Wojciech Tlałka ZASTOSOWANIE SYSTEMÓW CMS W INŻYNIERII ŚRODOWISKA NA PRZYKŁADZIE SYSTEMU JOOMLA!

Transkrypt

1 POLITECHNIKA KRAKOWSKA im. TADEUSZA KOŚCIUSZKI ZASTOSOWANIE SYSTEMÓW CMS W INŻYNIERII ŚRODOWISKA NA PRZYKŁADZIE SYSTEMU JOOMLA! Praca magisterska studia dzienne kierunek studiów: specjalność: promotor:!"#$%&%' nr pracy: ()*+ Kraków 2008 ul. Warszawska 24, Kraków, tel/fax (+48 12) , sekretariat@iigw.pl, Internet:

2 Chciałbym serdecznie podziękować rodzicom oraz wszystkim bliskim. Bez Was ta praca by nie powstała.

3 )( $ $ " "!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!( "!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!) Zastosowanie systemów CMS w inżynierii środowiska na przykładzie systemu Joomla! Spis treści: 2.1 TYPY SYSTEMÓW CMS STRUKTURA SYSTEMU CMS... 3!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!) Warstwy Logowanie do panelu administracyjnego Prawa dostępu Szablony Trzypoziomowa struktura treści Rozszerzenia (komponenty) STRONY STATYCZNE I DYNAMICZNE POWSTANIA PROGRAMU JOOMLA! WYMAGANIA TECHNICZNE Komputer Dostęp do Internetu Klient FTP Przeglądarka internetowa Miejsce w sieci Domena Środowisko implementacji LICENCJA I PRAWA AUTORSKIE NAJWAŻNIEJSZE FUNKCJE I MOŻLIWOŚCI KOMPONENTÓW DLA JOOMLA! Informacje - katalogi, spisy, słowniki, wyszukiwarki Komunikacja Użytkownicy Media, galerie, grafika, twórczość Narzędzia Biznes i promocja Rozrywka, gry, zabawa PRZYKŁADY IMPLEMENTACJI SYSTEMÓW CMS W INŻYNIERII ŚRODOWISKA Wydział Inżynierii Środowiska Politechniki Krakowskiej "!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! " "$ Projekt WALTER Instytut Badawczy Leśnictwa Organizacja Polscy Łowcy Burz Woda i Powietrze Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie Krakowski Zarząd Komunalny w Krakowie PROCES INSTALACJI * $ $!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!)!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! " "!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!( " " 4.2 INSTALACJA I DEINSTALACJA KOMPONENTÓW ZARZĄDZANIE STRONĄ $ $" $!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! 4.4 DOSTOSOWANIE JOOMLA! DLA POTRZEB NADLEŚNICTWA WĘGIERSKA GÓRKA... 53

4 1 Wprowadzenie Postępujący rozwój technologii komputerowej sprawił, iż nie można przejść obojętnie obok medium, jakim jest Internet. Zmiany dostępnych technologii informatycznych zachodzą coraz szybciej. W dzisiejszym świecie firmy i instytucje potrzebują wszechstronnego i łatwego w obsłudze dostępu do Internetu. Przechowywane w sieci dane muszą być na bieżąco aktualizowane, a sposób ich modyfikowania powinien być łatwy i przejrzysty dla użytkownika. Do niedawna systemy zarządzania treścią posiadały tylko nieliczne firmy posiadające odpowiednie zaplecze informatyczne. Obsługa i rozwój takiego serwisu wymagał profesjonalnej, programistycznej wiedzy specjalistów. Taka sytuacja doprowadziła do powstania Joomla! - programu który umożliwia prostą modyfikację, aktualizację i rozbudowę publikowanej strony WWW z poziomu przeglądarki internetowej. Joomla! należy do oprogramowania z rodziny CMS. Fraza Content Management System zawiera w sobie pojęcia zawartość, system oraz zarządzanie. Termin system definiowany jest jako zespół elementów takich jak moduły, edytory, generatory, które stanowią pewną całość. Zawartość będzie stanowić treść merytoryczna, natomiast zarządzanie odnosi się do elementów związanych z administracją i tworzeniem strony internetowej. Zarządzanie informacją ma również wpływ na postać współczesnych systemów informacyjnych, ponieważ systemy te są przekształcane i dostosowywane do zmieniających się potrzeb. CMS to narzędzie, które pozwala tworzyć, edytować, zarządzać i ostatecznie publikować różnorodną zawartość w scentralizowanym systemie z wykorzystaniem określonych procedur postępowania. Celem tej pracy jest zobrazowanie potencjału tkwiącego w systemach CMS oraz przybliżenie zasady ich działania. Szczegółowo został opisany jeden z najlepszych darmowych systemów do zarządzania stroną WWW, jakim jest Joomla! Oczywiście nie jest to rozwiązanie pozbawione wad, które szczegółowo postaram się wypunktować. W ostatniej części przedstawiony został sposób implementacji najważniejszych funkcji Joomla! dla potrzeb zadań realizowanych w nadleśnictwie. 1

5 2 Systemy Zarządzania Treścią 2.1 Typy systemów CMS (ang. Web (ang. Management Systems) wspierania procesów organizacyjnych. (ang. W skład rodziny CMS (ang. Content Management System) wchodzą produkty mające wspólne korzenie i podobne nazwy, ale w znacznym stopniu różniące się od siebie funkcjonalnością, co często przekłada się również na strukturę wewnętrzną. W zależności od wykorzystania, wśród systemów CMS wyróżniamy kilka typów 1 : Content Management Systems) najczęściej spotykany typ. Są to systemy wspomagające tworzenie stron internetowych (portali) ogólnego i dowolnego przeznaczenia. Enterprise Content stosowane przez rozwinięte firmy. Obejmują technologie zarządzania, przechowywania i udostępniania treści dokumentów do Document Management Systems) techniczne występuje podobieństwo do CMS, ale system ten przeznaczony jest głównie do gromadzenia, udostępniania i wyszukiwania różnego rodzaju dokumentów (np. plików stworzonych w środowisku Microsoft Office), które powstały w firmie lub pochodzą z zewnątrz. Ponadto zawiera możliwość przeszukiwania dokumentów wg różnych kryteriów, może być oparty zarówno na treściach zawartych w dokumentach jak i tzw. metadanych opisujących te dokumenty. Wyniki są wyświetlane według zgodności względem zapytania i posiadają krótki opis. (ang. Transactional Content Management Systems)systemy te są używane w środowiskach komercyjnych takich jak sklepy i ułatwiają przeprowadzenie transakcji. (ang. Integrated Content Management Systems) aplikacje te mają na celu ułatwianie współpracy między użytkownikami oraz obrót dokumentami. 1!, CMS. Jak szybko i łatwo stworzyć stronę WWW i zarządzać nią., Helion, Gliwice

6 (ang. Publications miejsca publikacji książek, artykułów czy instrukcji. (ang. Content Management Systems) aplikacje te mają umożliwić wykorzystania portalu jako Learning Content Management Systems) model działania LCMS opiera się na połączeniu w jedną całość elementów dwóch systemów: CMS służącego do zarządzania zawartością i LMS służącego do zarządzania uczestnikami i procesem szkoleniowym. Aplikacje te wspomagają tworzenie stron z treściami edukacyjnymi oraz proces edukacyjny. Powyższy podział jest związany z funkcjami, które pełni konkretny system. Większość CMS posiada budowę modułową, co umożliwia proste zwiększenie funkcjonalności poprzez instalację odpowiednich modułów. Dedykowane dla jednej dziedziny aplikacje z reguły nie dają się prosto modyfikować. Zaletą jest jednak to, że poprzez specjalne przygotowanie do spełnienia określonej roli (np. wspomaganie nauczania) oferują lepszą optymalizację i wyższą funkcjonalność w danej dziedzinie niż systemy uniwersalne. Omawiany przeze mnie system Joomla! należy do kategorii WCMS. 2.2 Struktura systemu CMS Systemy zarządzania treścią zazwyczaj oparte są na bazach danych oraz na językach skryptowych po stronie serwera. Najczęściej spotykanym zestawem jest baza danych MySQL i język skryptowy PHP. Dane są oddzielone od szablonu strony i przechowywane w bazie danych. Aplikacje działające na serwerze pobierają dane i wyświetlają je w wyznaczonych uprzednio miejscach na stronie Warstwy W systemach CMS nastąpiło oddzielenie warstwy prezentacji treści od warstwy aplikacji. Pierwsza z tych warstw jest tym, co widzą użytkownicy naszą stronę internetową, która jest efektem naszej pracy. Druga z nich to warstwa, w której tworzymy nasz projekt, czyli warstwę, w której pracują osoby zarządzające stroną. Strona internetowa, którą widzą goście i zalogowani użytkownicy to tzw. strona frontowa (ang. front end). W jej skład wchodzą: menu, zawartość, reklamy, różne 3

7 funkcje, np. logowania użytkownika. Natomiast warstwą administracyjną strony jest zaplecze (ang. back end). Można w niej konfigurować oraz konserwować nasz portal, czyścić oraz tworzyć statystyki lub przygotowywać zawartość. Część tej warstwy znajduje się pod innym adresem URL (ang. Uniform Resource Locator) niż strona WWW Logowanie do panelu administracyjnego Wstęp do panelu administracyjnego jest chroniony. Zarządzać systemem mogą tylko użytkownicy, którzy posiadają konto i odpowiednie uprawnienia głównego administratora, administratora lub operatora. Podczas logowania system sprawdza: czy logujący się ma prawo wstępu na zaplecze (ang. Access right), jakim poziomem uprawnień dysponuje, jakie może wykonywać zadania (ang. Access level). Tę procedurę nazywa się często uwierzytelnieniem, autoryzacją, autentykacją czy rejestracją. Ale nie są to terminy równoznaczne. Uwierzytelnienie lub autentykacja to sprawdzenie, czy użytkownik jest tym, za kogo się podaje. Autoryzacja, to sprawdzenie, do czego użytkownik ma prawo. Natomiast rejestracja oznacza zakładanie konta użytkownika Prawa dostępu Mówiąc o zarządzaniu myślimy o administracji istniejącymi zasobami. W CMS każdy użytkownik otrzymuje swój status, do którego przypisane są różne prawa dostępu. Wśród użytkowników wyróżniamy 2 : Zwykli użytkownicy (zarejestrowani i niezarejestrowani) Autorzy autorzy mają prawo przesyłać materiały do wyznaczonych sekcji i kategorii artykułów oraz edytować swoje materiały. Redaktorzy mają prawo dodawać i redagować artykuły w wyznaczonych sekcjach i kategoriach oraz edytować (redagować) artykuły wszystkich innych autorów. 2!, CMS Jak szybko i łatwo stworzyć stronę WWW i zarządzać nią., Helion, Gliwice 4

8 Wydawcy mają prawo dodawać artykuły w każdej sekcji witryny, edytować (redagować) artykuły wszystkich innych autorów oraz dodatkowo decydować o opublikowaniu bądź zakończeniu publikacji każdego artykułu. Operatorzy najniżsi rangą w grupie administratorów prawa do zarządzania artykułami i zarządzania pozycjami menu witryny. Nie mogą dodawać użytkowników ani modyfikować ich kont, nie mogą instalować składników systemu, nie mają na zapleczu dostępu do komponentów i modułów. Administratorzy mogą prawie wszystko, z wyjątkiem spraw zastrzeżonych tylko dla głównego administratora. A więc nie mogą dokonywać zmian w konfiguracji, nie mogą instalować szablonów, języków. Ponadto nie mogą rozsyłać korespondencji seryjnej do użytkowników. Główny administrator odpowiada za całą witrynę. Jest jedynym, który ma dostęp do wszystkich funkcji zaplecza oraz jedynym, który ma prawo konfigurować witrynę, instalować szablony i pliki językowe, tworzyć dodatkowe konta głównych administratorów. Konto głównego administratora zakładane jest podczas instalacji Joomla!. Powyższy podział jest stosowany w Joomli!, lecz podobne rozwiązania występują w innych systemach CMS. Strona WWW wyświetla różną zawartość lub udostępnia strefę administracyjną w zależności od uprawnień użytkownika Szablony Są to wizualne formaty edycyjne, w których umieszcza się w zawartość. Szablon określa rozmiar, kolor i krój czcionki, podział strony, odstępy między obiektami, czyli wszystko to, co odpowiada za wygląd strony. Dobry szablon powinien zapewnić administratorom i projektantom witryn 3 : swobodę decyzji o wyświetlaniu lewej i prawej kolumny, ukrywanie lewej i prawej kolumny, gdy nie ma w nich żadnych modułów, łatwą wymianę elementów identyfikacyjnych - logo, treści, stopki, wybór jednego z kilku wariantów kolorystycznych. 3 Joomla! Templates [ 5

