Projekt Kapitał ludzki i społeczny jako czynniki rozwoju regionu łódzkiego"

Transkrypt

1 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Poddziałanie Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki

2 Prof. dr hab. Ewa Rokicka mgr Bartłomiej Kacper Przybylski

3 Pojęcie kapitału ludzkigo (human capital) Diagnoza zasobów i typów kapitału ludzkiego oraz ich przestrzenne zróżnicowanie Kapitał ludzki a położenie materialne badanych i poziom rozwoju ekonomicznego powiatów w regionie łódzkim Pojęcie jakości życia (quality of life) Jakość życia mieszkańców województwa łódzkiego Kapitał ludzki a jakość życia

4 Pojęcie kapitału ludzkiego występowało już w pracach osiemnastowiecznego szkockiego ekonomisty Adama Smitha. Jednak dopiero w późnych latach 50. i 60. dwudziestego wieku pojawiło się jako pojęcie ekonomiczne. M.in. Theodore Schultz zaczął używać metafory kapitału, aby wyjaśnić rolę edukacji i kompetencji w generowaniu koniunktury i wzrostu gospodarczego. W teorii ekonomicznej pojawiło się w 1975 r. za sprawą noblisty z zakresu ekonomii Gary ego S. Beckera.

5 W przeprowadzonym badaniu kapitał ludzki został zdefiniowany jako ogół dyspozycji osobowościowych, wiedzy i umiejętności, jakimi dysponuje dana jednostka oraz potencjału zawartego w każdym człowieku, określającym zdolności do pracy, adaptacji do zmian w otoczeniu, oraz możliwości kreacji nowych rozwiązań a zatem są to wszelkie zasoby, którymi dysponuje jednostka ludzka jako indywiduum. Definicja nawiązuje do Sena (1993) koncepcji capabilities( Robeyns 2005) poprzez wprowadzenie dodatkowych wskaźników.

6 indyjski ekonomista i laureat Nagrody Nobla

7 Operacyjnymi wskaźnikami kapitału ludzkiego w naszym badaniu były: subiektywna ocena stanu zdrowia mieszkańców woj. łódzkiego, charakterystyka poziomu wykształcenia mieszkańców woj. łódzkiego, umiejętności i kompetencje obywatelskie, dodatkowe umiejętności pozwalające na lepsze pełnienie ról zawodowych i efektywniejszą rywalizację na rynku pracy. Wyróżniono cztery grupy wskaźników identyfikujące cztery rodzaje zasobów kapitału ludzkiego oraz wskaźniki pierwotne mierzące ich poziom.

8 Grupa wskaźników Poziom wykształcenia Wskaźniki pierwotne Jakie ma P. wykształcenie? Projekt Co Kapitał najwyżej ludzki gimnazjalne i społeczny jako i niepełne czynniki rozwoju średnie regionu łódzkiego" Zasadnicze zawodowe Średnie ogólnokształcące i średnie zawodowe Policealne, pomaturalne Wyższe licencjackie, inżynierskie i magisterskie Dodatkowe umiejętności Czy ukończył(a) P. jakiś kurs / kursy zawodowe lub szkolenie / szkolenia? 1 Tak, 0- Nie. Czy potrafi P. łatwo porozumiewać się w sprawach codziennych i zawodowych w jakimś języku obcym? 1 Tak, 0- Nie. Czy ma P. prawo jazdy? 1 Tak, 0- Nie. Czy i jak często korzysta P. z Internetu? 1 Tak, 0- Nie. Jak ocenia P. swoje umiejętności w posługiwaniu się komputerem? 1. Moje umiejętności są wyższe niż potrzeby związane z posługiwaniem się komputerem, Moje umiejętności są wystarczające do potrzeb związanych z posługiwaniem się komputerem, Odczuwam pewne braki umiejętności w posługiwaniu się komputerem. 0 - Korzystanie z komputera sprawia mi duże trudności, Nie korzystam z komputera.

9 Stan zdrowia W jakim stopniu P. stan zdrowia ogranicza P. codzienne funkcjonowanie? Projekt Kapitał ludzki i społeczny jako czynniki rozwoju regionu łódzkiego" Ze względu na stan zdrowia nie mogę sam sobie poradzić z większością czynności dnia codziennego. Ze względu na stan zdrowia mogę wykonywać tylko nieliczne czynności dnia codziennego. Są takie czynności dnia codziennego, które ze względu na stan zdrowia mogę wykonywać, ale są też takie, których nie mogę wykonywać. Ze względu na stan zdrowia nie mogę wykonywać tylko niektórych czynności życia codziennego. Mój stan zdrowia pozwala mi robić wszystko co chcę.

