Aleksandra Duda-Chodak

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Aleksandra Duda-Chodak"

Transkrypt

1 Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie Wydział Technologii Żywności Katedra Technologii Fermentacji i Mikrobiologii Technicznej Aleksandra Duda-Chodak Załącznik II Autoreferat

2

3 1. Imię i Nazwisko: Aleksandra Duda-Chodak Miejsce pracy: Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Wydział Technologii Żywności, Katedra Technologii Fermentacji i Mikrobiologii Technicznej, ul. Balicka 122, Kraków 2. Posiadane dyplomy, stopnie naukowe/ artystyczne - z podaniem nazwy, miejsca i roku ich uzyskania oraz tytułu rozprawy doktorskiej studia magisterskie, kierunek Biologia, Wydział Biologii i Nauk o Ziemi, Uniwersytet Jagielloński, Kraków, czerwiec 1997 dyplom magistra biologii, Wydział Biologii i Nauk o Ziemi, Uniwersytet Jagielloński, Kraków. Praca magisterska pt. Fenotyp leukocytów w przebiegu choroby oparzeniowej dzieci, promotor prof. dr hab. Juliusz Pryjma, studia doktoranckie, Wydział Biologii i Nauk o Ziemi, Uniwersytet Jagielloński, Kraków, studia doktoranckie, Wydział Lekarski, Collegium Medicum, Uniwersytet Jagielloński, Kraków, dyplom doktora nauk biologicznych, Wydział Lekarski, Collegium Medicum UJ, Kraków. Rozprawa doktorska pt. Ekspresja cytokin i rola reaktywnych form tlenu w uszkodzeniu wywołanym ischemią-reperfuzją w śluzówce żołądka szczura, promotor pracy: prof. dr hab. med. Stanisław J. Konturek. 3. Informacje o dotychczasowym zatrudnieniu w jednostkach naukowych/ artystycznych starszy referent inżynieryjno-techniczny, Katedra Fizjologii, Wydział Lekarski CMUJ asystent naukowo-dydaktyczny, Katedra Technologii Fermentacji i Mikrobiologii Technicznej, Wydział Technologii Żywności, Akademia Rolnicza im. Hugona Kołłątaja w Krakowie obecnie adiunkt naukowo-dydaktyczny, Katedra Technologii Fermentacji i Mikrobiologii Technicznej, Wydział Technologii Żywności, Akademia Rolnicza (od 2008 roku Uniwersytet Rolniczy) im. Hugona Kołłątaja w Krakowie. 1

4 4. Wskazanie osiągnięcia wynikającego z art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (jednolity tekst Dz. U. grudzień 2014, poz. 1852) Osiągnięciem naukowym wynikającym z art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 14 marca 2003 roku o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki i stanowiącym podstawę do ubiegania się o stopień naukowy doktora habilitowanego jest monografia pt. Interakcje związków przeciwutleniających występujących w roślinach oraz suplementach diety z bakteriami reprezentującymi mikrobiotę jelitową człowieka, której jestem autorem. Praca została opublikowana w 2015 roku w Zeszytach Naukowych Uniwersytetu Rolniczego im. Hugona Kołłątaja w Krakowie, w serii Rozprawy, numer 525, zeszyt 402, Wydawnictwo Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie. Recenzenci rozprawy : prof. dr hab. Zbigniew Czarnecki, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu dr hab. inż. Agnieszka Filipiak-Florkiewicz, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie Omówienie celu naukowego w/w rozprawy, jak również osiągniętych wyników wraz z omówieniem ich ewentualnego wykorzystania Wprowadzenie i cel naukowy Od wielu lat wiadomo o istotnej roli związków przeciwutleniających w zapobieganiu lub wspomaganiu leczenia różnych chorób, powszechne są także badania wskazujące na ich zdolność do hamowania wzrostu mikroorganizmów patogennych. Doniesienia te sprawiają, że coraz częściej sięgamy po żywność wzbogacaną lub po suplementy diety zawierające różne przeciwutleniacze, w tym polifenole. Jak dotąd jednak nie prowadzono zbyt wielu badań oceniających jak składniki przeciwutleniające, obecne w żywności czy suplementach w znacznych stężeniach, wpływają na skład jakościowy i ilościowy prawidłowej mikrobioty jelitowej (ang. intestinal microbiota, IM). Wykazano natomiast, że zaburzenia w funkcjonowaniu IM uczestniczą w patogenezie licznych chorób. Od dawna przyjmuje się, że mikrobiota jelitowa pełni istotną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu, między innymi jest wyposażona w olbrzymi zestaw enzymów odpowiedzialnych za różnorodne przemiany składników pokarmowych, które docierają do jelita. Z powodu ogromnej różnorodności gatunków tworzących IM u poszczególnych osobników, profil powstających metabolitów oraz ich końcowy wpływ na organizm są bardzo zmienne w populacji ludzkiej. Często zdarza się, że jedynie produkt bakteryjnego metabolizmu danego składnika może 2

5 ulec wchłonięciu w jelicie i wpłynąć korzystnie na zdrowie człowieka. Brak odpowiednich gatunków bakterii w mikroflorze osobnika oznacza, że dany związek, mimo spożycia, nie będzie mógł wywrzeć oczekiwanego efektu. Z drugiej strony, zdarza się też, że na skutek metabolizmu bakteryjnego z obojętnego składnika obecnego w żywności powstają pochodne negatywnie oddziałujące na zdrowie konsumenta. Dlatego też, głównym celem prezentowanej monografii było poznanie interakcji pomiędzy przeciwutleniającymi składnikami roślin i suplementów diety a bakteriami, będącymi przedstawicielami mikroflory jelita ludzkiego. W pracy sformułowano 3 cele szczegółowe: (1) ocena potencjału antyoksydacyjnego oraz składu polifenolowego wybranych surowców roślinnych i suplementów diety o deklarowanym prozdrowotnym działaniu na organizm człowieka; (2) określenie wpływu związków polifenolowych zawartych w ekstraktach z badanych surowców i suplementach diety, a także w postaci czystych związków polifenolowych, na wybrane gatunki mikrobioty jelitowej; (3) zbadanie wpływu poszczególnych gatunków bakterii jelitowych na potencjał antyoksydacyjny i stężenie wybranych związków przeciwutleniających występujących w badanych surowcach. Sformułowano następujące hipotezy badawcze: 1) naturalne składniki przeciwutleniające i związki polifenolowe zawarte w surowcach roślinnych i suplementach diety nie wywierają hamującego wpływu na bakterie będące przedstawicielami fizjologicznej mikrobioty jelitowej, 2) gatunki bakterii, stanowiące fizjologiczną mikrobiotę jelita ludzkiego, na skutek swojego metabolizmu zwiększają potencjał antyoksydacyjny składników polifenolowych obecnych w surowcach roślinnych i suplementach diety. Przebieg doświadczeń i metodyka badań Formułując hipotezy, przyjęto założenie wyjściowe, że badane surowce roślinne oraz suplementy diety zawierają składniki przeciwutleniające, w tym polifenole, w znaczących stężeniach. Aby zweryfikować to założenie oraz poszczególne hipotezy, na pierwszym etapie badań określono wyjściowy potencjał antyoksydacyjny [Duda-Chodak i in. 2011] oraz skład polifenolowy [Duda-Chodak i in. 2010, 2011] surowców roślinnych i komercyjnie dostępnych suplementów diety. Jako źródło polifenoli i przeciwutleniaczy wybrano surowce o znanych właściwościach prozdrowotnych i/lub długoletniej tradycji stosowania w medycynie naturalnej różnych krajów: świeże owoce maliny (M), czarnego bzu (BEZ), żurawiny (Z), borówki brusznicy (B), pigwowca japońskiego (P) i derenia (D), suszone owoce goji (G) i cytryńca chińskiego (CCH), czerwoną cebulę (CC), czosnek niedźwiedzi (CN), pokrzywę (PO), zieloną herbatę (GT) i nasiona soi (S), a także suplementy diety o deklarowanym 3

6 prozdrowotnym działaniu na organizm człowieka: spirulinę (SP, wysuszona biomasa sinic Spirulina platensis), Citrosept (CIT, ekstrakt z miąższu i pestek grejpfruta) i sok z noni (NO). Wszystkie wymienione surowce i suplementy zawierają antyoksydanty, w tym różne polifenole, i są wykorzystywane (często równocześnie) do leczenia rozmaitych schorzeń jako preparaty dostępne bez recepty, a zatem poza wszelką kontrolą. Ponieważ ich dawkowanie, sposób przyrządzania i stosowania zależą od leczonego schorzenia oraz od tradycji w danym regionie świata, postanowiono w celu ujednolicenia i uproszczenia porównań uzyskanych wyników przygotować z wszystkich surowców jednakowe 10% ekstrakty etanolowe (nie dotyczyło to gotowych suplementów w płynie, tj. soku z noni i Citroseptu). W doświadczeniach zostały także zastosowane, w postaci pojedynczych związków, najczęściej spożywane z dietą polifenole: (+)-katechina (CAT), kwercetyna (Q), rutyna (RUT), naringenina (N), naringina (NR), hesperydyna (HR), hesperetyna (H), kemferol (KMP) i florydzyna (PHL), będące przedstawicielami różnych klas flawonoidów, oraz rezweratrol (RS) reprezentant stilbenów. Polifenole stosowano jako roztwory w DMSO o stężeniu 25 mg/ml, z wyjątkiem kwercetyny i kemferolu, dla których stężenie wynosiło 5 mg/ml. Drugi etap prac miał na celu określenie wpływu badanych surowców oraz poszczególnych związków polifenolowych na wybrane gatunki mikrobioty jelitowej. Do doświadczeń wykorzystano czyste kultury siedmiu różnych gatunków, będących przedstawicielami najważniejszych rodzajów bakterii tworzących fizjologiczną mikrobiotę jelitową człowieka: Escherichia coli (DSM 1116, EC), Bacteroides galacturonicus (DSM 3978, BAC), Eubacterium cylindroides (DSM 3983, EUB), Bifidobacterium catenulatum (DSM 16992, BF), Enterococcus caccae (DSM 19114, EN), Lactobacillus sp. (DSM 20059, LCB) oraz Ruminococcus gauvreauii (DSM 19829, RUMI). Wszystkie badane szczepy zostały zakupione w niemieckiej kolekcji czystych kultur mikroorganizmów i linii komórkowych DSMZ (Deutsche Sammlung von Mikroorganismen und Zellkulturen GmbH) i zgodnie z kartami charakterystyk zostały one wyizolowane z jelita ludzkiego. Wpływ ekstraktów i suplementów diety oraz pojedynczych związków polifenolowych na poszczególne bakterie oceniano na podstawie zmian liczebności ich komórek po 24-godzinnej inkubacji (37 C) z ekstraktami, suplementami lub polifenolami dodanymi do medium w różnym stężeniu. Stężenie końcowe ekstraktów i suplementów wynosiło 1,0, 2,5 i 5,0%, zaś stężenie polifenoli wynosiło 20, 100 oraz 250 µg/ml (lub 4, 20 oraz 50 µg/ml dla kwercetyny i kemferolu). Liczebność komórek określano na podstawie pomiarów zmętnienia zawiesiny przy użyciu densytometru wyskalowanego w jednostkach McFarlanda. W przypadku wykazania działania hamującego rozwój bakterii wyznaczano wartość minimalnego stężenia hamującego (MIC) dla danego składnika. Ostatni etap prac dotyczył oceny wpływu bakterii jelitowych na związki polifenolowe. Aby ocenić, jak przedstawiciele mikrobioty jelita ludzkiego wpływają na składniki przeciwutleniające 4

