Polskie badania dzieci z trudnościami w uczeniu się i zaburzeniami integracji sensorycznej Zbigniew Przyrowski

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Polskie badania dzieci z trudnościami w uczeniu się i zaburzeniami integracji sensorycznej Zbigniew Przyrowski"

Transkrypt

1 Polskie badania dzieci z trudnościami w uczeniu się i zaburzeniami integracji sensorycznej Zbigniew Przyrowski Od wielu lat trwają badania mające wyjaśnić przyczyny trudności w uczeniu się /special learning difficulties / i dyskusja nad ujednoliceniem definiowania tego zjawiska. Świadomość znaczenia trudności w uczeniu się dla rozwoju dziecka jest widoczna zarówno wśród pedagogów, psychologów i neurologów. Przez lata badań starano się wyjaśnić przyczyny powstawania trudności w uczeniu się ich rodzaje i stopnie. Dziś pojęciem trudności w uczeniu się określamy zaburzenia jednego lub wielu procesów psychicznych leżących u podstaw rozumienia lub używania języka mówionego i pisanego, które mogą manifestować się problemami w koncentracji uwagi, trudnościami w słuchaniu, mówieniu, czytaniu, pisaniu i liczeniu. Dotyczy to dzieci z minimalnymi dysfunkcjami mózgu. Termin trudności w uczeniu się nie odnosi się do dzieci mających problemy z uczeniem się będących rezultatem upośledzenia umysłowego, uszkodzenia wzroku / niewidomi, niedowidzący /, słuchu / głusi i niedosłyszący /, ruchu / mózgowe porażenie dziecięce / lub niekorzystnych warunków ekonomicznych i kulturowych. Pierwszą fazą badań nad trudnościami w uczeniu się była próba łączenia uszkodzeń konkretnych ośrodków w mózgu z różnymi zaburzeniami języka mówionego i pisanego / mowy, czytania, pisania /. Takie podejście było wynikiem studiów nad lokalizacją poszczególnych funkcji w mózgu. Badania w tym kierunku zapoczątkowali Broca / 1860/ i Broadbent /1872/, którzy sugerowali,że uszkodzenie określonych ośrodków w mózgu może być przyczyną zaburzeń mowy i czytania. Po nich kolejni badacze tacy jak J.Dejerine, I.Clairborne, I.Fisher wskazywali na organiczną etiologie trudności

2 w uczeniu się. W 1917 roku brytyjski lekarz J. Hinshelwood opublikował wyniki badań wskazujące na związek trudności w uczeniu się z organicznymi uszkodzeniami mózgu. Twierdził, że uszkodzenie lewego zakrętu kątowego / gyrus angularis / jest przyczyną trudności w uczeniu się. Podobną koncepcję sformułował w 1965 roku N.Geschwind twierdząc, że uszkodzenie gyrus angularis może być przyczyna trudności w czytaniu w późniejszych latach zmodyfikował tą koncepcję. Kolejną próbę wyjaśnienia przyczyn trudności w uczeniu się było założenie, iż pewne obszary kory mózgowej w tym okolice gyrus angularis osiągają dojrzałość później w ontogenezie niż pozostałe. Według tej koncepcji zaburzenia w dojrzewaniu tych ośrodków powodują trudności w uczeniu się. Zwolennikami tej teorii byli N.Geshwind i A.Galaburda. Podobnie M.Money uważał,że większość trudności w czytaniu wynika z niedojrzałości określonych funkcji mózgu. W latach 80 i 90 dwudziestego wieku L.Ames opierając się na koncepcji niedojrzałości ośrodkowego układu nerwowego jako przyczynie trudności w uczeniu pisał nawet, że nie należy mówić o takiej grupie dzieci. Nie będzie dzieci z trudnościami w uczeniu się, jeśli w klasach będziemy je grupować według wieku rozwojowego a nie chronologicznego. W nieco odmienny sposób postrzegał przyczyny trudności w czytaniu, S.Orton, który wskazywał nieprawidłowości w lateralizacji -dominacji jednej półkuli nad druga - jako przyczynę trudności w uczeniu się czytania. Uważał, że dominacja jednej półkuli nad druga, dokonuje się wraz z dojrzewaniem oun w szczególności pól sensomotorycznych. Również, Delacato który rozwinął teorię hierarchicznej budowy mózgu podkreślał, że trudności w uczeniu się mogą być spowodowane zaburzeniami w specjalizacji półkul mózgowych, szczególnie w zakresie dominacji oka, ręki, nogi i mowy w obrębie kory mózgowej. Ogłoszona, przez C.Osgooda i J.Wepmana psycholingwistyczna teoria powstawania trudności w uczeniu się wskazywała na zaburzenia percepcji słuchowej, wzrokowej i związanymi z tym funkcjami języka mówionego i

3 pisanego jako przyczyny trudności w uczeniu się. W oparciu o te założenia skonstruowali Ilinois Test of Psycholinguistic Abilities / ITPA/, który mimo krytyki do dziś jest często używany w krajach anglojęzycznych do diagnozowania dzieci z trudnościami w uczeniu się. M.Kinsbourne i P.Caplan wskazywali, że przyczyna trudności w uczeniu się mogą być dysfunkcje w filtrowaniu ważnych od nieistotnych bodźców. Takie zaburzenie może uniemożliwiać selektywną uwagę lub zdolność do skupiania uwagi na jednym istotnym bodźcu i może być przyczyna trudności w uczeniu się. Kolejna próbą wyjaśnienia przyczyn trudności w uczeniu się była teoria informatyczna opierająca się na informatycznym modelu mózgu. W oparciu o ten model S.Farnham-Diggory próbował wyjaśnić trudności w uczeniu się dysfunkcjami tego systemu informatycznego. Wyniki badań H.Bircha i L.Belmount wskazywały na to, że na trudności w uczeniu się mogą mieć wpływ zaburzenia w tworzeniu się związków pomiędzy funkcjami percepcyjnymi i motorycznymi ; wzrokowo-ruchowymi i słuchoworuchowymi, co było próbą wyjaśnienia trudności w uczeniu się zaburzeniami integracji sensoryczno-motorycznej. Również M. Marshall i J. Ferguson wskazywali na zaburzenia w rozwoju integracji sensomotorycznej jako przyczyny trudności w uczeniu się czytania. N.Kephardt, ale również inni zakładał w swej teorii,że współpraca międzypółkulowa przejawiająca się koordynacją ruchową obu stron ciała ma szczególny wpływ na rozwój zdolności do uczenia się. Według N.Kephardta uczenie się to hierarchiczna budowa nabytych umiejętności podczas czynnej eksploracji środowiska przez dziecko. Trudności w uczeniu mogą wiązać się z zaburzeniami integracji motorycznej przejawiającej się obustronna koordynacją ruchową, sekwencyjnością ruchów i rozwojem reakcji równoważnych. N.Butter i B.A.Brody podkreślali również, że czytanie czy nazywanie obiektów zależne jest od integracji intersensorycznej z zakresie skojarzeń

4 wzrokowo-słuchowych i dotykowo-słuchowych. Była to kolejna teoria upatrująca przyczyn trudności w uczeniu się w zaburzeniach integracji sensoryczno-motorycznej. Frostig opracowała program stymulacji zdolności sensorycznych opierając się również na założeniu, że właściwy rozwój w zakresie dużej i małej motoryki aktywizuje rozwój percepcji wzrokowej, koordynacji wzrokowo-ruchowej orientacji przestrzennej i schematu ciała. Podkreślała wpływ zaburzonej integracji sensoryczno-motorycznej na trudności w uczeniu się. Ayres również zwróciła uwagę na związki trudności w uczeniu się i zaburzeń funkcji sensomotorycznych tak jak H.Birch, M.Frostig, C.H.Delacato, N.Kephardt, H.R.Myklebust, i inni. Jednak skupiła się w swoich badaniach głównie na integracji sensorycznej będącej pewnym aspektem funkcji sensomotorycznych. W latach siedemdziesiątych w oparciu o przegląd literatury z zakresu psychologii rozwojowej, psychologii uczenia się, neurobiologii, neurofizjologii i własne doświadczenia kliniczne dr J. Ayres sformułowała hipotezy wskazujące na implikacje funkcji psychoneurologicznych w zachowaniu i uczeniu się. Aby zweryfikować postawione hipotezy skonstruowała metody badawcze i przeprowadziła ze swoimi współpracownikami szereg badań, których wyniki zamieściła w kilkudziesięciu publikacjach. Wyniki tych badań wskazały, że istnieją czynniki mierzone za pomocą jej testów, / ale nie tylko / występujące u dzieci z trudnościami w uczeniu się lub u dzieci z dysfunkcjami ośrodkowego układu nerwowego. Wyłonione czynniki zinterpretowała jako reprezentację dysfunkcji integracji danych wejściowych z jednego lub więcej systemów sensorycznych. Proces, w którym mózg otrzymane informacje ze wszystkich zmysłów rozpoznaje, segreguje, interpretuje i łączy ze sobą i wcześniejszymi doświadczeniami odpowiadając właściwymi reakcjami na wymagania płynące ze środowiska nazwała integracją sensoryczną. J.Ayres przeprowadziła wiele badań w zakresie procesów integracji sensorycznej. W Stanach Zjednoczonych i