10 Wiedza obywatelska Badana poziomem znajomości pięciu, wybranych dziedzin prawa. A. Znajomość praw pracowniczych: Ile dni urlopu na żądanie przysługuje pracownikowi w ciągu roku? Czy pracownicy chcący założyć związek zawodowy w prywatnej firmie, muszą uzyskać na to zgodę Projekt pracodawcy? Kapitał ludzki i społeczny jako czynniki rozwoju regionu łódzkiego" Czy pracodawca może przedłużyć dzienny czas pracy o czas wykorzystany przez pracownika na przerwę śniadaniową lub obiadową? Ile godzin wynosi tygodniowy czas pracy? B. Znajomość praw pacjenta: Czy pacjent w każdym przypadku ma prawo dostępu do dokumentacji medycznej dotyczącej jego stanu zdrowia oraz udzielonych muświadczeń? Czy pacjent ma prawo żądać od lekarza prowadzącego, aby ten zasięgnął opinii innego lekarza w sprawie jego stanu zdrowia? Do jakiej instytucji pacjent może złożyć skargę na niewłaściwe postępowanie lekarza lub pielęgniarki? Czy podczas wizyty w gabinecie lekarskim, osoba bliska ma prawo przebywać wspólnie z pacjentem? C. Znajomość praw konsumenta: Jaka instytucja zajmuje się ochroną praw konsumenta? Czy składka na ubezpieczenie OC dla kierowców jest taka sama w przypadku każdego posiadacza samochodu? Czy sprzedawca ma obowiązek przyjąć zawsze zwrot zakupionego towaru? Czy klient może odstąpić od umowy kredytowej z bankiem? D. Znajomość prawa rodzinnego: Czy dzieci mają obowiązek płacenia alimentów na rodziców, jeśli znaleźli się oni w trudnej sytuacji? Czy matka i ojciec mogą się podzielić urlopem wychowawczym? Czy istnieje taki przepis prawa, który nakazuje, aby w przypadku rozwodu opiekę nad dziećmi przekazać matce? W jakim wieku mężczyzna może zawrzeć związek małżeński? E. Znajomość praw politycznych: Jaka instytucja zajmuje się sprawami łamania praw obywatelskich? W jakim wieku obywatel może kandydować w wyborach na prezydenta państwa? Czy każdy obywatel ma prawo wstępu na posiedzenie rady miasta/gminy? Ilu posłów wchodzi w skład Sejmu? Dla wszystkich pytań przyjęto, że: 1 respondent udzielił poprawnej odpowiedzi na pytanie, 0 respondent udzielił błędnej odpowiedzi na pytanie lub nie udzielił odpowiedzi.

11 Poszczególne grupy wskaźników tworzyły subskale: skalę poziomu wykształcenia (1-5) pkt. skalę dodatkowych umiejętności (0-5)pkt. skalę zdrowia (1-5) ptk. skalę poziomu wiedzy obywatelskiej (0-20)pkt. Subskale zestandaryzowano i zsumowano ich wartości. W rezultacie uzyskano syntetyczną skalę kapitału ludzkiego i przeanalizowano jej rozkład w zbiorowości badanej według miejsca zamieszkania. Wielkość współczynnika Alfa Cronbacha dla rzetelności syntetycznej skali kapitału ludzkiego wynosiła 0,668 co uznać należy za satysfakcjonujący rezultat dla posługiwania się takim narzędziem pomiaru.

12

13

14 Znajomość prawa Poziom wykształcenia 1 0,5 0-0,5-1 -1,5-2 Dodatkowe umiejętności Zdrowie

15 Przestrzenne zróżnicowanie zasobów kapitału ludzkiego Najwyższe wartości na skali kapitału ludzkiego uzyskali mieszkańcy powiatu łaskiego. Wysokie wartości zanotowano również w powiatach bełchatowskim i pajęczańskim. Najniższe wartości na skali kapitału ludzkiego odnotowano w przypadku mieszkańców powiatu wieruszowskiego. Niskie wartości uzyskały również powiaty kutnowski i brzeziński.

16

17 Ważnym celem przeprowadzonego badania była ocena zależności między poziomem/jakością kapitału ludzkiego a poziomem rozwoju powiatów. Kapitał ludzki oceniono wykorzystując informacje na temat zdrowia, wykształcenia, kwalifikacji i wiedzy z zakresu prawa mieszkańców powiatów województwa. Do oceny poziomu rozwoju regionalnego wykorzystano miejsce powiatu w rankingu.

18 Tabela1. Wartości współczynników korelacji Pearsona dla syntetycznej skali zasobów kapitału ludzkiego oraz zmiennych położenia ekonomiczno-społecznego mieszkańców i pozycji powiatów w rankingu rozwoju ekonomicznego*. Zmienne zależne Syntetyczna skala zasobów kapitału ludzkiego R Pearsona p. Miejsce powiatu w rankingu ekonomicznym 0,102 p 0,000 Osiągane dochody 0,164 p 0,000 Powierzchnia zajmowanego mieszkania 0,066 P 0,003 Liczba lat pozostawania bez pracy -0,094 p 0,000 Ilość luksusowych dóbr trwałych w gospodarstwie domowym respondenta 0,452 p 0,000 *Obliczenia własne na podstawie danych uzyskanych w badaniu surveyowym w 2010 roku (N=2006).

