Patomorfologia wykład 29. Patomorfologia. drogi zakażenia. zakażenia OUN. meningitis ostre limfocytowe zapalenie opon

Transkrypt

1 Patomorfologia wykład 29 Patomorfologia Wykład 29 patologia wybranych chorób układu nerwowego: zakażenia wirusowe OUN, encefalopatie gąbczaste, pierwotne choroby mieliny choroby zwyrodnieniowe układu nerwowego prof hab. n. med. Andrzej Marszałek drogi zakażenia zakażenia OUN krwiopochodna: tętnice (!) żyły (skóra twarzy!) bezpośrednia implantacja: uraz, jatrogenne lokalne: zatoki, wyrostki sutkowate, zapalenie ucha środkowego, osteomyelitis wzdłuż nerwów: wirusy (np. herpes simplex, wścieklizna) meningitis Proces zapalny w oponach + PMR (CSF) PMR jak medium hodowlane łatwy rozsiew PMR - norma: glukoza mg% białko 20-45mg% leukocyty: całość < 4 kom / mm 3 komórki: limfocyty % monocyty % neutrofile - 1-3% ostre limfocytowe zapalenie opon nonbacterial, aseptic, wirusowe przyczyny: znane w 70% enterowirusy nonparalytic poliomyelitis (80%), echovirus, coxsackie virus mumps virus, EBV, HSV-2. 1

2 ostre limfocytowe zapalenie opon morfo: makro: czasem obrzęk mikro: bz, lub niewielkie nacieki limfocytów leczenie objawowe (zwykle samoograniczająca choroba) rokowanie dobre ostre limfocytowe zapalenie opon,,chemiczne np. jako następstwo pęknięcia epidermoid cyst klin: mniej nasilone niż bakteryjne podrażnienie opon zaburzenia świadomości neutrofilów białka HSV encephalitis najczęstsza przyczyna poza epidemiami ~10% przypadków ~3 przypaków/milion/rok K=M w każdym wieku najczęsciej u dzieci (~30%) [poważne] i starszych ~50% przypadków 50+ HSV encephalitis niezależnie od zakażenia innych okolic ciała HSV1 è ponad 90% HSV2 głównie u noworodków (+ rzadko u starszych z upośledzeniem odporności) HSV encephalitis Viral inclusions are rarely seen immunostaining (+) HSV Varicella-Zoster Virus (VZV) wirus DNA (tylko ludzie) po zakażeniu efekt cytopatyczny pierwotne zakażenie VZV chickenpox okres utajony reaktywacja wirusa Herpes zoster (półpasiec); 2

3 Varicella-Zoster Virus (VZV) VZV zakażenie OUN varicella (b. rzadko 0,1 0,75%): ataxia móżdżkowa (1/4000 przypadków) nudności, wymioty, ból głowy, drażliwośc, gorączka Objawy samoustępujące (tygodnie) mechanizm: bezpośrednie działanie wirusa (?), immunologiczne (?) Herpes zoster encephalitis (śmiertelność: 30%) głównie: w upośledzeniu odpornosci, starsi z rozsianą chorobą postać oczna (30% przypadków) + contralateral hemiplegia mechanizm:?; Wirus uszkadza duże naczynia? OUN, myelitis (rzadko: 1/1250 cases) mechanizm: bezpośrednia inwazja wirusa, vasculitis ( martwiza z niedokrwienia), immunologiczne zm? inne: multifocal leukoencephalopathy, polyradiculitis (Guillain-Barre syndrome), przewlekłe bóle nerwów czaszkowych oraz obwodowych VZV in utero Epstein-Barr Virus (EBV) a) zanik kory zwykle z upośledzeniem umysłowym + choroby z drgawkami, b) ogniskowo zwapnienia w istocie białej i szarej (mózg, pień mózgu, móżdżek) c) nacieki zapalne + glioza DNA, (Herpesvirus family), Po zakażeniu powikłania w OUN u 5%: meningoencephalitis, encephalitis*, cerebritis*, Guillain-Barre syndrome, transverse myelitis, and neuropsychiatric syndromes (*głównie w ostrej fazie mononukleozy) mechanizm:?, mikro: mufki okołonaczyniowe obrzęk + demielinizacja Cytomegalovirus (CMV) DNA (Herpesvirus family) powikłania w OUN głównie po zakażeniu w okresie okołoporodowym; (a) ostre zakażenie (zaburzenia świadomości, drgawki, obj. neurologiczne, spowolnienie EEG (b) u pacjentów z obniżoną odpornością (c) zespół Guillain-Barre postinfectious encephalitis (zmiany po zakażeniu wirusowym) najczęściej (USA) ospa grypa (na świecie): świnka (autoimmuno???). rzadko 1/1000 (measles) po HSV è zespół demielinizacyjny 3

