Oswoić tekst Podręcznik kompozycji i redakcji tekstów użytkowych dla poziomów B2 i C1

Transkrypt

1 jêzyk polski dla cudzoziemców Andrzej Ruszer Oswoić tekst Podręcznik kompozycji i redakcji tekstów użytkowych dla poziomów B2 i C1 universitas

2 Oswoić tekst Podręcznik kompozycji i redakcji tekstów użytkowych dla poziomów B2 i C1

3 JÊZYK POLSKI DLA CUDZOZIEMCÓW SERIA POD REDAKCJ W ADYS AWA MIODUNKI KATEDRA JÊZYKA POLSKIEGO JAKO OBCEGO UNIWERSYTETU JAGIELLOÑSKIEGO

4 Andrzej Ruszer Oswoić tekst Podręcznik kompozycji i redakcji tekstów użytkowych dla poziomów B2 i C1 poziom B2 i C1 Kraków

5 Copyright by Andrzej Ruszer and Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS, Kraków 2010 ISBN TAiWPN UNIVERSITAS Redakcja H.A. Gruszka Rysunki Sepielak Projekt okładki i stron tytułowych Sepielak

6 Zawartość Od redaktora serii Wprowadzenie Lekcja 1 Podziękowania Lekcja 2 Wywiad, wypowiedź na forum internetowym, apel Lekcja 3 Skarga, reklamacja, zgłoszenie wypadku Lekcja 4 Wypowiedź argumentacyjna (przesłanki i konkluzje) Lekcja 5 Slogan reklamowy Lekcja 6 Wypowiedź argumentacyjna w dłuższym tekście, opis reklamowy, slogan Lekcja 7 Recenzja filmu, sztuki teatralnej, wystawy Lekcja 8 Minirecenzja i recenzja książki Lekcja 9 Przekład, nota biograficzna, zaproszenie Lekcja 10 Opis przedmiotu Lekcja 11 Opis wnętrza i relacji przestrzennych Lekcja 12 Argumentacja w wypowiedzi monologowej (cechy monologu) Lekcja 13 Charakterystyka osoby Test ZAWARTOŚĆ 5

7

8 Od redaktora serii Nauczanie pisania nigdy nie należało do ulubionych zajęć lektorów języka polskiego jako obcego. Jeśli takie uogólnienie w odniesieniu do lektorów może się wydawać przesadzone, to przeniesienie rozważań na płaszczyznę materiałów dydaktycznych do nauczania pisania od razu te rozważania uprawdopodobni. Wystarczy sobie uświadomić, że dotychczas wydano tylko trzy podręczniki do nauczania pisania po polsku. Pierwszym z nich była książka Jak to napisać? Ćwiczenia redakcyjno-stylistyczne dla studentów polonijnych Urszuli Awdiejew, Elżbiety Dąmbskiej i Ewy Lipińskiej (1986), drugim praca Marka Wójcikiewicza Piszę, więc jestem. Podręcznik kompozycji i redakcji tekstów (1993), trzecim podręcznik Ewy Lipińskiej Nie ma róży bez kolców. Ćwiczenia ortograficzne dla cudzoziemców (1999). Pierwsza z wymienionych prac jest nie tylko pierwszym podręcznikiem pisania po polsku dla cudzoziemców, ale co ważniejsze jest podręcznikiem pokazującym, na czym powinno polegać pisanie dostosowane do podejścia komunikacyjnego w nauczaniu języków obcych. O sukcesie tego podręcznika świadczy fakt, że w roku 1992 doczekał się on wydania drugiego. Znaczenie podręcznika Piszę, więc jestem polega na tym, że autor dokonał w nim przeniesienia amerykańskiego podejścia do nauczania pisania na grunt polski, traktując pisanie jako wieloetapowy proces, zaczynający się od poziomu zdania i dochodzący przez poziom akapitu do poziomu tekstu. Na tych poziomach autor pokazuje funkcjonowanie takich form wypowiedzi pisemnej, jak opis, klasyfikacja, porównanie, argumentacja i narracja, proponując użytkownikom podręcznika ponad sto ćwiczeń. Ćwiczenia ortograficzne Ewy Lipińskiej były używane jako uzupełniająca pomoc dydaktyczna dla cudzoziemców uczących się polskiego na poziomie średnio zaawansowanym. Nie osiągnęły one dużej popularności, ale doczekały roku 2004, kiedy stały się właściwie jedyną pomocą na rynku księgarskim do nauczania ortografii polskiej. Tymczasem nauczanie ortografii zyskało na znaczeniu wraz z wprowadzeniem egzaminów certyfikatowych, gdyż częścią tych egzaminów jest obowiązkowy sprawdzian z pisania po polsku. Dlatego podręcznik Nie ma róży bez kolców ukazał się w 2009 roku w nowym, poprawionym i uzupełnionym wydaniu, uzyskując dodatkowo większy format. Na uwagę zasługuje fakt, że należał on do najlepiej sprzedających się podręczników z serii Język polski dla cudzoziemców w 2009 roku. W systemie certyfikacji języka polskiego jako obcego, który zaczął funkcjonować w roku 2004, zwrócono uwagę na pisanie twórcy system certyfikacji traktują pisanie jako sprawność równie ważną jak inne sprawności: rozumienie za słuchu, rozumienie tekstów pisanych czy mówienie w monologu i w dialogu. O równorzędnym traktowaniu sprawności świadczy fakt, że za każdą z nich można uzyskać na poziomach B1, B2 i C2 40 punktów. Znaczenie umiejętności pisania nabiera szczególnego znaczenia, kiedy sobie uświadomimy, że niezdanie egzaminu z jednej sprawności oznacza niezdanie całego egzaminu, a umiejętność pisania po polsku należy do sprawności deficytowych, to znaczy takich, z których najwięcej zdających dostaje oceny niedostateczne. Znaczenie sprawności pisania jest widoczne w zbiorach ćwiczeń przygotowujących do zdawania egzaminów certyfikatowych na poziomach B1, B2 i C2. Skoro pisanie jest sprawnością testowaną obowiązkowo, wydawane zbiory ćwiczeń nie mogą nie uwzględniać ćwiczeń w pisaniu. Świadczą o tym takie OD REDAKTORA SERII 7

9 zbiory zadań, jak Z Wrocławiem w tle. Zadania testowe z języka polskiego dla cudzoziemców Anny Dąbrowskiej, Anny Burzyńskiej-Kamienieckiej, Urszuli Dobesz i Małgorzaty Pasieki (2008) czy Wokół Lublina. Zadania testowe z języka polskiego dla obcokrajowców Anny Butcher, Bartłomieja Maliszewskiego, Grażyny Przechodzkiej, Małgorzaty Rzeszutko-Iwan i Anny Trębskiej-Kerntopf (2009). W roku 2009 wydawnictwo Universitas wydało trzy zbiory ćwiczeń dla osób pragnących zdawać egzaminy certyfikatowe z języka polskiego na poziomach B1, B2 i C2: Bądź na B1. Zbiór zadań z języka polskiego oraz przykładowe testy certyfikatowe dla poziomu B1 Aleksandry Achtelik, Wioletty Hajduk-Gawron, Agnieszki Madei i Magdaleny Świątek; Umiesz? Zdasz! Materiały przygotowujące do egzaminu certyfikatowego z języka polskiego jako obcego na poziomie B2 Ewy Lipińskiej; Celuję w C2. Zbiór zadań do egzaminu certyfikatowego z języka polskiego jako obcego na poziomie C2 Anny Butcher, Iwony Janowskiej, Grażyny Przechodzkiej i Grażyny Zarzyckiej. Ponieważ jedną z pięciu części egzaminu certyfikatowego jest sprawdzenie opanowania pisania po polsku, autorki wszystkich zbiorów zadań uwzględniają tę sprawność. I tak na przykład autorki Celuję w C2 omawiają standardy wymagań z pisania na poziomie zaawansowanym, prezentują rodzaje tekstów, które muszą znać zdający na tym poziomie, po czym przechodzą do opisu form wypowiedzi pisemnych dla zaawansowanych. Każdy rozdział kończą wskazówki dla przygotowujących się do egzaminu certyfikatowego oraz przykładowe tematy prac pisemnych z poziomu C2. Wspomniane tu zbiory zadań powinny odegrać znaczącą rolę na rynku edukacyjnym, gdyż uwspółcześniają wymagania w zakresie opanowania sprawności językowych, pokazują też rodzaje ćwiczeń używanych do sprawdzania znajomości języka polskiego jako obcego na trzech poziomach zaawansowania. Publikowany obecnie podręcznik do nauczania cudzoziemców kompozycji i redakcji tekstów użytkowych po polsku stanowi nową propozycję. O jej nowości świadczy przede wszystkim to, że autor, dr Andrzej Ruszer uwzględnia w nim propozycje retoryki związane ze sposobami argumentacji oraz tworzeniem różnego rodzaju tekstów, zarówno tych tradycyjnych, jak na przykład recenzja, opis, list, zaproszenie, apel, skarga, zażalenie, reklamacja, jak i tych spotykanych w cyberprzestrzeni, jak na przykład blog, wypowiedź na forum internetowym, komentarz, minirecenzja, reklama czy . Z drugiej strony dr Ruszer nawiązuje do wcześniejszych ujęć pracowników Instytutu Polonijnego UJ, traktujących pisanie jako wieloetapowy proces, w którym trzeba uczyć się tworzenia poszczególnych jednostek i budowania z nich ostatecznej wersji tekstu. To różni go zdecydowanie od autorów podręczników ogólnych, którzy traktują tekst pisany jako prymitywny zapis tego, co cudzoziemiec mógłby powiedzieć na dany temat. Autor jest absolwentem polonistyki UJ. Magisterium uzyskał w 2002 roku. Zainteresowany retoryką, kontynuował badania naukowe, pracując równocześnie jako nauczyciel w liceum w Krakowie. W roku 2008 obronił na Wydziale Polonistyki UJ pracę doktorską poświęconą mowom sądowym jako retorycznemu gatunkowi tekstu. W tym samym roku podjął studia podyplomowe w Centrum Języka i Kultury Polskiej w Świecie UJ w zakresie nauczania języka polskiego jako obcego i tu zainteresował się szczególnie sprawnością pisania na poziomie średnio zaawansowanym i zaawansowanym. Jak więc widać, Andrzej Ruszer należy do nowej generacji w glottodydaktyce polonistycznej, ale spośród innych członków tej generacji korzystnie wyróżnia go posiadany tytuł doktora. Należy mieć nadzieję, że podręcznik Oswoić tekst Andrzeja Ruszera będzie oznaczał w glottodydaktyce polonistycznej powrót do tradycji nauczania pisania jako wieloetapowego procesu tworzenia tekstów. Że stanie się zachętą dla innych autorów do przygotowania podręcznika pisania dla cudzoziemców uczących się naszego języka na poziomach A1 i A2, bo tego dziś najbardziej potrzebujemy. Kraków, styczeń 2010 roku Prof. dr hab. Władysław T. Miodunka Redaktor serii 8 OD REDAKTORA SERII

10 Wprowadzenie Główną intencją autora podręcznika jest przeprowadzenie studenta uczącego się języka polskiego jako obcego przez nie zawsze znaną mu przestrzeń tekstową, w której spotyka różnorodne gatunki tekstów, bez których funkcjonowanie w społeczeństwie jest utrudnione, a nawet niemożliwe. Współcześnie generowane teksty użytkowe podlegają określonym zasadom, które prezentuje w tym podręczniku przewodnik prowadzący studenta za rękę po przestrzeni tekstów i doradzający mu wybór określonej formy, rodzaju kontaktu (oficjalnego lub nieoficjalnego), stylu i kompozycji. Przewodnik dostarcza ponadto uczącym się języka polskiego jako obcego gotowych wzorów i przykładów tekstów obecnych w życiu codziennym. Oswaja czytelnika z elementami tych tekstów, wychodząc od formuł rozpoczęcia i zakończenia, wprowadzając kolejno najważniejsze jego składniki obecne w rozwinięciu. Szczególnie ważnym etapem pracy nad tekstem jest zebranie i wprowadzenie nowej leksyki, dzięki której studenci mogą czuć się pewniej w trakcie tworzenia tekstów na określony temat, w określonej sytuacji komunikacyjnej. Przewodnik po przestrzeni tekstowej zaprasza czytelnika do utrwalania nowo poznanych gatunków tekstów, prezentując mu różnorodne ćwiczenia zgodne z technikami nauczania języka obcego. W trakcie wędrówki przez przestrzeń tekstów nie może zabraknąć uwag związanych z retoryką wypowiedzi pisemnej. Dlatego też autor przedstawia uczącym się wpływ retoryki na budowanie wielu gatunków tekstów, takich jak reklama, recenzja, apel, wypowiedź monologowa. W tym celu przedstawia sukcesywnie, niemal w każdej lekcji, zasady formułowania wypowiedzi argumentacyjnej (przesłanek i konkluzji), za sprawą których tekst nabiera mocy perswazyjnej. Ćwiczenia w konstruowaniu argumentów stanowią ważną część tego podręcznika, są z punktu widzenia użyteczności i wymagań egzaminacyjnych niezbędnym dopełnieniem procesu tworzenia tekstów. Oswajanie z tekstem codziennym (użytkowym) zostało ujęte w cykl 13 lekcji, którym odpowiadają określone gatunki najczęściej używane, najbardziej popularne, najbardziej praktyczne, umożliwiające sprawne funkcjonowanie w społeczeństwie. Wybór gatunków tekstów podyktowany był zarówno względami merytorycznymi i metodycznymi, czyli wymaganiami związanymi z egzaminami certyfikatowymi i standardami ujętymi w Europejskim Systemie Kształcenia Językowego (ESOKJ), jak i postępującą technologizacją i informatyzacją życia. Dlatego też obok tradycyjnych gatunków, takich jak recenzja, opis przedmiotu, opis relacji przestrzennych, list, wypowiedź monologowa, zaproszenie, apel, skarga, zażalenie, reklamacja, pojawiają się nowe gatunki, które generowane są w cyberprzestrzeni. Znajomość takich gatunków jak blog, wypowiedź na forum internetowym, komentarz, minirecenzja, , reklama okazuje się niezbędna, by zgodnie z duchem czasów uczestniczyć we współczesnej przestrzeni tekstowej. Oswajanie tekstów zaproponowane w tym podręczniku ma także wymiar kulturowy. Jest on związany z funkcjonowaniem określonych reguł, etykiety językowej, stereotypów w danym dyskursie kulturowym. Dlatego też autor prowokuje do dyskusji na tematy popularyzowane przez reklamy, zawarte w nich stereotypy i uproszczenia. W cyklu lekcji można spotkać się ponadto z przekładem literackim, WPROWADZENIE 9

11 poznać jego rolę w kształtowaniu gustu czytelniczego, a przede wszystkim zapoznać studentów nieznających kultury polskiej ze współczesnym rynkiem wydawniczym. Z tego powodu autor przedstawia twórczość wybranych pisarzy, takich jak Ryszard Kapuściński, Stanisław Lem i Stefan Chwin. Tego typu lekcja przybliża studentom niektóre sylwetki pisarzy współczesnych, stając się pretekstem do szerszej dyskusji na ten temat. Podręcznik jest adresowany dla uczących się na poziomach B2 i C1 ze względu na stopień trudności ćwiczeń i załączonych do nich tekstów. Jest praktycznym kompendium wiedzy na temat ważnych i użytecznych gatunków tekstu oraz źródłem ćwiczeń oswajających uczącego się języka polskiego jako obcego z procesem ich tworzenia. Jest w końcu mocno związany z nową retoryką, która zajmuje ważne miejsce w dydaktyce na zagranicznych uczelniach, a powoli jest doceniania także i w Polsce. 10 WPROWADZENIE

12 Lekcja 1 Podziękowania 1. Proszę nazwać działania językowe za pomocą odpowiednich wyrazów z ramki. a) b) c) d) rozmowa kwalifikacyjna e) f) g) h) i) j) kazanie negocjacje wykład rozmowa kwalifikacyjna doradztwo finansowe kampania wyborcza przemówienie sejmowe reklama proces sądowy egzamin maturalny (prezentacja maturalna) Lekcja 1. PODZIĘKOWANIA 11

13 2. Proszę nazwać instytucje, w których pojawiają się podane osoby. a) sędzia, prokurator, świadek, obrońca, oskarżony, biegły b) poseł, minister, marszałek c) dyrektor, nauczyciel, uczeń d) ksiądz, wierni 3. Proszę dopasować teksty do sytuacji komunikacyjnej (instytucji). Sąd uznał, że obaj oskarżeni mieli świadomość niebezpiecznego charakteru czynu? Drodzy bracia i siostry, jak widzimy, post ostatecznie pomaga każdemu z nas w czynieniu z siebie całkowitego daru dla Boga? a) b) Szanowni Państwo, mam zaszczyt wygłosić dzisiaj wykład pt. Jak argumentować, by nie nużyć jak zostać przekonanym, by uwierzyć? Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Szanowny Panie Ministrze! W tegorocznym budżecie państwa na skutek oszczędności została znacznie zmniejszona kwota wydatków na potrzeby policji. c) d) 12 Lekcja 1. PODZIĘKOWANIA

14 4. Proszę określić, w jakich sytuacjach i gdzie używamy poniższych zwrotów. a) Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Szanowny Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Panie Ministrze b) Drodzy Parafianie! Umiłowani Bracia i Siostry w Chrystusie Panu! Drodzy Bracia i Siostry! c) Wasza Magnificencjo, Wysoki Senacie, Wasza Ekscelencjo, Szanowni Goście, Szanowni Państwo! d) Drogi, Szanowny Solenizancie, w tym tak uroczystym dniu z całego serca życzymy Ci e) Szanowna Dyrekcjo, Drodzy Nauczyciele i Uczniowie! f) Wysoki Sądzie! Proszę ułożyć zwroty adresatywne, które można zastosować w podanych sytuacjach. a) apel do środowiska dziennikarskiego b) powitanie uczestników konkursu ekologicznego c) apel do słuchaczy Programu 2 Polskiego Radia d) apel do wyborców danej partii e) odezwa do zgromadzonych na placu ludzi Lekcja 1. PODZIĘKOWANIA 13

15 6. Proszę ułożyć zdania z rozsypanych elementów. świadek oskarżony zeznaje składa opinię wyrok sąd wydaje wyjaśnia biegły minister w sejmie na interpelację w sprawie w polskich szkołach i nietolerancji odpowiada dyskryminacji posła X wygłasza które porusza z ambony ksiądz w kościele zebranych kazanie wszystkich wznosi na weselu toast ojciec panny młodej jako pierwszy nauczyciel do dyrekcji o przyjęcie składa go do pracy podanie a) Biegły składa opinię. Świadek zeznaje... b) c) d) e) Proszę określić miejsce podanych formuł w kompozycji tekstu. a) Wyrażając swą wdzięczność za wielkie serce i dobrą wolę, życzymy wielu sukcesów i powodzenia w realizacji życiowych zamierzeń. b) Jeszcze raz dziękujemy za współpracę przy XVII Finale Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. Nigdy nie ścigamy się z rekordami, ale wszystko wskazuje na to, że kolejny Finał takim może się stać, co jednoznacznie mówi, jak całe to przedsięwzięcie traktują rodacy, nie tylko w Polsce, ale i na świecie. Z serdecznościami, Sie ma!!! Jurek & Ekipa OTV. c) Jednocześnie raz jeszcze dziękuję Panu Ordynatorowi oraz całemu personelowi medycznemu, życząc wszelkiej satysfakcji z wykonywanej pracy, wytrwałości w trudnych chwilach oraz powodzenia w realizacji wszystkich celów i zamierzeń. Z wyrazami szacunku i poważania. d) Jeszcze raz bardzo dziękujemy, bo to właśnie dzięki Wam udało nam się tak szeroko nagłośnić Godzinę dla Ziemi i dotrzeć z tematem ochrony klimatu do tak wielu osób Lekcja 1. PODZIĘKOWANIA

16 8. Proszę przeczytać teksty nr 1 i 2. W trakcie lektury proszę podkreślić: zwroty do adresata zdania perswazyjne (w trybie rozkazującym, komplementy) zdania wyrażające podziękowanie Tekst nr 1 Szanowni Państwo, to jest akcja protestacyjna Zespołu Programu 2 Polskiego Radia. Nasze istnienie jest zagrożone między innymi na skutek dramatycznie zmniejszających się wpływów z abonamentu. Tylko stabilne finansowanie pozwoli zachować na dotychczasowym poziomie naszą ofertę muzyczną, literacką i publicystyczną. Tylko zapewnienie środków odpowiadających zakresowi pełnionej przez nas misji kulturalnej i edukacyjnej uchroni nasz Program przed nadaniem w najbliższym czasie ostatniej audycji: Requiem dla Dwójki. Nie skazujmy radia publicznego na milczenie. Tekst nr 2 Wielce Szanowni Słuchacze Dwójki, Drodzy Państwo! Wyrażamy głęboką wdzięczność wszystkim, którym leży na sercu los narodowej kultury i tożsamości oraz Programu 2 Polskiego Radia. Dziękujemy za e, listy i telefony, za słowa poparcia i otuchy, za troskę o nasze wspólne dobro, Polskie Radio, tworzone i doskonalone od wielu dziesiątków lat dzięki słuchaczom, dzięki abonamentowi. ( ) Dobrze pamiętają Państwo o krytycznych chwilach w historii Dwójki, o nadawaniu audycji przez pół doby. Wraz ze słuchaczami przeżywaliśmy wówczas trudne i bolesne chwile, ale z opresji wyszliśmy zwycięsko ( ).Wówczas pomogły nam jakże przychylne i miłe reakcje wszystkich, którym misja kulturowa Programu 2 była bliska. Cieszy nas i teraz poparcie słuchaczy w różnym wieku ( ) dla naszego protestu. Konstruktywne działania podjęte przez odbiorców Dwójki świadczą o wielkiej determinacji i sile tkwiącej w koniecznej obronie własnych, wspólnych wartości. ( ) Jesteśmy dumni z tak oddanych sprawom kultury słuchaczy, to wielka przyjemność i zaszczyt pracować dla Państwa, a zarazem wielkie zobowiązanie na przyszłość. Dziękujemy! Zespół Programu 2 Polskiego Radia SA ( 9. Proszę wybrać odpowiedni gatunek określający powyższe teksty. Tekst nr 1 apel, nota, list otwarty, obwieszczenie Tekst nr 2 prośba, sprostowanie, podziękowanie, żądanie Lekcja 1. PODZIĘKOWANIA 15

17 10. Proszę scharakteryzować na podstawie tekstu odbiorcę Programu 2 Polskiego Radia. zdeterminowany 11. Proszę uzupełnić luki w tekście odpowiednimi wyrazami i frazami z ramki. Kuratorium Oświaty w Krakowie Kraków, 26 marca 2004 r Kraków, ul. Basztowa 22 Szanowny Pan Andrzej Kowalski nauczyciel XXX Liceum Ogólnokształcącego w Krakowie Kuratorium Oświaty w Krakowie serdecznie dziękuje 0 Panu 1 w komisji oceniającej prace uczniowskie nadesłane na tegoroczną edycję konkursu Europa w szkole. 2 do podjęcia tej formy dodatkowej, nieodpłatnej pracy na rzecz uczniów 3, gdyż 4 Pana oraz innych nauczycieli możliwe było sprawne rozstrzygnięcie wojewódzkiego etapu Konkursu, a tym samym finałowych. Do wiadomości: Dyrektor XXX Liceum Ogólnokształcącego 5 do uczestnictwa w zmaganiach Z życzeniami sukcesów i satysfakcji zawodowej, Małopolski Kurator Oświaty zasługuje na szczególne uznanie dzięki zaangażowaniu otwarcie młodym ludziom drogi za udział gotowość serdecznie dziękuje 16 Lekcja 1. PODZIĘKOWANIA

