Emocje dziecka Wiemy zbyt wiele, a czujemy zbyt mało. A przynajmniej odczuwamy zbyt mało twórczych emocji, z których wyrasta dobre życie.

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Emocje dziecka Wiemy zbyt wiele, a czujemy zbyt mało. A przynajmniej odczuwamy zbyt mało twórczych emocji, z których wyrasta dobre życie."

Transkrypt

1 Emocje dziecka Wiemy zbyt wiele, a czujemy zbyt mało. A przynajmniej odczuwamy zbyt mało twórczych emocji, z których wyrasta dobre życie. Benjamin Disraeli 1

2 Wszyscy ludzie niezależnie od wieku przeżywają te same emocje. Są one zdrowym i niezbędnym sygnałem pomagającym w rozpoznawaniu swoich potrzeb. Komunikują w sposób szybki i automatyczny, co się dzieje z daną osobą wewnątrz jej organizmu i w relacji ze środowiskiem. Czego jej brakuje, co zagraża, że warto coś zrobić, żeby było lepiej. Emocje mogą każdego doprowadzić do odpowiedzi na podobne pytania, o ile tylko nauczy się z nimi współpracować. Jeśli zamiast uciekać od tego, co czuje, nauczy się tolerować napięcie i odczytywać sygnały, które odbiera. Uczucia mają swoją wewnętrzną logikę i nie powstają przypadkowo. Bycie w kontakcie z drugim człowiekiem i spojrzenie z jego punktu widzenia pozwala odnaleźć klucz, dzięki któremu nieracjonalne zachowanie nabiera sensu. Uczucia nie poddają się łatwo tłumaczeniu i argumentowaniu. Trudno jest przekonać kogoś do tego, że powinien czuć się bezpiecznie, jeśli się tak nie czuje. Albo namówić, żeby się cieszył, chociaż jest smutny. Można jedynie dać drugiej osobie odczuć, że jest się przy niej, że rozumie się to, co się z nią dzieje i okazać akceptację. Kiedy komunikat zostanie nadany i odczytany, przeważnie słabnie albo całkowicie odchodzi w przeszłość. Emocje mają duże znaczenie w komunikacji między ludźmi. Nauka odczytywanie emocji innych jest ważnym elementem rozwoju społecznego. Czasem rodzice chcą uchronić dzieci przed przeżywaniem trudnych emocji i stosują różne taktyki: ignorują to, co dzieje się z dzieckiem lub tłumaczą mu, czemu jego uczucia są bez sensu usuwają każde źródło frustracji, które pojawia się w życiu dziecka odgadują życzenia dziecka odwracają uwagę od trudnych uczuć 2

3 W miarę upływu czasu dziecko ma coraz lepszą pamięć i koncentrację na cel, do którego dąży. Coraz trudnej jest odwrócić jego uwagę. Bywają dzieci, u których próba zajęcia ich czymś innym, gdy płaczą lub się złoszczą, wywołuje wściekłość, bo dziecko czuje się niezrozumiane. Zachowanie, które nie działa w zetknięciu z trudnymi emocjami jest również tłumaczenie, argumentowanie. Zdarza się, że rodzice nie wspierają dzieci w przeżywaniu trudnych emocji, ponieważ chcą żeby były twarde. Chcą je zahartować. Obawiają się, że w dorosłym życiu nikt nie będzie w podobny sposób się nad nimi rozczulał. Tymczasem im więcej obojętności i mniej wsparcia, tym dziecko staje się słabsze. Tym bardziej czuje, że nie powinno się spodziewać niczego dobrego. Tym trudniej jest mu protestować, kiedy ktoś mu robi krzywdę i prosić o pomoc. Zaufanie do własnych emocji jest podstawą dobrego funkcjonowania człowieka. Dziecko, które akceptuje siebie i rozumie to, co czuje, rozumie, skąd biorą się jego emocje, nie boi się komunikować ich i prosić o pomoc. Potrafi pokazać, kiedy nie podoba mu się to, co je spotka. Są też rodzice, którzy są zalewani przez emocje dziecka. Kiedy dziecko się przewróci, płaczą bardziej niż ono, a kiedy się złości, sami zaczynają odczuwać złość. Zarażają się emocjami i trudno jest im odróżnić własne emocje od przeżywanych przez dziecko. Takie reagowanie na dziecięce emocje nie daje mu wsparcia, ponieważ rodzic koncentruje się wtedy bardziej na radzeniu sobie ze swoimi własnymi przeżyciami niż na dziecku. Inni rodzice ignorują przeżycia dziecka lub je lekceważą. Dają dziecku do zrozumienia, że jego emocje i przeżycia są nieadekwatne do sytuacji, że są nienormalne. Czasem to niezwracanie uwagi na przeżycia dziecka jest tak silne, że dziecko nie uczy się, co się z nim dzieje i musi radzić sobie przez wyparcie i stłumienie emocji. Są też dorośli, którzy karzą dzieci za okazywanie i przeżywanie emocji. Przekazują dziecku komunikat, że dobre dzieci nie złoszczą się, nie płaczą, nie okazują radości w zbyt energiczny sposób. Dają dziecku do zrozumienia, że ich akceptacja jest zależna od tego, czy dziecko odpowiednio czyli spokojnie się zachowuje. 3

4 Rodzic, który wspiera dziecko w przeżywaniu emocji, akceptuje je. Traktuje poważnie to, co jest poważne dla dziecka (nie mówi więc: nie bój się, nic się nie stało, to nie powód, żeby się złościć). Stara się towarzyszyć dziecku w przeżywaniu zarówno tych trudnych jak i pozytywnych emocji. Potrafi też odróżniać emocje dziecka od swoich, a kiedy czuje, że nie radzi sobie z tym, co się z nim dzieje, bierze za to odpowiedzialność i nie wymaga od dziecka, żeby poradziło sobie z jego złością i smutkiem. Źródłem największego stresu są dla człowieka zawsze inni ludzie. Człowiek z przykrymi doświadczeniami związanymi z działaniem innej osoby radzi sobie dużo gorzej niż z wydarzeniami, które spowodowane są przez czynniki pozaludzkie. Rodzic, który krzyczy na dziecko po to, żeby się nie przewróciło albo daje mu karę za to, że o mało co nie stłukło szklanki, dostarcza dziecku o wiele więcej napięcia i trudnych uczuć, niż ten, który w podobnej sytuacji nie robi nic i pozwala na wypadek. Dodatkowo przeżywanie wszystkich uczuć i emocji jest ze sobą powiązane. Kiedy zaczyna się tłumić i blokować przeżywanie trudnych emocji, także te radosne przestają być tak intensywne. Jeśli dziecko nie będzie miało okazji, by nauczyć się smucić, bać czy złościć, to i cieszyć się może być mu trudniej. Przeżywanie intensywnych miłych emocji samotnie i w poczuciu bycia niezrozumianym ze swoim szczęściem jest dla dziecka niemal tak samo stresujące, jak samotny strach, smutek, czy złość. W regulacji miłych uczuć tak samo pomaga wyrażanie ich i wspólne przeżywanie. Tu, przydaje się dorosły, który potrafi razem z dzieckiem głośno śmiać się, skakać, czy tańczyć z radości. Jeśli natomiast rodzić reaguje na żywiołową radość dziecka złością lub niepokojem, mówiąc: co się tak głupio cieszysz, może ono stracić zaufanie do własnych odczuć i reakcji. Jeśli rodzic ma wrażenie, że dziecko nie do końca od razu komunikuje swoje emocje, to warto spróbować odczekać i wytrzymać, aż dziecko samo zakomunikuje, że jest mu trudno. Poczekać, aż samo zgłodnieje, zamiast pytać o to co chwilę. Nie pomagać, jeżeli dziecko o tę pomoc nie prosi. W 4

