RADA UNII EUROPEJSKIEJ. Bruksela, 2 lutego 2009 r. (20.02) (OR. en) 5991/09 FISC 14

Transkrypt

1 RADA UNII EUROPEJSKIEJ Bruksela, 2 lutego 2009 r. (20.02) (OR. en) 5991/09 FISC 14 PISMO PRZEWODNIE od: Komisja Europejska data otrzymania: 30 stycznia 2009 r. do: Pan Javier SOLANA, Sekretarz Generalny/Wysoki Przedstawiciel Dotyczy: Komunikat Komisji do Rady w sprawie osiągnięć technicznych w dziedzinie fakturowania elektronicznego i środków na rzecz dalszego uproszczenia, modernizacji i harmonizacji przepisów dotyczących wystawiania faktur VAT Delegacje otrzymują w załączeniu dokument Komisji COM(2009) 20 wersja ostateczna. Zał.: COM(2009) 20 wersja ostateczna 5991/09 jo 1 DG G I PL

2 KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH Bruksela, dnia KOM(2009) 20 wersja ostateczna KOMUNIKAT KOMISJI DO RADY Osiągnięcia techniczne w dziedzinie fakturowania elektronicznego i środki na rzecz dalszego uproszczenia, modernizacji i harmonizacji przepisów dotyczących wystawiania faktur VAT PL PL

3 KOMUNIKAT KOMISJI DO RADY Osiągnięcia techniczne w dziedzinie fakturowania elektronicznego i środki na rzecz dalszego uproszczenia, modernizacji i harmonizacji przepisów dotyczących wystawiania faktur VAT 1. WPROWADZENIE Zgodnie z art. 237 dyrektywy Rady 2006/112/WE 1 ( dyrektywa w sprawie podatku VAT ) w terminie najpóźniej do 31 grudnia 2008 r. Komisja jest zobowiązana do przedstawienia sprawozdania oraz jeżeli będzie to konieczne wniosku dotyczącego zmiany warunków mających zastosowanie do fakturowania elektronicznego, w którym uwzględnione będą osiągnięcia techniczne. Niniejszemu komunikatowi towarzyszy wniosek zmieniający warunki mające zastosowanie do fakturowania elektronicznego. Zarówno niniejszy komunikat, jak i wniosek wykraczają poza wymóg określony w art Jest to uzasadnione, ponieważ uważa się, że dyrektywa Rady 2001/115/WE 2 ( dyrektywa w sprawie fakturowania ), obecnie włączona do dyrektywy w sprawie podatku VAT, nie osiąga w pełni celu polegającego na uproszczeniu, modernizacji i harmonizacji przepisów dotyczących wystawiania faktur VAT. Możliwość wyboru różnych opcji oraz ich zastosowanie umożliwiły państwom członkowskim zachowanie odmiennych przepisów dotyczących fakturowania. Różnice w przepisach, widoczne zwłaszcza w dziedzinie fakturowania elektronicznego, znacznie utrudniły powszechne stosowanie faktur elektronicznych w kontekście transgranicznym. Również w innych dziedzinach różnice w przepisach są źródłem dodatkowych obciążeń dla przedsiębiorstw i uniemożliwiają im korzystanie z takich opcji jak samofakturowanie, fakturowanie zbiorcze i elektroniczne przechowywanie faktur. 2. OSIĄGNIĘCIA TECHNICZNE W DZIEDZINIE FAKTUROWANIA ELEKTRONICZNEGO Aby spełnić wymóg dotyczący przedstawienia sprawozdania dotyczącego osiągnięć technicznych w dziedzinie fakturowania elektronicznego, temat ten został włączony do przeprowadzonego dla Komisji badania poświęconego fakturowaniu. Wyniki badania znajdują się na stronie internetowej Komisji 3. Techniczne aspekty fakturowania elektronicznego opisano w oddzielnym dokumencie zatytułowanym Załącznik: Biała księga w sprawie osiągnięć technicznych (ang. Appendix: White paper on technology development), znajdującym się w trzeciej części wyników badania zatytułowanej Zalecenia. W dokumencie tym przedstawiono zarys historii systemów zapewniających Dz.U. L 347 z , s. 1. Dz.U. L 15 z , s PL 3 PL