7 obecne w diecie, oznaczono zmiany potencjału antyoksydacyjnego (AOX) w podłożach z dodatkiem polifenoli, ekstraktów roślinnych i suplementów diety po inkubacji z poszczególnymi gatunkami bakterii jelitowych. Dla ułatwienia porównań między poszczególnymi drobnoustrojami lub badanymi substancjami wprowadzono pojęcie współczynnika interakcji (WI), zdefiniowanego jako stosunek AOX medium z bakteriami do AOX takiego samego medium (tzn. ta sama pożywka, takie samo stężenie związku polifenolowego/ekstraktu, te same warunki inkubacji), ale bez dodatku bakterii. WI jest równy 1 jeśli bakterie w żaden sposób nie wpływają na zdolność zmiatania rodnika ABTS przez obecne w tej pożywce związki. Wartości WI>1 oznaczają, że pod wpływem dodanego gatunku bakterii doszło do takich zmian w składzie pożywki, które zwiększyły zdolność wygaszania rodnika, a wartość WI<1 zmiany pod wpływem bakterii zmniejszyły potencjał antyoksydacyjny. Aby ustalić, czy wykazane zmiany potencjału antyoksydacyjnego są zależne od przemian związków polifenolowych obecnych w badanych próbach pod wpływem bakterii jelitowych, zbadano zmiany w stężeniu najważniejszych związków polifenolowych pod wpływem bakterii (metodą HPLC) [Duda-Chodak i in. 2010]. Wyniki i dyskusja Spośród badanych związków polifenolowych najwyższy potencjał antyoksydacyjny wykazały kemferol, naringenina i rezweratrol (wszystkie powyżej 4000 mmol równoważników troloksu (TE)/100 g substancji). Słabszymi zmiataczami rodnika ABTS okazały się kwercetyna i (+)-katechina. Najniższy potencjał przeciwrodnikowy miały glikozydy hesperydyna (578,0±3,5 mmol TE/100 g) i naringina (881,0±12,1 mmol TE/100 g). Porządkując polifenole analizowane w tej pracy w kolejności rosnącego potencjału przeciwrodnikowego (wyrażonego w mmol TE/mol), uzyskano szereg: HR < H < NR < RS CAT < PHL < N Q KMP RUT. W prezentowanej pracy przedyskutowano wpływ budowy chemicznej na zdolność wygaszania różnych rodników. Stwierdzono, że kluczowe znaczenie dla zdolności zmiatania rodnika ABTS przez dany związek ma równoczesna obecność grupy OH w pozycji C4, C5 i C7 oraz grupy ketonowej przy C4. Wśród analizowanych surowców na szczególną uwagę zasługuje Citrosept, czyli gotowy, komercyjny ekstrakt z miąższu i pestek grejpfruta. Bardzo wysoka aktywność antyoksydacyjna (21269,7±3601,1 mg troloksu/100 ml) tego suplementu diety korespondowała z dużą zawartością polifenoli ogółem (2577,2±14,7 mg w przeliczeniu na katechinę/100 ml). Analiza profilu polifenoli w Citrosepcie wykazała, że najważniejszymi składnikami są naringina (1018,0±131,1 mg/l) oraz jej aglikon naringenina (19,8±12,3), a zatem składniki charakterystyczne dla grejpfrutów. Na uwagę zasługuje także duże stężenie hesperydyny (463,0±96,9 mg/l) i obecność jej aglikonu hesperetyny (19,9±1,07). W Citrosepcie wykryto również kwercetynę oraz kwasy fenolowe (głównie p-kumarowy, chlorogenowy i galusowy), choć obecne w znacznie mniejszym stężeniu. 5

8 Na tle badanych surowców wyróżniał się także ekstrakt z zielonej herbaty, o bardzo wysokiej aktywności antyoksydacyjnej (10998,3±282,3 mg troloksu/100 ml) i zawartości polifenoli ogółem (9549,0±46,0 mg katechiny/100 g liści). Analiza HPLC wykazała, że stężenie (-)-epigalokatechiny w herbacie użytej do badań było duże i wynosiło 5022,3 mg w przeliczeniu na 100 g liści, (-)-epikatechiny 1116,5 mg/100 g, a galusanu (-)-epigalokatechiny 2876,1 mg/100 g (w sumie wykryto 9064,3 mg flawanoli/100 g herbaty). W analizowanej zielonej herbacie wykryto ponadto obecność takich związków polifenolowych, jak kwas galusowy, apigenina, kemferol, rutyna, glukozyd kwercetyny i kwercetyna. Jako stosunkowo bogate źródło przeciwutleniaczy na uwagę zasługują także sok z noni (424,5±39,5 mg troloksu/100 ml) oraz ekstrakty z derenia, pigwowca, czarnego bzu i czosnku niedźwiedziego ( mg troloksu/100 ml). Z kolei bardzo niską aktywnością przeciwrodnikową charakteryzowały się ekstrakty ze spiruliny (24,1±1,2), czerwonej cebuli (43,2±2,9), cytryńca chińskiego (54,0±4,1) i soi (66,0±9,0). Bardzo dużą zawartość polifenoli, oprócz Citroseptu i ekstraktu z zielonej herbaty, wykazano dla ekstraktu z czarnego bzu (883,1±119 mg katechiny/100 g wyjściowego surowca). W owocach tych dominowały flawonoidy, w szczególności rutyna (89,32±30,14 mg/100 g ś.m.), procyjanidyna B1 (ok. 26,6), florydzyna (ok. 13,5) i izokwercetyna (ok. 10,3). Wykryto także kwasy fenolowe, przede wszystkim kwas galusowy (ok. 11 mg/100 g) oraz kwasy p-kumarowy, chlorogenowy i elagowy. Dużą zawartością polifenoli cechowały się także ekstrakty z jagód goji i ziela pokrzywy (odpowiednio 810,6 i 618,9 mg katechiny/100 g wyjściowego surowca). Najmniej polifenoli ogółem oznaczono w ekstrakcie z czerwonej cebuli (90,5 mg katechiny/100 g), który miał także jedną z najniższych spośród badanych surowców aktywność antyoksydacyjną. Wyniki prezentowanej pracy wykazały zaskakująco silny, dawkozależny wpływ etanolu na niektóre z badanych gatunków bakterii. W przypadku większości badanych bakterii niskie stężenia (0,1 1,0%) lekko stymulowały wzrost drobnoustrojów, choć tylko w przypadku E. cylindroides (końcowe stężenie etanolu 0,1 1,0%), Lactobacillus sp. (stężenie 1%) oraz B. galacturonicus (0,4% i 1%) efekt był istotny statystycznie. Przy wyższych stężeniach dodatek etanolu do medium powodował zahamowanie wzrostu wszystkich badanych bakterii, choć w różnym stopniu. Najmocniejszy, o zupełnie niespodziewanej sile, efekt inhibitorowy zanotowano dla B. catenulatum już przy stężeniu 2% EtOH liczebność populacji malała do niespełna 30% wartości kontrolnej, zaś obecność w medium 3% i więcej etanolu powodowała zmniejszenie liczebności populacji tej bakterii o co najmniej 95%. Wzrost E. cylindroides w obecności 3% etanolu był zahamowany o nieco ponad 30%, zaś przy stężeniu 5% EtOH całkowicie. Z kolei EC i BAC przeżywały w stężeniu 5% EtOH, jednak liczebność ich populacji była niższa prawie 10-krotnie w porównaniu z kontrolą. Wykazano, że kwercetyna i kemferol już w stężeniu 20 µg/ml działały hamująco na wszystkie badane gatunki bakterii, przy czym w przypadku BF i EN siła hamowania była 6

9 porównywalna do efektu działania kontrolnego antybiotyku chloramfenikolu. Naringenina działała bakteriobójczo wobec EN, RUMI, LCB, BAC i BF, a bakteriostatycznie na pozostałe bakterie, jednak dopiero w stężeniu powyżej 100 µg/ml. Hesperetyna w najwyższym stężeniu ograniczała wzrost wszystkich badanych gatunków z wyjątkiem LCB, przy czym przeważnie było to zmniejszenie liczebności populacji o kilkanaście procent w stosunku do kontroli pozytywnej, czyli liczebności bakterii w medium bez polifenolu. Bakteriostatyczny efekt hesperetyny był wyraźnie widoczny w przypadku Ruminococcus i Enterococcus, a liczebność populacji tych bakterii po zastosowaniu 250 µg hesperetyny/ml wynosiła odpowiednio 27% i 38% wartości kontrolnej. E. cylindroides to jedyna bakteria, spośród badanych, niewrażliwa na rezweratrol. Wobec pozostałych bakterii związek ten działał bakteriobójczo (EN, RUMI, LCB, BAC) lub bakteriostatycznie (EC, BF) i to już w stężeniu 100 µg/ml. Ani (+)-katechina, ani rutyna nie wpływały znacząco na badane bakterie, z wyjątkiem E. caccae, którego liczebność była nieznacznie ograniczona w obecności tych związków. Z kolei florydzyna powodowała lekką stymulację wzrostu LCB, BF, EC i EUB, a efekt inhibitorowy wykazywała jedynie wobec EN. Wyznaczone wartości MIC dla poszczególnych polifenoli w odniesieniu do konkretnych gatunków wahały się od 20 do ponad 250 µg/ml i były z reguły wyższe od MIC dla chloramfenikolu. Porównując budowę chemiczną badanych polifenoli, zaobserwowano kilka ciekawych prawidłowości. Stwierdzono, że dla właściwości przeciwbakteryjnych badanych związków kluczowa jest jednoczesna obecność niepodstawionych grup OH w pozycji C5, C7 i C4 oraz grupy ketonowej przy C4. Nie stwierdzono, by obecność grupy OH przy C3 oraz wiązania podwójnego C2=C3 znacząco wpływała na aktywność antybakteryjną flawonoidów. Potwierdzono natomiast, że aglikony są silniejszymi inhibitorami niż ich glikozydy, tracące potencjał antybakteryjny prawdopodobnie na skutek zawady sterycznej, jaka występuje po przyłączeniu cząsteczek cukrów. Tę wzmożoną aktywność aglikonów należy mieć na uwadze w przypadku przyjmowania związków polifenolowych w postaci preparatów farmaceutycznych, gdzie związki te występują w wysokich stężeniach i głównie w postaci aglikonów, podczas gdy w surowcach roślinnych dominują formy glikozydowe. Dokładne mechanizmy działania polifenoli na poszczególne bakterie nie zostały jak dotąd rozpoznane. Bakterie zawierają metaloenzymy, a ponieważ flawonoidy silnie wiążą jony metali, ich działanie może doprowadzić do różnych zaburzeń metabolicznych (zahamowania enzymów, upośledzenia funkcji kanałów jonowych) lub niedoboru żelaza w przewodzie pokarmowym, co wpłynie na wrażliwsze populacje bakteryjne i zmieni skład mikrobioty jelitowej. Wśród innych proponowanych mechanizmów aktywności bakteriobójczej flawonoidów należy wymienić zahamowanie aktywności enzymów i generowanie reaktywnych form tlenu przez EGCG czy zahamowanie aktywności gyrazy DNA przez kwercetynę [Cushnie i Lamb 2005, Boots i in. 2008]. W związku z tym nadmierna ilość polifenoli, jakie dotrą do jelita, może spowodować zahamowanie wzrostu i zmniejszenie liczebności dobroczynnej, pożytecznej części mikrobioty, 7

10 która odpowiada za biokonwersję składników diety oraz zwiększenie ich biodostępności i bioprzyswajalności. Z tego powodu suplementacja diety preparatami zawierającymi wysokie stężenia pojedynczych składników, zwykle w formie aglikonów, może zamiast pomóc wywołać efekt niekorzystny dla zdrowia. Szczególnie silny hamujący wpływ na pożyteczne bakterie z rodzaju Lactobacillus wykazano dla rezweratrolu i naringeniny, a na bakterie Bifidobacterium dla kwercetyny. O negatywnym wpływie polifenoli należy także pamiętać, przyjmując leki, gdyż wiele polifenoli wchodzi w interakcję z enzymami odpowiadającymi za metabolizm ksenobiotyków, głównie z cytochromem P450 (CYP3A4), powodując zmniejszenie lub zwiększenie siły oddziaływania leku na organizm, co w każdym przypadku może być niebezpieczne [Ho i in. 2001]. Wpływ ekstraktów był znacznie mniej spektakularny niż oczyszczonych polifenoli, ze względu na złożoną matrycę żywności oraz mniejsze stężenia związków w medium. Poszczególne rośliny i preparaty wywierały różnorodny wpływ od stymulującego, przez neutralny, bakteriostatyczny, aż po bakteriobójczy w zależności od gatunku bakterii oraz zastosowanego stężenia. Najmniej wrażliwy na działanie badanych ekstraktów okazał się R. gauvreauii (RUMI). Jedynie po zastosowaniu Citroseptu oraz ekstraktu z cytryńca chińskiego uzyskano zahamowanie wzrostu tej bakterii. W przypadku RUMI zwiększenie liczebności można uzyskać poprzez dodatek bioaktywnych składników zawartych w spirulinie, czerwonej cebuli, jagodach goji, czarnym bzie oraz soku z noni. Z kolei wobec E. caccae wszystkie badane ekstrakty, z wyjątkiem spiruliny w stężeniu 1 2,5%, wykazywały działanie bakteriostatyczne. Dość wrażliwym gatunkiem był także E. cylindroides, którego wzrost hamowała większość badanych ekstraktów, z wyjątkiem wyciągów z derenia i pokrzywy w stężeniu 5% (stymulacja wzrostu). Uzyskane wyniki mają wartość aplikacyjną, gdyż wiele firm farmaceutycznych czyni starania, by w niedalekiej przyszłości wprowadzić na rynek preparaty zaprojektowane tak, aby docelowo zmniejszyć lub zwiększyć liczebność konkretnej grupy drobnoustrojów wchodzących w skład naszej mikrobioty. Dzięki temu można będzie skuteczniej prowadzić profilaktykę otyłości, cukrzycy i niektórych nowotworów czy leczyć choroby metaboliczne lub przewlekłe w obrębie przewodu pokarmowego (nietolerancje pokarmowe, IBD, chorobę Crohna). Zgodnie z wynikami uzyskanymi w przeprowadzonych badaniach, w celu wzbogacenia mikrobioty jelitowej w populację B. galacturonicus można wykorzystać bioaktywne składniki pokrzywy, maliny, żurawiny, derenia, czerwonej cebuli oraz jagód goji. Liczebność B. catenulatum natomiast można zwiększyć poprzez suplementację diety sokiem z noni, zaś do stymulacji wzrostu Lactobacillus sp. można wykorzystać składniki bioaktywne z pigwowca, czosnku niedźwiedziego, pokrzywy, brusznicy, soi, zielonej herbaty, Citroseptu, jagód goji, czarnego bzu lub noni. Surowce te mogą być zatem z powodzeniem stosowane do jogurtów jako dodatki smakowe, a zarazem wzbogacające te artykuły w naturalne związki przeciwutleniające. Do produktów zawierających żywe kultury bakterii z rodzaju 8