5 momentach, gdy dla dziecka szczególnie istotna jest niezależność i podejmowanie samodzielnych decyzji, nadmierna troska może prowadzić do tego, że dziecko będzie odmawiać nawet tego, czego potrzebuje. Nie założy kurtki, bo mama kazała i nie położy się spać, choć jest już bardzo śpiące. Emocje są bardzo ważnym elementem komunikacji. Przeżywanie emocji wspólnie z dzieckiem jest niezbędnym elementem zaspokajania jego potrzeby bycia bezpiecznym i zrozumianym. Dzielenie wspólnych przeżyć, także intensywnej radości, bycie razem, kiedy dzieje się coś ważnego, jest też jednym z najpotężniejszych sposobów na pogłębianie i pielęgnowanie więzi. Nauka rozumienia wszystkich swoich emocji i radzenia sobie z nimi pomaga dziecku zrozumieć innych ludzi wspierać ich, kiedy tego potrzebują. Buduje w nim wrażliwość i otwartość na drugiego człowieka. Kiedy pojawiają się trudne uczucia, warto na pewien czas odłożyć zajmowanie się innymi sprawami. Kiedy dziecko przeżywa trudne emocje, próby uzyskania od niego współpracy są najczęściej nieskuteczne. Im bardziej rodzicowi zależy na tym, żeby dziecko przestało płakać, krzyczeć, złościć się i posłuchało go, tym dziecku trudniej jest to zrobić. Zamiast tego warto zakomunikować dziecku rzeczywistą troskę, zająć się jego emocjami oraz nazwać je, ponieważ małe dzieci często nie rozumieją, co się z nimi dzieje. Przeżywanie emocji nie jest świadomą decyzją, wyborem. Nie jest czymś, co dziecko robi - jest czymś, co mu się przydarza. Emocje zalewają dziecko. Potrzebuje usłyszeć, że jego doświadczenia są normalne, są adekwatnym sposobem przeżywania trudnej sytuacji. Potrzebuje też doświadczyć tego, że w zetknięciu z emocjami dziecka dorośli nie tracą zdrowego rozsądku. Nie boją się go ani o nie, nawet wtedy, kiedy jest wściekłe, wystraszone, zrozpaczone i bardzo smutne. Kontakt fizyczny jest bardzo skutecznym sposobem wspierania dziecka przeżywającego silne emocje. Ma ono szansę wyciszyć się i odzyskać samokontrolę. Przytulanie może przybierać różne formy: trzymanie za rękę, przyłożenie dłoni do twarzy, uścisk. Aby jednak holding był pomocą dla dziecka, a nie naruszeniem jego 5

6 granic, rodzic musi być spokojny i zachowanie dziecka nie powinno wywoływać w nim złości tylko chęć pomocy. Dziecko rozumie, co rodzic mu oferuje i dobrowolnie przyjmuje jego pomoc, może krzyczeć i płakać, ale nie mówi: puść mnie, zostaw mnie w spokoju. Bywa też tak, że dziecko nie lubi się przytulać, kiedy przeżywa trudne emocje. Przyczyną mogą być dotychczasowe doświadczenia dziecka. Jeśli dorosły zaczyna złościć się na dziecko dlatego, że histeryzuje i wymusza albo czuje dużą bezradność i niepewność, to dziecko może nie chcieć się do niego przytulić. Aby zaproponować kontakt fizyczny, warto najpierw samemu poradzić sobie ze swoimi silnymi emocjami. Lepiej jest, kiedy dzieci wyrażają to, co czują, niż kiedy tego nie wyrażają. Ani uczucie, ani myśl, która wiąże się z tym uczuciem, nie znikają tylko dlatego, że dziecko nie ma przyzwolenia na głośne wypowiedzenie ich. Jeśli jedno dziecko myśli, że nienawidzi swojej siostry i ma ochotę ją zabić, a drugie mówi o tym rodzicom, to z nich dwojga to, które może swoje uczucia wyrazić swobodnie, ma większą szansą na poradzenie sobie z nimi i na to, że jego uczucia nie przerodzą się w destrukcyjne działania. Energia, która idzie za uczuciami dziecka, przeważnie wytraca się na tych trudnych dla wszystkich słowach. Wbrew pozorom, kiedy dostrzega się, uznaje i nazywa emocje dziecka, nie powoduje to, że one są silniejsze. Dziecko nie stanie się bardziej smutne lub nie zacznie bardziej się bać od tego, że nazwie głośno, co się z nim dzieje. Przeciwnie, kiedy staramy się pocieszać dziecko i mówimy mu: nic się nie stało, nie ma się czego bać, to nie jest powód do złości, dajemy dziecku komunikat, że to, co czuje, jest nie na miejscu. Taki komunikat wywołuje niepokój i sprawia, że dziecko przestaje się czuć bezpiecznie z samym sobą. Zawsze i każde dziecko może postawić rodzica w takiej sytuacji, że powie coś, czego trudno będzie słuchać. Wielu rodziców ma poczucie, że dziecko przychodząc do nich ze swoimi problemami, oczekuje pomocy, załatwienia sytuacji, zajęcia się problemem. Najczęściej jednak, dziecku bardziej chodzi o wysłuchanie, zaakceptowanie sposobu, w jaki dziecko patrzy na daną 6

7 sytuację (nie jako dobrego czy właściwego, tylko po prostu jako jego własnego, co nie oznacza, że rodzic musi podzielać punkt widzenia dziecka). Czasem najprostszą reakcją, od jakiej można zacząć trenowanie dawania dziecku wsparcia w podobnych sytuacjach, jest po pierwsze powtórzenie tego, co dziecko powiedziało: słyszę, że jesteś wściekły na swoją siostrę. A po drugie: słuchanie z zamkniętymi ustami lub z lakoniczną informacją: słyszę, co mówisz, przyjąłem do wiadomości. Istnieją cztery możliwe sposoby udzielania pierwszej pomocy dziecku posiadającemu kłopot: słuchanie go z pełną uwagą, określenie jego uczuć, zaakceptowanie ich oraz wyrażenie dziecka pragnień w formie fantazji. Dużo ważniejsze od słów jest jednak nastawienie do dziecka. Jeżeli nasza postawa nie będzie otwarta, wtedy cokolwiek byśmy powiedzieli, będzie przez nie traktowane jako nieszczere i sztuczne. Jak pomóc dzieciom, aby radziły sobie z własnymi uczuciami? (wg Faber i Mazlish) Dzieci potrzebują tego, aby ich uczucia były akceptowane i doceniane. 1. Słuchaj dziecka spokojnie i z uwagą. 2. Zaakceptuj jego uczucia. 3. Określ te uczucia. 4. Zamień pragnienia dziecka w fantazję. 7

8 ZAMIAST SŁUCHAĆ JEDNYM UCHEM, SŁUCHAJ DZIECKA BARDZO UWAŻNIE. Zamiast ignorować Rodzic ogląda telewizję Jaś mnie uderzył, słyszysz tato? Więc oddałem mu. On mnie znowu uderzył. Czy słyszysz? Słyszę, mów. On mnie uderzył! Słyszysz? Można się zniechęcić, próbując dotrzeć do kogoś, kto tylko udaje, że słucha. Słuchaj uważnie Jaś mnie uderzył, słyszysz tato? Więc ja mu oddałem. Wtedy on mnie znowu uderzył jeszcze mocniej. On jest podły. Rodzic słucha Wiesz co? Od dzisiaj będę się bawił z Adamem. On nie bije ludzi. Dużo łatwiej podzielić się swoimi kłopotami z ojcem, który rzeczywiście słucha. Nie musi wtedy nawet nic mówić. Często współczujące milczenie jest tym, czego dziecko oczekuje. ZAMIAST PYTAŃ I RAD, ZAAKCPETUJ UCZUCIA SŁOWAMI: OCH, MMM, ROZUMIEM Zdania typu: Wygląda na to, że jesteś wściekły, Musiało to być dla ciebie przykre, Wydaje mi się, że masz jakieś wątpliwości, czy iść na to przyjęcie, Widzę, że jesteś rozgoryczony z powodu tych lekcji, Wyjazd drogiego przyjaciela musi wytrącić z równowagi dają dziecku zadowolenie i wyzwalają w nim siłę do przezwyciężenia problemów. Starajmy się zatem powstrzymywać od dawania natychmiastowych rad : Mamo, jestem zmęczony To połóż się i odpocznij, Jestem głodny To zjedz coś. 8

9 Zamiast dawać rady, uznajmy i zaakceptujmy uczucia dzieci. Mam ochotę dać Krzyśkowi w nos. Wygląda na to, że jesteś zły. Miałbym ochotę uderzyć go w tę tłustą twarz. To jesteś aż tak wściekły na niego. Czy wiesz, co ten osioł zrobił? Wyrwał mi zeszyt na przystanku autobusowym i rzucił na ziemię. Zupełnie bez powodu. Hmm Założę się, że on myślał, iż ja byłem jednym z tych, którzy rozbili jego głupiego glinianego ptaka w pracowni plastycznej. Tak myślisz? Tak, cały czas kiedy płakał, patrzył na mnie. Ale ja tego nie zrobiłem. Ty wiesz, że tego nie zrobiłeś. No, nie zrobiłem tego celowo. To ten głupi Maciek pchnął mnie na tablicę. A więc Maciek cię pchnął. Tak. Wiele rzeczy spadło, ale zbił się tylko ten ptak. Nie chciałem go zniszczyć. Był ładny. Rzeczywiście nie chciałeś go zbić? Nie, ale on mi nie wierzy. Czy sądzisz, że nie uwierzyłby ci, gdybyś powiedział mu prawdę? Nie wiem. W każdym razie powiem mu bez względu na to, czy uwierzy mi, czy nie. Ale myślę, że powinien przeprosić mnie za rzucenie mojego zeszytu na ziemię. 9