4 autentyczność i integralność danych, takich jak na przykład faktury przesyłane drogą elektroniczną, oraz obecny stan prac nad tymi systemami Wyniki badania poświęconego fakturowaniu dotyczące ostatnich osiągnięć technicznych w dziedzinie fakturowania elektronicznego W badaniu nie sprecyzowano, która technologia powinna stanowić preferowaną metodę bezpiecznego przesyłania i odbioru faktur elektronicznych. Jeśli chodzi o podpisy elektroniczne, w badaniu stwierdzono nawet, że w użyciu jest kilka różnych systemów podpisów elektronicznych, które gwarantują autentyczność pochodzenia i integralność treści. Mają one różne zalety i wady w zakresie bezpieczeństwa, złożoności i szybkości. Przykładowo infrastruktura klucza publicznego, oparta na asymetrycznych lecz uzupełniających się kluczach, zapewnia wysoki poziom bezpieczeństwa i wykorzystywana jest w aplikacjach komputerowych w bankowości, ale ze względu na jej skomplikowany charakter nie jest ona tak szybka, jak inne systemy podpisów. Wydaje się również jasne, że nie ma obecnie jednej, przyjaznej dla przedsiębiorstw technologii, w oparciu o którą można by stworzyć system fakturowania elektronicznego dla całej UE i która spełniałaby oczekiwania zarówno dużych, jak i małych przedsiębiorstw oraz która cieszyłaby się pełnym poparciem organów podatkowych. Ponadto nie ma wyraźnych szans na to, by w ciągu najbliższych kilku lat znaleziono odpowiednie rozwiązanie techniczne spełniające oczekiwania wszystkich zainteresowanych stron. Nie należy więc oczekiwać, że dzięki osiągnięciom technicznym nastąpi wzrost zainteresowania fakturowaniem elektronicznym. Z powyższych względów bardziej stosowne wydaje się przyjęcie innego podejścia. W wynikach badania poświeconego fakturowaniu stwierdzono bowiem, że zamiast poszukiwać nowych technologii, należy rozwiązać problemy z technologiami już istniejącymi. Ponadto Grupa Ekspertów ds. Fakturowania Elektronicznego, ustanowiona decyzją Komisji 4, w liście otwartym skierowanym do Komisji stwierdza, że zasadniczo rozwiązanie kwestii fakturowania elektronicznego powinno być neutralne pod względem technologii. Podobnie przedsiębiorcy chcieliby, by fakturowanie elektroniczne było bardziej dostępne, jednak bez zmniejszenia jego bezpieczeństwa, a także by uwzględniono w nim potrzeby przedsiębiorców i istniejące już mechanizmy kontrolne, które gwarantują, że faktury są na ogół zgodne z przepisami. 3. PRZESZKODY ZWIĄZANE Z VAT UTRUDNIAJĄCE WSPIERANIE FAKTUR ELEKTRONICZNYCH Ze względu na brak oczywistego rozwiązania technicznego nie dziwi fakt, że dyrektywa w sprawie podatku VAT, oparta na technicznym podejściu do fakturowania elektronicznego, nie doprowadziła do szybkiego upowszechnienia tego rodzaju faktur. Ponadto podejście techniczne umożliwia różne opcje, co z kolei umożliwia państwom członkowskim wdrażanie przepisów dotyczących fakturowania elektronicznego na różne sposoby. Sytuacja ta doprowadziła do powstania różnych /717/WE (Dz.U. L 289 z , s. 38). PL 4 PL

5 przepisów dotyczących fakturowania elektronicznego, przestrzeganie których sprawia przedsiębiorstwom trudności, zwłaszcza w przypadku faktur elektronicznych wystawianych w kontekście transgranicznym. W ramach badania szczegółowo przedstawiono przepisy dotyczące fakturowania obowiązujące na mocy prawodawstwa krajowego państw członkowskich. Jeśli chodzi o fakturowanie elektroniczne, badanie potwierdziło, że istnieje szereg różnych interpretacji i wykorzystywane są różne opcje. Doprowadziło to do sytuacji, w której opracowanie systemu fakturowania elektronicznego obejmującego całą UE i zgodnego z przepisami jest dla przedsiębiorstw trudne i kosztowne Możliwości usunięcia przeszkód związanych z VAT utrudniających fakturowanie elektroniczne Istnieje szereg możliwości usunięcia przeszkód związanych z podatkiem VAT utrudniających fakturowanie elektroniczne. W ramach opcji preferowanej przez przedsiębiorców zakłada się, że faktury elektroniczne i faktury papierowe byłyby traktowane w sposób jednakowy. Druga opcja polega na opracowaniu wzorcowej umowy między stronami korzystającymi z fakturowania elektronicznego, zaś opcja trzecia polega na utrzymaniu podpisów elektronicznych i elektronicznego systemu przesyłania danych (EDI) jako metod przesyłania, przy jednoczesnym usunięciu opcji problematycznych. Rozwiązanie preferowane przez Komisję zakłada traktowanie wszystkich faktur w jednakowy sposób, bez względu na to, czy są one przesyłane w formie papierowej czy drogą elektroniczną, a w związku z tym uchylenie szczególnych wymagań dotyczących użycia zaawansowanego podpisu elektronicznego lub EDI przy wystawianiu faktur elektronicznych. Stwarza to rozwiązanie, które jest neutralne pod względem technologii. Podobnie jak w przypadku faktur papierowych, ważność faktury elektronicznej należy sprawdzić w dokumentacji księgowej przedsiębiorstwa wykorzystując do tego celu takie dokumenty jak formularz zamówienia, potwierdzenie zapłaty i potwierdzenie dostawy. Ważność faktury ustalana jest zawsze za pomocą wewnętrznych mechanizmów kontrolnych przedsiębiorstwa bez względu na to, jaką drogą została przesłana. Rozwiązanie problemu niskiego zainteresowania fakturowaniem elektronicznym powinno się również opierać na innych koncepcjach: za przydatne wskazówki mogą posłużyć zasady określone przez Grupę Ekspertów ds. Fakturowania Elektronicznego. Grupa ta zachęca do równego traktowania faktur elektronicznych i faktur papierowych. Popiera również utrzymanie głównego elementu obowiązujących obecnie przepisów dotyczących fakturowania elektronicznego, zgodnie z którym autentyczność pochodzenia i integralność treści należy zagwarantować w sposób neutralny pod względem technologii. Grupa planuje wykorzystanie pakietu swoich zasad w celu opracowania kodeksu postępowania dotyczącego fakturowania elektronicznego. Czas pokaże, czy podejście to uzyska aprobatę. Kwestią o kluczowym znaczeniu jest to, by państwa członkowskie, zgadzając się na równe traktowanie faktur papierowych i elektronicznych, uzgodniły również wspólne podejście w sprawie fakturowania PL 5 PL

