ANALIZA WYKORZYSTANIA INSTALACJI FOTOWOLTAICZNEJ TYPU ON-GRID DO PRODUKCJI ENERGII ELEKTRYCZNEJ W BUDYNKU MIESZKALNYM

Transkrypt

1 ANALIZA WYKORZYSTANIA INSTALACJI FOTOWOLTAICZNEJ TYPU ON-GRID DO PRODUKCJI ENERGII ELEKTRYCZNEJ W BUDYNKU MIESZKALNYM Autorzy: Jarosław Dąbrowski, Edward Hutnik, Agata Włóka, Michał Zieliński ("Rynek Energii" - luty 2014) Słowa kluczowe: energia odnawialna, fotowoltaika, instalacja fotowoltaiczna, opłacalność ekonomiczna Streszczenie. W artykule przedstawiono wyniki badań przeprowadzonych podczas dwunastu miesięcy 2013 r., w Stacji Energii Odnawialnej Kamieniec, znajdującej się w pobliżu Wrocławia. Na podstawie przeprowadzonych badań określono opłacalność wykorzystania instalacji fotowoltaicznej typu on-grid, do produkcji energii elektrycznej w budynku mieszkalnym jednorodzinnym. Przeanalizowano także wpływ obecnych uregulowań prawnych, procedur zgłoszeniowych i systemów wsparcia na atrakcyjność, promowanego w nowelizacji prawa energetycznego, rozwoju produkcji energii rozproszonej m.in. z instalacji fotowoltaicznych. Z przeprowadzonych obliczeń i analiz wynika, że przy obecnych uregulowaniach prawnych i pomocowych, rozproszona produkcja energii elektrycznej w budynkach mieszkalnych jednorodzinnych, przez mikroinstalacje fotowoltaiczne jest nieopłacalna. 1. WSTĘP Według polityki energetycznej Polski do 2030 r. wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w finalnym zużyciu energii ma wynieść co najmniej 15% w 2020 roku oraz osiągać dalszy wzrost tego wskaźnika w latach następnych [4]. Przyjęte zobowiązanie wynika bezpośrednio z dyrektywy Unii Europejskiej w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych [2]. Rozwój energetyki odnawialnej powinien się głównie opierać na produkcji rozproszonej, która przyczynia się do zmniejszenia strat związanych z przesyłem energii, poprawia bezpieczeństwo energetyczne kraju i redukuje emisję gazów cieplarnianych. Nowelizacja ustawy Prawo energetyczne, która weszła w życie 11 września 2013 r., promuje właśnie rozwój tzw. energetyki prosumenckiej, polegającej na zużywaniu wytwarzanej energii elektrycznej z OZE na własne potrzeby i odsprzedawanie jej nadwyżek do sieci elektroenergetycznej. Jednym ze źródeł energii odnawialnych, wymienionym przez ustawodawcę w rozporządzeniu Dz.U. 2012, poz [6], jest produkcja energii elektrycznej przez instalację fotowoltaiczną z promieniowania słonecznego. Wyprodukowana energia może być wykorzystywana na własne potrzeby, a ewentualna nadwyżka odsprzedawana do sieci elektroenergetycznej. Jednak czy obecnie przyjęte regulacje, procedury i systemy wsparcia dla budowy mikroinstalacji fotowoltaicznych są wystarczające, aby uczynić inwestycję w OZE opłacalną? Temu zagadnieniu poświęcono niniejszy artykuł.

