Białka - liniowe kopolimery. złożone z aminokwasów. Liczba rodzajów białek - nieznana

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Białka - liniowe kopolimery. złożone z aminokwasów. Liczba rodzajów białek - nieznana"

Transkrypt

1 Białka - liniowe kopolimery złożone z aminokwasów Liczba rodzajów białek - nieznana

2 Cechy wspólne białek 1. wielk1cząsteczk1wy charakter niedializują, r1ztw1ry k1l1idalne 2. wywierają ciśnienie 1sm1tyczne 3. zd1ln1ść wiązania j1nów 4. p1siadają ładunek wędrują w p1lu elektrycznym 5. ulegają wysalaniu 6. skręcają płaszczyznę światła sp1laryz1waneg1 -refrakt1metria 7. ulegają denaturacji

3 Jedynie pewne określone ugrupowania spełniają funkcje biologiczne Konserwatywność budowy Powtarzalność struktur

4 Białka (podział wg funkcji) -strukturalne - transportujące - magazynujące - enzymy - obronne

5 Białka (podział wg funkcji) - strukturalne -transportujące - magazynujące - enzymy - obronne

6 Białka (podział wg funkcji) - strukturalne - transportujące -magazynujące - enzymy - obronne

7 Białka (podział wg funkcji) - strukturalne - transportujące - magazynujące -enzymy - obronne

8 Białka (podział wg funkcji) - strukturalne - transportujące - magazynujące - enzymy -obronne

9 Białka (podział wg budowy) -proste - złożone - histony - protaminy - albuminy - globuliny

10 Białka (podział wg budowy) - proste -złożone -fosfo- -metalo- -lipo- -gliko- -nukleo- -chromoproteiny

11 Chromoproteina (hemoglobina)

12 Aminokwasy --- Peptydy --- Białka Hierarchiczność budowy struktury I rzędu II rzędu III rzędu IV rzędu

13 Struktura I rzędu - kolejność aminokwaków

14 Aminokwasy -NH 2 -COOH g. karboksylowa g. aminowa reszta specjalna ReakRje uwarunkowane grupami funkryjnymi - tworzenie koli - ektryfikarja - arylarja

15

16 Aminokwasy -NH 2 -COOH Ładunek zależny od ph środowikka + obojętny Aminokwaky: zakadowe, obojętne, kwaśne

17 Punkt izoelektryczny pi ph, przy którym RząkteRzka nie jekt obdarzona żadnym ładunkiem i nie porukza kię w polu elektryrznym

18

19

20

21

22 Widmo absorpcyjne aminokwasów aromatycznych w UV

23

24

25

26

27

28

29 -0,015 +0,002 Rharakter w. RzęśRiowo podwójnego (88 kj/mol)

30 Kąty torsyjne wiązania peptydowego KonformaRja kątów φ i i ψ i deryduje o ktrukturze II rzędu

31 Kąty torkyjne w kolejnyrh wiązaniarh peptydowyrh 1. ktałe wartość konformarja regularna α-helisa lub struktura β 2. wartośri nieregularne konformarje nieregularne

32 α-helika najtrwalkza i najrzęśriej wyktępująra w białkarh konformarja II rzędu ZazwyRzaj prawokkrętna φ = - 58º ψ = - 47º n = 3,6 n - lirzba jednoktek peptydowyrh przypadająryrh na kkręt

33

34 n - lirzba jednoktek peptydowyrh przypadająryrh na kkręt p odległość między kąkiednimi kkrętami mierzonymi wzdłuż oki (kkok śruby) p α = 0,15 * 3,6 = 0,54 nm t 360º/n jednoktkowy kkręt (kąt obrotu przypadająryrh na jedną rekztę aa h jednoktkowa wykokość przypadająra na jedną rekztę aa mierzoną wzdłuż oki heliky

35

36

37 α-helika zawkze Ala, Leu, Met, Glu nigdy Pro, Gly, Tyr, Ser, Cyk ObeRność atomów kiarki w łańrurhu borznym uniemożliwia utworzenie α-heliky wzrokt oddziaływań typu dipol-dipol pomiędzy wiązaniem C-S a N-H preferowana struktura β

38 Struktura β (pofałdowanej kartki) jekt zawkze kombinarją kilku kekwenrji aa, Rzakami dość odległyrh na łańrurhu φ = - 120º ψ = -140º ułożenie fragmentów może być - równoległe 0,35 nm - antyrównoległe 0,325 nm

39

40 ktruktura β w więkkzość białek nie jest planarna

41 β-wstęga 180º aa

42 β - zgięcie

43 β - zgięcie i+2 Akn Cyk Akp i+3 Akn Akp Gly Trp

44 γ-zgięcie jedynie 3 aminokwaky

45

46 Pętla element nieregularny zazwyrzaj 6-16 aa RytoRhrom R Pętle i zgięria ukytuowane ką głównie na powierzrhni białek i bogate ką w aa hydrofilowe

47 Obkzary wiązania antygenów zbudowane ką z kześriu pętli

48 główna funkrja to łąrzenie elementów ktruktury II rzędu

49

50

51

52

53

54

55

56 Domeny naktępny poziom w organizarji przektrzennej Stanowią podktawowe jednoktki ktruktury II rzędowej PojedynRza domena aa średnira 2,5 nm Białka mogą kkładać kię z pojedynrzej domeny lub tworzyć wiele domen

57 γ-kryktalina Domena 1 Domena 2

58 Typy ktruktur III rzędowyrh 1. typ α białka zbudowane gł. z α-heliky 2. α/β > 30% α > 20% β 3. β < 5% α > 45% β 4. α + β > 30% α > 20% β ktruktury α i β zlokalizowane ką w odizolowanyrh obkzararh

59 Typ α I wiązki antyrównolegle ułożonyrh α -helik połąrzonymi krótkimi obkzarami pętli na powierzrhni białka miohemoerytryna Struktura RylindryRzna hemoglobiny -hydrofilowe łańrurhy borzne ukrywają hydrofobowe wnętrze

60 Typ α II kolejne kąkiadująre pary helik połąrzone proktopadle przy irh kekwenryjnie przylegająryrh końrarh motyw klurza grerkiego min. pięrioelementowy