6 elektronicznego, tak by pakiet zharmonizowanych przepisów opartych na wspólnych zasadach umożliwił przedsiębiorstwom przyjęcie łatwych i opłacalnych rozwiązań w dziedzinie fakturowania elektronicznego. 4. ŚRODKI MAJĄCE NA CELU DALSZE UPROSZCZENIE, MODERNIZACJĘ I HARMONIZACJĘ PRZEPISÓW DOTYCZĄCYCH WYSTAWIANIA FAKTUR VAT Jak już wspomniano powyżej, ze względu na konieczność dalszego uproszczenia, modernizacji i harmonizacji przepisów dotyczących fakturowania niniejsze sprawozdanie adresowane do Rady wykracza poza zakres przewidziany pierwotnie w dyrektywie w sprawie podatku VAT. W punktach poniżej przedstawiono trudności, które obowiązujące przepisy dotyczące fakturowania stwarzają przedsiębiorstwom, możliwe rozwiązania oraz preferowany przez Komisję plan działań. Analiza przeprowadzona jest pod kątem wystawiania, treści i przechowywania faktur, a także z uwzględnieniem tych zasad fakturowania, które służą zwalczaniu nadużyć finansowych Wystawienie faktury Problemy związane z wystawieniem faktury W żadnym artykule dyrektywy w sprawie podatku VAT nie określono wyraźnie państwa członkowskiego, którego przepisy dotyczące fakturowania mają zastosowanie. Na ogół przyjmuje się jednak, że zastosowanie powinny mieć przepisy obowiązujące w państwie członkowskim, w którym należny jest podatek, ponieważ państwo to sprawdza wysokość należności i ma również do dyspozycji inne różne opcje. Ogólna akceptacja obowiązywania przepisów kraju, w którym należny jest podatek, stwarza jednak przedsiębiorstwom pewne trudności. Podatnik realizujący dostawy towarów lub świadczący usługi, od których należny jest podatek w innym państwie członkowskim, musi spełnić warunki fakturowania obowiązujące w tym państwie członkowskim. W przypadku gdy dostawa towaru lub usługa podlega procedurze odwrotnego obciążenia, dostawca musi spełnić warunki fakturowania nawet jeśli nie jest objęty obowiązkiem identyfikacji do celów podatku VAT w państwie członkowskim, w którym należny jest podatek. Problem ten może stać się poważniejszy biorąc pod uwagę fakt, że zgodnie z przyjętym niedawno pakietem VAT 5 podstawową zasadą jest, że miejscem transakcji między przedsiębiorstwami (B2B) jest siedziba nabywcy Rozwiązania problemów dotyczących wystawiania faktur Wydaje się, że istnieją dwa podejścia, w ramach których można zapewnić przedsiębiorstwom przejrzystość i pewność prawną w odniesieniu do wystawianych przez nie faktur. W ramach pierwszego podejścia należałoby zapewnić środek, dzięki któremu informacje o przepisach dotyczących fakturowania byłyby łatwo dostępne, a wymogi dotyczące przestrzegania tych przepisów łatwe do zrozumienia. Opcja ta umożliwiłaby państwom członkowskim utrzymanie różnych przepisów dotyczących 5 Dz.U. L 44 z , s. 11. PL 6 PL

7 fakturowania. Zważywszy jednak na dużą liczbę różnic między przepisami dotyczącymi fakturowania obowiązującymi w państwach członkowskich, opcja ta nie zmniejszyłaby wyraźnie obciążeń dla przedsiębiorstw. Rozwiązaniem alternatywnym byłoby stopniowe zharmonizowanie przepisów dotyczących fakturowania Opinia Komisji w sprawie transakcji B2B Preferowanym rozwiązaniem byłoby opracowanie pełnego pakietu zharmonizowanych przepisów, dzięki którym podatnik wystawiający fakturę w miejscu, w którym jest zidentyfikowany do celów podatku VAT, będzie miał pewność prawną, że faktura ta jest ważna na terytorium całej UE. Cel polegający na opracowaniu pakietu zharmonizowanych przepisów dotyczących transakcji B2B jest osiągalny. Dyrektywa w sprawie fakturowania zapewniła już harmonizację w wielu obszarach, ale w kontekście wymogu dotyczącego wystawienia faktury nadal istnieją przypadki, w których przepisy dotyczące fakturowana nie są zharmonizowane: transakcje zwolnione od podatku, termin wystawienia faktury, fakturowanie zbiorcze, samofakturowanie oraz zlecanie fakturowania podmiotom spoza UE Transakcje zwolnione od podatku Aby zmniejszyć obciążenia dla przedsiębiorstw, dyrektywa w sprawie podatku VAT umożliwia państwom członkowskim zwolnienie podatników z wymogu wystawiania faktur na niektóre transakcje zwolnione od podatku. Poszczególne państwa członkowskie korzystają z tej opcji w różnym stopniu: niektóre wykorzystują ją w całości, inne stosują ją z ograniczeniami, a jeszcze inne nie korzystają z niej w ogóle. W rezultacie przedsiębiorstwa często mają do czynienia z wybiórczo stosowanymi wyjątkami od zasady ogólnej, co wiąże się z większym obciążeniem administracyjnym. Aby zharmonizować przepisy mając na uwadze potrzebę równowagi między uproszczeniem a odpowiednią kontrolą proponuje się zatem, by w odniesieniu do transakcji B2B zwolnionych od podatku we wszystkich przypadkach wymagana była faktura, choć w przypadku gdy nabywca znajduje się w tym samym państwie członkowskim co dostawca, i gdy dostawca nie ma prawa do odliczenia na poprzednim etapie, byłaby to tylko faktura uproszczona Termin wystawienia faktury Dyrektywa w sprawie podatku VAT zezwala państwom członkowskim na określenie terminu wystawienia faktury. Prowadzi to oczywiście do powstania różnych przepisów na terenie całej UE i stwarza możliwość ustalenia różnych terminów płatności podatków. Ze względu na sytuacje, w których podatek jest należny z tytułu transgranicznych dostaw usług, opracowano wniosek dotyczący zmiany przepisów w taki sposób, by ustalić wspólny termin płatności podatków i dzięki temu zapewnić szczegółową wymianę danych dotyczących informacji podsumowujących w zakresie usług. PL 7 PL