2 2. CEL I ZAKRES BADAŃ Celem badań było określenie opłacalności wykorzystania instalacji fotowoltaicznej, produkującej energię elektrycznej w budynku mieszkalnym jednorodzinnym, na podstawie przeprowadzonych badań dla jednego roku kalendarzowego, przy występujących lokalnych warunkach pogodowych, na przykładzie okolic Wrocławia. Badaniami objęto małą instalację słoneczną, pozyskującą energię odnawialną z promieniowania słonecznego do produkcji prądu. Badania przeprowadzono dla okresu rocznego i na podstawie pozyskanych wyników badań przeanalizowano opłacalność inwestycji dla różnych wariantów wykorzystania energii elektrycznej, wyprodukowanej przez instalację fotowoltaiczną. 3. STANOWISKO BADAWCZE Stanowisko badawcze wykonane zostało w budynku jednorodzinnym dwukondygnacyjnym, zbudowanym w technologii tradycyjnej murowanej. Budynek wybudowany został w miejscowości położonej w pobliżu Wrocławia, pod koniec lat dziewięćdziesiątych i oddany do użytkowania w 2001 r. W budynku zamontowano system fotowoltaiczny typu on-grid, podłączony do sieci elektroenergetycznej. Instalacja w sposób ciągły produkuje prąd przekazując go bezpośrednio do instalacji elektrycznej budynku, dzięki czemu liczba zamontowanych w instalacji modułów fotowoltaicznych nie musi być dopasowana do zapotrzebowania budynku na energię elektryczną. W tego typu instalacjach prąd produkowany jest na własne potrzeby budynku z pewną nadwyżką lub niedoborem, w zależności od chwilowej mocy przekazywanej do budynku i zapotrzebowania na moc przez budynek w danej chwili. Stanowisko badawcze zbudowane zostało z kompletnego typowego systemu fotowoltaicznego, specjalnego oprzyrządowania oraz aparatury pomiarowej w 2012 r. Instalacja fotowoltaiczna składa się z dwóch głównych elementów. Pierwszym z nich są trzy monokrystaliczne moduły fotowoltaiczne Vitovolt 200 (rys. 1) o powierzchni 3 1,28 m 2 = 3,84 m 2 i mocy znamionowej P max = W p = 585 W p, które zainstalowano na południowej połaci dachu budynku, nachylonej pod kątem 42 o do powierzchni terenu. Rys. 1. Ogniwa fotowoltaiczne zamontowane na południowej połaci dachu

3 Orientacja położenia ogniw względem kierunku południowego wynosi 11,5 o skierowania w stronę kierunku wschodniego. Moduły fotowoltaiczne przez cały cykl eksploatacji (1 cykl = 12 miesięcy) nie były narażone na zacienienie spowodowane przez otaczające je budynki i drzewa. Dane techniczne dla modułu Vitovolt 200 o symbolu M195SA zostały przedstawione poniżej dla standardowych warunków kontrolnych: promieniowanie słoneczne 1000 W/m 2 i temperatura ogniwa 25 o C: moc znamionowa 195 W p, tolerancja mocy 0/+5%, napięcie przy mocy maksymalnej w warunkach standardowych 36,6 V, natężenie elektryczne przy mocy maksymalnej w warunkach standardowych 5,33 A, napięcie jałowe 45,5 V, prąd zwarciowy 5,69 A, współczynnik sprawności modułu 15,3%, maksymalne napięcie systemowe 1000 V, maksymalny prąd znamionowy 15 A, spadek wydajności po 25 latach do 80%. Prąd stały o niskim napięciu, wytworzony w ogniwach fotowoltaicznych, przekazywany był przy pomocy kabli elektrycznych do drugiego głównego elementu instalacji, którym jest inwerter Soladin 600 widoczny na rysunku nr 2. Rys. 2. Inwerter (1) i licznik energii elektrycznej (10) zamontowany w pomieszczeniu technicznym budynku Podstawowe dane techniczne inwertera Soladin 600 przedstawiają się następująco: moc wyjściowa nominalna 525 W, maksymalny prąd wyjściowy 2,25 A, efektywność 91%.