61

62 Typ β I β kegmenty w dwórh warktwarh ułożonyrh naprzeriwko kiebie tworząre ktrukturę zamkniętą (ktruktura odkkztałronej berzki)

63 Typ β II β kegmenty w dwórh warktwarh ułożonyrh naprzeriwko kiebie tworząre ktrukturę zamkniętą

64 Typ α/β β kegmenty tworzą wnętrze RząkteRzki białka otorzone przez fragmenty o ktrukturze α heliky

65 Typ α + β tendenrja do kegregarji wzdłuż łańrurha peptydowego

66

67

68 Hemoglobina jako przykład białka o ktrukturze IV rzędu

Przegląd budowy i funkcji białek

Przegląd budowy i funkcji białek Przegląd budowy i funkcji białek Co piszą o białkach? Wyraz wprowadzony przez Jönsa J. Berzeliusa w 1883 r. w celu podkreślenia znaczenia tej grupy związków. Termin pochodzi od greckiego słowa proteios,

Bardziej szczegółowo

Informacje. W sprawach organizacyjnych Slajdy z wykładów

Informacje. W sprawach organizacyjnych Slajdy z wykładów Biochemia Informacje W sprawach organizacyjnych malgorzata.dutkiewicz@wum.edu.pl Slajdy z wykładów www.takao.pl W sprawach merytorycznych Takao Ishikawa (takao@biol.uw.edu.pl) Kiedy? Co? Kto? 24 lutego

Bardziej szczegółowo

Budowa aminokwasów i białek

Budowa aminokwasów i białek Biofizyka Ćwiczenia 1. E. Banachowicz Zakład Biofizyki Molekularnej IF UAM http://www.amu.edu.pl/~ewas Budowa aminokwasów i białek E.Banachowicz 1 Ogólna budowa aminokwasów α w neutralnym p α N 2 COO N

Bardziej szczegółowo

protos (gr.) pierwszy protein/proteins (ang.)

protos (gr.) pierwszy protein/proteins (ang.) Białka 1 protos (gr.) pierwszy protein/proteins (ang.) cząsteczki życia materiał budulcowy materii ożywionej oraz wirusów wielkocząsteczkowe biopolimery o masie od kilku tysięcy do kilku milionów jednostek

Bardziej szczegółowo

Bioinformatyka. z sylabusu... (wykład monograficzny) wykład 1. E. Banachowicz. Wykład monograficzny Bioinformatyka.

Bioinformatyka. z sylabusu... (wykład monograficzny) wykład 1. E. Banachowicz. Wykład monograficzny Bioinformatyka. Bioinformatyka (wykład monograficzny) wykład 1. E. Banachowicz Zakład Biofizyki Molekularnej IF UAM http://www.amu.edu.pl/~ewas z sylabusu... Wykład 1, 2006 1 Co to jest Bioinformatyka? Zastosowanie technologii

Bardziej szczegółowo

etyloamina Aminy mają właściwości zasadowe i w roztworach kwaśnych tworzą jon alkinowy

etyloamina Aminy mają właściwości zasadowe i w roztworach kwaśnych tworzą jon alkinowy Temat: Białka Aminy Pochodne węglowodorów zawierające grupę NH 2 Wzór ogólny amin: R NH 2 Przykład: CH 3 -CH 2 -NH 2 etyloamina Aminy mają właściwości zasadowe i w roztworach kwaśnych tworzą jon alkinowy

Bardziej szczegółowo

Chemiczne składniki komórek

Chemiczne składniki komórek Chemiczne składniki komórek Pierwiastki chemiczne w komórkach: - makroelementy (pierwiastki biogenne) H, O, C, N, S, P Ca, Mg, K, Na, Cl >1% suchej masy - mikroelementy Fe, Cu, Mn, Mo, B, Zn, Co, J, F

Bardziej szczegółowo

Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl

Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą byd wykorzystywane przez jego Użytkowników

Bardziej szczegółowo

Aminokwasy, peptydy i białka. Związki wielofunkcyjne

Aminokwasy, peptydy i białka. Związki wielofunkcyjne Aminokwasy, peptydy i białka Związki wielofunkcyjne Aminokwasy, peptydy i białka Aminokwasy, peptydy i białka: - wiadomości ogólne Aminokwasy: - ogólna charakterystyka - budowa i nazewnictwo - właściwości

Bardziej szczegółowo

4.1 Hierarchiczna budowa białek

4.1 Hierarchiczna budowa białek Spis treści 4.1 ierarchiczna budowa białek... 51 4.1.1 Struktura pierwszorzędowa... 51 4.1.2 Struktura drugorzędowa... 53 4.1.3 Struktura trzeciorzędowa... 60 4.1.4 Rodzaje oddziaływań stabilizujących

Bardziej szczegółowo

Budowa i funkcje białek

Budowa i funkcje białek Budowa i funkcje białek Białka Wszystkie organizmy zawierają białko Każdy organizm wytwarza własne białka Podstawowe składniki białek - aminokwasy Roślinne mogą wytwarzać aminokwasy ze związków nieorganicznych

Bardziej szczegółowo

Bioinformatyka wykład 9

Bioinformatyka wykład 9 Bioinformatyka wykład 9 14.XII.21 białkowa bioinformatyka strukturalna krzysztof_pawlowski@sggw.pl 211-1-17 1 Plan wykładu struktury białek dlaczego? struktury białek geometria i fizyka modyfikacje kowalencyjne

Bardziej szczegółowo

Substancje o Znaczeniu Biologicznym

Substancje o Znaczeniu Biologicznym Substancje o Znaczeniu Biologicznym Tłuszcze Jadalne są to tłuszcze, które może spożywać człowiek. Stanowią ważny, wysokoenergetyczny składnik diety. Z chemicznego punktu widzenia głównym składnikiem tłuszczów

Bardziej szczegółowo

Struktura i funkcja białek (I mgr)

Struktura i funkcja białek (I mgr) Struktura i funkcja białek (I mgr) Dr Filip Jeleń fj@protein.pl http://www.protein.pl/ Jeremy M. Berg, John L. Tymoczko, Lubert Stryer Biochemia Carl Branden, John Tooze Introduction to Protein Structure

Bardziej szczegółowo

PRZYKŁADOWE ZADANIA ORGANICZNE ZWIĄZKI ZAWIERAJĄCE AZOT

PRZYKŁADOWE ZADANIA ORGANICZNE ZWIĄZKI ZAWIERAJĄCE AZOT PRZYKŁADOWE ZADANIA ORGANICZNE ZWIĄZKI ZAWIERAJĄCE AZOT Zadanie 1127 (1 pkt) Uszereguj podane związki według rosnącego ph w roztworze wodnym. Właściwy porządek podaj zapisując go wzorami półstrukturalnymi.