9 Szablon można zaprojektować samodzielnie, poszukać darmowych wzorów w Internecie, zakupić gotowy projekt lub zlecić profesjonalnej firmie opracowanie go, gdyż wykonanie własnego szablonu wymaga znajomości HTML 4 oraz CSS 5. Typowym wzorcem rozmieszczenia treści na stronach CMS jest struktura portalu opartego na 3-kolumnowym układzie (rys.1). Jednak układ ten nie jest w żaden sposób ograniczony i można go w dowolny sposób modyfikować. Rysunek 1. Struktura portalu tworzonego w Joomla! źródło: [Polskie Centrum Joomla! (ang. HyperText Markup Language) dominujący język wykorzystywany do tworzenia stron internetowych.. Cascading Style Sheets) to język służący do opisu formy prezentacji (wyświetlania) stron WWW. 5 % 4 (ang. 6

10 2.2.5 Trzypoziomowa struktura treści Joomla! oraz inne systemy CMS obsługują różne typy zawartości takie jak: tekst, obraz, muzyka. Aby jednak dodać jakikolwiek artykuł, trzeba stworzyć przynajmniej jedną sekcję, a w niej kategorię 6 (rys.2). Pozycje są to podstawowe, pojedyncze elementy treści: tekst artykułu, odnośnik do strony WWW, adres , obraz w galerii, produkt w katalogu, itp. Kategorie to kolekcje, zbiory pozycji zgrupowanych ze względu na jakieś kryterium tj. temat, rodzaj, typ; w kategorie porządkowane są artykuły oraz informacje gromadzone w komponentach. Sekcje i komponenty zawierają kolekcje kategorii artykułów (sekcje) i innych materiałów (komponenty), są to kontenery, w których grupuje się kategorie. SEKCJA #1 KATEGORIA#1 ZAWARTOŚĆ STRONY#1 ZAWARTOŚĆ STRONY#2 SEKCJA #2 KATEGORIA#2 ZAWARTOŚĆ STRONY#3 ZAWARTOŚĆ STRONY#4 ZAWARTOŚĆ STRONY#5 KATEGORIA#3 ZAWARTOŚĆ STRONY#6 ARTYKUŁ STATYCZNY ZAWARTOŚĆ STRONY#7 Rysunek 6" 2. Struktura! organizacji zawartości publikowanej w Joomla! źródło: [Graf H., Joomla! System zarządzania treścią., Helion, Gliwice 2007]!, Architektura informacji, Helion, Gliwice

11 Każda pozycja należy do jakiejś kategorii, a każda kategoria do sekcji lub komponentu. 7 Kategoria nie może istnieć bez sekcji lub poza komponentem, a w sekcji artykułów, a często także w komponencie musi być przynajmniej jedna kategoria. Jedynie w przypadku materiałów statycznych oraz komponentów udostępniających procedury (np. zakupów) nie ma podziału na sekcje i kategorie. Zawartością w systemach CMS są zarówno sekcje, kategorie, jak i konkretne artykuły, obrazy czy odnośniki. W Joomla! rozróżnia się trzy podstawowe typy zawartości: Artykuły dynamiczne są powiązane z innymi elementami struktury serwisu. Treści te organizowane są w sekcje, a w tych z kolei wyodrębnione są kategorie, którym podporządkowuje się konkretne pozycje zawartości jak artykuły czy wiadomości. Artykuły statyczne to specyficzny rodzaj zawartości, który swoją budową przypomina statyczną stronę opartą na HTML. Stanowi on samodzielny element struktury serwisu. Części składające się na treść strony są tworzone i sortowane na sekcje i kategorie. Elementy te mają charakter dynamiczny i są z reguły wyświetlane chronologicznie. Z artykułami statycznymi jest inaczej; brak powiązań powoduje, że aby udostępnić taki artykuł, należy w sposób ręczny umieścić odnośnik do niego w jednym z menu bądź w innym artykule. Jeśli chodzi o uprawnienia edytorskie, to zawartość statyczną mogą tworzyć tylko redaktorzy i administratorzy w panelu administracyjnym serwisu. Artykuły statyczne wykorzystuje się do umieszczania informacji, które nieczęsto ulegają zmianie i stanowią niejako stałe elementy strony, np. regulamin, polityka bezpieczeństwa, dojazd i położenie firmy itp. Treści te można w dowolnej chwili zmieniać, jednak jest to wykonywalne tylko z poziomu administracyjnego. Odnośniki lub ich zestawy to także szczególny rodzaj zawartości. Odnośniki w Joomla! mogą prowadzić do: o artykułów statycznych i dynamicznych, o kategorii artykułów, o zawartości sekcji artykułów, o dowolnego pliku, strony w Internecie. 7, CMS. Praktyczne projekty, Helion, Gliwice

12 2.2.6 Rozszerzenia (komponenty) Artykuły i materiały statyczne dobrze sprawdzają się w prezentowaniu treści przeznaczonych do przeglądania. Jeśli jednak chcemy zapewnić na witrynie możliwości działania użytkowników, np. dyskusji czy dokonywania zakupów, nie obsłużymy tych potrzeb artykułami. Złożone zadania wymagają bogatszych narzędzi, wygodniejszych w użyciu, dostarczających zaawansowanych możliwości. Tę rolę spełniają w systemach CMS komponenty. To właśnie komponenty czynią je elastycznymi programami dla każdego, który łatwo dostosować do przeróżnych potrzeb - odpowiadają one za możliwość rozwoju systemu. Dla przykładu, komponent rescent news przenosi do szablonu nagłówki najnowszych wiadomości. Inny może pokazywać informacje meteorologiczne z rejonu, w którym mieszka osoba odwiedzająca stronę. Projektując treści witryny, trzeba rozważyć: czy i które z komponentów wykorzystamy, czy standardowy zestaw zaspokoi nasze potrzeby, czy wystarczą nam oferowane przez wybrane komponenty możliwości, jakie komponenty warto jeszcze doinstalować. 2.3 Strony statyczne i dynamiczne Portal złożony ze stron statycznych jest zbiorem stron HTML i powiązanych plików źródłowych (takich jak obrazki), które są przechowywane na serwerze. Strony statyczne nie są tworzone w locie. Zmiany tworzone są poprzez zastąpienie starej strony jej poprawioną wersją na serwerze 8 (rys.3). 8!!, Przyjazne witryny WWW, Helion, Gliwice

13 [! Pliki Serwer HTML Rysunek 3. Schemat budowy statycznej strony internetowej źródło: opracowanie własne, na podstawie 2007] Strony dynamiczne, w przeciwieństwie do stron statycznych, generowane są na bieżąco przez serwer HTTP na podstawie zmiennych i parametrów przekazanych przez przeglądarkę internetową (rys.4). W procesie generowania strony WWW udział bierze współpracujący z serwerem rezydentny moduł lub program zewnętrzny, który interpretuje polecenia zawarte w skrypcie. Wygenerowany w ten sposób dokument w całości opiera się na kodzie HTML. Okno przeglądarki [! Baza Kod Serwer danych łączący Rysunek 4. Schemat budowy przykładowej dynamicznej strony internetowej źródło: opracowanie własne, na podstawie 2007] Okno przeglądarki Funkcjonalność stron dynamicznych ujawnia się dopiero podczas współpracy z serwerami baz danych, gdzie przechowywane są elementy niezbędne do wygenerowania pojedynczej strony WWW - przede wszystkim teksty i grafiki. W dużym uproszczeniu można powiedzieć, że dynamiczna strona to kompozycja dwóch składowych: szablonu decydującego o formatowaniu i zmiennych decydujących 10

14 o zawartości. Jak wielce pomocna jest technika dynamicznego generowania stron WWW, obrazuje bardzo prosty przykład. Chcąc uruchomić księgarnię internetową oferującą książek, a dla każdej książki przygotować dedykowaną stronę WWW, która zawierałaby podstawowe informacje o tej książce - tytuł, autor, wydawca, rok wydania i krótki opis - zmuszeni bylibyśmy do zaprojektowania odrębnych plików ze stronami HTML. Przy wykorzystaniu dobrodziejstw dynamicznego generowania stron WWW, ten sam efekt można uzyskać, projektując wyłącznie jedną stronę. Strona taka funkcjonowałaby na zasadzie wspomnianego szablonu, zawierającego stałe!! elementy formatowania wraz z elementami zmiennymi - informacjami o danej książce - które pobierane byłyby z bazy danych. %& & '%& 2003] %# & '%& Baza danych Kod strony % ' Wyodrębnione pliki Kod strony lub wyodrębnione pliki Nowa podstrona jest tworzona na bazie zdefiniowanego szablonu. Cała nawigacja strony jest automatycznie aktualizowana, bez konieczności ingerowania w jej kod Prosta możliwość wprowadzenia zmian w dowolnym momencie. Modyfikacja polegająca na dodaniu lub usunięciu % $%# ' % strony nie wymaga wykonywania żadnych zmian graficznych Czas od kilku minut do kilku dni, %% & składa się na niego czas przekazania Błyskawiczna. Wystarczy zalogować informacji webmasterowi, czas który się do panelu administracyjnego strony, musi poświęcić na dokonanie & %& &% edytować stronę i zapisać zmiany poprawek, akceptacja poprawek i wysłanie plików na serwer Edytor kodu HTML, klient FTP, Przeglądarka strony przeglądarka internetowa Nie jest wymagana specjalistyczna Od webmastera wymagana jest wiedza, wystarczą podstawy edycji specjalistyczna wiedza w zakresie tekstu HTML, CSS Tabela 1 Zestawienie cech zarządzalnej i niezarządzalnej strony źródło: opracowanie własne, na podstawie [" Dodanie podstrony wymaga utworzenia nowego pliku, połączenia się z serwerem, wgrania i modyfikacji istniejących plików (odpowiednie odnośniki do istniejących treści) Aktualizacja stron wiąże się z ingerencją w kod, co wymaga wiedzy wszystkich użytych technologii. To wymusza interwencję specjalisty, któremu przekazujemy informacje o tym, co chcemy zmienić 11

15 %% % % % Rozproszony różne uprawnienia dla Często scentralizowany webmaster dowolnej liczby osób publikujący wszystkie informacje % W zależności od skali projektu na cenę mogą składać się opłaty za utrzymania Wysokie, każda aktualizacja wiąże się domeny na serwerze, aktualizację z wydatkiem na webmastera lub systemu CMS, zaprojektowanie CMS wyspecjalizowaną agencją interaktywną (jeśli nie korzystamy z darmowego), jego instalację i skonfigurowanie & $% W zależności od wyboru systemu CMS- Od kilkuset złotych do kilku tysięcy od darmowego do kilku tysięcy złotych & &% % ' &% Szerokie możliwości instalacji Wymagana interwencja webmastera, dodatkowych modułów który musi stworzyć nową funkcję $%# Bardzo uproszczone, dodajemy kolejne Trudne, wymagana ingerencja strony webmastera w nawigację strony Konto WWW z obsługa PHP i bazą Dowolne konto WWW danych % % & '! Mniejsza od wyświetlania samego kodu HTML, w głównej mierze zależne od Duża szybkość wyświetlania parametrów bazy danych Informacje zachowane w bazie danych, Możliwe, wymaga jednak tworzenie dzięki temu mamy szybki dostęp do & %'&% odpowiednich skryptów informacji Z charakteru budowy strony wynika, że cała strona jest przechowywana w dwóch miejscach: lokalnie oraz na serwerze. W razie awarii wystarczy Wymagane jest robienie kopii ponownie skopiować pliki na serwer. zapasowych System jest narażony na ataki hackerów, którzy mają otwarty dostęp do kodu i mogą wyszukiwać w nim błędy Wykorzystanie systemu CMS ma sens, jeśli tworzony przez nas projekt składa się z wielu stron i w założeniu będzie ich systematycznie przybywać, jego treść będzie często ulegać zmianie, równocześnie przy zachowaniu jednolitego wyglądu. Z powyższego zestawienia (tab.1) wynika, iż najważniejszą zaletą systemów CMS jest prostota obsługi, dzięki której od użytkowników wymaga się tylko znajomości podstawowych możliwości popularnych aplikacji biurowych. Zaletą jest jej możliwość szybkiego i precyzyjnego wprowadzania zmian przez wiele osób oraz obniżenie kosztów administracji strony internetowej. Za wadę należy uznać nieznacznie wolniejsze wyświetlanie stron oraz możliwe ataki na bazę danych. Także graficzny wygląd strony jest narzucony, a jego modyfikacja niesie ze sobą dodatkowe koszty. 12

