Początek roku szkolnego to szereg zadań i obowiązków podejmowanych przez nauczycieli i dyrektorów w celu realizacji zadań statutowych oraz innych

Transkrypt

1 Początek roku szkolnego to szereg zadań i obowiązków podejmowanych przez nauczycieli i dyrektorów w celu realizacji zadań statutowych oraz innych wynikających z przepisów prawa, polityki oświatowej państwa, priorytetów ministra i kuratora, czy kierunków ujętych w koncepcji pracy szkoły.

2 Nowy rok szkolny 2012/2013. nowa podstawa programowa Jednym z najważniejszych zadań nauczyciela i dyrektora jest realizacja podstawy programowej i jej monitorowanie.

3 Czym jest monitorowanie? Monitorowanie jest procesem systematycznego zbierania i analizowania informacji ilościowych i jakościowych na temat wdrażanych projektów, programów, przedsięwzięć, procesów. Monitorowanie to inaczej sprawdzanie, systematyczne i zorganizowane obserwowanie osiąganej jakości pracy. Monitoring to także strategia zbierania informacji. Monitorowanie wymaga też, gromadzenia danych i ich interpretowania, wykrywania nieprawidłowości i ich korygowania

4 Monitorowanie przebiega w trzech płaszczyznach. MONITORING MONITORING ILOŚCIOWY JAKOŚCIOWY ORGANIZACYJNY

5 MONITORING ILOŚCIOWY 1. zgodność ilości godzin prowadzonych zajęć z ramowymi planami nauczania 2. liczba godzin realizowanych na poszczególnych przedmiotach i edukacjach, 3. frekwencja uczniów, 4. ilość finalistów, laureatów, 5. ilość imprez i uroczystości szkolnych, 6. liczba wycieczek, 7. ilość uczniów w konkursach, olimpiadach, 8. ilość zajęć pozalekcyjnych, kół zainteresowań

6 MONITORING JAKOŚCIOWY 1. osiągnięcia edukacyjne uczniów potwierdzone przez a) wyniki egzaminów zewnętrznych b) wyniki egzaminów próbnych c) wyniki testów diagnozujących wiedzę i umiejętności d) wyniki analiz ocen śródrocznych i rocznych 2. aktywność uczniów na lekcji, 3. pozaszkolna aktywność twórcza, 4. relacje interpersonalne uczniów, 5. dokonania wychowawcze nauczycieli,

7 MONITORING ORGANIZACYJNY: wypełnianie zalecanych warunków i sposobu realizacji podstawy programowej. Zebranie rady pedagogicznej w sierpniu powinno zaowocować istotnymi działaniami, które można wykorzystać przy monitorowaniu wdrażania i realizacji nowej podstawy programowej kształcenia w zawodach.

8 Co na radzie pedagogicznej? Prowadząc radę pedagogiczną warto omówić i przyjąć narzędzia do planowania i rozliczania realizacji minimalnej ilości godzin z danego przedmiotu i wszystkich przedmiotów w szkole na dany etap edukacyjny.

9 Nauczyciel winien zaplanować realizację godzin na 32(ZSZ)/33 lub 30(T) /31 tygodnie w ciągu roku. Łączna liczba godzin zaplanowanych na 33 tygodnie do realizacji w ciągu roku będzie nieco większa od minimalnej liczby godzin wskazanej prze MEN, co zapewni szkole bezpieczną ich realizację.

10 Zadania dyrektora 1) Podjęcie decyzji o planowaniu realizacji minimalnej ilości godzin w roku szkolnym (za pomocą rozkładów materiału, planów kierunkowych, planów wynikowych). 2) Zaplanowanie i obserwacja zajęć prowadzonych przez nauczycieli pod kątem realizacji treści z podstawy programowej (realizacja gł. umiejętności przedmiotowych i umiejętności szczegółowych z realizowanych treści danego przedmiotu), opracowanie lub modyfikacja /w zespołach / arkuszy obserwacji.

11 3) Zaplanowanie podsumowania realizacji podstawy programowej na koniec cyklu kształcenia (można za pomocą oświadczenia nauczyciela, które potwierdza, że cele i umiejętności określone w podstawie programowej w poszczególnych klasach w cyklu kształcenia zostały przez nauczyciela zrealizowane w ramach nauczanego przedmiotu) lub na podstawie krótkiego badania za pomocą ankiety, którą wypełniają nauczyciele. 4) W protokole rady pedagogicznej raz/dwa razy w roku umieszczenie zapisu dotyczącego podsumowania realizacji podstawy programowej. 5) Zestawienie wniosków z realizacji podstawy programowej dokonywanej przez nauczycieli z wynikami egzaminów zewnętrznych i z wnioskami z prowadzonego nadzoru pedagogicznego.