5 nie tylko wielu autorów prowadziło badania nad zaburzeniami integracji sensorycznej u dzieci z trudnościami w uczeniu. Przeglądu literatury w tym zakresie dokonał Z. Przyrowski /artykuł ukazał się w Biuletynie Polskiego Stowarzyszenia Terapeutów Integracji Sensorycznej w 2004r./ W Polsce właściwie nie było badań bezpośredni odnoszących się do teorii integracji sensorycznej J.Ayres do lat 90-siątych. W roku 1995 K. Wawrzyniak przeprowadził badania dotyczące związków rozwoju schematu ciała i umiejętności liczenia. Autor posłużył się do zbadania znajomości schematu ciała testem Rysunku Postaci Ludzkiej /Goodenough- Haris/. Zadaniem dziecka było narysowanie postaci ludzkiej, ocena rysunku polegała na stwierdzeniu, które ze szczegółów postaci ludzkiej występują na rysunku wykonanym przez dziecko. Wytypowano 23 elementy ludzkiego ciała. Za każdy element badany uzyskiwał 1 punkt. Do zbadania umiejętności liczenia posłużono się metodą eksperymentu badającego umiejętność liczenia sześciolatków w zakresie 10. W eksperymencie wykorzystano zadania, które miało rozwiązać każde z dzieci uzyskując maksymalnie 10 punktów. Badania zostały przeprowadzone indywidualnie na grupie 20 dzieci z normą intelektualną w wieku sześciu lat. W dwudziestoosobowej grupie dzieci zbadano zależność znajomości schematu ciała i umiejętności liczenia. Autor wyniki testu Narysuj człowieka i zadań mierzących umiejętność liczenia podzielił na trzy poziomy. Poziom niski, przeciętny i wysoki. Wyniki przedstawia wykres. W podsumowaniu Wawrzyniak pisze,że dzieci które uzyskały przeciętne wyniki w teście znajomości schematu ciał również gorzej liczyły, natomiast te które uzyskały lepsze wyniki w teście znajomości schematu ciała lepiej też liczyły. Autor wysuwa ostrożny wniosek że zgodnie z tym co pisała J.Ayres znajomość schematu ciała może mieć związek z uczeniem się liczenia.

6 J. Ayres w swej książce Sensory Integration and Learning Disorder wskazywała na różne rodzaje zaburzeń wiązane z integracja sensoryczną występujące u dzieci z trudnościami w uczeniu się /dysleksją/. Jednym z nich były zaburzenia w integracji wrażeń pochodzących z receptorów narządu przedsionkowego. Kiedy stworzyła Południowo Kalifornijski Test Oczopląsu Porotacyjnego po raz pierwszy zauważyła,że część dzieci z trudnościami w uczeniu się /dysleksją / ma zaburzenia w tym zakresie. W 1996 roku J. Affeltowicz w ramach pracy licencjackiej /pod kierunkiem Z.Przyrowskiego/ zbadała grupę 19 dzieci z dysleksją i zaburzeniami w trwaniu oczopląsu porotacyjnego będącego według J. Ayres jednym ze wskaźników prawidłowego przebiegu integracji bodźców przedsionkowych w układzie nerwowym. Do pomiaru czasu trwania oczopląsu autorka wykorzystała Południowokalifornijski Test Oczopląsu Porotacyjnego J. Ayres. Dzieci były badane indywidualnie. Wszystkie miały potwierdzona badaniami psychopedagogicznymi w Warszawskich Poradniach Psychopedagogicznych dysleksję. Dzieci były uczniami klas II szkoły podstawowej. 84% badanej grupy to chłopcy, a 16% to dziewczynki. W tej grupie dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się 57,8% miało wady wymowy, zaburzenia percepcji wzrokowej występowały u 89,4%, 100% dzieci miało zaburzenia percepcji słuchowej. 42% dzieci miało nieprawidłowy oczopląs po rotacji z czego 21% miało skrócony oczopląs po rotacji w obie strony. Autorka zestawiła te dane i okazało się,że 21% dzieci z zaburzoną percepcją słuchową ma skrócony oczopląs porotacyjny; około 20% dzieci z zaburzoną percepcją wzrokową ma skrócony oczopląs i trudności w czytaniu i 10% miało skrócony oczopląs i zaburzenia mowy. Jeśli potraktujemy dzieci ze skróconym oczopląsem jako podgrupę wówczas 100% z nich miało zaburzenia percepcji słuchowej, około 80 % miało również

7 zaburzenia percepcji wzrokowej i około 40% z tych dzieci miało zaburzenia mowy. W roku 2000 Pani Barbara Mazurkiewicz zbadała 30 dzieci w wieku 7-8 lat z normą intelektualna ze szkoły masowej nr 257 w Warszawie w zakresie wpływu przetrwałego asymetrycznego tonicznego odruchu szyjnego na rozwój koordynacji wzrokowo-ruchowej. Grupa ta była badana Developmental Test of Visual Motor Integration K. Beery i Skalą do Mierzenia Asymetrycznego Tonicznego Odruchu Szyjnego Z.Przyrowski. W badanej grupie przeszło 30% chłopców i 29% dziewcząt miało przetrwały ATOS. Wyniki poniżej normy wiekowej dla funkcji koordynacji wzrokoworuchowej uzyskało prawie 15% chłopców i 13% dziewcząt. Jeśli grupę chłopców z zaburzeniami koordynacji wzrokowo-ruchowej potraktujemy jako podgrupę /100%/ to aż 50% z nich miało zaburzenia koordynacji wzrokoworuchowej. Prawie takie same proporcje występują u dziewcząt. J. Ayers, a później kolejni badacze zaburzeń integracji sensorycznej wskazywali na występowanie przetrwałych odruchów tonicznych u dzieci z trudnościami w uczeniu się /dysleksja, dyspraksja/. W grupie dzieci z trudnościami w uczeniu się bardzo często spotykamy się z różnymi zaburzeniami mowy. W 1997 roku badania pilotażowe związków zaburzeń mowy i zaburzeń integracji sensorycznej związanych z nieprawidłową modulacją sensoryczną przejawiającą się skróconym oczopląsem porotacyjnym przedsionkowym przeprowadziła A. Zielińska. Badania dotyczyły grupy 20 dzieci z normą intelektualną i trudnościami w uczeniu się /dysleksja, dysgrafia/. Aż 58% z nich miało zaburzenia mowy i 40% miało skrócony oczopląs porotacyjny. Jeśli dzieci z trudnościami w uczeniu i zaburzeniami mowy potraktujemy jako podgrupę to około 30 % z nich ma skrócony oczopląs porotacyjny.

8 W tym numerze Integracji Sensorycznej publikujemy artykuł M.Kuwał w którym opisuje badania dotyczące ruchów oczu i trudności w czytaniu. W roku 2004 Z.Przyrowski przeprowadził pilotażowe badania wśród dzieci z dysleksją zdiagnozowanych przez psychologów Warszawskich Poradni Psychologiczno-Pedagogicznych. Badane były dzieci w wieku 8-9 lat z normą intelektualną. Zastosowane metody badawcze : 1. Skala Prone Extension do badania TOB Z. Przyrowski 2. Skala do mierzenia ATOS Z. Przyrowski 3. Test Równowagi Oczy Zamknięte J. Ayres 4. Południowo Kalifornijski Test Oczopląsu Porotacyjnego J. Ayres 5. Skala do mierzenia równowagi dynamicznej Z.Przyrowski 6. Skala do mierzenia niezależnych ruchów oczu od ruchu głowy Z.Przyrowski Skala Prone Extension Skala ta jest zmodyfikowaną i znormalizowną próbą kliniczną stosowaną w obserwacji klinicznej proponowaną przez J. Ayres. Przeznaczona do badań indywidualnych.bada stopień nasilenia Tonicznego Odruchu błędnikowego. Skala ta została opracowana w 1999 roku. Przeprowadzono nią badania na populacji 890 dzieci wybranych losowo z różnych miast polski w wieku 5-9 lat z normą intelektualna. Polega na możliwości utrzymania przez dziecko pozycji wyprostnej na brzuchu z uniesioną głową, uniesionymi i wyprostowanymi rękami i nogami przez określony czas mierzony stoperem przez badającego. Wynik surowy wyrażany jest w sekundach, wynik standartowy wyrażany jest w odchyleniu standardowym Skala do Mierzenia Asymetrycznego Tonicznego Odruchu Szyjnego Test ten jest zmodyfikowaną i znormalizowaną próbą kliniczną stosowaną w obserwacji klinicznej proponowaną przez J. Ayres. Przeznaczony do badań

9 indywidualnych. Bada stopień nasilenia Asymetrycznego Tonicznego Odruchu Szyjnego. Test ten został opracowany w 1999 roku w oparciu o doniesienia z badań C. Parmenter. Przeprowadzono nim badania na populacji 890 dzieci wybranych losowo z różnych miast polski w wieku 5-9 lat z normą intelektualną. Polega na mierzeniu stopnia ugięcia w stawie łokciowym w pozycji czworaczej przy obrotach głowy. Dziecko przyjmuje pozycję na czworakach badający kładąc ręce na policzkach badanego rotuje głowę badanego 4 razy. Mierzy stopień ugięcia łokcia po stronie przeciwnej do tej w którą zwrócona jest twarz dziecka. Ocena dokonywana jest wg kryteriów stopnia ugięcia łokcia. Południowo Kalifornijski Test Oczopląsu Porotacyjnego Test opublikowany przez Western Psychological Services w USA w Instrukcja i sposób badania przetłumaczona przez Z. Przyrowskiego. Test ten przeznaczony jest do indywidualnych badań. Dostarcza standartowych procedur mierzenia i porównywania z normą jednego z typów oczoplasu. Wyniki badania pozwalają na ocenę niektórych aspektów procesów integracyjnych dokonujących się w mózgu. Podczas testu dziecko siedzi ze skrzyżowanymi nogami i ustawiona pod kontem 30 stopni głową na specjalnej dece rotacyjnej. Badający obraca je 10 razy przez 20 sekund najpierw w lewą stronę następnie po krótkiej przerwie w prawą stronę. Po zatrzymaniu terapeuta mierzy czas trwania oczopląsu występującego u dziecka. Następnie porównuje je z wynikami standartowymi. Wyniki standartowe dotyczą dzieci i dorosłych bez wyraźnie wskazanych granic wiekowych jedynie z podziałem na chłopców i dziewczynki. Skala do mierzenia równowagi dynamicznej Służy do badania zdolności do utrzymania równowagi podczas ruchu. Dziecko ma za zadanie poruszać się wzdłuż wytyczonej linii stopa za stopą do przodu i