16 3 Joomla! To nadchodzące wydanie będzie świętem dla każdego. Oznacza ono kontynuację jednego z najlepszych systemów open source bez komercyjnych ograniczeń czy interwencji. Andrew Eddie (lider projektu Joomla!) Jeszcze nie tak dawno wobec niekomercyjnych systemów zarządzania treścią podchodzono z dość sporym dystansem, który spowodowany był brakiem zaufania do tego typu aplikacji, ponieważ dotychczasowe nie spełniały swojego zadania tak jak było by to wymagane. Stereotyp ten przełamał system zarządzania treścią Joomla!, który jest bardzo zaawansowanym oprogramowaniem niekomercyjnym. W chwili obecnej w sieci Internet znajduje się około 3772 płatnych i bezpłatnych składników 9 dedykowanych dla systemu Joomla! Joomla! jest nowoczesnym systemem, który umożliwia tworzenie strony internetowej i zarządzanie nią po instalacji na serwerze. Choć istotą Joomla! jest łatwość i prostota obsługi, to tworzone za jego pomocą projekty są przykładem wykorzystania najnowocześniejszych technologii informatycznych. Joomla! został stworzony w PHP/MySQL, korzysta z XML, DHTML, RSS/RDF, JavaScript umożliwiających dynamiczną zmianę zawartości. Zaletą jest też fakt, iż Joomla! został ciepło przyjęty przez polskich użytkowników, otrzymał wsparcie polskich serwisów internetowych i został w pełni przetłumaczony na nasz rodzimy język. Projekt Joomla! jest rozwijany przez użytkowników na całym świecie, co niesie ze sobą zagrożenia, gdyż ci sami użytkownicy mogą wyszukiwać luki oraz błędy w systemie i wykorzystać je do złych celów. 9 Na podstawie [

17 Rysunek 5. Informacja o konieczności aktualizacji dla Joomla! w wersji źródło: Polskie Centrum Joomla [ Jednak Joomla! z racji swego rozwoju otrzymuje niezbędne poprawki, które pojawiają się w miarę szybko od wykrycia błędów i są całkowicie darmowe do pobrania (rys.5). Trzeba jednak pamiętać o systematycznym aktualizowaniu własnego Joomla! dzięki czemu można ustrzec się niechcianej ingerencji z zewnątrz. 3.1 Powstania programu Joomla! W latach 90. ubiegłego wieku firma Sun Microsystem uważała, że sieć to komputer. W tym samym czasie Microsoft uprawiał taką politykę, by system Windows znalazł się na dysku każdego komputera. Filozofię, którą można scharakteryzować jako moje. 10 Motywacją powstania tych filozofii były względy ekonomiczne - Microsoft sprzedawał oprogramowanie dla komputerów z myślą o indywidualnych klientach, firma Sun z kolei sprzedawała sprzęt i programy dla przedsiębiorstw. Internet powstał w latach 60. ubiegłego wieku, lecz dopiero po 30 latach zaczął się rozprzestrzeniać w szalonym tempie. Rozwój Internetu wzrastał dzięki językowi HTML (ang. HyperText Markup Language), w którym pisało się strony internetowe. Osoba, która nie posiadała adresu stawała się nieosiągalna, a firma bez strony 10 WWW okazywała się nie tylko przestarzała, ale traciła także szacunek w oczach klientów. Nowi obywatele sieci pochodzili za świata, w którym rządziły dwie filozofie moje i nasze. Ci pierwsi kupowali edytory HTML, by móc tworzyć strony!, Joomla! System zarządzania treścią., Helion, Gliwice

18 WWW, ci drudzy pisali kod własnoręcznie w prostych edytorach tekstu. Zaczęły powstawać agencje internetowe, w których można było zamówić strony internetowe. Wszystkie te grupy, które tworzyły strony internetowe, napotykały ten sam problem - strony napisane w HTML były statyczne, a zmiana zawartości strony wymagały poprawek na dysku twardym, wgrywania strony na serwer. Było to rozwiązanie niewygodne i nieekonomiczne oraz bardzo ograniczało tworzenie zaawansowanych projektów. Zaczęto tworzyć programy mające na celu automatyzację tych procesów. Takie strony zawierały interaktywne elementy w stylu licznika odwiedzin. Zaczęto tworzyć aplety Java, które były używane do obsługi interakcji aplikacji internetowych niemożliwych do osiągnięcia za pomocą HTML-a. Takie rozwiązanie pozwalało tworzyć bardziej zaawansowane projekty, jak na przykład internetowa rezerwacja biletów lotniczych. Rezultatem starań był rynek, na którym dochodziło do prezentacji coraz to nowszych wersji przeglądarek internetowych, co świadczyło o ogromnym potencjale tkwiącym w internetowym rynku. Kolejnym przełomem było stworzenie nowego języka skryptowego PHP przez duńsko-grenlandzkiego informatyka Rasmusa Lerdorfa. Ten ambitny programista przyjął sobie za cel stworzenie interaktywnych elementów na swojej stronie domowej i w ten oto sposób powstał nowy język programowania. Od samego początku język ten był zintegrowany z bazą danych MySQL, był wspierany przez serwer sieciowy Apache, który zapewniał odpowiednią infrastrukturę do prawidłowego działania. W niedługim czasie zestaw Linux, Apache, MySQL oraz PHP stały się synonimem interaktywnej, opartej na bazach danych zawartości internetowej, która była wyświetlana za pomocą przeglądarki internetowej. Początki były trudne, a nowa technologia zrozumiała dla nielicznych. Jednak bardzo szybko kod źródłowy języka PHP oraz innych aplikacji został ulepszony, ponieważ korzystało z niego wielu użytkowników i twórców. Powstawały nowe standardy oprogramowania służące do konkretnych celów, dla przykładu - phpbb to darmowa aplikacja umożliwiająca stworzenie forum dyskusyjnego. Dzięki prostej instalacji, obsłudze i ogromnym możliwością phpbb jest obecnie jednym z najpopularniejszych skryptów tego typu na świecie. phpmyadmin to napisane w języku PHP narzędzie służące do łatwego zarządzania bazą danych MySQL. 15

19 Otwartość projektu zadecydowała o jego sukcesie. Statyczne strony HTML są uważane za przeżytek, wszystko musi być dynamiczne! Rozpoczęły się poszukiwania profesjonalnych aplikacji PHP o następujących cechach 11 : prosty proces instalacji, modyfikowalność kodu źródłowego, bezpieczeństwo kodu źródłowego, środowisko przyjazne dla użytkowników, prostota w rozszerzaniu możliwości. Wszystkie te cechy posiadał system Mambo opracowany w 2001 roku przez australijską firmę Miro 12. System ten w celu przeprowadzenia testów został udostępniony w formie otwartego oprogramowania (ang. open source), co miało znaczący wpływ na jego dalszy rozwój. W 2002 roku produkt został podzielony na wersję komercyjną i ogólnodostępną. Wersja komercyjna nosiła nazwę Mambo CMS, a wersja ogólnodostępna Mambo Open Source (MOS). Dzięki temu projekt nadal mógł się rozwijać, a pojawienie się wersji komercyjnej gwarantowało zwiększony poziom bezpieczeństwa używania systemu oraz gwarancję firmy Miro na rozwijanie się danego produktu. Wersja darmowa miała całą rzeszę użytkowników - programistów, którzy bezustannie wprowadzali poprawki. Ponadto duże przedsiębiorstwa mogły budować na podstawie Mambo swoje własne rozwiązania. W sierpniu 2005 roku firma Miro zakłada fundację dla projektu Mambo, która wyklucza zespół tworzący oprogramowanie z działalności korporacji. Rozpoczęły się zaciekłe dyskusje na forach społeczności na temat tego posunięcia. Powodem konfliktu była zmiana w licencji Mambo, która wprowadziła kilka istotnych ograniczeń do systemu. Fundacja z dnia na dzień zaczęła tracić zespół twórców oraz olbrzymią, międzynarodową społeczność składającą się z setek tysięcy wściekłych użytkowników. Ciągle trwał rozwój obydwu projektów, a 26 sierpnia Mambo Fundation wypuszcza 11 kolejną wersję Mambo 4.5.3, lecz nie zostaje ona pozytywnie przyjęta na świecie. 12! Zespół twórców potrzebował nowej nazwy dla swego dzieła. 1 września 2005 roku ogłoszono nową nazwę Joomla!. Tym razem jednak zespół zapewnił sobie prawa do!, Przyjazne witryny WWW, Helion, Gliwice 2005!, Joomla! System zarządzania treścią., Helion, Gliwice

20 używania nazwy, a także dał społeczności możliwość zmiany istniejących serwisów stworzonych w Mambo na nową wersję. Praktycznie od razu na nowym forum zarejestrowało się 8 tysięcy użytkowników. Już w niespełna w miesiąc od pierwszego wydania, w październiku, podczas Linux & Open Source Awards w Londynie Joomla! wygrał w kategorii: Najlepszy projekt Linux/Open Source. 3.2 Wymagania techniczne Jest kilka technicznych wymogów dla skutecznego stworzenia strony internetowej Komputer To nasze podstawowe narzędzie pracy. By móc na nim komfortowo działać potrzebujemy przynajmniej średniej klasy komputera - nawet komputer sprzed 2-3 lat będzie do tego celu odpowiedni. Wiadomo jednak, że nowszy komputer gwarantuje mniejsza awaryjność, ponadto pozwala na znaczne oszczędności czasu, ponieważ szybszy jest dostęp do danych i proces ich przetwarzania. Może to być przydatne w szczególności podczas pracy z edytorami graficznymi wymagającymi dużej mocy obliczeniowej procesora oraz wydajnej karty graficznej. Odpowiednia ilość pamięci operacyjnej (RAM) - 1 GB lub więcej również znacząco poprawi komfort pracy Dostęp do Internetu W dzisiejszych czasach dostęp do sieci Internet staje się czymś powszechnym i pożądanym jak dostęp do telefonu, telewizji czy wręcz energii elektrycznej. Aby móc publikować stronę czy dodawać do niej zawartość, potrzebny jest stały dostęp do Internetu, a jeśli nie stały, to choćby czasowy, np. z kafejki internetowej Klient FTP FTP (ang. File Transfer Protocol) jest standardowym protokołem służącym do transmisji plików przez Internet. Wgrywanie plików na serwer poprzez protokół FTP wymaga specjalnego oprogramowania tzw. klienta FTP, który pozwala wgrać dowolny plik na zdalny serwer lub ściągnąć go z serwera. W funkcje klienta FTP wyposażone są obecnie prawie wszystkie popularne przeglądarki internetowe. Jeśli chcemy użyć przeglądarki w trybie FTP, to w polu adresu na pierwszej pozycji wpisujemy nie ale ftp://. Następnie wpisujemy adres serwera. Po nawiązaniu połączenia z serwerem, 17

21 musimy podać odpowiedni login i hasło celem autoryzacji i już po chwili można wysyłać i odbierać pliki. Jednak za używaniem wyspecjalizowanych klientów FTP przemawia wiele argumentów, m.in 13 : większa prędkość transferu, wznawianie niedokończonych transferów, budowa zbliżona do menadżera plików (intuicyjna, prosta obsługa), wykorzystanie techniki przeciągnij i upuść, możliwość edycji i przechowywania haseł dostępu, synchronizacja katalogów, układanie zadań w kolejce, podgląd postępu kopiowania i kasowania, edycja katalogów i plików na koncie(np. modyfikacja nazw i rozszerzeń), szyfrowanie transmisji. Przykładowymi klientami FTP są SmartFTP, FileZilla, WinSCP, Total Commander. Do zarządzania plikami konta użyłem programu darmowego programu WinSCP, który umożliwia realizację bezpiecznego połączenia szyfrowanego Przeglądarka internetowa Przeglądarka internetowa jest programem komputerowym służącym do przeglądania stron WWW. Na większości komputerów PC z zainstalowanym systemem operacyjnym Microsoft Windows domyślną przeglądarką jest Internet Explorer. W systemie CMS zarządzanie stroną (tworzenie nowych stron czy edycja ich zawartości) odbywa się za pomocą panelu administracyjnego wydzielonej części serwisu WWW dostępnej tylko dla użytkowników posiadających konto i odpowiednie uprawnienia. Zasada działania panelu administracyjnego jest podobna do obsługi poczty elektronicznej lub internetowego konta bankowego. Aplikacja CMS pracuje na 13 serwerze WWW, a do jej obsługi wystarcza standardowa przeglądarka internetowa oraz podstawowa znajomość oprogramowania biurowego dzięki temu rozwiązaniu nie ma konieczności instalowania dodatkowego oprogramowania na komputerach osób!, Projektowanie serwisów WWW. Standardy sieciowe., Helion, Gliwice