8 Mając na celu uzgodnienie wspólnego terminu powstania należności podatkowej od wewnątrzwspólnotowych dostaw towarów i transgranicznych usług podlegających odwrotnemu obciążeniu podatkiem, ważne jest wystawienie faktury na tyle wcześnie, by możliwe było potwierdzenie realizacji dostawy towaru lub wykonania usługi. We wniosku proponuje się zatem, by podatnicy mieli obowiązek wystawienia faktury najpóźniej do 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym miało miejsce zdarzenie powodujące powstanie obowiązku podatkowego. W ten sposób zarówno dostawca, jak i nabywca mają wystarczającą ilość czasu na zaksięgowanie transakcji w tym samym okresie rozliczeniowym. Umożliwienie państwom członkowskim stosowania w odniesieniu do transakcji krajowych innych przepisów niż przepisy dotyczące transakcji transgranicznych byłoby źródłem dodatkowych obciążeń dla przedsiębiorstw. Z tego względu termin jest taki sam dla wszystkich faktur Fakturowanie zbiorcze Ponieważ dyrektywa w sprawie podatku VAT zezwala państwom członkowskim na określenie warunków fakturowania zbiorczego, w różnych państwach członkowskich istnieją różne zestawy warunków. Celem wniosku jest opracowanie zharmonizowanego podejścia w zakresie fakturowania zbiorczego po to, by z procedury tej korzystać mogły przedsiębiorstwa w całej UE.W tym celu fakturowanie zbiorcze będzie dozwolone w ciągu jednego miesiąca kalendarzowego przy założeniu, że na fakturze zbiorczej uwzględnione będą szczegółowe dane wymagane w odniesieniu do poszczególnych dostaw lub usług. Państwa członkowskie nie będą miały prawa wprowadzenia żadnych dodatkowych warunków dotyczących fakturowania zbiorczego Samofakturowanie Zgodnie z obowiązującymi przepisami fakturę może wystawić dostawca, nabywca lub strona trzecia działająca w imieniu dostawcy. Uznaje się, że ze względów handlowych opcje te należy utrzymać. Niemniej jednak w przypadku samofakturowania (faktur wystawianych przez nabywcę) w państwach członkowskich obowiązują różne warunki. Celem wniosku jest pozbawienie państw członkowskich możliwości określania warunków w odniesieniu do procesu samofakturowania, a przez to stworzenie pakietu bardziej zharmonizowanych przepisów w całej UE. Aby ułatwić kontrolowanie faktur wystawianych w ramach samofakturowania, nabywca ma obowiązek wpisania na fakturze słów Faktura wystawiona przez nabywcę w celu powiadomienia dostawcy i organów podatkowych, kto jest wystawcą faktury. Na fakturze musi się również znaleźć numer VAT nabywcy Zlecanie fakturowania podmiotom spoza UE Zarówno przedsiębiorstwa, jak i państwa członkowskie uważają na ogół, że nakładanie szczególnych warunków na podmioty spoza UE, które wystawiają faktury w imieniu podatników realizujących dostawy towarów lub świadczących usługi w UE, jest niepotrzebne. W rzeczywistości istnieją już wystarczające PL 8 PL

9 mechanizmy kontrolne, które umożliwiają pociągnięcie do odpowiedzialności podatnika zobowiązanego wystawić fakturę. Proponuje się zatem, by nie nakładać żadnych szczególnych warunków na strony trzecie, które wystawiają faktury w imieniu podatnika. Uchyla się obowiązujące przepisy określone w art. 225 i Opinia Komisji w sprawie transakcji między przedsiębiorstwami a konsumentami (B2C) Cel, jakim jest opracowanie pakietu zharmonizowanych przepisów dotyczących dostaw B2C, jest niemożliwy do osiągnięcia w bliskiej perspektywie. W tej dziedzinie przepisy są mniej zharmonizowane. Państwa członkowskie mają prawo podjęcia decyzji, czy wymagać od podatnika wystawienia faktury. W niektórych państwach członkowskich opcja ta jest szeroko stosowana, w innych faktura wymagana jest w przypadku niektórych rodzajów dostaw towarów lub usług, takich jak prace budowlane, lub wtedy gdy wartość przekracza określony próg, zaś w jeszcze innych państwach członkowskich faktury B2C nie są wymagane w ogóle. Uznaje się, że aby móc kontrolować podatki państwa członkowskie potrzebują elastyczności. Równocześnie ważny pozostaje cel polegający na zmniejszeniu obciążeń dla przedsiębiorstw i uproszczeniu przepisów dotyczących fakturowania. Z myślą o zrównoważeniu tych potrzeb planuje się zachowanie opcji, zgodnie z którą od podatników wymagane jest wystawienie faktury za dostawy B2C, choć byłaby to jednak tylko faktura uproszczona, zawierająca ograniczoną ilość danych. Ponadto podatników mających siedzibę i podatników niemających siedziby należy traktować w jednakowy sposób. Jednakowe traktowanie podatników mających siedzibę i podatników niemających siedziby oznacza, że podatnicy niemający siedziby podlegają obowiązkowi wystawienia faktury VAT tylko wtedy, gdy w przypadku realizacji analogicznej dostawy lub usługi podatnik mający siedzibę i realizujący dostawę lub usługę B2C ma obowiązek wystawienia faktury. Przepis ten, w połączeniu z wymogiem wystawiania tylko faktur uproszczonych, powinien zmniejszyć obciążenie dla przedsiębiorstw prowadzących sprzedaż na odległość. Specjalny program dotyczący e-usług o szerszym zakresie, przewidzianym w ramach pakietu VAT może zmusić przedsiębiorstwa do wystawiania faktur w państwach członkowskich, w których nie są one zidentyfikowane do celów VAT. Podobnie jak w przypadku przedsiębiorstw prowadzących sprzedaż na odległość, ważne jest, by przepisy były przejrzyste i by łatwo było je przestrzegać. Kwestię tę należy rozwiązać zwracając się do państw członkowskich o udostępnienie na stronach internetowych szczegółowych informacji na temat przepisów dotyczących fakturowania transakcji B2C. Rozwiązanie to przewidziano już we wniosku Komisji dotyczącym systemu jednego okienka 6, tak więc uproszczona wersja tego systemu będzie wymagała podobnego rozwiązania. 6 COM(2004) 728 wersja ostateczna, Dz.U. C 24 z , s. 8. PL 9 PL