11 Lactobacillus nie zaleca się natomiast dodawania ekstraktów z owoców żurawiny, cytryńca chińskiego i z cebuli ani też tych materiałów roślinnych w postaci liofilizowanej czy suszonej. Cytryniec chiński (CCH) jako jedyny spośród ocenianych surowców hamował wzrost wszystkich badanych drobnoustrojów jelitowych, a wyznaczona wartość MIC była równa lub większa od 5%, co stwarza możliwość jego zastosowania do eliminacji niepożądanych gatunków mikrobioty jelitowej, przed suplementacją gatunkami pożądanymi. Drugim skutecznym inhibitorem okazał się Citrosept. Co prawda, suplement ten nie wykazywał istotnego wpływu na wzrost B. catenulatum, a w sposób dawkozależny stymulował wzrost Lactobacillus sp., jednak wobec pozostałych badanych gatunków działał bakteriostatycznie (EN, RUMI, EC, BAC) lub bakteriobójczo (EUB), powodując ograniczenie liczebności bakterii (do poziomu stanowiącego od 2% kontroli w przypadku EUB do 85% kontroli dla RUMI), a wartość MIC wyniosła 5%. Silne działanie inhibitorowe wykazano także dla ekstraktu z owoców pigwowca japońskiego wobec EUB i BAC, z wartościami MIC odpowiednio 2,5 i 5%. Brak negatywnego wpływu na LCB oraz bakteriostatyczny wpływ na EC i EN czyni ten surowiec bardzo interesującym dla przetwórstwa i przemysłu farmaceutycznego. Analiza uzyskanych wyników potencjału antyoksydacyjnego podłoży wzbogacanych związkami polifenolowymi lub ekstraktami roślinnymi po inkubacji z/bez bakterii pozwoliła na rozpoznanie kilku typów przemian, które dokładnie przedyskutowano w rozprawie. Wykazano między innymi, że w prostym podłożu, o niskim bazowym AOX (jak bulion odżywczy dla Escherichia coli) w zależności od rodzaju dodanego czystego polifenolu i jego stężenia, następował wzrost potencjału, a zanotowane wartości końcowe AOX kształtowały się w zakresie od ok. 108% do nieco ponad 553% wartości wyjściowej. W przypadku wzbogacania ekstraktami lub preparatami zwiększenie AOX było znacznie wyższe, uzyskano wartości od ok. 117% do prawie 1431% wyjściowego potencjału antyoksydacyjnego oznaczonego dla tego medium. W chwili, gdy do doświadczeń stosowano bardziej złożone media, o wyższym bazowym AOX, różnice wywołane dodatkiem polifenolu lub ekstraktu nie były już tak spektakularne. Nadal, co prawda, następował wzrost potencjału o kilkanaście do kilkudziesięciu procent, ale wartości końcowe nie przekraczały więcej niż 2,5- i 3,5-krotnie (odpowiednio dla pojedynczych polifenoli i ekstraktów) wartości bazowej. W wielu przypadkach zaobserwowano, że przy niskich stężeniach dodatków polifenoli (w postaci roztworu czystego związku lub ekstraktu/preparatu) potencjał antyoksydacyjny medium wzbogacanego był niższy niż kontrolnego. Oznacza to, że doszło do reakcji pomiędzy polifenolami a składnikami medium, co doprowadziło do zablokowania grup uczestniczących w zmiataniu rodnika ABTS. Tego typu zmiany obserwowano między innymi w przypadku doświadczeń z E. caccae, B. catenulatum oraz E. cylindroides. W miarę wzrostu stężenia polifenolu lub ekstraktu, potencjał AOX zwykle się zwiększał, co odpowiada reakcjom wiązania polifenoli z proteinami opisanym przez Le Bourvellec i Renard [2012]. Reakcje te mogą być odwracalne lub 9

12 nieodwracalne. Do połączeń nieodwracalnych należą m.in. wiązania kowalencyjne między polifenolem a makrocząsteczką. Połączenia odwracalne to przede wszystkim niekowalencyjne oddziaływania, międzycząsteczkowe, które mimo swojej słabej siły mogą prowadzić do wytrącania białek przez polifenole i zaburzenia aktywności enzymów (co z kolei może prowadzić do zahamowania wzrostu bakterii). Skutki interakcji polifenol-makrocząsteczka zależą od proporcji między tymi składnikami. Przy niskiej zawartości polifenoli w stosunku do cząsteczek białek powstają kompleksy rozpuszczalne. Wraz ze wzrostem zawartości polifenolu zmniejsza się rozpuszczalność kompleksów i początkowo zwiększa się ich rozmiar i złożoność, by ostatecznie z roztworu wytrąciły się białka niejako opłaszczone polifenolami [Le Bourvellec i Renard 2012]. Wydaje się, że właśnie początkowe etapy tych interakcji miały miejsce w doświadczeniach wykonywanych w tej pracy. Kolejny typ zmian to obniżenie się potencjału antyoksydacyjnego podłoża na skutek zbyt wysokiego stężenia dodanych związków. Obserwowano, że po początkowym wzroście potencjału AOX następowało mimo dalszego zwiększania dawki związku zatrzymanie wzrostu lub wręcz zmniejszenie aktywności przeciwrodnikowe medium. Prawdopodobnie w tej sytuacji, oprócz interakcji ze składnikami podłoża (matrycą) dochodzi również do polimeryzacji flawonoidów, ich autoutleniania lub reakcji enzymatycznych powodujących degradację polifenoli (np. pod wpływem obecnej w surowcach roślinnych polifenolooksydazy). Takie sytuacje zaobserwowano dla kilku różnych podłoży wzbogacanych hesperydyną i hesperetyną oraz po dodaniu ekstraktów z derenia i brusznicy. Potencjał antyoksydacyjny mediów wzbogaconych związkami polifenolowymi może pod wpływem bakterii zwiększać się lub zmniejszać bądź też pozostawać bez zmian. Wzrost i spadek potencjału AOX może wynikać zarówno z przemian związków polifenolowych pod wpływem bakterii do pochodnych o odpowiednio większych lub mniejszych właściwościach antyoksydacyjnych, jak również z uwalniania polifenoli (bez ich przemian) z wiązań z matrycą podłoża, powodującego zwiększenie się liczby wolnych cząsteczek lub grup mogących wchodzić w reakcje z rodnikiem. Ponadto, podczas swoich procesów metabolicznych, bakterie wytwarzają różne związki, np. kwasy organiczne, które obniżają ph badanego roztworu i wpływają na strukturę cząsteczki przeciwutleniacza. Przy niższym ph roztworu wiele polifenoli jest bardziej stabilnych i przyjmuje postać uprotonowaną, dzięki czemu mają większy potencjał zmiatania wolnych rodników [Materska 2008]. Wytworzone metabolity mogą także powodować zmianę polarności środowiska i poprzez wpływ na lipofilowość/hydrofilowość polifenoli modyfikować ich potencjał antyoksydacyjny. Szczególnie wysoki przyrost aktywności antyoksydacyjnej nastąpił pod wpływem E. coli dla podłoży z dodatkiem ekstraktu z czarnego bzu (wartość WI 2,75-4,88, w zależności od stężenia ekstraktu), żurawiny (WI 1,6-3,83), czosnku niedźwiedziego (WI 1,99-3,29) oraz zielonej herbaty (WI 1,32-1,95). Przy czym, poza ostatnim przykładem, wartość WI malała wraz ze wzrostem 10

13 stężeniem ekstraktu, co może wynikać z bakteriostatycznego wpływu tych ekstraktów na EC. W przypadku ekstraktu z zielonej herbaty, przypuszczalnie zbyt duże stężenie katechin spowodowało, że część z nich znajdowała się w podłożu w formie niedostępnej, tj. związanej z białkami czy polisacharydami obecnymi w pożywkach. Wykazano wzrost AOX podłoży z dodatkiem hesperydyny pod wpływem EN, BF i EUB, a z dodatkiem Citroseptu pod wpływem EC (WI 2,32-3,10) i RUMI (1,28-1,51). Znaczący wzrost AOX pod wpływem bakterii wykazano też dla innych flawanonów zidentyfikowanych w ekstrakcie z grejpfruta, tj. hesperetyny (pod wpływem EC), naringeniny (EC, w mniejszym stopniu EN, BF i LCB) oraz naringiny (EC, EN). Znaczący wzrost potencjału antyoksydacyjnego w mediach z dodatkiem (+)-katechiny zaobserwowano pod wpływem EN, BF, LCB i EUB (z maksymalną wartością współczynnika interakcji WI wynoszącą 1,67). Przypuszczalnie do przemian metabolicznych kwercetyny były zdolne Lactobacillus (WI 1,6-2,18) oraz Enterococcus (WI 1,08-1,41), podczas gdy rutynozyd kwercetyny mógł być przekształcany do aglikonu lub pochodnych o większym potencjale AOX przez EC (WI 1,7-2,0), EN (1,5-1,95) i EUB (1,23-1,48). Właściwości przeciwrodnikowe podłoży z dodatkiem florydzyny i rezweratrolu zwiększały się pod wpływem EN, BF, EC i LCB (maksymalne wartości WI odpowiednio 2,13 i 1,79), zaś podłoża z kemferolem pod wpływem wszystkich bakterii oprócz BAC (max. WI wyniosło 2,18). W doświadczeniach z ekstraktami roślinnymi i suplementami diety wzrost potencjału antyoksydacyjnego w obecności E. coli zanotowano praktycznie we wszystkich próbach. Współczynnik interakcji wahał się od 1,01 do 4,88 (czarny bez), co oznacza prawie 5-krotne zwiększenie potencjału antyoksydacyjnego składników medium z dodatkiem ekstraktu z czarnego bzu pod wpływem tej bakterii. Wyjątkiem były podłoża z dodatkiem ekstraktu z czerwonej cebuli (WI=0,43; 1,72 i 0,80 dla rosnących stężeń) oraz 5% ekstraktu z cytryńca chińskiego (0,74), co mogło być spowodowane bardzo silnym zahamowaniem wzrostu E. coli wywołanym przez te ekstrakty. W przypadku pozostałych gatunków bakterii, wyniki były bardziej zróżnicowane. Do najciekawszych można zaliczyć przypuszczalne przekształcenie związków bioaktywnych zawartych w ekstrakcie z soi do pochodnych o wyższym potencjale przeciwrodnikowym przez LCB i RUMI, zaś do pochodnych o niższym AOX przez BAC. Znaczący wzrost AOX zanotowano także w przypadku pożywek z dodatkiem ekstraktu z derenia pod wpływem RUMI (WI 1,44-2,01) i ekstraktu z brusznicy pod wpływem LCB (WI 1,08-1,63). Z kolei spadek aktywności AOX wykazano dla wszystkich stężeń Citroseptu i ekstraktów z czarnego bzu, pokrzywy, soi, oraz soku z noni w obecności Bacteroides galacturonicus oraz dla Citroseptu i ekstraktów z malin, czosnku niedźwiedziego i jagód goji pod wpływem Enterococcus caccae. Możliwe, że za ten spadek odpowiada tu wykorzystanie przez bakterie na swoje potrzeby związków przeciwutleniających obecnych w pożywce. 11

14 Aby zweryfikować, czy za wykazany wzrost bądź spadek potencjału antyoksydacyjnego odpowiada biotransformacja poszczególnych flawonoidów do aglikonu i/lub innych pochodnych wykonano analizę HPLC. Stwierdzono, że wykorzystane w doświadczeniach gatunki bakterii, poza kilkoma wyjątkami, nie przejawiały zdolności metabolizowania większości badanych związków polifenolowych. Istotne zmiany zanotowano dla rutyny, która częściowo ulegała reakcjom biotransformacji. Pod wpływem Escherichia coli w medium z dodatkiem rutyny nieznacznie malała zawartość rutynozydu, pojawił się też w wykrywalnym stężeniu kwercetyno-3-o-glukozyd (do 8,61±2,10 µg/ml). Zwiększała się również aktywność antyoksydacyjna medium, co mogłoby stanowić poparcie tezy o degradacji rutyny pod wpływem enzymów E. coli. W obecności E. caccae rutyna była degradowana do kwercetyny oraz innego, niezidentyfikowanego związku. B. galacturonicus i E. cylindroides przekształcały rutynę do pochodnych, które nie zostały zidentyfikowane, nie były to jednak ani kwercetyna ani jej glukozyd. Potencjał antyoksydacyjny medium z dodatkiem rutyny istotnie wzrastał pod wpływem EUB, co potwierdzałoby powstanie metabolitów o wyższym AOX. Wzrost stężenia rutyny w obecności bakterii (wyraźny szczególnie dla niższych dawek) świadczy o uwalnianiu tego glikozydu z połączeń z matrycą pożywki. Metabolity powstałe w reakcjach zachodzących z udziałem BAC natomiast miały niższy potencjał antyoksydacyjny od wyjściowego (bez bakterii). Ponieważ rozerwanie pierścienia aromatycznego przez enzymy bakteryjne powoduje spadek potencjału antyoksydacyjnego związku, można przypuszczać, że BAC dokonał właśnie tego typu przemiany w obrębie cząsteczek rutyny. Na podstawie tych wyników można wnioskować, że bakterie jelitowe mają zdolność do metabolizowania tego samego związku poprzez odmienne szlaki metaboliczne i z wytworzeniem odmiennych pochodnych, także takich o niższym potencjale antyoksydacyjnym. Wzrost potencjału antyoksydacyjnego medium pod wpływem Ruminococcus gauvreauii dla najniższej dawki naringiny wynikał prawdopodobnie z przemian tego flawanonu do pochodnych o wyższym potencjale antyoksydacyjnym. Spadkowi zawartości naringiny pod wpływem RUMI nie towarzyszyło jednak pojawienie się aglikonu naringeniny, a zatem przemiany metaboliczne musiały prowadzić do powstania innych pochodnych, np. kwasów fenolowych. Taki szlak biotransformacji znany jest dla bakterii Clostridium orbiscindens, która przekształca naringeninę aż do floroglucyny, poprzez stadium dihydrochalkonu oraz kwasu 3-(4-hydroksyfenylo)- propionowego [Schoefer i in. 2003]. Co ciekawe, bakteria ta nie ma zdolności metabolizowania naringiny (glikozydu). Podobnie Eubacterium ramulus nie działa na naringinę, podczas gdy naringeninę przekształca do kwasów fenolowych [Schneider i Blaut 2000]. Zanotowany spadek potencjału antyoksydacyjnego w podłożach z naringiną w wyniku działania Bacteroides galacturonicus nie wynikał z przemian tego związku do aglikonu. Nie wykryto naringeniny, a zmiany w stężeniu naringiny pod wpływem BAC w większości przypadków nie były istotne 12