22 współtworzących serwis. Przeważająca część paneli administracyjnych swoją pełną funkcjonalność prezentuje właśnie w przeglądarce IE, jest jednak sporo takich systemów, które działają równie dobrze, jeśli nie lepiej, w alternatywnych przeglądarkach stron WWW. W przygotowaniu projektu użyłem właśnie takiej przeglądarki, jaką jest Mozilla Firefox, która należy do rodziny darmowych przeglądarek dostępnych dla systemów operacyjnych Windows, GNU/Linux i Mac OS X. Jest szybka, zajmuje mało miejsca, a jednocześnie oferuje szerokie możliwości Miejsce w sieci Żeby umieścić stronę WWW w Internecie potrzebna jest odpowiednia ilość powierzchni dyskowej i komputer podłączony do sieci Internet, jednak niewiele osób dysponuje komputerem z zainstalowanym oprogramowaniem serwera WWW czynnym 24 godziny na dobę i podłączonym do Internetu odpowiednio szybkim łączem 14. Z rozwiązaniem tego problemu przychodzą nam darmowe lub płatne usługi serwerów WWW, na których można umieścić pliki składające się na serwis internetowy. Opublikowanie serwisu na serwerze WWW jest podstawą zaistnienia każdej strony w Internecie. Serwer wirtualny podobnie jak hosting, jest usługą, którą provider internetowy świadczy na rzecz swoich klientów. Różnica tkwi w tym, iż serwer wirtualny to emulacja serwera fizycznego, czyli otrzymujemy możliwość administracji zasobami serwera, kontami, prawami dostępu. Z serwerów wirtualnych korzystają zazwyczaj firmy, które potrzebują dużej ilości miejsca na pliki, wielu skrzynek pocztowych, dużego transferu itd. Z kolei hosting to prosta usługa internetowa, która polega na goszczeniu klienta i udostępnieniu mu zazwyczaj jednego konta na strony WWW z dostępem poprzez klienta FTP oraz skrzynkę . Hosting jest oferowany najczęściej w formie gotowych pakietów obejmujących szereg usług dodatkowych, jak dostęp do konta przez FTP, wbudowane oprogramowanie bazy danych, zarządzanie kontem poprzez panel administracyjny, rejestracja bądź przeniesienie domeny. Darmowy hosting jest dobry do stawiania pierwszych kroków w Internecie, lecz oprócz zalet niesie z sobą niedogodności w postaci: niemożność powiększania konta o dodatkową powierzchnię, ograniczone transfery, co powoduje wolne wczytywanie stron WWW, 14%!, Płatny hosting czyli gdzie się ulokować, Magazyn Internet

23 ukazywanie się reklam w naszym serwisie, choć nie zawsze jest to regułą, ograniczone możliwości konfiguracji, spora awaryjność konta, w przypadku zawieszenia usług operator może skasować konto bez powiadomienia, brak kopii zapasowych. Konto płatne pozbawione jest tych wad. Podczas sprawdzania oferty płatnych firm hostingowych, należy zaczerpnąć wszystkich możliwych informacji o parametrach konta i warunkach, na jakich jest ono udostępniane. Przy wybieraniu konta należy zwrócić uwagę na następujące parametry (tab.2): wyrażona w megabajtach lub gigabajtach ilość dostępnego miejsca, która określi rozmiary naszego serwisu. Często również spotyka się z informacją określającą maksymalny rozmiar pliku, wielkość transferu, który określa limit danych, jakie można przesłać i pobrać z serwera użytkownika w danym okresie, np. przez miesiąc lub rok. Jeżeli internauci będą pobierać z naszej strony duże pliki graficzne lub filmy, to potrzebny jest bardzo duży transfer ok. 20 GB miesięcznie, jeśli strona służy do przeglądania informacji wystarczy transfer rzędu 4 GB miesięcznie. Należy zwrócić uwagę, że wartość zapotrzebowania transferu zwykle ulega zmianie, gdyż popularność serwisu może rosnąć lub maleć. Również nie każde odwiedziny internauty wiążą się z takim samym zużyciem transferu, gdyż często przeglądarki zapisują na dysku użytkownika pliki tymczasowe, najczęściej pliki graficzne z danej strony, tylko po to, aby przy następnym wejściu na stronę nie pobierać całej zawartości od nowa, co zapewnia większość prędkość odczytania strony oraz zmniejszenia obciążenia serwera, liczba baz danych, np. MySQL. Baza danych to nieodłączny element serwisów WWW. W połączeniu z językiem programowania PHP daje ona przeogromne możliwości tworzenia witryn, dodatkowe możliwości techniczne, np. obsługiwane standardy programowania PHP, CGI, ASP. Jeśli nasz serwis jest zaprojektowany w języku PHP, a serwer nie posiada jego obsługi, uniemożliwi to wyświetlenie witryny. 20

24 Przed wykupieniem serwera w danej firmie, należy wcześniej skorzystać z opcji bezpłatnego testowania usługi. Tylko wtedy będziemy mieć pewność co do odpowiedniego działania serwera, łatwości jego administrowania oraz konfiguracji. Tabela 2. Przykładowe zestawienie usług hostingowych na dzień Nazwa firmy Yoyo.pl EasyISP.pl WebSerwer.pl Home.pl Pojemność serwera 150 MB 500 MB 5 GB 20 GB Transfer miesięczny bez limitu 10 GB 25 GB 900 GB liczba baz MySQL Liczba domen bez limitu bez limitu bez limitu bez limitu Moduł phpmyadmin 15 tak tak tak tak Panel administracyjny 16 WebAdmin Direct Admin WebAdmin WebAdmin liczba kont FTP bez limitu Konta pocztowe 1 15 bez limitu bez limitu Test konta - 7 dni 14 dni 30 dni Opłata roczna brutto darmowe 79,30 zł 363,56 zł 549,10 zł Domena Domena internetowa to alfanumeryczne tłumaczenie adresu IP identyfikującego każdy komputer podłączony do Internetu. Dla użytkownika jest to nazwa wskazująca położenie określonej strony WWW w sieci. Z prawnego punku widzenia, domena internetowa to znak o określonej wartości majątkowej, wynikającej z jego funkcji odróżniającej oraz faktycznej wyłączności w zakresie jego użytkowania. Jedynie osoba lub firma, instytucja, która zarejestrowała tę domenę jest prawnym posiadaczem na okres zawarty w umowie. Rejestracja domeny internetowej kreuje jedynie umowne prawa i obowiązki wynikające z umowy z rejestratorem (pośrednikiem) i nie powoduje powstania po stronie jej dysponenta żadnego wyłączonego prawa do domeny 15 phpmyadmin jest narzędziem pozwalającym zarządzać bazą MySQL. Program ten zapewnia realizację wszystkich podstawowych funkcji: tworzenie i usuwanie tabel, umieszczanie rekordów oraz administrację bazą 16 Panel administracyjny to bogaty zestaw skryptów i aplikacji służący do zarządzania serwerem WWW, i FTP oraz kilkoma innymi usługami. Za jego pomocą można kontrolować ustawienia serwera 21

25 internetowej 17. Użycie domeny nie jest możliwe, dopóki nie zostanie ona zarejestrowana. Nie jest możliwe zarejestrowanie domeny należącej już do kogoś innego. W każdym kraju istnieje jednostka odpowiedzialna za zarządzanie rynkiem rejestracji domen internetowych. Rejestracją domen w Polsce zarządza NASK - Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa, która została utworzona przy Uniwersytecie Warszawskim w 1991 roku. Aby móc zarejestrować domenę trzeba spełniać następujące warunki: domena musi być wolna oraz należy mieć ukończone 18 lat Środowisko implementacji Do opracowania projektu wykorzystany został komputer o następującej konfiguracji: procesor AMD Athlon 800MHz, 512 MB RAM, dysk twardy Seagate 80GB, karta graficzna NVIDIA GeForce2, system operacyjny Windows XP Professional PL, przeglądarka internetowa Mozilla Firefox wersja 3.0, edytor graficzny GIMP 2.4.6, pakiet WebServ, w którego skład wchodzą 18 : o Apache jest to wiodący program do obsługi serwerów HTTP na całym świecie. WebServ zapewnia w pełni darmowy i stabilny program stosowany przez wielu użytkowników oraz firmy hostingowe na świecie, o PHP jest zaliczany do najnowszych technologii, choć korzenie tego programowania sięgają początków Internetu. Przy użyciu tego narzędzia można stworzyć własną dynamiczną stronę internetową, o MySQL to jeden z najpopularniejszych darmowych silników relacyjnych baz danych. Jego atutem jest szybkość i funkcjonalność, a w połączeniu ze skryptami PHP umożliwia prawidłowe działanie oraz ogromną funkcjonalność dla dynamicznych stron, o Perl Perl to interpretowany język programowania autorstwa Larry'ego Walla przeznaczony głównie do pracy z danymi tekstowymi, ale 17 # %!, Informatyka w zarządzaniu, Zeszyt naukowy Instytutu Informatyki w Zarządzaniu, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin Webserv Twój Domowy Serwer [ 22

26 również doskonale radzący sobie z wszystkimi potrzebami programisty czy administratora systemu, o MySQL Control Center graficzna aplikacją służąca do sprawnego zarządzanie bazami danych MySQL, o CesarFTP 0.99g CesarFTP jest to serwer FTP. Jeśli udostępniamy konto WWW osobie, która nie ma bezpośredniego dostępu do naszego komputera, będzie mogła zarządzać swoimi plikami z każdego miejsca na świecie, dodatkowo takich osób z kontami WWW na naszym serwerze może być wiele, o Webalizer 2.1 jest dostępnym na licencji GPL analizatorem logów serwera Apache. Generuje szczegółowe statystyki odwiedzin danego serwisu WWW w formacie HTML, o No-IP Dynamic Update Client dzięki No-IP możemy posiadać wiele własnych domen. Wystarczy wpisać w przeglądarce adres strony zarejestrować się, a następnie w panelu administracyjnym wpisać wybrane przez siebie domeny, o DynDNS Update Client aplikacja która mapuje nazwę komputera na adres IP, o phpmyadmin to napisane w języku PHP narzędzie służące do łatwego zarządzania bazą danych MySQL. WebServ jest pakietem umożliwiającym uruchomienie serwera WWW z obsługą PHP i MySQL na komputerze bez łączenia się z Internetem. Dzięki temu możemy w całości wykonać projekt na lokalnym komputerze, a następnie umieścić go w sieci. Oczywiście Joomla! umożliwia tworzenie portalu WWW bezpośrednio na serwerze naszego dostawcy hostingowego. Używanie programu WebServ nie jest konieczne, lecz wygodniejsze. 23

27 3.3 Licencja i prawa autorskie Joomla! jest upowszechniany na zasadach GNU General Public License (GNU GPL) 19. Powszechna Licencja Publiczna zapewnia swobodę upowszechniania kopii oprogramowania oraz umożliwia pobieranie za to opłat, ale nie pozwala pobierać opłat za samo oprogramowanie. GNU GPL zapewnia swobodę dokonywania zmian w oprogramowaniu lub wykorzystywania jego fragmentów w nowych wolnych programach. Nie można jednak zmieniać treści licencji nie pozwala na to ani prawo autorskie, ani inne przepisy prawa. Tak więc w sprawie autorskich praw własności można upowszechniać to oprogramowanie i pobierać za tę usługę opłatę. Dozwolone jest dokonywanie dowolnych zmian w oprogramowaniu, zmienianie wyglądu i zawartości oraz pobieranie opłat za tę pracę. Wolne oprogramowanie zapewnia swobodę używania, wykonywania kopii, rozpowszechniania, dostępu do kodu źródłowego, modyfikowania kodu i rozwijania programu. Precyzyjniej, wolne oprogramowanie oznacza cztery rodzaje wolności użytkowników: wolno wykorzystywać program dla jakiegokolwiek celu, wolno studiować kod programu i dostosowywać go do swoich potrzeb. Dostęp do kodu źródłowego jest niezbędnym warunkiem tej wolności, wolno rozprowadzać kopie programu, wolno ulepszać program i upowszechniać ulepszenia, także dla wspólnej korzyści. Dostęp do kodu źródłowego jest niezbędnym warunkiem tej wolności. 3.4 Najważniejsze funkcje i możliwości komponentów dla Joomla! Obecnie istnieje bardzo duża liczba komponentów stworzonych dla Joomla!. Kilkanaście to komponenty niezbędne do działania Joomla!, obsługujące typowe zadania: wyświetlania stron, generowania menu, publikacji artykułów, rejestracji i logowania użytkowników, przeszukiwania witryny. Kilka znajdziemy na zapleczu w menu Komponenty (ang. Components). Wzbogacają one Joomla! o często wykorzystywane, choć niekonieczne do działania programu usługi Polskie Centrum Joomla! [ 20 Opracowane na podstawie Support Joomla! [ oraz Polskiego Centrum Joomla! [ 24

