwałki 41, Krosno 40, Radom 40, Łomża 38, Kalisz 34, Zabrze 34, Ostrołęka 33, Ruda Śląska 30, Bielsko-Biała 29, Konin 29, Piekary Śląskie 29, Siemianowice Śl. 29, Skierniewice 29, Świętochłowice 28, Jaworzno 28, Sosnowiec 28, Zamość 27, Piotrków Trybunalski 27, Mysłowice 26, Bytom 24, Dąbrowa Górnicza 24, Gliwice 22, Nowy Sącz 22, Tychy 20, Chorzów 18, Rybnik 17, Jastrzębie Zdr 0,14 8

9 Powiaty zadłużenie w końcu roku jako procent dochodów budżetowych Powiat Województwo proc tucholski kujawsko-pomorskie 72, wałecki zachodniopomorskie 70, łaski łódzkie 63, złotoryjski dolnośląskie 61, kościerski pomorskie 60, staszowski świętokrzyskie 59, poddębicki łódzkie 59, ząbkowicki dolnośląskie 57, mrągowski warmińsko-mazurskie 56, otwocki mazowieckie 56, gorzowski lubuskie 55, leski podkarpackie 55, wrocławski dolnośląskie 55, żyrardowski mazowieckie 55, lubiński dolnośląskie 54, kielecki świętokrzyskie 54, pleszewski wielkopolskie 53, słubicki lubuskie 53, przeworski podkarpackie 53, świdnicki dolnośląskie 52, oleśnicki dolnośląskie 51, pułtuski mazowieckie 51, kartuski pomorskie 51, człuchowski pomorskie 50, ostrowiecki świętokrzyskie 49, tomaszowski łódzkie 48, grójecki mazowieckie 48, milicki dolnośląskie 47, tomaszowski lubelskie 46, ełcki warmińsko-mazurskie 46, malborski pomorskie 46, nowomiejski warmińsko-mazurskie 46, gostyński wielkopolskie 46, skarżyski świętokrzyskie 45, wielicki małopolskie 45, hajnowski podlaskie 45, kępiński wielkopolskie 45, ostrołęcki mazowieckie 45, lipnowski kujawsko-pomorskie 44, nowodworski pomorskie 44, kluczborski opolskie 43, olkuski małopolskie 42, sulęciński lubuskie 42, łukowski lubelskie 42, pyrzycki zachodniopomorskie 42,11 9

10 Ranking zadłużenie samorządów Powiaty zadłużenie w końcu roku jako procent dochodów budżetowych Powiat Województwo proc świebodziński lubuskie 41, sławieński zachodniopomorskie 41, białogardzki zachodniopomorskie 41, wschowski lubuskie 41, chrzanowski małopolskie 41, ostródzki warmińsko-mazurskie 41, żywiecki śląskie 41, rawski łódzkie 40, żarski lubuskie 40, piaseczyński mazowieckie 40, kamieński zachodniopomorskie 40, sanocki podkarpackie 40, szczecinecki zachodniopomorskie 39, trzebnicki dolnośląskie 39, brzeski małopolskie 39, nakielski kujawsko-pomorskie 39, olsztyński warmińsko-mazurskie 38, wołowski dolnośląskie 38, sierpecki mazowieckie 38, jędrzejowski świętokrzyskie 38, średzki dolnośląskie 38, bieszczadzki podkarpackie 37, legnicki dolnośląskie 37, sokołowski mazowieckie 37, górowski dolnośląskie 37, nowosądecki małopolskie 37, nowosolski lubuskie 37, zielonogórski lubuskie 37, olecki warmińsko-mazurskie 37, złotowski wielkopolskie 37, bocheński małopolskie 37, myśliborski zachodniopomorskie 37, strzelecko-drezdenecki lubuskie 37, lubaczowski podkarpackie 36, kościański wielkopolskie 36, węgorzewski warmińsko-mazurskie 36, częstochowski śląskie 36, strzeliński dolnośląskie 36, lubelski lubelskie 36, węgrowski mazowieckie 35, suski małopolskie 35, żagański lubuskie 35, limanowski małopolskie 35, strzyżowski podkarpackie 34, lubartowski lubelskie 34,91 10