12

13 Przykład procedury do monitorowania realizacji podstawy programowej Przykład

14 Piotr Cymanowski

15 Blok III - Tworzenie planu nauczania/rozkładu nauczania w oparciu o podstawę programową/program nauczania Nauczyciele, Przewodniczący Zespołów Przedmiotowych, Kierownicy Szkolenia Praktycznego.

16 Plan dydaktyczny (rozkład materiału czy plan wynikowy) ułatwia pracę nauczycielowi pozwala na: planowanie pracy dydaktycznej w poszczególnych zespołach klasowych, dostosowanie treści edukacyjnych do możliwości uczniów i specyfiki szkoły.

17 Dokument ten napisany jest najczęściej w formie tabelarycznej i zawiera np. następujące informacje: tematy lekcji, ilość godzin przewidzianych na ich realizację, metody i formy pracy, pomoce dydaktyczne itp. Jednak obecnie odchodzi się już od pisania tradycyjnych rozkładów nauczania i zaleca sformułowanie wymagań edukacyjnych w formie planu wynikowego.

18 To co w zasadniczy sposób różni oba te dokumenty to fakt, że rozkład materiału nauczania nastawiony był na pełną realizację materiału nauczania, a plan wynikowy jest nastawiony na wynik efektu kształcenia. Punktem wyjścia dla opracowywania planu wynikowego powinny być sprecyzowane na początku etapu kształcenia wymagania edukacyjne

19 Plan wynikowy czyli wykaz zamierzonych efektów kształcenia Plan wynikowy musi powstać w szkole i powinien uwzględniać miejscowe uwarunkowania: możliwości uczniów, nauczycieli, a także zasobów materialnych i organizacyjnych.

20 W planie wynikowym powinny się znaleźć zapisy określające: treści kształcenia, cele nauczania, wymagania edukacyjne na poszczególne poziomy (np. podstawowy i ponadpodstawowy) sposoby sprawdzania osiągnięć uczniów

21 Dokonując analizy i syntezy treści nauczania trzeba pamiętać, że koniecznie należy dobierać materiał nauczania do celów kształcenia. Nigdy odwrotnie! Treści, jakie zamierzamy umieścić w planie wynikowym powinny zostać sformułowane operacyjnie.

22 1. wiedzieć, czyli: a) potrafi wymienić i zdefiniować b) prawidłowo nazywa c) potrafi wyliczyć, zidentyfikować 2. rozumieć, czyli: a) umie wyjaśnić różnice b) potrafi streścić c) rozumie i umie wyjaśnić związki d) wyjaśnia zastosowanie Zakładamy, że uczeń powinien: 3. stosować wiadomości, czyli: a) potrafi porównać b) samodzielnie układa c) planuje własne działania d) stosuje w praktyce 4. rozwiązywać problemy, czyli: a) umie analizować b) proponuje sformułowanie c) rozpoznaje d) proponuje rozwiązanie

23 TREŚCI NAUCZANIA oczekiwane nie później niż na koniec etapu edukacyjnego USZCZEGÓŁOWIONE EFEKTY KSZTAŁCENIA: EFEKTY KSZTAŁCENIA WŁAŚCIWE DLA DANEGO ZAWODU UJĘTE W KWALIFIKACJACH WYODRĘBNIONYCH W ZAWODZIE EFEKTY KSZTAŁCENIA WSPÓLNE DLA ZAWODÓW W RAMACH OBSZARÓW KSZTAŁCENIA EFEKTY KSZTAŁCENIA WSPÓLNE DLA WSZYSTKICH ZAWODÓW W TYM KOMPETENCJE PERSONALNE I SPOŁECZNE

24 Stopień opanowania treści programowych i wymagań każdorazowo przekładają się na ocenę. Najprostszy podział wymagań to podział dwustopniowy: a) wymagania podstawowe b) wymagania rozszerzone. Pamiętajmy (jak napomina Niemierko) by nauczyciel budujący wymagania programowe stosował strategię: Bez czego jeszcze - z tego, co zapisane w dokumencie, uczeń może dać sobie radę w dalszej nauce szkolnej i w życiu? Musi eliminować niekonieczne elementy treści, tak by wymagania podstawowe były małą częścią wymagań pełnych. By stanowiły raczej 10-30% niż 60-90% ogółu, jeżeli potraktujemy wymagania jako policzalne. (Między oceną..., s ). Niemierko zaleca: Ustalając wymagania, dokonujemy ostatecznej selekcji elementów treści nauczania, rozsądnie zmniejszając ich liczbę i przyjmując pełną odpowiedzialność za nie w dalszych etapach procesu dydaktycznego. Ustalenie wymagań programowych jest ostatnią okazją powstrzymania nadmiernych oczekiwań wobec uczniów i pozbycia się niejasności w doborze treści. (Między oceną..., s. 120).