10 Państwa członkowskie, których przepisy mają zastosowanie Dysponując pakietem zharmonizowanych przepisów dotyczących fakturowania transakcji B2B, możliwe jest podjęcie dalszych środków i przyjęcie, że w odniesieniu do fakturowania zastosowanie mają przepisy państwa członkowskiego, w którym dostawca realizujący dostawę lub świadczący usługę jest zidentyfikowany do celów VAT. Byłoby to rozwinięcie systemu jednego okienka, w ramach którego przedsiębiorstwa mogą wypełniać zobowiązania w zakresie podatku VAT w państwie członkowskim, w którym znajduje się siedziba ich działalności, a nie w państwie członkowskim, w którym należny jest podatek. Przepisy regulujące transakcje B2C powinny być oparte na przepisach państwa członkowskiego, w którym dostawca realizujący dostawę towaru lub świadczący usługę jest zidentyfikowany do celów VAT, ponieważ rejestracja jest z reguły wymagana w państwie członkowskim nabywcy Dane wymagane na fakturach Problemy związane z danymi wymaganymi na fakturach Wymogi dotyczące danych umieszczanych na fakturach z reguły sprawiają przedsiębiorstwom mniej trudności. Wydaje się, że dane wyszczególnione w art. 226 dyrektywy w sprawie podatku VAT spełniają oczekiwania organów podatkowych i nie stanowią przy tym zbyt dużego obciążenia dla przedsiębiorstw. Można jednak zaobserwować, że w przypadkach gdy państwa członkowskie wymagają wystawienia faktur na dostawy niektórych towarów lub na niektóre usługi, zwykle B2C, zachodzi rozbieżność między treścią odpowiadających sobie faktur, ponieważ poszczególne państwa członkowskie mogą podjąć decyzję o zmniejszeniu ilości wymaganych danych. Często nie wiąże się to jednak z oczekiwanym zmniejszeniem obciążenia ze względu na koszty, które przedsiębiorstwa muszą ponieść z tytułu wprowadzenia odpowiednich systemów fakturowania i dostosowania ich do różnych przepisów Rozwiązania problemów dotyczących danych wymaganych na fakturach Idealnym rozwiązaniem byłoby opracowanie standardowego wykazu danych, które we wszystkich przypadkach powinny być umieszczane na fakturach. Przyjęcie jednego wykazu danych mogłoby jednak spowodować praktyczne trudności w osiągnięciu równowagi między różnymi rodzajami transakcji, takimi jak B2C, B2B lub transakcje zwolnione z VAT. W konsekwencji, aby uwzględnić praktyki handlowe, konieczne mogłoby być uwzględnienie dużej liczby wyjątków w standardowym wykazie elementów faktury. W ramach obowiązujących przepisów sporządzono zharmonizowany wykaz danych wymaganych na fakturach, zezwalając jednocześnie państwom członkowskim na podjęcie decyzji o zmniejszeniu liczby wymaganych danych w odniesieniu do dostaw niektórych towarów lub niektórych usług. Wadą tego rozwiązania jest to, że państwa członkowskie stosują w odniesieniu do tej opcji różne podejścia, wskutek czego przedsiębiorstwa nie są zawsze świadome korzyści. PL 10 PL