15 statystycznie. Także w pozostałych podłożach nie stwierdzono istotnych zmian stężenia tego glikozydu pod wpływem innych badanych bakterii. W przypadku hesperydyny zmiany potencjału antyoksydacyjnego medium nie znalazły uzasadnienia w przemianach tego związku pod wpływem bakterii dla żadnej z nich, z wyjątkiem Ruminococcus gauvreauii, nie zaobserwowano istotnych statystycznie zmian ani stężenia HR, ani czasu retencji odpowiadającego jej piku na chromatogramach. W tym przypadku na uwagę zasługuje znacznie mniejsze (niż wynikałoby to z dodanej dawki) stężenie HR w medium wzbogaconym najwyższą dawką tego glikozydu, co znalazło odzwierciedlenie w niskim potencjale antyoksydacyjnym tej próby. W obecności bakterii doszło do dalszego obniżenia AOX, czemu towarzyszył znaczny spadek zawartości hesperydyny, ale nie przełożyło się to na pojawienie się wykrywalnych stężeń aglikonu hesperetyny. Jeśli zatem miałby to być rozpad hesperydyny pod wpływem RUMI, to należałoby przypuszczać, że proces zachodzi dalej niż tylko do aglikonu i prowadzi do powstania związków o niższym potencjale antyoksydacyjnym niż potencjał wyjściowego glikozydu. W podłożach z dodatkiem ekstraktów końcowe stężenia wykrywanych i identyfikowanych polifenoli były znacznie niższe niż w przypadku czystych związków i w większości przypadków poniżej progu detekcji metody. Dla tych związków, które udało się zidentyfikować wykazano tylko kilka istotnych statystycznie zmian stężenia pod wpływem badanych gatunków bakterii. W podłożach wzbogacanych ekstraktem z soi (w stężeniu 5%) nastąpił pod wpływem Eubacterium cylindroides całkowity zanik daidzyny (z wyjściowej wartości 4,12±0,49 µg/ml do 0) z jednoczesnym pojawieniem się jej aglikonu - daidzeiny (wzrost z 0 do 4,22±2,03 µg/ml) i brakiem zmian w poziomie genisteiny. Należy zaznaczyć, że w stężeniu 5% ekstrakt z soi bardzo silnie hamował wzrost EUB; być może te śladowe ilości bakterii, które pozostały, to właśnie te, które zyskały zdolność do degradacji daidzyny do daidzeiny. Pozostałe testowane gatunki bakterii nie wpływały na poziom izoflawonoidów w medium lub związki te występowały w stężeniu niewykrywalnym. W doświadczeniach z dodatkiem ekstraktów wykazano także zachodzenie, pod wpływem bakterii, nieznacznych zmian stężenia rutyny, stanowiącej składnik niektórych surowców. W podłożu wzbogacanym najwyższą dawką ekstraktu czosnku niedźwiedziego stężenie rutyny malało pod wpływem E. caccae z 0,16±0,02 do 0,08±0,01 µg/ml. Jednocześnie w medium pojawiała się kwercetyna, której stężenie wzrastało z poziomu niewykrywalnego do 0,20±0,00 µg/ml. Wyniki te potwierdzają rezultaty doświadczeń z czystymi polifenolami, wskazujące na zdolność degradacji rutyny do kwercetyny przez EN. Z kolei podczas przemian tego samego ekstraktu, ale pod wpływem Ruminococcus gauvreauii, stężenie rutyny malało z 2,32±0,26 do 1,86±0,02 µg/ml. Nie pojawiły się w wykrywalnych ilościach ani kwercetyna ani kwercetyno-3-o-glukozyd, zatem ubytek rutyny polegał na czymś więcej niż odszczepieniu cząsteczki monocukru lub dwucukru od aglikonu, 13

16 tym bardziej, że podczas rozdziału chromatograficznego zaobserwowano nowy, niezidentyfikowany związek. Nie zanotowano zmian pod wpływem EUB, zaś w próbach z EC polifenole miały stężenia poniżej progu detekcji. Stężenie rutyny w podłożach wzbogaconych ekstraktem z jagód goji (w stężeniu 5%), będących bogatym źródłem tego związku, malało pod wpływem EUB z 0,43±0,05 do 0,23±0,32 µg/ml, ale nie towarzyszyły temu zmiany stężeń kwercetyno-3-o-glukozydu i kwercetyny. Nie zanotowano żadnych zmian stężenia rutyny pod wpływem RUMI, a w próbach z EC i EN jej poziom był poniżej możliwości detekcji aparatu. Co ciekawe, w medium z 5% dodatkiem ekstraktu z czarnego bzu stężenie rutyny nie ulegało zmianie pod wpływem EN, podczas gdy stężenie kwercetyny się zwiększało (z 0,18±0,03 do 2,00±0,01 μg/ml). W przypadku pozostałych bakterii nie wykazano zmian stężenia tych związków lub stwierdzono, że ich poziom mieści się poniżej progu wykrywalności. Nie stwierdzono także istotnych zmian stężenia hesperydyny i naringiny pod wpływem większości badanych gatunków bakterii (w tym RUMI) w podłożach z dodatkiem Citroseptu. Wyjątek stanowiły próby inkubowane z EUB, w których poziom naringiny malał z 37,19±2,23 do 21,49±4,33 µg/ml, zaś hesperydyny pozostawał bez zmian. Potwierdza to wyniki doświadczeń z czystymi polifenolami, w których wykazano, że badane bakterie nie metabolizują flawanonów obecnych w grejpfrucie. Brak zmian ilości hesperydyny pod wpływem RUMI może być konsekwencją znacznego błędu wynikającego z faktu, że stężenie tego związku w medium było na progu wykrywalności. Wykazano, że niektóre badane gatunki bakterii powodują spadek zawartości kwasów fenolowych w podłożu, co może świadczyć zarówno o procesach degradacji tych związków przez bakterie, jak i o ich wykorzystaniu jako źródła węgla i energii w procesach metabolicznych mikroorganizmów. W podłożach z 5% dodatkiem ekstraktu z czosnku niedźwiedziego stwierdzono spadek stężenia kwasu protokatechowego (PCA) pod wpływem Enterococcus caccae. Bakteryjny metabolizm PCA prowadzi do wytworzenia kwasów pirogronowego, bursztynowego, szczawiowego, acetaldehydu i acetylocoa, które są włączane w cykl kwasów trójkarboksylowych [Karegoudar i Kim 2000]. W mediach wzbogacanych 5% ekstraktem z cytryńca chińskiego wykazano z kolei spadek stężenia kwasu galusowego (GA) pod wpływem E. coli i E. caccae, odpowiednio z 6,51±0,86 do 0,33±0,47 µg/ml oraz z 23,24±3,78 do 13,84±6,59 µg/ml. Także w podłożach z najwyższą dawką ekstraktu z jagód goji poziom kwasu galusowego malał z 1,44±0,19 do 0,17±0,24 µg/ml pod wpływem EC. Z kolei w przypadku dodatku do pożywki 5% ekstraktu z zielonej herbaty zanotowano wzrost stężenia kwasu galusowego (z niewykrywalnego do 6,11±4,38 µg/ml) z całkowitym rozkładem (-)-epigalokatechiny (z 5,87±0,65 µg/ml do 0) pod wpływem E. caccae, co może wskazywać na zdolność tej bakterii do odszczepiania reszty kwasu galusowego od cząsteczki (-)-epigalokatechiny. Odmienne prawidłowości wykazano w 14

17 doświadczeniach z zieloną herbatą pod wpływem Eubacterium cylindroides oraz Lactobacillus sp. zmniejszało się zarówno stężenie kwasu galusowego, jak i galusanu (-)-epigalokatechiny; odpowiednio z 4,12±0,45 do 2,34±3,50 µg/ml i z 171,86±18,90 do 114,86±32,96 µg/ml dla EUB oraz z 6,61±0,73 do 2,97±0,30 µg/ml i z 172,83±19,21 µg/ml do niewykrywalnego dla LCB. Wykorzystanie kwasu galusowego przez LCB może tłumaczyć sugerowane wcześniej stymulowanie wzrostu tej bakterii przez kwas galusowy. Stężenie, obecnego w ekstrakcie z malin kwasu elagowego malało pod wpływem EC (z 0,08±0,01 do 0,03±0,05 µg/ml), EN (z 0,39±0,06 µg/ml do niewykrywalnego) oraz LCB (z 0,32±0,02 do 0,17±0,24 µg/ml). Uzyskane wyniki potwierdzają sugerowane wcześniej interakcje związków polifenolowych ze składnikami pożywek. W niektórych przypadkach, pod wpływem bakterii dochodziło do uwalniania tych związków z wytworzonych połączeń, prawdopodobnie na skutek wykorzystywania przez bakterie do swojego metabolizmu aminokwasów czy cukrów albo na skutek zmiany ph medium pod wpływem metabolitów bakterii. Większość badanych gatunków w warunkach beztlenowych wytwarza kwasy organiczne, które powodują spadek odczynu podłoża i zmianę siły oddziaływań między cząsteczkami. Wywołana przez bakterie zmiana ph podłoża powoduje też zmiany struktury cząsteczek polifenoli. Wiadomo, że kwercetyna w bardziej kwaśnym środowisku staje się mniej lipofilna, co wynika z przyjęcia formy uprotonowanej i prowadzi do zwiększenia zdolności oddawania protonu [Materska 2008]. Wnioski 1) Wyniki uzyskane w prezentowanej pracy wskazują, że należy odrzucić pierwszą hipotezę badawczą. Naturalne składniki przeciwutleniające oraz związki polifenolowe zawarte w surowcach roślinnych mogą wywierać silne inhibitorowe działanie na bakterie będące przedstawicielami fizjologicznej mikrobioty jelitowej. Szczególnie silny wpływ hamujący na bakterie Lactobacillus sp., Enterococcus caccae i Bacteroides galacturonicus wykazano dla rezweratrolu i naringeniny, a na Bifidobacterium catenulatum kwercetyny. Wzrost Ruminococcus gauvreauii był silnie hamowany przez wszystkie wymienione polifenole i dodatkowo przez kemferol, który działał bakteriobójczo także wobec Eubacterium cylindroides. Spośród badanych ekstraktów roślinnych i suplementów diety ekstrakt z cytryńca chińskiego, jako jedyny, znacząco hamował wzrost wszystkich badanych bakterii jelitowych (MIC 5%). Ekstrakt z miąższu i pestek grejpfruta (Citrosept) hamował wzrost badanych bakterii, oprócz LCB, zaś ekstrakt z owoców pigwowca działał silnie hamująco na B. galacturonicus (MIC 5%) i E. cylindroides (MIC 2,5%). Pozostałe ekstrakty wykazywały 15