4 Inwerter przetwarzał prąd stały DC pozyskany przez ogniwa fotowoltaiczne na prąd zmienny AC o napięciu 230 V i częstotliwości 50 Hz. Następnie prąd zmienny przekazywany był do sieci elektrycznej wewnętrznej w budynku. 4. METODYKA BADAŃ Badania prowadzono przez okres dwunastu miesięcy 2013 r. od 1 stycznia 2013 r. do 31 grudnia 2013 r. Odczyty z liczników energii elektrycznej przeprowadzano ostatniego dnia miesiąca o godzinie 24 00, po zakończeniu miesięcznego poboru prądu w budynku. Główne elementy pomiarowe, zainstalowane na stanowisku badawczym, to dwa liczniki energii elektrycznej: licznik nr 1 Kamstrup A zainstalowany za inwerterem sieciowym (rys. 2), licznik nr 2 AEG C114UR1 zainstalowany w złączu kablowym budynku. Licznik nr 1 zliczał ilość energii elektrycznej wyprodukowanej przez instalację fotowoltaiczną i przekazaną do sieci wewnętrznej budynku. Natomiast licznik nr 2 rejestrował ilość energii elektrycznej pobranej przez budynek z sieci zewnętrznej elektroenergetycznej. 5. ANALIZA WYNIKÓW BADAŃ 11 września 2013 r. weszła w życie nowelizacja ustawy Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw, czyli tzw. mały trójpak energetyczny. W Dz.U poz. 984 z dnia 27 sierpnia 2013 [8] wprowadzono m.in. kategorię mikroinstalacji OZE i określono warunki, na jakich będzie można je instalować i użytkować. Definicja mikroinstalacji według wyżej wymienionego aktu prawnego jest następująca: mikroinstalacja odnawialne źródło energii, o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 40 kw, przyłączone do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kv lub o łącznej mocy zainstalowanej cieplnej nie większej niż 120 kw. Przyłączenie mikroinstalacji do sieci przedsiębiorstwa energetycznego odbywa się na podstawie zgłoszenia złożonego w tym przedsiębiorstwie, jeżeli podmiot ubiegający się o przyłączenie mikroinstalacji do sieci dystrybucyjnej jest przyłączony do sieci jako odbiorca końcowy, a moc zainstalowana mikroinstalacji, o przyłączenie której ubiega się ten podmiot, nie jest większa niż określona w wydanych warunkach przyłączenia. Koszty instalacji układu zabezpieczającego i układu pomiarowo-rozliczeniowego ponosi operator systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego. W pozostałych przypadkach przyłączenie mikroinstalacji do sieci dystrybucyjnej odbywa się na podstawie umowy o przyłączenie do sieci. Energię elektryczną, która zostanie wytworzona w mikroinstalacji przyłączonej do sieci dystrybucyjnej lokalny dostawca, czyli tzw. sprzedawca z urzędu, będzie zobowiązany zakupić po cenie w wysokości 80% średniej ceny sprzedaży energii elektrycznej w poprzednim roku kalendarzowym. Cena ta jest obliczana przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki i corocznie publikowana. Obecnie obowiązująca

5 cena została ogłoszona w komunikacie Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 28 marca 2013 r. [3], zgodnie z którym, średnia cena na rynku konkurencyjnym w 2012 r. wyniosła 201,36 zł MWh. Sprzedaż wytworzonej energii elektrycznej w mikroinstalacji przez osobę fizyczną niebędącą przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, a także wytwarzanie tej energii przez tą osobę, nie jest uznawane za działalność gospodarczą. Rynek mikroinstalacji ma być monitorowany przez operatorów sieci dystrybucyjnych, którzy będą sporządzać dla Urzędu Regulacji Energetyki sprawozdania z wykazem mikroinstalacji i wielkością produkcji przez nie energii. Przyłączane mikroinstalacje do sieci elektroenergetycznej będą musiały spełnić także wymagania techniczne i eksploatacyjne zawarte w art. 7a ust. 1 i 2 Prawa energetycznego [5]. Z kolei szczegółowe warunki funkcjonowania systemu elektroenergetycznego: bezpieczeństwo i niezawodne funkcjonowania tego systemu, równoprawne traktowanie użytkowników systemu