Wprowadzenie do systemów gospodarki elektronicznej. Wydział Elektrotechniki, Automatyki i Informatyki Politechnika Opolska

Transkrypt

1 Wprowadzenie do systemów gospodarki elektronicznej Elektroniczna wymiana danych - EDI dr inŝ. Michał Tomaszewski Wydział Elektrotechniki, Automatyki i Informatyki Politechnika Opolska

2 Zakres wykładu E-commerce podstawowe definicje sektory wady zalety EDI definicja cechy geneza standardy

3

4

5 Pojęcia E-commerce, gospodarka elektroniczna Rynki elektroniczne B2B (business-to-business) B2C (business-to-customer) i inne 2...

6 E-commerce (electronic commerce, ) moŝemy zdefiniować jako: wymianę informacji handlowych i gospodarczych, utrzymywanie relacji biznesowych, prowadzanie transakcji zgodnie z odpowiednimi strategiami biznesowymi za pośrednictwem sieci komputerowych Rynek elektroniczny jest to taki rynek, na którym w celu dokonania transakcji stosowane są technologie informatyczne

7 E-commerce E-business E-handel E-marketing

8 Podmioty na rynku e-commerce B B B B C C B Business C Customer C C

9 B2B C2B B2C C2C

10 Klasyfikacja e-biznesu ze względu na podmioty biorące udział w transakcjach B2B (ang. Business to Business) - występuje tu największy wolumen obrotów. Obejmuje m.in. współpracę pomiędzy firmami, giełdy towarowe B2C (ang. Business to Customer, Business to Consumer) - najbardziej znany obszar e-biznesu. Wszelkie sklepy internetowe dla klientów indywidualnych

11 B2B Wymiana handlowa między firmami dotycząca nie tylko zawierania transakcji, ale równieŝ poszukiwania partnerów, budowaniu sieci dostawców i odbiorców, poszukiwanie informacji handlowych i inne Do prowadzenia działalności w tym sektorze drogą online słuŝy wydzielony z publicznej sieci Internet system tzw. Intranetu Gospodarczego; najszybciej rozwijająca się gałąź rynków elektronicznych W tym segmencie stosowane są techniki EDI

12 B2C Wszelkie formy sprzedaŝy towarów i usług pojedynczym klientom (handel elektroniczny), a wiec sprzedaŝ detaliczna w Internecie (tu właśnie zawierają się, na przykład, wszelkiego rodzaju sklepy wirtualne)

13 C2C C2C (ang. Customer to Customer) - wirtualne miejsce, w którym klienci zawierają transakcje pomiędzy sobą Wszelkiego rodzaju handel elektroniczny między uŝytkownikami indywidualnymi. np. aukcje internetowe, ogłoszenia sprzedaŝy

14 C2B C2B (ang. Consumer to Business) - najmniej rozpowszechniony sektor, część firm analitycznych, zajmujących się handlem internetowym, nie wyróŝnia nawet C2B jako odrębnego sektora w rozumieniu takim, w jakim dyskutuje się o B2B, B2C oraz C2C, traktując go jedynie jako odmianę sektora B2C Działalność ta polega na tym, iŝ inicjatywa transakcji pochodzi od konsumenta i kierowana jest do przedsiębiorstwa

15 B2P (ang. Bussines to Public) to, ogólnie rzecz biorąc, marketing on-line; nie związane bezpośrednio ze sprzedaŝą towarów i usług B2E (ang. Business to Employee) - są witrynami firmowymi, które są dostępne dla wszystkich pracowników danego przedsiębiorstwa. Do ich zadań naleŝy usprawnienie pracy działów personalnych - dostarczanie informacji pracownikom (często oddalonym od centrali o setki, a nawet tysiące kilometrów). Mają na celu zapewnienie kanału komunikacyjnego, za pomocą którego mogą oni kontaktować się z firmą

16 B2G (Business to Government) Koncepcja wykorzystania sieci WWW w celu ułatwienia kontaktów świata biznesu z urzędami państwowymi. Celem istnienia witryn B2G jest koncentracja w jednym miejscu wszystkich informacji, jakie mogą okazać się waŝne dla firm - danych nt. stanu gospodarki, podatków, treści nowych ustaw dotyczących przedsiębiorczości, przetargach organizowanych przez instytucje państwowe, itp.