10 do tyłu, najpierw z oczami otwartymi a potem zamkniętymi. Ręce opuszczone swobodnie wzdłuż tułowia. Zdolność do utrzymania równowagi określana jest z pomocą trzystopniowej skali niezależnie dla zadania z oczami otwartymi i oczami zamkniętymi. 3 punkty potrafi wykonać zadanie bez wyraźnej utraty równowagi idąc stopa za stopą 2 punkty potrafi wykonać zadanie z drobnymi ruchami tułowia i rąk podtrzymującymi równowagę, nie dotyka palcami pięt, nie używa stóp naprzemiennie 1 punkt wykonuje zadanie z dużymi,wyraźnymi ruchami tułowia i rąk podtrzymującymi równowagę, niezdolny do chodzenia stopa za stopą Skala do mierzenia niezależnych ruchów oczu od ruchu głowy Opracowana przez autora na podstawie prób klinicznych opisywanych przez J.Ayres służących do badania zaburzeń integracji sensorycznej. W skali tej dziecko śledzi oczami poruszany przez badającego /w odległości 30cm od oczu dziecka/ wskaźnik. Badający wykonuje po dwa ruchy wskaźnikiem w płaszczyźnie wertykalnej, horyzontalnej i kreśląc koło. Ocena jest sumą punktów uzyskanych przy ruchach w określonych płaszczyznach według trzystopniowej skali 3 punkty- brak ruchów głowy podczas śledzenia wskaźnika 2 punkty niewielkie ruchy tylko w krańcowych punktach ruchu wskaźnika 1 punkt wyraźne ruchy głowy Przeprowadzono badania Skalą do Mierzenia ATOS dzieci z trudnościami w uczeniu się w wieku 8-9 lat i uzyskano następujące wyniki

11 8 dzieci uzyskało maksymalny wynik co oznacza,że nie mają przetrwałego ATOS. 13 dzieci uzyskało wyniki świadczące o różnym nasileniu przetrwania Stopień przetrwania ATOS u dzieci z trudnościami w uczeniu się tego odruchu. Takie wyniki mogą sugerować,że wśród dzieci z trudnościami w uczeniu są takie u których obserwujemy przetrwały ATOS z różnym nasileniem jak i takie u których nie obserwuje się objawów przetrwałego ATOS. 32% dzieci z trudnościami w uczeniu się w badanej grupie nie miało oznak przetrwałego ATOS natomiast 62% prezentowało różne nasilenie ATOS. Przetrwały ATOS jest wskaźnikiem zaburzonej integracji sensorycznej według J.Ayres. Kolejne badania dotyczyły dzieci z trudnościami w uczeniu się i czasu oczopląsu porotacyjnego. Zbadano dzieci w wieku 9-10 lat z trudnościami w uczeniu się /bez żadnych zaburzeń neurologicznych / i uzyskano następujące wyniki

12 Czas trwania oczoplasu udzieci z trudnościami w uczeniu się Po przeliczeniu na punkty standardowe okazało się,że spośród tej grupy 38% chłopców miało skrócony oczopląs, 24% miało w normie czas oczopląsu, 4% miało wydłużony i 34% dzieci nie miało wcale oczopląsu. Oznacza to że aż 76% chłopców miało nieprawidłowy oczopląs porotacyjny, a jedynie 24% badanej grupy nie miało zaburzeń w tym zakresie. Nieprawidłowy oczopląs porotacyjny jest wskaźnikiem zaburzonej integracji sensorycznej według J.Ayres. Przeprowadzono również badania pilotażowe dzieci z trudnościami w uczeniu się w wieku 8-9 lat z normą intelektualną bez żadnych zaburzeń ortopedycznych w zakresie utrzymania równowagi z oczami zamkniętymi na jednej nodze i uzyskano następujące wyniki

13 Czas utrzymania równowagi z oczami zamkniętymi Po przeliczeniu na punkty standardowe okazało się,że na 21 zbadanych dzieci 62% uzyskała wyniki w normie a 38% dzieci uzyskało wyniki poniżej normy. Zaburzenia w równowadze statycznej to wskaźnik zaburzonej integracji sensorycznej według J.Ayres. Przeprowadzono badania 21 dzieci w wieku8-9 lat w normie intelektualnej i z trudnościami w uczeniu się bez żadnych oznak uszkodzeń neurologicznych i skolioz /skolioza ma istotny wpływ na przyjęcie tej pozycji/ w zakresie czasu utrzymania pozycji wyprostnej na brzuchu / jest to wskaźnikiem empirycznym występowania Tonicznego Odruchu Błędnikowego/.

14 Czas utrzymania pozycji wyprostnej Przeciętny czas utrzymania tej pozycji dla dzieci 8 letnich to 30 sekund. Przyjęto, że utrzymanie tej pozycji poniżej tego czasu jest wskaźnikiem przetrwania TOB /w różnym stopniu/. Z analizy wynika że 57% dzieci z badanej grupy ma problemy z utrzymaniem tej pozycji. Trudności w utrzymaniu pozycji wyprostnej są wskaźnikiem zaburzeń integracji sensorycznej według J.Ayres. Podsumowanie Zacytowane badania są oczywiście przeprowadzone na zbyt małych grupach by wyciągać szersze wnioski. Jednak wyniki są obiecujące i mieszczą się w kręgu hipotez i badań J. Ayres i jej następców wskazujących,że zaburzenia integracji sensorycznej mogą mieć wpływ na pojawianie się specyficznych trudności w uczeniu. Badania te są jednocześnie zachętą sugestią podejmowania poszukiwań w tym zakresie. Poszukiwań,które dawałyby narzędzia badawcze i pozwalały budować właściwe programy terapii dla tej grupy dzieci.

Wykorzystanie integracji sensorycznej w usprawnianiu zaburzeń rozwojowych.

Wykorzystanie integracji sensorycznej w usprawnianiu zaburzeń rozwojowych. Wykorzystanie integracji sensorycznej w usprawnianiu zaburzeń rozwojowych. Termin integracja sensoryczna po raz pierwszy został użyty przez Ch. Sherringtona w 1902 roku w Anglii. Nowe znaczenie temu terminowi

Bardziej szczegółowo

INTEGRACJA SENSORYCZNA JAKO METODA

INTEGRACJA SENSORYCZNA JAKO METODA INTEGRACJA SENSORYCZNA JAKO METODA WSPOMAGAJĄCA TERAPIĘ PEDAGOGICZNĄ UCZNIÓW Z DYSLEKSJĄ WARSZTAT MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA DYSLEKSJA JAKO ZABURZENIE NEUROROZWOJOWE PRZYCZYNY SKUTKI POMOC GDAŃSK 18-19

Bardziej szczegółowo

DYSPRAKSJA CO TO TAKIEGO?

DYSPRAKSJA CO TO TAKIEGO? DYSPRAKSJA CO TO TAKIEGO? Co to jest dyspraksja? Dyspraksja jest zwykle postrzegana jako ograniczenie lub niedorozwój organizacji/ koordynacji ruchu. Związane z nim mogą być problemy z wypowiadaniem się,

Bardziej szczegółowo

Znaczenie zaburzeń przetwarzania sensorycznego w diagnozie i terapii dziecka z dysfunkcjami rozwojowymi i trudnościami szkolnymi

Znaczenie zaburzeń przetwarzania sensorycznego w diagnozie i terapii dziecka z dysfunkcjami rozwojowymi i trudnościami szkolnymi Znaczenie zaburzeń przetwarzania sensorycznego w diagnozie i terapii dziecka z dysfunkcjami rozwojowymi i trudnościami szkolnymi Agnieszka Zdzienicka Chyła LUBLIN 27.11.2018r O teorii integracji sensorycznej

Bardziej szczegółowo

Polskie Stowarzyszenie Terapeutów Integracji Sensorycznej

Polskie Stowarzyszenie Terapeutów Integracji Sensorycznej Raport z Ogólnopolskiego Dnia Bezpłatnych Konsultacji z zakresu (SI) 1 Marta Wiśniewska, dr n. hum. w zakresie pedagogiki prezes PSTIS W dniu 8 grudnia 2012 roku odbył się Ogólnopolski Dzień Bezpłatnych

Bardziej szczegółowo

1. Od kiedy istnieje termin integracja sensoryczna i kto jest twórcą teorii integracji sensorycznej?

1. Od kiedy istnieje termin integracja sensoryczna i kto jest twórcą teorii integracji sensorycznej? I. POCZĄTKI BADAŃ NAD INTEGRACJĄ SENSORYCZNĄ 1. Od kiedy istnieje termin integracja sensoryczna i kto jest twórcą teorii integracji sensorycznej? Termin integracja sensoryczna został po raz pierwszy wprowadzony

Bardziej szczegółowo

Przyczyny specyficznych trudności w nauce czytania i pisania ze szczególnym uwzględnieniem rozpoznawania ryzyka dysleksji

Przyczyny specyficznych trudności w nauce czytania i pisania ze szczególnym uwzględnieniem rozpoznawania ryzyka dysleksji Przyczyny specyficznych trudności w nauce czytania i pisania ze szczególnym uwzględnieniem rozpoznawania ryzyka dysleksji Dr Teresa Opolska Polskie Towarzystwo Dysleksji Fakty i kontrowersje wokół dysleksji

Bardziej szczegółowo

Pomoc, jaką zespół wczesnego wspomagania świadczy dziecku i jego rodzinie, jest bezpłatna.