elektroenergetycznego, wymagania w zakresie ochrony środowiska oraz budowy i eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci określi w odrębnych przepisach minister gospodarki, w drodze rozporządzenia. W tabeli 1 pokazano wyniki badań uzyskane na stanowisku badawczym w okresie styczeń 2013 grudzień 2013 oraz wyniki zużytego prądu (pobranego z sieci elektroenergetycznej) w gospodarstwie domowym do oświetlenia i napędu sprzętów agd. Tabela 1 Wyniki badań uzyskane na stanowisku badawczym i pobór prądu z sieci zewnętrznej dla 2013 r. Energia elektryczna Energia elektryczna Miesiąc wytworzona przez ogniwa fotowolta-pobraniczne zewnętrznej z sieci E OGN, kwh E ZEW, kwh Styczeń 6,4 354,6 Luty 12,9 301,7 Marzec 44,9 282,2 Kwiecień 48,1 231,7 Maj 57,0 217,6 Czerwiec 55,1 220,7 Lipiec 73,1 183,0 Sierpień 67,3 214,0 Wrzesień 43,5 232,6 Październik 44,0 243,5 Listopad 12,5 289,6 Grudzień 21,8 288,7 486,6 3059,9

6 Dla całego roku uzyskano z instalacji fotowoltaicznej 486,6 kwh energii elektrycznej, która została przekazana do sieci elektrycznej budynku mieszkalnego. Natomiast z zewnętrznej sieci elektroenergetycznej pobrane zostało w ciągu tego okresu 3059,9 kwh prądu, który zużyty został do oświetlenia budynku i napędu sprzętów agd. Najbardziej korzystne jest wykorzystywanie w 100% wytworzoną energię elektryczną na własne potrzeby budynku, ponieważ wtedy zaoszczędzamy 575,33 zł na każdej MWh, która musiałaby być pobrana po takiej cenie z sieci zewnętrznej. Dlatego instalacja fotowoltaiczna nie może być zbyt duża, aby współczynnik konsumpcji własnej był możliwie jak najwyższy. Podczas wystąpienia nadwyżek produkcji energii odsprzedajemy ją przedsiębiorstwu energetycznemu po cenie 80% 201,36 zł/mwh = 161,09 zł/mwh, czyli 3,57 razy niższej. Dodatkowo, przychody z tytułu sprzedaży energii w mikroinstalacjach OZE mają być objęte podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Wynika to z zaprezentowanego przez Ministerstwo Gospodarki projektu ustawy, wprowadzającej regulacje trójpaku energetycznego, w tym ustawy o OZE z 9 października 2013 r. Projekt ustawy wprowadzającej do nowych ustaw energetycznych z 9 października mówi, że do przychodów wskazanych w art. 14 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych [7], zaliczane będą także przychody z tytułu sprzedaży energii w mikro- i niektórych małych instalacjach OZE objętych systemem taryf gwarantowanych. Także przy odsprzedaży energii elektrycznej cena jednej MWh (80% średniej ceny sprzedaży energii elektrycznej w poprzednim roku kalendarzowym) musi zostać jeszcze pomniejszona o 18% z tytułu podatku dochodowego przy osiąganych przychodach rocznych w 2013 r. do kwoty zł. Czyli ostatecznie podczas wystąpienia nadwyżek produkcji energii odsprzedajemy ją przedsiębiorstwu energetycznemu (z uwzględnieniem podatku dochodowego) po cenie 132,09 zł za jedną MWh, czyli 4,36 razy niższej. Do wykonania analizy przyjęto następujące założenia: produkcja energii elektrycznej podczas pierwszego roku eksploatacji instalacji 486,589 kwh, cena instalacji fotowoltaicznej zł, cena systemu montażowego na dachu pokrytego dachówką 570,64 zł, montaż instalacji na dachu 529,36 zł, łączny koszt inwestycji zł, cena energii elektrycznej w taryfie stałej G11 575,33 zł/mwh, średnia cena sprzedaży energii elektrycznej na rynku konkurencyjnym w 2012 r. 201,36 zł/mwh, stawka podatku dochodowego 18%, wzrost cen energii elektrycznej 3 %/rok, oprocentowanie lokaty 4 %/rok, kapitalizacja odsetek 1 rok, spadek wydajności ogniw 0,8%/rok. Do wyliczeń, przedstawionych w tabeli 2, opłacalności instalacji założono, że 50% energii produkowanej przez instalację fotowoltaiczną będzie na bieżąco zużywana w budynku mieszkalnym. Natomiast kolejne 50% produkowanej energii będzie odsprzedawane do sieci elektroenergetycznej.