18 bardziej zróżnicowany wpływ: od hamującego, przez neutralny, do stymulującego, w zależności od gatunku bakterii. Stwierdzono, że dla właściwości antyoksydacyjnych i antybakteryjnych badanych związków polifenolowych kluczowa była jednoczesna obecność wolnych grup hydroksylowych przyłączonych do szkieletu cząsteczki w pozycji C5, C7 i C4 oraz grupy ketonowej przy C4. Wykazano, że glikozydy flawonoidów są słabszymi inhibitorami niż ich aglikony, prawdopodobnie na skutek zawady sterycznej, jaka występuje po przyłączeniu cząsteczek cukrów. 2) Na podstawie uzyskanych wyników należy odrzucić drugą hipotezę badawczą. Wykazano, że bakterie będące przedstawicielami fizjologicznej mikrobioty jelitowej mogą przekształcać polifenole z wytworzeniem pochodnych o niższym potencjale antyoksydacyjnym. W przypadkach gdy w obecności bakterii rosła aktywność antyoksydacyjna badanych roztworów, często przyczyną tego były nie przemiany metaboliczne polifenoli, ale prawdopodobnie ich uwalnianie z powiązań z białkami czy innymi składnikami obecnymi w środowisku reakcji. Biorąc pod uwagę uzyskane wyniki stwierdzono, że możliwe jest takie dobranie składników polifenolowych, by zwiększyć lub zmniejszyć liczebność wybranej grupy bakterii wchodzących w skład mikrobioty jelitowej. Takie celowane terapie w przyszłości mogą zostać wykorzystane do przywracania równowagi w przewodzie pokarmowym i wspomagania leczenia różnych chorób wywołanych przez dysbiozę. Na zakończenie pracy sformułowano także kilka wskazówek dla konsumentów oraz producentów żywności. Piśmiennictwo 1. Boots A.W., Haenen G.R., Bast A Health effects of quercetin: from antioxidant to nutraceutical. Eur. J. Pharmacol. 585 (2-3), Cushnie T.P.T., Lamb A.J Antimicrobial activity of flavonoids. Int J Antimicrob Agents 26, Duda-Chodak A., Tarko T., Rus M Antioxidant activity and total polyphenol content of selected herbal medicinal products used in Poland. Herba Pol., 57 (1), Duda-Chodak A., Tarko T., Satora P., Sroka P., Tuszyński T The profile of polyphenols and antioxidant properties of selected apples cultivars grown in Poland, J. Fruit Ornament. Plant Res., 18(2), Ho P.C., Saville D.J., Wanwimolruk S Inhibition of human CYP3A4 activity by grapefruit flavonoids, furanocoumarins and related compounds. J Pharm Pharm Sci. 4 (3), Karegoudar T.B., Kim C.K Microbial degradation of monohydroxybenzoic acids. J. Microbiol., 38 (2), Le Bourvellec C., Renard C.M.G.C Interactions between polyphenols and macromolecules: quantification methods and mechanisms. Crit. Rev. Food Sci. Nutr., 52 (3), Materska M Quercetin and its derivatives: chemical structure and bioactivity a review. Pol. J. Food Nutr. Sci., 58 (4),

19 9. Schneider H., Blaut M Anaerobic degradation of flavonoids by Eubacterium ramulus. Arch. Microbiol., 173 (1), Schoefer L., Mohan R., Schwiertz A., Braune A., Blaut M Anaerobic degradation of flavonoids by Clostridium orbiscindens. Appl. Environ. Microbiol., 69 (10), Omówienie pozostałych osiągnięć naukowo badawczych Moje zainteresowania naukowo-badawcze zmieniały się w czasie, przede wszystkim ze względu na zmianę miejsca pracy. Mimo że od wielu lat pracuję i prowadzę badania naukowe na Wydziale Technologii Żywności to moje podstawowe wykształcenie biologa, a następnie praca i doktorat na Wydziale Lekarskim Collegium Medicum UJ nie dają o sobie zapomnieć. Patrząc z perspektywy tych kilkunastu lat na projekty i tematy badawcze, w których uczestniczyłam, mogę z radością zauważyć, że mają one wspólny mianownik, jakim jest poznanie mechanizmów oddziaływania świata zewnętrznego na zdrowie człowieka, choć oczywiście na bardzo wielu poziomach i płaszczyznach. Generalnie obszary badawcze, jakimi się zajmowałam lub nadal zajmuję można zebrać w pięć 5 głównych nurtów: 1. Badanie mechanizmów odpowiedzialnych za kontrolowanie procesów apoptozy i nekrozy w komórkach. 2. Mechanizmy powstawania, zapobiegania i leczenia wrzodów i nowotworów przewodu pokarmowego. 3. Aspekty technologiczne, analityczne i zdrowotne przeciwutleniaczy. 4. Interakcje związków antyoksydacyjnych z mikroorganizmami. 5. Możliwości wykorzystania mikroorganizmów na szeroko rozumiane potrzeby człowieka. Ad. 1. Jeszcze w trakcie studiów oraz podczas I roku studiów doktoranckich w UJ zajmowałam się tematyką związaną z badaniem mechanizmów odpowiedzialnych za kontrolowanie procesów apoptozy i nekrozy w komórkach. Celem badań była między innymi ocena stopnia apoptozy w leukocytach izolowanych od pacjentów z różnymi chorobami zakaźnymi. Dostępne w tamtym czasie metody okazały się mało przydatne, gdyż komórki eksponujące na swej powierzchni resztę fosfatydyloseryny są w organizmie rozpoznawane i usuwane przez krążące we krwi fagocyty. To powoduje, że w organizmie komórki są usuwane już we wczesnym stadium apoptozy i ich analiza w oparciu o wiązanie aneksyny-v nie jest możliwa. Ponieważ aktywność kaspaz jest jednym z najwcześniejszych markerów procesu apoptozy opracowano metodę bezpośredniego oznaczania aktywności kaspaz, która może być przydatna w ocenie apoptozy ex vivo. W tym celu zastosowano zmodyfikowaną formę rodaminy: (Asp) 2-rodamina 110. Po katalitycznym odłączeniu grup 17

20 aspartylowych przez aktywne kaspazy fluorescencja barwnika silnie wzrastała, co oznaczano z użyciem cytometru przepływowego. Wykazano, że w chorobach bakteryjnych aktywacja kaspaz przeważała w monocytach i granulocytach, podczas gdy w chorobach o etiologii wirusowej - w limfocytach T. Wykazano też, że w limfocytach izolowanych od pacjentów zakażonych wirusem HIV aktywność kaspaz była wyższa w limfocytach T CD4 + niż w limfocytach T CD8 +. Aktywność kaspaz nie korelowała ze stopniem zaawansowania choroby, korelowała natomiast ze stopniem replikacji wirusa w wirusowych chorobach zakaźnych. W ramach tych badań wykazano także, że apoptoza zmniejszała zdolność monocytów do prezentacji antygenu i pełnienia funkcji wspomagających. Ponadto stwierdzono, że pod wpływem cytokin w monocytach dochodziło do zmian fenotypowych i funkcjonalnych. Wyniki uzyskane w trakcie omówionych doświadczeń zaprezentowano w postaci pracy przeglądowej oraz komunikatów na konferencjach naukowych (załącznik IV, pkt. D1, załącznik VI, pkt. B21-B24). Ad. 2. Z uwagi na podjęcie pracy na Wydziale Lekarskim, zdecydowałam się na rezygnację ze studiów doktoranckich na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi UJ i rozpoczęcie nowych studiów doktoranckich na Wydziale Lekarskim Collegium Medicum UJ, co spowodowało zmianę moich zainteresowań badawczych. Zespół, do którego dołączyłam, a także ośrodek naukowy w Erlangen, gdzie odbyłam w sumie 9-miesięczny staż naukowo-badawczy, zajmowały się szeroko pojętą tematyką patomechanizmów kancerogenezy i powstawania wrzodów. W ramach tego rozległego obszaru można wyróżnić kilka głównych tematów badawczych: (1) badanie patomechanizmu kancerogenezy i powstawania wrzodów żołądka i dwunastnicy, ze szczególnym uwzględnieniem roli apoptozy oraz wpływu toksyn Helicobacter pylori, czynników wzrostu i hormonów; (2) doskonalenie różnych modeli doświadczalnych oraz porównanie mechanizmu powstawania wywołanych w ten sposób uszkodzeń błony śluzowej żołądka i dwunastnicy; (3) rola Helicobacter pylori w procesach powstawania wrzodów oraz nowotworów żołądka, dwunastnicy, trzustki i innych narządów, (4) rola reaktywnych form tlenu (RFT) w patogenezie różnych chorób. Początkowo zajmowałam się w szczególności mechanizmami regulującymi apoptozę oraz rolą tego procesu w powstawaniu i gojeniu uszkodzeń błony śluzowej żołądka. Helicobacter pylori (HP) jest znanym czynnikiem ryzyka powstawania wrzodów trawiennych w obrębie żołądka i dwunastnicy. Ponieważ dokładny patomechanizm jego działania nie został do końca poznany większość badań, w jakich uczestniczyłam dotyczył rozpoznania patomechanizmu działania HP, szczególnie w kontekście choroby wrzodowej oraz nowotworów. W przeprowadzonych doświadczeniach wykorzystywano różne modele doświadczalne wrzodów żołądka (m.in. z wykorzystaniem kwasu octowego, etanolu, aspiryny, stresu, ischemii i reperfuzji) 18

D. SPRAWOZDANIE MERYTORYCZNE

D. SPRAWOZDANIE MERYTORYCZNE D. SPRAWOZDANIE MERYTORYCZNE Osiągnięcia 1. Ocena aktywności antyoksydacyjnej, zawartości polifenoli ogółem oraz określenie profilu polifenoli ekstraktów i surowców roślinnych (zielona herbata, cytryniec

Bardziej szczegółowo

WYBRANE SKŁADNIKI POKARMOWE A GENY

WYBRANE SKŁADNIKI POKARMOWE A GENY WYBRANE SKŁADNIKI POKARMOWE A GENY d r i n ż. Magdalena Górnicka Zakład Oceny Żywienia Katedra Żywienia Człowieka WitaminyA, E i C oraz karotenoidy Selen Flawonoidy AKRYLOAMID Powstaje podczas przetwarzania

Bardziej szczegółowo

Przemiana materii i energii - Biologia.net.pl

Przemiana materii i energii - Biologia.net.pl Ogół przemian biochemicznych, które zachodzą w komórce składają się na jej metabolizm. Wyróżnia się dwa antagonistyczne procesy metabolizmu: anabolizm i katabolizm. Szlak metaboliczny w komórce, to szereg

Bardziej szczegółowo

Żywność ekologiczna najlepsza żywność funkcjonalna

Żywność ekologiczna najlepsza żywność funkcjonalna Żywność ekologiczna najlepsza żywność funkcjonalna Prof. Dr hab. Ewa Solarska Pracownia Żywności Ekologicznej Wydział Nauk o Żywności i Biotechnologii Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Konferencja naukowa

Bardziej szczegółowo

Probiotyki, prebiotyki i synbiotyki w żywieniu zwierząt

Probiotyki, prebiotyki i synbiotyki w żywieniu zwierząt .pl Probiotyki, prebiotyki i synbiotyki w żywieniu zwierząt Autor: dr inż. Barbara Król Data: 2 stycznia 2016 W ostatnich latach obserwuje się wzmożone zainteresowanie probiotykami i prebiotykami zarówno

Bardziej szczegółowo

2

2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Wzajemne oddziaływanie substancji leczniczych, suplementów diety i pożywienia może decydować o skuteczności i bezpieczeństwie terapii. Nawet przyprawy kuchenne mogą w istotny sposób

Bardziej szczegółowo

Prezentacja Pracowni Ekologii Drobnoustrojów w Katedry Mikrobiologii UJCM

Prezentacja Pracowni Ekologii Drobnoustrojów w Katedry Mikrobiologii UJCM Prezentacja Pracowni Ekologii Drobnoustrojów w Katedry Mikrobiologii UJCM Informacja o Katedrze Rozwój j naukowy młodej kadry naukowców w w kontekście priorytetów badawczych: W 2009 roku 1 pracownik Katedry

Bardziej szczegółowo

Liofilizowany sok z kapusty kiszonej, mikronizowany błonnik jabłkowy, celulozowa otoczka kapsułki.

Liofilizowany sok z kapusty kiszonej, mikronizowany błonnik jabłkowy, celulozowa otoczka kapsułki. Suplement diety Składniki Liofilizowany sok z kapusty kiszonej, mikronizowany błonnik jabłkowy, celulozowa otoczka kapsułki. Przechowywanie: W miejscu niedostępnym dla małych dzieci. Przechowywać w suchym

Bardziej szczegółowo

Wpływ alkoholu na ryzyko rozwoju nowotworów złośliwych

Wpływ alkoholu na ryzyko rozwoju nowotworów złośliwych Wpływ alkoholu na ryzyko rozwoju nowotworów złośliwych Badania epidemiologiczne i eksperymentalne nie budzą wątpliwości spożywanie alkoholu zwiększa ryzyko rozwoju wielu nowotworów złośliwych, zwłaszcza

Bardziej szczegółowo

Właściwości przeciwutleniające etanolowych ekstraktów z owoców sezonowych

Właściwości przeciwutleniające etanolowych ekstraktów z owoców sezonowych Właściwości przeciwutleniające etanolowych ekstraktów z owoców sezonowych Uczniowie realizujący projekt: Joanna Waraksa Weronika Wojsa Opiekun naukowy: Dr Maria Stasiuk Dotacje na innowacje Projekt Właściwości

Bardziej szczegółowo

Streszczenie jednotematycznego cyklu publikacji pt.