11 Innym rozwiązaniem mogłoby być zmniejszenie różnic wynikających z istnienia wspólnego wykazu z jednej strony, a licznymi wyjątkami wprowadzonymi przez państwa członkowskie z drugiej strony Opinia Komisji We wniosku proponuje się stworzenie dwóch kategorii faktur: faktury, które prawdopodobnie będą dawać prawo do odliczenia i w przypadku których konieczna jest kontrola zarówno dostawcy, jak i nabywcy, oraz faktury, które prawdopodobnie nie będą dawać prawa do odliczenia i w przypadku których kontrola jest w zasadzie ograniczona do dostawcy. Pierwszy typ określany jest jako pełna faktura VAT, a drugi jako uproszczona faktura VAT. Państwa członkowskie nie będą mogły wymagać innych rodzajów faktur mieszczących się pomiędzy pełną a uproszczoną fakturą VAT. Przedsiębiorstwa będą oczywiście miały możliwość dodania do faktury innych danych Pełna faktura VAT Wymóg wystawienia pełnej faktury VAT Utrzymuje się zasadę, zgodnie z którą podatnik ma obowiązek wystawienia faktury w przypadku gdy transakcja podlega opodatkowaniu VAT i gdy odbiorca jest podatnikiem lub osobą prawną niebędącą podatnikiem. Faktury muszą zawierać pełen zestaw danych. Istnieją wyjątki od tej zasady dotyczące niektórych transakcji zwolnionych od podatku (w przypadku gdy nabywca przebywa w tym samym państwie członkowskim), not kredytowych i faktur opiewających na małe kwoty (poniżej 200 EUR). Wchodzą one w zakres przepisów dotyczących faktur uproszczonych Dane wymagane na pełnej fakturze VAT Zharmonizowany wykaz danych wymaganych na fakturze zamieszczony jest w art. 226 dyrektywy w sprawie podatku VAT. Nie ma powodów, dla których należałoby w tym wykazie wprowadzać większe zmiany. Aby ułatwić kontrolę podatkową i uprościć wymogi stawiane przedsiębiorstwom, proponuje się jednak trzy główne zmiany. Po pierwsze, dostawca lub usługodawca ma obowiązek umieszczenia na fakturze numeru identyfikacyjnego VAT nabywcy lub usługobiorcy. Zmianę tę wprowadza się z kilku powodów. Pomoże ona organom podatkowym skuteczniej przeprowadzać kontrolę podatkową umożliwiając im sprawdzenie, czy numer VAT nabywcy zamieszczony na fakturze odpowiada numerowi przedsiębiorstwa, które występuje o prawo do odliczenia. Zmiana ta harmonizuje zasady fakturowania na obszarze całej UE, tak więc wymogi dotyczące transakcji z nabywcami w tym samym państwie członkowskim są takie same, jak wymogi dotyczące transakcji z nabywcami w innym państwie członkowskim. Wskazuje też przedsiębiorstwom sytuacje, w których konieczne może być wystawienie pełnej faktury VAT, gdyż w przypadku transakcji B2C nabywca nie posiada numeru VAT. PL 11 PL

12 Ponadto, jako że celem wniosku jest upowszechnienie fakturowania elektronicznego, coraz ważniejsze staje się posiadanie niepowtarzalnego numeru służącego do identyfikacji nabywcy, zwłaszcza w przypadku gdy usługodawcy muszą wymieniać się fakturami elektronicznymi w imieniu swoich klientów będących podmiotami gospodarczymi. Numer VAT mógłby zostać wykorzystany jako niepowtarzalny numer służący do wymiany faktur elektronicznych i jeśli wystawianie faktur elektronicznych stałoby się tak powszechne, jak się tego oczekuje, niepowtarzalny numer identyfikacyjny byłby już tym sposobem zapewniony. Po drugie, datę dostawy towarów lub wykonania usług zastępuje się datą powstania należności podatkowej. Ponieważ przepisy określające termin, w którym można skorzystać z prawa do odliczenia, uzależnione są od tego, kiedy powstaje należność podatkowa, logiczne jest, by wspomniana data również została podana na fakturze. Ułatwi to także nabywcy korzystanie z prawa do odliczenia w przypadku gdy dostawca deklaruje VAT w momencie otrzymania zapłaty, co stanowi kolejny środek uwzględniony we wniosku. Po trzecie, w przypadku gdy w kontekście transakcji podlegających odwrotnemu obciążeniu podatkiem nabywca w innym państwie członkowskim zobowiązany jest do zapłaty VAT, może on ułatwić dostawcy wypełnienie formalności zastępując stawkę VAT i kwotę VAT do zapłaty, zgodnymi z wymogami pełnej faktury VAT, kwotą należną za każdy rodzaj dostarczonego towaru lub wykonanej usługi Uproszczona faktura VAT Wystawianie uproszczonej faktury VAT Faktury uproszczone mogą być wystawiane w dwóch przypadkach. Po pierwsze, państwa członkowskie mogą wymagać stosowania faktury uproszczonej, ale tylko od podatników realizujących transakcje B2C. Po drugie, w przypadku niektórych transakcji B2B podatnik może wystawić fakturę uproszczoną zamiast pełnej faktury VAT. W przypadku dostaw B2C ryzyko oszustwa podatkowego znajduje się głównie po stronie dostawcy, gdyż jest mało prawdopodobne, by nabywca miał prawo do odliczenia. Faktura powinna zawierać tylko te dane, które wymagane są w celu sprawdzenia, czy dostawca poprawnie naliczył podatek, tak więc w rezultacie ilość wymaganych danych jest mniejsza niż w przypadkach, kiedy przysługuje prawo do odliczenia. W przypadku transakcji B2B faktury uproszczone mogą być wystawiane tylko wtedy, kiedy ryzyko wystąpienia oszustw podatkowych jest minimalne. W takich sytuacjach dostawca powinien mieć prawo wystawienia faktury uproszczonej, na przykład w przypadku transakcji zwolnionych od podatku, które nie dają prawa do odliczenia, choć jeżeli nabywca znajduje się w innym państwie członkowskim, nadal wymagana jest pełna faktura. W przypadkach gdy faktura opiewa na sumę mniejszą niż 200 EUR, a kwota VAT, którą można odliczyć, jest niewielka, co oznacza, że ryzyko dla budżetów państw członkowskich jest również nieznaczne, dostawca może wystawić fakturę uproszczoną. Jest to efekt konsultacji przeprowadzonych na forum Komitetu ds. PL 12 PL