11 Powiaty zadłużenie w końcu roku jako procent dochodów budżetowych Powiat Województwo proc wąbrzeski kujawsko-pomorskie 34, krośnieński lubuskie 34, stargardzki zachodniopomorskie 34, wolsztyński wielkopolskie 33, nowodworski mazowieckie 32, lidzbarski warmińsko-mazurskie 32, brzeziński łódzkie 32, polkowicki dolnośląskie 32, goleniowski zachodniopomorskie 32, jaworski dolnośląskie 31, kłodzki dolnośląskie 31, elbląski warmińsko-mazurskie 31, mikołowski śląskie 31, głogowski dolnośląskie 31, ostrowski wielkopolskie 31, wołomiński mazowieckie 30, kolneński podlaskie 30, pińczowski świętokrzyskie 30, buski świętokrzyskie 29, dąbrowski małopolskie 29, jeleniogórski dolnośląskie 29, słupski pomorskie 29, drawski zachodniopomorskie 29, chodzieski wielkopolskie 28, ciechanowski mazowieckie 28, lubański dolnośląskie 28, nidzicki warmińsko-mazurskie 28, jasielski podkarpackie 28, średzki wielkopolskie 28, chojnicki pomorskie 28, kwidzyński pomorskie 28, janowski lubelskie 27, sępoleński kujawsko-pomorskie 27, prudnicki opolskie 27, jarosławski podkarpackie 27, lwówecki dolnośląskie 27, kołobrzeski zachodniopomorskie 27, parczewski lubelskie 27, zduńskowolski łódzkie 27, bytowski pomorskie 26, obornicki wielkopolskie 26, rawicki wielkopolskie 26, krakowski małopolskie 26, żniński kujawsko-pomorskie 25, słupecki wielkopolskie 25,72 11

12 Ranking zadłużenie samorządów Powiaty zadłużenie w końcu roku jako procent dochodów budżetowych Powiat Województwo proc inowrocławski kujawsko-pomorskie 25, garwoliński mazowieckie 25, sandomierski świętokrzyskie 25, krapkowicki opolskie 25, tarnogórski śląskie 25, głubczycki opolskie 25, łańcucki podkarpackie 24, tarnobrzeski podkarpackie 24, tarnowski małopolskie 24, pilski wielkopolskie 24, bełchatowski łódzkie 24, łobeski zachodniopomorskie 24, cieszyński śląskie 24, giżycki warmińsko-mazurskie 23, włodawski lubelskie 23, wieruszowski łódzkie 23, biłgorajski lubelskie 23, kolbuszowski podkarpackie 23, opolski lubelskie 23, starachowicki świętokrzyskie 23, koniński wielkopolskie 22, braniewski warmińsko-mazurskie 22, kazimierski świętokrzyskie 22, wągrowiecki wielkopolskie 22, poznański wielkopolskie 22, kraśnicki lubelskie 22, kaliski wielkopolskie 22, łęczyński lubelskie 22, nowotarski małopolskie 22, kłobucki śląskie 22, gryfiński zachodniopomorskie 21, makowski mazowieckie 21, bolesławiecki dolnośląskie 21, myszkowski śląskie 21, moniecki podlaskie 21, proszowicki małopolskie 21, płocki mazowieckie 21, radzyński lubelskie 21, golubsko-dobrzyński kujawsko-pomorskie 21, kętrzyński warmińsko-mazurskie 21, pajęczański łódzkie 21, nowotomyski wielkopolskie 21, warszawskizachodni mazowieckie 20, piotrkowski łódzkie 20, pruszkowski mazowieckie 20,49 12

