Obserwatorium Astronomiczne Ks. Bonawentury Metlera w Częstochowie

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Obserwatorium Astronomiczne Ks. Bonawentury Metlera w Częstochowie"

Tadeusz Kruk
6 lat temu
Przeglądów:

1 Obserwatorium Astronomiczne Ks. Bonawentury Metlera w Częstochowie

2 Organizacja Częstochowskiego Obserwatorium. Jednym z wybitnych astronomów XIX i XX wieku był ks. Bonawentura Metler. Założył Częstochowski Oddział Polskiego Towarzystwa Przyjaciół Astronomii oraz organizator i dożywotni dyrektor Miejskiego Obserwatorium Astronomicznego w Częstochowie. Umiłowaną astronomię zagłębiał na Wydziale Matematycznym Sorbony w Paryżu. W 1908r. ks. Metler wrócił do Polski przywożąc z Francji teleskop oraz inne przyrządy astronomiczne. Od początku pracy w Częstochowie myślał o wybudowaniu obserwatorium astronomicznego oraz nauk przyrodniczych wśród mieszkańców miasta. Według ks. Metlera idealnym miejscem był budynek wolno stojący w Parku Miejskim pod Jasną Górą. Pawilon, o którym myślał należał do Towarzystwa Akcyjnego Zawiercie.

3 Dawniej - Pawilon Zawiercie

4 Teraz - Obserwatorium Astronomiczne

5 Ksiądz rozmawiał na temat ośrodka dydaktyczno-naukowego z mieszkańcami, a później zainteresowała się tym także prasa. Mówiono o nim, że wszystkie wolne chwile poświęca nauce. W jednym z artykułów pisano, że ks. Metler urządził sobie małe obserwatorium astronomiczne (w zakładzie dla paralityków przy ul. Wieluńskiej, gdzie mieszkał), mimo tego, że sprowadził zza granicy różne przyrządy pragnął poszerzyć swoją pracownie. Liczono na pomoc władz miasta jednak przygotowanie umysłów radnych miasta na wyrażenie zgody odbywało się z trudem i powoli. Do ks. Metlera napisał list jego przyjaciel Camillius Flammarion, w którym wyraził radość z pomysłu urządzenia obserwatorium w Częstochowie. W 1913r. ksiądz-astronom doczekał się pozytywnego wniosku przekształcenia pawilonu Zawiercia na obserwatorium. Na tą decyzje wpłynął radny J. Marczewski późniejszy prezydent miasta. Ustalono, że na początku ks. Metler będzie używał własnych przyrządów do badań astronomicznych, a miasto dostarczy z biegiem czasu nowe

6 pomoce naukowe po zebraniu odpowiednich składek wśród mieszkańców Częstochowy. Radni uważali, że obserwatorium będzie ważną sprawą w kształceniu młodzieży szkolnej, która do tej pory wiedzę czerpała tylko z podręczników. Teraz dzięki obserwatorium będą mogli uczestniczyć w badaniach naukowych wykorzystując teleskop przywieziony do Polski przez ks. Metlera.

7 Jednak niekorzystne decyzje władz rządu cesarskiego, a następnie wybuch pierwszej wojny światowej przerwały prace w organizowaniu częstochowskiego obserwatorium. Ks. Metler czas wojny przeczekał w wolnej Ameryce, skąd powrócił po zakończeniu wojny. W dniach 7-10 kwietnia 1920r. odbył się zjazd dla Organizacji Nauki, w której także udział wziął ks. Metler. Postulował, aby utworzono w Polsce pierwszorzędne obserwatorium astronomiczne oraz Popularne Polskie Towarzystwo Astronomiczne z siedzibą w Częstochowie. Sam uważał, że zaproszenie go na taki zjazd to wielki zaszczyt i uznanie dla swojej działalności naukowej. Astronom planował zorganizować obserwatorium astronomiczne we Włocławku, lecz trudna sytuacja gospodarcza spowodowała, że pozostał na swojej placówce duszpasterskiej w Kruszynie. W 450 rocznicę urodzin Mikołaja Kopernika prezydent miasta przekazał pawilon Zawiercie w celu przystosowania go do potrzeb przyszłego obserwatorium.

8 Władze miasta przekazały dwa pokoje i salę odczytową w parku pod Jasną Górą na poszerzenie działalności astronomicznej. Ks. Metler zabiegał, aby obserwatorium zostało jak najszybciej otwarte. Pawilon Zawiercie przebudowano na dwunastokątną wieżę. Pusta wieża miała 10 m wysokości i 6 m średnicy, wewnątrz były drewniane schody.