10 Zamiast pytań i rad Ktoś ukradł mój nowy ołówek. Jesteś pewna, że go nie zgubiłaś? Nie, był na biurku, kiedy szłam do łazienki. A czego się spodziewałaś, jeżeli wszędzie rozrzucasz swoje rzeczy? Ten ołówek zginął już wcześniej. To nie pierwszy raz. Zawsze powtarzam ci: Trzymaj swoje rzeczy na biurku, ale ty nigdy nie słuchasz. Och, zostaw mnie w spokoju. Nie bądź zuchwała. Dziecku trudno jest myśleć prosto i konstruktywnie, kiedy ktoś pyta, gani lub radzi. Zaakceptuj uczucia Ktoś ukradł mój nowy ołówek. Och! Zostawiłam go na biurku, kiedy szłam do łazienki. Mmm To już trzeci raz ktoś mi go ukradł! Już wiem. Teraz kiedy będę wychodzić, schowam ołówek do szuflady. Rozumiem. Bardzo pomocne jest zwyczajne: Och, Mmm, Rozumiem. Takie słowa w połączeniu z wytężoną uwagą zachęcają dziecko do wyrażania własnych uczuć i myśli oraz szukania własnych rozwiązań. ZAMIAST ZAPRZECZAĆ UCZUCIOM, OKREŚL JE. Istnieje prosta zależność między dziecięcymi uczuciami a ich zachowaniem. Rodzice często nie akceptują odczuć swoich dzieci, mówiąc: Na pewno nic ci nie jest, Mówisz tak, bo jesteś zmęczony, Nie ma powodu, by się tak niepokoić. Zdecydowane zaprzeczanie odczuciom dziecka wprawia je w zakłopotanie i doprowadza do złości. Taka postawa powoduje również, że dziecko nie potrafi prawidłowo ocenić swoich uczuć nie wierzy im. 10

11 Rodzi: Mamo, jestem zmęczona. Nie jesteś zmęczona tylko niewyspana. (głośniej) Ale ja jestem zmęczona. Nie jesteś. Jesteś tylko trochę senna. Ubieramy się. (płacząc) Nie! Ja jestem zmęczona. Mamo, tutaj jest gorąco. Jest zimno. Nie zdejmuj swetra. Ale mi jest gorąco. Powiedziałam, nie zdejmuj swetra. Mi jest gorąco! Ten program telewizyjny był nudny. Nie, był bardzo interesujący. Był głupi. Był pouczający. Był do kitu. Nie wyrażaj się tak! Sytuacje tę pokazują, że uporczywie nie pozwalamy dziecku na wyrażanie swoich spostrzeżeń i staramy się przeforsować własne zdanie. Starajmy się pamiętać, że dziecko i rodzic mogą posiadać dwa różne zdania i odczucia na określony temat. Żadne z nich może nie mieć racji, ani się nie mylić Zamiast zaprzeczać uczuciom Mój żółw umarł. Jeszcze dzisiaj rano był żywy. Nie przejmuj się tak, kochanie. Określ uczucia Mój żółw umarł. Jeszcze dzisiaj rano był żywy. Och, to straszne. On był moim przyjacielem. Strata przyjaciela zawsze boli. 11

12 Dziecko płacze Nie płacz. To tylko żółw. Przestań! Kupię ci nowego żółwia. Nie chcę innego! Zachowujesz się niemożliwie. Kiedy usiłujemy nakłonić dziecko, aby odsunęło od siebie złe myśli, wydaje się ono jeszcze bardziej wytrącone z uwagi Nauczyłam go robić sztuczki. Ładnie się razem bawiliście. Codziennie go karmiłam. Bardzo dbałaś o tego żółwia.. Rodzice zwykle nie rozmawiają w ten sposób, ponieważ boją się, że rozmawiając z dzieckiem o jego uczuciach, mogą jeszcze pogorszyć sprawę. Okazuje się, że dziecko słysząc słowa o tym, czego doświadczyło, jest w pełni zadowolone. Czasem pragnie wyrazić swoje głębokie przeżycie. ZAMIAST WYJAŚNIEŃ I UZASADNIEŃ, ZAMIEŃ PRAGNIENIA DZIECKA W FANTAZJĘ. Możemy rekompensować dzieciom poprzez wyobraźnię tego, czego nie możemy im dać w rzeczywistości. Jednym ze sposobów działania na wyobraźnię jest puszczenie jej wodzy bez ograniczeń (lat 10) Potrzebuję nowy teleskop. Nowy teleskop? Dlaczego? Przecież ten, który masz, jest zupełnie dobry. To jest dziecięcy teleskop. On jest doskonały dla chłopca w twoim wieku. Nieprawda. Ja potrzebuję teleskop powiększający dwieście razy. A więc rzeczywiście potrzebujesz teleskop o dwustukrotnym przybliżeniu. 12

13 Tak, bo wtedy mógłbym obejrzeć kratery. Bardzo chciałbyś obejrzeć je z bliska. Właśnie. Wiesz, co ja bym chciał? Gdybym miał dosyć pieniędzy, chciałbym kupić ci taki teleskop. Nie, z twoim zainteresowaniem astronomią powinieneś mieć teleskop powiększający czterysta razy. Albo sześćset razy. Nawet osiemset razy Zamiast wyjaśniać Ja chcę chrupki! Nie mamy, kochanie. Ja chcę! Powiedziałam ci, że nie mamy. Ale mamy wspaniałe frytki. Ja chcę chrupki! Zachowujesz się okropnie! Czasami samo zrozumienie czyni rzeczywistość łatwiejszą do zniesienia. Zamień pragnienia w fantazję Ja chcę chrupki! Żałuję, ale nie mamy. Ale ja chcę! Słyszę, jak bardzo chcesz. Ale ja chcę teraz. Chciałabym mieć magiczną moc, aby wyczarować dla ciebie całe pudła Jeżeli dziecko domaga się czegoś, czego nie może otrzymać, dorośli zwykle logicznie tłumaczą, że tego nie mają. Często im usilniej tłumaczą, tym dzieci mocniej protestują. 13

14 Główne źródło informacji stanowiły książki: Agnieszki Stein Dziecko z bliska oraz Adele Faber, Elaine Mazlish Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały. Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły. Przygotowała Martyna Ozych pedagog specjalny w SSPI STO nr 100 w Warszawie 14

Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały. Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły.

Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały. Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły. SZKOŁA dla RODZICÓW Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały. Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły. (...) Dzieci potrzebują tego, aby ich uczucia były akceptowane i doceniane. Kto pyta nie błądzi. Jak pomóc

Bardziej szczegółowo

Dajmy dzieciom prawo do wyrażania uczuć

Dajmy dzieciom prawo do wyrażania uczuć Dajmy dzieciom prawo do wyrażania uczuć Źródło: Bajkowablog.tv Uczucia są podstawą rozwoju człowieka, wartościową i istotną częścią ludzkiej natury. Traktowane z należytą troską i szacunkiem mogą stać

Bardziej szczegółowo

Jak pomóc dzieciom, by radziły sobie z własnymi uczuciami

Jak pomóc dzieciom, by radziły sobie z własnymi uczuciami Jak pomóc dzieciom, by radziły sobie z własnymi uczuciami Zazwyczaj sami rodzice wiedzą, na co mogą pozwolić dziecku, a czego powinni mu odmawiać, mają określone wyobrażenia i cele, które zamierzają osiągnąć

Bardziej szczegółowo

JAK RADZIĆ SOBIE Z NASTOLATKIEM W SYTUACJACH KONFLIKTOWYCH?

JAK RADZIĆ SOBIE Z NASTOLATKIEM W SYTUACJACH KONFLIKTOWYCH? JAK RADZIĆ SOBIE Z NASTOLATKIEM W SYTUACJACH KONFLIKTOWYCH? Podstawowa zasada radzenia sobie w sytuacjach konfliktowych:,,nie reaguj, tylko działaj Rodzice rzadko starają się dojść do tego, dlaczego ich

Bardziej szczegółowo

Jesper Juul. Zamiast wychowania O sile relacji z dzieckiem

Jesper Juul. Zamiast wychowania O sile relacji z dzieckiem Jesper Juul Zamiast wychowania O sile relacji z dzieckiem Dzieci od najmłodszych lat należy wciągać w proces zastanawiania się nad różnymi decyzjami i zadawania sobie pytań w rodzaju: Czego chcę? Na co

Bardziej szczegółowo

Trudne emocje dziecka

Trudne emocje dziecka Trudne emocje dziecka 1. Akceptowanie emocji Zajmując się tematem emocji warto pamiętać, że ich występowanie jest naturalnym zjawiskiem w życiu każdego człowieka. Szczególnie w rozmowach z dziećmi należy

Bardziej szczegółowo

Jak pomóc dziecku radzić sobie z uczuciami?