13 VAT, podczas których większość państw członkowskich zwróciła się z prośbą o możliwość wystawiania faktur uproszczonych w przypadku niewielkich kwot. Kolejnym przypadkiem, kiedy dostawca może wystawić fakturę uproszczoną jest wystawienie noty kredytowej. W takiej sytuacji konieczne dane znajdują się na oryginalnej fakturze, do której odnosi się nota kredytowa Treść uproszczonej faktury VAT Dane, które wymagane są na fakturze uproszczonej, wyszczególnione są w art. 238 dyrektywy w sprawie podatku VAT, zgodnie z którą państwa członkowskie mogą, po konsultacji z Komitetem ds. VAT, zezwolić w niektórych przypadkach na stosowanie faktur uproszczonych. Jedynym dodatkowym elementem jest wymóg uwzględnienia wartości i rodzaju dostarczonych towarów lub wykonanych usług Użycie numerów rejestracji podatkowej Tylko nieliczne państwa członkowskie korzystają z opcji przewidzianej w art. 239 i 240 dyrektywy w sprawie podatku VAT, która umożliwia użycie innego numeru niż numer VAT w celu identyfikacji dostawcy na fakturze. Ze względu na taki stan rzeczy opcja ta zostaje zlikwidowana, a w zamian za to w celu zapewnienia jednolitego podejścia we wszystkich przypadkach wprowadza się obowiązek umieszczania na fakturach krajowego numeru identyfikacyjnego VAT Przechowywanie faktur Problemy związane z przechowywaniem faktur W ramach dostępnych opcji państwa członkowskie mogą stosować różne przepisy dotyczące przechowywania. Stwarza to przeszkody nie tylko dla dużych przedsiębiorstw, które chciałyby, żeby w na terenie całej UE obowiązywały wspólne procedury dotyczące przechowywania, ale także dla małych przedsiębiorstw, które ze względu na określone warunki przechowywania nie mogą dokonać oszczędności, które możliwe byłyby na przykład dzięki elektronicznemu archiwizowaniu Rozwiązania problemów dotyczących przechowywania faktur Celem w tym przypadku jest zmniejszenie obciążeń dla przedsiębiorstw w taki sposób, by nie utrudniać organom podatkowym przeprowadzania kontroli podatkowych. Przedsiębiorstwa tak czy inaczej muszą przechowywać faktury ze względów handlowych, ale chcą większej elastyczności w zakresie sposobów i miejsca przechowywania oraz jeżeli mają siedziby w więcej niż jednym państwie członkowskim takich samych okresów przechowywania. Rozwiązanie musi więc zapewnić równowagę między uproszczeniem a kontrolą. Celem powinno być zharmonizowanie przepisów w jak największym stopniu, ale w taki sposób, by nie podważyć zdolności organów podatkowych w zakresie ściągania należności podatkowych. PL 13 PL

14 Opinia Komisji Komisja uważa, że w niektórych kwestiach można wprowadzić wspólne przepisy. Jedną z tych kwestii jest zharmonizowany okres przechowywania, który w oparciu o średnią długość okresów przechowywania obowiązujących obecnie w państwach członkowskich może wynieść 6 lat. Powinno to również zapewnić jednolitość w zakresie wymiany faktur między państwami członkowskimi, które muszą dokonywać kontroli transakcji transgranicznych. Należy zmienić przepisy dotyczące przechowywania faktur w formie elektronicznej, aby umożliwić przedsiębiorstwom pełnoprawne korzystanie z tego sposobu przechowywania. Przedsiębiorstwa miałyby zatem prawo do przekształcania faktur papierowych na elektroniczne, pod warunkiem że faktury byłyby dostępne bez zbędnej zwłoki i przy gwarancji, że treść oryginalnej faktury byłaby taka sama, jak treść faktury przechowywanej elektronicznie. Prawo powinno również wyraźnie określać państwo członkowskie, którego przepisy dotyczące przechowywania faktur powinny mieć zastosowanie. W przypadku dostawcy zastosowanie powinny mieć przepisy obowiązujące w państwie członkowskim, w którym ma on siedzibę do celów VAT. W odniesieniu do nabywcy zastosowanie powinny mieć przepisy jego państwa członkowskiego. Nie powinno to przysporzyć organom podatkowym żadnych trudności w przeprowadzaniu kontroli, ponieważ państwo członkowskie nadal będzie miało dostęp do faktur tam, gdzie należny jest podatek. Kilka innych opcji można również zlikwidować, na przykład wymóg przechowywania faktur przez osoby niebędące podatnikami, wymóg przechowywania faktur papierowych w państwie członkowskim, w którym podatnik ma siedzibę, oraz wymóg powiadamiania stosownych organów o miejscu przechowywania faktur. 5. ŚRODKI NA RZECZ WALKI Z OSZUSTWAMI W ZAKRESIE VAT 5.1. Wymagalność podatku od transakcji wewnątrzwspólnotowych Komisja zaproponowała już skrócenie okresu, za jaki składa się informację podsumowującą z trzech miesięcy do jednego miesiąca 7. Jest to krok w kierunku szybszej wymiany danych między państwami członkowskimi, który powinien pomóc w walce z oszustwami karuzelowymi. Przepisy dotyczące wymagalności podatku od transakcji wewnątrzwspólnotowych umożliwiają jednak podatnikowi przesunięcie terminu wymagalności podatku do 15. dnia miesiąca następującego po zdarzeniu powodującym powstanie obowiązku podatkowego. Przykładowo, faktura wystawiona przed 15. dniem miesiąca następującego po zdarzeniu powodującym powstanie obowiązku podatkowego decyduje o tym, kiedy podatek staje się wymagalny. Tak więc w przypadku transakcji wewnątrzwspólnotowej, która ma miejsce w styczniu, a zafakturowana jest 7 COM(2008) 147. PL 14 PL