Bardziej szczegółowo

Budowa aminokwasów i białek

Budowa aminokwasów i białek Bioinformatyka Wykład 2. E. Banachowicz Zakład Biofizyki Molekularnej IF UAM http://www.amu.edu.pl/~ewas Budowa aminokwasów i białek Bioinformatyka 2, 2011 1 Ogólna budowa aminokwasów H w neutralnym ph

Bardziej szczegółowo

Struktura biomakromolekuł chemia biologiczna III rok

Struktura biomakromolekuł chemia biologiczna III rok truktura biomakromolekuł chemia biologiczna III rok jak są zbudowane białka? dlaczego białka są tak zbudowane? co z tego wynika? 508 13 604 liczba struktur dostępnych w Protein Data Bank wynosi aktualnie

Bardziej szczegółowo

21. Wstęp do chemii a-aminokwasów

21. Wstęp do chemii a-aminokwasów 21. Wstęp do chemii a-aminokwasów Chemia rganiczna, dr hab. inż. Mariola Koszytkowska-Stawińska, WChem PW; 2016/2017 1 21.1. Budowa ogólna a-aminokwasów i klasyfikacja peptydów H 2 N H kwas 2-aminooctowy

Bardziej szczegółowo

Ogólna budowa aminokwasów

Ogólna budowa aminokwasów H w neutralnym ph H NH 3 + C COO - NH 2 C COOH R R grupa aminowa - NH 2 grupa karboksylowa - COOH Gly, G Ala, A Ogólna budowa aminokwasów Reguła CORN H R NH 3 + C L lewoskrętny (COO-R-N) COO - 1 20 aminokwasów

Bardziej szczegółowo

2. Produkty żywnościowe zawierające białka Mięso, nabiał (mleko, twarogi, sery), jaja, fasola, bób (rośliny strączkowe)

2. Produkty żywnościowe zawierające białka Mięso, nabiał (mleko, twarogi, sery), jaja, fasola, bób (rośliny strączkowe) BIAŁKA 1. Funkcja białek w organizmie Budulcowa mięśnie (miozyna), krew (hemoglobina, fibrynogen), włosy (keratyna), skóra, chrząstki, ścięgna (kolagen), białka współtworzą wszystkie organelle komórkowe

Bardziej szczegółowo

Właściwości aminokwasów i białek

Właściwości aminokwasów i białek Właściwości aminokwasów i białek el ćwiczenia Ćwiczenie ma na celu poznanie niektórych typowych reakcji aminokwasów i białek. Reakcje te pozwalają odróżnić wolne aminokwasy od białek i innych związków

Bardziej szczegółowo

- oznaczenia naukowo-badawcze. - jedna z podstawowych technik. - oznaczenia laboratoryjnodiagnostyczne. Elektroforeza. badawczych.

- oznaczenia naukowo-badawcze. - jedna z podstawowych technik. - oznaczenia laboratoryjnodiagnostyczne. Elektroforeza. badawczych. Elektroforeza - jedna z podstawowych technik badawczych - oznaczenia naukowo-badawcze - oznaczenia laboratoryjnodiagnostyczne Annals of the New York Academy of Sciences 928:54-64 (2001) 2001 New York

Bardziej szczegółowo

Bioinformatyka wykład 8

Bioinformatyka wykład 8 Bioinformatyka wykład 8 2.XII.2008 białkowa bioinformatyka strukturalna krzysztof_pawlowski@sggw.pl 2009-01-08 1 Lecture outline, Dec. 6th protein structures why? protein structures geometry and physics

Bardziej szczegółowo

Bioinformatyka. z sylabusu...

Bioinformatyka. z sylabusu... Bioinformatyka Wykład 1. E. Banachowicz Zakład Biofizyki Molekularnej IF UAM http://www.amu.edu.pl/~ewas z sylabusu... Wykład 1, 2008 1 Co to jest Bioinformatyka? Zastosowanie technologii informacji do

Bardziej szczegółowo

Właściwości błony komórkowej

Właściwości błony komórkowej Właściwości błony komórkowej płynność asymetria selektywna przepuszczalność Transport przez błony Cząsteczki < 150Da Błony - selektywnie przepuszczalne RóŜnice składu jonowego między wnętrzem komórki ssaka

Bardziej szczegółowo

46 i 47. Wstęp do chemii -aminokwasów

46 i 47. Wstęp do chemii -aminokwasów 46 i 47. Wstęp do chemii -aminokwasów Chemia rganiczna, dr hab. inż. Mariola Koszytkowska-Stawińska, WChem PW; 2017/2018 1 21.1. Budowa ogólna -aminokwasów i klasyfikacja peptydów H 2 H H 2 R H R R 1 H

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 1. Właściwości aminokwasów i białek

Ćwiczenie 1. Właściwości aminokwasów i białek Ćwiczenie 1. Właściwości aminokwasów i białek el ćwiczenia elem ćwiczenia jest poznanie niektórych reakcji charakterystycznych stosowanych przy wykrywaniu aminokwasów i białek. eakcje te umoŝliwiają odróŝnienie

Bardziej szczegółowo

Aminokwasy, peptydy, białka

Aminokwasy, peptydy, białka Aminokwasy, peptydy, białka Aminokwasy KWAS 1-AMINOCYKLOPROPANOKARBOKSYLOWY α AMINOKWAS KWAS 3-AMINOPROPANOWY β AMINOKWAS KWAS 4-AMINOPROPANOWY γ AMINOKWAS KWAS 2-AMINOETANOSULFONOWY β AMINOKWAS Aminokwasy

Bardziej szczegółowo

Chemiczne składniki komórek

Chemiczne składniki komórek Chemiczne składniki komórek Komórki wykorzystują prawa fizyki i chemii, aby przeżyć Zbudowane z takich samych pierwiastków i związków jak materia nieożywiona Chemia komórki dominują: H 2 O związki organiczne

Bardziej szczegółowo

SCENARIUSZ LEKCJI BIOLOGII Z WYKORZYSTANIEM FILMU KSZTAŁT BIAŁEK.