13 Powiaty zadłużenie w końcu roku jako procent dochodów budżetowych Powiat Województwo proc miechowski małopolskie 20, krośnieński podkarpackie 19, krasnostawski lubelskie 19, kozienicki mazowieckie 19, skierniewicki łódzkie 19, czarnkowsko-trzcianecki wielkopolskie 19, wrzesiński wielkopolskie 19, choszczeński zachodniopomorskie 19, łowicki łódzkie 19, gołdapski warmińsko-mazurskie 19, stalowowolski podkarpackie 18, krotoszyński wielkopolskie 18, łosicki mazowieckie 18, sejneński podlaskie 18, namysłowski opolskie 18, grodziski mazowieckie 18, aleksandrowski kujawsko-pomorskie 18, lubliniecki śląskie 18, mielecki podkarpackie 17, tczewski pomorskie 17, chełmiński kujawsko-pomorskie 17, szydłowiecki mazowieckie 17, mławski mazowieckie 17, turecki wielkopolskie 17, kamiennogórski dolnośląskie 17, świdwiński zachodniopomorskie 17, lęborski pomorskie 17, chełmski lubelskie 17, pucki pomorskie 17, toruński kujawsko-pomorskie 17, raciborski śląskie 17, przysuski mazowieckie 17, zamojski lubelskie 16, radomszczański łódzkie 16, gorlicki małopolskie 16, łęczycki łódzkie 16, zwoleński mazowieckie 16, bartoszycki warmińsko-mazurskie 16, ostrowski mazowieckie 16, śremski wielkopolskie 16, myślenicki małopolskie 16, koszaliński zachodniopomorskie 16, gnieźnieński wielkopolskie 16, rycki lubelskie 16, oleski opolskie 16,02 13

14 Ranking zadłużenie samorządów Powiaty zadłużenie w końcu roku jako procent dochodów budżetowych Powiat Województwo proc zgierski łódzkie 15, suwalski podlaskie 15, ostrzeszowski wielkopolskie 15, oławski dolnośląskie 15, tatrzański małopolskie 15, sochaczewski mazowieckie 14, kędzierzyńsko-kozielski opolskie 14, zgorzelecki dolnośląskie 14, niżański podkarpackie 14, strzelecki opolskie 14, miński mazowieckie 14, bialski lubelskie 14, pszczyński śląskie 14, starogardzki pomorskie 13, przemyski podkarpackie 13, żuromiński mazowieckie 13, świecki kujawsko-pomorskie 13, oświęcimski małopolskie 13, policki zachodniopomorskie 13, gdański pomorskie 12, dzierżoniowski dolnośląskie 12, sokólski podlaskie 12, kutnowski łódzkie 12, ropczycko-sędziszowski podkarpackie 11, pabianicki łódzkie 11, międzyrzecki lubuskie 11, radziejowski kujawsko-pomorskie 11, gryficki zachodniopomorskie 11, białobrzeski mazowieckie 11, wieluński łódzkie 11, wysokomazowiecki podlaskie 10, radomski mazowieckie 10, zawierciański śląskie 10, wyszkowski mazowieckie 10, iławski warmińsko-mazurskie 10, sztumski pomorskie 10, włoszczowski świętokrzyskie 10, wodzisławski śląskie 9, szamotulski wielkopolskie 9, kolski wielkopolskie 9, jarociński wielkopolskie 9, grodziski wielkopolskie 9, sieradzki łódzkie 9, płoński mazowieckie 9, bieruńsko-lędziński śląskie 9,35 14