7 Skumulowany dochód nominalny został wyznaczony w tabeli 2 na podstawie poniższych wzorów, biorąc pod uwagę wzrost cen energii elektrycznej w wysokości 3 %/rok i dla wariantu produkcji energii elektrycznej 50% - 50%: D SKU D ROK (1) n D ROK W W P, (2) KON ODS DOC gdzie: D SKU skumulowany dochód nominalny (zł), D ROK dochód roczny nominalny (zł/rok), W KON wartość konsumowanej energii (zł/rok), W ODS wartość odsprzedanej energii (zł/rok), P DOC podatek dochodowy (zł/rok). Tabela 2 Analiza ekonomiczna dla wariantu produkcji energii elektrycznej 50% - 50% Rok Produkcja energii Cena odsprzedanej energii Cena konsumowanej energii E ELE, kwh C ODS, zł/kwh C KON, zł/kwh W ODS, zł/rok W KON, zł/rok 1= ,6 0,161 0,575 39,19 139, ,7 0,166 0,593 40,04 144, ,8 0,171 0,610 40,88 148, ,9 0,176 0,627 41,69 152, ,0 0,180 0,644 42,49 156, ,1 0,185 0,662 43,27 160, ,2 0,190 0,679 44,03 165, ,3 0,195 0,696 44,77 169, ,4 0,200 0,713 45,49 173, ,6 0,205 0,731 46,19 177, ,7 0,209 0,748 46,87 181, ,8 0,214 0,765 47,54 186, ,9 0,219 0,782 48,18 190, ,0 0,224 0,800 48,81 194, ,1 0,229 0,817 49,42 198, ,2 0,234 0,834 50,01 202, ,3 0,238 0,851 50,58 207, ,4 0,243 0,869 51,13 211, ,5 0,248 0,886 51,66 215, ,6 0,253 0,903 52,18 219,76 Wartość od-wartośsprzedanej ener-mowanegii energii konsu-

8 Rok Skumulowany D SKU Suma przychodnalny Dochód roczny nomi- Podatek dochodowy dochód nomi-nnalny lokacie 4%/rok PRZ, zł/rok P DOC, zł/rok D ROK, zł/rok D SKU, zł 1= ,17 7,05 172,11 172,11 172, ,22 7,21 177,01 349,12 526, ,25 7,36 181,89 531,02 897, ,27 7,50 186,76 717, , ,26 7,65 191,61 909, , ,24 7,79 196, , , ,20 7,92 201, , , ,14 8,06 206, , , ,06 8,19 210, , , ,96 8,31 215, , , ,84 8,44 220, , , ,70 8,56 225, , , ,55 8,67 229, , , ,38 8,79 234, , , ,18 8,90 239, , , ,97 9,00 243, , , ,74 9,10 248, , , ,49 9,20 253, , , ,23 9,30 257, , , ,94 9,39 262, , ,09 Natomiast wartość konsumowanej i odsprzedanej energii elektrycznej oraz wysokość podatku dochodowego wyznaczono z następujących wzorów: zł W KON EELE CKON 50 % (3) W ODS EELE CODS 50 % (4) P W 18%, (5) DOC ODS gdzie: E ELE produkcja energii (kwh), C KON cena konsumowanej energii (zł/kwh), C ODS cena odsprzedanej energii (zł/kwh).

