ALKOHOLIZM A PRZEMOC W RODZINIE

Transkrypt

1 ALKOHOLIZM A PRZEMOC W RODZINIE - RODZAJE PRZEMOCY - PRZEMOC W RODZINIE ALKOHOLOWEJ Alkoholizm a przemoc w rodzinie Rodzaje przemocy: Przemoc fizyczna (bicie ręką i różnymi przedmiotami, kopanie, szarpanie, popychanie itp.) - objawy stosowania jej wobec dziecka: Przemoc emocjonalna (wyśmiewanie, agresja słowna, wrogość, zastraszanie, wymuszanie, szykanowanie, wywoływanie poczucia winy itp.) Wykorzystywanie seksualne (różnego rodzaju zachowania seksualne, szczególnie wobec dziecka, których celem jest uzyskiwanie własnej przyjemności seksualnej, dokonywanie na ogół przy pomocy przekupywania, uwodzenia, siły, straszenia i szantażowania Zaniedbywanie jest szczególnym rodzajem przemocy wobec dziecka (długotrwałe niezaspokajanie podstawowych biologicznych i psychicznych potrzeb dziecka) Przemoc gorąca Przemoc domowa miewa różną temperaturę, może być gorąca i chłodna. U podstaw gorącej przemocy znajdujemy furię, czyli dynamiczne i naładowane gniewem zjawisko pękania tamy emocjonalnej, uruchamiające agresywne zachowanie. Furia jest wybuchem skumulowanych i niemożliwych do powstrzymania uczuć złości lub wściekłości. Jest to nie tylko groźne, ale również fascynujące i wstydliwe doznanie. Niektórzy uważają, że doświadczanie furii uruchamiającej akt przemocy miewa charakter ekstatyczny i że sprawcy "upajają się" stanem zmienionej świadomości, który temu towarzyszy. Furia najczęściej rozładowuje się w aktach bezpośredniej agresji fizycznej i psychicznej. Towarzyszy jej pragnienie wywołania cierpienia i spowodowania jakichś szkód. Gorącą przemoc mogą powodować negatywne i intensywne przeżycia związane z frustracją, z zablokowaniem jakichś dążeń, z niespełnianiem pragnień i oczekiwań. Pojawia się agresywna reakcja na stres, która nie zostaje powstrzymana i kieruje się przeciw członkowi rodziny. Istotnym czynnikiem bywa przekonanie sprawcy o niezdolności ofiary do obrony i poczucie własnej bezkarności. Słabość ofiary wynika z przewagi fizycznej sprawcy