Pomoc, jaką zespół wczesnego wspomagania świadczy dziecku i jego rodzinie, jest bezpłatna. Czym jest wczesne wspomaganie rozwoju dziecka? Wczesne wspomaganie rozwoju obejmuje wszelkie formy wspomagania rozwoju dziecka niepełnosprawnego oraz udzielania psychopedagogicznego wsparcia jego rodzinie.

Bardziej szczegółowo

Żabno, dnia r.

Żabno, dnia r. Żabno, dnia 07.03.2014r. EUROPEJSKI DZIEŃ LOGOPEDY PPPP W TARNOWIE, FILIA ŻABNO NIEDOSŁUCH LUB GŁUCHOTA UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE ALALIA ALALIA PROLONGATA NIEDOKSZTAŁCENIE MOWY O TYPIE AFAZJI AFAZJA (DYZFAZJA)

Bardziej szczegółowo

Praktyczne zastosowanie Gimnastyki Mózgu.

Praktyczne zastosowanie Gimnastyki Mózgu. Praktyczne zastosowanie Gimnastyki Mózgu. Kinezjologia Edukacyjna, której twórcą jest dr Paul Dennison, jest metodą wspierania naturalnego rozwoju człowieka, bez względu na jego wiek, poprzez ćwiczenia

Bardziej szczegółowo

Kinezjologia Edukacyjna metoda Dennisona

Kinezjologia Edukacyjna metoda Dennisona Kinezjologia Edukacyjna metoda Dennisona Kinezjologia zajmuje się badaniem ruchu ciała ludzkiego. Dr Paul Dennison (amerykański pedagog, walczący z własną dysleksją) opracował metodę mającą na celu zintegrowanie

Bardziej szczegółowo

Wyniki badań przesiewowych autorskiego projektu terapeutów Gabinetu Edukacyjno Terapeutycznego Dobry Start. część I diagnoza pedagogiczna

Wyniki badań przesiewowych autorskiego projektu terapeutów Gabinetu Edukacyjno Terapeutycznego Dobry Start. część I diagnoza pedagogiczna Wyniki badań przesiewowych autorskiego projektu terapeutów Gabinetu Edukacyjno Terapeutycznego Dobry Start ul. 11 listopada 9a, 05-825 Grodzisk Maz. Zapobiegamy niepowodzeniom szkolnym część I diagnoza

Bardziej szczegółowo

Asymetria funkcjonalna mózgu w badaniach inteligencji i procesów poznawczych dzieci i młodzieży z niedosłuchem.

Asymetria funkcjonalna mózgu w badaniach inteligencji i procesów poznawczych dzieci i młodzieży z niedosłuchem. UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU Grażyna Gwizda Asymetria funkcjonalna mózgu w badaniach inteligencji i procesów poznawczych dzieci i młodzieży z niedosłuchem. Streszczenie rozprawy

Bardziej szczegółowo

poradnik Pedagogiczno Terapeutyczny dla Rodziców Szkoły Podstawowej z Oddziałami Integracyjnymi Nr 342 im. J. M. Szancera w Warszawie

poradnik Pedagogiczno Terapeutyczny dla Rodziców Szkoły Podstawowej z Oddziałami Integracyjnymi Nr 342 im. J. M. Szancera w Warszawie poradnik Pedagogiczno Terapeutyczny dla Rodziców Szkoły Podstawowej z Oddziałami Integracyjnymi Nr 342 im. J. M. Szancera w Warszawie Nr 1/2017 /październik, listopad, grudzień/ EUROPEJSKI TYDZIEŃ ŚWIADOMOŚCI

Bardziej szczegółowo

Blok: Terapia i wspieranie rozwoju dzieci i młodzieży Metoda SI we wspomaganiu rozwoju. Wprowadzenie do zagadnienia.

Blok: Terapia i wspieranie rozwoju dzieci i młodzieży Metoda SI we wspomaganiu rozwoju. Wprowadzenie do zagadnienia. Blok: Terapia i wspieranie rozwoju dzieci i młodzieży Metoda SI we wspomaganiu rozwoju. Wprowadzenie do zagadnienia. Magdalena Charbicka terapeuta integracji sensorycznej, oligofrenopedagog, terapeuta

Bardziej szczegółowo

SZKOŁA TERAPII RĘKI DIAGNOZA I TERAPIA RĘKI, SPRAWNOŚCI MANUALNYCH ORAZ GRAFOMOTORYCZNYCH ORGANIZATORZY KURSU:

SZKOŁA TERAPII RĘKI DIAGNOZA I TERAPIA RĘKI, SPRAWNOŚCI MANUALNYCH ORAZ GRAFOMOTORYCZNYCH ORGANIZATORZY KURSU: ORGANIZATORZY KURSU: SZKOŁA TERAPII RĘKI DIAGNOZA I TERAPIA RĘKI, SPRAWNOŚCI MANUALNYCH ORAZ GRAFOMOTORYCZNYCH Program autorski Copyright 2013 Agnieszka Rosa Dzień/ godziny zajęć Osoba prowadząca Program:

Bardziej szczegółowo

Małgorzata Spendel Regionalny Ośrodek Metodyczno-Edukacyjny Metis Katowice

Małgorzata Spendel Regionalny Ośrodek Metodyczno-Edukacyjny Metis Katowice SPECJALNE POTRZEBY EDUKACYJNE DZIECI I MŁODZIEŻY Małgorzata Spendel Regionalny Ośrodek Metodyczno-Edukacyjny Metis Katowice Specjalne potrzeby edukacyjne - SPE Specjalne potrzeby edukacyjne to takie potrzeby,

Bardziej szczegółowo

Mózgowe porażenie dziecięce - postepowanie rehabilitacyjne BEATA TARNACKA

Mózgowe porażenie dziecięce - postepowanie rehabilitacyjne BEATA TARNACKA Mózgowe porażenie dziecięce - postepowanie rehabilitacyjne BEATA TARNACKA Podziały Patofizjologiczna: spastyczność, atetoza, ataksja, atonia, drżenie Topograficzna: monoplegia, paraplegia, hemiplegia,

Bardziej szczegółowo

Przeznaczenie metody Metoda Integracji Sensorycznej jest wykorzystywana w pracy z dziećmi: z autyzmem z Zespołem Aspergera

Przeznaczenie metody Metoda Integracji Sensorycznej jest wykorzystywana w pracy z dziećmi: z autyzmem z Zespołem Aspergera Metoda Integracji Sensorycznej (SI) jest to nowoczesna i bardzo skuteczna forma diagnozy i terapii dzieci. Integracja Sensoryczna opiera się na neurofizjologicznych podstawach klinicznej obserwacji i standaryzowanych

Bardziej szczegółowo

Co to jest integracja sensoryczna?

Co to jest integracja sensoryczna? 15 Co to jest integracja sensoryczna? Termin integracja pochodzi od łacińskiego słowa integratio i oznacza składanie całości. Integracja w układzie nerwowym polega na tym, że komórka nerwowa (neuron) położona

Bardziej szczegółowo

SI cóż to takiego? mgr Barbara Głąb surdopedagog, terapeuta SI PPP Wodzisław Śl.

SI cóż to takiego? mgr Barbara Głąb surdopedagog, terapeuta SI PPP Wodzisław Śl. mgr Barbara Głąb surdopedagog, terapeuta SI PPP Wodzisław Śl. SI cóż to takiego? W ostatnich latach wielką popularnością cieszą się sale przystosowane do prowadzenia terapii metodą integracji sensorycznej

Bardziej szczegółowo

ZWIĄZEK DYSLEKSJI Z WADAMI WIDZENIA. TERESA MAZUR

ZWIĄZEK DYSLEKSJI Z WADAMI WIDZENIA. TERESA MAZUR ZWIĄZEK DYSLEKSJI Z WADAMI WIDZENIA. TERESA MAZUR WSTĘP Widzenie to proces zachodzący w mózgu dzięki pracy skomplikowanego układu wzrokowego. Tylko prawidłowy rozwój tego układu pozwala nam w pełni korzystać

Bardziej szczegółowo

Systemy odbioru i przetwarzania informacji cechuje: wieloetapowość (odbiór informacji przez receptory, dekodowanie,kodowanie)

Systemy odbioru i przetwarzania informacji cechuje: wieloetapowość (odbiór informacji przez receptory, dekodowanie,kodowanie) Systemy odbioru i przetwarzania informacji cechuje: wieloetapowość (odbiór informacji przez receptory, dekodowanie,kodowanie) specjalizacja strukturalna i funkcjonalna ze względu na rodzaj bodźca oraz

Bardziej szczegółowo

KINEZJOLOGIA EDUKACYJNA. jako metoda pracy z dziećmi z dysfunkcjami rozwojowymi

KINEZJOLOGIA EDUKACYJNA. jako metoda pracy z dziećmi z dysfunkcjami rozwojowymi KINEZJOLOGIA EDUKACYJNA jako metoda pracy z dziećmi z dysfunkcjami rozwojowymi Autorzy Kinezjologii Edukacyjnej Paul Dennison dyslektyk, z wadą wymowy, wadą wzroku Gail Dennison tancerka, choreograf Chcieli

Bardziej szczegółowo

Tomasz Senderek. Poziom integracji sensorycznej uczniów z wadami postawy a ich funkcjonowanie szkolne

Tomasz Senderek. Poziom integracji sensorycznej uczniów z wadami postawy a ich funkcjonowanie szkolne UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE WYDZIAŁ PIELĘGNIARSTWA I NAUK O ZDROWIU Tomasz Senderek Poziom integracji sensorycznej uczniów z wadami postawy a ich funkcjonowanie szkolne Rozprawa doktorska streszczenie

Bardziej szczegółowo

Umiejętności szkolne i ich wykorzystanie w podstawie funkcjonowania sensomotorycznego. Opracowała mgr Dorota Rudzińska-Friedel

Umiejętności szkolne i ich wykorzystanie w podstawie funkcjonowania sensomotorycznego. Opracowała mgr Dorota Rudzińska-Friedel Umiejętności szkolne i ich wykorzystanie w podstawie funkcjonowania sensomotorycznego Opracowała mgr Dorota Rudzińska-Friedel OGÓLNE Umiejętność, które wykorzystujemy we wszelkiego typu działaniach SAMOREGULACJI

Bardziej szczegółowo

Temat: Rozwijanie orientacji przestrzennej, schematu ciała i lateralizacji.