28 3.4.1 Informacje - katalogi, spisy, słowniki, wyszukiwarki Poniżej znajduje się lista komponentów służąca lepszemu zarządzaniu wiadomościami. equickicon 0.9.3b moduł wyświetlający listę popularnych artykułów, których termin publikacji jeszcze nie wygasł. Contextual Multi-Purpose 1.1 jest to moduł, który wyświetla przy każdym odświeżeniu strony bloki odnośników do popularnych, najwyżej ocenianych, ostatnio dodanych i losowo wybranych artykułów. ezine 2.1 Lite komponent ułatwia tworzenie i publikację stron typu gazeta lub magazyn. Fetch RSS 1.1 czytnik kanałów informacyjnych RSS udostępnianych przez inne witryny. DocMan 1.40rc1 to nowa wersja znakomitego komponentu do zarządzania dokumentami i udostępniania plików. Today in History 1.3 komponent umożliwia gromadzenie i publikację w module informacji o dzisiejszych rocznicach historycznych. JEvents pakiet umożliwiający gromadzenie i publikację informacji o wydarzeniach, uporządkowanych w kalendarzu. Art*Links katalog WWW, umożliwia gromadzenie i prezentację łączy do stron internetowych, dokumentów. ReferenceList 1.0 katalog stron polecanych. Wyświetla adres URL, opis i dowolną ilość grafik. Cookbook Stats wyświetla, zależnie od ustawień odnośniki do przepisów kulinarnych gromadzonych za pomocą komponentu Gary'sCookBook: losowego, ostatnio dodanego, najczęściej przeglądanego lub najczęściej komentowanego. 25

29 Physician Directory 1.0 księga adresowa lekarzy, ale łatwo można przystosować do każdego innego typu informacji adresowych. Zawiera dodawanie informacji w panelu administratora. Posiada rozbudowaną wyszukiwarkę. Peoplebook elektroniczna książka adresowa dla Joomla!. Zawiera rozszerzony zestaw informacji w profilu użytkownika. Colophon 1.2 ten komponent wyświetla listę zainstalowanych na witrynie rozszerzeń: komponentów, modułów, botów 21 oraz podziękowania dla ich projektantów. RD Glossary komponent do publikacji słowników. Został opracowany zgodnie ze standardem XHTML. Zachowuje zasady semantyki w przedstawianiu informacji słownikowych. Quiz 0.81 dzięki niemu w łatwy sposób można tworzyć testy i quizy oraz zarządzać nimi. EasyFAQ 1.0rc3 komponent umożliwia gromadzenie i prezentowanie listy często zadawanych pytań. Z trzech powszechnie dostępnych rozwiązań EasyFAQ wyróżnia kilka atrakcyjnych właściwości: o wielopoziomowe kategorie w każdej kategorii Pytań i Odpowiedzi można stworzyć dowolną ilość podkategorii, o prezentacja pytań - EasyFAQ posiada do wyboru trzy opcje prezentacji wprowadzenia: bez wprowadzenia, rozwijane z zastosowaniem JavaScript, bądź technologii AJAX, o tagi - każdą pozycję można opisać dodatkowo znacznikami, umożliwiającymi wyszukiwanie pokrewnych tematów w bazie informacji zarządzanej przez komponent. AkoWikiSearch 1.0 moduł wyszukiwania w Wikipedii. Pogoda Yahoo 0.4 moduł wyświetla informacje o pogodzie pobierane z serwisu Pogoda 1.1 moduł wyświetlający pogodę z danej okolicy. W porównaniu 21 Yahoo Weather. jest programem wykonującym pewne czynności w zastępstwie człowieka. z poprzednią wersją posiada dodatkowe opcje: dodane pozycjonowanie modułu 26

30 (lewa, środek, prawo), 28 obrazków z bannerami pogodowymi. Temperatura i warunki pogodowe pobierane są ze stacji meteo praktycznie z całego świata, przy pomocy strony polish.wunderground.com. SearchCloud 1.0.rc2 wyświetla chmurę znaczników - listę słów kluczowych spośród najczęściej wyszukiwanych przez użytkowników na witrynie. Wyświetlane słowa, zależnie od popularności - różnią się rozmiarem i grubością czcionki. Najbardziej pogrubionym i największym rozmiarem wyróżniane są odnośniki do listy stron z najczęściej wyszukiwanymi wyrazami lub frazami. Google search moduł z polem wyszukiwarki Google, przeszukuje sieć i zasoby serwisu. Sprawdź domenę 0.1 Wyszukuje dostępne domeny. Jest to idealne rozwiązanie dla firm hostingowych chcących udostępnić swoim klientom możliwość sprawdzenia, czy wybrana przez nich domena jest jeszcze wolna do zarejestrowania. Skrypt łatwy do zarządzania i modyfikacji. HTML 1.0 moduł autorstwa Gabiriele Lalasava, umożliwia zamieszczenie dowolnego wykonywalnego kodu HTML lub JavaScript. Można w nim umieścić reklamy Google, odnośniki do stron partnerskich, programu partnerskiego czy jakichkolwiek inny kod. Moduł można skopiować wielokrotnie i w każdej kopii umieszczać dowolny kod HTML/JavaScript. RD Add PHP umożliwia włączanie do artykułu lub materiału statycznego kodu PHP, przy czym włączony kod jest wykonywany Komunikacja By sprawnie zarządzać biuletynami informacyjnymi, które chcemy rozsyłać do wielu użytkowników należy wybrać i zainstalować komponenty z poniższej listy. RwCards komponent umożliwia rozsyłanie kartek elektronicznych. MailProtector maskuje adresy , znacznie utrudniając ich odczytanie przez roboty spamujące. 27

31 MultiPoczta OVH 1.0 komponent, który obsługuje kilka serwerów. Umożliwia zalogowanie się bezpośrednio do poczty Horde OVH, poczty Squirrel, o2.pl i gazety.pl. Wykorzystuje protokół SSL - bezpiecznego (szyfrowanego) połączenia. YANC 1.4beta to pakiet służący do tworzenia i rozsyłania biuletynów. Posiada bogate możliwości: można tworzyć biuletyny w wielu kategoriach (wiele edycji), pozwala na wybór formatu tekstowego lub HTML. mypsm II 2.2 umożliwia komunikowanie się zarejestrowanych użytkowników witryny wewnętrznym systemem poczty i powiadomień. SkypeCenter 4.0 centralka do komunikacji z użytkownikiem Skype poprzez WWW. Wyświetla przyciski Call me, Add me, Chat me, Send me, oraz status użytkownika (Online, Offline, Away). Fireboard elastyczny i estetyczny komponent forum dla Joomla! Następca wcześniejszych JoomlaBoard i Simpleboard. Chat Client 1.5 komponent umożliwia korzystanie z chatu - internetowych pogawędek. Wymaga darmowej rejestracji na stronie mos-chat.com. FacileForms znakomity komponent do tworzenia formularzy o zaawansowanych możliwościach. JArtForms 2.1.b5.14 komponent JArtForms umożliwia łatwe generowanie w Joomla 1.0.xx. formularzy z możliwością definiowania potrzebnych pól, zezwala na dodawanie plików w formie załączników. Ideą JArtForms jest tworzenie formularzy w kilka minut. EasyComments 1.1 EasyComments posiada różnorakie opcje ułatwiającej zarządzanie komentarzami takie jak: ochrona przed spamem, powiadomienia o nowych komentarzach, rozróżnianie użytkowników i gości. 28

32 PollXT pakiet, który umożliwia prowadzenie sondaży - alternatywny dla standardowego komponentu Polls. Możliwość dodawania wielu różnych opcji odpowiedzi Użytkownicy Jeśli chcemy skutecznie zarządzać kontami użytkowników oraz usprawnić tworzenie społeczności internetowych należy zaopatrzyć Joomla! w poniższe komponenty. CB Moderator moduł współpracujący z ComBuilder v. RC 1.0. Wyświetla na stronie głównej odsyłacze dla moderatorów. CB Avatar Scroller moduł współpracujący z ComBuilder v. RC 1.0. Wyświetla emblematy (awatary 22, zdjęcia, użytkowników) Total Users wyświetla proste statystyki dotyczące zarejestrowanych użytkowników (ilu zarejestrowało się w dniu, tygodniu, miesiącu). PartyStaff v.1.0 rc2 umożliwia zarządzanie profilami użytkowników, prezentację składu grupy użytkowników witryny, obsady kadrowej firmy. Alert Messenger 1.0 służy do wyświetlania wiadomości (alertów, komunikatów) dla logujących się użytkowników. W chwili logowania się użytkownik otrzyma ustawioną przez administratora wiadomość w oknie wyskakującym. Ilość wyświetlanych wiadomości i częstotliwość ustawiana jest podczas tworzenia komunikatu. WikiDoc v.1.0 komponent dla Mambo autorstwa Roberta Deutza do pracy grupowej nad dokumentami. Umożliwia planowanie struktury dokumentu. MyContent 1.5 wyświetla listę artykułów autorstwa zarejestrowanego i zalogowanego 22 użytkownika. Umożliwia większą kontrolę nad własnymi materiałami. Użytkownicy mogą je przeglądać, edytować, publikować (jeśli są uprawnieni do publikacji). Komponent pozwala użytkownikom tworzyć pozycje dla dowolnej sekcji, zamiast wielu odnośników z menu użytkownika. reprezentacja uczestników światów wirtualnych przy pomocy niewielkiego, często symbolicznego obrazka 29

33 BasicSchool 1.1 jest internetowym dzienniczkiem ucznia przeznaczonym głównie dla szkół podstawowych, gimnazjalnych i średnich. Umożliwia publikowanie informacji o ocenach uczniów oraz zawiadomień dla rodziców indywidualnie dla każdego ucznia. Uczniowie i rodzice mają dostęp do komponentu bez konieczności rejestracji w serwisie lub z koniecznością rejestracji w przypadku ustawienia dostępu tylko dla zarejestrowanych. Dostęp do indywidualnej karty ucznia następuje po podaniu imienia i nazwiska ucznia oraz kodu PIN generowanego przez skrypt BasicSchool. Natomiast, aby nauczyciele lub inne osoby mogły wprowadzać dane uczniów, muszą być zarejestrowanymi użytkownikami serwisu i należy przydzielić im prawa dostępu do administracji Joomla! oraz ustawić dostęp w panelu konfiguracyjnym BasicSchool. MultiGuestBook Multi Księga Gości. Umożliwia zostawianie komentarzy, porad, czy pozdrowień. Zawiera mnóstwo opcji konfiguracyjnych, pozwala dostosować komponent do własnych potrzeb i upodobań: wygląd w stylu forum phpbb, zmianę kolorystyki, cenzor, wstawianie zdjęć. Zawiera jednak pewne błędy. Gdy jest powyżej dwudziestu wiadomości, odnośnik do drugiej strony otwiera się w nowym oknie. Niemniej, najnowsze wiadomości są ustawiane jako pierwsze, a to one są najważniejsze. AkoLegal 2.0 umożliwia tworzenie i wyświetlanie informacji prawnych, w tym stopki. Wyświetla informację o wydawcy witryny (o firmie), regulamin witryny, politykę prywatności. Plik komunikatów i etykiet językowych zawiera teksty regulaminu i polityki prywatności, niezbędne w każdej szanującej się witrynie Media, galerie, grafika, twórczość Dla Joomla! powstał szereg komponentów służących do tworzenia multimedialnych prezentacji, galerii zdjęć oraz umieszczania plików wideo np. z serwisu YouTube. 30

34 ewriting komponent umożliwia użytkownikom tworzenie i publikację opowieści - utworów literackich, publicystycznych. Mamblog 1.0 umożliwia stworzenie działu witryny, w którym użytkownicy mogą tworzyć swoje własne strony - blogi (dzienniki internetowe) bez konieczności nadawania im specjalnych uprawnień np. autorów, redaktorów. XeSlidegallm jest to galeria grafiki wyświetlana jako pokaz slajdów w technologii flash, który można urozmaicić podkładem dźwiękowym (dowolny plik mp3). Obsługuje pliki w formatach jpg, gif, png, swf. zoom wyświetla zgodnie z ustawieniami - obrazki losowe, ostatnio dodane, często przeglądane, ostatnio komentowane. PonyGallery 1.12OS to rozbudowana galeria mediów opracowana dla Joomla/Mambo. Posiada panel użytkownika i panel kontrolny zawierający: o wczytywanie, dodawanie, opisywanie, usuwanie obrazków (gif, jpg, png), o kategorie zastrzeżone, zdefiniowane przez administratora, o zatwierdzanie propozycji (automatyczne lub poprzez panel administratora), o powiadomienie administratora przez użytkownika (panel administratora), o poziomy dostępu dla folderów (zarejestrowani, specjalni), o pełną administrację: zatwierdzanie, publikowanie, zarządzanie kategoriami, o sortowanie kategoriami, bądź typem wczytania (przez administratora lub użytkownika). Art*Media v. 2.0 komponent umożliwia gromadzenie i prezentację mediów w formacie- mp3, wmv, avi. YouTube umożliwia umieszczenie w treści filmów z witryny You Tube. AllVideos 2.4 umożliwia umieszczanie materiałów multimedialnych, własnych filmów lub nagrań dźwiękowych, znajdujących się na serwerze. Można także korzystać przykładowo z YouTube, aby przesłać tam swoje filmy, a następnie umieścić na swojej witrynie bez obciążania serwera i ponoszenia wysokich kosztów oprogramowania do konwersji filmów. Pozwala także wykorzystać 31