Streszczenie jednotematycznego cyklu publikacji pt. Streszczenie jednotematycznego cyklu publikacji pt. Interakcje bioaktywnych składników kawy i wybranych dodatków funkcjonalnych jako czynnik modyfikujący potencjalną aktywność biologiczną Konsumpcja żywności

Bardziej szczegółowo

Ocena. wykonanej pod kierunkiem prof. dr hab. med. Małgorzaty Polz-Docewicz

Ocena. wykonanej pod kierunkiem prof. dr hab. med. Małgorzaty Polz-Docewicz UNIWERSYTET MEDYCZNY IM. KAROLA MARCINKOWSKIEGO W POZNANIU KATEDRA I ZAKŁAD MIKROBIOLOGII LEKARSKIEJ Kierownik: prof. dr hab. Andrzej Szkaradkiewicz ul. Wieniawskiego 3 tel. 61 8546 138 61-712 Poznań fax

Bardziej szczegółowo

Badanie oddziaływania polihistydynowych cyklopeptydów z jonami Cu 2+ i Zn 2+ w aspekcie projektowania mimetyków SOD

Badanie oddziaływania polihistydynowych cyklopeptydów z jonami Cu 2+ i Zn 2+ w aspekcie projektowania mimetyków SOD Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Analityki Medycznej Badanie oddziaływania polihistydynowych cyklopeptydów z jonami Cu 2+ i Zn 2+ w aspekcie projektowania mimetyków SOD Aleksandra Kotynia PRACA DOKTORSKA

Bardziej szczegółowo

PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

PRZEDMIOTY PODSTAWOWE PRZEDMIOTY PODSTAWOWE Anatomia człowieka 1. Które z białek występujących w organizmie człowieka odpowiedzialne są za kurczliwość mięśni? 2. Co to są neurony i w jaki sposób stykają się między sobą i efektorami?

Bardziej szczegółowo

Antyoksydanty pokarmowe a korzyści zdrowotne. dr hab. Agata Wawrzyniak, prof. SGGW Katedra Żywienia Człowieka SGGW

Antyoksydanty pokarmowe a korzyści zdrowotne. dr hab. Agata Wawrzyniak, prof. SGGW Katedra Żywienia Człowieka SGGW Antyoksydanty pokarmowe a korzyści zdrowotne dr hab. Agata Wawrzyniak, prof. SGGW Katedra Żywienia Człowieka SGGW Warszawa, dn. 14.12.2016 wolne rodniki uszkodzone cząsteczki chemiczne w postaci wysoce

Bardziej szczegółowo

Porównanie wartości odżywczej i zdrowotnej żywności ekologicznej i konwencjonalnej

Porównanie wartości odżywczej i zdrowotnej żywności ekologicznej i konwencjonalnej Porównanie wartości odżywczej i zdrowotnej żywności ekologicznej i konwencjonalnej Prof. dr hab. Ewa Rembiałkowska Dr inż. Dominika Średnicka-Tober Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Katedra

Bardziej szczegółowo

Znaczenie Faecalibacterium prausnitzii oraz Akkermansia muciniphila w chorobach zapalnych jelit

Znaczenie Faecalibacterium prausnitzii oraz Akkermansia muciniphila w chorobach zapalnych jelit Znaczenie Faecalibacterium prausnitzii oraz Akkermansia muciniphila w chorobach zapalnych jelit Daria Rządkowska Naturalne metody wspierające leczenie chorób przewodu pokarmowego w świetle badań klinicznych

Bardziej szczegółowo

Best Body. SCITEC Green Coffee Complex 90 kap. Spalacze tłuszczu > SCITEC Green Coffee Complex 90 kap. Utworzono : 11 styczeń 2017

Best Body. SCITEC Green Coffee Complex 90 kap. Spalacze tłuszczu > SCITEC Green Coffee Complex 90 kap. Utworzono : 11 styczeń 2017 Spalacze tłuszczu > Model : - Producent : Scitec Green Coffee Complex - to suplement nowej generacji który rozwiąże twoje problemy z tkanką tłuszczową. Zawiera zaawansowany kompleks 6 aktywnych czynnych

Bardziej szczegółowo

BIOLOGICZNIE AKTYWNY SUPLEMENT DIETY. www.calivita.com.pl

BIOLOGICZNIE AKTYWNY SUPLEMENT DIETY. www.calivita.com.pl BIOLOGICZNIE AKTYWNY SUPLEMENT DIETY WOLNE RODNIKI TO AKTYWNE ATOMY LUB CZĄSTECZKI, KTÓRE ZGUBIŁY JEDEN ELEKTRON. PRÓBUJĄC GO ODZYSKAĆ, SZYBKO WCHODZĄ W REAKCJE Z RÓŻNYMI ELEMENTAMI KOMÓREK, USZKADZAJĄC

Bardziej szczegółowo

Ekstrakt z Chińskich Daktyli

Ekstrakt z Chińskich Daktyli Ekstrakt z Chińskich Daktyli Ekstrakt z Chińskich Daktyli TIENS Lekarze z Chin uważają, że owoce głożyny znane jako chińskie daktyle Pomagają zachować sprawność Poprawiają odporność Wspomagają pracę żołądka

Bardziej szczegółowo

Raport zbiorczy z wykonanych badań

Raport zbiorczy z wykonanych badań Raport zbiorczy z wykonanych badań ZADANIE 1 Określenie aktywności przeciwpłytkowej preparatów polifenolowych pochodzenia roślinnego Zadanie badawcze projektu Przygotowanie preparatów polifenolowych pochodzenia

Bardziej szczegółowo

Liofilizowany ocet jabłkowy 80% (±5%), mikronizowany błonnik jabłkowy 20% (±5%), celulozowa otoczka kapsułki.

Liofilizowany ocet jabłkowy 80% (±5%), mikronizowany błonnik jabłkowy 20% (±5%), celulozowa otoczka kapsułki. Suplement diety Składniki: Liofilizowany ocet jabłkowy 80% (±5%), mikronizowany błonnik jabłkowy 20% (±5%), celulozowa otoczka kapsułki. Przechowywanie: W miejscu niedostępnym dla małych dzieci. Przechowywać

Bardziej szczegółowo

Grupa SuperTaniaApteka.pl Utworzono : 29 grudzień 2016

Grupa SuperTaniaApteka.pl Utworzono : 29 grudzień 2016 ODCHUDZANIE I UJĘDRNIANIE > Model : 8688701 Producent : - SKUTECZNY SPOSÓB NA ORZEŹWIAJĄCE ODCHUDZANIE! Idealna propozycja na nadchodzące lato Mrożona kawa o pysznym waniliowym smaku. Sprawdzona kompozycja

Bardziej szczegółowo

Mechanizm działania buforów *

Mechanizm działania buforów * Mechanizm działania buforów * UNIWERSYTET PRZYRODNICZY Z doświadczenia nabytego w laboratorium wiemy, że dodanie kropli stężonego kwasu do 10 ml wody powoduje gwałtowny spadek ph o kilka jednostek. Tymczasem

Bardziej szczegółowo

Ocena rozprawy doktorskiej. Mgr Pauliny Smyk pt.: Wpływ wybranych ksenobiotyków na zmiany parametrów

Ocena rozprawy doktorskiej. Mgr Pauliny Smyk pt.: Wpływ wybranych ksenobiotyków na zmiany parametrów Bydgoszcz, 30. 05. 2019 r. prof. dr hab. Marek Bednarczyk Katedra Biotechnologii i Genetyki Zwierząt Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy im. J.J. Śniadeckich w Bydgoszczy Ocena rozprawy doktorskiej

Bardziej szczegółowo

Grzyby Zasada oznaczania zdolności antyoksydacyjnej

Grzyby Zasada oznaczania zdolności antyoksydacyjnej Przygotowanie ekstraktów z herbat (zielonej, czarnej, aroniowej) oraz suszonych grzybów. Sporządzenie krzywej wzorcowej z kationorodnikiem ABTS na glutation Zdolność antyoksydacyjna ekstraktów z herbat

Bardziej szczegółowo

Błonnik pokarmowy: właściwości, skład, występowanie w żywności

Błonnik pokarmowy: właściwości, skład, występowanie w żywności Błonnik pokarmowy: właściwości, skład, występowanie w żywności Dr hab. Jarosława Rutkowska, prof. nadzwycz. SGGW Zakład Analiz Instrumentalnych Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji, SGGW w Warszawie

Bardziej szczegółowo

Warsztaty dla Rodziców. Wiosenne śniadanie. Warszawa 26.05.2015 r.

Warsztaty dla Rodziców. Wiosenne śniadanie. Warszawa 26.05.2015 r. Warsztaty dla Rodziców Wiosenne śniadanie Warszawa 26.05.2015 r. Urozmaicenie Uregulowanie Umiarkowanie Umiejętności Unikanie Prawidłowe żywienie 7 zasad wg prof. Bergera + Uprawianie sportu + Uśmiech

Bardziej szczegółowo

SANPROBI Super Formula

SANPROBI Super Formula SUPLEMENT DIETY SANPROBI Super Formula Unikalna formuła siedmiu żywych szczepów probiotycznych i dwóch prebiotyków Zdrowie i sylwetka a w super formie Zaburzenia metaboliczne stanowią istotny problem medyczny

Bardziej szczegółowo

Nowe preparaty biobójcze o dużej skuteczności wobec bakterii z rodzaju Leuconostoc jako alternatywa dla coraz bardziej kontrowersyjnej formaliny.

Nowe preparaty biobójcze o dużej skuteczności wobec bakterii z rodzaju Leuconostoc jako alternatywa dla coraz bardziej kontrowersyjnej formaliny. Nowe preparaty biobójcze o dużej skuteczności wobec bakterii z rodzaju Leuconostoc jako alternatywa dla coraz bardziej kontrowersyjnej formaliny. Formaldehyd (formalina jest ok. 40% r-rem formaldehydu)

Bardziej szczegółowo

Ocena pracy doktorskiej mgr. inż. Adama Ząbka zatytułowanej:

Ocena pracy doktorskiej mgr. inż. Adama Ząbka zatytułowanej: Profesor Jacek Otlewski Wrocław, 3 sierpnia 2015 r. Ocena pracy doktorskiej mgr. inż. Adama Ząbka zatytułowanej: Charakterystyka metaboliczna wybranych grzybów chorobotwórczych za pomocą narzędzi metabolomicznych

Bardziej szczegółowo

Stymulowanie wzrostu bakterii fermentacji mlekowej przez białka mleka. Waldemar Gustaw

Stymulowanie wzrostu bakterii fermentacji mlekowej przez białka mleka. Waldemar Gustaw Stymulowanie wzrostu bakterii fermentacji mlekowej przez białka mleka Waldemar Gustaw Stymulowanie wzrostu bakterii fermentacji mlekowej Wzrost zainteresowania prozdrowotnym wpływem bakterii fermentacji

Bardziej szczegółowo

Probiotyki, prebiotyki i żywność probiotyczna

Probiotyki, prebiotyki i żywność probiotyczna Probiotyki, prebiotyki i żywność probiotyczna Probiotyki prozdrowotne szczepy głównie bakterii kwasu mlekowego. Najwięcej szczepów probiotycznych pochodzi z następujących rodzajów i gatunków bakterii:

Bardziej szczegółowo

Soki 100% naturalne MALINA ARONIA

Soki 100% naturalne MALINA ARONIA Soki 100% naturalne MALINA Sok z malin 100 % jest doskonałym uzupełnieniem codziennej diety. Zawiera bogactwo witamin: C, E, B1, B2, B6, PP oraz minerały: magnez, potas, wapń i żelazo. W jego składzie

Bardziej szczegółowo

Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie Wydział Technologii Żywności Katedra Technologii Fermentacji i Mikrobiologii Technicznej

Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie Wydział Technologii Żywności Katedra Technologii Fermentacji i Mikrobiologii Technicznej Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie Wydział Technologii Żywności Katedra Technologii Fermentacji i Mikrobiologii Technicznej Tomasz Tarko Załącznik II Autoreferat Kraków 2015 Załącznik II

Bardziej szczegółowo

Czy żywność GMO jest bezpieczna?

Czy żywność GMO jest bezpieczna? Instytut Żywności i Żywienia dr n. med. Lucjan Szponar Czy żywność GMO jest bezpieczna? Warszawa, 21 marca 2005 r. Od ponad połowy ubiegłego wieku, jedną z rozpoznanych tajemnic życia biologicznego wszystkich

Bardziej szczegółowo

Ocena merytoryczna pracy 2.1. Sformułowanie problemu naukowego i aktualność tematyki badań

Ocena merytoryczna pracy 2.1. Sformułowanie problemu naukowego i aktualność tematyki badań Prof. dr hab. Jerzy Jaroszewski Olsztyn, 10.09.2018 r. Katedra Farmakologii i Toksykologii Wydział Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Ocena rozprawy doktorskiej mgr Eweliny

Bardziej szczegółowo

Ekstrakt z Chińskich Daktyli TIENS. Doskonałe odżywienie krwi i ukojenie nerwów

Ekstrakt z Chińskich Daktyli TIENS. Doskonałe odżywienie krwi i ukojenie nerwów Ekstrakt z Chińskich Daktyli TIENS Doskonałe odżywienie krwi i ukojenie nerwów Lekarze z Chin uważają, że owoce głożyny znane jako chińskie daktyle pomagają zachować sprawność, poprawiają odporność, wspomagają

Bardziej szczegółowo

4 JUNIOR PHARMA PREZENTUJE. suplementy stworzone z myślą o najmłodszych sportowcach

4 JUNIOR PHARMA PREZENTUJE. suplementy stworzone z myślą o najmłodszych sportowcach 4 JUNIOR PHARMA PREZENTUJE suplementy stworzone z myślą o najmłodszych sportowcach JESTEŚ RODZICEM MŁODEGO SPORTOWCA? Czy Twoje dziecko uczęszcza na treningi minimum 2 razy w tygodniu? Zdarzyło się, że

Bardziej szczegółowo

Suplementy. Wilkasy 2014. Krzysztof Gawin

Suplementy. Wilkasy 2014. Krzysztof Gawin Suplementy Wilkasy 2014 Krzysztof Gawin Suplementy diety - definicja Suplement diety jest środkiem spożywczym, którego celem jest uzupełnienie normalnej diety, będący skoncentrowanym źródłem witamin lub