Temat: Rozwijanie orientacji przestrzennej, schematu ciała i lateralizacji. SCENARIUSZ ZAJĘĆ TERAPII INTEGRACJI SENSORYCZNEJ Temat: Rozwijanie orientacji przestrzennej, schematu ciała i lateralizacji. Cel główny: - poprawa jakości przesyłania i organizacji informacji odbieranych

Bardziej szczegółowo

GMFM. Nazwisko dziecka:...id #:... I II III IV V Daty ocen : 1.../.../ /.../ /.../ /.../...

GMFM. Nazwisko dziecka:...id #:... I II III IV V Daty ocen : 1.../.../ /.../ /.../ /.../... GMFM Physiotherapy&Medicine Nazwisko dziecka:...id #:... Data ur.:...gmfcs Poziom: I II III IV V Daty ocen : 1..../.../... 2..../.../... 3..../.../... 4..../.../.... Nazwisko oceniającego:... Warunki badania

Bardziej szczegółowo

PERCEPCJA WZROKOWA- ROZWÓJ I ZABURZENIA FUNKCJI WZROKOWYCH.

PERCEPCJA WZROKOWA- ROZWÓJ I ZABURZENIA FUNKCJI WZROKOWYCH. PERCEPCJA WZROKOWA- ROZWÓJ I ZABURZENIA FUNKCJI WZROKOWYCH. Spostrzeganie wzrokowe- to zdolność do rozpoznawania i różnicowania bodźców wzrokowych oraz ich interpretowania w oparciu o dotychczasowe doświadczenia.

Bardziej szczegółowo

Mózg ludzki stanowi częśd ośrodkowego układu nerwowego. Jego główną funkcją jest sterowanie wszystkimi procesami zachodzącymi w organizmie.

Mózg ludzki stanowi częśd ośrodkowego układu nerwowego. Jego główną funkcją jest sterowanie wszystkimi procesami zachodzącymi w organizmie. Mózg ludzki stanowi częśd ośrodkowego układu nerwowego. Jego główną funkcją jest sterowanie wszystkimi procesami zachodzącymi w organizmie. Mózg nie jest symetryczny ani pod względem strukturalnym, ani

Bardziej szczegółowo

Program terapii i edukacji dzieci z autyzmem TEACCH Treatment and Education of Autistic Communication Handicapped Children

Program terapii i edukacji dzieci z autyzmem TEACCH Treatment and Education of Autistic Communication Handicapped Children Program terapii i edukacji dzieci z autyzmem TEACCH Treatment and Education of Autistic Communication Handicapped Children Elementy programu TEACCH w pracy z uczniem z umiarkowaną lub znaczną niepełnosprawnością

Bardziej szczegółowo

Tematyka i terminy realizacji:

Tematyka i terminy realizacji: OPZ załącznik nr 1 Przygotowanie i przeprowadzenie wykładów oraz ćwiczeń audytoryjnych i laboratoryjnych w ramach Kursu kwalifikacyjnego z zakresu zajęć edukacyjnych Terapia pedagogiczna - 3 zadania. Tematyka

Bardziej szczegółowo

PODSTAWY USPRAWNIANIA NEUROROZWOJOWEGO WEDŁUG BERTY I KARELA BOBATHÓW

PODSTAWY USPRAWNIANIA NEUROROZWOJOWEGO WEDŁUG BERTY I KARELA BOBATHÓW AKADEMIA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO im. Jerzego Kukuczki w Katowicach Małgorzata Matyja, Małgorzata Domagalska PODSTAWY USPRAWNIANIA NEUROROZWOJOWEGO WEDŁUG BERTY I KARELA BOBATHÓW Katowice 2011 A kadem ia

Bardziej szczegółowo

Dysleksja rozwojowa CO WARTO WIEDZIEĆ O DYSLEKSJI ROZWOJOWEJ?

Dysleksja rozwojowa CO WARTO WIEDZIEĆ O DYSLEKSJI ROZWOJOWEJ? Dysleksja rozwojowa CO WARTO WIEDZIEĆ O DYSLEKSJI ROZWOJOWEJ? TERMINOLOGIA 1. Szersze znaczenie terminu dysleksja rozwojowa - specyficzne trudności w czytaniu, pisaniu, liczeniu u dzieci o prawidłowym

Bardziej szczegółowo

Zaburzenia percepcyjne

Zaburzenia percepcyjne Zaburzenia percepcyjne w zespole mózgowego porażenia dziecięcego Zbigniew Przyrowski Mózgowe porażenie dziecięce jest zespołem różnorodnych objawów zaburzeń nie tyko ruchowych ale również percepcyjnych.

Bardziej szczegółowo

Zaburzenia integracji sensorycznej

Zaburzenia integracji sensorycznej Zaburzenia integracji sensorycznej Czym jest integracja sensoryczna? To zdolność dziecka do odczuwania, rozumienia i organizowania informacji dostarczanych przez zmysły z otoczenia i własnego ciała. Pozwala

Bardziej szczegółowo

Orzecznictwo w procesie diagnozy FASD

Orzecznictwo w procesie diagnozy FASD Orzecznictwo w procesie diagnozy FASD Barbara Woszczyna Tomaszowice 2015r. Według brytyjskiego raportu Warnocka, około 20% populacji uczniów to dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (Children with

Bardziej szczegółowo

Moduł I. Problemy rozwoju i samorealizacji człowieka 40 godz. (10 wykłady, 10 ćwiczenia audytoryjne, 20 ćwiczeń laboratoryjne).

Moduł I. Problemy rozwoju i samorealizacji człowieka 40 godz. (10 wykłady, 10 ćwiczenia audytoryjne, 20 ćwiczeń laboratoryjne). OPZ załącznik nr 1 Przygotowanie i przeprowadzenie wykładów oraz ćwiczeń audytoryjnych i laboratoryjnych w ramach Kursu kwalifikacyjnego z zakresu terapii pedagogicznej - 5 zadań. Tematyka i terminy realizacji:

Bardziej szczegółowo

ANALIZA GŁOSKOWA umiejętność rozkładania słów na poszczególne elementy składowe głoski, które odpowiadają fonemom (najmniejszym cząstkom języka).

ANALIZA GŁOSKOWA umiejętność rozkładania słów na poszczególne elementy składowe głoski, które odpowiadają fonemom (najmniejszym cząstkom języka). A ANALIZA I SYNTEZA ogół czynności dokonywania rozkładu całości na poszczególne elementy składowe oraz scalania tych elementów w całość. Czynności te dotyczą też procesów poznawczych, analizy i syntezy

Bardziej szczegółowo

Moduł IIIb. Rozpoznawanie ryzyka występowania specyficznych trudności w uczeniu się. Wg materiałów prof. Marty Bogdanowicz

Moduł IIIb. Rozpoznawanie ryzyka występowania specyficznych trudności w uczeniu się. Wg materiałów prof. Marty Bogdanowicz Moduł IIIb Rozpoznawanie ryzyka występowania specyficznych trudności w uczeniu się Wg materiałów prof. Marty Bogdanowicz (prezentacja wykorzystana na kursie e-learningowym nt. Rozpoznawanie ryzyka dysleksji

Bardziej szczegółowo

Dyskalkulia rozwojowa. Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Zabrzu

Dyskalkulia rozwojowa. Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Zabrzu Dyskalkulia rozwojowa Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Zabrzu WYJAŚNIENIA TERMINOLOGICZNE z greckiego dys = nie, źle; z łacińskiego calculo = liczę; Dyskalkulia rozwojowa jest strukturalnym zaburzeniem

Bardziej szczegółowo

www.prototo.pl MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO

www.prototo.pl MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO Wszystkie materiały tworzone i przekazywane przez Wykładowców NPDN PROTOTO są chronione prawem autorskim i przeznaczone wyłącznie do użytku prywatnego. MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO OLIGOFRENOPEDAGOGIKA

Bardziej szczegółowo

JAK POMÓC DZIECKU ZE SPECYFICZNYMI TRUDNOŚCIAMI W NAUCE? Część I - Terminologia

JAK POMÓC DZIECKU ZE SPECYFICZNYMI TRUDNOŚCIAMI W NAUCE? Część I - Terminologia JAK POMÓC DZIECKU ZE SPECYFICZNYMI TRUDNOŚCIAMI W NAUCE? Część I - Terminologia Nabycie umiejętności sprawnego czytania, pisania i liczenia w pierwszych latach nauki szkolnej jest warunkiem koniecznym

Bardziej szczegółowo

Trzy kroki koncepcji Wspierania rozwoju przez Trening Globalny. Opracowała mgr Dorota Rudzińska-Friedel

Trzy kroki koncepcji Wspierania rozwoju przez Trening Globalny. Opracowała mgr Dorota Rudzińska-Friedel Trzy kroki koncepcji Wspierania rozwoju przez Trening Globalny Opracowała mgr Dorota Rudzińska-Friedel Dziecko jako PODMIOT INDYWIDUALIZACJA PROCESU WSPIERANIA ROZWOJU TRENINGU GLOBALNEGO Wieloletnie doświadczenia

Bardziej szczegółowo

ROZWÓJ PSYCHORUCHOWY DZIECI Z NF1. dr n. med. Magdalena Trzcińska Szpital Uniwersytecki nr 1 w Bydgoszczy Poradnia Psychologiczna

ROZWÓJ PSYCHORUCHOWY DZIECI Z NF1. dr n. med. Magdalena Trzcińska Szpital Uniwersytecki nr 1 w Bydgoszczy Poradnia Psychologiczna ROZWÓJ PSYCHORUCHOWY DZIECI Z NF1 dr n. med. Magdalena Trzcińska Szpital Uniwersytecki nr 1 w Bydgoszczy Poradnia Psychologiczna EPIDEMIOLOGIA DYSFUNKCJI POZNAWCZYCH U DZIECI Z NF1 Dysfunkcje poznawcze

Bardziej szczegółowo

S Y L A B U S. Druk DNiSS nr 11D

S Y L A B U S. Druk DNiSS nr 11D S Y L A B U S Druk DNiSS nr 11D NAZWA PRZEDMIOTU: Teoretyczne i metodyczne podstawy pedagogiki wczesnoszkolnej Kod przedmiotu: Rodzaj przedmiotu: obowiązkowy Wydział: Wydział Humanistyczno - Społeczny

Bardziej szczegółowo

Nabycie umiejętności graficznych wymaga rozwoju umiejętności motorycznych, koordynacji wzrokowo-ruchowej i samoregulacji. NPDN PROTOTO - J.