9 Skumulowany dochód nominalny dla tego wariantu, po dwudziestu latach eksploatacji instalacji, wyniesie 4 355,38 zł. Przy założeniu, że dochód nominalny z każdego roku będzie lokowany na lokacie rocznej o wysokości oprocentowania 4% aż do dwudziestego roku, kapitał zgromadzony przez ten okres wyniesie 8 713,09 zł (z uwzględnieniem podatku 19% od zysków kapitałowych). Wykorzystując powyższe wzory wyznaczono krzywe (rys. 3) skumulowanego dochodu nominalnego z uwzględnieniem, że dochód nominalny z każdego roku będzie lokowany na lokacie o wysokości oprocentowania 4%/rok. Krzywe zostały wyznaczone dla pięciu wariantów produkcji energii elektrycznej: 1. 0% - 100%, 2. 25% - 75%, 3. 50% - 50%, 4. 75% - 25%, % - 0%. Pierwszy składnik oznacza udział procentowy zużywanej na bieżąco, produkowanej energii elektrycznej w budynku mieszkalnym. Rys. 3. Analiza graficzna opłacalności produkcji energii elektrycznej przez instalację fotowoltaiczną Natomiast drugi składnik oznacza udział procentowy produkowanej energii elektrycznej, odsprzedawanej do sieci elektroenergetycznej. Poszczególne warianty produkcji energii elektrycznej porównane zostały z krzywą wyznaczoną dla lokaty o oprocentowaniu 4% rocznie i kapitalizacją odsetek co 1 rok, z uwzględnieniem podatku od zysków kapitałowych w wysokości 19%. Wkład początkowy lokaty wynosił zł, co stanowiło równowartość kosztów inwestycyjnych, poniesionych na budowę instalacji fotowoltaicznej. Jak wynika z wykresu, dla wariantu produkcji energii 50% - 50%, inwestycja w postaci budowy instalacji fotowoltaicznej typu on-grid jest mniej opłacalna niż ulokowanie kwoty inwestycyjnej na lokacie rocznej. Okres zwrotu nakładów inwestycyjnych na budowę tego typu instalacji nie nastąpi nawet po 20 latach (zakładana żywotność instalacji) produkcji energii elektrycznej, względem inwestycji w postaci lokaty pieniężnej. Dla wariantu 75% - 25% okres zwrotu inwestycji nastąpiłby dopiero po 15 latach produkcji prądu. Najkorzystniej czas zwrotu inwestycji przedstawia się dla wariantu 100% - 0% i wynosi on 11 lat. Niestety, wtedy kiedy instalacja najwydajniej produkuje prąd (w godzinach 9 15) mieszkańcy budynku przebywają w pracy (od poniedziałku do piątku) i występuje duża nadwyżka mocy, która jest przekazywana do sieci zewnętrznej elektroenergetycznej. Dlatego przy małych instalacjach (moc do 600 W p ) najbardziej zbliżonym do rzeczywistości (budynek mieszkalny jednorodzinny) wariantem produkcji energii będzie wariant pracy 50% - 50%. Czyli 50% energii elektrycznej będzie

10 odsprzedawane do sieci elektroenergetycznej, a kolejne 50% będzie wykorzystywane na potrzeby własne budynku mieszkalnego. Cena jednego W p maleje wraz ze wzrostem ilości zainstalowanych modułów fotowoltaicznych (wzrost mocy instalacji). Jednak dla instalacji o mocy 1500 W p profil pracy będzie zbliżony do wariantu 25% - 75%, co ostatecznie wpłynie także negatywnie na opłacalność inwestycji. Dodatkowo okres zwrotu tego typu inwestycji pogorszą, nie ujęte w kalkulacji, koszty: konserwacji instalacji i opracowania wymaganych dokumentów przez uprawnionego instalatora (do zgłoszenia przyłączenia mikroinstalacji do sieci dystrybucyjnej). Po zainstalowaniu mikroinstalacji musimy, co najmniej 30 dni przed planowanym uruchomieniem powiadomić zakład energetyczny. Powiadomienie polega na wypełnieniu zgłoszenia przyłączenia mikroinstalacji i załączeniu do niego następujących dokumentów: planowany elektryczny i topograficzny schemat wewnętrzny obiektu, uwzględniający sposób podłączenia mikroinstalacji; parametry techniczne, charakterystykę ruchową i eksploatacyjną mikroinstalacji; deklaracje zgodności parametrów technicznych przyłączonego mikroźródła z aktualną dyrektywą niskonapięciową LDV oraz dyrektywą kompatybilności elektromagnetycznej. W ciągu 14 dni od dnia zgłoszenia zakład energetyczny dokona weryfikacji zgłoszenia mikroinstalacji i w przypadku pozytywnej weryfikacji prześle informację o możliwości zawarcia umowy o świadczenie usług dystrybucji energii elektrycznej. Następnie po podpisaniu umów: regulującej dystrybucję i sprzedaż energii elektrycznej, zakład energetyczny zamontuje układy zabezpieczające i pomiaroworozliczeniowe, co umożliwi wprowadzenie energii elektrycznej generowanej w mikroinstalacji do sieci. Obecną sytuację, braku opłacalności inwestowania w instalacje fotowoltaiczne, mógłby poprawić system