18 12. System komputerowy pomieszał tekst podziękowania. Proszę ułożyć właściwą wersję. fot. Jerzy Herma Powódź w Andrychowie, Andrychów, 27 września 2007 roku Burmistrz Andrychowa,.... Wyrażamy ogromne uznanie dla międzyludzkiej solidarności, jaką okazano naszej gminie. Dziękując jeszcze raz, życzymy pomyślności zarówno w życiu osobistym, jak i zawodowym. pragniemy serdecznie podziękować za osobiste zaangażowanie i okazaną pomoc w walce z żywiołem i w usuwaniu jego skutków. W imieniu władz samorządowych oraz wszystkich mieszkańców gminy Andrychów poszkodowanych w wyniku powodzi, która miała miejsce 7 września 2007 r. Jednocześnie na Pana ręce pragniemy złożyć podziękowania dla wszystkich strażaków biorących udział w akcji ratowniczej. Szanowny Pan bryg. mgr inż. Piotr Nowak Małopolski Komendant Państwowej Straży Pożarnej Lekcja 1. PODZIĘKOWANIA 17

19 13. Proszę napisać podziękowania (w odmianie oficjalnej), wykorzystując następujące dane. temat: wyrażenie wdzięczności za udział w akcji charytatywnej na rzecz Hospicjum św. Łazarza w Krakowie organizator: Towarzystwo Przyjaciół Chorych Hospicjum im. św. Łazarza Kraków, ul. Fatimska 17 akcja: sprzedaż kartek bożonarodzeniowych odbiorca: Dyrekcja, Samorząd Uczniowski i uczniowie XX Liceum Ogólnokształcącego w Krakowie Proszę wybrać jedną z podanych sytuacji i napisać podziękowania (w odmianie nieoficjalnej) adresowane do kolegi/koleżanki. pomoc w przeprowadzce i remoncie mieszkania zorganizowanie imprezy towarzyszącej wieczorkowi poetyckiemu wypożyczenie materiałów i pomocy naukowych opiekowanie się mieszkaniem podczas Twojego urlopu zorganizowanie akcji na rzecz schroniska dla psów pomoc w przygotowaniu do egzaminu Lekcja 1. PODZIĘKOWANIA

20 Lekcja 2 Wywiad, wypowiedź na forum internetowym, apel Są ludzie wielkiego serca 1. Proszę uzupełnić mapę mentalną, wpisując skojarzenia związane z rysunkiem. miłość żródło: archiwum WOŚP Proszę uzupełnić luki odpowiednimi wyrazami z ramki. Fundacja Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy podejmuje liczne akcje charytatywne 0 na rzecz chorych osób, zwłaszcza cierpiących dzieci. Najbardziej znaną akcją jest styczniowa 1, zwana finałem Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. Finał jest całodziennym 2 przez osoby posiadające orkiestrowe identyfikatory na terenie całego kraju i nie tylko. Pośród śniegów i mrozów na ulicę wychodzą tysiące i miliony Polaków, by 3 wspólnie 4. Sygnałem wspierania Orkiestry są 5, które ludzie naklejają na ubrania, torby, plecaki itp. Występujący tego dnia artyści proszeni są o to, aby nie pobierali żadnych honorariów. ZAPAMIĘTAJ! (na podstawie: czerwone serduszka wolontariuszy zbiórka pieniędzy akcje charytatywne zbieraniem pieniędzy zbierać pieniądze na konkretny cel akcja charytatywna (dobroczynna), zbiórka pieniędzy, datek (pl. datki), koncert charytatywny, zbiórka do puszek, kwesta, fundacja organizować akcję charytatywną/kwestę akcja charytatywna/kwesta na rzecz (biednych, chorych) zbierać datki na coś/na kogoś Lekcja 2. WYWIAD, WYPOWIEDŹ NA FORUM INTERNETOWYM, APEL 19

21 3. Proszę przyjrzeć się zdjęciom, a następnie opisać, co/kogo przedstawiają. autor: Wojciech Włoch, źródło: archiwum WOŚP autor: igor Kohutnicki, źródło: archiwun WOŚP Na zdjęciach widzimy Proszę wybrać jedną z podanych tez i krótko ją uzasadnić. AKCJE CHARYTATYWNE SĄ PRZEJAWEM HUMANITARYZMU. DZIELENIE SIĘ Z INNYMI JEST DOWODEM MIŁOŚCI. ŚWIAT BEZ POMOCY INNYM JEST ŚWIATEM MARTWYM. POMAGAJĄC POTRZEBUJĄCYM, UBARWIASZ IM ŻYCIE. 20 Lekcja 2. WYWIAD, WYPOWIEDŹ NA FORUM INTERNETOWY, APEL

22 5. Proszę zareagować w podanej sytuacji komunikacyjnej. Proszę uzyskać informację od osoby starszej i osoby młodszej. Proszę pamiętać o oficjalnym i nieoficjalnym kontakcie. Znajdujemy się na rynku we Wrocławiu, jest bardzo dużo ludzi, słychać muzykę, śpiew, widzimy ludzi z serduszkami na ubraniach. Próbujemy ustalić, co się dzieje. autor: Arek Drygas, źródło: archiwum WOŚP 6. Proszę uzupełnić następujące dialogi, a następnie odczytać je w parach. ODMIANA OFICJALNA ODMIANA NIEOFICJALNA A: Dzień dobry! Przepraszam, co się dziś dzieje na rynku? Czy może mi Pan/Pani powiedzieć, co się dziś dzieje na rynku? B: A: B: Nie wiesz?! Zbiórka pieniędzy. Dziś gra Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy. A: To dlatego tak dużo ludzi wrzuca pieniądze do puszek. A co oznaczają te naklejki w kształcie serca? B: A: Dziękuję bardzo za wyjaśnienie. Do widzenia! B: Wiesz, to taki symbol miłości i solidarności. Jak wrzucisz do puszki forsę, to też takie dostaniesz. A: Lekcja 2. WYWIAD, WYPOWIEDŹ NA FORUM INTERNETOWYM, APEL 21

23 7. Proszę przeprowadzić wywiad z kolegą/koleżanką i wypełnić formularz. Jakie akcje charytatywne są organizowane w Twoim kraju? Są to akcje charytatywne na rzecz Jak często są organizowane takie akcje? często, sporadycznie, przed świętami, w okresie Na jaki cel są zbierane pieniądze? Są to zbiórki pieniędzy na/dla Proszę przeczytać wypowiedź z forum internetowego Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, a następnie przedstawić koledze/koleżance jej główny sens. Jaki jest stosunek nadawcy do akcji? Fundacja Wielkiej Orkiestry Owsiaka jest najbardziej pomysłowa, bo po pierwsze pomaga zaopatrzyć szpitale w sprzęt, pomaga w ten sposób chorym i potrzebującym tego sprzętu, a także uczy innych pomagać! Wolontariusze dosyć się napracują, nie tylko w dzień Finału, wiele sztabów ma spotkania, dużo załatwiania koncertów, zawodów i rożnych rzeczy, aby zebrać jak najwięcej kasy, a czasami naprawdę nie jest prosto i trzeba chodzić i prosić po kilka razy... ludzie przy tym dużo się uczą. ( 9. Proszę napisać krótki post, który mógłbyś zamieścić na forum internetowym Wielkiej Orkiestry. Proszę określić swój stosunek do akcji charytatywnych. Jaki sens mają takie akcje? 22 Lekcja 2. WYWIAD, WYPOWIEDŹ NA FORUM INTERNETOWY, APEL

24 10. Proszę przeczytać tekst na temat akcji charytatywnej Pajacyk, a następnie: napisać do kolegi/ koleżanki z informacją na temat akcji i jej celu, przekonać kolegę/koleżankę do wzięcia udziału w tej akcji. to strona internetowa, dzięki której możesz wspomóc program Pajacyk. Jego celem jest dożywianie dzieci w szkołach i świetlicach pieniądze z programu przekazywane są na finansowanie posiłków. Zarówno akcja, jak i strona są przedsięwzięciami Polskiej Akcji Humanitarnej. Klikając w pusty brzuszek pajacyka, codziennie możesz podarować głodnemu dziecku w Polsce ciepły posiłek, nie wydając przy tym pieniędzy. Pieniądze przekazują firmy, których banery oglądasz. źródło: archiwum PAH Plik Edycja Widok Przejdź Narzędzia Nadawca: Adresat: Temat: A a B Wyślij Lekcja 2. WYWIAD, WYPOWIEDŹ NA FORUM INTERNETOWYM, APEL 23

25 11. Proszę napisać w imieniu Fundacji Dzieciom Zdążyć z pomocą apel o pomoc dla chorej osoby, wykorzystując podane formuły: Zwracamy się do Państwa z ogromną prośbą o wsparcie nas w walce o zdrowie. choruje na/cierpi na. Postawiono diagnozę:.... Niestety terapia jest bardzo kosztowna i długotrwała. Dziękujemy za każdą udzieloną pomoc. Każda, nawet najmniejsza kwota wpłacona na konto to kolejny krok do poprawy jej/jego zdrowia. Tym sposobem każdy z Was przyczyni się do tego, aby mógł/mogła kiedyś żyć normalnie i cieszyć się zdrowiem. 12. Proszę przeczytać zamieszczone poniżej zaproszenie, a następnie napisać do kolegi/koleżanki z prośbą o udział w tej akcji charytatywnej. proszę podać, kto jest organizatorem imprezy proszę napisać, jaki może być cel akcji proszę ułożyć w liście argumenty, dlaczego warto na nią pójść proszę podać informacje o dacie, godzinie i przedstawić program źródło: archiwum Fundacji Dzieciom Zdążyć z Pomocą 24 Lekcja 2. WYWIAD, WYPOWIEDŹ NA FORUM INTERNETOWY, APEL

26 Plik Edycja Widok Przejdź Narzędzia Nadawca: Adresat: Temat: A a B Wyślij 25

27

28 Lekcja 3 Skarga, reklamacja, zgłoszenie wypadku 1. Proszę podpisać rysunki odpowiednimi wyrazami i wyrażeniami z ramki. a) b) wypadek rowerowy... c) d) e) f) wypadek samochodowy wypadek rowerowy upadek z konia wypadek w górach poparzenie potknięcie na schodach Lekcja 3. SKARGA, REKLAMACJA, ZGŁOSZENIE WYPADKU 27

29 2. Proszę przeczytać poniższe teksty i wpisać do tabeli przyczyny i skutki wypadków. a) Pani Anna Kowalska w drodze do pracy 17 lutego 2008 roku ok poślizgnęła się na chodniku. Był bardzo mroźny poranek, a chodnik był oblodzony. Nikt nie posypał go piaskiem. Po upadku pani Anna podniosła się o własnych siłach i wróciła do domu. W domu bardzo spuchła jej prawa noga, a pulsujący ból stawał się nie do zniesienia. Pani Anna zadzwoniła na pogotowie. Lekarz dyżurny zabrał panią Annę do szpitala, ponieważ okazało się, że miała złamaną nogę. W szpitalu założono poszkodowanej gips oraz podano leki przeciwbólowe. Lekarz stwierdził, że przez dwa tygodnie pani Anna musi leżeć w domu, a potem powinna chodzić na zabiegi rehabilitacyjne. b) Pan Tomasz Remontowicz w sobotę 11 lipca 2009 roku rozpoczął remont swojego mieszkania. Pierwszym etapem remontu było malowanie sufitu. Pan Tomasz rozrobił w wiaderku farbę, przygotował pędzle i osłonił folią meble. Ustawił na środku pokoju drabinę. Wszedł na nią, by pomalować sufit. Początkowo szło mu bardzo sprawnie, szary sufit szybko stawał się śnieżnobiały. Nagle jednak źle stanął na szczebel i runął na podłogę. Upadek był poważny. Pan Tomasz nie mógł się podnieść o własnych siłach, a jego lewa noga bardzo spuchła. Na szczęście miał pod ręką telefon. Zadzwonił po kolegę, który zawiózł go do szpitala. Okazało się, że miał poważnie złamaną nogę i naruszone ścięgna. Lekarz założył gips. Tak niefortunnie zakończył się pierwszy dzień remontu mieszkania pana Tomasza. c) Pani Lucyna Pechowiec w piątek wieczorem, 13 listopada 2009 roku, organizowała przyjęcie dla znajomych z pracy. W jej kuchni panowała gorąca atmosfera, ponieważ pani Lucyna jednocześnie gotowała, smażyła, kroiła i piekła. Bardzo się spieszyła, by zdążyć na Gdy wrzucała pokrojone kawałki mięsa na rozgrzaną patelnię, gorący olej poparzył jej rękę. Szybko polała rękę zimną wodą, ale mimo to na skórze pojawiła się czerwona plama, a następnie pęcherze. Pani Lucyna pojechała do szpitala. Lekarz założył jej kojący opatrunek oraz podał leki przeciwbólowe. Pani Lucyna dostała zwolnienie z pracy na dwa tygodnie. To był faktycznie pechowy piątek trzynastego. d) Pani Teresa Skalista po wyczerpującym tygodniu pracy wybrała się na wycieczkę do Zakopanego. W niedzielę o poranku, 26 października 2008 roku, wyruszyła na szlak, który prowadził na Giewont. Bez problemu dotarła do schroniska na Hali Kondratowej. Odpoczęła tam chwilę i wypiła gorącą herbatę. Gdy wyszła, ujrzała, że góry spowija gęsta mgła. Mimo to postanowiła wyruszyć w dalszą drogę. W trakcie wędrówki zgubiła szlak. W pewnej chwili straciła równowagę i upadła na skałę. Zraniła się w głowę, tracąc na chwilę przytomność. Zadzwoniła po pogotowie górskie. Ratownicy tatrzańscy pojawili się bardzo szybko i opatrzyli panią Teresę. Musieli ją jednak zabrać na badania do szpitala w Zakopanem. Okazało się, że miała wstrząs mózgu i złamaną rękę. Pani Teresa musiała zostać trzy dni w szpitalu na obserwacji. Wyjechała z Zakopanego z ręką w gipsie. 28 Lekcja 3. SKARGA, REKLAMACJA, ZGŁOSZENIE WYPADKU

30 PRZYCZYNY SKUTKI a) poślizgnięcie na chodniku złamanie nogi b) c) d) 3. Proszę połączyć wyrazy z kolumny A z wyrazami z kolumny B: A oblodzony podnieść się pulsujący leki założyć runąć lekarz mieć coś rozgrzana kojący naruszone dostać stracić zranić się wstrząs B o własnych siłach dyżurny w głowę chodnik równowagę/przytomność pod ręką przeciwbólowe na podłogę ścięgna mózgu patelnia ból opatrunek gips zwolnienie z pracy Lekcja 3. SKARGA, REKLAMACJA, ZGŁOSZENIE WYPADKU 29

31 4. Proszę uzupełnić brakujące informacje w formularzu zgłoszenia wypadku w imieniu pani Anny Kowalskiej. Formularz zgłoszeniowy Towarzystwo Ubezpieczeniowe Pewność Nr ubezpieczenia: 7778 Kontakt: ul. Alternatywy 4, Zabrze, woj. śląskie Imię i nazwisko: Anna Kowalska wypadek w pracy wypadek w czasie wolnym data wypadku miejsce wypadku Opis wypadku (przebieg, przyczyna) W drodze do pracy 17 lutego 2008 roku ok na chodniku, ponieważ był, nikt nie posypał go piaskiem. Jest to ewidentne zaniedbanie służb miejskich, których obowiązkiem jest zabezpieczenie drogi do pracy w czasie zimy. Upadłam na chodnik, ale podniosłam się i jakoś dotarłam do domu (mieszkam niedaleko od miejsca wypadku). W domu okazało się, że moja prawa noga bardzo, a stawał się nie do zniesienia. Zadzwoniłam na pogotowie. Lekarz dyżurny zabrał mnie do szpitala. Opis obrażeń i zalecenia lekarza: Złamanie prawej nogi, założenie leków na okres 2 tygodni, podanie, zabiegi rehabilitacyjne data i miejsce Podpis ubezpieczonego 30 Lekcja 3. SKARGA, REKLAMACJA, ZGŁOSZENIE WYPADKU

32 5. Proszę uzupełnić formularz zgłoszenia wypadku w imieniu jednej z osób na podstawie tekstów b d. Formularz zgłoszeniowy Towarzystwo Ubezpieczeniowe Pewność Nr ubezpieczenia: Kontakt: Imię i nazwisko: wypadek w pracy wypadek w czasie wolnym data wypadku miejsce wypadku Opis wypadku (przebieg, przyczyna): Opis obrażeń i zalecenia lekarza: data i miejsce Podpis ubezpieczonego Lekcja 3. SKARGA, REKLAMACJA, ZGŁOSZENIE WYPADKU 31

33 6. Proszę odpowiedzieć w imieniu Marcina na Tomka. Proszę w nim: przeprosić za odwołanie spotkania, wyjaśnić przyczyny odwołania spotkania, opisać krótko wypadek, poprosić o kolejny termin spotkania. Plik Edycja Widok Przejdź Narzędzia Nadawca: Adresat: Temat: A a B Cześć Marcin! Co się z Tobą stało? Dlaczego wczoraj nie pojawiłeś się na naszym klasowym spotkaniu? Próbowałem się z Tobą skontaktować, ale nie odpowiadałeś na smsy i nie odbierałeś telefonu. Czy coś się wydarzyło? Wszyscy czekaliśmy na Ciebie i było nam trochę przykro, że nie mogliśmy z Tobą wspominać dawnych dziejów i porozmawiać o tym, co teraz robisz, jak zmieniło Ci się życie. Sam zaproponowałeś ten termin, a ostatecznie się nie pojawiłeś. Czyżby rezygnacja z imprezy związana była z Twoim nastrojem? Anka wspominała, że dopadła Cię jakaś melancholia. Ilona twierdzi natomiast, że rozmawiała z Tobą przez telefon i byłeś w pogodnym nastroju. To już sam nie wiem, co sądzić o Twojej nieobecności. Odezwij się koniecznie, daj znać, czy wszystko w porządku. Może jakoś udałoby nam się niebawem zaaranżować kolejne spotkanie. To wczorajsze było przyjemne, ale bez Ciebie nie bawiłem się tak dobrze jak dawniej. Jeszcze raz proszę o kontakt, pozdrawiam gorąco. Tomek Wyślij 32 Lekcja 3. SKARGA, REKLAMACJA, ZGŁOSZENIE WYPADKU

34 7. Proszę przeczytać skargi konsumentów i wypisać wady produktów, które chcą zareklamować. Anna: Pod koniec czerwca 2008 roku kupiłam buty, wyszłam w nich jeden raz na dłuższy spacer. Po powrocie do domu zobaczyłam, że w prawym bucie odkleiła się podeszwa. Buty wyglądały na solidne, nie były przecenione. Chcę złożyć reklamację, ale nie mam pojęcia, jak ją napisać. Magda: We wrześniu 2008 roku kupiłam synowi obuwie sportowe (halowe), znanej marki, za 189 zł. Buty były używane na sali gimnastycznej, ale szkoła posiada także boisko i jesienią, kiedy była ładna pogoda, syn był w tym obuwiu na dworze kilka razy (może 2, 3 razy). Na początku marca buty całkowicie się rozkleiły. W obydwu butach odeszła podeszwa od strony wewnętrznej. a) Pani Anna chce złożyć reklamację obuwia, ponieważ Joanna: W marcu 2008 roku kupiłam kurtkę. Wiosną założyłam ją tylko raz i właściwie nosiłam ją dopiero jesienią. Niestety okazało się, że podszewka jest uszyta z bardzo złej jakościowo tkaniny (chociaż kurtka wcale nie była tania). Zrobiły się w niej dziury (przetarcia), a w niektórych miejscach wygląda jak sito. Kurtka była uszyta przez firmę prywatną i zakupiona w małym sklepie. Bardzo proszę o podpowiedź, gdzie powinnam zareklamować kurtkę i w jaki sposób. Dodam, że mam paragon fiskalny za zakup towaru. c) Pani Joanna chce złożyć reklamcję kurtki, ponieważ b) Pani Magda chce złożyć reklamację obuwia syna, ponieważ Maria i Tomasz: Witam. W styczniu 2009 roku zamówiliśmy z mężem meble, na które czekaliśmy 1,5 miesiąca. Po rozpakowaniu i złożeniu okazało się, że brakuje pewnych elemen tów, a niektóre deski są uszkodzone. Nie można ustawić tych mebli, bo nie ma wszystkich elementów, jest to niewygodne i utrudnia funkcjonowanie rodziny. d) Państwo Maria i Tomasz chcą złożyć reklamację mebli, ponieważ Lekcja 3. SKARGA, REKLAMACJA, ZGŁOSZENIE WYPADKU 33

35 8. Proszę pomóc wybranej osobie wypełnić formularz reklamacji towaru. ZGŁOSZENIE REKLAMACYJNE (dotyczy wymiany towaru) DATA ZAKUPU (OTRZYMANIA) TOWARU DATA ZGŁOSZENIA REKLAMACJI ZAKUPIONY PRODUKT I JEGO ROZMIAR IMIĘ I NAZWISKO REKLAMUJĄCEGO ADRES REKLAMUJĄCEGO (kod pocztowy, miejscowość, ulica, nr domu, telefon, ) OPIS STWIERDZONYCH WAD (przy wymianie określenie modelu i rozmiaru) DATA I OKOLICZNOŚCI WYSTAPIENIA WADY/USTERKI PRODUKTU ŻĄDANIE REKLAMUJĄCEGO PODPIS REKLAMUJĄCEGO * Uwaga! Formularz należy wydrukować, wypełnić czytelnie i dołączyć do reklamowanego towaru. Bez wypełnionego formularza reklamacje nie będą rozpatrywane. W przypadku braku możliwości wydrukowania można przesłać wszystkie informacje wymagane w formularzu na nasz adres , korzystając z formularza kontaktowego sklepu. ** Bardzo ważne jest, aby na formularzu był zapisany numer telefonu lub/i adres osoby składającej reklamację! WYPEŁNIA SPRZEDAWCA SPOSÓB ZAŁATWIENIA REKLAMACJI: UZASADNIENIE: DATA: PODPIS: 34 Lekcja 3. SKARGA, REKLAMACJA, ZGŁOSZENIE WYPADKU