35 znaczniki do wczytania materiałów z serwera, w tym np. audycje dźwiękowe. w materiałach dowolny typ filmów lub nagrań dźwiękowych, stosując proste Image of the Day 1.0 moduł wyświetla obrazki zmieniane codziennie lub co tydzień. Simple Image Galery 1.2 pozwala na niezwykle proste umieszczanie obrazów wewnątrz artykułów Narzędzia Każdą witrynę stworzoną przy pomocy Joomla! należy dobrze zabezpieczyć oraz zrobić kopie zapasowe bazy danych. Należy zadbać, by edytowanie treści było wygodne poprzez wybór spośród dostępnych edytorów. Można również uatrakcyjnić wygląd witryny poprzez zmianę prezentacji treści. Służą to tego poniższe komponenty. StyleChanger moduł umożliwia zmianę domyślnego wyglądu witryny poprzez przełączanie stylów. Google PageRank wyświetla pozycje w wyszukiwarce Google stworzonej witryny. Style Intro obejmuje tekst prologu (wstępu, wprowadzenia) artykułów znacznikiem div, dla którego można zadeklarować specjalną klasę stylu. Jaccelerator umożliwia określanie czasu przechowywania w pamięci podręcznej treści dynamicznych, generowanych przez moduły i komponenty. Dzięki takiemu rozwiązaniu strona składana jest z elementów, dla których określamy indywidualnie, czy mają być ponownie generowane, czy pobierane z pamięci cache. Acronym 1.0 wyszukuje zastosowane w tekstach akronimy i wyświetla w dymkach ich znaczenie. Wersja anglojęzyczna. JAT zestaw 5 botów: o Jacronym Plugin v konwersja akronimów, o Jabbr Plugin v konwersja skrótów, o Jlang Plugin v konwersja terminów, o Jglossar v1.0 - słownik objaśniający terminy z Jacronym i Jabbr, 32

36 o Jwiki v1.0 - odnośnik do Wikipedii. Licencja pozwala tylko na niekomercyjne wykorzystanie. KoeSubmit 1.1 komponent rejestruje witrynę w kilkunastu wyszukiwarkach. ProtConf 1.0beta komponent dla Joomla! poprawiający bezpieczeństwo. Umożliwia zmianę uprawnień, nazwy, przeniesienie do innego katalogu oraz przywrócenie z kopii zapasowej oryginalnego pliku konfiguracyjnego. Opcja przywracania jest dostępna pod warunkiem, że wcześniej stworzono kopię zapasową. Skanery v1.0 wyświetla graficzne odsyłacze do kilku popularnych skanerów antywirusowych online: Kaspersky Lab, MKS, Panda Software, Symantec. Badword Filter umożliwia filtrowanie nieprzyzwoitych słów, jakie mogą się zawsze zdarzyć czy to w wypowiedziach forum dyskusyjnego, księdze gości, komentarzach do artykułów. Niecenzuralne słowa i wyrażenia są zastępowane znakami [*]. Security Images system ochrony przed robotami-spamerami CAPTCHA (ang. Completely Automatic Public Turing Test to Tell Computers and Humans Apart), co w swobodnym tłumaczeniu oznacza kompletny system automatycznego sprawdzania, czy wpisującym jest człowiek, czy też komputer. Zanim użytkownik wprowadzi wpis do księgi gości, musi przepisać kod potwierdzający, widoczny na ekranie w postaci generowanego losowo obrazka, zawierającego trudny do odczytania przez komputer tekst. W generowanych obrazkach może być stosowane losowo dobierane tło, różny losowo ustalany rozmiar, kolor, krój czcionek, dodatkowy szum w postaci siatki kolorowych linii. Użytkownik posyłający wiadomość za pomocą formularza w witrynie (np. kontaktowego, księgi gości, komentarza) - zanim prześle wiadomość, musi poprawnie odtworzyć kod sprawdzający. 33

37 Joomlaxplorer menedżer plików. Szybki, o ogromnych możliwościach takich jak: przeglądanie katalogów i plików, edycję, kopiowanie, przenoszenie i usuwanie, wyszukiwanie, tworzenie nowych plików i katalogów, zmianę uprawnień do plików. phpmyadmin 2.62 lite komponent umożliwia wykonywanie operacji w bazie danych bezpośrednio z zaplecza Joomla!/Mambo. Jest to adaptacja znanego programu do zarządzania bazą danych wykonana przez Josepha L. LeBlanca. AdminTable 1.0 umożliwia zarządzanie tabelami bazy danych. babackup 1.0 komponent umożliwia sporządzanie kopii zapasowej (ang. backup) serwisu. Kopia systemu plików jest umieszczana w skompresowanym archiwum wraz z możliwością wyboru katalogów do zarchiwizowania. Istnieje możliwość stworzenia kopii bazy danych mysql. Komponent zarządzany jest z panelu administarcyjnego. phpmyadmin umożliwia wykonywanie operacji w bazie danych bezpośrednio z zaplecza Joomla!/Mambo. Adaptacja znanego programu do zarządzania bazą danych wykonana przez Cedrica Fuochi. htmlarea 3 XTD edytor WYSIWYG 23 dla Mambo Posiada rozszerzone funkcje: wstawianie łączy wewnętrznych i zewnętrznych, ilustrowanie, wsparcie CSS, menu kontekstowe. Obsługa języka polskiego, niemieckiego i angielskiego. TinyMCE to edytor integrujący się z różnymi systemami CMS i ułatwiający użytkownikom pracę z tekstem. Infinity Menus moduł wyświetla wielopoziomowe menu w formie drzewa bądź $ rozwijane, np. do wykorzystania w specjalnym szablonie. Oparty na JavaScript. Google SitemMap Generator 2.05 generuje mapę witryny dla Google. 23 (What You See Is What You Get) co znaczy dosłownie To Co Widzisz Jest Tym Co Otrzymasz to akronim stosowany w informatyce dla określenia metod, które pozwalają uzyskać wynik w publikacji identyczny lub bardzo zbliżony do obrazu na ekranie. 34

38 Last Visit 1.0 wyświetla nazwę, datę i godzinę 10-ciu ostatnio zalogowanych użytkowników. IP Info wyświetla informacje o IP użytkownika: jego numer IP i domenę. Legenhit Integrator komponent integruje Joomla! z usługą Legenhit polegającą na identyfikacji firm i instytucji odwiedzających stronę. Wyniki za wybrany okres wyświetlane są w postaci listy zidentyfikowanych firm na stronie frontowej. Dostępne są również szczegółowe informacje na temat przeglądanych dokumentów strony takie jak daty, godziny, a także informacje teleadresowe zidentyfikowanych firm. Żadne dane nie są gromadzone w bazie danych Joomla! - wszystkie pochodzą online z serwerów Legenhit. Joomla stat statystyki dla Joomla. Komponent dostarcza informacji o odwiedzinach witryny, korzystając z danych bazy Joomla. Joom!Fish 1.7 JoomFish to komponent pozwalający na tworzenie wielu wersji językowych strony. Validator XHTML moduł, który sprawdza zgodność kodu strony z XHTML 1.0. Komponenty w trakcie opracowania. Slide moduł wyświetla treści w rozwijanych slajdach. SpeakingClock 1.0 zegarek analogowo-cyfrowy z wbudowanym menu. Z menu możemy wybrać: o Odczytywanie godziny przez lektora w języku angielskim, o Rodzaj zegarka: cyfrowy, lub analogowy, o programowanie alarmu poprzez skonfigurowanie specjalnej listy z zadaniami. Flat Login Form moduł wyświetla formularz logowania. Projektowany dla Mambo - może posłużyć za podstawę do opracowania własnego modułu dla Joomla! 35

39 PDF hack2 generuje w Joomla! i Mambo polskie PDFy, z polskimi literami, obrazkami oraz tabelkami. Generator szablonów v.2 aplikacja, która umożliwia stworzenie własnego szablonu. Wystarczy przesłać pliki do dowolnego katalogu na serwerze i uruchomić index.php. Plik wynikowy generowany jest w postaci kodu XHTML Biznes i promocja W tym podrozdziale zestawiono rozszerzenia dla Joomla! służące do handlu internetowego oraz reklamowania produktów. BookMrklet 092a moduł, który umożliwia sprzedaż książek. MisterEstate 1.1 komponent do obsługi obrotu nieruchomościami. EZ-Store 1.1 Ez Store jest prostym komponentem sklepu internetowego dla Joomla!. Jego poprzednikiem był znany pod nazwą CatalogShop. Ta wersja została stworzona z użyciem jednego z wariantów AkoGallery i PonyGallery, co zaowocowało kilkoma nowymi możliwościami, niedostępnymi w starszych wydaniach. W rezultacie komponent jest idealnym rozwiązaniem dla serwisów niewielkich społeczności. Virtuemart zaawansowany system sklepu elektronicznego dla Joomla!. Zawiera wiele dodatków, umożliwia wczytanie przykładowych danych. Posiada znowelizowany plik polskich etykiet i komunikatów ekranowych. Booklibrary 07b umożliwia zarządzanie wypożyczalnią książek. Książki można kompletować w kategorie. Courses 1.1 komponent, umożliwia publikację informacji o kursach, szkoleniach, zajęciach uniwersyteckich. JPortfolio 1.2 komponent, który umożliwia prezentację produktów zebranych w kategorie. Dla każdej kategorii i projektu można załączyć jeden obrazek i umieścić opis, korzystając z wbudowanego edytora. 36

40 prowadzenie serwisu pomocy technicznej. a6mambohelpdesk Serwis Pomocy. Komponent dla Mambo umożliwiający MambAds 1.2 komponent umożliwia przyjmowanie i publikację ogłoszeń w Mambo. Posiada podział na dwa typy, np. Oferty i Potrzeby. Ogłoszenie zawiera: tytuł, treść, informacje o dacie nadesłania, termin, do którego będzie publikowane. Ma możliwość ilustrowania ogłoszeń grafikami oraz generowanie miniatur. Classifieds GE 1.4 komponent, który umożliwia przyjmowanie i publikację ogłoszeń w Mambo i Joomla! 1.0.x. Jest to zmodyfikowana wersja komponentu Classifields autorstwa Slavena Bolanca. Ogłoszenia mogą być dodawane przez użytkowników lub tylko przez administratorów. Przy dodawaniu ogłoszeń przez użytkowników wymagany jest adres . Onet Kontekst 1.0 moduł wyświetla reklamy tekstowe lub graficzne Onet Kontekst. AdSense bardzo popularny moduł, który wyświetla reklamy tekstowe lub graficzne Google: Google AdSense Ads. Dostarcza reklam kontekstowych, czyli związanych z treścią aktualnej strony, co sprawia, że użytkownik widzi reklamy, które mogą go zainteresować. SOBI2 rc2.8.2 katalog branżowy przypominający katalog Panoramy Firm lub Yellow Pages, umożliwia wprowadzanie wpisów w różnych kategoriach. W bardzo łatwy sposób można ten komponent wykorzystać, np. jako katalog muzyczny, książek, instytucji, członków klubu lub do zbierania i wyświetlania jakichkolwiek innych danych. Administrator może decydować o tym, jakie opcje i dane mogą być wprowadzane przez użytkowników. Dodatkowo za niektóre opcje jak opis firmy, logo może wymagać opłaty. Money moduł wyświetla kursy walut z portalu MONEY.PL. Donations komponent, który umożliwia obsługę darowizn na rzecz wydawcy witryny, projektanta. Możliwa jest publikacja listy ofiarodawców. 37

41 CiviCRM komponent do zarządzania relacjami z klientami Rozrywka, gry, zabawa Celem uatrakcyjnienia strony można zainstalować komponenty gier. Biorytm v.0.2 komponent rysuje na podstawie daty urodzenia wykres biorytmów: fizycznego, intelektualnego i emocjonalnego. Autor rozwija projekt. W przyszłości planowane są także komentarze do wykresów. Freecell popularny pasjans karciany PU Arcade 1.4 zestaw sześciu gier w technologii flash wraz ze statystykami (Snake, Asteroids, Invaders, PacMan, Simon i Tetris). 3.5 Przykłady implementacji systemów CMS w inżynierii środowiska Przeglądając sieć Internet można natrafić na wiele projektów wykonanych w technologii CMS zarówno przy wykorzystaniu systemów darmowych jak i komercyjnych. Projekty te znajdują się na stronach rządowych, również wiele z nich jest czysto amatorskich. 38