17 Zalety e-commerce Przyśpieszenie przepływu informacji i realizacji procesów transakcyjnych Automatyzacja obiegu i przetwarzania dokumentów MoŜliwości archiwizowania dokumentów Eliminacja błędów Wzrost stopnia wykorzystania zasobów ludzkich Likwidacja bariery językowej w biznesie Likwidacja bariery geograficznej

18 Zalety e-commerce Dostęp do specjalistycznej wiedzy Czas pracy bez ograniczeń Ułatwienie w przejściu od rynku lokalnego do globalnego MoŜliwość ograniczenia zatorów płatniczych skrócenie cyklu rozliczeń MoŜliwość racjonalizacji i reorganizacji procesów biznesowych (produkcyjnych, handlowych i innych) MoŜliwość bieŝącego monitorowania przebiegu procesów biznesowych

19 Zalety e-commerce Zwielokrotnienie efektów dotychczasowych inwestycji informatycznych i telekomunikacyjnych w firmie Zastosowanie sprawniejszych metod obsługi klientów, Zmniejszenie kosztów związanych z obsługą dokumentacji EFEKT ZWIĘKSZENIE KONKURENCYJNOŚCI

20 Wady e-commerce Problemy z wdraŝaniem Efektywność ekonomiczna Technologia Problemy prawne Czynniki psychospołeczne Standardy Bezpieczeństwo

21 Efektywność ekonomiczna Niepokój o zwrot inwestycji Zwrot inwestycji odległy w czasie Niechęć do bycia pionierem (ryzyko, koszty )

22 Technologia, infrastruktura Sprawność, szybkość połączeń Koszt połączeń Dostęp do infrastruktury Dostawa towarów Obsługa reklamacji

23 Problemy prawne Zgodność z regulacjami prawnymi Dostosowanie regulacji prawnych Problem nowych form przestępczości

24 Czynniki psychospołeczne Mentalność uŝytkowników Stosunek osób starszych Opory reorganizacyjne Brak bezpośredniego kontaktu Brak zaufania uŝytkowników do elektronicznych zakupów Chwilowa moda

25 Standardy DuŜa liczba standardów Pewność wyboru właściwego standardu

26 Bezpieczeństwo Zabezpieczenie dokumentów Składowanie danych Elektroniczne płatności

27 Bezpieczeństwo W przypadku sklepu internetowego o względnym bezpieczeństwie moŝna mówić dopiero wówczas, gdy spełnione są przynajmniej cztery podstawowe załoŝenia: moŝliwość potwierdzenia toŝsamości obu stron transakcji Szyfrowany kanał transmisji na drodze klient - sprzedawca zapewniający poufność przesyłanych informacji, przede wszystkim numerów kart kredytowych. Obecnie stosowanymi rozwiązaniami są protokoły szyfrujące SSL (Secure Sockets Layer) oraz SET (Secure Electronic Transaction). Zabezpieczenie serwera sklepu przed dostępem do prywatnych informacji o klientach przez osoby do tego nieupowaŝnione. Zabezpieczenie serwera sklepu przed celowymi atakami przeprowadzanymi zarówno z zewnątrz (z Internetu) jak i od środka (z sieci lokalnej firmy).