15 w lutym, lecz przed 15 lutym, informację podsumowującą można złożyć nie w styczniu, ale w lutym. Ponadto państwa członkowskie nie stosują tych przepisów w jednakowy sposób. Problem ten był już omawiany na forum Komitetu ds. VAT, ale dyskusja nie doprowadziła do żadnych wniosków. Główny problem powstaje w sytuacji, kiedy faktura wystawiona jest przed dostawą towarów, ponieważ niektóre państwa członkowskie uważają, że jest to moment, kiedy podatek staje się wymagalny, podczas gdy inne państwa członkowskie są odmiennego zdania. Wskazane byłoby więc uzgodnienie jednej daty, począwszy od której podatek staje się wymagalny, tzn. daty zdarzenia powodującego powstanie obowiązku podatkowego, wyznaczanej przez datę transakcji. Wymóg wystawienia faktury przed 15. dniem miesiąca następującego po zdarzeniu powodującym powstanie obowiązku podatkowego sprawi, że faktura nadal pozostanie głównym dokumentem potwierdzającym transakcję wewnątrzwspólnotową. Ponadto termin wymagalności podatku od nabyć wewnątrzwspólnotowych należy zmienić, by odpowiadał on terminowi dotyczącemu transakcji wewnątrzwspólnotowych Prawo do odliczenia W większości przypadków podatnik korzystający z prawa do odliczenia musi być w posiadaniu faktury VAT, która została wystawiona zgodnie z przepisami zawartymi w dyrektywie w sprawie podatku VAT. Od tej reguły istnieją jednak wyjątki, zwłaszcza w odniesieniu do transakcji podlegających procedurze odwrotnego obciążenia. W sprawie Bockemühl 8 Trybunał orzekł bowiem, że w przypadku dostawy podlegającej procedurze odwrotnego obciążenia państwa członkowskie nie mogą narzucić przedsiębiorstwom korzystającym z prawa do odliczenia formalności, jaką jest posiadanie ważnej faktury VAT. Pomimo tych wyjątków podatnik realizujący dostawę lub świadczący usługę ma obowiązek wystawienia faktury zgodnie z dyrektywą w sprawie podatku VAT. Prowadzi to do powstania rozbieżności między obowiązkiem wystawienia faktury jako potwierdzenia realizacji dostawy towaru lub wykonania usługi a obowiązkiem posiadania faktury w celu skorzystania z prawa do odliczenia. Dostawca i nabywca powinni być traktowani w kontekście tych wymogów w jednakowy sposób. Jeżeli dostawca jest zobowiązany do wystawienia faktury w celu potwierdzenia realizacji dostawy towaru lub wykonania usługi, nabywca by móc skorzystać z prawa do odliczenia powinien być zobowiązany do posiadania tej faktury. W obecnej sytuacji, jeżeli nie wystawiona została ważna faktura, państwa członkowskie mogą uznać prawo do odliczenia w oparciu o inne dowody. 6. INNE ŚRODKI UPRASZCZAJĄCE METODA KASOWA Niektóre państwa członkowskie posiadają zezwolenie na odstępstwo 9 w odniesieniu do terminu, w którym podatnicy zgłaszający VAT w ramach fakultatywnej metody 8 9 Dz.U. C 106 z , s. 7. Decyzja Rady 2006/659/WE, Dz.U. L 272 z , s. 15. PL 15 PL

16 kasowej mogą korzystać z prawa do odliczenia. W ramach tego odstępstwa podatnik korzystający z metody kasowej ma prawo do odliczenia dopiero po zapłaceniu dostawcom lub usługodawcom za towary lub usługi. Proponuje się, by stosowanie metody kasowej, będącej środkiem upraszczającym, rozszerzyć na wszystkie państwa członkowskie. Jednakże w sytuacji, gdy tylko dostawca rozlicza się z VAT po otrzymaniu zapłaty, odbiorcy tej dostawy należy przyznać ustępstwo w postaci natychmiastowego prawa do odliczenia. Wniosek ten stwarza podstawę prawną, dzięki której państwa członkowskie mogą dalej wspierać przedsiębiorstwa stosujące metodę kasową. 7. WNIOSEK Jeśli chodzi o fakturowanie elektroniczne, uchyla się podstawowe podejście polegające na zagwarantowaniu poprawnego wystawienia faktury za pomocą środków technicznych. W zamian za to faktury papierowe i faktury elektroniczne będą traktowane na równi, a dane wymagane na fakturze będą gwarantowane w taki sam sposób, jak ma to miejsce obecnie w przypadku faktur papierowych. We wniosku znacznie zmniejszono liczbę opcji dostępnych dla państw członkowskich. Umożliwi to opracowanie pakietu bardziej zharmonizowanych unijnych przepisów dotyczących fakturowania, dzięki którym przedsiębiorstwom łatwiej będzie wypełniać zobowiązania w zakresie fakturowania. Zmniejszenie obciążeń powinno być odczuwalne zwłaszcza w przypadku przedsiębiorstw zawierających transakcje transgraniczne oraz przedsiębiorstw zidentyfikowanych do celów VAT w wielu państwach członkowskich. Bezpośrednią korzyścią dla małych i średnich przedsiębiorstw jest rozszerzenie zakresu stosowania faktur uproszczonych, zwłaszcza w przypadku faktur opiewających na małe kwoty. Ponadto dzięki harmonizacji unijnych przepisów ich przestrzeganie będzie prostsze, a korzyści płynące z handlu transgranicznego staną się łatwiej osiągalne. Wprowadzono również środki, dzięki którym państwa członkowskie będą mogły szybciej wymieniać się danymi na temat wewnątrzwspólnotowych dostaw towarów. Jest to uzupełnienie wniosku Komisji dotyczącego skrócenia okresu, za jaki składa się informację podsumowującą, które stanowi jednocześnie kluczowy element walki z wewnątrzwspólnotowymi oszustwami podatkowymi w zakresie VAT. PL 16 PL