9 W 1929r. zbudowano drewniany pawilon obserwacyjny z obrotową kopułą o średnicy 5m oraz z lunetą, którą tymczasowo podarował major Wincenty Skrzywan. Zanim powołano nową diecezję częstochowską, ks. Bonawentura Metler towarzyszył biskupowi Krynickiemu w podróży do Rzymu. W urzędach watykańskich miał wielu znajomych między innymi z kardynałem Maffi, entuzjastą wiedzy astronomicznej. Prezydent Częstocho-wy chciał zawrzeć umowę z ks. Metlerem w sprawie popularyzowania wiedzy astronomicznej i prowadzenia obserwatorium. Biskup T. Kubina polecił podpisanie tej umowy i zapewnił ks. Metlera, że otrzyma wikariusza do pomocy duszpasterskiej. W umowie między prezydentem, a ks. Metlerem była mowa o koniecznym zakupie i umieszczeniu w tymże obserwatorium instrumentu tranzytowego zegara astronomicznego w celu wyznaczenia długości i szerokości geograficznej Częstochowy dla zapewnienia miastu regulowanej godziny.

Zegar słoneczny autorstwa ks.metlera Komplet przyrządów meteorologicznych dostarczony, dlatego, że obok założono stacje meteorologiczną. Ks.

10 Zegar słoneczny autorstwa ks.metlera Komplet przyrządów meteorologicznych dostarczony, dlatego, że obok założono stacje meteorologiczną. Ks. Metler postanowił przekazać swój podwójny teleskop do obserwatorium. Trudno jest podać dokładną datę uroczystego otwarcia obserwatorium. Dat było wiele, lecz ks. Metler powiedział, że uroczystego otwarcia nadal nie było, a klucze od 2 XII 1925r. są w jego rękach.

11 Częstochowa była w tym okresie znanym ośrodkiem propagowania wiedzy astronomicznej nie tylko w Polsce, ale także poza jej granicami. Obserwatorium regularnie urządzało lekcje, które odbywały się w każdą środę i sobotę wieczorem. Ks. Metler od 1931r. pełnił funkcję sekretarza PPTA w Częstochowie. Prezydent przekazał obserwatorium Metlerowi w dniu 2 grudnia 1932r. W tym czasie Polskie Towarzystwo Przyjaciół liczyło 26 członków rzeczywistych. Urządzono zegar słoneczny, kilkudziesięciotomową bibliotekę, odnowiono wnętrze budynków, a także wygłaszano wiele odczytów z zakresu astronomii, na które przybywała głównie młodzież gimnazjalna. 25 czerwca 1924r. ks. Metler został mianowany proboszczem parafii Parzymiechy, gdzie na plebani urządził sobie małe obserwatorium astronomiczne. W 1935r. Zarząd Towarzystwa Astronomicznego w Częstochowie z racji przypadającej 10 rocznicy podpisania umowy między ks. Metlerem a prezydentem Częstochowy postanowili przyjąć jeden z największych

teleskopów w Polsce. Przed wybuchem II wojny światowej staraniem ks. Metlera został przeprowadzony remont obserwatorium, a mianowicie zmieniono blachę pokrywającą kopułę.

12 teleskopów w Polsce. Przed wybuchem II wojny światowej staraniem ks. Metlera został przeprowadzony remont obserwatorium, a mianowicie zmieniono blachę pokrywającą kopułę. Mimo podeszłego wieku (miał wówczas 73 lata), w dalszym ciągu prowadził działalność obserwatorium astronomicznego. W ciągu wojny ośrodek został zamknięty, optykę lunety zdążył ukryć u siebie w domu Tadeusz Sejfried, który opiekował się wówczas obserwatorium, a zegar astronomiczny znalazł schronienie na Jasnej Górze. Luneta ks. Metlera

13 Obserwatorium przebudowano 25 maja 1969r. i przekazano je pod opiekę Wyższej Szkole Pedagogicznej w Częstochowie, gdzie nie brakowało miłośników astronomii.

Podobne dokumenty

Polskę wyposażenie Polskich obserwatoriów astronomicznych było więcej niż ubogie. Największą w Polsce lunetą był dwudziestocentymetrowy w prywatnym

Polskę wyposażenie Polskich obserwatoriów astronomicznych było więcej niż ubogie. Największą w Polsce lunetą był dwudziestocentymetrowy w prywatnym Dobytek naukowy Astronomia w drugiej połowie XIX wieku przeżyła swoiste trudności. Zasadniczą przyczyną zahamowań w badaniach astronomicznych były niesprzyjające warunki polityczne, w którym znalazło się