28 Elektroniczna wymiany danych - EDI (ang. Electronic Data Interchange - EDI), często określana równieŝ terminem elektronicznej wymiany dokumentów. Przez elektroniczną wymianę danych rozumie się przetwarzanie i wymianę danych elektronicznych, realizowaną za pomocą elektronicznych urządzeń i sieci teletransmisyjnych Do podstawowych usług oferowanych przez EDI moŝna zaliczyć: przesyłanie danych elektronicznych z zachowaniem ich integralności i poufności uwierzytelnienie nadawcy i odbiorcy informacji monitorowanie przesyłania komunikatów inne

29 Cechy EDI EDI tworzy pomost, który łączy bezpośrednio systemy informatyczne współpracujących ze sobą firm EDI umoŝliwia natychmiastowe przekazywanie informacji, które są zawarte w typowych dokumentach handlowych Zastosowanie standardowych i akceptowanych na całym świecie formatów danych zapewnia, Ŝe wszyscy uczestnicy wymiany uŝywają tego samego języka Dokument EDI jest odpowiednikiem papierowego dokumentu handlowego o ustalonej międzynarodowej postaci, który został przystosowany do celów elektronicznej transmisji danych

30 Cechy EDI DąŜy się do tego, aby procesy były zautomatyzowane i realizowane komputerowo, przy minimalnym udziale człowieka EDI funkcjonuje niezaleŝnie od rodzaju oprogramowania uŝytkownika. Stosowanie EDI nie jest ograniczone róŝnicami w oprogramowaniu, jakie partnerzy handlowi uŝywają w swoich przedsiębiorstwach. EDI nie jest rodzajem poczty elektronicznej. EDI polega na wymianie danych w ustalonym formacie, pomiędzy systemami informatycznymi, nie pomiędzy ludźmi. Dane te mogą być automatycznie przetwarzane przez komputer

31 Szacuje się, Ŝe w Stanach Zjednoczonych z Elektronicznej Wymiany Danych korzysta ponad 100 tysięcy firm, z takimi gigantami jak Federal Express, Eastman Kodak, American Airlines, Nike, Staples, National Bank, JC Penney, Pruden O sprawności EDI moŝe świadczyć fakt, Ŝe międzynarodowe banki przesyłają ponad trzy miliony dokumentów EDI dziennie. Odbywa się to przez sieć międzybankową SWIFT

32 KaŜdy z procesów biznesowych zachodzących w przedsiębiorstwie moŝe być w znaczący sposób usprawniony, dzięki wykorzystaniu technologii EDI

33 EDI

34

35

36

37

38

39

40

41 Rozwój EDI - etap 1 Pierwsze rozwiązania elektronicznej wymiany danych były skomplikowane technicznie i wymagały wysoko specjalizowanego sprzętu, oprogramowania i wsparcia technicznego Wpływało to negatywnie na zakres i skalę zastosowania EDI, która ograniczona była przede wszystkim do komunikacji wewnątrz firmy

42 Rozwój EDI - etap 2 Kolejnym etapem, było wyjście poza teren firmy i podjęcie współpracy między kilkoma firmami, w ramach jednej lub kilku kooperujących ze sobą grup Do wymiany dokumentów zaczęto wówczas stosować Sieci Usług Dodanych VAN (ang. Value Added Network), pocztę elektroniczną oraz połączenia bezpośrednie między firmami Utworzono w ten sposób pomost łączący bezpośrednio systemy informatyczne współpracujących ze sobą firm. Rozwiązanie to było bardzo drogie ze względu na wysokie koszty sprzętu i połączeń Niewiele firm mogło pozwolić sobie na wdroŝenie i korzystanie z tego typu systemu.

43 Rozwój EDI - etap 3 Internet Dostępność technologii Standaryzacja

44 Etap 1 Komunikacja wewnątrz firmy Etap 2 Komunikacja w obrębie kilku firm Etap 3 Komunikacja globalna

45 Standardy EDI Wczesne formy EDI opierały się na formatach opracowanych przez grupy współpracujących ze sobą firm. Wokół tych grup skupiały się coraz większe kręgi kooperantów. Problemy zaczynały się, gdy dwie duŝe grupy postanawiały nawiązać współpracę, gdyŝ okazywało się zwykle, Ŝe formaty dokumentów stosowane w kaŝdej z nich nie są ze sobą zgodne. Powstała więc potrzeba standaryzacji formatu wymiany danych. Zaowocowała ona na początku lat osiemdziesiątych dwoma głównymi standardami: ANSI X12 oraz UN/EDIFACT (Electronic Data Interchange For Administration, Commerce, and Transport), które są obecnie najczęściej uŝywane, mając akceptację Rządu Federalnego USA i Organizacji Narodów Zjednoczonych.