Jak pomóc dziecku radzić sobie z uczuciami? Jak pomóc dziecku radzić sobie z uczuciami? Uczucia są podstawą rozwoju człowieka, wartościową i istotną częścią ludzkiej natury. Traktowane z należytą troską i szacunkiem mogą stać się podstawą dalszego

Bardziej szczegółowo

Komunikacja w rodzinie jako środek rozwoju kompetencji emocjonalnych i społecznych dzieci

Komunikacja w rodzinie jako środek rozwoju kompetencji emocjonalnych i społecznych dzieci Komunikacja w rodzinie jako środek rozwoju kompetencji emocjonalnych i społecznych dzieci dr Julia Kaleńska-Rodzaj Katedra Psychologii UP Krakowski Ośrodek Doradztwa dla Artystów KODA kalenska@up.krakow.pl

Bardziej szczegółowo

JAK KOMUNIKOWAĆ SIĘ SŁUCHAĆ I BYĆ WYSŁUCHANYM

JAK KOMUNIKOWAĆ SIĘ SŁUCHAĆ I BYĆ WYSŁUCHANYM JAK KOMUNIKOWAĆ SIĘ SŁUCHAĆ I BYĆ WYSŁUCHANYM Z a d a n i e f i n a n s o w a n e z e ś r o d k ó w N a r o d o w e g o P r o g r a m u Z d r o w i a 2 0 1 6-2 0 2 0 KOMUNIKACJA JEST KLUCZEM DO OSIĄGNIĘCIA

Bardziej szczegółowo

Jak mówić, żeby dzieci się uczyły w domu i w szkole A D E L E F A B E R E L A I N E M A Z L I S H

Jak mówić, żeby dzieci się uczyły w domu i w szkole A D E L E F A B E R E L A I N E M A Z L I S H Jak mówić, żeby dzieci się uczyły w domu i w szkole A D E L E F A B E R E L A I N E M A Z L I S H ZAMIAST ZAPRZECZAĆ UCZUCIOM NAZWIJ JE ZAMIAST -Tu jest za dużo słów. -Bzdura. Wszystkie słowa są łatwe.

Bardziej szczegółowo

Dzięki ćwiczeniom z panią Suzuki w szkole Hagukumi oraz z moją mamą nauczyłem się komunikować za pomocą pisma. Teraz umiem nawet pisać na komputerze.

Dzięki ćwiczeniom z panią Suzuki w szkole Hagukumi oraz z moją mamą nauczyłem się komunikować za pomocą pisma. Teraz umiem nawet pisać na komputerze. Przedmowa Kiedy byłem mały, nawet nie wiedziałem, że jestem dzieckiem specjalnej troski. Jak się o tym dowiedziałem? Ludzie powiedzieli mi, że jestem inny niż wszyscy i że to jest problem. To była prawda.

Bardziej szczegółowo

Materiały dla uczestników SDRiW Prowadzące: Monika Kowalska- Wojtysiak, Joanna Sędzicka Zgierz, r.szk. 2017/2018

Materiały dla uczestników SDRiW Prowadzące: Monika Kowalska- Wojtysiak, Joanna Sędzicka Zgierz, r.szk. 2017/2018 Materiały dla uczestników SDRiW Prowadzące: Monika Kowalska- Wojtysiak, Joanna Sędzicka Zgierz, r.szk. 2017/2018 Załącznik 1 do spotkania o uczuciach Aktywne słuchanie- aby pomóc dziecku, by radziło sobie

Bardziej szczegółowo

NASTOLETNIA DEPRESJA PORADNIK

NASTOLETNIA DEPRESJA PORADNIK NASTOLETNIA DEPRESJA PORADNIK Upadłam Nie mogę Nie umiem Wstać Sama po ziemi stąpam w snach Sama, samiutka próbuję wstać. Nie umiem Chcę się odezwać Nie wiem do kogo Sama tu jestem, nie ma nikogo Wyciągam

Bardziej szczegółowo

10 SEKRETÓW NAJLEPSZYCH OJCÓW 1. OKAZUJ SZACUNEK MATCE SWOICH DZIECI 2. DAJ DZIECIOM SWÓJ CZAS

10 SEKRETÓW NAJLEPSZYCH OJCÓW 1. OKAZUJ SZACUNEK MATCE SWOICH DZIECI 2. DAJ DZIECIOM SWÓJ CZAS 10 SEKRETÓW NAJLEPSZYCH OJCÓW 1. OKAZUJ SZACUNEK MATCE SWOICH DZIECI Jedną z najlepszych rzeczy, jaką ojciec może zrobić dla swoich dzieci, to okazywać szacunek dla ich mamy. Jeśli jesteś żonaty, dbaj

Bardziej szczegółowo

Jak zapobiegać przemocy domowej wobec dzieci i młodzieży.

Jak zapobiegać przemocy domowej wobec dzieci i młodzieży. Jak zapobiegać przemocy domowej wobec dzieci i młodzieży. (Terapia Krótkoterminowa Skoncentrowana na Rozwiązaniu) Kontakt tel.: +48 600779294 e-mail: iwona@gabinetterapeutyczny.eu Iwona Czerwoniuk psychoterapeuta

Bardziej szczegółowo

Przygotuj kredki lub flamastry, długopis lub ołówek oraz kilka kartek.

Przygotuj kredki lub flamastry, długopis lub ołówek oraz kilka kartek. Pamiętaj! Ø Poniższa praca jest do wykonania przez Ciebie, nie przez dziecko/dzieci. Ø Jej wykonanie nie jest warunkiem czytania, rozmowy z dzieckiem, ale wydaje nam się, że to może Ci pomóc. Ø Znajdź

Bardziej szczegółowo

INNE W DOMU, INNE W PRZEDSZKOLU

INNE W DOMU, INNE W PRZEDSZKOLU INNE W DOMU, INNE W PRZEDSZKOLU Bywa, że w czasie rozmów indywidualnych nauczycielki z rodzicami wychodzi na jaw, że dziecko zupełnie inaczej zachowuje się w domu a inaczej w grupie przedszkolnej. Rodzice

Bardziej szczegółowo

Co to jest asertywność

Co to jest asertywność ASERTYWNOŚĆ Co to jest asertywność To umiejętność, dzięki której ludzie otwarcie wyrażają swoje myśli, preferencje, uczucia, przekonania, poglądy, wartości, bez odczuwania wewnętrznego dyskomfortu i nie

Bardziej szczegółowo

Wychowawca/nauczyciel. Starszy brat / starsza siostra. Rodzice/opiekunowie/inne osoby z rodziny. Psycholog/pedagog szkolny

Wychowawca/nauczyciel. Starszy brat / starsza siostra. Rodzice/opiekunowie/inne osoby z rodziny. Psycholog/pedagog szkolny Starszy brat / starsza siostra Czasem młodym osobom trudno rozmawiać z dorosłymi o ważnych dla siebie sprawach. Mogą się wstydzić albo obawiać, że dorośli nie potraktują sprawy poważnie. W takich momentach

Bardziej szczegółowo

- mężczyźni błędnie oferują rozwiązania lub czują się obwiniani, kiedy kobieta mówi o swoich problemach

- mężczyźni błędnie oferują rozwiązania lub czują się obwiniani, kiedy kobieta mówi o swoich problemach Podstawowe różnice między kobietami i mężczyznami. Błędy jakie popełniamy w kontaktach z płcią przeciwną: - mężczyźni błędnie oferują rozwiązania lub czują się obwiniani, kiedy kobieta mówi o swoich problemach

Bardziej szczegółowo

u dzieci? Iwona Grabowicz-Chądrzyńska,

u dzieci? Iwona Grabowicz-Chądrzyńska, Iwona Grabowicz-Chądrzyńska, 14.06.2018 Jak rozwijać inteligencję emocjonalną u dzieci? Żeby pokonywać życiowe trudności, trzeba przede wszystkim radzić sobie z emocjami. To umiejętność tak trudna, jak

Bardziej szczegółowo

Mimo, że wszyscy oczekują, że przestanę pić i źle się czuję z tą presją to całkowicie akceptuje siebie i swoje decyzje

Mimo, że wszyscy oczekują, że przestanę pić i źle się czuję z tą presją to całkowicie akceptuje siebie i swoje decyzje MATERIAL ZE STRONY: http://www.eft.net.pl/ POTRZEBA KONTROLI Mimo, że muszę kontrolować siebie i swoje zachowanie to w pełni akceptuję siebie i to, że muszę się kontrolować Mimo, że boję się stracić kontrolę

Bardziej szczegółowo

KATARZYNA POPICIU WYDAWNICTWO WAM

KATARZYNA POPICIU WYDAWNICTWO WAM KATARZYNA ŻYCIEBOSOWSKA POPICIU WYDAWNICTWO WAM Zamiast wstępu Za każdym razem, kiedy zaczynasz pić, czuję się oszukana i porzucona. Na początku Twoich ciągów alkoholowych jestem na Ciebie wściekła o to,

Bardziej szczegółowo

Anioły zawsze są obok ciebie i cały czas coś do

Anioły zawsze są obok ciebie i cały czas coś do Anioły zawsze są obok ciebie i cały czas coś do ciebie mówią zwłaszcza wtedy, kiedy się do nich modlisz. Ich subtelny głos, który dociera do nas w postaci intuicyjnych odczuć i myśli ciężko usłyszeć w

Bardziej szczegółowo

Przyjazne dziecku prawodawstwo: Kluczowe pojęcia

Przyjazne dziecku prawodawstwo: Kluczowe pojęcia Przyjazne dziecku prawodawstwo: Kluczowe pojęcia Co to są prawa?....3 Co to jest dobro dziecka?....4 Co to jest ochrona przed dyskryminacją?....5 Co to jest ochrona?....6 Co to jest sąd?...7 Co to jest

Bardziej szczegółowo

Część 4. Wyrażanie uczuć.