4 PML Progressive multifocal leukoencephalopathy (PML), JC virus granule cell neuronopathy (JCV GCN), JC virus encephalopathy (JCVE), progressive multifocal leukoencephalopathy -- immune reconstitution inflammatory syndrome (PML-IRIS), JC virus granule cell neuronopathy -- immune reconstitution inflammatory syndrome (GCN- IRIS) PML zakażenie virusem JC: postępująca wieloogniskowa demielinizacja/zanik istoty białej mechanizm: zaburzenia w istocie białej mogą być zlokalizowane + zapalenie, zakażenie neuronów stan upośledzenia odporności najczęstsza chorba neurodegeneracyjna częstośc wzrasta z wiekiem większość sporadyczna, ale ryzyko wzrasta u pacjentów z ApoE4 a zmniejsza się dla ApoE2 [allele] ~10% postać rodzinna (głównie AD) wcześniej objawy; AD1 (APP/amyloid precursor protein) gen na chr. 21, AD2 na chr. 19, AD3 na chr.14, AD4 na chr. 1 u pacjentów z z. Downa wczesne objawy (nadekspresja genu AD1) klin: Postępuje powoli: ê pamięci ê poglądów ê mówienia ê planowania wyższych funkcji intelektualnych ostatecznie (5-10 lat): niemy+niepełnosprawny+nieruchomy klin: zwykle diagnozowana klinicznie obrazowanie: CT lub MRI lub SPECT (single photon emission computer tomography) lub PET -wykluczenie innej przyczyny otępienia rozpoznanie łatwo potwierdzić post-mortem morfologia: plaques złogi beta-amyloidu pomiędzy komórkami nerwowymi tangles wewnątrzkomórkowe (k. nerwowe) złogi białka tau 4

5 morfologia: Spadek neuronów oraz synaps w korze mózgu o okolicach podkjorowych makro: zanik zajętych obszarów: płaty skroniowe, potyliczne, oraz częsciowo czołowe oraz zakrętu plaques + tangles widoczne w badaniu mikroskopowym morfology: Apolipoproteina E (ApoE) gen na chr 19 ApoE różne formy (allele) 3 formy APOE ε2, APOE ε3, APOE ε4 (najczęstsza) choroba Parkinsona najczętsza postać idiopatyczna zwykle zmiany w istocie czarnej (substantia nigra) (Lateral = Least pigment, Medial = Most pigment) ciałka Lewyego (LB) = patognomoniczne nierzadko otępnienie (czasem razem z ch. Alzheimera) ECEFALOPATIE ZGĄBCZENIOWE szybkopostepująca śmiertelna postać otępienia częstość 1/ /r większość sporadyczna 10% rodzinna (mutacje genu PrP) czasem postacie jatrogenne (zakażenie): Wprowadzenie zakażonej tkanki Przeszczepy (rogówka, elektrody EEG, ekstrakty ludzkiego GH) postacie zakaźne [protease-resistant prion protein (PrP)] dochodzi do konformacyjnych zmnian w PrP powstają struktury amyloidu patogenne PrP powoduje reakcję łańcuchową 5

6 Etiologia sporadycznych CJD?? mutacje związane z wiekiem? Spontaniczna konwersja białka? homozygoty Met lub Val w kodonie 129: zwiększone ryzyko sporadycznej postaci CJD przypadki triada: szybka demencja prężenia mięśniowe okresowe krótkofalowe aktywności w EEG histologicznie: utrata neuronów glioza, zmiany zgąbczeniowe (małe odgraniczone wakuole w istocie szarej kory lub jąder) w CJD obrzęk lub niedokrwienie: duże wakuole Artefaktycznie wakuole w istocie białej blaszki amyloidu w móżdżku ~5% nowy wariant CJD (nvcjd) przypadki związane z chorobą u bydła (BSE) zwykle młody wiek (<40 lat) przedłużony okres kliniczny mnijesze otepienie oraz zmiany osobowości liczne złogi amyloidu w korze mózgu oraz móżdżku (to wyjątkowe dla chorób zgąbczeniowych) pacjenci homozygoty Met w kodonie 129 połącznie z BSE??? bo w mięśniach mało lub brak patogennego PrP. Spongiform Encephalopathies Gerstmann-Sträussler-Scheinker Disease (GSS) rzadka, rodzinna, ataksja móżdżkowa oraz blaszki amyloidu w móżdżku ( GSS plaques ); różne mutacje genu PrP Fatal Familial Insomnia (FFI) AD, szybki postęp, zaburzenia snu, halucynacje, objawy motoryczne i autonomiczne, choroba podwzgórza i dolnej oliwki; mutacje genu PrP Kuru trembling disease w jęzuku Fore na Nowej Gwinei transmissible agent w mózgu (rytualny kanibalizm zmarłych) główne zmiany w móżdżku spiked-ball amyloid ( Kuru ) plaques 6