SCENARIUSZ LEKCJI BIOLOGII Z WYKORZYSTANIEM FILMU KSZTAŁT BIAŁEK. SCENARIUSZ LEKCJI BIOLOGII Z WYKORZYSTANIEM FILMU KSZTAŁT BIAŁEK. SPIS TREŚCI: I. Wprowadzenie. II. Części lekcji. 1. Część wstępna. 2. Część realizacji. 3. Część podsumowująca. III. Karty pracy. 1. Karta

Bardziej szczegółowo

data ĆWICZENIE 6 IZOLACJA BIAŁEK I ANALIZA WPŁYWU WYBRANYCH CZYNNIKÓW NA BIAŁKA Doświadczenie 1

data ĆWICZENIE 6 IZOLACJA BIAŁEK I ANALIZA WPŁYWU WYBRANYCH CZYNNIKÓW NA BIAŁKA Doświadczenie 1 Imię i nazwisko Uzyskane punkty Nr albumu data /3 podpis asystenta ĆWICZENIE 6 IZOLACJA BIAŁEK I ANALIZA WPŁYWU WYBRANYCH CZYNNIKÓW NA BIAŁKA Doświadczenie 1 Cel: Frakcjonowanie białek mleka metodą wysalania

Bardziej szczegółowo

1. Właściwości białek

1. Właściwości białek 1. Właściwości białek a. 1. Cele lekcji i. a) Wiadomości Uczeń zna: Uczeń: właściwości białek, proces denaturacji białek, reakcje charakterystyczne dla białek. ii. b) Umiejętności rozróżnia reakcje charakterystyczne

Bardziej szczegółowo

CHEMIA 12. Wzorcem konfiguracji względnej H C * OH HO C * H (odmiany L i D) jest aldehyd glicerynowy CH 2 OH CH 2 OH

CHEMIA 12. Wzorcem konfiguracji względnej H C * OH HO C * H (odmiany L i D) jest aldehyd glicerynowy CH 2 OH CH 2 OH INSTYTUT MEDICUS Kurs przygotowawczy do matury i rekrutacji na studia medyczne Rok 2017/2018 www.medicus.edu.pl tel. 501 38 39 55 CHEMIA 12 SACHARYDY. AMINOKWASY I BIAŁKA. IZOMERIA OPTYCZNA. IZOMERIA OPTYCZNA

Bardziej szczegółowo

Slajd 1. Slajd 2. Proteiny. Peptydy i białka są polimerami aminokwasów połączonych wiązaniem amidowym (peptydowym) Kwas α-aminokarboksylowy aminokwas

Slajd 1. Slajd 2. Proteiny. Peptydy i białka są polimerami aminokwasów połączonych wiązaniem amidowym (peptydowym) Kwas α-aminokarboksylowy aminokwas Slajd 1 Proteiny Slajd 2 Peptydy i białka są polimerami aminokwasów połączonych wiązaniem amidowym (peptydowym) wiązanie amidowe Kwas α-aminokarboksylowy aminokwas Slajd 3 Aminokwasy z alifatycznym łańcuchem

Bardziej szczegółowo

A. B. Co warto wiedzieć o aminokwasach?

A. B. Co warto wiedzieć o aminokwasach? A. B. Co warto wiedzieć o aminokwasach? a) 1. Cele lekcji a. a) Wiadomości Uczeń zna pojęcia: asymetryczny atom węgla, L-aminokwas, peptyd, reakcja kondensacji, aminokwas białkowy, aminokwas egzogenny

Bardziej szczegółowo

Scenariusz lekcji chemii w klasie III gimnazjum. Temat lekcji: Białka skład pierwiastkowy, budowa, właściwości i reakcje charakterystyczne

Scenariusz lekcji chemii w klasie III gimnazjum. Temat lekcji: Białka skład pierwiastkowy, budowa, właściwości i reakcje charakterystyczne Scenariusz lekcji chemii w klasie III gimnazjum Temat lekcji: Białka skład pierwiastkowy, budowa, właściwości i reakcje charakterystyczne Czas trwania lekcji: 2x 45 minut Cele lekcji: 1. Ogólny zapoznanie

Bardziej szczegółowo

WYKŁAD 4: MOLEKULARNE MECHANIZMY BIOSYNTEZY BIAŁEK. Prof. dr hab. n. med. Małgorzata Milkiewicz Zakład Biologii Medycznej.

WYKŁAD 4: MOLEKULARNE MECHANIZMY BIOSYNTEZY BIAŁEK. Prof. dr hab. n. med. Małgorzata Milkiewicz Zakład Biologii Medycznej. Pierwsza litera Trzecia litera 2018-10-26 WYKŁAD 4: MOLEKULARNE MECHANIZMY BIOSYNTEZY BIAŁEK Prof. dr hab. n. med. Małgorzata Milkiewicz Zakład Biologii Medycznej Druga litera 1 Enancjomery para nienakładalnych

Bardziej szczegółowo

STRUKTURA KRYSTALICZNA

STRUKTURA KRYSTALICZNA PODSTAWY KRYSTALOGRAFII Struktura krystaliczna Wektory translacji sieci Komórka elementarna Komórka elementarna Wignera-Seitza Jednostkowy element struktury Sieci Bravais go 2D Sieci przestrzenne Bravais

Bardziej szczegółowo

spektropolarymetrami;

spektropolarymetrami; Ćwiczenie 12 Badanie własności uzyskanych białek: pomiary dichroizmu kołowego Niejednakowa absorpcja prawego i lewego, kołowo spolaryzowanego promieniowania nazywa się dichroizmem kołowym (ang. circular