Część 4. Wyrażanie uczuć. Część. Wyrażanie uczuć. 3 5 Tłumienie uczuć. Czy kiedykolwiek tłumiłeś uczucia? Jeżeli tak, to poniżej opisz jak to się stało 3 6 Tajemnica zdrowego wyrażania uczuć! Używanie 'Komunikatów JA'. Jak pewnie

Bardziej szczegółowo

20 sposobów na wspieranie dziecka - w nauce i emocjach. Opracowała: Katarzyna Maszkowska- pedagog szkolny

20 sposobów na wspieranie dziecka - w nauce i emocjach. Opracowała: Katarzyna Maszkowska- pedagog szkolny 20 sposobów na wspieranie dziecka - w nauce i emocjach Opracowała: Katarzyna Maszkowska- pedagog szkolny Kiedy się uczymy, emocje są niezwykle ważne. Gdybyśmy uczyli się tylko biorąc suche fakty, które

Bardziej szczegółowo

John Gray porusza wiele ciekawych zagadnień. Zwróćmy uwagę na niektóre z nich...

John Gray porusza wiele ciekawych zagadnień. Zwróćmy uwagę na niektóre z nich... Na wakacjach warto poza literaturą piękną, która ma za zadanie zrelaksować i odprężyć, sięgnąć również po lekturę, która może pomóc zrozumieć drugiego człowieka. Absolutną klasyką gatunku jest książka

Bardziej szczegółowo

J. J. : Spotykam rodziców czternasto- i siedemnastolatków,

J. J. : Spotykam rodziców czternasto- i siedemnastolatków, J. J. : Spotykam rodziców czternasto- i siedemnastolatków, którzy twierdzą, że właściwie w ogóle nie rozmawiają ze swoimi dziećmi, odkąd skończyły osiem czy dziewięć lat. To może wyjaśniać, dlaczego przesiadują

Bardziej szczegółowo

WPŁYW POCHWAŁY NA ROZWÓJ DZIECKA

WPŁYW POCHWAŁY NA ROZWÓJ DZIECKA WPŁYW POCHWAŁY NA ROZWÓJ DZIECKA Pochwała jest jednym z czynników decydujących o prawidłowym rozwoju psychicznym i motywacyjnym dziecka. Jest ona ogromnym bodźcem motywującym dzieci do działania oraz potężnym

Bardziej szczegółowo

Dorota Sosulska pedagog szkolny

Dorota Sosulska pedagog szkolny Czasem zapominamy o prostych potrzebach, które dzieci komunikują nam na co dzień. Zapraszam więc wszystkich dorosłych do zatrzymania się w biegu, pochylenia się nad swoimi pociechami i usłyszenia, co mają

Bardziej szczegółowo

ŻYWIOŁ WODY - ĆWICZENIA

ŻYWIOŁ WODY - ĆWICZENIA Strona1 ŻYWIOŁ WODY - ĆWICZENIA Cz. III Aby uzyskać namacalny efekt oddziaływania energii Żywiołu Wody w Twoim życiu - jednocześnie korzystaj i z przygotowanych tu ćwiczeń i z opisu procesów nagranych

Bardziej szczegółowo

Test mocny stron. 1. Lubię myśleć o tym, jak można coś zmienić, ulepszyć. Ani pasuje, ani nie pasuje

Test mocny stron. 1. Lubię myśleć o tym, jak można coś zmienić, ulepszyć. Ani pasuje, ani nie pasuje Test mocny stron Poniżej znajduje się lista 55 stwierdzeń. Prosimy, abyś na skali pod każdym z nich określił, jak bardzo ono do Ciebie. Są to określenia, które wiele osób uznaje za korzystne i atrakcyjne.

Bardziej szczegółowo

Osoba, która Ci przekazała tego ebooka, lubi Cię i chce, abyś poświęcał wiele uwagi swojemu rozwojowi osobistemu.

Osoba, która Ci przekazała tego ebooka, lubi Cię i chce, abyś poświęcał wiele uwagi swojemu rozwojowi osobistemu. Osoba, która Ci przekazała tego ebooka, lubi Cię i chce, abyś poświęcał wiele uwagi swojemu rozwojowi osobistemu. Zależy jej na Twoim sukcesie, w każdej sferze życia. Im więcej szczęśliwych ludzi na świecie,

Bardziej szczegółowo

Składa się on z czterech elementów:

Składa się on z czterech elementów: Asertywność umiejętność powiedzenia nie, odmowy lub obrony własnych postaw, granic, psychologicznych w taki sposób, aby z jednej strony nie odczuwać wyrzutów sumienia, że sie powidzialo nie, kiedy ktoś

Bardziej szczegółowo

Prośby dziecka według Korczaka. Marta Gerlach-Malczewska psycholog

Prośby dziecka według Korczaka. Marta Gerlach-Malczewska psycholog Prośby dziecka według Korczaka Marta Gerlach-Malczewska psycholog Nie psuj mnie. Dobrze wiem, że nie powinienem mieć tego wszystkiego, czego się domagam. To tylko próba sił z mojej strony. Wymuszanie w

Bardziej szczegółowo

Trzy filary motywacji wewnętrznej: jak je budować? Joanna Steinke-Kalembka

Trzy filary motywacji wewnętrznej: jak je budować? Joanna Steinke-Kalembka Trzy filary motywacji wewnętrznej: jak je budować? Joanna Steinke-Kalembka Czym jest motywacja wewnętrzna? motywacja to coś, co pobudza nas do działania i powoduje, że możemy w tym działaniu wytrwać. Motywacja

Bardziej szczegółowo

Odzyskajcie kontrolę nad swoim losem

Odzyskajcie kontrolę nad swoim losem Odzyskajcie kontrolę nad swoim losem Mocno wierzę w szczęście i stwierdzam, że im bardziej nad nim pracuję, tym więcej go mam. Thomas Jefferson Czy zadaliście już sobie pytanie, jaki jest pierwszy warunek

Bardziej szczegółowo

WARSZTATY pociag j do jezyka j. dzień 1

WARSZTATY pociag j do jezyka j. dzień 1 WARSZTATY pociag j do jezyka j dzień 1 POCIĄG DO JĘZYKA - dzień 1 MOTYWACJA Z SERCA Ach, o ile łatwiejsze byłoby życie, gdybyśmy dysponowali niekończącym się źródłem motywacji do działania. W nauce języków

Bardziej szczegółowo

Warsztaty grupowe z zakresu kluczowych umiejętności społeczno - zawodowych istotnych z punktu widzenia rynku pracy

Warsztaty grupowe z zakresu kluczowych umiejętności społeczno - zawodowych istotnych z punktu widzenia rynku pracy Warsztaty grupowe z zakresu kluczowych umiejętności społeczno - zawodowych istotnych z punktu widzenia rynku pracy II ETAP AKTYWIZACJI MATERIAŁY DLA BENEFICJENTÓW/BENEFICJENTEK CO TO SĄ EMOCJE? EMOCJE

Bardziej szczegółowo

dobrej postawy Wspieranie dziecka Gateshead Primary Care Trust South Tyneside Primary Care Trust Sunderland Teaching Primary Care Trust

dobrej postawy Wspieranie dziecka Gateshead Primary Care Trust South Tyneside Primary Care Trust Sunderland Teaching Primary Care Trust NHS South of Tyne and Wear Wspieranie dobrej postawy dziecka Gateshead Primary Care Trust South Tyneside Primary Care Trust Sunderland Teaching Primary Care Trust Zachowanie Bycie rodzicem to ciężka praca,

Bardziej szczegółowo

Pamiętaj! Przygotuj kredki lub flamastry oraz długopis lub ołówek. Wszelkie prawa zastrzeżone dla Fundacji Drabina Rozwoju z siedzibą w Warszawie.