dotacji dla tego typu inwestycji. Na trzeci kwartał 2014 r. planowane jest uruchomienie programu Prosument [10], czyli krajowy program dofinansowania z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, przy pomocy którego będzie można preferencyjnie finansować budowę mikroinstalacji OZE dla wspólnot mieszkaniowych i gospodarstw domowych. Na ten cel przewidziano środki w wysokości 600 mln zł, wydatkowane do r. dla okresu wdrażania programu w latach Następujące przedsięwzięcia mają być objęte dofinansowaniem: źródła ciepła opalane biomasą, pompy ciepła oraz kolektory słoneczne o zainstalowanej mocy cieplnej do 300 kwt; systemy fotowoltaiczne, małe elektrownie wiatrowe, mikrobiogazownie oraz mikrokogeneracja o zainstalowanej mocy elektrycznej do 40 kwe. Projekt programu Prosument obecnie jest na etapie konsultacji. Pierwotna wersja zakładała jedynie dofinansowanie w postaci kredytu, udzielonego na dogodnych zasadach. Jednak z powodu ostatnich zmian jakie zostały wprowadzone w Prawie energetycznym oraz niektórych innych ustawach, czyli tzw. małym trójpaku energetycznym, kredyt być może będzie wspierany także dotacją. Na jakich zasadach i w jakim stopniu będzie udzielana dotacja na razie nie wiadomo, ponieważ prace nad programem Pro-

11 sument są w toku. Wiadomo natomiast, że udzielony kredyt z dotacją obejmowałby 100% kosztów kwalifikowanych zakupu i montażu małych lub mikro instalacji odnawialnych źródeł energii. Oprocentowanie kredytu w skali roku ma wynosić 1%, natomiast maksymalna kwota dofinansowania przedsięwzięcia wyniesie: dla osób fizycznych zł (jedno źródło energii cieplnej lub elektrycznej) lub zł (kilka źródeł energii cieplnej lub elektrycznej). W przypadku spółdzielni lub wspólnot mieszkaniowych kwota dofinansowania przedsięwzięcia ma wynieść odpowiednio lub zł. Jeżeli chodzi o wysokość opłat i prowizji ma ona łącznie wynieść maksymalnie 6% kwoty wysokości kredytu. Wysokość prowizji za udzielenie kredytu w pierwszym roku nie może być większa niż 3%, a pozostała ma być pobierana w kolejnych latach proporcjonalnie do okresu i kwoty spłacanego kredytu. Dodatkowo maksymalny okres kredytowania ma wynieść 10 lat dla osób fizycznych i 12 lat dla wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych. Natomiast maksymalny czas wykonania inwestycji przewidziany jest na okres 18 miesięcy, liczony od daty zawarcia umowy kredytowej, a maksymalny okres karencji spłaty kapitału kredytu 6 miesięcy, począwszy od terminu zakończenia inwestycji. Jednym z podobnym projektów NFOŚiGW, który cieszy się bardzo dużym zainteresowaniem jest program dopłat NFOŚiGW na zakup i montaż kolektorów słonecznych. Program cieszył się tak dużą popularnością, iż w roku 2012 fundusz podjął decyzję o zwiększeniu całkowitego budżetu programu do kwoty 450 mln zł [9]. Jak wykazały badania, wykorzystanie kolektorów słonecznych w polskich warunkach meteorologicznych jest opłacalną inwestycją, a skorzystanie z dofinansowania w formie dotacji NFOŚiGW, w wysokości 45% kapitału kredytu bankowego, przyczynia się do skrócenia czasu zwrotu inwestycji [1]. 6. WNIOSKI Dla przebadanej mikroinstalacji, o łącznej mocy modułów fotowoltaicznych równej 585 W p, ilość energii możliwa do wytworzenia przez inwerter kształtuje się na poziomie 0,83 kwh/w p rok dla pierwszego roku produkcji. W dwudziestym roku wytwarzania energii elektrycznej, w wyniku spadku sprawności ogniw fotowoltaicznych, ilość wyprodukowanej energii będzie już tylko na poziomie 0,71 kwh/w p rok. Wraz ze wzrostem mocy zainstalowanych modułów fotowoltaicznych stosunek energii produkowanej przez instalację, która jest na bieżąco zużywana w budynku mieszkalnym, do odsprzedawanej do sieci elektroenergetycznej maleje, co niekorzystnie wpływa na opłacalność inwestycji. Stosunek ceny energii elektrycznej zaoszczędzonej do odsprzedanej ma się jak 1:0,23. Przy obecnych kosztach budowy instalacji fotowoltaicznych, ich możliwościach wytwórczych energii elektrycznej, rozbudowanej procedury zgłoszeniowej i przyjętego na bardzo niekorzystnych zasadach sposobu zbytu nadwyżek produkowanej energii (ostatnia nowelizacja Prawa energetycznego), na dzień dzisiejszy inwestycja jest nieopłacalna z punktu widzenia ekonomicznego. System wsparcia, opierający się tylko na preferencyjnych kredytach, nie będzie odpowiednim instrumentem, który mógłby wesprzeć rozwój rynku mikroinstalacji OZE.