36 9. Proszę podzielić tekst na akapity. a) wstęp (powołanie się na normy prawne) b) treść skargi (wskazanie obiektu skargi, nazwanie przewinienia) i podanie okoliczności zdarzenia c) żądanie działania d) powołanie się na załączone dokumenty e) formuły finalne (prośba o rozpatrzenie, prośba o odpowiedź, zapewnienie o szacunku) Tomasz Pechowiec ul. Pechowa 13/ Kraków Kraków, 23 marca 2009 r. Biuro Kontroli Terenowej Polskich Kolei Państwowych Warszawa, ul. Wileńska 14a Na podstawie art. 227 Kodeksu postępowania administracyjnego składam skargę na konduktora pociągu nr PKP Przewozy Regionalne, który w dniu 20 marca 2009 roku obsługiwał ww. pociąg. 20 marca br. kupiłem bilet na przejazd pociągiem na trasie z miejscowości X do miejscowości Y. Przez pomyłkę na bilecie została wydrukowana zaniżona opłata za przejazd. Podczas przejazdu konduktor zakwestionował wysokość opłaty, pobrał należną kwotę z tytułu niedopłaty oraz zażądał dodatkowej kwoty za wypisanie biletu. Nie kwestionowałem tego, że muszę uiścić dopłatę, ale uważam, że oprócz tego nie powinienem ponosić żadnych dodatkowych kosztów. Proszę o wyjaśnienie, czy działania konduktora były uzasadnione i czy jest to powszechnie stosowana praktyka w pociągach PKP. Do skargi dołączam nieprawidłowo wystawiony bilet oraz pokwitowanie należności pobranej przez konduktora. Z wyrazami szacunku Tomasz Pechowiec Lekcja 3. SKARGA, REKLAMACJA, ZGŁOSZENIE WYPADKU 35

37 10. Na podstawie informacji z podanego tekstu proszę pomóc pani Paulinie napisać skargę do Biura Kontroli Terenowej Polskich Kolei Państwowych. Pani Paulina swój bilet kupiła w kasie na stacji Jaworzno-Szczakowa 20 marca 2008 roku. Ponieważ Uniwersytet Jagielloński wykupił swoim doktorantom dodatkowe zniżki, płacą oni tylko 50% ceny biletu. Pani w kasie sprzedała jednak zwykły bilet studencki, który ma 37% zniżki. Podczas kontroli okazało się, że pani Paulina jedzie bez biletu! Dlaczego? Konduktor powiedział, że ma ona bilet z niewłaściwą ulgą i albo kupi właściwy bilet i zapłaci opłatę manipulacyjną, albo będzie musiała zapłacić karę w wysokości 115 zł. Gdy pani Paulina nie chciała dać mu swojego dowodu osobistego (miał już przecież jej legitymację), wezwał policję, która czekała na peronie w Krakowie. Ostatecznie poszkodowana podpisała blankiet z karą, a bilet, za który zapłaciła więcej, niż powinna, mogła zostawić sobie na pamiątkę. ( znizki_na_bilety_w_pkp,bilet_studencki, dla_studentow,50,biletu,odwolanie,ulga.html) Jak pisać skargi? Wzór: Imię i nazwisko oraz adres składającego skargę Miejscowość i data Organ, do którego kierowana jest skarga Osoba, funkcja, adres Skarga Na podstawie art. 227 Kodeksu postępowania administracyjnego składam skargę na... (Rozwinięcie: opisujemy fakty, powołujemy się na załączone dokumenty, wskazujemy na nieprawidłowości.) Spis załączników (Zakończenie: przedstawiamy swoje postulaty.) Z wyrazami szacunku (podpis) ( 36 Lekcja 3. SKARGA, REKLAMACJA, ZGŁOSZENIE WYPADKU

38 Lekcja 4 Wypowiedź argumentacyjna (przesłanki i konkluzje) ARGUMENTY SĄ UŻYWANE: w celu przekonania słuchacza do swoich racji, tez, przypuszczeń w celu pozyskania sympatii słuchacza w określonym celu strategicznym (reklama, kampania wyborcza, obrona oskarżonego itp.) 1. Proszę przypomnieć na podstawie lekcji pierwszej, w jakich sytuacjach argumenty są niezbędne. WYPOWIEDŹ ARGUMENTACYJNA ZŁOŻONA JEST: z konkluzji, która ma postać tezy, np. Noszenie naturalnych futer jest bestialstwem z przesłanek, czyli zdań, które uzasadniają konkluzję: futra noszą tylko zwierzęta, nie jesteś zwierzęciem, nie powinieneś nosić naturalnych futer, naturalne futra są okupione cierpieniem zwierząt przesłanki i konkluzje są wprowadzane bardzo często za pomocą określonych słów (spójników) a) słowa ponieważ ( bo ), albowiem, skoro znajdują się po konkluzji, wprowadzają przesłankę b) słowa a zatem ; skoro więc ; skoro... to, dlatego, więc znajdują się przed konkluzją, a po przesłance [Zob. K. Szymanek, i in. Sztuka argumentacji. Ćwiczenia w badaniu argumentów, Warszawa 2003, s. 11]. Lekcja 4. WYPOWIEDŹ ARGUMENTACYJNA (PRZESŁANKI I KONKLUZJE) 37

39 WZÓR WYPOWIEDZI ARGUMENTACYJNEJ Noszenie naturalnych futer jest bestialstwem, ponieważ jest ono okupione cierpieniem zwierząt. Noszenie naturalnych futer jest okupione cierpieniem zwierząt, dlatego (noszenie naturalnych futer) jest bestialstwem. Skoro noszenie naturalnych futer jest okupione cierpieniem zwierząt, to (noszenie naturalnych futer) jest bestialstwem. Noszenie naturalnych futer jest okupione cierpieniem zwierząt, a zatem jest ono (noszenie naturalnych futer) bestialstwem. Kolor czerwony konkluzja Kursywa, kolor czarny spójnik Kolor niebieski przesłanka 2. Proszę przeczytać tekst i podkreślić słowo, które pojawia się w nim najczęściej. Ja i moi pracownicy korzystamy z Intercity. Korzystamy, i to finansowo w ciągu roku oszczędzamy nawet do 9 tysięcy złotych, bo wykupiliśmy roczną kartę Intercity. Korzystamy, bo roczną kartę na okaziciela używa kilku moich pracowników. Korzystamy, bo zamiast prowadzić samochód, moi pracownicy całą drogę prowadzą interesy firmy. Korzystamy, bo oszczędzamy czas. Z Poznania do Warszawy jedziemy o ponad godzinę krócej niż samochodem. Korzystamy, bo mamy prostą i bezpieczną drogę. Korzystamy z przyjemności. ( Podkreślone słowo to... Jest to powtórzenie, które pełni funkcję perswazyjną. Jest... wypowiedzi argumentacyjnej. Zdania wprowadzone po spójniku bo są Proszę wypisać argumenty do tezy Korzystanie z Intercity opłaca się 38 Lekcja 4. WYPOWIEDŹ ARGUMENTACYJNA (PRZESŁANKI I KONKLUZJE)

40 3. Proszę połączyć zdania za pomocą podanych słów. WZÓR: Pozytywny obraz Polaków w świecie przysłania ich stosunek do historii. Polacy mają tendencję do stawiania się w roli ofiar i eksponują historię cierpienia zamiast historii wolności. ponieważ (bo) dlatego Pozytywny obraz Polaków w świecie przysłania ich stosunek do historii, ponieważ (bo) mają oni tendencję do stawiania się w roli ofiar i eksponują historię cierpienia zamiast historii wolności. Polacy mają tendencję do stawiania się w roli ofiar i eksponują historię cierpienia zamiast historii wolności, dlatego ich pozytywny obraz w świecie przysłania stosunek do historii. a) Realizacje Sceny Faktu przemawiają do wyobraźni znacznie skuteczniej niż opracowania naukowe. Mają one walor dokumentalny, ale równocześnie są to przejmujące opowieści o dramatycznych ludzkich losach. ponieważ dlatego skoro, więc b) W Dziennikach Iwaszkiewiczowa pisze też o samym akcie tworzenia i swoich kompleksach na tym punkcie. Uważa, że kobiety nie są w stanie stworzyć wielkich dzieł na miarę Tristana i Izoldy czy Dziadów. Determinuje je biologia, w szczególności macierzyństwo. ponieważ dlatego skoro, to c) Teatr Wielki począł stawać na nogi w ostatnim okresie. Jako instytucja uzyskał on godziwą i stabilną bazę finansową z budżetu ministerstwa. dlatego że ponieważ skoro, to a zatem ( Polityka IV 2009) 4. Proszę uzupełnić tabelę odpowiednimi hasłami z ramki. W ciągu roku oszczędzamy nawet do 9 tysięcy złotych, bo wykupiliśmy roczną kartę Intercity. Zamiast prowadzić samochód, moi pracownicy całą drogę prowadzą interesy firmy. Z Poznania do Warszawy jedziemy o ponad godzinę krócej niż samochodem. Mamy prostą i bezpieczną drogę. Korzystamy z przyjemności. relaks po pracy efektywna praca oszczędność czasu bezpieczna podróż oszczędność pieniędzy (niższe koszty) Lekcja 4. WYPOWIEDŹ ARGUMENTACYJNA (PRZESŁANKI I KONKLUZJE) 39

41 5. Proszę wypisać z podanych fragmentów tekstu konkluzje i przesłanki. a) Artystą nie może być każdy, bo nie każdy ma ponadprzeciętną wrażliwość. Zakładam, że prawdziwym artystą jest człowiek obdarzony przez los, fortunę, Boga geniuszem. Jak twierdził filozof Platon, artystą jest ten, któremu towarzyszy jakieś duchowe, wewnętrzne poruszenie; coś, co on nazywał furor poeticus (szał poetycki). b) Kultura ludowa inspirowała wielu twórców na przestrzeni wieków, czarowała swą tajemniczością, zwłaszcza duchową stroną życia. Jest ona bardziej odporna na radykalne zmiany niż oficjalna kultura wysoka, która niejednokrotnie dostosowuje się do czasów współczesnych i osiągnięć cywilizacji. Ta niezmienność ludowej wizji świata umożliwia trwałość i ciągłość narodowej tradycji przenoszonej w pamięci z pokolenia na pokolenie. c) Najpiękniejsze literackie wizerunki córek zostały wykreowane przez twórców dotkniętych cierpieniem. Strata ukochanego dziecka jest zawsze sytuacją graniczną, po której opłakujący i doświadczony przez ból ojciec próbuje przywołać w myślach postać ukochanego dziecka. d) Bohaterowie literaccy przez bunt i cierpienie wzbogacali swoje życie, ponieważ mogli lepiej je zrozumieć, doświadczyć nowych przeżyć, pogłębić swoją wiarę. Cierpienie zawsze pozwala docenić dobro, uwrażliwia nas i w pewien sposób uszlachetnia. Bunt natomiast jest wpisany w błądzenie, w poznawanie, można go przypisać osobom wrażliwym i myślącym. 6. Które spośród podanych zdań mogą wystąpić po tezach? Teza nr 1: Dwór w kulturze polskiej odegrał ogromną rolę w kształtowaniu postaw patriotycznych, obywatelskich, a w czasach zaborów był ostoją polskości. a) Jest to miejsce, w którym pielęgnuje się staropolskie zwyczaje i podtrzymuje tradycje narodowe. Panują tam ład i harmonia. b) Taka wizja dworków była bardzo ważna w czasie zaborów, gdy byt narodowy Polaków był zagrożony. c) Dwór zbudowany jest z drewna na podmurówce, dach pokryty jest strzechą, wiemy też, że przed wejściem znajduje się ganek. Teza nr 2: Strata ukochanego dziecka jest inspiracją dla artystów, a) ponieważ opłakujący i doświadczeni przez ból twórcy próbują uwiecznić postać ukochanego dziecka. b) dlatego, że poeci uwieczniają wizerunek dziecka w cyklach utworów, wystawiając im pośmiertny pomnik. c) ponieważ dla każdego z nich śmierć dziecka jest osobistym dramatem, którym dzieli się z czytelnikami. 40 Lekcja 4. WYPOWIEDŹ ARGUMENTACYJNA (PRZESŁANKI I KONKLUZJE)

42 Teza nr 3: Jednostka w konfrontacji z Bogiem, światem i egzystencją zawsze przyjmuje postawę refleksyjną, ponieważ a) rozważa swoje miejsce w strukturze wszechświata, szuka swej tożsamości, pytając o istnienie Boga. b) w pragnieniu uniknięcia samotności odczuwa potrzebę zjednoczenia się z Bogiem, światem i innymi ludźmi. c) ważne dla niej okazuje się poszukiwanie prawdy o sobie i pragnienie odnalezienia się w nowych relacjach z Bogiem i światem. 7. Proszę ułożyć po jednym argumencie i kontrargumencie do podanych tez. a) Tworzenie blogów rozwija kreatywność człowieka. b) Współczesna kultura ma w głównej mierze charakter obrazkowy. c) Termin gwiazda stracił swoje znaczenie. d) Igrzyska olimpijskie są obecnie produktem marketingowym. e) Telewizyjne seriale robione są głupio dla głupich widzów. f) Silikonowy biust nie daje szczęścia. Lekcja 4. WYPOWIEDŹ ARGUMENTACYJNA (PRZESŁANKI I KONKLUZJE) 41

43 8. Proszę przeczytać wypowiedzi znanych projektantów na temat akcji charytatywnych. Postanowiliśmy włączyć się do akcji organizowanej przez Polską Akcję Humanitarną, ponieważ od lat wspieramy ciekawe inicjatywy charytatywne. Tym razem mogliśmy zrobić coś, co naprawdę kochamy i przy tym pomóc potrzebującym. Mamy nadzieję, że w ten symboliczny sposób przyłączymy się do propagowania akcji dożywiania dzieci w szkołach. Marcin Paprocki i Mariusz Brzozowski Staram się wspierać wszelkie akcje charytatywne, kiedy tylko mam taką możliwość. Dzielenie się i pomaganie innym nie jest dla mnie czymś wyjątkowym, a raczej czymś normalnym. Wierzę też, że poprzez pomaganie innym my sami stajemy się lepsi. Wydaje mi się jednak, że dzieci szczególnie nie mają wpływu na swój los, dlatego postanowiłem wesprzeć program Pajacyk ( ). Maciej Zień ( 9. Na podstawie przeczytanego tekstu proszę uzupełnić przesłanki argumentacyjne, dlaczego znani ludzie włączają się do akcji charytatywnych. ponieważ mogą zrobić coś, co naprawdę kochają Proszę napisać 4 przesłanki do poniższej konkluzji. Akcje charytatywne są przejawem miłości do drugiego człowieka. 42 Lekcja 4. WYPOWIEDŹ ARGUMENTACYJNA (PRZESŁANKI I KONKLUZJE)

44 11. Proszę przeczytać poniższe wypowiedzi argumentacyjne, a następnie dokonać ich standaryzacji poprzez uzupełnienie w tabeli brakujących przesłanek lub konkluzji. STANDARYZACJA ARGUMENTÓW To zapisanie konkluzji i przesłanek w sposób zwięzły, jasny i emocjonalnie neutralny. W tym celu rezygnujemy z: a) odwoływania się do powyższego, poniższego b) zastosowania zaimków (on, ten, wówczas) odnoszących się do innego zdania c) wyrażeń, których znaczenie jest precyzowane przez kontekst (np. dzisiaj, tutaj, ja, nasze) d) usuwamy spójniki, które wprowadzają przesłanki lub konkluzje (K. Szymanek, Sztuka argumentacji, Warszawa 2001, s. 40.) 1. Można powiedzieć, że tym razem przykład idzie z dołu. Politycy nie tylko przekrzykują się i bezpardonowo atakują, nie tylko dbają, by ich medialny wizerunek był wyrazisty, ale chcąc się przypodobać elektoratowi, próbują mówić głosem ludu, starając się jednocześnie manipulować emocjami tzw. prostego człowieka. To samo dotyczy popkultury. Skoro o powodzeniu i sukcesie kasowym decyduje popyt mierzony wielkością audytorium, trzeba się owemu audytorium przypodobać. ( Polityka X 2008) WZÓR Konkluzja: Przesłanki: Konkluzja: Przesłanka: Politycy chcą się przypodobać elektoratowi. a) Politycy przekrzykują się i bezpardonowo atakują. b) Politycy dbają, by ich medialny wizerunek był wyrazisty. c) Politycy próbują mówić głosem ludu, starając się jednocześnie manipulować emocjami tzw. prostego człowieka. Popkultura musi przypodobać się odbiorcom. a) O powodzeniu i sukcesie kasowym decyduje popyt mierzony wielkością audytorium. 2. A: Myśliwi tłumaczą, że wolno im strzelać, bo dokarmiają zwierzęta zimą. B: Ależ to dokarmianie jest zupełnie niepotrzebne ( ). Myśliwi dorobili do tego ideologię, że pomagają zwierzętom przeżyć zimę. A przecież przyroda zawsze sobie z tym radziła. Przez miliony zim wykarmiła miliony zwierząt. Dokarmianie jest wręcz szkodliwe, bo stanowi głęboką ingerencję w procesy przyrodnicze i pojemność ekosystemu. A: Polowania są konieczne, bo nie ma drapieżników i trzeba zastąpić selekcję naturalną. B: Myślenie, że w naturze trzeba coś regulować, przypomina ręczne sterowanie gospodarką w Korei Północnej. Prowadzi do nędzy w przyrodzie. A z przyrodą można tylko współistnieć, bo sami jesteśmy jej częścią i w najgłębszym stopniu od niej zależymy. ( Polityka X 2008) Lekcja 4. WYPOWIEDŹ ARGUMENTACYJNA (PRZESŁANKI I KONKLUZJE) 43

45 Konkluzja: Myśliwi uważają, że mogą strzelać do zwierząt. Przesłanka:... Konkluzja:... Przesłanki: Konkluzja: a) Myśliwi dorobili do tego ideologię, że pomagają zwierzętom przeżyć zimę. b) Przyroda zawsze sobie radziła z wykarmieniem zwierząt w zimie. c) Dokarmianie stanowi głęboką ingerencję w procesy przyrodnicze i pojemność ekosystemu. Polowania są konieczne. Przesłanki: Konkluzje: Niczego nie trzeba regulować w naturze. Z przyrodą można tylko współistnieć. Przesłanki: W Polsce tak zwana szeroka publiczność nie jest taka zła. Jeździłem ostatnio z chórem Polskiego Radia po kościołach w małych miejscowościach. Tam ludzie często po raz pierwszy byli na koncercie, ale byli bardzo otwarci. Moje utwory przyjmowali entuzjastycznie, a nie są one przecież bardzo przystępne. ( Polityka XI 2008) Konkluzja: W Polsce tak zwana szeroka publiczność nie jest taka zła. Przesłanki: Każdy kupujący chce dokonać możliwie najlepszego zakupu. Jeśli ktoś ma do wyboru w tej samej cenie produkt lepszy i produkt gorszy, to zawsze kupi lepszy. Zatem dobry towar nie potrzebuje żadnej reklamy, bo ludzie będą kupować go niezależnie od tego, czy będzie reklamowany, czy nie. (K. Szymanek i in., Sztuka argumentacji. Ćwiczenia w badaniu argumentów) Konkluzja: Dobry towar nie potrzebuje żadnej reklamy. Przesłanki: Lekcja 4. WYPOWIEDŹ ARGUMENTACYJNA (PRZESŁANKI I KONKLUZJE)

46 12. Proszę przeczytać artykuł i wypisać wszystkie argumenty uzasadniające jego tytuł. Polowania są korzystne dla przyrody ogłosili brytyjscy naukowcy Myśliwi chronią przyrodę przekonują na łamach dzisiejszego Nature brytyjscy naukowcy. Ustalili oni, że właściciele lasów, w których odbywają się regularnie polowania, bardziej dbają o stan dzikiej przyrody aniżeli posiadacze zalesionych terenów, na których nie ma rewirów łowieckich. Ta wiadomość z pewnością ucieszy licznych zwolenników myślistwa, zmartwi natomiast tych ekologów, którzy opowiadają się za wprowadzeniem całkowitego zakazu strzelania do dzikiej zwierzyny. Łowiectwo przyczynia się pośrednio do zwiększenia różnorodności biologicznej, nie zaś do jej ograniczenia przekonuje główny autor badań Nigel Leader-Williams z Uniwersytetu Kentu w Canterbury. Jego zdaniem myśliwi troszczą się o kompleksy leśne, w których polują. Dbają o to, aby nie były one niszczone przez turystów i lokalną ludność, albowiem tylko bogaty w zwierzynę las może im dostarczyć łupu łowieckiego. W zdegradowanym i ubogim lesie nie mogą na to liczyć. Dla nas było od początku oczywiste, że łowiectwo sprzyja zachowaniu środowiska naturalnego w dobrym stanie tak wyniki badań komentuje w serwisie internetowym Nature Tim Bonner, przedstawiciel organizacji Countryside Alliance reprezentującej interesy brytyjskich myśliwych i wędkarzy. ( 13. Proszę napisać kontrargumenty do tezy artykułu. Lekcja 4. WYPOWIEDŹ ARGUMENTACYJNA (PRZESŁANKI I KONKLUZJE) 45

47 14. Proszę podzielić się na dwie grupy myśliwych i ekologów i przygotować krótką dyskusję na temat polowań. Proszę wykorzystać poniższe wskazówki. ROLA MYŚLIWEGO powołanie się na autorytet naukowy ( jak orzekli brytyjscy naukowcy ) łowiectwo przyczynia się do zwiększenia różnorodności biologicznej większym zagrożeniem dla natury są turyści i lokalna ludność ROLA EKOLOGA powołanie się na argumenty etyczne polowanie jako barbarzyńska tradycja, rozrywka dla bogatych polowanie narusza równowagę w przyrodzie polowania prowadzą do wyginięcia rzadkich gatunków zwierząt 46 Lekcja 4. WYPOWIEDŹ ARGUMENTACYJNA (PRZESŁANKI I KONKLUZJE)

48 Lekcja 5 Slogan reklamowy SLOGAN: ma krótką formę (najczęściej jest równoważnikiem zdania) łatwo go zapamiętać, gdyż jest oryginalny zwraca uwagę odbiorcy na reklamę, towar lub usługę nakłania do działania wykorzystuje emocje, stereotyp bywa cytatem, aluzją literacką slogany samodzielne, które zawierają nazwę towaru lub firmy slogany niesamodzielne, które nie zawierają bezpośredniego wskazania nazwy towaru czy też firmy, skłaniają odbiorcę do poszukiwań, uruchamiają skojarzenia i kontekst. 1. Proszę wybrać jeden z podanych rysunków (sloganów reklamowych) i ułożyć do niego 2 wypowiedzi argumentacyjne: Autorem kampanii Intercity jest Agencja Reklamowa Just Lekcja 5. SLOGAN REKLAMOWY 47