Pamiętaj! Przygotuj kredki lub flamastry oraz długopis lub ołówek. Wszelkie prawa zastrzeżone dla Fundacji Drabina Rozwoju z siedzibą w Warszawie. Pamiętaj! Ø Poniższa praca jest do wykonania przez Ciebie, nie przez dzieci. Ø Jej wykonanie nie jest warunkiem przeprowadzenia zajęć z dziećmi, ale wydaje nam się, że to może Ci pomóc. Ø Znajdź spokojny

Bardziej szczegółowo

Scenariusz lekcji 12 1/3

Scenariusz lekcji 12 1/3 moduł 4 LEKCJA 12 Bójki na niby. Scenki Scenariusz lekcji 12 1/3 Temat Bójki na niby. Scenki Czas 45 minut Niezbędne materiały Animacja Bójki na niby Materiał 12.1: Zasady dobrej komunikacji FUKO Materiał

Bardziej szczegółowo

ASERTYWNOŚĆ W RODZINIE JAK ODMAWIAĆ RODZICOM?

ASERTYWNOŚĆ W RODZINIE JAK ODMAWIAĆ RODZICOM? 3 ASERTYWNOŚĆ W RODZINIE JAK ODMAWIAĆ RODZICOM? Czy potrzeby Twoich rodziców są ważniejsze niż Twoje? Czy kłócisz się z mężem o wizyty u mamy i taty? A może masz wrażenie, że Twoi rodzice nie zauważyli,

Bardziej szczegółowo

BĄDŹ SOBĄ, SZUKAJ WŁASNEJ DROGI - JANUSZ KORCZAK

BĄDŹ SOBĄ, SZUKAJ WŁASNEJ DROGI - JANUSZ KORCZAK BĄDŹ SOBĄ, SZUKAJ WŁASNEJ DROGI - JANUSZ KORCZAK Opracowała Gimnazjum nr 2 im. Ireny Sendlerowej w Otwocku Strona 1 Młodzież XXI wieku problemy stare, czy nowe, a może stare po nowemu? Co jest największym

Bardziej szczegółowo

Sytuacja zawodowa pracujących osób niepełnosprawnych

Sytuacja zawodowa pracujących osób niepełnosprawnych Sytuacja zawodowa pracujących osób niepełnosprawnych dr Renata Maciejewska Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Administracji w Lublinie Struktura próby według miasta i płci Lublin Puławy Włodawa Ogółem

Bardziej szczegółowo

JAK MOTYWOWAĆ DZIECKO DO NAUKI

JAK MOTYWOWAĆ DZIECKO DO NAUKI JAK MOTYWOWAĆ DZIECKO DO NAUKI Motywacja to: CO TO JEST MOTYWACJA? stan gotowości człowieka do podjęcia określonego działania, w tym przypadku chęć dziecka do uczenia się, dążenie do rozwoju, do zaspokajania

Bardziej szczegółowo

Agresja przemoc a nasze dzieci

Agresja przemoc a nasze dzieci Agresja przemoc a nasze dzieci Na początku roku szkolnego 2015/2016 przeprowadziliśmy wśród uczniów naszej szkoły ankiety dotyczące agresji/przemocy wśród młodzieży. Zgodnie z wynikami ankiet uczniowie

Bardziej szczegółowo

Kwestionariusz PCI. Uczniowie nie potrafią na ogół rozwiązywać swoich problemów za pomocą logicznego myślenia.

Kwestionariusz PCI. Uczniowie nie potrafią na ogół rozwiązywać swoich problemów za pomocą logicznego myślenia. Kwestionariusz PCI Instrukcja: Poniżej znajduje się czternaście stwierdzeń odnoszących się do szkoły, nauczycieli i uczniów. Proszę określić swój stosunek do każdego z tych stwierdzeń, korzystając ze skali

Bardziej szczegółowo

Pamiętaj! Przygotuj kredki lub flamastry, długopis lub ołówek oraz kilka kartek.

Pamiętaj! Przygotuj kredki lub flamastry, długopis lub ołówek oraz kilka kartek. Pamiętaj! Ø Poniższa praca jest do wykonania przez Ciebie, nie przez dziecko/dzieci. Ø Jej wykonanie nie jest warunkiem czytania, rozmowy z dzieckiem, ale wydaje nam się, że to może Ci pomóc. Ø Znajdź

Bardziej szczegółowo

SZTUKA SŁUCHANIA I ZADAWANIA PYTAŃ W COACHINGU. A n n a K o w a l

SZTUKA SŁUCHANIA I ZADAWANIA PYTAŃ W COACHINGU. A n n a K o w a l SZTUKA SŁUCHANIA I ZADAWANIA PYTAŃ W COACHINGU K r a k ó w, 1 7 l i s t o p a d a 2 0 1 4 r. P r z y g o t o w a ł a : A n n a K o w a l KLUCZOWE UMIEJĘTNOŚCI COACHINGOWE: umiejętność budowania zaufania,

Bardziej szczegółowo

Jak pomóc dziecku radzić sobie z trudnymi emocjami?

Jak pomóc dziecku radzić sobie z trudnymi emocjami? Image by Alexas_Fotos on Pixabay dr Agnieszka Lasota Jak pomóc dziecku radzić sobie z trudnymi emocjami? Czy dorośli pozwalają dzieciom na doświadczanie i wyrażanie negatywnych emocji, takich jak złość,

Bardziej szczegółowo

Jak postrzegasz samą siebie?

Jak postrzegasz samą siebie? 1. Zdecydowanie się zgadzam 2. Raczej się zgadzam 3. Nie mam zdania 4. Raczej się nie zgadzam 5. Zdecydowanie się nie zgadzam Aprobata 1. Słowa krytyki z pewnością wyprowadzą z równowagi osobę, do której

Bardziej szczegółowo

Jak mówić, żeby dziecko słuchało. i jak słuchać, żeby dziecko mówiło.

Jak mówić, żeby dziecko słuchało. i jak słuchać, żeby dziecko mówiło. Jak mówić, żeby dziecko słuchało i jak słuchać, żeby dziecko mówiło. Jak pomóc dzieciom, by radziły sobie z własnymi uczuciami? Życie z dziećmi uczy pokory. Często nasze z nimi rozmowy obracają się w kółko.

Bardziej szczegółowo

CZEGO DZIECI POTRZEBUJĄ? 1

CZEGO DZIECI POTRZEBUJĄ? 1 CZEGO DZIECI POTRZEBUJĄ? 1 Wprawdzie nie jesteśmy rodzicami doskonałymi, ale wystarczająco dobrymi, jeżeli kochamy nasze dzieci i staramy się, najlepiej jak potrafimy, dobrze je wychować. Bruno Bettelheima

Bardziej szczegółowo

Sposoby wyrażania uczuć

Sposoby wyrażania uczuć Sposoby wyrażania uczuć Umiejętność rozpoznawania, nazywania i wyrażania emocji jest niezbędna w kontaktach z innymi ludźmi. Pozwala nam ocenić sytuację, w której się znaleźliśmy i adekwatnie na nią zareagować.

Bardziej szczegółowo

Temat: Moje zasoby moją szansą rozwoju kariery zawodowej i edukacyjnej.

Temat: Moje zasoby moją szansą rozwoju kariery zawodowej i edukacyjnej. Temat: Moje zasoby moją szansą rozwoju kariery zawodowej i edukacyjnej. (źródło: Moja przedsiębiorczość materiały dla nauczyciela, Fundacja Młodzieżowej Przedsiębiorczości) Cele: Zainspirowanie uczniów

Bardziej szczegółowo

Poradnik kampanii Rak. To się leczy! z dn. 14. 03.2013

Poradnik kampanii Rak. To się leczy! z dn. 14. 03.2013 Poradnik kampanii Rak. To się leczy! z dn. 14. 03.2013 Materiały prasowe mogą być wykorzystane przez redakcję ze wskazaniem źródła: Fundacja Rosa / Rak. To się leczy! W naszym poradniku redagowanym przy

Bardziej szczegółowo

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Empatyczna komunikacja w rodzinie Beata Kosiacka, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie 27 marca 2012 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Porozumienie

Bardziej szczegółowo

Psychologiczne skutki doświadczania przemocy w życiu dorosłym. Renata Kałucka

Psychologiczne skutki doświadczania przemocy w życiu dorosłym. Renata Kałucka Psychologiczne skutki doświadczania przemocy w życiu dorosłym. Renata Kałucka Konferencja jest współfinansowana ze środków m.st. Warszawa. Porządek życia rodzinnego Zasady Granice Chaos Status quo związane

Bardziej szczegółowo

Moje dziecko chodzi do szkoły...