12 Zwiększenie stawki za odsprzedawaną energię elektryczną do sieci zewnętrznej elektroenergetycznej lub dotowanie budowy instalacji fotowoltaicznych mogłoby spowodować, że inwestycja będzie opłacalna i zachęci potencjalnych inwestorów. LITERATURA [1] Dąbrowski J., Hutnik E.: Efektywność pracy instalacji słonecznej dla okresu w rzeczywistych warunkach eksploatacyjnych. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2013, s [2] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych. [3] Informacja Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (nr 8/2013) w sprawie średniej ceny sprzedaży energii elektrycznej na rynku konkurencyjnym za rok [4] Polityka energetyczna Polski do 2030 roku. Ministerstwo Gospodarki. Warszawa [5] Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne, Dz.U nr 54, poz [6] Ustawa z dnia 18 października 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia, uiszczenia opłaty zastępczej, zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii oraz obowiązku potwierdzania danych dotyczących ilości energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnym źródle energii. Dz.U. 2012, poz [7] Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, Dz.U nr 80, poz [8] Ustawa z dnia 26 lipca 2013 r. o zmianie ustawy - Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. 2013, poz [9] Zabawa J.: Aktualne kierunki wsparcia finansowania inwestycji w odnawialne źródła energii przez współczesne banki. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2013, s [10] dostęp r.

13 ANALYSIS OF THE USE OF AN ON-GRID PHOTOVOLTAIC SYSTEM FOR PRODUCTION OF ELECTRIC ENERGY IN A RESIDENTIAL BUILDING Key words: renewable energy, photovoltaics, photovoltaic system, economic profitability Summary. The article presents the results of the study carried out in the Kamieniec Renewable Energy Station located in the vicinity of Wrocław for the period of twelve months of the year On the basis of the study conducted, economic profitability of the use of an on-grid photovoltaic system for production of electric energy has been determined for a single-family residential building. The influence of current legal regulations, application procedures, and support systems on the attractiveness of development of distributed energy produced by photovoltaic systems but not limited to them and promoted in the amended Energy Law was also analyzed. What results from the calculations and analyses conducted is that considering the current legal and aid regulations, distributed electric energy produced by means of photovoltaic microsystems in singlefamily residential buildings is unprofitable. Jarosław Dąbrowski, dr inż. Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Wydział Inżynierii Kształtowania Środowiska i Geodezji, adiunkt w Instytucie Budownictwa. Kierownik Stacji Energii Odnawialnej Kamieniec, jaroslaw.dabrowski@up.wroc.pl Edward Hutnik, prof. dr hab. inż. Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Wydział Inżynierii Kształtowania Środowiska i Geodezji, Z-ca Dyrektora Instytutu Budownictwa. Agata Włóka, mgr inż. Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Wydział Inżynierii Kształtowania Środowiska i Geodezji, asystent w Instytucie Budownictwa. Michał Zieliński, mgr inż. Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Wydział Inżynierii Kształtowania Środowiska i Geodezji, asystent w Instytucie Budownictwa.