42 3.5.1 Wydział Inżynierii Środowiska Politechniki Krakowskiej Jest to dobrze znany studentom Politechniki Krakowskiej portal Wydziału Inżynierii Środowiska (rys.6). Studenci mogą na nim pobrać aktualny plan zajęć, pobrać materiały edukacyjne, sprawdzić swoją średnią (e-student) lub zapisać się na wybieralne moduły. Ponadto znajdziemy tutaj całą administrację i pracowników Wydziału, bieżące informacje odnośnie wydarzeń na Wydziale czy listę niezbędnych dokumentów do pobrania. " *$ % & [ Strona WIŚ stworzona CMS świetnie spisuje się w dziedzinie edukacyjnoorganizacyjnej. Jest przyjazna dla studentów, którzy w łatwy sposób mogą znaleźć na 39

43 niej aktualne informacje. To duże ułatwienie biorąc pod uwagę, iż na Wydziale studiuje bardzo dużo osób. Myślę, iż ciekawym rozwiązaniem byłoby umieszczenie na witrynie możliwości umieszczania wyników z egzaminów z pewnością zwiększyłoby to oglądalność witryny w okresie sesji Projekt WALTER WALTER - kształcenie na odległość w zakresie gospodarki wodnej (rys.7) [ to projekt, którego celem jest stworzenie bazy danych i oprogramowania przeznaczonego do nauczania w zakresie gospodarki wodnej, przy wykorzystywaniu połączeń internetowych. W szczególności zakres nauczania ma objąć zagadnienia ochrony przeciwpowodziowej, ochrony zasobów wodnych oraz zagadnienia odbudowy krajowych zdolności retencyjnych. Ideą projektu jest opracowanie takiego systemu nauczania, który umożliwi osobom zawodowo zajmującym się gospodarką wodną odświeżenie i uaktualnienie wiedzy z tego tematu. Rysunek 7. Główna strona projektu WALTER [ 40

44 W projekcie uczestniczy pięć krajów: Słowacja, Czechy, Niemcy, Węgry i Polska. Stronę polską reprezentują m.in. osoby związane z Katedrą Kształtowania Środowiska SGGW w Warszawie, Akademii Rolniczej w Poznaniu, Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, Instytutu Badawczego Leśnictwa w Warszawie, Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych. Z każdego z wymienionych krajów wybrano jednostki przygotowujące materiał szkoleniowy (uniwersytety) oraz instytucje weryfikujące i oceniające jego przydatność (instytuty badawcze) Dla potrzeb zrealizowania projektu opracowano sześć etapów nauczania, które w szczególności dotyczyły: hydrologii i zastosowania zasobów wodnych, użytkowania i ochrony zasobów wodnych, zintegrowanego gospodarowania zasobami wodnymi, siedlisk wodnych, ich dynamiki i rewitalizacji, ochrony przed powodzią i ograniczania szkód, naturalnych i antropogenicznych ekosystemów mokradłowych i ich zrównoważonego użytkowania. Każdy moduł opracowywał inny zespół osób (Moduł 1 Niemcy, Moduł 2 Czechy, Moduł 3 i 5 Słowacja, Moduł 4 i 6 Polska). Wszystkich autorów obowiązywał ten sam schemat budowy modułu, tzn.: każdy moduł zawiera informacje wprowadzające w dany temat, cel dla danego modułu, informacje o czasie niezbędnym do studiowania danej części, materiał do przyswojenia przedstawiony w rozdziałach, słowa kluczowe, literaturę oraz interaktywny tekst sprawdzający, w jakim stopniu materiał został opanowany przez kursanta. Ideą projektu jest, by każda część projektu miała charakter uniwersalny dla wszystkich krajów uczestniczących w projekcie. Projekt powstał w systemie CMS stworzonym przez prywatną firmę. 41

45 3.5.3 Instytut Badawczy Leśnictwa Instytut Badawczy Leśnictwa, założony w 1930 r. jako Zakład Doświadczalny Lasów Państwowych, w 1934 r. został przekształcony w Instytut Badawczy Lasów Państwowych. Od 1945 r. istnieje jako Instytut Badawczy Leśnictwa, działający obecnie pod nadzorem Ministra Środowiska. Instytut Badawczy Leśnictwa wykonuje wszechstronne badania na rzecz lasów i całego leśnictwa, jak również terenów zalesionych i zadrzewień. Badania, prace studialne i ekspertyzy wspomagają nauki leśne, gospodarkę leśną i instytucje rządowe. Biblioteka od 75 lat gromadzi piśmiennictwo leśne, zaś jej zasoby są największe w tej części Europy. Rysunek 8. Strona główna Instytutu Badawczego Leśnictwa [ Strona została wykonana przy pomocy darmowego narzędzia CMS Plone (rys.8). Znajdziemy tu Biuletyn Informacji Publicznej, opis instytutu i jego działalności, najnowsze artykuły wraz ze zdjęciami, mapy zagrożeń pożarowych, książkę telefoniczną pracowników IBL, bibliograficzne bazy danych oraz odnośniki do ciekawych stron. 42

46 3.5.4 Organizacja Polscy Łowcy Burz Jest to strona stworzona przy użyciu Joomla!, której twórcy zajmują się badaniem oraz poszerzaniem wiedzy na temat zjawisk meteorologicznych w Polsce. Rysunek 9. Strona główna Organizacji Polskich Łowców Burz [ Znajdziemy na niej ostrzeżenia meteo, wiadomości o niedawno zaobserwowanych anomalii pogodowych w Polsce, odnośniki do radaru opadów i radaru burz (IMGW), forum dyskusyjne, zdjęcia burz (rys.9). Na uwagę zasługuje spore zainteresowanie stroną - jak podają twórcy około 30 tys. odwiedzin w ciągu miesiąca. 43

47 3.5.5 Woda i Powietrze To portal ekologiczny, którego tematyka nastawiona jest na ochronę wody oraz powietrza. Oprócz aktualności ze świata związanych z ochroną środowiska, wprowadzaniem nowych technologii, znajdziemy dokładne opisy nowych urządzeń technologicznych, informacje o targach oraz wystawach producentów systemów grzewczych, wentylacji, klimatyzacji czy technologii sanitarnych (rys.10). ' % Rysunek 10. Strona główna [ Twórcy strony dają możliwość odpłatnej reklamy dla firm, znajduje się także na niej tablica ogłoszeń, gdzie zarejestrowani użytkownicy mogą zostawiać swoje notatki. Około 120 tys. odwiedzin od początku 2008 roku świadczy o sporym zainteresowaniu firm związanych z ochroną środowiska. 44

48 3.5.6 Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie Serwis tej instytucji to potężny portal, w którym możemy znaleźć mnóstwo informacji dotyczących rzek i zbiorników wodnych w dorzeczu Górnej Wisły, wiadomości o suszach czy zagrożeniach powodziowych występujących na tych terenach, poprzez prawo wodne, dyrektywy Unii Europejskiej oraz wykaz zadań współpracy z samorządami, aż po komunikaty nawigacyjne dla statków czy wykaz dróg żeglugowych (rys.11). Rysunek 11. Portal Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie [ Strona zasługuje na wyróżnienie, jest przejrzysta i bardzo rozbudowana, a treść na bieżąco aktualizowana. 45

49 3.5.7 Krakowski Zarząd Komunalny w Krakowie Na stronach tego serwisu znajdziemy wiadomości związane z działalnością zarządu, a więc: przetargi publiczne, aktualności, porady odnośnie załatwiania procedur związanych z wykorzystaniem krakowskich dróg, informacje dotyczące gospodarki odpadami czy stref płatnego parkowania w mieście (rys.12). Rysunek 12. Portal Krakowskiego Zarządu Komunalnego w Krakowie [ Serwis powstał przy użyciu systemu Joomla! W pełni spełnia swoją rolę, jest czytelny dla osób odwiedzających serwis. 46

50 4 Implementacja Joomla! na przykładzie nadleśnictwa Węgierska Górka Nadleśnictwo Węgierska Górka składa się z dwóch obrębów: Lipowa i Węgierska Górka i wchodzi w skład Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Katowicach. Powierzchnia zasięgu terytorialnego nadleśnictwa wynosi ha. Do głównych zadań nadleśnictwa należy prowadzenie spraw związanych z planowaniem, organizacją, koordynacją i nadzorem prac w zakresie: nasiennictwa, szkółkarstwa, hodowli lasu, łowiectwa oraz innych działów zagospodarowania lasu, użytkowania lasu oraz sprzedaży drewna. Nadleśnictwo prowadzi sprawy związane ze stanem posiadania i ewidencją gruntów, udostępnianiem lasu oraz edukacją leśną społeczeństwa jak również kieruje nadzór nad lasami nie stanowiącymi własności Skarbu Państwa. Realizuje działania w zakresie prowadzenia Leśnego Kompleksu Promocyjnego oraz tworzenia i redagowania informacji na strony Biuletynu Informacji Publicznej. W ostatnich dziesięcioleciach zaobserwowano stałe powolne pogarszanie się kondycji lasów. Wpływ na to miało rozpadanie się podstawowego gatunku lasotwórczego w tym regionie świerka. Przyczyniły się do tego: przewaga jednego gatunku, sztucznie wprowadzonego, zakłócenia hydrologiczne spowodowane anomaliami pogodowymi, spadek retencji obszarów leśnych, choroby systemów korzeniowych spowodowane przez opieńkę, plaga kornika, zaniedbania w higienie lasu właścicieli prywatnych, śniegołomy i wiatrołomy. Dziś jednym z kluczowych zadań jest opóźnienie procesu wymarcia beskidzkiej świerczyny poprzez usuwanie zarażonych drzew i stopniową przebudowę drzewostanu. Informowanie społeczeństwa o przyczynach dotyczących wzmożonej wycinki świerka odgrywa istotną rolę. Dzięki temu zapobiega się błędnemu postrzeganiu Lasów Państwowych jako podmiotu prowadzącego rabunkową gospodarkę leśną. Również ważne jest nakłonienie do współpracy prywatnych właścicieli lasów, w których rękach znajduje się ok. 1/5 beskidzkich lasów. Dlatego potrzebna jest kampania informacyjna skierowana do prywatnych właścicieli. 47

51 4.1 Proces instalacji Do stworzenia naszego serwisu wykorzystana zostanie Joomla! w wersji JoomlaPE a. Jest to stabilna wersja programu, którego następcą jest Joomla! 1.5. Instalacja Joomla! jest procesem złożonym z kilku kroków, lecz nie jest on zbyt skomplikowany. W pierwszej kolejności musimy ściągnąć pakiet instalacyjny z adresu [ i uruchomić plik instalacyjny, który rozpakuje pliki do wybranego przez nas katalogu. Kiedy mamy już potrzebne pliki w wymaganym miejscu, uruchamiamy przeglądarkę WWW i wpisujemy w nią adres naszego serwisu, w naszym przypadku jest to adres System automatycznie rozpozna, że serwis nie jest jeszcze poprawnie skonfigurowany i przekieruje na pierwszą stronę instalatora z testem przedinstalacyjnym. Sprawdzone tu zostaną wymagania odnośnie serwera oraz praw dostępu do plików i katalogów Joomla!. Mamy więc szansę, aby w razie niespełnienia któregoś z wymagań nanieść jeszcze odpowiednie poprawki w ustawieniach naszego serwera. 48

52 Rysunek 13. Test wykonywany przez instalatora Joomla! Ekran testu sprawdzającego czy nasza instalacja Joomla! ma odpowiednie przygotowane środowisko, składa się z trzech części (rys.13). Pierwsza mówi o konfiguracji samego serwera, druga o ustawieniach PHP, natomiast trzecia o prawach dostępu do plików. W następnym kroku należy zaakceptować licencję GNU/GPL/. Kolejny krok to wpisanie parametrów naszej bazy danych MySQL. 49

53 Rysunek 14. Instalacja Joomla! - konfiguracja bazy danych MySQL Następnie po pomyślnym zaimportowaniu bazy (rys.14) należy wpisać nazwę tworzonej strony internetowej. W kolejnym kroku wyświetla się wygenerowane hasło administratora ze względów bezpieczeństwa należy je zmienić na własne hasło. Pozostałych ustawień nie zmienia się (rys.15). Rysunek 15. Instalacja Joomla! - podstawowe ustawienia użytkownika Ostatnią rzeczą jest usunięcie katalogu instalacyjnego. Po pomyślnym przejściu procesu instalacji otrzymujemy gotową witrynę z wczytanymi przykładowymi danymi. 50

54 4.2 Instalacja i deinstalacja komponentów. Instalowanie lub odinstalowanie komponentów są procesami maksymalnie uproszczonymi. Wystarczy wczytać ścieżkę do pliku ze spakowanym komponentem i kliknąć Wczytaj plik i zainstaluj (rys16). Rysunek 16. Instalowanie nowego komponentu. W sieci Internet znajduje się wiele różnych komponentów, lecz niektóre z nich nie działają poprawnie lub w ogóle nie da się ich zainstalować (rys.17). Najczęstsze powody konfliktów to zła konfiguracja serwera PHP. Również wszelkie udoskonalenia komponentów przez użytkowników mogą zawierać błędy w kodzie. Za brak polskich liter najczęściej odpowiada złe kodowanie w sekcji head np. ISO (zachodnioeuropejskie, nie uwzględniające polskich znaków) zamiast ISO (środkowoeuropejskie, uwzględniające polskie znaki). Rysunek 17. Przykład instalatora komponentu Quiz 0.81pl zawierającego błędy. 4.3 Zarządzanie stroną Po uruchomieniu serwisu poprzez wpisanie adresu internetowego w przeglądarce pojawia się główna strona, na której znajduje się dodatkowe menu pozwalające zalogować się do panelu administracyjnego. 51