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIA Z BIOCHEMII

ĆWICZENIA Z BIOCHEMII ĆWICZENIA Z BIOCHEMII D U STUDENTfiW WYDZIAŁU LEKARSKIEGO Pod redakcją Piotra Laidlera, Barbary Piekarskiej, Marii Wróbel WYDAWNICTWO UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO ĆWICZENIA Z BIOCHEMII DLA STUDENTÓW WYDZIAŁU

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 2 BUDOWA, WŁAŚCIWOŚCI I FUNKCJE BIAŁEK

Ćwiczenie 2 BUDOWA, WŁAŚCIWOŚCI I FUNKCJE BIAŁEK Ćwiczenie 2 BUDOWA, WŁAŚCIWOŚCI I FUNKCJE BIAŁEK Część doświadczalna obejmuje: ilościowe oznaczanie białek metodą biuretową wytrącanie kazeiny w punkcie izoelektrycznym frakcjonowanie białek surowicy krwi

Bardziej szczegółowo

Translacja i proteom komórki

Translacja i proteom komórki Translacja i proteom komórki 1. Kod genetyczny 2. Budowa rybosomów 3. Inicjacja translacji 4. Elongacja translacji 5. Terminacja translacji 6. Potranslacyjne zmiany polipeptydów 7. Translacja a retikulum

Bardziej szczegółowo

Biologia medyczna II, materiały dla studentów kierunku lekarskiego

Biologia medyczna II, materiały dla studentów kierunku lekarskiego Przepływ informacji genetycznej Informacja genetyczna jest przekazywana następnym pokoleniom w wyniku procesu replikacji. Jest to przekaz pionowy. Replikacja DNA Gen Transkrypcja w jądrze Gamety Translacja

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Przedmowa... XI. Wprowadzenie i biologiczne bazy danych. 1 Wprowadzenie... 3. 2 Wprowadzenie do biologicznych baz danych...

Spis treści. Przedmowa... XI. Wprowadzenie i biologiczne bazy danych. 1 Wprowadzenie... 3. 2 Wprowadzenie do biologicznych baz danych... Przedmowa... XI Część pierwsza Wprowadzenie i biologiczne bazy danych 1 Wprowadzenie... 3 Czym jest bioinformatyka?... 5 Cele... 5 Zakres zainteresowań... 6 Zastosowania... 7 Ograniczenia... 8 Przyszłe

Bardziej szczegółowo

wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki

wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki Genetyka ogólna wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki Uniwersytet Warszawski Wydział Biologii andw@ibb.waw.pl http://arete.ibb.waw.pl/private/genetyka/ Wykład 4 Jak działają geny?

Bardziej szczegółowo

spektroskopia elektronowa (UV-vis)

spektroskopia elektronowa (UV-vis) spektroskopia elektronowa (UV-vis) rodzaje przejść elektronowych Energia σ* π* 3 n 3 π σ σ σ* daleki nadfiolet (λ max < 200 nm) π π* bliski nadfiolet jednostki energii atomowa jednostka energii = energia

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 4. Reakcja aminokwasów z ninhydryną. Opisz typy reakcji przebiegających w tym procesie i zaznacz ich miejsca przebiegu.

Ćwiczenie 4. Reakcja aminokwasów z ninhydryną. Opisz typy reakcji przebiegających w tym procesie i zaznacz ich miejsca przebiegu. azwisko i imię grupa data Protokół z ćwiczenia: eakcje chemiczne związków biologicznych: aminokwasy i peptydy. Definicja punktu izoelektrycznego pi. Formy jonowe aminokwasów w różnym ph. ph < pi ph = pi

Bardziej szczegółowo

Kwasy nukleinowe i białka

Kwasy nukleinowe i białka Metody bioinformatyki Kwasy nukleinowe i białka prof. dr hab. Jan Mulawka Kwasy nukleinowe DNA Kwas dezoksyrybonukleinowy jest to należący do kwasów nukleinowych wielkocząsteczkowy organiczny związek chemiczny,

Bardziej szczegółowo

Bioinformatyka II Modelowanie struktury białek

Bioinformatyka II Modelowanie struktury białek Bioinformatyka II Modelowanie struktury białek 1. Który spośród wymienionych szablonów wybierzesz do modelowania? Dlaczego? Struktura krystaliczną czy NMR (to samo białko, ta sama rozdzielczość)? Strukturę

Bardziej szczegółowo

RP WPROWADZENIE. M. Kamiński PG WCh Gdańsk Układy faz odwróconych RP-HPLC, RP-TLC gdy:

RP WPROWADZENIE. M. Kamiński PG WCh Gdańsk Układy faz odwróconych RP-HPLC, RP-TLC gdy: RP WPRWADZENIE M. Kamiński PG WCh Gdańsk 2013 Układy faz odwróconych RP-HPLC, RP-TLC gdy: Nisko polarna (hydrofobowa) faza stacjonarna, względnie polarny eluent, składający się z wody i dodatku organicznego;

Bardziej szczegółowo

IZOMERIA Izomery - związki o takim samym składzie lecz różniące się budową

IZOMERIA Izomery - związki o takim samym składzie lecz różniące się budową IZMERIA Izomery - związki o takim samym składzie lecz różniące się budową TAK zy atomy są tak samo połączone? NIE izomery konstytucyjne stereoizomery zy odbicie lustrzane daje się nałożyć na cząsteczkę?