Nabycie umiejętności graficznych wymaga rozwoju umiejętności motorycznych, koordynacji wzrokowo-ruchowej i samoregulacji. NPDN PROTOTO - J. Nabycie umiejętności graficznych wymaga rozwoju umiejętności motorycznych, koordynacji wzrokowo-ruchowej i samoregulacji. KOORDYNACJA WZROKOWO - RUCHOWA Zdolność osoby do koordynowania informacji przekazanych

Bardziej szczegółowo

OŚRODEK ODDZIAŁ DZIENNY CZYNNY OD PONIEDZIAŁKU DO PIĄTKU W GODZINACH 8.00-18.00 Rejestracja tel. 14 627 10 22

OŚRODEK ODDZIAŁ DZIENNY CZYNNY OD PONIEDZIAŁKU DO PIĄTKU W GODZINACH 8.00-18.00 Rejestracja tel. 14 627 10 22 OŚRODEK ODDZIAŁ DZIENNY CZYNNY OD PONIEDZIAŁKU DO PIĄTKU W GODZINACH 8.00-18.00 Rejestracja tel. 14 627 10 22 Ośrodek realizuje świadczenia medyczne na rzecz dzieci zagrożonych nieprawidłowym rozwojem

Bardziej szczegółowo

DOJRZAŁOŚĆ SZKOLNA DZIECI PIĘCIO I SZEŚCIOLETNICH ORAZ JEJ DIAGNOZA

DOJRZAŁOŚĆ SZKOLNA DZIECI PIĘCIO I SZEŚCIOLETNICH ORAZ JEJ DIAGNOZA Literka.pl DOJRZAŁOŚĆ SZKOLNA DZIECI PIĘCIO I SZEŚCIOLETNICH ORAZ JEJ DIAGNOZA Data dodania: 2009-12-22 13:02:40 Warszawski Oddział Polskiego Towarzystwa Dysleksji oraz Centrum Wspomagania Rozwoju Osobowości

Bardziej szczegółowo

DYSLEKSJA PORADY DLA RODZICÓW

DYSLEKSJA PORADY DLA RODZICÓW DYSLEKSJA PORADY DLA RODZICÓW CO TO JEST DYSLEKSJA? Dysleksja rozwojowa jest to zespół zaburzeń występujących w procesie uczenia się, czytania i pisania u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym. U podstaw

Bardziej szczegółowo

DIAGNOZA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI INTELEKTUALNEJ

DIAGNOZA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI INTELEKTUALNEJ DIAGNOZA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI INTELEKTUALNEJ 1. Wyróżniamy dwa rodzaje diagnozy ze względu na cel: A. diagnoza dla selekcji = diagnoza negatywna (określająca defekty i dysfunkcje) jej celem jest stwierdzenie

Bardziej szczegółowo

Wstęp. Przedmowa. 2o Psychologia rozwoju człowieka 63

Wstęp. Przedmowa. 2o Psychologia rozwoju człowieka 63 Wstęp Przedmowa n 1. Cele, założenia i zastosowanie psychologii 13 1.1. Analiza zachowania i doznawania jako zadanie psychologii 14 1.2. Psychologia jako dziedzina badań 16 1.2.1. Cele badań naukowych

Bardziej szczegółowo

Przedmowa do wydania czwartego prof. Brian Neville / 11. Fragmenty przedmowy do wydania drugiego dr Mary D. Sheridan / 13

Przedmowa do wydania czwartego prof. Brian Neville / 11. Fragmenty przedmowy do wydania drugiego dr Mary D. Sheridan / 13 Spis treści Przedmowa do wydania czwartego prof. Brian Neville / 11 Fragmenty przedmowy do wydania drugiego dr Mary D. Sheridan / 13 Wstęp / 15 Podziękowania / 21 R OZDZIAŁ 1 Obraz kliniczny a leczenie

Bardziej szczegółowo

INTERWENCJA TERAPEUTYCZNA W PRZYPADKU OPÓŹNIONEGO ROZWOJU MOWY U DZIECKA W WIEKU PRZEDSZKOLNYM

INTERWENCJA TERAPEUTYCZNA W PRZYPADKU OPÓŹNIONEGO ROZWOJU MOWY U DZIECKA W WIEKU PRZEDSZKOLNYM INTERWENCJA TERAPEUTYCZNA W PRZYPADKU OPÓŹNIONEGO ROZWOJU MOWY U DZIECKA W WIEKU PRZEDSZKOLNYM OPÓŹNIONY ROZWÓJ MOWY zjawisko dotyczące wolniejszego wykształcenia się zdolności percepcyjnych lub/i ekspresyjnych

Bardziej szczegółowo

SPECYFICZNE TRUDNOŚCI W UCZENIU SIĘ MATEMATYKI DYSKALKULIA

SPECYFICZNE TRUDNOŚCI W UCZENIU SIĘ MATEMATYKI DYSKALKULIA SPECYFICZNE TRUDNOŚCI W UCZENIU SIĘ MATEMATYKI DYSKALKULIA DEFINICJA DYSKALKULII Dyskalkulia rozwojowa jest strukturalnym zaburzeniem zdolności matematycznych, mającym swe źródło w genetycznych lub wrodzonych

Bardziej szczegółowo

Specyficzne wymagania diagnozy dzieci wielojęzycznych i odmiennych kulturowo

Specyficzne wymagania diagnozy dzieci wielojęzycznych i odmiennych kulturowo Specyficzne wymagania diagnozy dzieci wielojęzycznych i odmiennych kulturowo Diana Fecenec Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego Ośrodek Rozwoju Edukacji Warszawa, 22-23.05.2013

Bardziej szczegółowo

Rodzina Neutralnych Kulturowo Testów Inteligencji CFT

Rodzina Neutralnych Kulturowo Testów Inteligencji CFT Rodzina Neutralnych Kulturowo Testów Inteligencji CFT Rodzina testów CFT Rodzina testów CFT (Culture Fair Intelligence Test) obejmuje grupę narzędzi służących do badania inteligencji ogólnej. Poszczególne

Bardziej szczegółowo

PROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH LOGOPEDIA OGÓLNA

PROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH LOGOPEDIA OGÓLNA PROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH LOGOPEDIA OGÓLNA Cel studiów: Celem studiów jest przygotowanie słuchaczy do zawodu logopedy terapeuty z zakresu diagnozy, terapii mowy i wymowy pracującego z dziećmi, młodzieżą

Bardziej szczegółowo

SZKOŁA TERAPII RĘKI. Program autorski Szkoła Terapii Ręki 2013 Agnieszka Rosa. Program: Program. Częśd I Terapia ręki- wspomaganie funkcji pisania 29

SZKOŁA TERAPII RĘKI. Program autorski Szkoła Terapii Ręki 2013 Agnieszka Rosa. Program: Program. Częśd I Terapia ręki- wspomaganie funkcji pisania 29 ORGANIZATORZY KURSU: SZKOŁA TERAPII RĘKI Program autorski Szkoła Terapii Ręki 2013 Agnieszka Rosa Dzieo/ godziny zajęd Osoba prowadząca Program: Program Częśd I Terapia ręki- wspomaganie funkcji pisania

Bardziej szczegółowo

Ewa Strzykowska Dysleksja, dysgrafia, dysortografia

Ewa Strzykowska Dysleksja, dysgrafia, dysortografia Ewa Strzykowska Dysleksja, dysgrafia, dysortografia ( referat dla rodziców ) Dysleksja rozwojowa specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu występujące u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym. Specyficzne

Bardziej szczegółowo

& / &!!!& ODOWS&A-»ZD\ChJCJC. Metoda integracji. sensorycznej. we wspomaganiu rozwoju mi. \dzieci z uszkodzeniami ^ lu nerwowego m

& / &!!!& ODOWS&A-»ZD\ChJCJC. Metoda integracji. sensorycznej. we wspomaganiu rozwoju mi. \dzieci z uszkodzeniami ^ lu nerwowego m & / &!!!& ODOWS&A-»ZD\ChJCJC Metoda integracji sensorycznej we wspomaganiu rozwoju mi \dzieci z uszkodzeniami ^ lu nerwowego m i - i \ \ 'Ą \ A H/?fi U Metoda integracji sensoryczniej we wspomaganiu

Bardziej szczegółowo

im. Eunice Kennedy Shriver

im. Eunice Kennedy Shriver Zespół Szkół Specjalnych nr 85 im. Eunice Kennedy Shriver w Warszawie W Zespole Szkół Specjalnych nr 85 kształcą się uczniowie o obniżonej sprawności intelektualnej i specjalnych potrzebach edukacyjnych.