49 WZÓR Z nami się nie zgubisz! Na wakacje tylko pociągiem!, ponieważ bezpiecznie dojedziesz do celu. Podróż pociągiem do Poznania opłaca się, ponieważ w wygodnym przedziale możesz przygotować się do negocjacji, nie tracąc czasu i pieniędzy Proszę przeczytać wywiad z Piotrem Wasilewskim. Społeczna reklama jest potrzebna Bartosz Piłat ( ) Poza kampaniami promocyjnymi miasta nie zauważam jednak reklam o problematyce społecznej, choć tematów przecież nie brakuje. Przykładem ostatnim budowa spalarni śmieci. Mam wrażenie, że nie udało się przekonać do tej inwestycji tak wielu ludzi, jakby miasto oczekiwało mówi Piotr Wasilewski. Bartosz Piłat: Czego można spodziewać się po reklamie społecznej w Polsce? Wydaje się, że na tle coraz bardziej agresywnych kampanii komercyjnych staną się one niezauważalne. Piotr Wasilewski: Tego akurat bym się nie obawiał, choćby dlatego że Piotr Wasilewski Fot. MARIUSZ MAKOWSKI z każdym rokiem mamy coraz więcej dobrze przygotowanych akcji społecznych intrygujących zarówno pod względem wizualnym, jak też użytych haseł którym towarzyszy nagłośnienie w mediach ogólnopolskich. Poważniejszy jest problem dotyczący obecności wszelkich komunikatów w przestrzeni publicznej, bowiem kiedy wszyscy mówią, mało kto lub nikt nie słucha ( ). Inne zagrożenie dla reklamy społecznej dostrzegam w wiosennych billboardowych licytacjach organizacji pozarządowych czyja sprawa lub krzywda ważniejsza w ramach kampanii 1 procentu, nakłaniających obywateli do odpisu z podatku na rzecz tych organizacji. Przy tej okazji pojawia się pytanie: jak informować o problemach społecznych w sytuacji skrajnego nasycenia przekazami rywalizującymi nie tylko o uwagę, ale i o pieniądze odbiorców? Pojawia się pokusa kreowania reklam wzbudzających co najmniej kontrowersje, w myśl zasady: wyróżnij się albo zgiń. Dla reklamy społecznej to niebezpieczna droga. Gdzie jest granica szoku w reklamie społecznej? Czesi bez pardonu kpią w swoich kampaniach z symboli religijnych, pojawiają się motywy erotyczne. Nie mają hamulców. Kiedy tak będzie w Polsce? Reklama, jak rzeczywistość, zaskakuje nas w różnym czasie. Przed kilkunastoma laty w Krakowie oburzenie wywoływały plakaty z bielizną na ponętnych modelkach, były zrywane i zamalowywane. A całujący się na billboardzie ksiądz i zakonnica to był dopiero skandal! W 1999 grupa tarnowian protestowała przeciwko plakatowi, na którym spodnie dżinsy reklamowały zakonnice. W przypadku reklam stricte społecznych takie reakcje wywołał w naszym mieście plakat Pągowskiego Jest OK nie pękaj! zachęcający młodzież do 48 Lekcja 5. SLOGAN REKLAMOWY

50 używania prezerwatyw. Inna reklama tego autora Papierosy są do dupy też była krytykowana. Dzisiaj na wymienione reklamy patrzymy z przymrużeniem oka, bardziej z uśmiechem niż z oburzeniem. Trzeba jednak być czujnym. Aby wzbudzić silniej nasze emocje, zmusić do działania, rodzi się u twórców chęć przekraczania tabu, szokowania na przykład odrażającymi obrazkami, jakich wiele w tabloidach. Tyle że stosowanie takich chwytów często nie jest uzasadnione celem konkretnej kampanii, budzi społeczną niechęć i obojętność, co oznacza, że krzywda innych, ich cierpienie, upokorzenie i odrzucenie mogą stać się nam obce. Dlatego należy doceniać akcje budowane w sposób pozytywny. Przykładem sprzed lat jest głośna kampania Młodzi kierowcy, w której na plakatach pokazano nie okropne zdjęcia z wypadku drogowego, lecz kroplówki, które tu nazwano Twoje nowe drinki, a wózek inwalidzki Twoją nową bryką. Inny przykład: akcja Nigdy nie wiadomo, kto jest po drugiej stronie Fundacji Dzieci Niczyje, wskazująca na niebezpieczeństwa czyhające na dzieci w Internecie. Tu wystarczyło zderzenie obleśnego typa w podkoszulku i nastolatki, siedzących przed ekranem monitora i piszących do siebie maile. I jeszcze plakaty akcji Pal dalej, swoisty nekrolog z żartem językowym w haśle: Nie gardź zasiłkiem pogrzebowym. Nie epatując np. zniszczoną krtanią palacza, wywołującą przerażenie na angielskich plakatach i opakowaniach papierosów, ta kampania została zauważona. Większość z prawie 200 polskich kampanii (z lat ) ( ) ma taką właśnie formę. Odpowiada to istocie reklamy społecznej: uwrażliwia na określony problem i przekonuje do konkretnego, pożądanego społecznie działania ( ). ( Spoleczna_reklama_jest_potrzebna.html) 3. Na podstawie wywiadu z Piotrem Wasilewskim proszę opisać, jakiego zagadnienia dotyczą podane poniżej slogany reklamowe. autorem plakatu jest Andrzej Pągowski Cityboard Media we współpracy ze Studiem Program autorem plakatu jest Andrzej Pągowski slogan nr 1 slogan nr 2 slogan nr 3 Cityboard Media we współpracy ze Studiem Program autorem plakatu jest agencja TBWA slogan nr 4 slogan nr 5 slogan nr 6 Lekcja 5. SLOGAN REKLAMOWY 49

51 WZÓR: a) Slogan Jest O.K. nie pękaj! zachęca do używania prezerwatyw, które chronią przez zakażeniem wirusem HIV. Jest adresowany głównie do młodych ludzi, o czym świadczy wykorzystanie słów potocznych. b) c)... d) e) f) Na podstawie pierwszej odpowiedzi wywiadu z Piotrem Wasilewskim proszę napisać, jakie zagrożenia dostrzega on dla reklamy społecznej. 5. Proszę wypisać problemy, które podejmuje reklama społeczna. Jakie reklamy społeczne są popularne w Twoim kraju? 50 Lekcja 5. SLOGAN REKLAMOWY

52 6. Proszę zaproponować slogan reklamy społecznej związany z podanymi problemami. a) DYSKRYMINACJA KOBIET b) przemoc w rodzinie C SEGREGACJA ODPADÓW d) REZYGNACJA Z JAZDY SAMOCHODEM NA RZECZ KOMUNIKACJI PUBLICZNEJ a) Kobieta to nie ozdoba! / Nie noś kobiety w butonierce! b)... c)... d) Jesteś odpowiedzialny za kampanię reklamową Wojska Polskiego. Proszę przedstawić argumenty uzasadniające slogan Dołącz do najlepszych. autorem plakatu jest Andrzej Pągowski Tylko najlepsi mają zaszczyt bronić ojczyzny.w wojsku można zrobić karierę. Lekcja 5. SLOGAN REKLAMOWY 51

53 8. Proszę ułożyć do podanej tezy argumenty za i przeciw. Szczupła, szczuplejsza, najchudsza tylko taka dziewczyna osiągnie w życiu sukces. ARGUMENTY ZA ARGUMENTY PRZECIW Proszę znaleźć w Internecie 3 billbordy firmy Benetton i opisać problemy, które poruszają. 52 Lekcja 5. SLOGAN REKLAMOWY

54 10. Proszę ułożyć tezy do podanych przesłanek. I Naturalne futro jest końcowym produktem przemysłowej rzezi na niewinnych zwierzętach. Futro nie rośnie na drzewach zanim stanie się towarem w sklepie, ktoś musi go zedrzeć z jego właściciela. Zwierzęta hodowane na futra m.in. lisy, jenoty, norki, nutrie, króliki, szynszyle przeżywają swoje krótkie życie na specjalnych fermach hodowlanych, niejednokrotnie w skandalicznych warunkach. Są stłoczone w niewielkich klatkach, pozbawione możliwości ruchu, co powoduje ich nienaturalne zachowania takie jak gryzienie własnego ciała czy zjadanie młodych. Żyją w skrajnie nienaturalnych warunkach. Zabijane są w majestacie obowiązującego prawa m.in. prądem elektrycznym i gazami spalin samochodowych. Zagrożenie gatunków polowania na zwierzęta z powodu ich futer doprowadziły wiele gatunków do wyginięcia lub na jego skraj. WZÓR: Zwierzęta nie szyją ubrań z ludzi. Zabijanie zwierząt nie uczyni człowieka pięknym. Naturalne futra noszą tylko zwierzęta. ( II Meryl Streep, która w najnowszym filmie Wątpliwość zagrała zakonnicę, wygłosiła pochwałę mnisiego stroju. Na paryskim pokazie kolekcji wiosna lato 2009 amerykański projektat Rick Owens wszystkie modelki ubrał w mnisze kombinezony. Coco Chanel zrobiła karierę w świecie mody, inspirując się habitami. Krój habitów wyróżnia się dyskretną elegancją żadnych ozdób, gładka tkanina eksponująca formę. Jako biżuteria sznur w pasie, przy nim różaniec i krzyżyk na szyi. ( III Materiały naturalne oprócz niezaprzeczalnego wdzięku są też zdrowsze, lepiej przepuszczają powietrze, rzadko kiedy powodują uczulenia. Wiele niezaprzeczalnych zalet lnu zaczęto doceniać dopiero w ostatnich latach, kiedy zdrowy tryb życia przestał być tylko chwilową modą, a stał się koniecznością. Niealergiczne właściwości lnu oraz jego działanie hamujące rozwój bakterii i grzybów są coraz częściej podkreślane. Firmy kosmetyczne znów powracają do receptur opartych na ziołach, używanych obecnie do pielęgnacji cery, włosów ciała, do zabiegów zewnętrznych i wewnętrznych. Testowanie kosmetyków na zwierzętach przez firmy farmaceutyczne i chemiczne jest przejawem barbarzyństwa. ( Lekcja 5. SLOGAN REKLAMOWY 53

55 11. Na podstawie informacji z poprzedniego ćwiczenia proszę napisać wypowiedź argumentacyjną do wybranej tezy. 54

56 Lekcja 6 Wypowiedź argumentacyjna w dłuższym tekście, opis reklamowy, slogan 1. Proszę przeczytać tekst i podkreślić zdania z argumentami za jedzeniem i przeciw jedzeniu czekolady. Małgorzata Kożuchowska (Alma, Katalog Klubu Konesera) Porozmawiajmy o czekoladzie Pamiętacie Państwo fi lm Czekolada? Jego bohaterka przyjechała do małego francuskiego miasteczka i choć z początku mieszkańcy patrzyli na nią wilkiem, ona w krótkim czasie zjednała sobie ich sympatię. Wszystko za sprawą czekolady, którą sprzedawała w swoim sklepie. 1. Ta historia, choć fi kcyjna, ma w sobie dużo prawdy. Bo czekolada to w istocie prawdziwa femme fatale wśród przysmaków i chociaż rytuałowi jej jedzenia towarzyszą takie epitety, jak niebiański smak, czy wręcz niebo w gębie, to fakt, że po zjedzeniu kilku kostek uśmiech sam ciśnie się na usta, ma zupełnie przyziemną przyczynę. Zawarte w czekoladzie cynk i selen podwyższają w organizmie poziom endorfi n, czyli po prostu hormonu szczęścia, odpowiedzialnego za obniżenie stresu i uczucie zakochania. To dlatego czekolada uznawana jest za jeden z najlepszych afrodyzjaków. Jeszcze dwa wieki temu z tego powodu zakazywano zakonnikom jej jedzenia, a Markiz de Sade i Casanova, przed wyruszeniem na podboje, raczyli się fi liżaneczką czekolady, by ta dodała im animuszu. 2. Z kolei zakochanie w samej czekoladzie czasem kończy się tragicznie. Maria Teresa, żona Ludwika XIV została otruta, gdy do jej ulubionego czekoladowego napoju wlano truciznę. Z drugiej strony, czekolada może też uratować z poważnych opresji. Pewna francuska hrabina wmówiła swojemu mężowi, że urodzenie przez nią czarnoskórego dziecka było wynikiem picia dużej ilości czekolady w czasie ciąży. Mąż uwierzył, a ich lokaj o afrykańskich korzeniach nie stracił posady we dworze. Biorąc jednak pod uwagę mniej indywidualne korzyści wynikające z jedzenia lub picia czekolady, warto wspomnieć, że zmniejsza ona ryzyko zawału serca, ma właściwości przeciwkaszlowe i przeciwdziała starzeniu się. W Stanach Zjednoczonych ostatnimi czasy prawdziwą furorę robią antyzmarszczkowe kuracje z masła czekoladowego. 3. Jest również i druga strona medalu. I nie chodzi tu tylko o to, że trzy minuty czekoladowej przyjemności w ustach to trzy dodatkowe milimetry w biodrach. Bo i z tym można sobie poradzić podczas gdy tabliczka zwykłej czekolady ma 600 kalorii, jej pitna wersja aż ¼ mniej. Problem tkwi w umiarze. Czekolada może bowiem uzależniać. Zdaniem naukowców zawiera ona substancje podobne do związków chemicznych, które znajdują się w liściach marihuany. Co ciekawe, to nie one jednak prowadzą do uzależnienia, tylko zapach, któremu po prostu nie można się oprzeć. Lekarze są jednak również zgodni co do tego, że od 30 gramów czekolady dziennie jeszcze nikt nie umarł. A jeśli Napoleon Bonaparte przed każdą batalią wypijał szklankę czekolady, to i Kowalski może pójść w jego ślady, by mieć siłę na toczenie swoich codziennych bitew. Lekcja 6. WYPOWIEDŹ ARGUMENTACYJNA W DŁUŻSZYM TEKŚCIE... 55

57 2. Proszę wypisać z tekstu przykłady historyczne, legendarne, fikcyjne potwierdzające zalety czekolady. 3. Proszę odnaleźć w tekście przesłanki uzasadniające następujące konkluzje. a) Czekolada uznawana jest za jeden z najlepszych afrodyzjaków b) Zakochanie w samej czekoladzie czasem kończy się tragicznie c) Czekolada może uzależniać Jaką funkcję pełni w tekście odwołanie do filmu Czekolada? a) Jest argumentem potwierdzającym zalety czekolady. b) Jest wprowadzeniem do lektury, przykładem, który ma zaciekawić czytelnika. c) Jest tezą całego artykułu. d) Jest wnioskiem. 5. Proszę połączyć frazeologizmy z ich definicjami 1. patrzeć na kogoś wilkiem a) «coś wyjątkowo smacznego, delicje» 2. niebiański smak b) «mieć wyraz oczu, twarzy ponury, wrogi, niechętny, zły, nieufny» 3. niebo w gębie c) «wyjątkowy, rozkoszny smak» 6. Proszę przeczytać propozycje tytułów akapitów 1 3, a następnie: a) wybrać dla każdego akapitu jeden z nich, b) ułożyć do niej 3 wypowiedzi argumentacyjne, Akapit 1: Dlaczego warto jeść czekoladę?, O dobrodziejstwach czekolady, O miłości i szczęściu, jakie daje czekolada, Akapit 2: Czekolada jako skuteczny środek manipulacji, Czekolada źródło pomysłów, pokus i korzyści, Do czego można wykorzystać czekoladę, Akapit 3: Czy czekolada może uzależniać?, Zniewalający zapach czekolady, Czy można oprzeć się czekoladowym pokusom? 56 Lekcja 6. WYPOWIEDŹ ARGUMENTACYJNA W DŁUŻSZYM TEKŚCIE...

58 7. Proszę przeczytać slogan reklamowy i opis produktu, a następnie: a) ułożyć slogan reklamowy własnej czekolady, b) zaproponować jej nazwę, c) sformułować krótki opis reklamowy, w którym: przedstawisz zalety produktu, jakość składników, tradycję produkowania czekolady, użyjesz zdań pozytywnie wartościujących produkt, wykorzystując np.: przymiotniki w stopniu najwyższym, czasowniki: uwodzić, kusić, zniewalać, wyrażenia: harmonia smaku, niepowtarzalny aromat i smak, wykwintny smak, akordy czekoladowej rozkoszy, wytworna symfonia smaków, wyrafinowane połączenie smaków itp. SZLACHETNA CZEKOLADA Prawdziwa czekolada Wawel od blisko stu lat uwodzi kolejne pokolenia smakoszy. Jej sekret tkwi w tradycyjnej recepturze, niezmiennie wysokiej jakości składników oraz doświadczeniu tych, którzy o czekoladzie wiedzą wszystko. WEDEL Od serca Maestria gorzka 76% Najwyższej jakości czekolada gorzka o pełnym i harmonijnym smaku dla prawdziwych koneserów. Lekcja 6. WYPOWIEDŹ ARGUMENTACYJNA W DŁUŻSZYM TEKŚCIE... 57

59

60 Lekcja 7 Recenzja filmu, sztuki teatralnej, wystawy 1. Proszę podpisać rysunki odpowiednimi rysunkami z ramki. a) b) c) d) recenzja wystawy recenzja książki recenzja filmu recenzja sztuki teatralnej Lekcja 7. RECENZJA FILMU, SZTUKI TEATRALNEJ, WYSTAWY... 59

61 2. Proszę uzupełnić mapę mentalną wyrazami i wyrażeniami z ramki. film spektakl wystawa książka wydawnictwo scenografia choreografia pisarz aktor fotografik scenariusz dykcja światło oprawa graficzna okładka reżyser operator kamery scenarzysta Zanim napiszesz recenzję: Jak napisać recenzję Krok 1 podaj pełną informację o recenzowanej pozycji, czyli: Autor Gdzie Kiedy Gatunek reżyser, artysta fotograf, piosenkarz, zespół muzyczny itp. miejsce (np. teatr, opera, sala koncertowa, muzeum itd.) konkretna data, opcjonalnie godzina, czas trwania komedia, tragedia, musical, koncert jazzowy, rockowy, muzyki klasycznej, wystawa malarstwa, fotografii, grafiki itp. W trakcie pisania recenzji: Krok 2 podaj krótką informację o treści (skrót fabuły, prezentacja głównych postaci, problematyki) Krok 3 dokonaj oceny, czyli określ swój stosunek do omawianej pozycji poleć lub odradź, wskazując na walory/wady recenzowanej pozycji podaj argumenty za/przeciw Krok 4 podsumuj swoją opinię, prezentując wniosek (wartość, opinia, refleksja, zdanie zachęcające/ zniechęcające do kontaktu z recenzowaną pozycją) Krok 5 sformułuj tytuł recenzji, który może mieć formę: a) pytania: Czy Sen nocy letniej w reżyserii Kleczewskiej mógł wywołać skandal? b) zawiadomienia (tytułu opisującego): Krakowski Sen nocy letniej spektakl o kryzysie miłości c) cytatu: Tytanio, miłość umarła. O Śnie nocy letniej w Starym Teatrze. 60 Lekcja 7. RECENZJA FILMU, SZTUKI TEATRALNEJ, WYSTAWY...

62 PRZYKŁAD Odrobina czekolady na każdy dzień Film Czekolada w reżyserii Szweda Lasse Halströma, mimo że opowiada realistyczną historię, jest obrazem magicznym. Przedstawia przemianę mieszkańców pewnego miasteczka z ponurych, wręcz sztywnych ludzi w osoby cieszące się życiem i tym, co mają. Przypomina to nieco bajkę i odczarowanie istot zaklętych w kamień. Główna bohaterka Vianne (Juliette Binoche) wraz z córeczką Anouk (Victoire Thivisol) chodzą od miasta do miasta, w każdym zatrzymując się tylko na pewien czas i lecząc czekoladą spragnione radości życia ludzkie dusze z szarości codziennego życia. Kobieta uważa, że jest to jej powołanie i nie wyobraża sobie innego życia. Natomiast jej córeczka Anouk marzy potajemnie o możliwości pozostania w jednym miejscu, poznaniu przyjaciół na stałe i posiadaniu domu bez potrzeby jego porzucania. Ta pełna uroku historia została osadzona w malowniczym miasteczku, które szczyci się własną historią i prawym życiem mieszkańców oraz pewną hermetycznością. Jest to także historia nietolerancji wynikającej z braku wiedzy i chęci poznania tego, czego się nie zna. Zarówno Vienne, jak i wędrowni Cyganie, którzy pojawiają się pewnego dnia w miasteczku, spotykają się na początku ze skrajną niechęcią, której powodem jest inny od miejscowego styl życia. Film przedstawia miesiąc, może półtora, z życia zwykłych ludzi. Nie ma tu ani wielkich bohaterów, ani wielu zwrotów akcji. Ale film ogląda się lekko i przyjemnie, także dzięki świetnie dobranej muzyce, podkreślającej jego nastrój. Czekoladę można przyrównać do prawdziwej czekolady najpierw mamy do czynienia z opakowaniem, które nie zawsze udaje się szybko zdjąć jednocześnie nie narażając go na zniszczenie. Pod opakowaniem błyszczy brązowa lub biała tabliczka, a w środku... kryją się bakalie, orzechy, nadzienie... Tak jest właśnie z historią tu przedstawioną opakowanie na początku za bardzo krępuje i łakocie, i ludzi, którzy chcą, ale czasem boją się osłodzić sobie trochę życie. Nie jest to sztucznie przesłodzona opowieść, więc proszę widzów, którzy nie oglądali Czekolady, aby nie dali się zwieść pierwszemu wrażeniu. Nikt nie powinien wstać po obejrzeniu przedstawionej tu opowieści z niesmakiem i uczuciem słodkiego zemdlenia w ustach. Polecam ten film każdemu, a zwłaszcza tym, którzy twierdzą, że wszędzie dobrze, gdzie nas nie ma i że życie samo w sobie nie jest ciekawe, kiedy nic się nie dzieje. Krok 5: TYTUŁ Krok 1: REŻYSER, GATUNEK, TEZA Krok 1: AKTORZY Krok 2: SKRÓT FABUŁY Krok 2: MIEJSCE AKCJI SKRÓT PROBLEMATYKI Krok 3: PIERWSZA OCENA WRAŻENIE INTERPRETACJA TYTUŁU FILMU Krok 3: OCENA ARGUMENTY ZA ZAREKLAMOWA- NIE Krok 4: ZACHĘCENIE DO OBEJRZENIA (na podstawie: Lekcja 7. RECENZJA FILMU, SZTUKI TEATRALNEJ, WYSTAWY... 61

63 JAK NAPISAĆ WSTĘP RECENZJI? Nie musisz układać obszernego wstępu. Wystarczy, aby pierwsze zdanie tekstu zwróciło uwagę odbiorcy (zachęciło go do dalszej lektury). Pierwsze zdanie może mieć formę: a) informacji o komentowanym i ocenianym zdarzeniu b) opisu tła historycznego lub genezy pracy, wystawy, filmu c) anegdoty (plotka, reakcja odbiorców) d) cytatu e) opisu ekspresyjnego (emocjonanego) (np. recenzje internetowe, czasem uznawane za quasi-recenzje) f) opisu literackiego 3. Proszę przeczytać poniższe wstępy recenzji, a następnie określić ich formę. WZÓR Wspaniała wystawa Koniec wieku, zajmująca prawie cały gmach Muzeum Narodowego w Krakowie, przypominała w piątek 14 marca koniec świata. Zwiedzający przedzierali się w ścisku, by choć rzucić okiem na arcydzieła polskiej secesji. Opis literacki a) Piętnastominutową owacją na stojąco nagrodzono w piątek 15 czerwca premierę kolejnej superprodukcji Opery Dolnośląskiej spektaklu Carmina Burana Carla Orffa. b) Ksiądz Żyd i ksiądz kobieta w sztuce Mrożka w Starym Teatrze. Narobili hałasu. Pewna pani miała do mnie pretensje, że prapremiera nowego tekstu Mrożka odbywa się w Genui, a nie w Polsce; gdyby wiedziała, co to za sztuka, nie zadawałaby takich pytań mówił Jerzy Stuhr. Napisałem tę sztukę dodawał Sławomir Mrożek jako człowiek całkowicie wolny, nie myśląc o tym, czy przejdzie, czy nie przejdzie; co rodacy pomyślą, a czego nie pomyślą. c) Stulecie Młodej Polski i koniec drugiego tysiąclecia naszej ery stały się okazją do przygotowania ogromnego przeglądu tego okresu w sztuce, który mówi o Polsce i Polakach wyjątkowo dużo. d) Byłam tam fajne. SUPER WYSTAWA POLECAM. Mnóstwo prac niektóre bardzo ciekawe, ale niektóre są naprawdę beznadziejne! 62 Lekcja 7. RECENZJA FILMU, SZTUKI TEATRALNEJ, WYSTAWY...