Bardziej szczegółowo

EKOLOGICZNE I PROZDROWOTNE METODY PRZETWARZANIA OWOCÓW I WARZYW Z PRODUKCJI EKOLOGICZNEJ

EKOLOGICZNE I PROZDROWOTNE METODY PRZETWARZANIA OWOCÓW I WARZYW Z PRODUKCJI EKOLOGICZNEJ EKOLOGICZNE I PROZDROWOTNE METODY PRZETWARZANIA OWOCÓW I WARZYW Z PRODUKCJI EKOLOGICZNEJ Wprowadzenie Liczne badania przeprowadzone w Europie i w Polsce wskazują, że warzywa z produkcji ekologicznej są

Bardziej szczegółowo

FOCUS Plus - Silniejsza ryba radzi sobie lepiej w trudnych warunkach

FOCUS Plus - Silniejsza ryba radzi sobie lepiej w trudnych warunkach FOCUS Plus - Silniejsza ryba radzi sobie lepiej w trudnych warunkach FOCUS Plus to dodatek dostępny dla standardowych pasz tuczowych BioMaru, dostosowany specjalnie do potrzeb ryb narażonych na trudne

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI. 1. Znaczenie nauki o żywieniu. 2. Gospodarka energetyczna organizmu człowieka. 3. Podstawowe składniki pokarmowe i ich rola

SPIS TREŚCI. 1. Znaczenie nauki o żywieniu. 2. Gospodarka energetyczna organizmu człowieka. 3. Podstawowe składniki pokarmowe i ich rola 3 SPIS TREŚCI 1. Znaczenie nauki o żywieniu 1.1. Cele i zadania nauki o żywieniu................................................8 1.2. Rozwój nauki o żywieniu człowieka.............................................9

Bardziej szczegółowo

Immulina wzmacnia odporność

Immulina wzmacnia odporność Immulina wzmacnia odporność Narodowe Centrum Badania Preparatów Naturalnych Immulina została opracowana przez zespół naukowców z Narodowego Centrum Badania Preparatów Naturalnych Uniwersytetu Missisipi

Bardziej szczegółowo

W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek?

W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek? W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek? Prawidłowe odżywianie się to dostarczanie organizmowi niezbędnych składników odżywczych, a tym samym energii i substratów potrzebnych do utrzymania zdrowia

Bardziej szczegółowo

Hodowlą nazywamy masę drobnoustrojów wyrosłych na podłożu o dowolnej konsystencji.

Hodowlą nazywamy masę drobnoustrojów wyrosłych na podłożu o dowolnej konsystencji. Wzrost mikroorganizmów rozumieć można jako: 1. Wzrost masy i rozmiarów pojedynczego osobnika, tj. komórki 2. Wzrost biomasy i liczebności komórek w środowisku, tj. wzrost liczebności populacji Hodowlą

Bardziej szczegółowo

Estabiom junior x 20 kaps + kredki ołówkowe GRATIS!!!

Estabiom junior x 20 kaps + kredki ołówkowe GRATIS!!! Estabiom junior x 20 kaps + kredki ołówkowe GRATIS!!! Cena: 21,65 PLN Opis słownikowy Dostępność Dostępny w aptece w 24h Opakowanie 20 kaps Postać Kapsułki Producent USP ZDROWIE Rodzaj rejestracji Suplement

Bardziej szczegółowo

Streszczenie projektu badawczego

Streszczenie projektu badawczego Streszczenie projektu badawczego Dotyczy umowy nr 2014.030/40/BP/DWM Określenie wartości predykcyjnej całkowitej masy hemoglobiny w ocenie wydolności fizycznej zawodników dyscyplin wytrzymałościowych Wprowadzenie

Bardziej szczegółowo

PL B1. Sposób otrzymywania mieszanki spożywczej z kiełków roślin zawierającej organiczne związki selenu

PL B1. Sposób otrzymywania mieszanki spożywczej z kiełków roślin zawierającej organiczne związki selenu RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 228134 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 406353 (22) Data zgłoszenia: 03.12.2013 (51) Int.Cl. A23L 33/00 (2016.01)

Bardziej szczegółowo

Katedra Biochemii i Chemii Żywności Żywność funkcjonalna- wiedza, kompetencje, doświadczenie

Katedra Biochemii i Chemii Żywności Żywność funkcjonalna- wiedza, kompetencje, doświadczenie Katedra Biochemii i Chemii Żywności Żywność funkcjonalna- wiedza, kompetencje, doświadczenie 12.12.2017 Lublin QbD (quality by design) Jakość poprzez projektowanie. QbD znalazło dotychczas zastosowanie

Bardziej szczegółowo

Active Filter Media filtracyjne przyszłości

Active Filter Media filtracyjne przyszłości Active Filter Media filtracyjne przyszłości Potężne media biologiczno-chemiczne, 400 razy większa zdolność rozkładu, doskonała, przepuszczalna dla wody struktura, długi hydrauliczny czas retencji (HRT)

Bardziej szczegółowo

Testy wodorowe biogo.pl

Testy wodorowe biogo.pl Testy wodorowe Wodorowy test oddechowy pozwala na sprawdzeniu przebiegu procesu trawienia i wchłaniania węglowodanów przez organizm. W badaniu określa się poziom wodoru w wydychanym powietrzu na czczo

Bardziej szczegółowo

Estabiom baby krople 5 ml

Estabiom baby krople 5 ml Estabiom baby krople 5 ml Cena: 27,75 PLN Opis słownikowy Dostępność Dostępny w aptece w 24h Opakowanie 5 ml Postać Krople Producent USP ZDROWIE Rodzaj rejestracji Suplement diety Substancja czynna - Opis

Bardziej szczegółowo

Pięć minut dla Twojego zdrowia! Copyright profit Sp. z o.o.

Pięć minut dla Twojego zdrowia! Copyright profit Sp. z o.o. Pięć minut dla Twojego zdrowia! Piramida zdrowia i witalności Trzy filary zdrowia to Aktywność fizyczna Racjonalne odżywianie Zarządzanie stresem (relaks) Szlachetne zdrowie Nikt się nie dowie Jako smakujesz,

Bardziej szczegółowo

CIAŁO I ZDROWIE WSZECHŚWIAT KOMÓREK

CIAŁO I ZDROWIE WSZECHŚWIAT KOMÓREK CIAŁ I ZDRWIE WSZECHŚWIAT KMÓREK RGANIZM RGANY TKANKA SKŁADNIKI DŻYWCZE x x KMÓRKA x FUNDAMENT ZDRWEG ŻYCIA x PRZEMIANA MATERII WSZECHŚWIAT KMÓREK Komórki są budulcem wszystkich żywych istot, również nasze

Bardziej szczegółowo

ANEKS I. Strona 1 z 5

ANEKS I. Strona 1 z 5 ANEKS I WYKAZ NAZW, POSTAĆ FARMACEUTYCZNA, MOC WETERYNARYJNYCH PRODUKTÓW LECZNICZYCH, GATUNKI ZWIERZĄT, DROGA PODANIA, PODMIOT ODPOWIEDZIALNY POSIADAJĄCY POZWOLENIE NA DOPUSZCZENIE DO OBROTU W PAŃSTWACH

Bardziej szczegółowo

Promotor: prof. dr hab. Katarzyna Bogunia-Kubik Promotor pomocniczy: dr inż. Agnieszka Chrobak

Promotor: prof. dr hab. Katarzyna Bogunia-Kubik Promotor pomocniczy: dr inż. Agnieszka Chrobak INSTYTUT IMMUNOLOGII I TERAPII DOŚWIADCZALNEJ IM. LUDWIKA HIRSZFELDA WE WROCŁAWIU POLSKA AKADEMIA NAUK mgr Milena Iwaszko Rola polimorfizmu receptorów z rodziny CD94/NKG2 oraz cząsteczki HLA-E w patogenezie

Bardziej szczegółowo

ŻYWNOŚĆ WYSOKIEJ JAKOŚCI W ERZE BIOTECHNOLOGII. Partner merytoryczny

ŻYWNOŚĆ WYSOKIEJ JAKOŚCI W ERZE BIOTECHNOLOGII. Partner merytoryczny ŻYWNOŚĆ WYSOKIEJ JAKOŚCI W ERZE BIOTECHNOLOGII Probiotyki i prebiotyki dodatki do żywności i pasz mgr inż. Agnieszka Chlebicz dr hab. inż. Katarzyna Śliżewska Mikroflora człowieka Mikroflora skóry Mikroflora

Bardziej szczegółowo

BIOTECHNOLOGIA W KOSMETOLOGII SŁAWOMIR WIERZBA

BIOTECHNOLOGIA W KOSMETOLOGII SŁAWOMIR WIERZBA BIOTECHNOLOGIA W KOSMETOLOGII SŁAWOMIR WIERZBA TREŚĆ WYKŁADÓW Budowa i biologia skóry. Typy skóry. Funkcje skóry. Układ odpornościowy skóry. Starzenie się skóry. Przenikanie przez skórę. Absorpcja skórna.

Bardziej szczegółowo

Związki fenolowe w napojach owocowych i ich znaczenie żywieniowe. Waldemar Gustaw Katedra Technologii Owoców, Warzyw i Grzybów UP Lublin

Związki fenolowe w napojach owocowych i ich znaczenie żywieniowe. Waldemar Gustaw Katedra Technologii Owoców, Warzyw i Grzybów UP Lublin Związki fenolowe w napojach owocowych i ich znaczenie żywieniowe Waldemar Gustaw Katedra Technologii Owoców, Warzyw i Grzybów UP Lublin Związki fenolowe Zdrowie człowieka zależy: 5 15% od czynników genetycznych,

Bardziej szczegółowo

Estabiom baby krople 5 ml + kredki ołówkowe GRATIS!!!

Estabiom baby krople 5 ml + kredki ołówkowe GRATIS!!! Estabiom baby krople 5 ml + kredki ołówkowe GRATIS!!! Cena: 27,55 PLN Opis słownikowy Postać Krople Producent USP ZDROWIE Promocje Wybór Farmaceuty Rodzaj rejestracji Suplement diety Substancja czynna

Bardziej szczegółowo

Materiał i metody. Wyniki

Materiał i metody. Wyniki Abstract in Polish Wprowadzenie Selen jest pierwiastkiem śladowym niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Selen jest wbudowywany do białek w postaci selenocysteiny tworząc selenobiałka (selenoproteiny).

Bardziej szczegółowo

kwestionariusze badania ankietowego, karta badania, broszura informacyjna dla pacjentek,

kwestionariusze badania ankietowego, karta badania, broszura informacyjna dla pacjentek, Dr hab. o. med. Jerzy Krupiński, emeryt. profesor oadzw. ŚUM Katedra i Zakład Stomatologii Zachowawczej z Endodoocją ŚUM w Katowicach Kraków, 5 kwietnia 2018 Recenzja pracy doktorskiej lek. dent. Marty

Bardziej szczegółowo

Estabiom pregna x 20 kaps

Estabiom pregna x 20 kaps Estabiom pregna x 20 kaps Cena: 28,09 PLN Opis słownikowy Dostępność Dostępny w aptece w 24h Opakowanie 20 kaps Postać Kapsułki Producent USP ZDROWIE Rodzaj rejestracji Suplement diety Substancja czynna

Bardziej szczegółowo

STRESZCZENIE PRACY DOKTORSKIEJ

STRESZCZENIE PRACY DOKTORSKIEJ mgr Bartłomiej Rospond POSZUKIWANIE NEUROBIOLOGICZNEGO MECHANIZMU UZALEŻNIENIA OD POKARMU - WPŁYW CUKRÓW I TŁUSZCZÓW NA EKSPRESJĘ RECEPTORÓW DOPAMINOWYCH D 2 W GRZBIETOWYM PRĄŻKOWIU U SZCZURÓW STRESZCZENIE

Bardziej szczegółowo

Składniki prozdrowotne w owocach i sokach owocowych. dr n. med. Beata Piórecka

Składniki prozdrowotne w owocach i sokach owocowych. dr n. med. Beata Piórecka Składniki prozdrowotne w owocach i sokach owocowych dr n. med. Beata Piórecka Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1169/2011 z 25 października 2011 r. zawiera informacje o zasadach umieszczania

Bardziej szczegółowo

Do moich badań wybrałam przede wszystkim linię kostniakomięsaka 143B ze względu na jej wysoki potencjał przerzutowania. Do wykonania pracy

Do moich badań wybrałam przede wszystkim linię kostniakomięsaka 143B ze względu na jej wysoki potencjał przerzutowania. Do wykonania pracy Streszczenie Choroby nowotworowe stanowią bardzo ważny problem zdrowotny na świecie. Dlatego, medycyna dąży do znalezienia nowych skutecznych leków, ale również rozwiązań do walki z nowotworami. Głównym

Bardziej szczegółowo

ORP - jeden z parametrów określających jakość wody

ORP - jeden z parametrów określających jakość wody ORP - jeden z parametrów określających jakość wody Woda wodzie nierówna. I choć na pierwszy rzut oka nie widać różnicy między wodą mineralną, z kranu czy jonizowaną, to nie pozostaje to bez znaczenia dla

Bardziej szczegółowo

Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych

Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych UNIWERSYTET GDAŃSKI WYDZIAŁ CHEMII Pracownia studencka Katedra Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 4 i 5 OCENA EKOTOKSYCZNOŚCI TEORIA Chemia zanieczyszczeń środowiska

Bardziej szczegółowo

TIENS Kubek H-Cup. Wybór doskonałości

TIENS Kubek H-Cup. Wybór doskonałości TIENS Kubek H-Cup Wybór doskonałości Woda jest niezbędna do życia Badania nad wysoce uwodornioną wodą Rok 2007 Prof. Ohsawa z Uniwersytetu Medycznego w Japonii opublikował pracę na temat wodoru jako przeciwutleniacza,

Bardziej szczegółowo

Aktywność przeciwgrzybowa bakterii z rodzaju Lactobacillus w obecności polioli i ich galaktozylowych pochodnych

Aktywność przeciwgrzybowa bakterii z rodzaju Lactobacillus w obecności polioli i ich galaktozylowych pochodnych dr hab. inż. Anna Zadernowska Olsztyn 07.07.2018 Katedra Mikrobiologii Przemysłowej i Żywności Wydział Nauki o Żywności Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie RECENZJA rozprawy doktorskiej mgr inż.