Moje dziecko chodzi do szkoły... Moje dziecko chodzi do szkoły... Jak mu pomóc rozwijać samodzielność? Opracowanie: Joanna Kiedrowicz psycholog Jak pomóc dziecku oswoić szkołę? Nie zmieniaj swoich decyzji. Nie wprowadzaj atmosfery pośpiechu,

Bardziej szczegółowo

Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały, Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły. Adele Faber Elaine Mazlish

Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały, Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły. Adele Faber Elaine Mazlish Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały, Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły Adele Faber Elaine Mazlish Aby pomóc dziecku, by radziło sobie z własnymi uczuciami: 1. Słuchaj dziecko bardzo uważnie. 2. Zaakceptuj

Bardziej szczegółowo

(na podstawie książki Elżbiety Sujak Małżeństwo pielęgnowane )

(na podstawie książki Elżbiety Sujak Małżeństwo pielęgnowane ) (na podstawie książki Elżbiety Sujak Małżeństwo pielęgnowane ) Przeżywanie rozmowy Uzupełnij zdania zgodnie z tym, co czujesz. Wyobraź sobie opisaną sytuację, przeżyj ją i zanotuj swoje przeżycie. 1. Gdy

Bardziej szczegółowo

rodzica można usłyszeć słynne zdanie:,,moje dziecko działa mi na nerwy!.

rodzica można usłyszeć słynne zdanie:,,moje dziecko działa mi na nerwy!. Gdy agresja wybucha Agresja zaczyna się, gdy zostaje zablokowany spokojny przepływ interakcji między ludźmi i jedna ze stron nagle traci poczucie bycia wartością dla drugiej. Może przy tym chodzić o jakiś

Bardziej szczegółowo

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy EMPATYCZNA KOMUNIKACJA W RODZINIE Monika Korczak Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach 24 października 2016 r. Komunikacja interpersonalna wymiana informacji między jej

Bardziej szczegółowo

Kwestionariusz stylu komunikacji

Kwestionariusz stylu komunikacji Kwestionariusz stylu komunikacji Z każdego stwierdzenia wybierz jedno, które uważasz, że lepiej pasuje do twojej osobowości i zaznacz jego numer. Stwierdzenia w parach nie są przeciwstawne, przy wyborze

Bardziej szczegółowo

SOCIAL STORIES HISTORYJKI Z ŻYCIA WZIĘTE

SOCIAL STORIES HISTORYJKI Z ŻYCIA WZIĘTE SOCIAL STORIES HISTORYJKI Z ŻYCIA WZIĘTE Wiele osób z autyzmem ma poważne problemy z radzeniem sobie w sytuacjach społecznych. Wynika to m.in. z deficytów poznawczych w tym zakresie. Przykładem może tu

Bardziej szczegółowo

Jak motywować dziecko by chciało się dobrze uczyć i zachowywać. Refleksje pedagoga

Jak motywować dziecko by chciało się dobrze uczyć i zachowywać. Refleksje pedagoga Jak motywować dziecko by chciało się dobrze uczyć i zachowywać. Refleksje pedagoga Nie da się sformułować gotowej recepty, jak pomagać dziecku. Do każdego należy podchodzić indywidualnie. Rodzice i nauczyciele

Bardziej szczegółowo

Strona 1 z 7

Strona 1 z 7 1 z 7 www.fitnessmozgu.pl WSTĘP Czy zdarza Ci się, że kiedy spotykasz na swojej drodze nową wiedzę która Cię zaciekawi na początku masz duży entuzjazm ale kiedy Wchodzisz głębiej okazuje się, że z różnych

Bardziej szczegółowo

mnw.org.pl/orientujsie

mnw.org.pl/orientujsie mnw.org.pl/orientujsie Jesteśmy razem, kochamy się. Oczywiście, że o tym mówimy! Ale nie zawsze jest to łatwe. agata i marianna Określenie bycie w szafie nie brzmi specjalnie groźnie, ale potrafi być naprawdę

Bardziej szczegółowo

WPŁYW ŚMIERCI BLISKIEJ OSOBY NA DZIECKO, JEGO ZACHOWANIE I PSYCHIKĘ

WPŁYW ŚMIERCI BLISKIEJ OSOBY NA DZIECKO, JEGO ZACHOWANIE I PSYCHIKĘ WPŁYW ŚMIERCI BLISKIEJ OSOBY NA DZIECKO, JEGO ZACHOWANIE I PSYCHIKĘ Poważna choroba w rodzinie Diagnoza poważnej choroby to trzęsienie ziemi dla całej rodziny. Poważna choroba bliskiej osoby zmienia radykalnie

Bardziej szczegółowo

WYZWANIE POZNAJ SIEBIE NA NOWO KROK 2

WYZWANIE POZNAJ SIEBIE NA NOWO KROK 2 WYZWANIE POZNAJ SIEBIE NA NOWO KROK 2 CKobiecyPunktWidzenia Ania Witowska Moja Droga Kobieto, Mam nadzieję, że przerobiłaś wczorajsze ćwiczenie, obejrzałaś live i wykonałaś kolejne zadanie domowe. Jeśli

Bardziej szczegółowo

Autyzm i Zespół Aspergera (ZA) - na podstawie doświadczeń brytyjskich. York, lipiec mgr Joanna Szamota

Autyzm i Zespół Aspergera (ZA) - na podstawie doświadczeń brytyjskich. York, lipiec mgr Joanna Szamota Autyzm i Zespół Aspergera (ZA) - na podstawie doświadczeń brytyjskich York, lipiec 2017 mgr Joanna Szamota Zespół Aspergera oczami dziecka Myślę w konkretny sposób. Pojmuję wypowiadane zdania dosłownie.

Bardziej szczegółowo

Dzień 2: Czy można przygotować dziecko do przedszkola?

Dzień 2: Czy można przygotować dziecko do przedszkola? Kurs online: Adaptacja do przedszkola Dzień 2: Czy można przygotować dziecko do przedszkola? Zanim zaczniemy przygotowywać dziecko, skoncentrujmy się na przygotowaniu samych siebie. Z mojego doświadczenia

Bardziej szczegółowo

KIDSCREEN-52. Kwestionariusz zdrowotny dla dzieci i młodych ludzi. Wersja dla dzieci i młodzieży 8 do 18 lat

KIDSCREEN-52. Kwestionariusz zdrowotny dla dzieci i młodych ludzi. Wersja dla dzieci i młodzieży 8 do 18 lat KIDSCREEN-52 Kwestionariusz zdrowotny dla dzieci i młodych ludzi Wersja dla dzieci i młodzieży 8 do 18 lat Page 1 of 8 Cześć, Data: Miesiąc Rok Co u ciebie słychać? Jak się czujesz? To są pytania, na które

Bardziej szczegółowo

1. Czy uważasz się za osobę tolerancyjną?

1. Czy uważasz się za osobę tolerancyjną? Czy z tolerancją nam po drodze? Ankietę przeprowadzono w związku z Tygodniem Tolerancji obchodzonym 13-17 listopada 2017 r. w I Liceum Ogólnokształcącym im. Obrońców Westerplatte w Mrągowie. W badaniu

Bardziej szczegółowo

Dlaczego poczucie własnej wartości jest ważne?

Dlaczego poczucie własnej wartości jest ważne? Magdalena Boćko-Mysiorska Dlaczego poczucie własnej wartości jest ważne? Jako rodzice pragniemy, aby nasze dzieci były silne, szczęśliwe i dobrze radziły sobie w swojej dorosłości. Chcemy, aby wiedziały

Bardziej szczegółowo

30-dniowe #FajneWyzwanie Naucz się prowadzić Dziennik!

30-dniowe #FajneWyzwanie Naucz się prowadzić Dziennik! 30-dniowe #FajneWyzwanie Naucz się prowadzić Dziennik! Witaj w trzydziestodniowym wyzwaniu: Naucz się prowadzić dziennik! Wydrukuj sobie cały arkusz, skrupulatnie każdego dnia uzupełniaj go i wykonuj zadania

Bardziej szczegółowo

BY OSWOIĆ DZIECIĘCĄ ZŁOŚĆ... Dominika Kwarcińska 17.11.2015

BY OSWOIĆ DZIECIĘCĄ ZŁOŚĆ... Dominika Kwarcińska 17.11.2015 BY OSWOIĆ DZIECIĘCĄ ZŁOŚĆ... Dominika Kwarcińska 17.11.2015 Złość - emocja jak Potrzebna i pożądana każda inna Złość - emocja jak Niezbędna, by być autentycznym każda inna Wolność wyrażania Gwarancja zdrowego

Bardziej szczegółowo

PORADNIK RODZICA PROŚBA DZIECKA JANUSZ KORCZAK

PORADNIK RODZICA PROŚBA DZIECKA JANUSZ KORCZAK PORADNIK RODZICA PROŚBA DZIECKA JANUSZ KORCZAK Nie psuj mnie. Dobrze wiem, że nie powinienem mieć tego wszystkiego, czego się domagam. To tylko próba sił z mojej strony. Nie bój się stanowczości. Właśnie

Bardziej szczegółowo

Pedagogizacja rodziców Na podstawie lektur Obyś cudze dzieci wychowywał, M. Sakowska, J. Sikora, A. Żwirblińska Jak pomóc dziecku nie pić A.