64 e) Proszę państwa, skończył się komunizm tymi suchymi słowami ogłoszono w polskiej telewizji zamknięcie pewnego etapu naszej historii. W 1989 roku spod wpływów Moskwy wyrwały się także inne kraje, w tym NRD. Niemcy ze Wschodu, podobnie jak niektórzy Polacy, mają mieszane uczucia w stosunku do komunizmu. Wolfgang Becker stara się je uchwycić w filmie Good bye, Lenin. f) Między 18 a 25 października br. odbywał się w Poznaniu Festiwal Polskich Oper i Baletów. Już trzeci z kolei... Internet 4. Proszę przeczytać ponownie przykład d z poprzedniego ćwiczenia. Co może razić odbiorcę? Takie słowa, jak: fajny, super, mega, cool, ekstra, świetny nie powinny znaleźć się w recenzji (są to wyrazy ekspresywne, ale potoczne, slangowe). Takie słowa pojawiają się najczęściej w recenzjach internetowych, na forach i blogach. 5. Proszę przeczytać fragment recenzji, a następnie zamienić podkreślone wyrazy potoczne i slangowe na inne w stylu oficjalnym. We wtorkowy wieczór, 6 października, miałem przyjemność zasiąść w superwygodnym 1 fotelu Opery Wrocławskiej i obejrzeć świetne dzieło 2 S. Moniuszki pt. Straszny dwór. Opera ta nie schodzi ze scen polskich już od 150 lat. Może wydawać się przestarzała, a temat wyczerpany, lecz niekoniecznie. Reżyserią tego ekstrawidowiska 3 zajął się Laco Adamik, który postawił na odczytanie na nowo znanego libretta Chęcińskiego. Adamik wprowadził superklimat 4, nie zapominając jednak o tradycjonalizmie w swojej realizacji. Fajne było to 5, że udało mu się pogodzić te dwa żywioły nowoczesność i tradycję. Megagwiazdą 6 tej inscenizacji była Joanna Moskowicz, która świetnie 7 wyśpiewała rolę Hanny, córki Miecznika. Odgrywająca rolę jej siostry Jadwigi Anna Bernacka obdarzona niezwykłą barwą głosu, także śpiewała jak zawodnicy ekstraklasy 8. Scenografia była oszczędna, co sprawiało, że widz skupiał się przede wszystkim na walorach głosowych i mimice aktorów. Można powiedzieć, że przestrzeń sceniczna wydawała się zbyt trendy 9, choć nie powinno to razić słuchaczy z XXI wieku ( ). Ogólnie cool! 10 Polecam wszystkim ziomkom 11 to dzieło! Czas na pewno spędzicie fajnie 12, przyjemnie i ekscytująco. Lekcja 7. RECENZJA FILMU, SZTUKI TEATRALNEJ, WYSTAWY... 63

65 6. Proszę napisać dwa wstępy recenzji (np. sztuki teatralnej lub filmu). a) w pierwszej proszę wyeksponować informacje o komentowanym i ocenianym zdarzeniu b) w drugiej anegdotę (plotka, reakcja odbiorców) Proszę wstawić komentarze z ramki do tabeli. ekscytujące widowisko mistrzowska gra aktorów wirtuozeria liczne niedociągnięcia egzaltacja i maniera niespójna fabuła zaskakująca koncepcja chaotyczna choreografia nowatorski i oryginalny pomysł nużąca i monotonna muzyka nacechowanie pozytywne (+) nacechowanie negatywne (-) 64 Lekcja 7. RECENZJA FILMU, SZTUKI TEATRALNEJ, WYSTAWY...

66 8. Proszę wstawić formuły oceniające z ramki. a) Była to nieudana inscenizacja, której jedyną zaletą były partie nieme, gdy na scenie panowała całkowita cisza. Dlatego też wszystkim koneserom dobrego teatru szczerze odradzam 0 wydanie pieniędzy na ten spektakl. b) Dzięki mistrzowskiej grze muzyków z Filharmonii Berlińskiej mogłem przenieść się w romantyczne czasy Schuberta i zapomnieć o prozie życia. Występ tej orkiestry na długo 1 2, więc każdemu romantykowi, który zapragnie udać się w magiczną podróż muzyczną. c) Olśniewające stroje i barokowe wnętrza nie były w stanie zagłuszyć błędów wokalnych solistów. Wielokrotnie załamujący się głos sopranistki oraz błędy choreograficzne nie pozostawiają złudzeń, że kupić biletu na tę operę. 3 d) Wszystko to powoduje, że spektakl, mimo że niepozbawiony słabszych momentów, chwilami za 4 długi, ostatnich lat. e) Teatralnego filmu Stone a, ukazującego trudną relację między niezbyt rozgarniętym George em W. Bushem (Josh Brolin) oraz uważającym go za nieudacznika despotycznym ojcem (James Cromwell), nie ogląda się, niestety, 5. utkwi w mej pamięci z zapartym tchem szczerze odradzam nie warto gorąco polecam można zaliczyć do udanych realizacji 9. Proszę określić, które elementy recenzji wyeksponował autor we wstępie. Wstęp recenzji filmowej W perfekcyjnie zrealizowanym moralitecie Milczenie Lorny (Dziecko, Roseta) powracają do problemu kary i winy. ( Polityka I 2009) Premiera w Operze Narodowej oczekiwana przez miłośników baletu tradycyjnego i przyjęta przez nich z zadowoleniem; mniej ciekawa dla wielbicieli tańca nowoczesnego, dla których stylistyka spektaklu jest jak z naftaliny Składniki recenzji ocena pozytywna zachęcenie do obejrzenia filmu gatunek moralitet ( Polityka XII 2008) Kto lubi klimaty Jima Jarmuscha, będzie tym filmem zachwycony. Izraelski dramat obyczajowy Przyjeżdża orkiestra 35-letniego debiutanta Erana Kolirina to udany przykład kinowego minimalizmu. ( Polityka XI 2008) Lekcja 7. RECENZJA FILMU, SZTUKI TEATRALNEJ, WYSTAWY... 65

67 Amerykański dramat wojenny o losach trzech braci Bielskich, Polaków mojżeszowego wyznania, którzy przetrwali okupację w Puszczy Nalibockiej w okolicach Nowogródka, wzbudzał obawy na długo przed premierą. ( Polityka I 2009) Nim diabeł dowie się, że żyjesz, możesz jakiś czas posiedzieć w niebie tak mniej więcej brzmi irlandzki toast, do którego nawiązuje tytuł nowego filmu Sidneya Lumeta. ( Polityka XI 2008) Po fatalnym występie w głupiutkim Hancocku i beznadziejnej roli w Jestem legendą amerykański raper Will Smith zapragnął sprawdzić się na odcinku psychologicznym. ( Polityka III 2009) 10. Proszę napisać dwie recenzje (ok. 250 słów) a) w pierwszej proszę odradzić obejrzenie spektaklu, filmu lub wystawy b) w drugiej proszę zachęcić do obejrzenia spektaklu, filmu lub wystawy Lekcja 7. RECENZJA FILMU, SZTUKI TEATRALNEJ, WYSTAWY...

68 Lekcja 7. RECENZJA FILMU, SZTUKI TEATRALNEJ, WYSTAWY... 67

69 11. Wybierasz się na film do kina. W tym celu analizujesz repertuar oraz czytasz oceny widzów na stronie internetowej, np. a) Proszę przeczytać przykładowe komentarze internautów na temat filmu Julie & Julie, a następnie wpisać do tabeli wyrażenia, zwroty wartościujące pozytywnie i negatywnie. nacechowanie pozytywne (+) nacechowanie negatywne (-) Barnaby 17. października 2009, 20:02: Bardzo przyjemnie się ogląda, film dobrze zrobiony i zagrany, ciepła i zabawna historia, a bohaterzy sympatyczni i swojscy, żadne ufryzowane amerykańskie laski;) i bez rażących politycznych poprawności. Polecam, idź z siostrą, mężem lub chłopakiem zula, 26. października 2009, 14:24: Film bardzo przeciętny właściwie od początku wiadomo, co będzie dalej i jak się to wszystko skończy. Nawet Meryl Streep nie uratowała sytuacji. Ale mimo to ogląda się całkiem miło bardzo ładne zdjęcia, a sama historyjka ciepła i miła, rzec można skąpana w sosie karmelowym z bitą śmietaną. aśka 15. października 2009, 17:30: Uwielbiam Meryl Streep i do tej pory KAŻDY film z jej udziałem był znakomity. I jakież rozczarowanie... W tym filmie nie ma po prostu NIC! Film o gotowaniu. Brak ciekawej fabuły, przewidywalne reakcje, schematyczne postacie i właściwie nic z tego nie wynika, żadnej głębszej myśli. Co ten film właściwie chciał przekazać??? Że dwie kobiety, żyjące w różnych czasach mają jakąś pasję? I co z tego? Parę drobnych zabawnych momentów i tyle, NUDA. ( b) Proszę sformułować nowy komentarz do tego filmu (jeśli go oglądałeś/-aś) albo wybrać inny film i zrecenzować go na stronie internetowej, np. DODAJ NOWY KOMENTARZ 68 Lekcja 7. RECENZJA FILMU, SZTUKI TEATRALNEJ, WYSTAWY...

70 12. Proszę ponownie przeczytać recenzję filmu Czekolada, a następnie na podstawie akapitu 2. sformułować tekst w mowie niezależnej rozpoczynający się od podanego zdania. W filmie gram Vianne, kobietę, która Proszę wcielić się w rolę dziennikarza i ułożyć 3 pytania do Juliette Binoche, na które można odnaleźć odpowiedź w tekście. 14. Proszę wyjaśnić na podstawie akapitu 4. znaczenie tytułu filmu, uzupełniając mapę mentalną. CZEKOLADA Lekcja 7. RECENZJA FILMU, SZTUKI TEATRALNEJ, WYSTAWY... 69

71

72 Lekcja 8 Minirecenzja i recenzja książki Zanim napiszesz recenzję książki: Krok podaj pełną informację o recenzowanej pozycji, czyli: Autor Tytuł Gatunek pisarz, prozaik, dramaturg, poeta, eseista itd. powieść (przygodowa, obyczajowa, psychologiczna, fantasy itd.) poezja (liryka) tragedia, komedia, UWAGA Wszystkie pozostałe etapy pisania recenzji czyli kroki 2 5 są wspólne dla wszystkich odmian (recenzji filmu, wystawy, spektaklu itd.) zostały omówione w poprzedniej lekcji. CO TO JEST MINIRECENZJA KSIĄŻKI? krótka forma, która zawiera opinię lub komentarz prezentuje tytuł i autora omawianej pozycji bardzo krótko omawia problematykę utworu dominuje w niej subiektywna ocena (najczęściej jednostronna, pozytywna lub negatywna) zawiera argumenty za lub przeciw pojawia się najczęściej w Internecie (na forach wydawniczych, w księgarniach internetowych) Lekcja 8. MINIRECENZJA I RECENZJA KSIĄŻKI 71

73 1. Proszę zaprojektować okładki do dwóch znanych Ci książek. Proszę uwzględnić przy tym następujące informacje: autor, tytuł (podtytuł), wydawnictwo, typ powieści (słowa w ramce). Proszę narysować ilustrację odpowiadającą treści książki. powieść psychologiczna powieść fantasy powieść grozy powieść obyczajowa reportaż powieść science fiction powieść kryminalna romans powieść przygodowa 72 Lekcja 8. MINIRECENZJA I RECENZJA KSIĄŻKI

74 2. Proszę uzupełnić definicje terminami z ramki. a) Osoba opowiadająca o wydarzeniach to... narrator... b) Postać literacka to inaczej... c) Sekwencja zdarzeń przedstawionych w utworze to... d) Ciąg zdarzeń o więzi przyczynowo-skutkowej, skupionych wokół jednej postaci lub grupy osób to... e) Zdarzenie luźno związane z główną postacią lub głównym nurtem fabuły to... f) Nadrzędna forma wypowiedzi literackiej, zawierająca ciąg wydarzeń i sytuacji to... fabuła epizod narrator narracja wątek bohater 3. Proszę podpisać rysunki wyrażeniami z ramki. a) b) c) d) wątek detektywistyczny (kryminalny) e)... f) wątek psychologiczny wątek historyczny wątek baśniowy wątek zdrady wątek miłosny wątek detektywistyczny (kryminalny) Lekcja 8. MINIRECENZJA I RECENZJA KSIĄŻKI 73

75 4. Proszę przeczytać wypowiedzi czytelników (minirecenzje) i wypisać argumenty przemawiające za tym, że czytelnicy chętnie sięgają po te książki: Pani Dorota:...moja ulubiona książka, po którą często sięgam, chociaż mam 20 lat, to Mały Książę. Pokazuje, jak być dobrym człowiekiem w»dziwnym świecie«. Książka szczególna, kupuję ją często w formie upominku różnym osobom bliższym i dalszym, starszym i młodszym. Pielęgnuje ona miłość, prawdziwą przyjaźń, a to najważniejsze wartości w życiu... Pani Dorota uważa Małego Księcia za ulubiona książkę, ponieważ: pokazuje ona, jak być dobrym człowiekiem w dziwnym świecie jest to książka szczególna, która nadaje się na prezent dla każdego pielęgnuje ona najważniejsze wartości w życiu Pani Ania: A moja ulubiona książka? Trudno powiedzieć... ale jedną z ulubionych jest na pewno Pielgrzym, oczywiście autorstwa Paulo Coelho. Dlaczego? Bo przeczytałam ją jednym tchem, bo to dla mnie kwintesencja ludzkiego życia i poszukiwania swojego ja. Dlatego, że tym pielgrzymem może być każdy z nas bo każdy poszukuje w swoim życiu czegoś ważnego. Ta książka ma w sobie coś z magii, coś ze średniowiecznych tradycji, a jednocześnie jest tak bardzo współczesna. Bo chyba każdy z nas ma takie swoje Santiago de Compostella... Pani Ania uważa Pielgrzyma za swoją ulubioną książkę, ponieważ:... Pani Renata:... Najbardziej sfatygowaną książką w moim księgozbiorze jest Szata, którą napisał Lloyd C. Douglas. Czytali ją już chyba wszyscy moi znajomi, a i ja wiele razy do niej wracałam. Opowiada o dziejach rzymskiego trybuna Marcellusa, który otrzymał rozkaz ukrzyżowania Chrystusa. Wygrał w kości szatę Skazańca, która odmieniła jego życie, pomimo iż wykonał rozkaz. Jest to opowieść o tym, jak okrucieństwo przemienia się w odwagę i jak mimo pustki można odnaleźć sens i radość życia, dlatego polecam ją każdemu. Pani Renata uważa Szatę za ulubioną książkę, ponieważ: Lekcja 8. MINIRECENZJA I RECENZJA KSIĄŻKI

76 Pani Katarzyna: Muzyka i miłość Waleriana Pawłowskiego jedna z książek, do których najczęściej sięgam. Od zarania dziejów aż po dziś dzień najwięksi mistrzowie różnych dziedzin sztuki ulegają jednemu z najpiękniejszych uczuć, jakim jest miłość, a już chyba najbardziej muzycy. I to właśnie im autor poświęcił karty tej książki. Walerian Pawłowski z dużą dozą humoru opisuje miłosne uniesienia starożytnych twórców, klasyków wiedeńskich, jak i tych z epoki romantycznej. Opisuje, jak owych słynnych musicusów potrafiły trzymać w ryzach ich żony i kochanki. Książkę czyta się z uśmiechem na ustach, wspaniale odpręża i relaksuje. Pani Katarzyna uważa Muzykę i miłość za ulubioną książkę, ponieważ: Pan Adam: Najlepszą książką, jaką do tej pory czytałem, jest Szkarłatny płatek i biały Michela Fabera. Wspaniała okładka, pobudzająca fantazję o tym, co może znajdować się w środku. Wszystko dookoła było nieważne, siedziałem na przystanku, czekałem na autobus i czytałem pierwszą stronę. Język, w jakim napisana jest książka? Coś wspaniałego lotem błyskawicy przeniosłem się do środka książki, byłem w wiktoriańskim Londynie, czułem jego zapach jak nigdy, jego atmosferę. Ja tam byłem i przeżywałem wszystkie smutne chwile wraz z bohaterką. Smutne chwile chyba bardziej dla mnie. Sugar, książkowa bohaterka, wydaje mi się, że nigdy nie odczuwała takiego smutku, jaki ja czułem, przewracając strona po stronie. Prawie 850 stron skończone nie wiadomo kiedy i ogromny żal; żal, że to już koniec, choć to wydawało się zaledwie wstępem... trudno. Pan Adam uważa, że najlepszą książką jest Szkarłatny płatek i biały, ponieważ: (na podstawie: Lekcja 8. MINIRECENZJA I RECENZJA KSIĄŻKI 75

77 5. Proszę uzupełnić zdania lub wybrać odpowiedni wariant. a) Moją ulubioną książką jest. Autor pochodzi z i jest znanym/mało znanym (poetą, dramaturgiem, prozaikiem, reportażystą). b) Najchętniej sięgam po książki (gatunek), dlatego z zapartym tchem / z duszą na ramieniu czytałem/-am ostatnio. c) Nie przypadła mi do gustu książka pod tytułem, ponieważ, a ponadto. d) W powieści pt. głównym wątkiem jest. Autor snuje historię o. e) Książka ta ma skomplikowaną, zawiłą, prostą, lekką fabułę. Mimo to czyta się ją, dlatego polecam/odradzam ją każdemu. 6. Proszę wybrać swoją ulubioną książkę i napisać minirecenzję (ok słów). 76 Lekcja 8. MINIRECENZJA I RECENZJA KSIĄŻKI

78 7. Proszę przeczytać poniższą recenzję książki, a następnie wpisać w luki akapitów elementy recenzji podane pod tekstem. Carlos Ruiz Zafón Gra anioła przeł. Katarzyna Okrasko Gra anioła wyd. MUZA Warszawa Jeśli ktoś oczekuje pogłębionych postaci, logicznej fabuły i wielowarstwowej narracji, niech nie zabiera się za Grę anioła Carlosa Ruiza Zafóna. Jednak jeśli chcemy zostać wciągnięci w zawikłaną intrygę i lubimy czuć powiew grozy na plecach, to nowa powieść autora Cienia wiatru będzie w sam raz. 2. Gra anioła nie jest książką o Barcelonie tak jak Cień wiatru, chociaż rozgrywa się w scenerii tego przeklętego miasta i znowu pojawia się choćby Cmentarzysko Zapomnianych Książek, miejsce rzeczywiście działające na wyobraźnię. Jednak tutaj znajdziemy o wiele mniej magii miasta, która w Cieniu wiatru była podsycana przez stare ryciny. 3. Nowa książka Zafóna ( ) jest po prostu trzymającą w napięciu powieścią grozy z wątkiem kryminalnym, usianą niezliczoną liczbą trupów ( ). Sceneria i nastrój choćby dom z wieżyczką, przytulny jak cmentarna krypta przypomina przede wszystkim filmy grozy. 4. Ten dom upatrzył sobie główny bohater, pisarz Diego Martin. Śledzimy jego losy od 1971 r., kiedy zaczynał od najprostszych prac dziennikarskich. Gdy wreszcie pozwolono mu pisać w gazecie powieść w odcinkach, jego talent docenił tajemniczy wydawca z Francji Andreas Corelli. Zamówił u pisarza pewne dzieło, nad którym, jak się okazało, już wcześniej pracował ktoś inny. 5. Nie jest do końca jasne, czy działają tu siły nadprzyrodzone, czy to po prostu sprytna ludzka intryga, dość, że czytanie tej powieści w nocy powoduje, że podłoga zaczyna dziwnie skrzypieć, cienie się wydłużają, a z korytarza dochodzą szepty. WZÓR: ocena powieści autor jednym czytelnikom odradza, a innym poleca lekturę (Igor Kościelniak, Polityka XII 2008) nazwanie gatunku powieści informacja o miejscu akcji (przestrzeń, sceneria) ocena powieści autor jednym czytelnikom odradza, a innym poleca lekturę przedstawienie losów głównego bohatera i naszkicowanie napięcia fabularnego wskazanie wpływu lektury na czytelnika i jej oddziaływania na atmosferę czytania Lekcja 8. MINIRECENZJA I RECENZJA KSIĄŻKI 77

79 8. Proszę wybrać rysunek, który informuje o miejscu akcji powieści Carlosa Ruiza Zafόna, i napisać uzasadnienie wyboru, używając następujących konstrukcji: Skoro akcja rozgrywa się, powinien to być rysunek Miejsce akcji ilustruje, ponieważ/bo Jeśli autor stworzył nastrój, to wydaje mi się, że najlepiej odpowiada mu rysunek Dlatego że atmosfera akcji jest, powinien odpowiadać jej rysunek Jest to rysunek Świadczy o tym szczegół, a mianowicie Ryunek 1 Rysunek 2 Rysunek 3 78 Lekcja 8. MINIRECENZJA I RECENZJA KSIĄŻKI

80 9. Proszę uzupełnić tekst recenzji wyrazami i zdaniami z ramki. Haruki Murakami Norwegian Wood tłum. D. Marczewska, A. Zielińska-Elliott wyd. Muza Warszawa 2006 Norwegian Wood Norwegian Wood H. Murakamiego to intymna historia 0 o młodych ludziach, odkrywających znaczenie słów: miłość, przyjaźń, samotność, śmierć. Fabuła ( ) 1 związanych ze studencką rewoltą 1968 roku. Młody bohater, Toru Watanabe, funkcjonuje ( ) między bezpiecznym światem dzieciństwa a atrakcjami studenckiego życia w Tokio. 2 Podążając jego śladem, 3 łączącej go z Naoko i Kizukim oraz w obcej metropolii, gdzie poznaje Nagasawę i ekscentryczną Midori. ( ) Młodego idealistę czeka w tym mieście szereg, często bolesnych, doświadczeń. 4 W Norwegian Wood inicjacja społeczna, światopoglądowa i seksualna, która dla bohaterów stanowi wyzwanie, ale też szansę na potwierdzenie własnej wyjątkowości ( ). 5 Murakami o nieobecności i pragnieniu bliskości, którego nikt 6 nie może powstrzymać, tak jak nie można powstrzymać deszczu. Jest to złożonego młodości ( ). Watanabe, odkrywając własne uczucia, stosuje dość wyrafinowane manewry, próbując odpowiedzieć na pytanie, czym jest miłość. Zdaje sobie sprawę, że do tej wiedzy 7, ponieważ ma do czynienia z tajemnicą, której odkrycie wprowadzi 8 go w dorosłość. Stosowany przez Murakamiego staje się tutaj synonimem zmagań z własną, stawiającą opór materią ( ). 9 Murakami pisze prosto i mocno. Norwegian Wood to 10 i pierwszej miłości, opowiedziany z prawdziwym uczuciem. To najbardziej Murakamiego, próżno tu szukać elementów magicznych, charakterystycznych dla jego pozostałych powieści.( ) To proza, bo trzeba być prawdziwie wrażli- 11 wym artystą, żeby pisząc tyle o miłości, nie popaść w grafomanię. (na podstawie: intymna historia motyw nakręcania sprężyny snuje historię głównym wątkiem jest odkrywamy szczegóły niezwykłej przyjaźni warta uznania rozgrywa się na tle politycznych i społecznych przemian realistyczna książka nie przybliży go uciekanie się do gier emocjonalnych obserwujemy próby odnalezienia swojego miejsca poemat o poszukiwaniu radości życia rodzaj hołdu Lekcja 8. MINIRECENZJA I RECENZJA KSIĄŻKI 79