Bardziej szczegółowo

Od słowa do książki O ELEMENTARNEJ NAUCE CZYTANIA. malyska.edu.pl

Od słowa do książki O ELEMENTARNEJ NAUCE CZYTANIA. malyska.edu.pl Od słowa do książki O ELEMENTARNEJ NAUCE CZYTANIA malyska.edu.pl Proces dydaktyczny= U + N + materiał nauczania Uczeń główny podmiot procesu dydaktycznego Najwyższe dobro i prawo dziecka, to możliwość

Bardziej szczegółowo

FUNKCJONALNA TERAPIA RĘKI WSPIERANIE SAMODZIELNOŚCI DZIECKA

FUNKCJONALNA TERAPIA RĘKI WSPIERANIE SAMODZIELNOŚCI DZIECKA Konferencja Wczesne Wspomaganie Rozwoju Dziecka Bądźmy Razem FUNKCJONALNA TERAPIA RĘKI WSPIERANIE SAMODZIELNOŚCI DZIECKA MGR MAŁGORZATA WŁODARCZYK PORADNIA PSYCHOLOGICZNO PEDAGOGICZNA W POLICACH PEDAGOG,

Bardziej szczegółowo

Co to jest dysleksja? Wskazówki dla rodziców

Co to jest dysleksja? Wskazówki dla rodziców Co to jest dysleksja? Wskazówki dla rodziców Co to jest dysleksja rozwojowa? To termin określający zespół specyficznych trudności w uczeniu się czytania i pisania. Trudności w czytaniu i pisaniu objęte

Bardziej szczegółowo

TERESA TRYPUĆ NIEZBĘDNIK O DYSLEKSJI I TERAPII

TERESA TRYPUĆ NIEZBĘDNIK O DYSLEKSJI I TERAPII 1 TERESA TRYPUĆ NIEZBĘDNIK O DYSLEKSJI I TERAPII 2 Copyright by Teresa Trypuć Wydawca: self-publishing ISBN 978-83-7859-311-9 Wszelkie prawa zastrzeżone Wydanie II 2014 3 Spis treści CZĘŚĆ I WSTĘP... 7

Bardziej szczegółowo

OPIS PRZEDMIOTU. Procesy poznawcze - percepcja i uwaga 1100-Ps1PP-NJ. Wydział Pedagogiki i Psychologii Instytut Psychologii Psychologia

OPIS PRZEDMIOTU. Procesy poznawcze - percepcja i uwaga 1100-Ps1PP-NJ. Wydział Pedagogiki i Psychologii Instytut Psychologii Psychologia OPIS PRZEDMIOTU Nazwa Kod Procesy poznawcze - percepcja i uwaga 1100-Ps1PP-NJ Poziom kształcenia: Profil: Forma studiów Rok/semestr jednolite studia magisterskie Niestacjonarne I nazwisko koordynatora

Bardziej szczegółowo

TERAPIA SŁUCHOWA- rozwija mowę, ciało i umysł.

TERAPIA SŁUCHOWA- rozwija mowę, ciało i umysł. prof. Alfred Tomatis TERAPIA SŁUCHOWA- rozwija mowę, ciało i umysł. prof. Alfred Tomatis (ur. 1 stycznia 1920r. w Nicei, zm. 25 grudnia 2001 r. w Carcassonne). Był znanym otolaryngologiem, naukowcem i

Bardziej szczegółowo

SZKOLNY ZESPÓŁ DO SPRAW SPECJALNYCH POTRZEB EDUKACYJNYCH UCZNIÓW - PLAN PRACY -

SZKOLNY ZESPÓŁ DO SPRAW SPECJALNYCH POTRZEB EDUKACYJNYCH UCZNIÓW - PLAN PRACY - SZKOLNY ZESPÓŁ DO SPRAW SPECJALNYCH POTRZEB EDUKACYJNYCH UCZNIÓW - PLAN PRACY - I. W skład zespołu wchodzą nauczyciele prowadzący zajęcia edukacyjne w danej klasie, wychowawcy klas, pedagog szkolny oraz

Bardziej szczegółowo

Kompetencje językowe i komunikacyjne dzieci z autyzmem co oceniaćżeby dobrze pomóc?

Kompetencje językowe i komunikacyjne dzieci z autyzmem co oceniaćżeby dobrze pomóc? Kompetencje językowe i komunikacyjne dzieci z autyzmem co oceniaćżeby dobrze pomóc? Prowadzenie i opracowanie: Katarzyna Siwek Węgrów, 15.11.2010r. Autyzm a funkcjonowanie językowe Zaburzenia porozumiewania

Bardziej szczegółowo

OFERTA PRELEKCJI I WARSZTATÓW DLA RODZICÓW I NAUCZYCIELI DZIECI PRZEDSZKOLNYCH

OFERTA PRELEKCJI I WARSZTATÓW DLA RODZICÓW I NAUCZYCIELI DZIECI PRZEDSZKOLNYCH ROK SZKOLNY 2013/2014 OFERTA PRELEKCJI I WARSZTATÓW DLA RODZICÓW I NAUCZYCIELI DZIECI PRZEDSZKOLNYCH PORADNIA PSYCHOLOGICZNO PEDAGOGICZNA W CHORZOWIE Prelekcje i warsztaty dla Rodziców CUD ŻYCIA CUD NARODZIN

Bardziej szczegółowo

Oferta szkoleń doskonalących proponowanych przez CDN w Sosnowcu na rok szkolny 2016 / 2017 luty czerwiec 2017

Oferta szkoleń doskonalących proponowanych przez CDN w Sosnowcu na rok szkolny 2016 / 2017 luty czerwiec 2017 Oferta szkoleń doskonalących proponowanych przez na rok szkolny 2016 / 2017 luty czerwiec 2017 Zajęć korekcyjno-kompensacyjnych, logopedyczne, praca z uczeń ze specjalnym potrzebami edukacyjnymi 262 Gimnastyka

Bardziej szczegółowo

UWAGA : W KWIETNIU BEZPŁATNE 2012 ZAPRASZAMY TESTY NA UWAGI I LATERALIZACJI impulsterapia@onet. pl

UWAGA : W KWIETNIU BEZPŁATNE 2012 ZAPRASZAMY TESTY NA UWAGI I LATERALIZACJI impulsterapia@onet. pl UWAGA : W KWIETNIU BEZPŁATNE 2012 ZAPRASZAMY TESTY NA UWAGI I LATERALIZACJI impulsterapia@onet. SŁUCHOWEJ pl Czym jest metoda Integracji Sensorycznej (SI)? Do jakich dzieci jest skierowana? Integracja

Bardziej szczegółowo

U C H W A Ł A N R XXVIII/243/2016 R A D Y G M I N Y P A B I A N I C E z dnia 29 sierpnia 2016r.

U C H W A Ł A N R XXVIII/243/2016 R A D Y G M I N Y P A B I A N I C E z dnia 29 sierpnia 2016r. U C H W A Ł A N R XXVIII/243/2016 R A D Y G M I N Y P A B I A N I C E z dnia 29 sierpnia 2016r. w sprawie: wyrażenia zgody na realizację projektu Wykorzystać wiele możliwości w ramach Wsparcia dla osób

Bardziej szczegółowo

Program terapeutyczno-edukacyjny Zmyślne ruchy, które doskonalą umysł - gimnastyka mózgu

Program terapeutyczno-edukacyjny Zmyślne ruchy, które doskonalą umysł - gimnastyka mózgu Opracowała: Katarzyna Szydłowska Wprowadzenie Dziecko rodzi się z kompleksem naturalnych sił- odruchów i instynktów. Naturalnie dane odruchy i pierwotne ruchy w procesie ich przyswajania w okresie niemowlęcym,

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI. Przedmowa...

SPIS TREŚCI. Przedmowa... SPIS TREŚCI Przedmowa...................... 1. DZIECI I MŁODZIEŻ NIEPEŁNOSPRAWNA Czesław Szmigiel 1.1. Definicja pojęcia dziecko niepełnosprawne........ 1.2. Dzieci i młodzież niepełnosprawna dane statystyczne....

Bardziej szczegółowo

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO DLA UCZNIÓW Z DYSLEKSJĄ ROZWOJOWĄ

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO DLA UCZNIÓW Z DYSLEKSJĄ ROZWOJOWĄ PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO DLA UCZNIÓW Z DYSLEKSJĄ ROZWOJOWĄ Opracowanie: Mgr Anna Borek Mgr Barbara Jakubiec Mgr Tomasz Padyjasek Spis treści: 1. Termin dysleksja. 2. Trudności

Bardziej szczegółowo

Eksperta porady. Terapia ucznia w ramach indywidualizacji nauczania (199042)

Eksperta porady. Terapia ucznia w ramach indywidualizacji nauczania (199042) Eksperta porady Terapia ucznia w ramach indywidualizacji nauczania (199042) Terapia ucznia w ramach indywidualizacji nauczania to opracowanie, które jest kontynuacją pozycji pt. Diagnoza ucznia w ramach

Bardziej szczegółowo

Pomoc, jaką zespół wczesnego wspomagania świadczy dziecku i jego rodzinie, jest bezpłatna.

Pomoc, jaką zespół wczesnego wspomagania świadczy dziecku i jego rodzinie, jest bezpłatna. Czym jest wczesne wspomaganie rozwoju dziecka? Wczesne wspomaganie rozwoju obejmuje wszelkie formy wspomagania rozwoju dziecka niepełnosprawnego oraz udzielania psychopedagogicznego wsparcia jego rodzinie.