46 en.wikipedia.org/wiki/edifact

47 EDIFACT Komunikaty (dokumenty) standardu EDIFACT umoŝliwiają przesyłanie informacji niezbędnych do realizacji transakcji handlowych. Komunikaty te moŝna podzielić na trzy grupy: komunikaty handlowe (katalog cenowy, zamówienie, faktura), które umoŝliwiają wymianę informacji pomiędzy sprzedającym i kupującym, komunikaty transportowe (zlecenie transportowe, awizo dostawy) uŝywane w celu organizacji dostawy towaru, komunikaty finansowe (przelew, informacja o ruchu na koncie) uŝywane do realizowania płatności i informowania o ruchach pienięŝnych

48

49

50

51

52 Wybór rozwiązania EDI Opracowanie i wdroŝenie własnego rozwiązania EDI Zastosowanie pakietów istniejących na rynku

53 Opracowanie i wdroŝenie własnego rozwiązania EDI Czas potrzebny na projektowanie i programowanie narzędzi wchodzących w skład systemu. BudŜet obejmujący tworzenie oprogramowania i warstwy komunikacyjnej zgodnej ze standardami EDI. Koszty usuwania nieuniknionych błędów i potencjalnych niezgodności programu z pakietami uŝywanymi przez kooperantów firmy. Straty w wyniku ujawnienia się nie wykrytych na etapie testów błędów w programie.

54 Zastosowanie pakietów istniejących na rynku NiŜsze w stosunku do własnych rozwiązań, koszty wdroŝenia. Wieloletnia obecność pakietów na rynku, poparta doświadczeniem firm tworzących rozwiązania EDI. Ryzyko zminimalizowane przez testy sprawności w praktycznych zastosowaniach, którym programy zostały poddane przez wielu uŝytkowników. MoŜliwości przyszłego rozwoju i serwisu, połączonych z dostosowaniem programów do obowiązujących standardów.

55 XML XML (ang. Extensible Markup Language) to uniwersalny język formalny przeznaczony do reprezentowania róŝnych danych w ustrukturalizowany sposób. XML jest niezaleŝny od platformy, co umoŝliwia łatwą wymianę dokumentów pomiędzy róŝnymi systemami i znacząco przyczyniło się do popularności tego języka w dobie Internetu pl.wikipedia.org/wiki/xml

56 XML a EDI Koncepcyjnie XML jest bardzo zbliŝony do EDI i w pewnym sensie stanowi jego rozszerzenie. Z racji swojej uniwersalności, umoŝliwia zarówno obieg danych w ramach systemu jednego przedsiębiorstwa, jak i wielu przedsiębiorstw. Do głównych zalet XML-a naleŝą: elastyczność - łatwiejsze zmiany w strukturze komunikatu, zapis struktur w przejrzystej tekstowej postaci, umoŝliwiającej szybki i wygodny wgląd w strukturę dokumentu, niezaleŝność od platformy sprzętowej i systemu operacyjnego - brak konieczności instalacji sieci prywatnych lub VAN, jak w tradycyjnym EDI, integracja z technologiami internetowymi, dostępność narzędzi programistycznych, niskie koszty, moŝliwość integracji z innymi systemami EDI.

57 Pomimo powyŝszych cech, technologia XML na dzień dzisiejszy nie jest jeszcze dostatecznie dojrzała, by całkowicie zastąpić EDI Podstawową wadą XML-a jest brak jednolitej specyfikacji formatów danych, w przeciwieństwie do dobrze udokumentowanego słownika EDI

58 pl.wikipedia.org/wiki/edi en.wikipedia.org/wiki/edifact pl.wikipedia.org/wiki/xml