81 10. Proszę wstawić komentarze z ramki do tabeli. nacechowanie pozytywne (+) nacechowanie negatywne (-) to nużąca historia pozbawiona napięcia to nużąca historia pozbawiona napięcia odnosi się wrażenie, że autor nie miał pomysłu na fabułę trzymająca w napięciu akcja obfitująca w ciekawe epizody jest to książka zdecydowanie dla osób cierpliwych, ponieważ niektóre fragmenty dłużą się niemiłosiernie to ekscytująca opowieść przemyślana i znakomicie skonstruowana fabuła to powierzchownie opowiedziana historia książkę tę czyta się z zapartym tchem autor liczył na efekt komercyjny, maksymalnie upraszczając portrety bohaterów 11. Proszę napisać recenzję wybranej książki (ok. 200 słów), używając odpowiedniego słownictwa i terminologii oraz zdań oceniających. 80 Lekcja 8. MINIRECENZJA I RECENZJA KSIĄŻKI

82 Lekcja 9 Przekład, nota biograficzna, zaproszenie 1. Proszę uzupełnić poniższe wypowiedzi. a) Znanym i cenionym pisarzem polskim w moim kraju jest b) Bardzo popularny w... jest c) Bez wątpienia najbardziej znanym polskim pisarzem za granicą jest..... d) Najbardziej chyba znanym polskim pisarzem w... jest Proszę zaznaczyć, który z polskich pisarzy otrzymał literacką Nagrodę Nobla. Wisława Szymborska Czesław Miłosz Zbigniew Herbert Henryk Sienkiewicz Władysław Reymont Ryszard Kapuściński 3. Proszę przeczytać krótką informację na temat Nagrody Nike i omówić warunki uczestnictwa w konkursie oraz jego założenia. Nagroda NIKE, jedna z najbardziej prestiżowych polskich nagród literackich, przyznawana od 1997 co roku w październiku, za najlepszą książkę roku. Do konkursu (organizowanego przez związaną z Gazetą Wyborczą Fundację Nagrody Literackiej Nike) można zgłaszać książki polskojęzyczne żyjących autorów. Do udziału dopuszczone są wszystkie gatunki literackie. Nagrody nie można nie przyznać, nie można jej też podzielić. Celem konkursu jest promocja literatury polskiej. Skład jury jest co roku odmienny. Laureaci otrzymują statuetkę oraz czek. Autorem statuetki NIKE wręczanej autorom nagradzanych książek jest G. Zemła. Lekcja 9. PRZEKŁAD, NOTA BIOGRAFICZNA, ZAPROSZENIE 81

83 4. Proszę dokonać kategoryzacji wyrazów podanych w ramce według poniższych kryteriów. literatura piękna literatura użytkowa literatura faktu literatura naukowa powieść dziennik książka kucharska atlas poradnik (np. majsterkowicza) podręcznik poezja słownik encyklopedia kodeks książka telefoniczna reportaż zbiór zadań pamiętnik przewodnik kronika skrypt 5. Proszę uzupełnić definicje wyrazami i wyrażeniami z ramki. a) Instytucja publikująca teksty to wydawnictwo..... b) Tłumaczenie lub próba odwzorowania cech oryginału to c) Ogół spraw i operacji dotyczących między innymi kupna, sprzedaży, promocji książek... d) To, co zostało wydane, wydrukowane, podane do powszechnej wiadomości... e) Impreza o charakterze promocyjno-informacyjnym, podczas niej odbywają się prezentacje wydawnictw, spotkania z pisarzami f) Ostatnio wydane publikacje, które są szczególnie promowane, to nowości wydawnicze przekład rynek wydawniczy targi książki wydawnictwo publikacja 6. Proszę uzupełnić zdania wyrazami z poprzedniego ćwiczenia w odpowiedniej formie gramatycznej. a) Trzeba przyznać, że z 1 literatury polskiej jest całkiem nieźle. Po pierwsze, powstaje ich coraz więcej, wiele jest najwyższej próby, zaś to, w jakich 2 się ukazują, wydaje mi się w sumie kwestią drugorzędną. 3 b) Każdego roku są nie tylko wydarzeniem kulturalnym, ale także miejscem spotkań z wydawcami, wymiany doświadczeń i korzystnych zakupów. c) W ramach imprezy Klubu Książki tradycyjnie już odbędą się liczne konferencje i spotkania, na których będą prezentowane 4, które dopiero co wyszły spod prasy drukarskiej. 82 Lekcja 9. PRZEKŁAD, NOTA BIOGRAFICZNA, ZAPROSZENIE

84 7. Proszę odczytać wypowiedzi z blogów na temat popularności polskich pisarzy za granicą. Anna: Przeglądałam kiedyś książki we włoskiej księgarni i natrafiłam na półkę książek Ryszarda Kapuścińskiego. Widząc moje zainteresowanie, podszedł do mnie Włoch w średnim wieku i zaczął nakłaniać do kupna książek Kapuścińskiego, wychwalając przy tym nie tylko samą treść, ale i walory artystyczne jego książek. Nie wiem, jak jest w innych krajach, ale we Włoszech Kapuściński jest postacią znaną i niezwykle cenioną. Marcin: Witam, od kilku lat mieszkam w Berlinie. Bez wątpienia najbardziej znanym polskim pisarzem jest tutaj Andrzej Szczypiorski. Bardzo popularny jest Lem, głównie dzięki ekranizacji Solaris. W każdej niemal bibliotece znaleźć można znakomicie przetłumaczone książki Marii Nurowskiej. Młodzież zna książki Doroty Masłowskiej gościła na spotkaniach w Klubie Nieudaczników... Ankieta wśród losowo wybranych niemieckich znajomych, bynajmniej nie analfabetów, przyniosła efekt zdumiewający o Miłoszu i Szymborskiej nie słyszał prawie nikt... Maria: Bez wątpienia najbardziej znanym polskim pisarzem za granicą jest Stanisław Lem. Jego książki pojawiały się nie tylko w krajach europejskich, ale też w dalekiej Japonii, co mogę potwierdzić (byłam na wymianie i mieszkałam u pewnej Japonki). Jakby tego było mało, to sam Dick zwykł mawiać, że Lem to nie jeden człowiek, ale specjalna komórka KGB. Marek: Uważam, że najbardziej chyba znanym polskim pisarzem w Hiszpanii jest Ryszard Kapuściński. Moi hiszpańscy znajomi szczególnie cenią Wojnę futbolową oraz (jakżeby inaczej) Cesarza. Cenią go jednak nie za same reportaże jako takie ale za ich wartość artystyczną. Kapuściński jako mistrz słowa nobilitował reportaż jako gatunek literacki i jako taki został tam zauważony. 8. Proszę streścić opinię z blogów internetowych przy użyciu mowy zależnej. WZÓR a) Anna wspomina, że przeglądała kiedyś książki we włoskiej księgarni, w której znalazła półkę z książkami Ryszarda Kapuścińskiego. Gdy dostrzegł jej zainteresowanie pewien Włoch, podszedł do niej i zaczął nakłaniać do kupna książek Kapuścińskiego, wychwalając przede wszystkim walory artystyczne jego książek. Anna nie wie, jak jest w innych krajach, ale uważa, że Kapuściński jest we Włoszech postacią znaną i niezwykle cenioną. b) Marcin, który od kilku lat mieszka w Berlinie, uważa, że.... c) Maria wyraża opinię, że... Lekcja 9. PRZEKŁAD, NOTA BIOGRAFICZNA, ZAPROSZENIE 83

85 d) Marek uważa, że Na podstawie opinii z blogów proszę wypisać argumenty, które decydują o popularności Ryszarda Kapuścińskiego i Stanisława Lema. Ryszard Kapuściński jest znany poza granicami Polski, ponieważ: docenia się walory artystyczne jego książek (opinia Anny) Stanisław Lem jest znany poza granicami Polski, ponieważ: jego powieść Solaris została zekranizowana 10. Stefan Chwin znany czy nieznany z przekładów? Proszę odczytać notę biograficzną autora: Urodzony 11 kwietnia 1949 r. w Gdańsku, polski powieściopisarz, krytyk literacki, eseista, historyk literatury. Wykłada na Uniersytecie Gdańskim. Jako naukowiec zajmuje się romantyzmem i romantycznymi inspiracjami w literaturze nowoczesnej (między innymi u Witolda Gombrowicza). Swoje artykuły publikuje w czasopismach zagranicznych: niemieckich, szwedzkich, anglojęzycznych, a także w prasie polskiej. Najsłynnieszą jego powieścią jest Hanemann (1995), przetłumaczona między innymi na język niemiecki i angielski. Członek Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. W latach juror Literackiej Nagrody Nike. Inne powieści: Esther (1999), Złoty pelikan (2002), Żona prezydenta (2005), Dziennik dla dorosłych (2008). 84 Lekcja 9. PRZEKŁAD, NOTA BIOGRAFICZNA, ZAPROSZENIE

86 11. Proszę przekazać koledze/koleżance informację o autorze. 12. Proszę napisać kilkuzdaniową wypowiedź na temat. Skojarzenia dotyczące wybranej okładki zapowiadają treść książki. Pomogą Ci w tym następujące wyrażania i zdania: prawdopodobnie, przypuszczalnie, być może, wydaje mi się, że Jest to powieść, która może opowiadać o Z ilustracji można wywnioskować, że Skojarzenia dotyczące okładki sugerują, że może chodzić o 13. Proszę przeczytać fragmenty recenzji powieści Stefana Chwina Hanemann i Złoty pelikan, a następnie dopasować tekst do odpowiedniego tytułu: Bohaterem tej powieści jest Jakub, wykładowca na uniwersyteckim wydziale prawa. Podczas egzaminów wstępnych myli się, źle wpisuje punktację jednej z kandydatek, która później taka dochodzi do Jakuba wiadomość popełnia samobójstwo. Ani sama pomyłka oceniającego, ani nawet śmierć niedoszłej studentki nie są pewne, rzecz nie w sądowych faktach, ale w poczuciu winy, które rodzi się w bohaterze. To ono wytrąca zadowolonego z siebie profesora z kolein dotychczasowego życia, każąc mu poszukiwać psychologicznej czy religijnej pomocy. Jednak ani odpuszczenie grzechów przez spowiednika, ani kojące słowa psychoterapeuty nie uciszają obudzonego sumienia. Jakub, nie mogąc odzyskać duchowego spokoju, straci też bezpieczne miejsce w codzienności rozwiedzie się z żoną, porzuci pracę, zostając w końcu jednym z bezdomnych, koczujących w dworcowej poczekalni Andrzej Franaszek, Ziarno bez rdzy, Tygodnik Powszechny Lekcja 9. PRZEKŁAD, NOTA BIOGRAFICZNA, ZAPROSZENIE 85

87 W utworze tym Chwin opowiada o losach Wolnego Miasta Gdańska w latach trzydziestych XX wieku, w czasie wojny i po niej, kiedy to miasto dostaje się pod polską administrację. W tej powieści, pod kamiennym spojrzeniem Ducha Dziejów rezydującego najpierw w ratuszu opanowanym przez nazistów, a potem w komunistycznym Urzędzie Bezpieczeństwa, gdańscy Robinsonowie ocalali z katastrofy oraz nowi przybysze, repatrianci ze wschodu, próbują ułożyć swe życie na nowo. Śmierć ukochanej, która utonęła w katastrofie stateczku pasażerskiego przy molo w Glettkau-Jelitkowie, naznacza bohatera, profesora anatomii, bardziej niż wojenna zagłada Gdańska. Odtąd nic już nie przynosi pocieszenia. ( Pierwsza recenzja dotyczy powieści... Druga recenzja dotyczy powieści Którą z omówionych powieści Stefana Chwina chciałbyś/chciałabyś przeczytać? Proszę uzasadnić dlaczego. 15. Proszę napisać notę biograficzną pisarza pochodzącego z Twojego kraju, który jest popularny w świecie (wzór w ćwiczeniu 10). 86 Lekcja 9. PRZEKŁAD, NOTA BIOGRAFICZNA, ZAPROSZENIE

88 16. Program komputerowy pomieszał dwa zaproszenia. Proszę oddzielić i ułożyć właściwe warianty. Jeszcze niedojrzali, ale już świadomi tego, co nas czeka za 100 dni Muzeum Historyczne Miasta Krakowa zaprasza na Bal Studniówkowy Maturzyści, rocznik *** Wystawa poświęcona Helenie Modrzejewskiej została zorganizowana z okazji przypadającej w roku 2009 setnej rocznicy śmierci tej znakomitej artystki scen polskich i amerykańskich. na wystawę: Helena Modrzejewska ( ). Z miłości do sztuki mamy zaszczyt zaprosić Wielmożnego Pana Tomasza Srogiego Wystawę można zwiedzać od środy do niedzieli, w godzinach w pałacu Krzysztofory (Rynek Główny 35) Uroczystość odbędzie się dnia 21stycznia 2008 roku o godzinie w Dworku Cześnika Raptusiewicza w Nieznanowie Zapraszamy do zwiedzania wystawy! Lekcja 9. PRZEKŁAD, NOTA BIOGRAFICZNA, ZAPROSZENIE 87

89 17. Proszę napisać zaproszenie na wieczór prozy lub poezji autora z Twojego kraju, korzystając z poniższych wskazówek: nadawca: instytucja, np. Instytut Goethego, Instytut Cervantesa, Instytut Francuski, itd. Stowarzyszenie Studentów Obcokrajowców odbiorca: wszyscy zainteresowani, miłośnicy twórczości termin miejsce tytuł zarys programu (kto będzie gościem honorowym, kto czyta/recytuje, co będzie prezentowane, oprawa muzyczna ) formuła zachęcająca do przybycia FORMUŁY OBECNE W ZAPROSZENIACH: Liczymy na Waszą/Państwa obecność Mamy honor/zaszczyt zaprosić Państwa Mamy przyjemność zaprosić Państwa Prosimy o wzięcie udziału w Uprzejmie zapraszam Mam nadzieję, że zaproszenie zostanie przyjęte Zapraszam z całego serca Wzór zaproszenia XX LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE W KRAKOWIE...wierni tradycji i ideałom ślubujemy SEMPER FIDELIS Dyrekcja, Grono Pedagogiczne, Uczniowie XX Liceum Ogólnokształcącego w Krakowie mają zaszczyt zaprosić: Szanownego Pana Tomasza Serdecznego Prezesa Fundacji Razem do celu na uroczystość ślubowania klas pierwszych. Uroczystość odbędzie się w sobotę 22 października 2005 roku o godzinie w auli Akademii Pedagogicznej w Krakowie przy ul. Podchorążych 2 88 Lekcja 9. PRZEKŁAD, NOTA BIOGRAFICZNA, ZAPROSZENIE

90 Twoje zaproszenie 89

91

92 lekcja 10 Opis przedmiotu 1. W jakich sytuacjach opis przedmiotu jest niezbędny? Proszę określić, gdzie możemy spotkać poniższe obrazki i informacje. przedmioty w kategorii Antyki i Sztuka > Porcelana > Wazony > Bavaria ŚLICZNY RÓŻOWO-BIAŁY WAZONIK Z MOTYWAMI ROŚLINNYMI ( ) 15,23 zł Ilość Zegarek wodoodporny firmy Matrix PRZEŚLICZNY, SECESYJNY WAZON W KOLORZE CZARNYM Z ODCIENIAMI ZŁOTA ( ) 95,00 zł *#* BIAŁY KPM *#* ( )55,00 zł JASNONIEBIESKI, MATOWY WAZON W STYLU ART-DÉCO ( ) 49,00 zł Dodaj do koszyka Poleć znajomemu Produkt.... Kolor:.... Opis:.... Informacje o przesyłce:.... Kupuj na całym świecie Lekcja 10. OPIS PRZEDMIOTU 91

93 2. Proszę przeczytać porady pochodzące z jednego z portali internetowych, a następnie przyporządkować punktom a c podane w ramce wyrazy: Jak przygotować dobrą nazwę i opis aukcji? Nazwa przedmiotu i jego opis są formą reklamy pozwalają przekazać informacje kupującym i zainteresować ich przedmiotem. Jak utworzyć dobrą nazwę przedmiotu? a) Użyj opisowych słów kluczowych, które w przejrzysty sposób informują o tym, co sprzedajesz. b) Dołącz informacje o marce przedmiotu, stylu oraz artyście lub projektancie, który go wykonał. c) Dodaj cechy przedmiotu (charakterystyka przedmiotu) takie jak rozmiar, kolor, kształt, materiał. d) Opisz dokładnie, czym jest Twój przedmiot, jaką ma wartość, nawet jeśli w jego nazwie powtórzy się nazwa kategorii. e) Nie korzystaj ze słów super czy zobacz. Kupujący nie szukają takich słów. ( papierowy styl awangardowy drewniany wielobarwny unikalna szkatułka szklany porcelanowy owalny lustro w złotej oprawie z amorkami monumentalny biały pastelowy wyjątkowy zegar z kukułką stary wazon z motywem roślinnym naszyjnik art déco z szafirem elegancka złota filiżanka styl secesyjny rokoko piękny ozdobny dzban manufaktura niemiecka srebrna broszka z turkusami płaski tęczowy a) stary wazon z motywem roślinnym b) styl secesyjny c) papierowy JAKIE ELEMENTY OPISU PRZEDMIOTU SĄ WAŻNE? nazwa przedmiotu przeznaczenie (cel) miejsce, jakie zajmuje w przestrzeni cechy przedmiotu, czyli: a) wielkość b) kształt c) kolor d) materiał, z którego jest wykonany ocena przedmiotu (jego wartość, Twój stosunek do niego) 92 Lekcja 10. OPIS PRZEDMIOTU

94 3. Proszę przeczytać opis przedmiotu i nazwać kategorie jego elementów. To jest skarbonka, którą otrzymałem od swoich uczniów. Stoi w moim pokoju na półce, przypominając mi o oszczędzaniu. Czasem wrzucam do niej monety, wierząc, że wypełnię nimi całe wnętrze skarbonki. Póki co nie udało mi się tego zrealizować i oszczędności przykrywają zaledwie jej dno. Być może dlatego, że skarbonka ta jest dość sporych rozmiarów. Ma ona kształt świnki, dlatego niektórzy moi znajomi nazywają ją świnką oszczędności. Jest wykonana ze szkła, a jej grzbiet pokryty jest imionami moich uczniów. Zostały one namalowane złotymi literami, które kontrastują z przezroczystym szkłem. Można uznać je za motyw ozdobny, choć właściwie pełnią funkcję sentymentalną, przypominając mi moich wychowanków. W samym środku grzbietu świnki znajduje się otwór, przez który wrzuca się monety do jej wnętrza. Można je jednak wybierać przez wydłużony ryjek zakończony okrągłym otworem. Dlatego oszczędzanie z nią jest trudnym zadaniem. Ponad szklanym ryjkiem znajdują się oczy i lekko wygięte szklane uszka. Grzbiet zakończony jest drobnym i podwiniętym ogonem. Świnka stoi na czterech szklanych nóżkach o nieregularnej budowie, które są dość niestabilne. Dlatego też muszę uważać, by skarbonka się nie przewróciła, wówczas rozsypałaby się na tysiąc małych szkiełek. Nie mogę do tego dopuścić, bo jak już wspomniałem, skarbonka ta ma dla mnie wartość sentymentalną Na podstawie opisu skarbonki i jej części składowych proszę uzupełnić tabelę. KSZTAŁT DETALE PRZEDMIOTU WIELKOŚĆ KOLOR MATERIAŁ ORNAMENT STOSUNEK DO PRZEDMIOTU Lekcja 10. OPIS PRZEDMIOTU 93

95 5. Proszę nazwać zaprezentowane kształty. 1 2 kształt: Za pomocą różnych przymiotników proszę opisać cechy podanych przedmiotów. Element opisu NAZWA PRZEDMIOTU KRZESŁO STÓŁ LAMPA WAZON KSZTAŁT SPIRALNY WIELKOŚĆ BARWA MATERIAŁ CZARNE DREWNIANY DUŻY 94 Lekcja 10. OPIS PRZEDMIOTU

96 7. Rysunki przedstawiają nietypowe kształty. Proszę wpisać ich nazwę, korzystając z podanych wyrazów. marisella.pl marisella.pl marisella.pl..... rozszerzający się ku dołowi rozszerzający się ku dołowi rozszerzający się ku górze wrzecionowaty zwężający się ku górze migdałowaty cylindryczny 8. Proszę dokonać transformacji według wzoru. WZÓR: Lampka oliwna, która stoi na półce, jest wykonana ze szkła. Ta lampka oliwna, która stoi na półce, jest szklana. a) Filiżanka jest wykonana z porcelany. Ta filiżanka jest... b) Domek dla lalek jest zrobiony z kartonu. Ten domek dla lalek jest... c) Młynek do kawy jest wykonany z mosiądzu i porcelany. Ten młynek do kawy jest... d) Blat stołu jest wykonany z marmuru. Ten blat stołu jest... e) Doniczka jest zrobiona z gliny. Ta doniczka jest... f) Ta zabawka jest wykonana z plastiku. To jest zabawka... Lekcja 10. OPIS PRZEDMIOTU 95

97 9. W opisie ważne są wyrazy i wyrażenia określające położenie opisywanych elementów. SŁOWNICTWO OKREŚLAJĄCE POŁOŻENIE Nad, Ponad, Przed, Za, (Po)miedzy + Instr. Wyżej, Powyżej, Niżej, Poniżej, Pod spodem, Znad, Obok, Koło, Wokół, Z boku, Z prawej/lewej strony, Po drugiej stronie, Z drugiej strony, Blisko, Opodal, Z tyłu, Z przodu, W głębi, W tle, W środku, Wzdłuż + Gen. Na, W, Przy + Loc. 10. Proszę odnaleźć w opisie skarbonki wyrazy określające położenie i wpisać je, według wzoru, do pustych kratek: WZÓR: Skarbonka stoi... na półce... (gdzie?) a) Otwór znajduje się... b) Oczy świnki znajdują się... c) Świnka stoi Fragmenty tekstu zostały pocięte. Proszę je uporządkować:... Młynek ma brzuch z białej porcelany, ozdobiony motywem roślinnym, w brzuchu ma otwór, w którym drewniana szufladka zbiera owoce pracy: zmielone ziarna pachnącej kawy. Brzuch jest nakryty mosiężnym, kapeluszem z rączką zakończoną kawałkiem drewna Młynek do kawy Misi jest ręcznie robiony. Ręce ludzkie połączyły drewno, porcelanę i mosiądz w jeden przedmiot.... Drewno, porcelana i mosiądz są materią młynka. Młynek jest przeznaczony do mielenia ziaren kawy, które potem zalewa się wrzątkiem.... Wtedy młynek zaczyna pracować, skrzypi i delikatnie drży. Dla Misi młynek jest osią świata, wokół której wszystko kręci się i rozwija.... Kapelusz ma otwarte rondo, przypominające mosiężną misę bez wieczka, do której wsypuje się ziarenka kawy. (na podstawie: O. Tokarczuk, Prawiek i inne czasy, Wałbrzych 2000,s ) 96 Lekcja 10. OPIS PRZEDMIOTU