15 Powiaty zadłużenie w końcu roku jako procent dochodów budżetowych Powiat Województwo proc zambrowski podlaskie 9, piski warmińsko-mazurskie 9, rypiński kujawsko-pomorskie 8, przasnyski mazowieckie 8, będziński śląskie 8, lipski mazowieckie 8, opolski opolskie 8, międzychodzki wielkopolskie 8, wejherowski pomorskie 8, siedlecki mazowieckie 7, łódzkiwschodni łódzkie 7, brzeski opolskie 7, brodnicki kujawsko-pomorskie 7, nyski opolskie 7, grudziądzki kujawsko-pomorskie 7, bielski podlaskie 7, puławski lubelskie 6, brzozowski podkarpackie 6, augustowski podlaskie 6, bielski śląskie 6, wadowicki małopolskie 5, konecki świętokrzyskie 5, grajewski podlaskie 5, hrubieszowski lubelskie 5, bydgoski kujawsko-pomorskie 5, szczycieński warmińsko-mazurskie 5, białostocki podlaskie 5, mogileński kujawsko-pomorskie 4, opoczyński łódzkie 4, świdnicki lubelskie 3, rybnicki śląskie 3, leżajski podkarpackie 2, dębicki podkarpackie 2, działdowski warmińsko-mazurskie 2, rzeszowski podkarpackie 2, siemiatycki podlaskie 2, legionowski mazowieckie 1, opatowski świętokrzyskie 1, gostyniński mazowieckie 1, leszczyński wielkopolskie 0, wałbrzyski dolnośląskie 0, włocławski kujawsko-pomorskie 0, łomżyński podlaskie 0, gliwicki śląskie 0,00 15

16 Ranking zadłużenie samorządów

17 Miasta powiatowe zadłużenie w końcu roku jako procent dochodów budżetowych Miasto Województwo proc Myślenice małopolskie 106, Skarżysko-Kamienna świętokrzyskie 80, Sejny podlaskie 76, Pisz warmińsko-mazurskie 74, Kamień Pomorski zachodniopomorskie 68, Pułtusk mazowieckie 67, Wieliczka małopolskie 65, Gryfino zachodniopomorskie 64, Włodawa lubelskie 62, Milicz dolnośląskie 61, Nowa Sól lubuskie 61, Gołdap warmińsko-mazurskie 58, Proszowice małopolskie 58, Opoczno łódzkie 57, Końskie świętokrzyskie 57, Strzelin dolnośląskie 57, Choszczno zachodniopomorskie 57, Złotoryja dolnośląskie 56, Sokołów Podlaski mazowieckie 55, Brzesko małopolskie 55, Kluczbork opolskie 55, Żyrardów mazowieckie 54, Kazimierza Wielka świętokrzyskie 54, Nowy Dwór Gdański pomorskie 54, Kłodzko dolnośląskie 53, Wschowa lubuskie 53, Mogilno kujawsko-pomorskie 52, Wołów dolnośląskie 52, Zgorzelec dolnośląskie 52, Trzebnica dolnośląskie 52, Brzozów podkarpackie 51, Staszów świętokrzyskie 51, Golub-Dobrzyń kujawsko-pomorskie 51, Słubice lubuskie 51, Nowe Miasto Lubawskie warmińsko-mazurskie 51, Krotoszyn wielkopolskie 50, Chojnice pomorskie 50, Sandomierz świętokrzyskie 50,44 17

18 Ranking zadłużenie samorządów Miasta powiatowe zadłużenie w końcu roku jako procent dochodów budżetowych Miasto Województwo proc Kartuzy pomorskie 50, Iława warmińsko-mazurskie 49, Kościerzyna pomorskie 49, Inowrocław kujawsko-pomorskie 49, Tczew pomorskie 48, Miechów małopolskie 48, Przasnysz mazowieckie 47, Przeworsk podkarpackie 47, Grodzisk Wielkopolski wielkopolskie 47, Węgrów mazowieckie 47, Szamotuły wielkopolskie 47, Wałcz zachodniopomorskie 47, Goleniów zachodniopomorskie 46, Lesko podkarpackie 46, Jarocin wielkopolskie 46, Olecko warmińsko-mazurskie 46, Pajęczno łódzkie 46, Brodnica kujawsko-pomorskie 46, Ostróda warmińsko-mazurskie 45, Lubaczów podkarpackie 45, Kolbuszowa podkarpackie 45, Dzierżoniów dolnośląskie 45, Lębork pomorskie 45, Śrem wielkopolskie 44, Opatów świętokrzyskie 44, Łuków lubelskie 44, Gostynin mazowieckie 44, Szydłowiec mazowieckie 44, Szczecinek zachodniopomorskie 44, Sławno zachodniopomorskie 43, Legionowo mazowieckie 43, Oława dolnośląskie 43, Puławy lubelskie 43, Nowy Tomyśl wielkopolskie 43, Starogard Gdański pomorskie 43, Wąbrzeźno kujawsko-pomorskie 43, Tomaszów Mazowiecki łódzkie 42, Góra dolnośląskie 42,98 18