55 Rysunek 18. Panel administracyjny Joomla! Joomla! Administrator jest graficznym interfejsem użytkownika (GUI) (rys.18) służącym do zarządzania witryną. W panelu administracyjnym znajdują się wszystkie konieczne narzędzia do dodawania zawartości, a także do zarządzania konfiguracją oraz wszystkimi składnikami Joomla! Tabela 3. Opis głównych elementów panelu administracyjnego Umożliwia dodanie nowego artykułu przypisanego do danej sekcji i kategorii Pozwala przeglądać wszystkie artykuły lub tylko w wybranych sekcjach/kategoriach oraz nimi zarządzać Wyświetla materiały statyczne i pozwala nimi zarządzać Komponent zarządzający stroną naszego serwisu, która wyświetla się jako pierwsza Zawiera sekcje do których przyporządkowane są kategorie, z możliwością dodawania, usuwania, edytowania Zawiera kategorie, w których znajdują się artykuły, publikowania, edytowania lub tworzenia nowych kategorii Zarządzenie mediami- wczytywanie nowych obrazków, plików dźwiękowych czy wideo Miejsce, w którym znajdują się usunięte przez nas elementy menu oraz opublikowane artykuły. Aż do momentu definitywnego usunięcia można je z tego miejsca odzyskać Menedżer umożliwia tworzenie wielu menu i wyświetlających je modułów oraz zmianę nazw menu. Z poziomu menedżera menu dostępny jest edytor właściwości menu, umożliwiający zdefiniowanie nazwy - typu menu i tytułu wyświetlającego je modułu, a po utworzeniu menu tylko zmianę nazwy menu Zmiana języka naszej witryny W tym miejscu można zarządzać kontami użytkowników: tworzyć, blokować, usuwać, zmieniać uprawnienia, wylogowywać z serwisu Znajduję się tu szczegółowa konfiguracja naszego serwisu, jego lokalizacji, globalnych ustawień co do wyglądu treści oraz konfiguracji bazy danych, konta administratora, statystki strony 52

56 4.4 Dostosowanie Joomla! dla potrzeb nadleśnictwa Węgierska Górka Głównym zadaniem było stworzenie serwisu internetowego i dopasowanie go dla potrzeb nadleśnictwa Węgierska Górka (rys.19). W założeniu serwis powinien spełniać kilka podstawowych wymogów: powinien być jak najprostszy w obsłudze dla użytkowników mających słabe doświadczenie z komputerem, edycja serwisu ma być dostępna z różnych miejsc, koszt budowy i utrzymania serwisu powinien być jak najniższy, nie trzeba stosować specjalistycznego oprogramowania komputerowego, powinien spełniać rolę informacyjną, promować nadleśnictwo, ma wspomagać pracę leśników. Rysunek 19. Strona główna nadleśnictwa Węgierska Górka 53

57 Przy pierwszym uruchomieniu naszej strony stworzonej w Joomla! mamy serwis z domyślną szatą graficzną, w którym możemy publikować tekst i umieszczać obrazki. Jednak system ma budowę modułową, dzięki czemu dodawanie nowych możliwości nie stanowi problemu. Poniżej znajduje się lista wykorzystanych w projekcie komponentów, które zostały dobrane podczas moich konsultacji z pracownikami nadleśnictwa. Zadaniem stron WWW jest promowanie oraz dostarczanie informacji. Od około roku leśnicy prowadzą kampanię na rzecz ratowania beskidzkich świerków. Jednym z problemów jest dotarcie i przekonanie właścicieli lasów prywatnych, by usuwali zaatakowane świerki. Leśnicy rozdają ulotki informacyjne, organizują spotkania robocze, proszą o pomoc księży, którzy nawołują z ambon do ratowania lasów. I choć ten problem jest już w bardzo dużym zakresie opisany na wielu internetowych stronach Lasów Państwowych czy stronach poświęconych ekologii, to każda kolejna witryna poruszająca tą tematykę zwiększa szansę dotarcia do zainteresowanych osób (rys.20). 54

58 Rysunek 20. Aktualności - artykuły wyświetlane w formie blogu. Treść możemy publikować w postaci blogów lub tabel. Formy blogu używa się w przypadku małej ilości artykułów, są one wyświetlane w całości jeden po drugim. Tabela to lista odnośników do poszczególnych artykułów, jest przydatna przy dużej ilości artykułów. Publikowanie artykułów jest nad wyraz proste, do dyspozycji możemy wybrać jeden z kilku edytorów, które swoim wyglądem przypominają windowsowego WordPada. Wystarczy stworzyć kategorię i przypisywać do niej kolejne artykuły. Do stworzenia kalendarza wykorzystany został komponent ExtCalendar Osobisty kalendarz jest dostępny tylko dla właściciela strony i grupy osób z odpowiednimi uprawnieniami. Zakładka w menu pojawia się tylko po jego zalogowaniu. Dzieje się tak dzięki przypisaniu tej pozycji menu dostępu specjalny. Dostęp specjalny (ang. special) to uzyskiwany po zalogowaniu się do witryny dostęp dla zarejestrowanych użytkowników, którym administrator witryny nadał specjalne przywileje (przypisał ich do grupy z uprawnieniami specjalnymi). Dzięki takiemu 55

59 rozwiązaniu kalendarz może służyć do wymiany informacji między pracownikami nadleśnictwa a leśniczym, np. w łatwy sposób można zmienić datę narady lub sprawdzić, kiedy leśniczy ma urlop (rys.21). Rysunek 21. Spis wydarzeń z całego miesiąca Po kliknięciu na wybraną datę mamy szczegółowy podgląd przypisany do wydarzenia (rys.22). Rysunek 22. Szczegółowy opis wydarzenia Obchód Terenu 56

60 Obsługa tego komponentu została maksymalnie uproszczona, ponadto jest on w polskiej wersji językowej. Przy użyciu komponentu JPortfolio, który jest dedykowany do prezentacji produktów zebranych w kategorie, w prosty sposób można stworzyć ofertę handlową danego nadleśnictwa. Jest to ogromne ułatwienie dla ludzi chcących zapoznać się z cenami drewna i innych produktów za pomocą Internetu. Rysunek 23. JPortfolio menu główne Wadą komponentu jest brak polskiej wersji językowej (rys.23). 57

61 Rysunek 24. JPortfolio wybór produktów. Po wprowadzeniu produktów przyporządkowanych do odpowiednich kategorii możemy załączyć jeden obrazek i umieścić opis korzystając z wbudowanego edytora (rys.24-25). Edycja poszczególnych produktów jest prosta i szybka, dzięki czemu łatwo możemy zaktualizować np. cennik. 58

62 Rysunek 25. Szczegółowa oferta drewna gatunku świerk Komponent umożliwia edycję CSS, dzięki czemu można dopasować wygląd generowanych stron do szablonu witryny. Kolejna zakładka, do której dostęp mają tylko określeni użytkownicy. Komponent Forme umożliwia tworzenie oraz bezpośrednie wysyłanie formularzy do nadleśnictwa, w których zawarte są informacje z przeprowadzonych prac w lesie (rys.26). Dzięki temu formularze mogą docierać znacznie szybciej, niż tradycyjną drogą, co eliminuje konieczność fizycznego ich przewożenia. 59

63 Rysunek 26. Główny panel komponentu Forme Wadą komponentu Forme jest brak możliwości zmiany wyglądu formularza, np. odstępów między poszczególnymi polami (rys.27). Należy również pamiętać, że przesyłane w ten sposób dane nie są w żaden sposób szyfrowane, a więc istnieje możliwość przejęcia ich przez niepożądane osoby. Rysunek 27. Wygląd gotowego formularza Biorąc pod uwagę, że w nadleśnictwie korzysta się z około 60-ciu różnych formularzy i blankietów, zastosowanie powyższego komponentu może znacznie ułatwić pracę biurową. Ze względu na to, iż nie każdy ma dostęp do Internetu, rozwiązanie to może jedynie uzupełniać obecnie używane papierowe dokumenty. 60

64 Przy użyciu komponentu Kontakty można w łatwy sposób stworzyć strukturę organizacyjną danej firmy, umieścić w nich odpowiednie dane kontaktowe, co ułatwi osobom zainteresowanym jak i samym pracownikom komunikację. Rysunek 28. Kategorie kontaktów Po utworzeniu interesujących nas kategorii (rys.28) umieszczamy w nich dane poszczególnych osób tworząc w ten sposób uporządkowaną strukturę organizacyjną nadleśnictwa. Rysunek 29. Wykaz leśniczych pracujących w nadleśnictwie 61

65 Komponent narzuca nam z góry ustawienia strony pozwalając na tylko nieznaczną modyfikację, mimo to jest funkcjonalny a książka adresowa stworzona przy jego pomocy przejrzysta (rys.29). Rysunek 30. Szczegółowe dane kontaktowe danej osoby Książka adresowa daje możliwość bezpośredniego wysyłania z niej i oraz automatycznego sporządzania wizytówek w formacie vcf, które można importować do programu pocztowego Outlook lub do telefonu komórkowego (rys.30). 62

66 Biuletyn Informacji Publicznej to już niemal standard większości portali internetowych związanych głównie z instytucjami samorządowymi lub publicznymi. Dzięki komponentowi DOCMan możemy w łatwy sposób umieszczać pliki, grupować je w odpowiednie kategorie oraz opisywać, co ułatwi rozeznanie w dokumentach osobom zainteresowanym. Osoba zarządzająca dokumentami ma możliwość podglądu statystyk ściągania poszczególnych plików lub nadawania uprawnień do ściągania plików (rys.31). Rysunek 31. Szczegółowy spis dokumentów gotowych do pobrania 63

67 DOCMan pozwala wczytywać pliki z lokalnego dysku lub podłączać pliki znajdujące się na innym serwerze, dzięki czemu możemy zmniejszyć zajmowaną przestrzeń dyskową naszego serwera (rys.32). Komponent został przetłumaczony na język polski. Rysunek 32. DOCMan pulpit administracyjny Forum dyskusyjne jest przeniesioną do struktury stron WWW formą grup dyskusyjnych, która służy do wymiany informacji i poglądów przy użyciu przeglądarki internetowej. Na stworzonym forum użytkownicy mogą wymieniać poglądy odnośnie ochrony środowiska, zarządzaniem lasu czy prawem leśnym. 64

68 Rysunek 33. Panel administracyjny Joomlaboard Joomlaboard jest komponentem mocno rozbudowanym i z powodzeniem może konkurować z phpbb czy QuickForum systemami dedykowanymi tylko do tworzenia forów internetowych (rys.33). 65

69 Rysunek 34. Lista tematów dostępna na forum. Zadaniem forum jest zachęcić zainteresowane strony do swobodnej wymiany poglądów na różne tematy (rys.34). 66

70 Ten komponent daje użytkownikom możliwość wypowiedzenia się na dany temat. Dzięki temu możemy zdobyć ważne informacje na interesujący nas temat. Komponent nie ogranicza nas do prowadzenia jednej sondy, umożliwia zarządzanie nawet kilkoma sondami naraz. Rysunek 35. Edycja sondy W ustawieniach możemy zdefiniować czas pomiędzy głosowaniem dla jednego użytkownika, strony, na których ma pojawiać się sonda oraz listę możliwych, maksymalnie dwunastu odpowiedzi (rys.35). Rysunek 36. Wyniki przeprowadzonej sondy Wyniki są gromadzone w bazie danych. Po oddaniu głosu, na ich podstawie w serwisie internetowym są automatycznie publikowane rezultaty (rys.36). 67

71 Księga gości pozwala internautom przeglądającym serwis na pozostawienie informacji oraz ocenę strony. Rysunek 37. Wpisy w księdze gości. Komponent księgi gości ArtgBook 1.0 b4 został zastosowany w połączeniu z cenzorem nieprzyzwoitych słów BadWord Filter, co skutecznie blokuje wyświetlanie nieprzyzwoitych słów na naszej stronie. O skuteczności tego komponentu możemy przekonać się przy wpisie anonima, gdzie dwa wulgarne słowa zostały zastąpione predefiniowanymi symbolami (rys.37). 68

72 Rysunek 38. Edycja wpisu do księgi Dodawanie wpisów do księgi gości jest proste, a sposób autoryzacji kodem z obrazka zapobiega automatycznemu tworzeniu wpisów przez roboty sieciowe (rys.38). 69