Bardziej szczegółowo

Transportowane cząsteczki CO O, 2, NO, H O, etanol, mocznik... Zgodnie z gradientem: stężenia elektrochemicznym gradient stężeń

Transportowane cząsteczki CO O, 2, NO, H O, etanol, mocznik... Zgodnie z gradientem: stężenia elektrochemicznym gradient stężeń Transportowane cząsteczki Transport przez błony Transport bierny szybkość transportu gradien t stężeń kanał nośnik Transport z udziałem nośnika: dyfuzja prosta dyfuzja prosta CO 2, O 2, NO,, H 2 O, etanol,

Bardziej szczegółowo

Bioinformatyka II Modelowanie struktury białek

Bioinformatyka II Modelowanie struktury białek Bioinformatyka II Modelowanie struktury białek 1. Który spośród wymienionych szablonów wybierzesz do modelowania dla każdego z podanych przypadków? Dlaczego? Struktura krystaliczną czy NMR (to samo białko,

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 6 Aminokwasy

Ćwiczenie 6 Aminokwasy Ćwiczenie 6 Aminokwasy Aminokwasy są to związki dwufunkcyjne, których cząsteczki zawierają grupy karboksylowe i aminowe: grupa aminowa:nh 2 grupa karboksylowa COOH Nomenklatura aminokwasów: Naturalne aminokwasy

Bardziej szczegółowo

DEFINICJE: Punkt, prosta, płaszczyzna i przestrzeń są pojęciami pierwotnymi przyjmowanymi bez definicji,

DEFINICJE: Punkt, prosta, płaszczyzna i przestrzeń są pojęciami pierwotnymi przyjmowanymi bez definicji, TEMATYKA: Współliniowość Współpłaszczyznowość Ćwiczenia nr DEFINICJE: Punkt, prosta, płaszczyzna i przestrzeń są pojęciami pierwotnymi przyjmowanymi bez definicji, Podstawowe aksjomaty (zdanie, którego

Bardziej szczegółowo

Podstawy projektowania leków wykład 12

Podstawy projektowania leków wykład 12 Podstawy projektowania leków wykład 12 Łukasz Berlicki Projektowanie wspomagane komputerowo Ligand-based design QSAR i 3D-QSAR Structure-based design projektowanie oparte na strukturze celu molekularnego

Bardziej szczegółowo

Wykorzystanie bazy Cambridge Structural Database w poszukiwaniu substancji hamujących aktywność enzymatyczną

Wykorzystanie bazy Cambridge Structural Database w poszukiwaniu substancji hamujących aktywność enzymatyczną ISTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJYCH Wykorzystanie bazy Cambridge Structural Database w poszukiwaniu substancji hamujących aktywność enzymatyczną CZĘŚĆ I Zapoznanie się ze strukturą i funkcjami bazy. Demonstracja

Bardziej szczegółowo

CHEMIE PRO NEJLEPŠÍ. Masarykova Universita, Brno

CHEMIE PRO NEJLEPŠÍ. Masarykova Universita, Brno EMIE PR EJLEPŠÍ Lukáš Žídek Masarykova Universita, Brno Proteiny Globulární Fibrilární Membránové euspořadané Struktura proteinů Struktura proteinů Struktura proteinů Struktura Konfigurace Konformace -

Bardziej szczegółowo

Właściwości błony komórkowej

Właściwości błony komórkowej Właściwości błony komórkowej płynność asymetria selektywna przepuszczalność Glikokaliks glikokaliks cytoplazma jądro błona komórkowa Mikrografia elektronowa powierzchni limfocytu ludzkiego (wybarwienie

Bardziej szczegółowo

fenol ninhydryna difenyloamina kwas octowy Określ ph amin: n-butyloamina dietyloamina difenyloamina anilina N,N-dimetyloanilina

fenol ninhydryna difenyloamina kwas octowy Określ ph amin: n-butyloamina dietyloamina difenyloamina anilina N,N-dimetyloanilina REAKCJE PROBÓWKOWE 5. Aminy, aminokwasy, białka imię i nazwisko data nr str. Rubryki oznaczone po prawej stronie ciemnym prostokątem należy wypełniać przed zajęciami. W reakcjach obowiązują wzory strukturalne

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z chemii oraz sposoby sprawdzania wiedzy i umiejętności

Wymagania edukacyjne z chemii oraz sposoby sprawdzania wiedzy i umiejętności Wymagania edukacyjne z chemii oraz sposoby sprawdzania wiedzy i umiejętności Kwasy Wymagania edukacyjne z podstawy programowej - klasa VIII Uczeń: definiuje pojęcie kwasy zgodnie z teorią Arrheniusa opisuje

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne niezbędne do otrzymania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z chemii dla klasy VIII

Wymagania edukacyjne niezbędne do otrzymania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z chemii dla klasy VIII Wymagania edukacyjne niezbędne do otrzymania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z chemii dla klasy VIII Temat 1.Wzory i nazwy kwasów. dopuszczająca - zna zasady bezpiecznego posługiwania

Bardziej szczegółowo

wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki

wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki Genetyka ogólna wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki Uniwersytet Warszawski Wydział Biologii andw@ibb.waw.pl http://arete.ibb.waw.pl/private/genetyka/ Ekspresja genów jest regulowana

Bardziej szczegółowo

Właściwości błony komórkowej

Właściwości błony komórkowej Właściwości błony komórkowej płynność asymetria selektywna przepuszczalność szybka dyfuzja: O 2, CO 2, N 2, benzen Dwuwarstwa lipidowa - przepuszczalność Współczynnik przepuszczalności [cm/s] 1 Transport

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne oraz sposoby sprawdzania wiadomości i umiejętności z biologii. w klasach pierwszych realizujących poziom rozszerzony.

Wymagania edukacyjne oraz sposoby sprawdzania wiadomości i umiejętności z biologii. w klasach pierwszych realizujących poziom rozszerzony. Wymagania edukacyjne oraz sposoby sprawdzania wiadomości i umiejętności z biologii w klasach pierwszych realizujących poziom rozszerzony. Cele kształcenia wymagania ogólne I. Poznanie świata organizmów

Bardziej szczegółowo

Przedziały wewnątrzkomórkowe siateczka śródplazmatyczna (ER)

Przedziały wewnątrzkomórkowe siateczka śródplazmatyczna (ER) Przedziały wewnątrzkomórkowe siateczka śródplazmatyczna (ER) Pochodzenie ER inwaginacja błony - (kanały trnslokacyjne) i rozrost cysterny spłaszczone woreczki tubule Siateczka śródplazmatyczna retikulum

Bardziej szczegółowo

Harmonogram Ćwiczeń z Biochemii dla II roku Analityki Medycznej i Farmacji

Harmonogram Ćwiczeń z Biochemii dla II roku Analityki Medycznej i Farmacji Harmonogram Ćwiczeń z Biochemii dla II roku Analityki Medycznej i Farmacji Ćwiczenie 1. Ćwiczenie wprowadzające Ćwiczenie 2. Aminokwasy - struktura, właściwości i funkcje 1. Reakcje wspólne dla wszystkich