19 Miasta powiatowe zadłużenie w końcu roku jako procent dochodów budżetowych Miasto Województwo proc Bolesławiec dolnośląskie 42, Giżycko warmińsko-mazurskie 42, Turek wielkopolskie 42, Wodzisław Śląski śląskie 42, Jędrzejów świętokrzyskie 42, Pińczów świętokrzyskie 42, Brzeziny łódzkie 42, Augustów podlaskie 41, Pruszcz Gdański pomorskie 41, Ełk warmińsko-mazurskie 41, Kępno wielkopolskie 41, Bartoszyce warmińsko-mazurskie 41, Świdnica dolnośląskie 41, Lubań dolnośląskie 41, Czarnków wielkopolskie 41, Środa Wielkopolska wielkopolskie 41, Prudnik opolskie 40, Zakopane małopolskie 40, Międzychód wielkopolskie 40, Sochaczew mazowieckie 40, Grodzisk Mazowiecki mazowieckie 40, Rawa Mazowiecka łódzkie 40, Bochnia małopolskie 40, Mława mazowieckie 40, Drawsko Pomorskie zachodniopomorskie 39, Gorlice małopolskie 39, Braniewo warmińsko-mazurskie 39, Lwówek Śląski dolnośląskie 39, Łobez zachodniopomorskie 39, Nowy Targ małopolskie 39, Będzin śląskie 39, Nidzica warmińsko-mazurskie 39, Gryfice zachodniopomorskie 38, Sanok podkarpackie 38, Wołomin mazowieckie 38, Kołobrzeg zachodniopomorskie 38, Pleszew wielkopolskie 38, Poddębice łódzkie 38,44 19

20 Ranking zadłużenie samorządów Miasta powiatowe zadłużenie w końcu roku jako procent dochodów budżetowych Miasto Województwo proc Mońki podlaskie 38, Krapkowice opolskie 38, Ząbkowice Śląskie dolnośląskie 38, Bełchatów łódzkie 37, Głogów dolnośląskie 37, Włoszczowa świętokrzyskie 37, Hrubieszów lubelskie 37, Namysłów opolskie 36, Jarosław podkarpackie 36, Pyrzyce zachodniopomorskie 36, Człuchów pomorskie 36, Sieradz łódzkie 36, Sulęcin lubuskie 36, Kamienna Góra dolnośląskie 36, Puck pomorskie 35, Olkusz małopolskie 35, Łańcut podkarpackie 35, Malbork pomorskie 35, Jawor dolnośląskie 35, Myślibórz zachodniopomorskie 35, Starachowice świętokrzyskie 34, Krosno Odrzańskie lubuskie 34, Mikołów śląskie 34, Koło wielkopolskie 34, Białogard zachodniopomorskie 34, Kędzierzyn-Koźle opolskie 34, Kutno łódzkie 34, Ostrów Wielkopolski wielkopolskie 34, Węgorzewo warmińsko-mazurskie 34, Chrzanów małopolskie 34, Ciechanów mazowieckie 34, Limanowa małopolskie 34, Mrągowo warmińsko-mazurskie 34, Łęczyca łódzkie 33, Kraśnik lubelskie 33, Ostrowiec Świętokrzyski świętokrzyskie 33, Cieszyn śląskie 33, Tomaszów Lubelski lubelskie 33,75 20