Bardziej szczegółowo

OFERTA PORADNI PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNEJ W KOZIENICACH NA ROK SZKOLNY 2017/2018

OFERTA PORADNI PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNEJ W KOZIENICACH NA ROK SZKOLNY 2017/2018 OFERTA PORADNI PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNEJ W KOZIENICACH NA ROK SZKOLNY 2017/2018 Diagnoza W zakresie diagnozy (icznej, icznej, logopedycznej i zawodowej) rozpoznajemy i określamy potencjalne możliwości

Bardziej szczegółowo

EGZAMIN GIMNAZJALNY 2012 W SZKOŁACH DLA DOROSŁYCH W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM. sesja wiosenna

EGZAMIN GIMNAZJALNY 2012 W SZKOŁACH DLA DOROSŁYCH W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM. sesja wiosenna EGZAMIN GIMNAZJALNY 2012 W SZKOŁACH DLA DOROSŁYCH W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM sesja wiosenna Jaworzno 2012 SPIS TREŚCI 1. WPROWADZENIE... 3 2. WYNIKI SŁUCHACZY GIMNAZJÓW DLA DOROSŁYCH DOTYCZĄCE STANDARDOWYCH

Bardziej szczegółowo

SCALANIE MIĘDZYMODALNE

SCALANIE MIĘDZYMODALNE SCALANIE MIĘDZYMODALNE ROLA MÓŻDŻKU W PERCEPCJI JAKO PROCESIE INTEGRACJI SENSORYCZNO-MOTORYCZNEJ Adriana Schetz Instytut Filozofii Uniwersytet Szczeciński www.kognitywistykanaus/schetz/ CEL: POKAZAĆ JAK

Bardziej szczegółowo

Wybrane zaburzenia rozwoju dzieci w wieku szkolnym a diagnoza i terapia procesów integracji sensorycznej

Wybrane zaburzenia rozwoju dzieci w wieku szkolnym a diagnoza i terapia procesów integracji sensorycznej Wybrane zaburzenia rozwoju dzieci w wieku szkolnym a diagnoza i terapia procesów integracji sensorycznej Opracował : mgr Mariusz Tułaza nauczyciel rehabilitant w Szkole Podstawowej nr. 5 z Oddziałami Integracyjnymi

Bardziej szczegółowo

Opracowała Ewa Jakubiak

Opracowała Ewa Jakubiak Opracowała Ewa Jakubiak Metoda Dobrego Startu (MDS) została opracowana przez prof. zw. dr hab. Martę Bogdanowicz w czasie bezpośredniej pracy z dziećmi w przedszkolach, szkole, poradni zdrowia psychicznego,

Bardziej szczegółowo

W ramach projektu odbywają się zajęcia dodatkowe:

W ramach projektu odbywają się zajęcia dodatkowe: Od 1 września rozpoczęły się zajęcia w projekcie pn. Pozytywna integracja finansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego na lata 2014-2020 W ramach projektu odbywają

Bardziej szczegółowo

PROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH Z PSYCHOLOGII KLINICZNEJ 1

PROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH Z PSYCHOLOGII KLINICZNEJ 1 Załącznik nr 1 do Uchwały nr 164 A/09 Senatu WUM z dnia 30 listopada 2009 r. PROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH Z PSYCHOLOGII KLINICZNEJ 1 I. ZAŁOŻENIA ORGANIZACYJNO-PROGRAMOWE ZAKRES WIEDZY TEORETYCZNEJ 1.

Bardziej szczegółowo

Zadania ze statystyki cz. 8 I rok socjologii. Zadanie 1.

Zadania ze statystyki cz. 8 I rok socjologii. Zadanie 1. Zadania ze statystyki cz. 8 I rok socjologii Zadanie 1. W potocznej opinii pokutuje przekonanie, że lepsi z matematyki są chłopcy niż dziewczęta. Chcąc zweryfikować tę opinię, przeprowadzono badanie w

Bardziej szczegółowo

Opracowała: Monika Haligowska

Opracowała: Monika Haligowska Kwalifikacja i orzekanie odnośnie dzieci niezdolnych do nauki w szkołach masowych. Podstawy prawne, rola psychologa, rola poradni w kwalifikowaniu do szkół specjalnych. Opracowała: Monika Haligowska Podstawy

Bardziej szczegółowo

Neurologiczne podłoże zachowań emocjonalnych. Halszka Kwiatkowska

Neurologiczne podłoże zachowań emocjonalnych. Halszka Kwiatkowska Neurologiczne podłoże zachowań emocjonalnych Halszka Kwiatkowska Co to są emocje? Termin wywodzi się od łacińskiego czasownika movere oznaczającego poruszyć Każde poruszenie czy zakłócenie umysłu, każdy

Bardziej szczegółowo

www.prototo.pl MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO

www.prototo.pl MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO Wszystkie materiały tworzone i przekazywane przez Wykładowców NPDN PROTOTO są chronione prawem autorskim i przeznaczone wyłącznie do użytku prywatnego. MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO www.prototo.pl

Bardziej szczegółowo

PODNIESIENIE EFEKTYWNOŚCI KSZTAŁCENIA UCZNIÓW ZE SPECJALNYMI POTRZEBAMI EDUKACYJNYMI

PODNIESIENIE EFEKTYWNOŚCI KSZTAŁCENIA UCZNIÓW ZE SPECJALNYMI POTRZEBAMI EDUKACYJNYMI PODNIESIENIE EFEKTYWNOŚCI KSZTAŁCENIA UCZNIÓW ZE SPECJALNYMI POTRZEBAMI EDUKACYJNYMI Priorytet III Wysoka jakość systemu oświaty Działanie 3.3 Poprawa jakości kształcenia Poddziałanie 3.3.3 Modernizacja

Bardziej szczegółowo

Formy pomocy psychologiczno pedagogicznej oferowanej na terenie poradni:

Formy pomocy psychologiczno pedagogicznej oferowanej na terenie poradni: Formy pomocy psychologiczno pedagogicznej oferowanej na terenie poradni: Diagnozowanie poziomu rozwoju, potrzeb i możliwości oraz zaburzeń rozwojowych i zachowań dysfunkcyjnych dzieci młodzieży: Badanie

Bardziej szczegółowo

Niepubliczna Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna w Luzinie. Oferta zakres działalności:

Niepubliczna Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna w Luzinie. Oferta zakres działalności: Niepubliczna Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna w Luzinie Oferta zakres działalności: Interdyscyplinarna diagnoza psychologiczno pedagogiczno - logopedyczna. Diagnozowanie poziomu rozwoju, potrzeb i

Bardziej szczegółowo

O 39 godzin 13w/ 13bk Katedra Humanistycznych Podstaw Kultury Fizycznej Zakład Pedagogiki i Psychologii Koordynator dr Jan Basiaga

O 39 godzin 13w/ 13bk Katedra Humanistycznych Podstaw Kultury Fizycznej Zakład Pedagogiki i Psychologii Koordynator dr Jan Basiaga Profil kształcenia: ogólno akademicki AKADEMIA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO im. JERZEGO KUKUCZKI w KATOWICACH Kierunek studiów: FIZJOTERAPIA poziom drugi tytuł zawodowy absolwenta: magister Moduł / przedmiot:

Bardziej szczegółowo

Integracja sensoryczna

Integracja sensoryczna Integracja sensoryczna Informacje o usłudze Numer usługi 2016/11/29/8729/25034 Cena netto 3 500,00 zł Cena brutto 3 500,00 zł Cena netto za godzinę 18,92 zł Cena brutto za godzinę 18,92 Usługa z możliwością

Bardziej szczegółowo

IX EDYCJA ZMODYFIKOWANY PROGRAM

IX EDYCJA ZMODYFIKOWANY PROGRAM DIAGNOZA I TERAPIA FUNKCJI WZROKOWYCH IMPULS - SYSTEM AUTORSKI PROGRAM Dwustopniowy kurs 67 godz. dydaktycznych Copyright 2010 Bożenna Odowska-Szlachcic IX EDYCJA ZMODYFIKOWANY PROGRAM Temat kursu: Diagnoza

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wstęp... 9

Spis treści. Wstęp... 9 Spis treści Wstęp... 9 ROZDZIAŁ 1. Zaburzenia mowy i języka wywołane uszkodzeniami i/lub dysfunkcjami ośrodkowego układu nerwowego... 11 1.1. Terminologia... 11 1.2. Etiologia i patomechanizm zaburzeń...

Bardziej szczegółowo

Metoda opracowana przez prof. Jagodę Cieszyńską opiera się na wieloletnich doświadczeniach w pracy z dziećmi z zaburzona komunikacją językową.

Metoda opracowana przez prof. Jagodę Cieszyńską opiera się na wieloletnich doświadczeniach w pracy z dziećmi z zaburzona komunikacją językową. Metoda Krakowska Metoda opracowana przez prof. Jagodę Cieszyńską opiera się na wieloletnich doświadczeniach w pracy z dziećmi z zaburzona komunikacją językową. Jest to metoda sylabowa oparta na wspomaganiu

Bardziej szczegółowo

Integracja sensoryczna (SI) jest kompleksową metodą terapeutyczną, polegającą na dostarczaniu dziecku podczas jego aktywności ruchowej kontrolowanej

Integracja sensoryczna (SI) jest kompleksową metodą terapeutyczną, polegającą na dostarczaniu dziecku podczas jego aktywności ruchowej kontrolowanej Integracja sensoryczna (SI) jest kompleksową metodą terapeutyczną, polegającą na dostarczaniu dziecku podczas jego aktywności ruchowej kontrolowanej przez terapeutę ilości i jakości bodźców sensorycznych

Bardziej szczegółowo

Rozdział 7. Masaż punktowy głębokotkankowy pobudzenie wrażeń proprioceptywnych

Rozdział 7. Masaż punktowy głębokotkankowy pobudzenie wrażeń proprioceptywnych Masaż punktowy głębokotkankowy pobudzenie wrażeń proprioceptywnych Masaż punktowy głębokotkankowy pobudzenie wrażeń proprioceptywnych Czucie proprioceptywne (głębokie) to drugi, poza czuciem powierzchownym,

Bardziej szczegółowo