2 lub okoliczności, w których sprawca uzyskuje władzę psychiczną. Towarzyszy mu wtedy poczucie, że "może sobie na wiele pozwolić". Przemoc chłodna Wydaje się znacznie spokojniejsza, choć czasem jest to spokój pozorny, skrywający silne emocje, ale skutecznie tłumione i kontrolowane. Polega na realizowaniu przez sprawcę specyficznego scenariusza zapisanego w jego umyśle, a czasem również w obyczajach i środowiskowej kulturze. Człowiek realizujący taki scenariusz przemocy, zmierzając do jakiegoś celu jest gotowy do wtargnięcia na wewnętrzne terytorium psychiczne swego dziecka lub współmałżonka. Znajduje dla tego usprawiedliwienie nawet wtedy, gdy jest świadomy cierpienia, które spowodował. Przemoc taka jest narzędziem oddziaływania zmierzającego nieraz do wzniosłych celów, które uzasadniają bolesne dla bliskiej osoby środki. Krzywdzenie dzieci przez dorosłych sprawców przemocy można podzielić na cztery kategorie działań: Celowe wyrządzanie im krzywdy fizycznej, traktowane jako sposób krzywdzenia ofiary i kontrolowania jej (np. ukrywanie i izolowanie dziecka, grożenie, że wyrządzi się mu krzywdę, by wymusić posłuszeństwo ofiary); Mimowolne wyrządzanie im krzywdy fizycznej w czasie ataku na partnerkę, kiedy dziecko przypadkowo podejdzie pod rękę lub kiedy próbuje interweniować (np. matka z dzieckiem na rękach zostaje popchnięta; dziecko doznaje obrażeń, kiedy próbuje powstrzymać atak sprawcy); Stwarzanie środowiska, w którym dzieci są świadkami przemocy lub jej skutków - z badań wynika, że oglądanie przemocy domowej ma taki sam wpływ na dzieci jak fizyczne i seksualne maltretowanie. Bez względu na to, co mówią sprawcy lub ofiary, dzieci często są bezpośrednimi świadkami fizycznej lub psychicznej przemocy, bądź dowiadują się o niej pośrednio - podsłuchując epizody walki lub oglądając jej fizyczne skutki w postaci obrażeń i zniszczonego dobytku; Wykorzystywanie dzieci, by kontrolować maltretowaną partnerkę, podczas trwania związku albo po separacji, bez względów na krzywdę wyrządzaną dzieciom. Dowiedziono również, że w zdecydowanej przewadze mąż, który bije swoją żonę jest również bijącym ojcem, a czasem sam też może być obiektem ataku ze strony swojej żony, a nawet dzieci. Bite żony zaś mogą bić także swoje dzieci. Rodzice maltretujący swoje dzieci ujawniają kilka wspólnych cech: sami doświadczyli agresji ze strony swoich rodziców w dzieciństwie, nie potrafią kontrolować własnej agresji, mają problemy partnerskie, zawodowe, cechuje ich niedojrzałość w roli rodzicielskiej, odpowiedzialnością za własne niepowodzenia czy trudności obciążają innych, np. dzieci, żonę. Stosowana przez rodziców przemoc odciska swój ślad w psychospołecznym funkcjonowaniu dziecka, niekorzystnie też wpływa na proces jego rozwoju

3 intelektualnego, fizycznego i społeczno - emocjonalnego. Ze względu na fakt, że sprawcami tego zjawiska są najbliższe osoby, które powinny zapewnić dziecko poczucie bezpieczeństwa i być podporą we wszystkich trudnych dla niego momentach, sytuacja dziecka bitego i maltretowanego fizycznie i psychicznie staje się bardzo trudna ze względu na osamotnienie i fizyczne zagrożenie. Najbardziej charakterystycznymi reakcją na przemoc jest początkowo strach, przeradzający się stopniowo w obojętność, ujawnia się również we wzroście agresywności oraz zaniżonej samoocenie. Ludzie wychowani w atmosferze przemocy maja podstawowe braki socjologiczne, a także zaburzenia związane z poczuciem własnej tożsamości, utrudniające jednostce właściwe funkcjonowanie w społeczeństwie. Charakterystyczne też jest nieumiejętność realizacji potrzeb w sposób społecznie akceptowany. Zaniedbywanie, którego ofiarą pada dziecko, może mieć dramatyczne skutki nawet wtedy, gdy jego potrzeby związane z biologicznym przetrwaniem zostaną zaspokojone w pełni, zabraknie natomiast bezpiecznego związku emocjonalnego emocjonalnego odpowiedniej stymulacji poznawczej. Psychoterapia takich rodzin jest długa i skomplikowana. Obejmuje wszystkich członków rodziny i polega głównie na poprawie relacji Przemoc w rodzinie alkoholowej Ilość osób żyjących w Polsce w rodzinach z problemem alkoholowym, będących dziećmi, małżonkami lub najbliższymi krewnymi ludzi uzależnionych można oszacować na około 3 do 4 milionów osób. Badania żon alkoholików wskazują, że blisko 80% tych kobiet oraz ich dzieci doświadcza przemocy ze strony swego męża lub partnera. Najwięcej przestępstw przeciwko rodzinie dokonywanych jest pod wpływem alkoholu. Stosownie do definicji przyjętej przez polskich specjalistów, przemoc w rodzinie to: Działanie lub zaniechanie podjęte w ramach rodziny przez jednego z jej członków przeciwko pozostałym Z wykorzystaniem istniejącej lub stworzonej przez okoliczności przewagi sił lub władzy Godzące w ich prawa i dobra osobiste, a w szczególności w życie i zdrowie (fizyczne czy psychiczne) Powodujące u nich szkody lub cierpienie. Alkohol może pobudzać agresję lub przemoc przez zakłócenie normalnej pracy mózgu. Na przykład zgodnie z hipotezą dotyczącą rozhamowania alkohol osłabia działanie mózgu, który normalnie powstrzymuje zachowania impulsywne, włączając