19 Pojęcie jakość życia jest obecne w wielu dziedzinach nauki, począwszy od filozofii, po socjologię, ekonomię, psychologię, medycynę oraz politykę. Nie jest terminem mierzalnym, bezpośrednio obserwowalnym, dlatego też cechuje go dowolność w interpretowaniu oraz wieloznaczność i niedookreślenie. Jest pojęciem potrzebnym w praktyce naukowej, mimo swojej otwartości i trudności w sprecyzowaniu.

20 Korzystając z tej skali, na której 1 oznacza okropne życie, 4 ani dobre, ani złe, 7 zaś wspaniałe życie, proszę ocenić jakie było P. dotychczasowe życie?

21

22

23 Tabela1. Wartości współczynników korelacji Pearsona dla skali zadowolenia z dotychczasowego życia oraz zmiennych położenia ekonomiczno-społecznego mieszkańców powiatów województwa łódzkiego*. Zmienne zależne Syntetyczna skala zasobów kapitału ludzkiego R Pearsona p. Posiadany kapitał ludzki 0, 263 p 0,000 Osiągane dochody 0,012 p 0,580 Powierzchnia zajmowanego mieszkania 0,107 P 0,000 Liczba lat pozostawania bez pracy 0,129 p 0,000 Liczba luksusowych dóbr trwałych w gospodarstwie domowym respondenta 0,114 p 0,000 *Obliczenia własne na podstawie danych uzyskanych w badaniu surveyowym w 2010 roku (N=2006).

24

25 Alfa Cronbacha=0,840

26

27 Tabela1. Wartości współczynników korelacji Pearsona dla skali zadowolenia z dotychczasowego życia oraz zmiennych położenia ekonomiczno-społecznego mieszkańców powiatów województwa łódzkiego*. Zmienne zależne Syntetyczna skala zasobów kapitału ludzkiego R Pearsona p. Posiadany kapitał ludzki 0, 408 p 0,000 Osiągane dochody 0,032 p 0,222 Powierzchnia zajmowanego mieszkania 0,146 P 0,000 Liczba lat pozostawania bez pracy 0,129 p 0,000 Liczba luksusowych dóbr trwałych w gospodarstwie domowym respondenta 0,146 p 0,000 *Obliczenia własne na podstawie danych uzyskanych w badaniu surveyowym w 2010 roku (N=2006).

28 Obiektywny i subiektywny aspekt określania jakości życia. Projekt Kapitał ludzki i społeczny jako czynniki rozwoju regionu łódzkiego" Obiektywny i subiektywny aspekt określania jakości życia

29 V Kramera=0,402, p 0,000

30 Zasoby kapitału ludzkiego a subiektywna ocena jakości życia Można wyróżnić następujące grupy powiatów: Powiaty o wysokim poziomie zasobów kapitału ludzkiego i wysokiej subiektywnej ocenie jakości życia prezentowanej przez ich mieszkańców; Powiaty o wysokim poziomie zasobów kapitału ludzkiego i niskiej subiektywnej ocenie jakości życia prezentowanej przez ich mieszkańców; Powiaty o niskim poziomie zasobów kapitału ludzkiego, ale wysokiej subiektywnej ocenie jakości życia prezentowanej przez ich mieszkańców; Powiaty o niskim poziomie zasobów kapitału ludzkiego i niskiej subiektywnej ocenie jakości życia prezentowanej przez ich mieszkańców;

31

32 Zasoby kapitału ludzkiego a subiektywna ocena jakości życia Do powiatów o wysokim kapitale ludzkim i wysokiej ocenie jakości życia należy zaliczyć powiaty: piotrkowski ziemski, bełchatowski, łódzki wschodni, zduńskowolski, sieradzki i miasto Łódź. Do powiatów o niskich zasobach kapitału ludzkiego oraz niskiej ocenie jakości życia należy zaliczyć powiaty: kutnowski, poddębicki, zgierski, brzeziński, opoczyński i radomszczański.

33 Zasoby kapitału ludzkiego a subiektywna ocena jakości życia Powiaty o wysokim kapitale ludzkim, ale niskiej ocenie jakości życia to: pajęczański, łaski, tomaszowski i miasto Piotrków Trybunalski. Powiaty o niskim kapitale ludzkim, ale wysokiej ocenie jakości życia to: wieluński, wieruszowski, łęczycki i skierniewicki ziemski. Powiatów pabianickiego, łowickiego, rawskiego i miasta Skierniewice nie można jednoznacznie zaklasyfikować do żadnej z wyżej wymienionych kategorii uzyskiwały one średnie wyniki tak zasobów kapitału ludzkiego, jak i oceny jakości życia.

34 Zasoby kapitału ludzkiego a subiektywna ocena jakości życia O ile rozkład przestrzenny zasobów kapitału ludzkiego pozwala na wskazanie podregionów dysponujących wyższymi (podregion piotrkowski i sieradzki) i niższymi (podregion skierniewicki) zasobami kapitału ludzkiego, to pomiar subiektywnej jakości życia nie uwidacznia tak wyraźnego podziału województwa łódzkiego. Również zestawienie dwu wartości (zasoby kapitału ludzkiego i ocena jakości życia) nie prowadzi do ujawnienia wyraźnej struktury przestrzennej poszczególnych typów powiatów.