Bardziej szczegółowo

Inżynieria Środowiska

Inżynieria Środowiska ROZTWORY BUFOROWE Roztworami buforowymi nazywamy takie roztwory, w których stężenie jonów wodorowych nie ulega większym zmianom ani pod wpływem rozcieńczania wodą, ani pod wpływem dodatku nieznacznych

Bardziej szczegółowo

Zasady i cele stosowania dodatków kiszonkarskich

Zasady i cele stosowania dodatków kiszonkarskich .pl https://www..pl Zasady i cele stosowania dodatków kiszonkarskich Autor: dr hab. inż. Rafał Bodarski Data: 1 kwietnia 2016 Wykorzystanie na szeroką skalę kiszonek jako podstawowych gospodarskich pasz

Bardziej szczegółowo

Roztwory buforowe (bufory) (opracowanie: dr Katarzyna Makyła-Juzak)

Roztwory buforowe (bufory) (opracowanie: dr Katarzyna Makyła-Juzak) Roztwory buforowe (bufory) (opracowanie: dr Katarzyna Makyła-Juzak) 1. Właściwości roztworów buforowych Dodatek nieznacznej ilości mocnego kwasu lub mocnej zasady do czystej wody powoduje stosunkowo dużą

Bardziej szczegółowo

Przeciwutleniacze w Ŝywności. Aspekty zdrowotne, technologiczne, molekularne i analityczne - praca zbiorowa pod red. Włodzimierza Grajka

Przeciwutleniacze w Ŝywności. Aspekty zdrowotne, technologiczne, molekularne i analityczne - praca zbiorowa pod red. Włodzimierza Grajka Przeciwutleniacze w Ŝywności. Aspekty zdrowotne, technologiczne, molekularne i analityczne - praca zbiorowa pod red. Włodzimierza Grajka Spis treści Wstęp 1. Zagadnienia ogólne 1.1. Rodzaje aktywnych rodników

Bardziej szczegółowo

African Mango - recenzja, opis produktu

African Mango - recenzja, opis produktu African Mango - recenzja, opis produktu African mango to popularne obecnie suplementy diety wspomagające odchudzanie, stworzone na bazie pestek afrykańskiego mango. Skutecznie pomagają w utracie nadmiaru

Bardziej szczegółowo

Rodzaje substancji leczniczych

Rodzaje substancji leczniczych Rodzaje substancji leczniczych Próby kliniczne leków - film Leki na nadkwasotę neutralizujące nadmiar kwasów żołądkowych Leki na nadkwasotę hamujące wydzielanie kwasów żołądkowych Ranitydyna (ranitidine)

Bardziej szczegółowo

DLACZEGO JESTEŚMY SZCZĘŚLIWE?

DLACZEGO JESTEŚMY SZCZĘŚLIWE? CATOSAL: SKŁAD Per ml: Butafosfan Witamina B12 WSKAZANIA 100 mg ] Źródło aktywnego fosforu ] 0,050 mg ] Składniki Dodatek witaminowy aktywne Zaleca się stosowanie preparatu przy zaburzeniach przemiany

Bardziej szczegółowo

Wtórne metabolity roślinne w żywieniu krów mlecznych

Wtórne metabolity roślinne w żywieniu krów mlecznych Wtórne metabolity roślinne w żywieniu krów mlecznych Autor: dr inż. Mariusz Bogucki Data: 21 grudnia 2017 Coraz wyższy potencjał produkcyjny krów ma swoje odzwierciedlenie w nowych rozwiązaniach dotyczących

Bardziej szczegółowo

PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY PRZEDMIOTU

PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY PRZEDMIOTU PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY PRZEDMIOTU (SYLABUS) NAZWA JEDNOSTKI PROWADZĄCEJ KIERUNEK: Zakład Biologii Molekularnej NAZWA KIERUNKU: Biotechnologia PROFIL KSZTAŁCENIA: ogólnoakademicki SPECJALNOŚĆ: Biotechnologia

Bardziej szczegółowo

Do oceny przedstawiono oprawioną rozprawę doktorską zawierającą 133 strony

Do oceny przedstawiono oprawioną rozprawę doktorską zawierającą 133 strony Prof. dr hab. Maciej Zabel Katedra Histologii i Embriologii Uniwersytet Medyczny w Poznaniu Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Hanny Kędzierskiej pt. Wpływ czynnika splicingowego SRSF2 na regulację apoptozy

Bardziej szczegółowo

WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE I PROZDROWOTNE SERÓW TOPIONYCH Z DODATKIEM EKSTRAKTU Z BOCZNIAKA

WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE I PROZDROWOTNE SERÓW TOPIONYCH Z DODATKIEM EKSTRAKTU Z BOCZNIAKA WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE I PROZDROWOTNE SERÓW TOPIONYCH Z DODATKIEM EKSTRAKTU Z BOCZNIAKA Dr hab. inż. Bartosz Sołowiej Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Wydział Nauk o Żywności i Biotechnologii Zakład

Bardziej szczegółowo

CHOLESTONE NATURALNA OCHRONA PRZED MIAŻDŻYCĄ. www.california-fitness.pl www.calivita.com

CHOLESTONE NATURALNA OCHRONA PRZED MIAŻDŻYCĄ. www.california-fitness.pl www.calivita.com CHOLESTONE NATURALNA OCHRONA PRZED MIAŻDŻYCĄ Co to jest cholesterol? Nierozpuszczalna w wodzie substancja, która: jest składnikiem strukturalnym wszystkich błon komórkowych i śródkomórkowych wchodzi w

Bardziej szczegółowo

PL B1. GRUPA MASPEX SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ SPÓŁKA KOMANDYTOWO-AKCYJNA, Wadowice, PL BUP 07/08

PL B1. GRUPA MASPEX SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ SPÓŁKA KOMANDYTOWO-AKCYJNA, Wadowice, PL BUP 07/08 PL 220791 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 220791 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 380678 (22) Data zgłoszenia: 25.09.2006 (51) Int.Cl.

Bardziej szczegółowo

Dodatki paszowe dla świń dobre na biegunki?

Dodatki paszowe dla świń dobre na biegunki? .pl https://www..pl Dodatki paszowe dla świń dobre na biegunki? Autor: dr Tomasz Hikawczuk Data: 17 grudnia 2015 Biegunki są jednymi z najczęstszych problemów występujących w odchowie prosiąt. W większości

Bardziej szczegółowo

Składniki diety a stabilność struktury DNA

Składniki diety a stabilność struktury DNA Składniki diety a stabilność struktury DNA 1 DNA jedyna makrocząsteczka, której synteza jest ściśle kontrolowana, a powstałe błędy są naprawiane DNA jedyna makrocząsteczka naprawiana in vivo Replikacja

Bardziej szczegółowo

Podczas przyjmowania witamin i minerałów mogą wystąpić problemy z ich wchłanianiem z kilku powodów:

Podczas przyjmowania witamin i minerałów mogą wystąpić problemy z ich wchłanianiem z kilku powodów: Synergizm i antagonizm witamin oraz składników mineralnych Witaminy i składniki mineralne, ze względu na odmienną budowę, wchodzą w interakcje pomiędzy sobą i z innymi składnikami powodując ograniczenie

Bardziej szczegółowo

8.2. Wartość odżywcza produktów spożywczych Czynniki kształtujące wartość odżywczą produktów spożywczych...185

8.2. Wartość odżywcza produktów spożywczych Czynniki kształtujące wartość odżywczą produktów spożywczych...185 SpiS treści 1. Znaczenie nauki o żywieniu człowieka...9 1.1. Cele i zadania nauki o żywieniu...9 1.2. Rozwój nauki o żywieniu człowieka...9 1.3. Problemy żywieniowe Polski i świata...11 1.4. Organizacje

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO WETERYNARYJNEGO

CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO WETERYNARYJNEGO CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO WETERYNARYJNEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO WETERYNARYJNEGO Catosal 10%, roztwór do wstrzykiwań dla psów, kotów i koni 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY Substancje

Bardziej szczegółowo

Lactobacillus pałeczki kwasu mlekowego Probiotyki

Lactobacillus pałeczki kwasu mlekowego Probiotyki Lactobacillus pałeczki kwasu mlekowego Probiotyki. Klasyfikacja Lactobacillus, rodzaj w obrębie rodziny Lactobacillaceae (pałeczka kwasu mlekowego). Gatunki najważniejsze: Lactobacillus plantarum, Lactobacillus

Bardziej szczegółowo

In vino veritas, in RESVERATROLUM sanitas

In vino veritas, in RESVERATROLUM sanitas In vino veritas, in RESVERATROLUM sanitas - w winie prawda, w resweratrolu zdrowie dr hab. n. farm. Ilona Kaczmarczyk-Sedlak Specjalista farmakolog Śląski Uniwersytet Medyczny FRANCUSKI PARADOKS WINO

Bardziej szczegółowo

10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA

10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA 10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA 10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Należy spożywać produkty z różnych grup żywności (dbać o urozmaicenie posiłków) Kontroluj masę ciała (dbaj o zachowanie

Bardziej szczegółowo

Butelka 1 litr. 49,00zł

Butelka 1 litr. 49,00zł Probiotechnologia oparta na ProBio Emach TM, czyli kompozycjach pożytecznych mikroorganizmów POŻYTECZNE mikroorganizmy dla każdego gospodarstwa DLA ROLNICTWA Ema5 To specjalnie przygotowana kompozycja

Bardziej szczegółowo

Co to jest FERMENTACJA?

Co to jest FERMENTACJA? Co to jest FERMENTACJA? FERMENTACJA - rozkład niektórych monosacharydów, np. glukozy, pod wpływem enzymów wydzielanych przez drożdże lub bakterie. czyli tzw. biokatalizatorów. Enzymy (biokatalizatory)

Bardziej szczegółowo

Interwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie

Interwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie Interwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie H. Dyląg, 1 H. Weker 1, M. Barańska 2 1 Zakład Żywienia 2 Zakład Wczesnej Interwencji Psychologicznej karmienie na żądanie 7-5 posiłków 3 posiłki

Bardziej szczegółowo

BIOCHEMICZNE ZAPOTRZEBOWANIE TLENU

BIOCHEMICZNE ZAPOTRZEBOWANIE TLENU BIOCHEMICZNE ZAPOTRZEBOWANIE TLENU W procesach samooczyszczania wód zanieczyszczonych związkami organicznymi zachodzą procesy utleniania materii organicznej przy współudziale mikroorganizmów tlenowych.

Bardziej szczegółowo

Zbiór założonych efekty kształcenia dla studiów podyplomowych: ŻYWIENIE CZŁOWIEKA

Zbiór założonych efekty kształcenia dla studiów podyplomowych: ŻYWIENIE CZŁOWIEKA Zbiór założonych efekty kształcenia dla studiów podyplomowych: ŻYWIENIE CZŁOWIEKA Efekty kształcenia dla przedmiotu Słuchacz, który zaliczył przedmiot, ma wiedzę, umiejętności i kompetencje 1. Współczesne

Bardziej szczegółowo

Flawopiryna roślinna alternatywa dla przeciwpłytkowego zastosowania aspiryny

Flawopiryna roślinna alternatywa dla przeciwpłytkowego zastosowania aspiryny Flavopharma. Studium przypadku spółki spin-off. Flawopiryna roślinna alternatywa dla przeciwpłytkowego zastosowania aspiryny Tomasz Przygodzki Pomysł (analiza rynku) Projekt B+R Próba komercjalizacji rezultatów

Bardziej szczegółowo

WPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW

WPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW WPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW Wstęp W przypadku trudno rozpuszczalnej soli, mimo osiągnięcia stanu nasycenia, jej stężenie w roztworze jest bardzo małe i przyjmuje się, że ta

Bardziej szczegółowo

Nutraceutyki wpływające na zachowanie zwierząt. Nutraceutyki-

Nutraceutyki wpływające na zachowanie zwierząt. Nutraceutyki- Nutraceutyki wpływające na zachowanie zwierząt. Nutraceutyki- środki spożywcze łączące w sobie wartości żywieniowe i cechy środków farmaceutycznych. Są to poszczególne składniki żywności, jak i substancje

Bardziej szczegółowo