4 w to nieuzasadnioną agresję. Zaburzając przebieg procesów przetwarzania informacji, alkohol może także prowadzić do niewłaściwej oceny sygnałów społecznych, a przez to do nadmiernej reakcji na spostrzegane zagrożenie. Równolegle zawężenie procesów uwagi może prowadzić do niewłaściwej oceny przyszłego ryzyka działań podjętych pod wpływem chwilowego impulsu agresywnego. Osoba, która zamierza dokonać aktu przemocy, może wypić w celu dodania sobie animuszu lub w nadziei uniknięcia kary czy też potępienia. Picie w celu uniknięcia potępienia jest wzmacniane przez rozpowszechniony pogląd, że upicie się jest swego rodzaju "stanem zawieszenia", podczas którego nie podlega się tym samym regułom oceny postępowania, które stosuje się wobec ludzi trzeźwych. Badania przeprowadzone na alkoholikach dowiodły, że charakteryzują się oni podwyższonym nasileniem ogólnej agresji oraz istotnie obniżonym poziomem kontroli przejawów agresji. Badani z przejawiali tendencje do wzmożonego manifestowania zachowań agresywnych, które niejednokrotnie mogły przyjmować formy destrukcyjne, nieadekwatne do istniejącej sytuacji, w efekcie osoby te stwarzały zagrożenie dla swojego otoczenia. U badanych zaobserwowano również wysokie nasilenie agresji kierowanej na siebie, szczególnie autoagresji emocjonalnej. Alkoholicy cechują się najbardziej zaburzonymi kontaktami interpersonalnymi, w obrazie, których wyraźnie zaznaczają się cechy projekcji wrogości na otoczenie, nieufność, podejrzliwość nawet wobec osób bliskich oraz słaba umiejętność kontroli przejawów agresji. Jeśli w rodzinie dochodzi do przemocy, to prawie zawsze uczestniczą w tych zdarzeniach dzieci. Nawet, jeżeli nie są bite, to i tak owe zdarzenia mają ogromny wpływ na ich życie. Dzieci przyjmują zaobserwowany w domu model reakcji małżeńskich za jedyny właściwy. Takie zachowanie jest dla nich normą. Wymuszanie swych racji za pomocą siły jest skuteczne. Dziecko, które to obserwuje, widzi, że ten, kto bije, potrafi wymusić swoje racje. Dlatego bardzo często dorosłe dzieci alkoholików postępują tak samo jak ich rodzice. Przemoc, nawet, jeśli bezpośrednio nie dotyka dzieci, może skrzywdzić je na całe życie. Wyrastają z nich DDA, które podświadomie szukają partnerów o skłonnościach despotycznych i stwarzają sobie taki sam do rodzinny. Dzieci najczęściej bite są przez pijanych rodziców za: złe wyniki w nauce - 78%, za to, że są niegrzeczne, nieposłuszne 72%, za ucieczki z domu, wagary 67%; 62% uczniów jest bitych w celu wyładowania pijackiej agresji.

5 Utrzymuje się, że 1/3 maltretowanych dzieci, w tym małych dzieci i niemowląt spowodowana jest przez alkoholizm ojców. W wielu przypadkach alkohol może być związany z problemem rodzinnym, który doprowadził do bicia dziecka (. W 70% rodzin, gdzie nadużywano alkoholu, wystąpiło bicie dziecka lub zaniedbywanie go. Istnieją liczne dowody złego traktowania i zaniedbywania dzieci, z czym łączy się nadużywanie alkoholu przez rodziców, a to z kolei powoduje różne nadużycia seksualne i kazirodztwo oraz zaniedbywanie dzieci zarówno fizyczne, moralne, jak i emocjonalne. AN/G.H.