98 12. Proszę przeczytać uporządkowany tekst i odnaleźć młynek Misi. młynek nr 1 młynek nr 2 młynek nr 3 młynek nr Proszę uzupełnić luki odpowiednimi wyrazami z ramki. a) Tomasz kupił dwie porcelanowe filiżanki. b) Wiele instrumentów dętych, łusek amunicji, świeczników produkuje się z. c) Dawniej w dziecinnych pokojach znajdowało się wiele zabawek, klocków i lalek szytych z. d) Adam rozbił stary, rodzinny dzbanek z. e) Anna lubi motywy dekoracyjne zdobiące obrazki, pudełka, ramki do zdjęć. f) Ten wijący się ku górze, barokowy świecznik ma kształt. g) Papier ścierny ma niemiłą, powierzchnię. miękkich materiałów porcelanowe, mosiądzu szorstką spiralny drewnianych filigranowe gliny 14. Proszę zastąpić podkreślone wyrazy czasownikami z ramki. a) Wokół górnej krawędzi filiżanki jest niebieski pasek. b) Wewnątrz naczynia są ciemnozielone gałązki, brunatne listki i nafta. c) Na zewnętrznej kieszeni torby jest logo firmowe. d) Na tapecie jest motyw roślinny. e) W dolnej części tego wazonu są niebieskie szlaczki. f) W szufladzie jest stary, materiałowy piórnik jeszcze z czasów dzieciństwa. g) Między papierami są szklane oczka zapomnianych pierścionków z jarmarku i szklane koraliki różnych kształtów. h) Na stole jest piękny porcelanowy wazon. widnieje znajdują się błyszczą leży stoi biegnie ciągnie się ukazuje się Lekcja 10. OPIS PRZEDMIOTU 97

99 15. Proszę wykreślić zbędne wyrazy w podanym opisie przedmiotu. W tej torbie noszę ciężkie ubrania na siłownię, ręcznik i kosmetyki. Jest ona dość spora, niezbyt pakowna, wykonana z solidnego, sztywnego materiału, aksamitu. Torba ma jedną bardzo pojemną, niewielką komorę główną oraz dwie mniejsze, dziurawe komory po bokach. Ma ciekawą kolorystykę, dwa odcienie czerwieni kontrastują i harmonizują z kolorem białym na bocznych kieszeniach. Na jednej z nich widnieje logo sportowe producenta torby. Zapinana jest na guziki, zamek i kłódkę. Torbę można nosić na długim, spiralnym pasie zakładanym na ramię lub na dwóch uchwytach połączonych zapinaną na rzep rączką. Dla mnie jest to przedmiot niezwykle przydatny, funkcjonalny i praktyczny. 16. Proszę zaplanować i zredagować opis wybranego przedmiotu (ok. 100 słów). PAMIĘTAJ Dokonaj dokładnej obserwacji przedmiotu, który chcesz opisać Przygotuj plan opisu, czyli określ kolejność wprowadzania cech (kształt, wielkość, kolor, materiał itd.) Plan opisu: Wybieram następujący przedmiot: Opis wybranego przedmiotu: 98 Lekcja 10. OPIS PRZEDMIOTU

100 Lekcja 11 Opis wnętrza i relacji przestrzennych Paul Cézanne, Martwa natura z jabłkami i pomarańczami 1. Proszę uzupełnić tekst wyrazami z ramki. Stół jest nakryty artystycznie pofalowanym obrusem, który opada ku podłodze. Jego biała barwa kontrastuje z czerwonym i pomarańczowym kolorem owoców oraz z wzorami tkaniny zawieszonej ścianie. Centralnym motywem obrazu są owoce: jabłka i pomarańcze ułożone dwóch talerzach oraz leżące swobodnie stole. białym talerzem ze złotym ornamentem na krawędzi obwodu, a mniejszym talerzem bez ozdób, stoi porcelanowy, pękaty dzban, którym widnieją polne kwiaty. Jego kolorystyka nawiązuje do obrusa i owoców. dzbanem leżą dwa jabłka i jedna pomarańcza, natomiast mniejszym talerzem, rogu stołu spoczywa samotna pomarańcza., za całą kompozycją wisi dekorowana tkanina o skomplikowanej draperii. za na (4 razy) w prawym przed pomiędzy ku w tle Lekcja 11. OPIS WNĘTRZA I RELACJI PRZESTRZENNYCH 99

101 2. Na podstawie rysunku proszę opisać przedmioty i ich położenie. ( W centralnej części kompozycji możemy zobaczyć Proszę wpisać nazwy ponumerowanych elementów wyposażenia pokoju lampa biurko klucz sofa regał na książki Lekcja 11. OPIS WNĘTRZA I RELACJI PRZESTRZENNYCH

102 4. W jakim stylu urządzone są pokoje? Proszę wpisać wyrażenia z tabeli. nr 1 nr 2 nr 3 nr 4 nr 5 nr 6 nr 7 nr 8 nr 1... nr 2 styl secesyjny... nr 3... nr 4... nr 5... nr 6... nr 7... nr 8... STYL BIEDERMEIER STYL RUSTYKALNY STYL KOLONIALNY STYL SECESYJNY STYL AWANGARDOWY STYL ORIENTALNY STYL SOCJALISTYCZNY STYL EKLEKTYCZNY Lekcja 11. OPIS WNĘTRZA I RELACJI PRZESTRZENNYCH 101

103 5. Proszę uzupełnić luki odpowiednimi wyrazami z ramki. Pokój ten jest urządzony w stylu rustykalnym. Ściany są, wokół ich górnych krawędzi biegnie ozdobny. Na białym suficie wisi barwna lampa. Podłoga jest. Do pokoju wchodzi się przez wejście, które nie ma drzwi. Są tylko zaznaczone na brązowo. Na jednej z nich wisi biała sukienka. Naprzeciwko drzwi, wisi duże stare lustro. Po lewej stronie wejścia stoi. Po prawej stronie ustawione jest duże łóżko. Na nim ułożone są i kołdra. Przy łóżku leżą skóry. W pokoju są dwa okna. W tym naprzeciwko wejścia jest karnisz i są, ale nie ma firanek. Na parapecie stoi gipsowa. Okno za łóżkiem nie ma firanek ani zasłon. Na parapecie tego okna stoi z kwiatami. szlaczek na ścianie wazon drewniana framugi zasłony poduszki pobielone wiklinowy fotel figurka PAMIĘTAJ Opis inwentaryzacyjny pokoju wskazujesz, co znajduje się we wnętrzu precyzyjnie nazywasz przedmioty i określasz ich położenie unikasz opisów emocjonalnych i reakcji zmysłów nie ubarwiasz opisu metaforami, wspomnieniami itp. Opis emocjonalny pokoju wskazujesz, co znajduje się we wnętrzu nazywasz przedmioty i określasz ich położenie używasz zdań emocjonalnych, opisujesz reakcję zmysłów (słuch, wzrok, dotyk, zapach ) ubarwiasz opis metaforami, wspomnieniami 6. Jaki rodzaj opisu został zaprezentowany w ćwiczeniu nr 5? Dlaczego? 7. Proszę przekształcić opis inwentaryzacyjny na opis emocjonalny, wykorzystując następujące wyrażenia i zwroty. Zmysł Wzrok Słuch Zapach Dotyk Formuła finalna Przykładowa konstrukcja Mój wzrok przykuwa Mój wzrok zatrzymuje się na Te kolory działają na mnie kojąco. Lustro daje wrażenie głębi. Na skórach uwielbiają wylegiwać się psy. Wydaje mi się, że słyszę w nim odgłosy (natury, lasu, morza). W pokoju tym unosi się zapach... (ziół, kwiatów, ogrodu). Wnętrze sprawia wrażenie (chłodu, ciepła, lekkości). Dotykając aksamitnej materii obić Wnętrze sprawia wrażenie... (surowości, ciepła rodzinnego, miłości). Miłe, przytulne wnętrze. 102 Lekcja 11. OPIS WNĘTRZA I RELACJI PRZESTRZENNYCH

104 Lekcja 12 Argumentacja w wypowiedzi monologowej (cechy monologu) Beata Tyszkiewicz (Alma, Katalog Klubu Konesera) Wspomnienia przy kawie Dwa wieki temu za idealną kawę uznawano taką, która miała w sobie czarność węgla, przejrzystość bursztynu, zapach mokki i gęstość miodowego płynu. W czasach studenckich towarzyszyła mi raczej zwykła plujka, pita każdego ranka i w czasie przygotowań do egzaminu. 1. Nie zapomnę chwil mojej młodości, które spędzałam w kawiarniach właśnie na piciu prawdziwej, czarnej kawy. Takiej, której gatunku nikt nie znał. Parzono ją w szklance i przykrywano szklanym spodkiem. Do tego na deser była obowiązkowa wuzetka. 2. O tym, że kawa jest napojem wyjątkowym, chyba nikogo nie muszę przekonywać rocznie na świecie wypija się jej 400 miliardów filiżanek. Spokojnie można ją też nazwać muzą. Już w XVI wieku w Mekce napisano o niej pierwszy wiersz, a dwa wieki później Jan Sebastian Bach stworzył Kantatę o kawie. Sam był zresztą jej wielkim miłośnikiem, podobnie jak Balzac, który wypijał 40 filiżanek dziennie, a Voltaire nawet 50. Z kolei kawowy napój szykowany dla Beethovena zawsze miał liczyć równo 60 ziarenek. 3. Jednak każda miłość, również ta do kawy, musi spotkać jakichś przeciwników. Kiedy w XVII wieku kawa trafiła do Europy, traktowano ją jako dzieło szatana i nazywano arabskim winem. Dopiero ówczesny papież, Klemens VIII, wydał pozwolenie na jej picie. Natomiast w XIX wieku Turczynki mogły uzyskać rozwód, jeśli ich mężowie wzbraniali im wypicia jednej filiżanki tego napoju dziennie. 4. Ja sama nie potrafiłabym już żyć bez kawy. Dziś bez problemu rozróżniam jej smaki i rodzaje. Jednak wiele lat temu było inaczej. Na przykład wtedy, gdy wybrałam się w Londynie do Fortnum & Mason ulubionego sklepu mojej mamy. Za kontuarem stał chłopak, sam czarniusieńki jak kawa, którą sprzedawał. A ja, zagubiona i nieznająca się na rzeczy, zamówiłam u niego kilogram kawy, co w tamtych czasach było potknięciem. Bo powinnam zamówić jej dwa funty. Ekspedient stroił sobie wtedy ze mnie żarty. 5. Dziś na pewno by tego nie zrobił. Bo wiem, jak kawę parzyć i jak podawać. Nie tylko espresso w maleńkiej filiżaneczce czy po wiedeńsku ze śmietanką na wierzchu. Ale też kawę płonącą w sąsiedztwie kostki cukru nasączonej spirytusem czy kawę po turecku z cukrem i kardamonem. 6. Zdecydowanie jednak nie lubię pić kawy w czarnych filiżankach. Czerń porcelany zabiera kawie kolor, a to trochę tak, jakby zabierała i smak. Bo kawy nie pije się tylko ustami. Pije się ją i wzrokiem, i dotykiem, i węchem. Lekcja 12. ARGUMENTACJA W WYPOWIEDZI MONOLOGOWEJ (CECHY MONOLOGU) 103

105 1. Proszę przeczytać tekst, a następnie: a) sformułować argumenty do podanych konkluzji: NIE TRZEBA NIKOGO PRZEKONYWAĆ DO TEGO, ŻE KAWA JEST NAPOJEM WYJĄTKOWYM, ponieważ Kawa jest źródłem natchnienia, można nazwać ją muzą, ponieważ Miłość do kawy miała swoich przeciwników, skoro ZAMÓWIENIE KILOGRAMA KAWY W LONDYŃSKIM EKSKLUZYWNYM SKLEPIE BYŁO POTKNIĘCIEM, bo Picie kawy w czarnej porcelanie odbieraj jej walory, ponieważ b) podkreślić zdania, w których ujawnia się opinia autorki (1 os. lp.) c) proszę ułożyć z tych zdań tekst 2. Proszę ułożyć fragmenty tekstu w odpowiedniej kolejności:... Zdecydowanie jednak nie lubię pić kawy w czarnych filiżankach. Czerń porcelany zabiera kawie kolor, a to trochę tak, jakby zabierała i smak. Bo kawy nie pije się tylko ustami. Pije się ją i wzrokiem, i dotykiem, i zapachem.... Dziś na pewno by tego nie zrobił. Bo wiem, jak kawę parzyć i jak podawać. Nie tylko espresso w maleńkiej filiżaneczce czy po wiedeńsku ze śmietanką na wierzchu. Ale też kawę płonącą w sąsiedztwie kostki cukru nasączonej spirytusem czy kawę po turecku z cukrem i kardamonem.... Towarzyszyła mi raczej zwykła plujka, pita każdego ranka i w czasie przygotowań do egzaminu.... Takiej, której gatunku nikt nie znał. Parzono ją w szklance i przykrywano szklanym spodkiem. W czasach studenckich... Nie potrafiłabym już żyć bez kawy. Dziś bez problemu rozróżniam jej smaki i rodzaje. Jednak wiele lat temu było inaczej. Na przykład wtedy, gdy wybrałam się w Londynie do Fortnum & Mason ulubionego sklepu mojej mamy Nie zapomnę chwil mojej młodości, które spędzałam w kawiarniach właśnie na piciu prawdziwej, czarnej kawy.... Za kontuarem stał chłopak (...), a ja, zagubiona i nieznająca się na rzeczy, zamówiłam u niego kilogram kawy, co w tamtych czasach było potknięciem. Bo powinnam zamówić jej dwa funty. Ekspedient stroił sobie wtedy ze mnie żarty. 104 Lekcja 12. ARGUMENTACJA W WYPOWIEDZI MONOLOGOWEJ (CECHY MONOLOGU)

106 3. Proszę odczytać ułożony w poprzednim zadaniu tekst. Taką formę wypowiedzi nazywamy MONOLOGIEM. DO CECH MONOLOGU ZALICZAMY: użycie 1 osoby czasownika (nie zapomnę, nie potrafiłabym, rozróżniam, wybrałam się ) odautorski charakter wypowiedzi, subiektywizm, wyrażenie myśli i uczuć mówiącego (np. Zdecydowanie jednak nie lubię pić kawy w czarnych filiżankach.) nieobecność odbiorcy (brak komunikacji zwrotnej) skupienie się na określonym temacie (wspomnienie przy kawie, moja przygoda z kawą) (A. Wilkoń, Spójność i struktura tekstu, Kraków 2002, s. 181) 4. Proszę napisać 3 argumenty uzasadniające tytuł Wspomnienia przy kawie Proszę napisać monolog na temat Wspomnienie przy (kawie, herbacie). Proszę wykorzystać poniższy plan (konspekt monologu). 1) określenie czasu (kiedy?) 2) określenie zdarzenia/sytuacji/kontekstu (gdzie i co mnie spotkało?) 3) określenie mojego wrażenia (jakie emocje mi towarzyszyły?) 4) powołanie się na przykład (co konkretnie mnie spotkało w związku z tą sytuacją?) 5) określenie mojego stosunku do zdarzenia/sytuacji Lekcja 12. ARGUMENTACJA W WYPOWIEDZI MONOLOGOWEJ (CECHY MONOLOGU) 105

107

108 Lekcja 13 Charakterystyka osoby 1. Proszę przeczytać wypowiedzi studentów na temat uczenia się języka polskiego jako obcego i podkreślić wspólne (podobne) elementy opinii. Język polski jest jak wielki potwór 1) Polskiego uczą się ludzie otwarci na języki obce. Są to ludzie ambitni i pracowici, którzy poszukują nowych możliwości zawodowych. Ludzie, którzy podróżują i lubią nietypowe miejsca na wakacje, lubią kulturę i historię. (Yvonne Reuter) 2) Języka polskiego uczą się najczęściej ludzie trochę zwariowani. Ci ludzie muszą mieć także żądzę przygód, ponieważ nauka polskiego jest czasem bardzo kłopotliwa. Jeśli ktoś uczy się języka polskiego, to dlatego że albo szuka interesującego języka, albo ma polską rodzinę lub znajomych za granicą. Ludzie, którzy uczą się języka polskiego, są bardzo inteligentni i pracowici, ponieważ nauka tego języka jest bardzo trudna i wymaga dużo czasu. Zazwyczaj jeśli ktoś chce się uczyć polskiego, to zna już jakiś język obcy, a polski jest jego kolejnym językiem. Kto nauczy się mówić i pisać po polsku, nie będzie tego żałował i kiedyś będzie kochać język polski ponieważ to jest trudny, ALE piękny język. (Elizabeth Gallant) 3) Polskiego uczą się ludzie otwarci i młodzi. Chcą podróżować i poznawać słowiańską kulturę. Kochają muzykę i literaturę. Interesują się ludźmi i chcą mieć przyjaciół za granicą. Są ciekawi świata i lubią życie. (Diana Wiehn) 4) Uczą się go ludzie, którzy mają jakiś związek z Polską. Może mają rodzinę z Polski albo urodzili się w Polsce. Myślę, że niektórzy muszą uczyć się polskiego z powodu pracy. Inni mieszkają blisko Polski i interesują się Polską. Ale mam wrażenie, że wszyscy są różni nie mają wspólnych cech. (André Fischer) 5) Polskiego uczą się ludzie, którzy mają jakiś pomysł na swoją przyszłość. Są dynamiczni, niezależni i czasami trochę roztrzepani. Chętnie podróżują, szczególnie po Polsce i Europie Wschodniej. Chcą poznać Polskę i mieszkających tu ludzi. (Elke Dobbertin) 6) Na początku ludzie, którzy chcą uczyć się języka polskiego, są często naiwni, ponieważ nie wiedzą, jak dużo będą mieli roboty. Ale ludzie, którzy interesują się kulturą i literaturą polską, są najczęściej poliglotami i nonkonformistami. Jeśli ktoś chce nauczyć się tego języka, musi być bardzo pracowity, zdecydowany i cierpliwy. Język polski jest jak wielki potwór, któremu odrasta każda obcięta głowa. Ale uczeń nie może bać się, musi być mocny i zdecydowany, jeśli chce wygrać walkę. Najlepiej, żeby wszedł do smoczej jamy, a więc przyjechał do Polski. Jeśli jest wystarczająco inteligentny, może tutaj wygrać walkę. (Achim Wörn) 7) Języka polskiego uczą się ludzie, którzy interesują się Europą Środkową i Wschodnią. Ludzie, którzy bardzo lubią brzmienie języka polskiego i życie w Polsce. Osoby, które uczą się języka polskiego są pilne, ponieważ język polski jest bardzo trudny. (Karin Heckle) (źródło: cudzysłów ) Lekcja 13. CHARAKTERYSTYKA OSOBY 107

109 2. Na podstawie tekstu Język polski jest jak wielki potwór proszę odpowiedzieć na pytanie, używając przymiotników i imiesłowów. Kto uczy się języka polskiego jako obcego? Yvonne: Elizabeth: Diana: André: ludzie otwarci na języki obce, ambitni, pracowici, lubiący podróże, nietypowe miejsca na wakacje, ceniący kulturę i historię ludzie mający jakiś związek z Polską, mający polskie korzenie (lub rodzinę w Polsce), uczący się z powodu pracy, mieszkający blisko Polski Elke: Achim: Karin: ludzie interesujący się Europą Środkową i Wschodnią, lubiący brzmienie języka polskiego, życie w Polsce, osoby pilne 108 Lekcja 13. CHARAKTERYSTYKA OSOBY

110 3. Proszę odpowiedzieć na pytanie, używając osobowych form czasownika. Dlaczego obcokrajowcy uczą się języka polskiego? Yvonne: Elizabeth: Diana: André: Elke: Achim: Karin: poszukują nowych możliwości zawodowych interesują się ludźmi i chcą mieć przyjaciół za granicą Lekcja 13. CHARAKTERYSTYKA OSOBY 109

111 4. Proszę dokonać transformacji zgodnie z podanym wzorem. WZÓR: 0. Języka polskiego uczą się ludzie ambitni i pracowici, którzy poszukują nowych możliwości zawodowych. Języka polskiego uczą się ludzie ambitni i pracowici poszukujący nowych możliwości zawodowych. 1. Uczą się go osoby, które podróżują i lubią nietypowe miejsca na wakacje Ludzie, którzy uczą się języka polskiego, są bardzo inteligentni i pracowici Języka polskiego uczą się ludzie, którzy kochają muzykę i literaturę, interesują się ludźmi i chcą mieć przyjaciół za granicą Uczą się go ludzie, którzy mają jakiś związek z Polską Polskiego uczą się ludzie, którzy mają jakiś pomysł na swoją przyszłość Języka tego uczą się ludzie, którzy bardzo lubią brzmienie języka polskiego i życie w Polsce Proszę wypisać argumenty potwierdzające poniższe tezy. a) Na początku ludzie, którzy chcą uczyć się języka polskiego, są często naiwni b) Uczący się języka polskiego są żądni przygód c) Ludzie, którzy uczą się języka polskiego, są bardzo inteligentni i pracowici d) Kto nauczy się mówić i pisać po polsku, nie będzie tego żałował Lekcja 13. CHARAKTERYSTYKA OSOBY

112 6. Proszę uzupełnić tabelę wyrazami z ramki. upór charakter usposobienie intelekt stosunek do ludzi i wartości naiwność pilność optymizm wesołość inteligencja polot konformizm determinacja melancholia liberalizm uduchowienie ambicja upór optymizm pesymizm introwersja ekstrawersja inteligencja wesołość melancholia romantyczność pragmatyzm idealizm polot konformizm nonkonformizm konserwatyzm liberalizm tradycjonalizm uduchowienie błyskotliwość tolerancyjność kompromisowość pracowitość pilność determinacja wrażliwość cierpliwość uległość naiwność spontaniczność bystrość 7. Proszę przeczytać charakterystykę osoby uczącej się języka polskiego, zwracając uwagę na: a) cechy charakteru, b) usposobienie i intelekt, c) stosunek do ludzi i świata, d) stosunek do wartości. Języka polskiego uczą się osoby pracowite i ambitne. Zazwyczaj są optymistami i idealistycznie patrzą na świat. Ich pasją są podróże oraz poznawanie nowych kultur. Nie boją się wyzwań oraz nowych celów, które realizują z zamiłowaniem i uporem. Są to osoby otwarte, chętnie nawiązujące nowe znajomości, wyrozumiałe i tolerancyjne. W swoim dążeniu do celu muszą wykazać się cierpliwością i wyrozumiałością oraz kreatywnością i inteligencją. Osoby te najczęściej nie stronią od towarzystwa, dzięki czemu mogą łatwiej przyswajać ten trudny język. Trudności w przyswajaniu języka polskiego nie zniechęcają uczących się, a wręcz przeciwnie, zachęcają ich do poszukiwań, mobilizują do pracy i wyrabiają wytrwałość. Lekcja 13. CHARAKTERYSTYKA OSOBY 111