Pedagogizacja rodziców Na podstawie lektur Obyś cudze dzieci wychowywał, M. Sakowska, J. Sikora, A. Żwirblińska Jak pomóc dziecku nie pić A. Pedagogizacja rodziców Na podstawie lektur Obyś cudze dzieci wychowywał, M. Sakowska, J. Sikora, A. Żwirblińska Jak pomóc dziecku nie pić A. Pacewicz Każdy z nas zawsze wiedział jak być najlepszym rodzicem,

Bardziej szczegółowo

Rodzicu! Czy wiesz jak chronić dziecko w Internecie?

Rodzicu! Czy wiesz jak chronić dziecko w Internecie? Rodzicu! Czy wiesz jak chronić dziecko w Internecie? Okazuje się, że nie trzeba do tego wcale wiedzy komputerowej. Wśród przedstawionych rad nie ma bowiem ani jednej, która by takiej wiedzy wymagała. Dowiedz

Bardziej szczegółowo

Asertywność E M I L I A L I C H T E N B E R G - K O K O S Z K A

Asertywność E M I L I A L I C H T E N B E R G - K O K O S Z K A Asertywność E M I L I A L I C H T E N B E R G - K O K O S Z K A Asertywność To umiejętność pełnego wyrażania siebie w kontakcie z inną osobą czy osobami To bezpośrednie, uczciwe i stanowcze wyrażenie wobec

Bardziej szczegółowo

Zdałam sobie sprawę, że dając synkowi klapsa, wyładowuję swoją złość, a nie go wychowuję.

Zdałam sobie sprawę, że dając synkowi klapsa, wyładowuję swoją złość, a nie go wychowuję. Mam na imię Alicja, mam 30 lat i 4-letniego synka. Kiedy urodził się Adaś, poczułam, że jest dla mnie najcenniejszy na świecie. Obiecałam sobie, że będę dobrą mamą i dam mu dzieciństwo, o jakim ja mogłam

Bardziej szczegółowo

Copyright by Andrzej Graca & e-bookowo Grafika i projekt okładki: Andrzej Graca ISBN 978-83-7859-138-2. Wydawca: Wydawnictwo internetowe e-bookowo

Copyright by Andrzej Graca & e-bookowo Grafika i projekt okładki: Andrzej Graca ISBN 978-83-7859-138-2. Wydawca: Wydawnictwo internetowe e-bookowo Andrzej Graca BEZ SPINY CZYLI NIE MA CZEGO SIĘ BAĆ Andrzej Graca: Bez spiny czyli nie ma czego się bać 3 Copyright by Andrzej Graca & e-bookowo Grafika i projekt okładki: Andrzej Graca ISBN 978-83-7859-138-2

Bardziej szczegółowo

KOMUNIKOWANIE SIĘ sztuka i umiejętność

KOMUNIKOWANIE SIĘ sztuka i umiejętność KOMUNIKOWANIE SIĘ sztuka i umiejętność 1. ISTOTA I ZNACZENIE KOMUNIKOWANIA SIĘ 2. PROCES KOMUNIKOWANIA SIĘ 3. STYLE KOMUNIKOWANIA SIĘ 4. PRZESZKODY W KOMUNIKOWANIU SIĘ 1.ISTOTA I ZNACZENIE KOMUNIKOWANIA

Bardziej szczegółowo

WYBRANY FRAGMENT Z KOBIETA Z POCZUCIEM WŁASNEJ WARTOŚCI.

WYBRANY FRAGMENT Z KOBIETA Z POCZUCIEM WŁASNEJ WARTOŚCI. WYBRANY FRAGMENT Z KOBIETA Z POCZUCIEM WŁASNEJ WARTOŚCI. Poniżej przedstawiam CI piramidę potrzeb człowieka. Zacznę od tych najbardziej podstawowych: 1. Potrzeby fizjologiczne( jedzenie, woda, sen, tlen)

Bardziej szczegółowo

akceptuję siebie, choć widzę też własne akceptuję innych, choć widzę ich wady jestem tak samo ważny jak inni ludzie Copyright by Danuta Anna

akceptuję siebie, choć widzę też własne akceptuję innych, choć widzę ich wady jestem tak samo ważny jak inni ludzie Copyright by Danuta Anna akceptuję siebie, choć widzę też własne wady akceptuję innych, choć widzę ich wady jestem tak samo ważny jak inni ludzie 1 1. Uległy (wycofany): Druga osoba jest ważniejsza niż ja 2. Agresywny (intruzywny):

Bardziej szczegółowo

Jednostka dydaktyczna 4: Komunikacja i relacje z ludźmi niepełnosprawnymi

Jednostka dydaktyczna 4: Komunikacja i relacje z ludźmi niepełnosprawnymi Jednostka dydaktyczna 4: Komunikacja i relacje z ludźmi niepełnosprawnymi W tej jednostce dydaktycznej dowiesz się jak się zachowywać z osobą niepełnosprawną, aby poprawić jej komunikację i kwestie relacji

Bardziej szczegółowo

JĘZYK. Materiał szkoleniowy CENTRUM PSR. Wyłącznie do użytku prywatnego przez osoby spoza Centrum PSR

JĘZYK. Materiał szkoleniowy CENTRUM PSR. Wyłącznie do użytku prywatnego przez osoby spoza Centrum PSR AKCEPTACJA - ZROZUMIENIE K: (mówiąc bardzo podniesionym tonem) Co wy tutaj sobie myślicie? Że nie mam co robić, tylko tracić czas! T: Wydaje mi się, że jest Pan zdenerwowany! Ma Pan wiele rzeczy do robienia,

Bardziej szczegółowo

TEST OSOBOWOŚCI. Przekonaj się, jak jest z Tobą

TEST OSOBOWOŚCI. Przekonaj się, jak jest z Tobą TEST OSOBOWOŚCI Przekonaj się, jak jest z Tobą Ustosunkuj się do poniższych stwierdzeń, dokonując w każdym przypadku tylko jednego wyboru, najlepiej Cię charakteryzującego. Podlicz punkty i przeczytaj

Bardziej szczegółowo

Jaki posiadasz styl komunikowania się? TEST

Jaki posiadasz styl komunikowania się? TEST Jaki posiadasz styl komunikowania się? TEST 48 krótkich pytań. Zaznacz odpowiedz najbardziej do Ciebie pasującą. Następnie przejdź do wyników testu. Odpowiedzi na udzielone pytania mają ułatwić określenie

Bardziej szczegółowo

Zazdrość, zaborczość jak sobie radzić?

Zazdrość, zaborczość jak sobie radzić? Zazdrość, zaborczość jak sobie radzić? Ola: Kochani, jak wyciszacie zazdrość, zaborczość? Ostatnio wpadam w te sidła i czuję, że potrzebuję rady jak te uczucia odepchnąć Są bardzo silne i robią mi wielką

Bardziej szczegółowo

1 Ojcostwo na co dzień. Czyli czego dziecko potrzebuje od ojca Krzysztof Pilch

1 Ojcostwo na co dzień. Czyli czego dziecko potrzebuje od ojca Krzysztof Pilch 1 2 Spis treści Wstęp......6 Rozdział I: Co wpływa na to, jakim jesteś ojcem?...... 8 Twoje korzenie......8 Stereotypy.... 10 1. Dziecku do prawidłowego rozwoju wystarczy matka.... 11 2. Wychowanie to

Bardziej szczegółowo

GADKI, czyli proste rozmowy na trudne tematy. Rozmowy z dzieckiem dotyczące unikania zagrożeń związanych z wykorzystaniem seksualnym.

GADKI, czyli proste rozmowy na trudne tematy. Rozmowy z dzieckiem dotyczące unikania zagrożeń związanych z wykorzystaniem seksualnym. GADKI, czyli proste rozmowy na trudne tematy. Rozmowy z dzieckiem dotyczące unikania zagrożeń związanych z wykorzystaniem seksualnym. Na podstawie kampanii Fundacji Dzieci Niczyje - przygotowała Agata

Bardziej szczegółowo

ANALIZA ANKIETY: JA I SZKOŁA - Ankieta dla uczniów

ANALIZA ANKIETY: JA I SZKOŁA - Ankieta dla uczniów ANALIZA ANKIETY: JA I SZKOŁA - Ankieta dla uczniów Ankieta przeprowadzona wśród uczniów klas IV V w Szkole Podstawowej nr 79. Jej celem zbadanie atmosfery panującej wśród uczniów w szkole, korelacji nauczyciel

Bardziej szczegółowo

Temat zajęć: Agresja jak sobie z nią poradzić?

Temat zajęć: Agresja jak sobie z nią poradzić? PRZEMOC I AGRESJA WŚRÓD UCZNIÓW Temat zajęć: Agresja jak sobie z nią poradzić? Czas trwania: 45 minut Cel główny: kształtowanie u uczniów postaw zmierzających do eliminowania zachowań agresywnych oraz

Bardziej szczegółowo