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenia - II rok Analityki Medycznej i Farmacji

Ćwiczenia - II rok Analityki Medycznej i Farmacji Ćwiczenia - II rok Analityki Medycznej i Farmacji Ćwiczenie 1. Ćwiczenie wprowadzające Ćwiczenie 2. Aminokwasy - struktura, właściwości i funkcje 1. Reakcje wspólne dla wszystkich aminokwasów. 2. Reakcje

Bardziej szczegółowo

Przedziały wewnątrzkomórkowe siateczka śródplazmatyczna (ER) Pochodzenie ER

Przedziały wewnątrzkomórkowe siateczka śródplazmatyczna (ER) Pochodzenie ER Przedziały wewnątrzkomórkowe siateczka śródplazmatyczna (ER) Pochodzenie ER inwaginacja błony - (kanały trnslokacyjne) i rozrost cysterny spłaszczone woreczki tubule Siateczka śródplazmatyczna retikulum

Bardziej szczegółowo

M. Cieplak i A. Sienkiewicz, Białka, artykuł w Encyklopedii Fizyki Współczesnej, Wydawnictwo PWN SA, Warszawa 2004, publikacja dostępna na stronach:

M. Cieplak i A. Sienkiewicz, Białka, artykuł w Encyklopedii Fizyki Współczesnej, Wydawnictwo PWN SA, Warszawa 2004, publikacja dostępna na stronach: M. Cieplak i A. Sienkiewicz, Białka, artykuł w Encyklopedii Fizyki Współczesnej, Wydawnictwo PWN SA, Warszawa 2004, publikacja dostępna na stronach: http://www.pwn.pl lub http://aneksy.pwn.pl/efw/ 1 Białka

Bardziej szczegółowo

Wpływ heterocyklicznego ugrupowania na natywną konformację naturalnych peptydów

Wpływ heterocyklicznego ugrupowania na natywną konformację naturalnych peptydów Wpływ heterocyklicznego ugrupowania na natywną konformację naturalnych peptydów Monika Staś, Dawid Siodłak, Małgorzata Broda mstas@uni.opole.pl Zakład Chemii Fizycznej i Modelowania Molekularnego Wydział

Bardziej szczegółowo

Analiza jakościowa wybranych aminokwasów

Analiza jakościowa wybranych aminokwasów Ćwiczenie 14 Analiza jakościowa wybranych aminokwasów I. Aminokwasy Aminokwasy są jednostkami strukturalnymi peptydów i białek. W swojej cząsteczce mają co najmniej 2 grupy funkcyjne: grupę aminową NH

Bardziej szczegółowo

BUDOWA I WŁAŚCIWOŚCI AMINOKWASÓW. 1.1. Aminokwasy białkowe

BUDOWA I WŁAŚCIWOŚCI AMINOKWASÓW. 1.1. Aminokwasy białkowe BUDOWA I WŁAŚCIWOŚCI AMINOKWASÓW 1.1. Aminokwasy białkowe Aminokwasy są związkami organicznymi, zawierającymi co najmniej jedną grupę karboksylową COOH oraz co najmniej jedną grupę aminową NH 2. W zależności

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 5 Aminokwasy i białka

Ćwiczenie 5 Aminokwasy i białka Ćwiczenie 5 Aminokwasy i białka (podstawowe właściwości i wybrane charakterystyczne reakcje) 1 Białka Białka to podstawowe,wielocząsteczkowe składniki wszystkich organizmów żywych, zbudowane z aminokwasów

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenia - II rok Biotechnologii

Ćwiczenia - II rok Biotechnologii Ćwiczenie 1. Ćwiczenie wprowadzające Ćwiczenia - II rok Biotechnologii Ćwiczenie 2. Aminokwasy - struktura, właściwości i funkcje 1. Reakcje wspólne dla wszystkich aminokwasów. 2. Reakcje specyficzne dla

Bardziej szczegółowo

ROZPUSZCZALNOŚĆ BIAŁEK W WODZIE. WYZNACZANIE PUNKTU IZOELEK- TRYCZNEGO KAZEINY NA PODSTA- WIE JEJ ROZPUSZCZALNOŚCI

ROZPUSZCZALNOŚĆ BIAŁEK W WODZIE. WYZNACZANIE PUNKTU IZOELEK- TRYCZNEGO KAZEINY NA PODSTA- WIE JEJ ROZPUSZCZALNOŚCI Ćwiczenie nr XVI ROZPUSZCZALNOŚĆ BIAŁEK W WODZIE. WYZNACZANIE PUNKTU IZOELEK- TRYCZNEGO KAZEINY NA PODSTA- WIE JEJ ROZPUSZCZALNOŚCI I. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest poznanie rozpuszczalności białek

Bardziej szczegółowo

Właściwości fizykochemiczne białek

Właściwości fizykochemiczne białek Białka Definicja Wielkocząsteczkowe związki zbudowane wyłącznie lub w dużej mierze z aminokwasów, a które stanowią największą część występujących w żywej komórce związków organicznych. Białka Podziały

Bardziej szczegółowo

(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego:

(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP 230003 (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: 16.06.09 0980072.9 (13) (1) T3 Int.Cl. A61K 38/00 (06.01) C07K

Bardziej szczegółowo

Badanie dynamiki białek jądrowych w żywych komórkach metodą mikroskopii konfokalnej

Badanie dynamiki białek jądrowych w żywych komórkach metodą mikroskopii konfokalnej Badanie dynamiki białek jądrowych w żywych komórkach metodą mikroskopii konfokalnej PRAKTIKUM Z BIOLOGII KOMÓRKI () ćwiczenie prowadzone we współpracy z Pracownią Biofizyki Komórki Badanie dynamiki białek