25 Liczba wydzielanych przez nauczyciela poziomów waha się od dwóch do pięciu i jest ściśle związana ze skalą stopni szkolnych. Spełnienie wymagań koniecznych (K) pozwoli na uzyskanie przez ucznia oceny dopuszczający, podstawowych (P) -- dostateczny, rozszerzających (R) - - dobry, dopełniających (D) -- bardzo dobry, a wykraczających (W) -- celujący. W działaniach szkolnych przyjęła się praktyka podziału wymagań na podstawowe (P) i pełne, in. ponadpodstawowe (PP), bądź na P, R i D.

26 Cechy dobrego planu Powinien on uwzględniać następujące kategorie: 1) kategorię idei - plan winien być celowy, spójny wewnętrznie i zupełny; 2) kategorię czasu - plan winien być długodystansowy (długofalowy), a jednocześnie terminowy; 3) kategorię rozumu - plan winien być racjonalny, wykonalny, operatywny i szczegółowy;

27 4) kategorię komunikatywności - plan winien być komunikatem zrozumiałym dla wszystkich zainteresowanych osób; 5) kategorię zmiany - plan winien być elastyczny, umożliwiając wprowadzanie poprawek w wyniku nabywanych w trakcie jego realizacji doświadczeń. 6) kategorię sukcesu - plan winien być skonstruowany tak, by umożliwić zarówno planującemu, jak i podmiotom jego działań, szansę na sukces.

28 Analizując stworzony przez siebie plan wynikowy pamiętaj, że nie zmieściłeś w nim opisu wszystkich pożądanych zachowań ucznia, a jedynie te, które dają się obserwować i są mierzalne. Planowanie wynikowe uzupełniane powinno być przez planowanie działań wychowawczych oraz codzienne, związane z projektowaniem lekcji, planowanie metodyczne!!!

29 Zanim zaczniesz konstruować plan dydaktyczny (bez znaczenia - kierunkowy, wynikowy czy metodyczny) odpowiedz sobie na pytania: 1) Jakie zadania stawiam przed uczniami? Czy wszystkie one są równie łatwo wykonalne? 2) Jakie są kryteria (jakościowe i ilościowe) osiągnięcia sukcesu przez każdego z uczniów? 3) Czy zweryfikowałem powyższe ustalenia w praktyce? (tu także: Czy uzgodniłem je z uczniami?, a więc: Czy zadania postawione przed uczniami są wykonalne i akceptowane przez nich?)

30 4) Jakie przewiduję efekty zaplanowanej pracy? Jak to sprawdzę? Czy moje działania wpisują się w ideę wspierania ucznia w jego rozwoju? 5) Z wykorzystaniem jakich metod pragnę osiągnąć założone efekty? 6) Czy jestem skłonna/y do wprowadzania zmian w trakcie realizacji mego planu? 7) Jak zamierzam dowieść wykonania zadań edukacyjnych przez uczniów? W jaki sposób, po co, dla kogo i w jakim celu i kiedy zbadam, przeanalizuję, zinterpretuję i zaprezentuję ich sukcesy i porażki? 8) Czy i w jaki sposób wpłynie to na dalszy przebieg procesu kształcenia moich uczniów?

31

32 BŁĘDY W PLANOWANIU ZAJĘĆ DYDAKTYCZNYCH Wyszczególnienie Formalizacja planowania Materializm dydaktyczny Zbyt wysokie wymagania Przecenianie czynności metodycznych nauczyciela Uzasadnienie brak otwartości na zmianę, kreatywności, trzymanie się wzorów, nieumiejętność korzystania z własnych i cudzych doświadczeń. lekceważenie planowania kierunkowego; porcjowanie materiału według podręcznika, dopisywanie celów kształcenia (poznawczego, kształcącego, a szczególnie wychowawczego) jako swoistej ozdoby do gotowego materiału nauczania. spełnienie wymagań podstawowych przez ucznia uzależnione jest od dodatkowego wkładu pracy poza lekcjami (najczęściej wiąże się to także z pomocą z zewnątrz, np. korepetycjami, lektoratami). uczniom pozostaje jedynie podążanie za nauczycielem w taki sposób, by nie zakłócać jego planu; ich samodzielność i rzeczywiste osiąganie celów schodzi na plan dalszy. Z wykorzystaniem: B. Niemierko, Między oceną...

33 Zadanie do wykonania grupa A: Proszę opracować procedurę monitorowania realizacji podstawy programowej. Powinna ona uwzględniać: cel i zakres procedury, tryb postępowania, dokumenty powiązane. Zadanie do wykonania grupa B: Proszę zaprojektować układ planu dydaktycznego w zakresie realizacji kształcenia zawodowego teoretycznego/praktycznego dla nowej podstawy programowej kształcenia zawodowego.

34 Piotr Cymanowski