113 8. Na podstawie przeczytanej charakterystyki proszę uzupełnić tabelę: charakter usposobienie intelekt stosunek do ludzi i wartości 9. Proszę napisać charakterystykę osoby uczącej się Twojego języka ojczystego (limit słów ). Proszę zwrócić uwagę na: a) cechy charakteru, b) usposobienie i intelekt, c) stosunek do ludzi i świata, d) stosunek do wartości. 112 Lekcja 13. CHARAKTERYSTYKA OSOBY

114 Test Imię i nazwisko.... Liczba punktów /100 p. CZĘŚĆ I GRAMATYKA I SŁOWNICTWO SŁOWNICTWO. /10 p. I. Proszę zaznaczyć poprawną odpowiedź. Pierwsze rozwiązanie jest przykładem. /2 p. (4 0,5 p.) 0. podnieść się o własnych siłach 1. stracić równowagę 2. mieć coś pod ręką 3. pulsujący ból 4. dostać zwolnienie z pracy a) podnieść się bez pomocy innych b) wydostać się z czegoś bez problemu c) wrócić do równowagi a) wpaść w zły humor b) zacząć mieć wątpliwości c) zachwiać się i upaść a) mieć coś przy sobie na wszelki wypadek b) mieć coś szczególnego na oku c) mieć coś niebezpiecznego przy sobie a) niezmiennie silny b) zmieniający natężenie c) dotkliwy, gwałtowny a) dostać wymówienie z pracy b) otrzymać naganę od pracodawcy c) otrzymać wolne na skutek choroby TEST 113

115 II. Proszę uzupełnić tekst wyrazami z ramki. Pierwsze uzupełnienie jest przykładem. /5 p. (10 0,5 p.) perfekcyjnie dopracowane oprawą graficzną sztucznie przesłodzone ekscytujące minimalizmu efekty specjalne zwrotów akcji utkwiła w mej pamięci mistrzowskiej gry aktorów niesamowite odwzorowanie W przypadku fabuły Avatara spokojnie można powiedzieć, że proste jest piękne. Nieco schematyczna, stereotypowa 0 historyjka, która w połączeniu z przyjemną muzyką i genialną zamienia się w baśń. Nie ma tu ani skomplikowanych bohaterów, ani wielu A trzeba przyznać, że wykonanie jest naprawdę Dlatego też oryginalna wizja na długo. Podczas seansu, ani razu nie przemknęły mi przez myśl słowa animacja, grafika komputerowa czy Wszystko jest tak , że wygląda jak prawdziwe. Nie jest to przykład kinowego i prostoty. Każdy włosek i każda zmarszczka na twarzy/ciele Na vi są bardzo naturalne. Mimo, że nie dostrzegłem , to moją uwagę zwróciło mimiki twarzy i żywych oczu cyfrowo stworzone postaci ani przez chwilę nie wyglądają na i nierzeczywiste; wręcz mają duszę. III. Proszę połączyć wyrażenia z definicjami, jak pokazano w przykładzie. /3 p.(6 0,5 p.) 0. kojący opatrunek a) pozbawiona sensu i logiki, pogmatwana 1. ekscytujące widowisko b) magiczny, irracjonalny, cudowny 2. niespójna fabuła c) zmniejszający, uśmierzający ból 3. zaskakująca koncepcja d) nastawiony na szybki zysk (profity) 4. wątek baśniowy e) niepowtarzalna, jedyna w swoim rodzaju 5. efekt komercyjny f) oryginalny, nastawiony na niespodziankę pomysł 6. unikalna szkatułka g) niezwykły, zachwycający show 114 TEST

116 GRAMATYKA.. /25 p. I. Proszę uzupełnić luki w tekście czasownikami z ramki zgodnie z podanym przykładem (aspekt czasownika). /5 p. (10 0,5 p.) upaść/upadać zakładać/założyć ślizgać się/poślizgnąć się sypać/posypać spuchnąć/puchnąć pisać/wypisać podnosić się/podnieść się łamać/złamać dzwonić/zadzwonić brać/wziąć stracić /tracić Pani Anna Kowalska w drodze do pracy poślizgnęła się 0 na chodniku. Najpierw zachwiała się, czyli 1 równowagę, a następnie 2 na oblodzony chodnik. Nikt jej nie pomógł, więc 3 o własnych siłach. Upadła dlatego, że nikt nie 4 chodnika piaskiem. Pani Anna wróciła do domu, gdy zdjęła buty, okazało się, że jej prawa noga bardzo 5. Postanowiła. 6 po pogotowie. Lekarz dyżurny 7 panią Annę do szpitala. Okazało się, że kobieta. 8 prawą nogę. Lekarz. 9 pani Kowalskiej gips i 10 zwolnienie z pracy na 3 tygodnie. II. Proszę przekształcić tekst zgodnie z podanym przykładem (na stronę bierną). /6p. (6 1 p.) Flisakowie kupili nowe meble. W styczniu 2009 roku Maria i Tomasz Flisakowie zamówili nowe meble kolonialne. Sklep meblowy Tadeusz przecenił wiele produktów. Kierownik Tadeusza zaproponował państwu Flisakom wysoką, bo aż 50-procentową obniżkę. Maria i Tomasz podjęli szybko i spontanicznie decyzję o zakupie mebli kolonialnych. Kierowca załadował stół i komodę do bagażówki. Dotarł pod wskazany adres. Tragarze wnieśli meble na trzecie piętro do mieszkania Flisaków. W domu okazało się, że brakuje kilku elementów, a niektóre są uszkodzone. Nowe meble zostały kupione 0 przez Flisaków. Nowe meble kolonialne 1 w styczniu 2009 roku przez Marię i Tomasza. Wiele produktów przez sklep meblowy Tadeusz. Wysoka, bo aż 50-procentowa obniżka przez kierownika Tadeusza państwu Flisakom. Decyzja o zakupie mebli kolonialnych przez Marią i Tomasza szybko i spontanicznie. Stół i komoda.. 5 przez kierowcę do bagażówki. Transport dotarł pod wskazany adres. Meble. 6 przez tragarzy na trzecie piętro do mieszkania Flisaków. W domu okazało się, że brakuje kilku elementów, a niektóre są uszkodzone. TEST 115

117 III. Proszę utworzyć odpowiednią formę zgodnie z podanym przykładem (rzeczowniki odczasownikowe). /5p. (5 1 p.) 1. Po (rozpakować) rozpakowaniu 0 i (złożyć)... 1 mebli okazało się, że brakuje pewnych elementów, a niektóre deski są uszkodzone. 2. Pan Tomasz Remontowicz rozpoczął remont swojego mieszkania. Pierwszym etapem remontu było (malować) sufitu. 3. Przyczyną upadku pani Anny było (poślizgnąć się)... 3 na oblodzonym chodniku. 4. W karcie wypisu ze szpitala lekarz napisał: (złamać) nogi i (stłuc)... 5 kolana. IV. Proszę zamienić słowa w nawiasach na formy trybu rozkazującego (2 os. l. poj.). /3 p. (6 0,5 p.) W trakcie pisania recenzji: (podać) podaj 0 krótką informację o zawartości treściowej (skrót fabuły, prezentacja głównych postaci, problematyki). (dokonać)... 1 oceny, czyli określ swój stosunek do omawianej pozycji, (polecić). 2 lub (odradzić)... 3 recenzowaną pozycję, wskazując na jej walory/wady, (podać)... 4 argumenty za/przeciw, (podsumować) 5 swoją opinię, prezentując wniosek (wartość, opinia, refleksja, zdanie zachęcające/zniechęcające do kontaktu z recenzowaną pozycją), (sformułować)... 6 tytuł recenzji, który może mieć formę pytania, zawiadomienia, cytatu. 116 TEST

118 V. Podkreślone słowa proszę zastąpić imiesłowami przymiotnikowymi czynnymi i biernymi. Proszę zmienić szyk wyrazów tam, gdzie jest to konieczne. /6 p. (6 1 p.) PRZYKŁAD: Na szafce stoi figurka Platona, którą znalazłem na ulicy podczas mojego pobuty w Grecji. Na szafce nocnej stoi figurka Platona znaleziona przeze mnie podczas mojego pobytu w Grecji. Jest wykonana z alabastru... 1 (który konstrastuje) z mahoniowym drewnem szafki. Figurka spoczywa na prostokątnej podstawce... 2 (która przypomina) postument rzeźby. Widnieje na niej inskrypcja w języku greckim. Kompozycję figurki tworzy filozof... 3 (który siedzi) na tronie,... 4 (trzyma) na swych kolanach otwarte zwoje Dialogów. Rzeźba tchnie spokojem... 5 (który zaznacza się) na twarzy mędrca. Jego wzrok jest skupiony na fragmencie dzieła, które wnikliwie analizuje. Platon ubrany jest w grecką szatę, zwaną chitonem,... 6 (która jest perfekcyjnie udrapowana). CZĘŚĆ II SPRAWNOŚCI JĘZYKOWE ROZUMIENIE ZE SŁUCHU /10 p. I. Proszę dwukrotnie wysłuchać tekstu* i wybrać właściwą odpowiedź. Pierwsza odpowiedź jest przykładem. /6 p. (6 1 p.) 0. Powieść Bieguni podejmuje tematy modne wśród współczesnych pisarzy. Tak Nie 1. Olga Tokarczuk najbardziej ceni w swych powieściach mitologizację. Tak Nie 2. Bieguni to zbiór opowieści połączonych wspólnym tematem, czyli wiarą prawosławną. Tak Nie 3. W powieści zasadniczą rolę odgrywa ruch, przemieszczanie się. Tak Nie 4. Czytelnik uważa, że powieść Bieguni jest spójna i poleca jej lekturę. Tak Nie 5. Bieguni to sekta religijna, która wierzyła w potęgę ruchu w myśl zasady, że człowiek, który stoi, jest narażony na zło. Tak Nie 6. Wśród tematów powieści odnajdziemy: feminizm, eutanazję i emigrację. Tak Nie * Zaleca się, aby tekst odczytał lektor przeprowadzający test. Tekst znajduje się w kluczu. TEST 117

119 II. Proszę odpowiedzieć na następujące pytania. Nagranie zostanie odtworzone dwa razy. Pierwsza odpowiedź jest przykładem. /4 p. (4 1 p.) 0. Jaką nagrodę otrzymała za powieść Bieguni O. Tokarczuk? Nagrodę Literacką Nike 1. Kto dyskutował nad powieścią Tokarczuk w Stalowej Woli? 2. O jakich ciekawostkach wspomina czytelnik nr 1? Wymień jedną z nich Do kogo nawiązuje tytuł powieści Bieguni? O jakich elementach psychologii podróży wspomina czytelniczka nr 2? Wymień jeden z nich ROZUMIENIE TEKSTÓW. /15 p. I. Po przeczytaniu poniższych wstępów recenzji proszę określić ich formę. /3 p. (3 1 p.) 0. Wspaniała wystawa Koniec wieku, zajmująca prawie cały gmach Muzeum Narodowego w Krakowie, przypominała w piątek 14 marca koniec świata. Zwiedzający przedzierali się w ścisku, by choć rzucić okiem na arcydzieła polskiej secesji. 0. Ten wstęp ma formę: a) dygresji b) opisu tła historycznego c) opisu literackiego 1. Piętnastominutową owacją na stojąco nagrodzono w piątek 15 czerwca premierę kolejnej superprodukcji Opery Dolnośląskiej spektaklu Carmina Burana Carla Orffa. 1. Ten wstęp ma formę: a) informacji o komentowanym zdarzeniu b) opisu genezy utworu c) anegdoty 118 TEST

120 2. Stulecie Młodej Polski i koniec drugiego tysiąclecia naszej ery stały się okazją do przygotowania ogromnego przeglądu tego okresu w sztuce, który mówi o Polsce i Polakach wyjątkowo dużo. 2. Ten wstęp ma formę: a) opisu literackiego b) opisu genezy i tła historycznego c) opisu emocjonalnego 3. Proszę państwa, skończył się komunizm tymi suchymi słowami ogłoszono w polskiej telewizji zamknięcie pewnego etapu naszej historii. W 1989 roku spod wpływów Moskwy wyrwały się także inne kraje, w tym NRD. Niemcy ze Wschodu, podobnie jak niektórzy Polacy, mają mieszane uczucia w stosunku do komunizmu. Wolfgang Becker stara się je uchwycić w filmie Good Bye, Lenin. 3. Ten wstęp ma formę: a) anegdoty i cytatu b) opisu emocjonalnego c) opisu literackiego II. Proszę przeczytać podane wypowiedzi i dopasować do nich formuły podane w ramce. /5 p. ( 5 1 p.) a) Była to nieudana inscenizacja, której jedyną zaletą były partie nieme, gdy na scenie panowała całkowita cisza. Dlatego też wszystkim koneserom dobrego teatru szczerze odradzam 0 wydanie pieniędzy na ten spektakl. b) Dzięki mistrzowskiej grze muzyków z Filharmonii Berlińskiej mogłem przenieść się w romantyczne czasy Schuberta i zapomnieć o prozie życia. Występ tej orkiestry na długo 1, 2 więc każdemu romantykowi, który zapragnie udać się w magiczną podróż muzyczną. c) Olśniewające stroje i barokowe wnętrza nie były w stanie zagłuszyć błędów wokalnych solistów. Wielokrotnie załamujący się głos sopranistki oraz błędy choreograficzne nie pozostawiają złudzeń, że 3 kupić biletu na tę operę. d) Wszystko to powoduje, że spektakl, mimo że niepozbawiony słabszych momentów, chwilami za długi, ostatnich lat. 4 e) Teatralnego filmu Stone a, ukazującego trudną relację między niezbyt rozgarniętym George em W. Bushem (Josh Brolin) oraz uważającym go za nieudacznika jego despotycznym ojcem (James Cromwell), nie ogląda się, niestety, 5. utkwi w mej pamięci z zapartym tchem szczerze odradzam nie warto gorąco polecam można zaliczyć do udanych realizacji TEST 119

121 III. Proszę przeczytać tekst i zaznaczyć, czy podane poniżej zdania są prawdziwe (P), czy fałszywe (F). Pani Paulina swój bilet kupiła w kasie na stacji Jaworzno Szczakowa 20 marca 2008 roku. Ponieważ Uniwersytet Jagielloński wykupił swoim doktorantom dodatkowe zniżki, płacą oni tylko 50% ceny biletu. Pani w kasie sprzedała jednak zwykły bilet studencki, który ma 37% zniżki. Podczas kontroli okazało się, że pani Paulina jedzie bez biletu! Dlaczego? Konduktor powiedział, że ma ona bilet z niewłaściwą ulgą i albo kupi właściwy bilet i zapłaci opłatę manipulacyjną, albo będzie musiała zapłacić karę w wysokości 115 zł. Gdy pani Paulina nie chciała dać mu swojego dowodu osobistego (miał już przecież jej legitymację), wezwał policję, która czekała na peronie w Krakowie. Ostatecznie poszkodowana podpisała blankiet z karą, a bilet, za który zapłaciła więcej niż powinna, mogła zostawić sobie na pamiątkę. 0. Pani Paulina jechała z Jaworzna Szczakowej do Krakowa P F 1. Pani Paulinie przysługuje bilet kolejowy z 50-procentową zniżką. P F 2. Kasjerka sprzedała pani Paulinie bilet z niewłaściwą ulgą. P F 3. Konduktor zaproponował pani Paulinie dopłatę do biletu. P F 4. Konduktor wypisał karę na podstawie legitymacji studenckiej i dowodu osobistego. P F 5. Konduktor wezwał policję po tym, jak pani Paulina nie wykonała jego polecenia okazania dowodu tożsamości. 6. Pani Paulina zapłaciła karę w Krakowie w towarzystwie policji. P F 7. Bilet, za który zapłaciła karę, mogła potraktować jako papier o wartości sentymentalnej. P F PISANIE /20 p. I. Proszę wybrać jeden z zestawów i wykonać obydwa polecenia (a i b). /7 p. ( 7 1 p.) Oceniane będą: wykonanie zadania (treść, długość, forma, kompozycja) /4 p. poprawność gramatyczna /4 p. słownictwo /4 p. styl... /4 p. ortografia i interpunkcja... /4 p. ZESTAW 1 a) Proszę napisać wstęp recenzji do wybranego przez Ciebie filmu lub koncertu (ok. 30 słów). b) Proszę pomóc pani Paulinie napisać skargę do Biura Kontroli Terenowej Polskich Kolei Państwowych, wykorzystując informacje z podanego tekstu (ok. 270 słów). Pani Paulina swój bilet kupiła w kasie na stacji Jaworzno-Szczakowa 20 marca 2008 roku. Ponieważ Uniwersytet Jagielloński wykupił swoim doktorantom dodatkowe zniżki, płacą oni tylko 50% ceny biletu. Pani w kasie sprzedała jednak zwykły bilet studencki, który ma 37% zniżki. Podczas kontroli okazało się, że Pani Paulina jedzie bez biletu! Dlaczego? Konduktor powiedział, że ma ona bilet z niewłaściwą 120 TEST

122 ulgą i albo kupi właściwy bilet i zapłaci opłatę manipulacyjną albo będzie musiała zapłacić karę w wysokości 115 zł. Gdy Pani Paulina nie chciała dać mu swojego dowodu osobistego (miał już przecież jej legitymację), wezwał policję, która czekała na peronie w Krakowie. Ostatecznie poszkodowana podpisała blankiet z karą, a bilet, za który zapłaciła więcej niż powinna, mogła zostawić sobie na pamiątkę. ZESTAW 2 a) Proszę napisać na forum internetowe minirecenzję wybranej książki (ok. 50 słów). b) Proszę uzupełnić formularz wypadku (załącznik nr 1) na podstawie poniższego tekstu, wcielając się w rolę postaci z perspektywy 1. os. l. poj. (ok. 250 słów). Pani Teresa Skalista po wyczerpującym tygodniu pracy wybrała się na wycieczkę do Zakopanego. W niedzielę o poranku, 26 października 2008 roku, wyruszyła na szlak, który prowadził na Giewont. Bez problemu dotarła do schroniska na Hali Kondratowej. Odpoczęła tam chwilę i wypiła gorącą herbatę. Gdy wyszła, ujrzała, że góry spowija gęsta mgła. Mimo to postanowiła wyruszyć w dalszą drogę. W trakcie wędrówki zgubiła szlak. W pewnej chwili straciła równowagę i upadła na skałę. Zraniła się w głowę, tracąc na chwilę przytomność. Zadzwoniła po pogotowie górskie. Ratownicy tatrzańscy pojawili się bardzo szybko i opatrzyli panią Teresę. Musieli ją jednak zabrać na badania do szpitala w Zakopanem. Okazało się, że miała wstrząs mózgu i złamaną rękę. Pani Teresa musiała zostać 3 dni w szpitalu na obserwacji. Wyjechała z Zakopanego z ręką w gipsie. Załącznik nr 1 Formularz zgłoszeniowy Towarzystwo Ubezpieczeniowe Pewność Nr ubezpieczenia: Kontakt: Imię i nazwisko: wypadek w pracy wypadek w czasie wolnym data wypadku miejsce wypadku Opis wypadku (przebieg, przyczyna): Opis obrażeń i zalecenia lekarza: data i miejsce Podpis ubezpieczonego TEST 121

123 ZESTAW 3 a) Proszę zaprosić profesora/nauczyciela na wyreżyserowany przez Ciebie debiutancki film. b) Proszę opisać wpływ wybranej lektury na Twoje życie. (ok. 250 słów). I. Proszę wybrać jeden z zestawów i wykonać obydwa polecenia (a i b). Oceniane będą: wykonanie zadania /10 p. poprawność gramatyczna /4 p. słownictwo, idiomatyka, styl /4 p. wymowa, intonacja /2 p. MÓWIENIE /20 p. ZESTAW 1 a) Proszę przeczytać tekst i wyrazić opinię na poruszony w nim temat. Pomogą Ci w tym pytania zamieszczone pod tekstem. Igor Janke, Nieznośna szybkość bloga (fragment) Blogi czyta się szybko, pisze się szybko, komentuje się jeszcze szybciej. Skąd ta popularność blogów? Przede wszystkim można je czytać w pracy! Żeby zajrzeć do artykułu ulubionego autora, nie trzeba już biec do kiosku, a potem ukradkiem pod biurkiem czytać, kiedy szef nie widzi. Znów wystarczy jeden klik i na komputerowym ekranie finansisty spada na chwilę plik Excela, a pokazuje się post znanego polityka lub publicysty. Krótki, więc po pięciu minutach można wrócić do dłubania w słupkach. Czy blogi zmieniają polską publicystykę? Zapewne tak. Tak jak sposób pokazywania polityki przez Fakty czy TVN24 wpłynął na to, co przedstawia konkurencja, tak blogi pośrednio wpływają na to, co jest w gazetach. Jeszcze pół roku temu żadna szanująca się gazeta ani stacja radiowa nie odważyła się zacytować bloga. Dziś zdarza się to coraz częściej. Blogi szybciej komentują rzeczywistość, więc i gazety będą musiały jeszcze bardziej przyspieszyć. Blogi są wyraziste, więc i takie stawać się będą gazety. Sami autorzy, ćwicząc swobodę pisania na blogu, pewnie i zaczną zmieniać styl pisania poważnych tekstów do gazety. Zapewne blogi coraz częściej będą źródłem informacji, na które inne media będą się powoływać. Debaty rozpoczęte w Internecie odbijać się będą echem w prasie drukowanej i odwrotnie. Co świadczy o popularności blogów? W jaki sposób blogi zmieniają oblicze mediów (publicystyki)? Jakie argumenty przemawiają za tym, że blogi nie zniszczą publicystyki? Dlaczego blogi są przejawem demokracji? 122 TEST

124 b) Na podstawie zdjęcia proszę opisać wydarzenia: Co było wcześniej? Co było później? ZESTAW 2 a) Proszę przeczytać tekst i wyrazić opinię na poruszony w nim temat. Pomogą Ci w tym pytania zamieszczone pod tekstem. Wystawa World Press Photo jest owocem konkursu przeprowadzanego co roku wśród fotografów prasowych. Za najlepsze zdjęcie ostatnich dwunastu miesięcy uznano to przedstawiające amerykańskiego żołnierza odpoczywającego w bunkrze, autorstwa Tima Hetheringtona. Nie jest to jedyna fotografia o tej tematyce, ponieważ motywem dominującym w ekspozycji są konflikty zbrojne. Ponad połowa zdjęć przedstawia zamachy, ofiary wojen i żołnierzy. Widok porozrzucanych ludzkich kończyn czy przerażonych ludzi uciekających przed zagrożeniem, szczególnie dzieci, mocno działa na nasze emocje. Uwagę przykuwają także zdjęcia przedstawiające życie codzienne. Barwne fotografie ukazujące ludzi w parku rozrywki we Włoszech kontrastują z szarymi pracami opowiadającymi o życiu na wschodzie Ukrainy i w rosyjskim mieście Władymirskoje. Warto zatrzymać się dłużej przy portretach dziewczynek z wschodniego rejonu Turcji, które pozbawione długi czas możliwości edukacji właśnie rozpoczęły naukę. Z ich oczu bije zarówno radość, jak i lęk przed nieznanym. Jak funkcję pełnią tego typu wystawy? Jaka problematyka interesuje fotografików? Dlaczego tematy związane z wojnami, konfliktami są istotnym elementem wystawy? Czemu służy kontrast w pokazywaniu życia w jasnych i ciemnych barwach? TEST 123

125 b) Na podstawie zdjęcia proszę opisać wydarzenia: Co było wcześniej? Co dzieje się teraz? Co było później? 124 TEST