Bardziej szczegółowo

ELEKTROFORETYCZNY ROZDZIAŁ

ELEKTROFORETYCZNY ROZDZIAŁ POLITECHNIKA ŁÓDZKA INSTRUKCJA Z LABORATORIUM W ZAKŁADZIE BIOFIZYKI Ćwiczenie 2 ELEKTROFORETYCZNY ROZDZIAŁ BIAŁEK I. WSTĘP TEORETYCZNY Elektroforeza jest ruchem fazy rozproszonej względem fazy rozpraszanej,

Bardziej szczegółowo

REAKCJE PROBÓWKOWE 5. Aminy, aminokwasy, białka

REAKCJE PROBÓWKOWE 5. Aminy, aminokwasy, białka REAKCJE PROBÓWKOWE 5. Aminy, aminokwasy, białka imię i nazwisko data nr str. Rubryki oznaczone po prawej stronie ciemnym prostokątem należy wypełniać przed zajęciami. W reakcjach obowiązują wzory strukturalne

Bardziej szczegółowo

WŁASNOŚCI FIZYKOCHEMICZNE BIAŁEK. 1. Oznaczanie punktu izoelektrycznego białka

WŁASNOŚCI FIZYKOCHEMICZNE BIAŁEK. 1. Oznaczanie punktu izoelektrycznego białka 12. WŁASNOŚCI FIZYKOCHEMICZNE BIAŁEK 1. Oznaczanie punktu izoelektrycznego białka Oznaczenie opiera się na najniŝszej rozpuszczalności białek, w tym analizowanej kazeiny, w środowisku o wartości ph równej

Bardziej szczegółowo

Kwasy nasycone. Wykład 10 2

Kwasy nasycone. Wykład 10 2 Związki pochodzenia naturalnego biomolekuły. 1. Lipidy związki pochodzenia naturalnego, nierozpuszczalne w wodzie, łatwo rozpuszczalne w organicznych rozpuszczalnikach niepolarnych i słabo polarnych. Dzielą

Bardziej szczegółowo

Generator testów 1.3.1 Biochemia wer. 1.0.5 / 14883078 Strona: 1

Generator testów 1.3.1 Biochemia wer. 1.0.5 / 14883078 Strona: 1 Przedmiot: Biochemia Nazwa testu: Biochemia wer. 1.0.5 Nr testu 14883078 Klasa: zaoczni_2007 IBOS Odpowiedzi zaznaczamy TYLKO w tabeli! 1. Do aminokwasów aromatycznych zalicza się A) G, P oraz S B) L,

Bardziej szczegółowo

Aminokwasy Peptydy Białka

Aminokwasy Peptydy Białka Aminokwasy Peptydy Białka Aminokwasy Związki organiczne pochodne kwasów karboksylowych zawierające grupę aminową NH 2 R - C - COOH H Reakcje grup funkcyjnych Deaminacja powstają ketokwasy Transaminacja

Bardziej szczegółowo

Komputerowe wspomaganie projektowanie leków

Komputerowe wspomaganie projektowanie leków Komputerowe wspomaganie projektowanie leków wykład II Prof. dr hab. Sławomir Filipek Grupa BIOmodelowania Uniwersytet Warszawski, Wydział Chemii oraz Centrum Nauk Biologiczno-Chemicznych Cent-III www.biomodellab.eu

Bardziej szczegółowo

Test kwalifikacyjny Lifescience dla licealistów 2015

Test kwalifikacyjny Lifescience dla licealistów 2015 Test kwalifikacyjny Lifescience dla licealistów 2015 Imię nazwisko (pseudonim): 1. Daltonizm (d) jest cechą recesywną sprzężoną z płcią. Rudy kolor włosów (r) jest cechą autosomalną i recesywną w stosunku

Bardziej szczegółowo

Ę Ę Ę Ó Ę Ę Ó Ź ć Ł Ś Ó Ó Ł Ł Ż ć ć Ż Ą Ż ć Ę Ę ź ć ź Ą Ę Ż ć Ł Ę ć Ż Ę Ę ć ć Ż Ż Ę Ż Ż ć Ó Ę Ę ć Ę ć Ę Ę Ż Ż Ż Ż ź Ż Ę Ę ź Ę ź Ę Ż ć ć Ą Ę Ę ć Ę ć ć Ź Ą Ę ć Ę Ą Ę Ę Ę ć ć ć ć Ć Ą Ą ć Ę ć Ż ć Ę ć ć ć Ą

Bardziej szczegółowo

ń ń ź ź ć ń ń Ą Ź ń Ą ĄĄ Ą ń ź Ł Ł ń ć Ó Ą Ą ń ń ć ń ć ź ć ć Ó ć Ó ć Ś ć Ó ń ć ć ć ź ć Ą Ó Ź Ź Ź Ą ź Ó Ą ń ń Ź Ó Ź Ń ć Ń ć ź ń ń ń ń ń ń Ń ń Ź ń Ź Ź Ź ń ń ń Ą Ź Ó ĄĄ ń Ą ń ń Ó Ń Ó Ó ń Ą Ó ź ń ź Ą Ó Ą ź

Bardziej szczegółowo

Ę Ł ć Ą ż Ł Ł Ą Ó ż Ł Ś Ę Ś Ó Ł Ń Ą Ą Ł Ą ĄĄ ż ć Ś Ź ć ć Ł ć ć ć Ś Ó Ś Ś ć ć ć ć Ó ć ć ć Ś ż Ł Ą ż Ś ż Ł ć ć Ó ć ć Ą ć Ś ć ż ć ć Ś ć Ł Ń ć ć Ę ć ć ć Ó ć ć ć ć ć ć ź ć ć Ó ć ć ć ć ć ż ć ć ć ć Ł ć ć ć ć

Bardziej szczegółowo

Ż ź ź ź ź ź ć ć Ą Ą ć Ą ź ź ć Ż Ś ź ć ć Ę ć ź ź ć ź Ą ĄĄ Ń Ą Ń ć ć ć ć Ę ć Ń ć ć ć ć Ą ć ć ć ć ć Ń Ń ć ć ź ź ć Ę Ę ć Ą ć ć ć ć ć Ń Ę ć ć ć ć ć ć ć ć ć ź ć ź Ą ć ć ć Ń ć ć ć ć ź ć ć ć Ń Ń ć ź ź ć ź ź ć

Bardziej szczegółowo