Elbląg Sytuacja społecznogospodarcza. raport diagnostyczny

Transkrypt

1 Elbląg 2012 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

2

3 Spis treści Wstęp... 9 I. Ogólna charakterystyka miasta Skomunikowanie Elbląga Oddziaływanie Elbląga Demografia Elbląg w krajowych i regionalnych dokumentach strategicznych II. Sytuacja planistyczna miasta Suburbanizacja Elbląga Administracja architektonicznobudowlana III. Infrastruktura techniczna Infrastruktura drogowa i parkingowa Inwestycje drogowe Koszty utrzymania infrastruktury drogowej Komunikacja miejska Jakościowe aspekty przewozów Sprzedaż biletów komunikacji miejskiej Infrastruktura przystankowa Infrastruktura rowerowa Zaopatrzenie w wodę i odbiór ścieków Kanalizacja deszczowa Inwestycje i remonty w 2010 roku Energetyka Ciepłownictwo Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 1

4 Gazownictwo Energia elektryczna Oświetlenie ulic i miejsc publicznych Gospodarka odpadami Teleinformatyka Zieleń ogólnomiejska IV. Gospodarka Podmioty gospodarcze Instytucje otoczenia biznesu Elbląska Izba Gospodarcza Klastry WarmińskoMazurska Specjalna Strefa Ekonomiczna (Podstrefa Elbląg) Elbląski Park Technologiczny Elbląski Inkubator Nowoczesnych Technologii Informatycznych Port morski w Elblągu V. Rynek pracy i bezrobocie Rynek pracy Bezrobocie Przepływ bezrobotnych Struktura bezrobocia w Elblągu Bezrobocie wśród absolwentów Bezrobocie osób powracających z zagranicy Zwolnienia grupowe Popyt na pracę w Elblągu Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

5 Działania na rzecz poprawy sytuacji na rynku pracy Urząd Miejski w Elblągu Powiatowy Urząd Pracy Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej Centrum Edukacji i Pracy Młodzieży OHP w Elblągu Agencje zatrudnienia Elbląskie Targi Pracy i Edukacji Sytuacja osób niepełnosprawnych na rynku pracy Bezrobocie wśród osób niepełnosprawnych Rehabilitacja zawodowa i zatrudnianie osób niepełnosprawnych Pośrednictwo pracy i doradztwo zawodowe dla osób niepełnosprawnych VI. Sektor NGO Rola III sektora Rola organizacji pozarządowych w Elblągu Elbląskie organizacje w regionie Elbląskie organizacje we współpracy zagranicznej Charakterystyka elbląskich organizacji pozarządowych Liczba organizacji Sfery działań organizacji pozarządowych w Elblągu Rada Elbląskich Organizacji Pozarządowych Elbląska Rada Działalności Pożytku Publicznego Współpraca z samorządem Organizacje pozarządowe jako podmioty ekonomii społecznej Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 3

6 Finanse organizacji Wolontariat Infrastruktura wsparcia III sektora w Elblągu Potrzeby i wyzwania stojące przez III sektorem w Elblągu VII. Edukacja i szkolnictwo wyższe Wychowanie przedszkolne Szkolnictwo podstawowe, gimnazja i szkolnictwo ponadpodstawowe Nauczanie języków obcych Komputeryzacja szkół Budżet oświaty Edukacja ekologiczna Szkolnictwo wyższe VIII. Ochrona zdrowia Służba zdrowia w Elblągu Zmiany w elbląskiej służbie zdrowia w 2011 roku Miejskie jednostki służby zdrowia na koniec 2010 roku Pogotowie Socjalne Apteki Żłobki Potrzeby z zakresu ochrony zdrowia IX. Pomoc społeczna Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej Domy Pomocy Społecznej Placówki opiekuńczowychowawcze Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

7 Dom dla Bezdomnych Środowiskowe Domy Samopomocy Rodziny zastępcze Poradnictwo specjalistyczne dla osób niepełnosprawnych Rehabilitacja społeczna osób niepełnosprawnych Dzienne Centrum Aktywności Pozostałe placówki dzienne Usługi transportowe dla osób niepełnosprawnych Inne usługi dla osób niepełnosprawnych Profilaktyka zdrowotna, zwalczanie narkomanii, profilaktyka i rozwiązywanie problemów alkoholowych Pozostałe zadania z zakresu pomocy społecznej Pozostałe zadania w zakresie polityki społecznej Rehabilitacja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych Standaryzacja usług X. Kultura Teatr im. Aleksandra Sewruka Biblioteka Elbląska im. Cypriana Norwida w Elblągu Muzeum ArcheologicznoHistoryczne Centrum Sztuki Galeria El Prywatne galerie sztuki Elbląska Orkiestra Kameralna Centrum Spotkań Europejskich Światowid Kina Działania Departamentu Kultury Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 5

8 Ochrona zabytków i opieka nad zabytkami miasta Elbląg XI. Sport Informacje ogólne Rozwój Sportu Dzieci Młodzieży Organizacja kształcenia sportowego w klasach sportowych Oferta zajęć pozalekcyjnych Międzyszkolny Ośrodek Sportowy Elbląski Szkolny Związek Sportowy Wyniki sportowe dzieci i młodzieży Poprawa stanu zdrowia oraz sprawności fizycznej dzieci i młodzieży Rozwój sportu kwalifikowanego Sport masowy Rozwój sportu osób niepełnosprawnych Baza sportoworekreacyjna Kryta Pływalnia Kompleks boisk piłkarskich przy ulicy Skrzydlatej Kryte Lodowisko XII. Turystyka, promocja, współpraca ponadregionalna i międzynarodowa. 219 Charakterystyka bazy turystycznej w mieście Potencjał turystyczny Promocja miasta Współpraca międzygminna i ponadregionalna Współpraca międzynarodowa XIII. Bezpieczeństwo publiczne Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

9 Działania na rzecz bezpieczeństwa Organizacja imprez masowych Organizacja zgromadzeń publicznych oraz uroczystości kościelnych Zarządzanie kryzysowe Bezpieczeństwo przeciwpowodziowe Obrona cywilna Komenda Miejska Policji w Elblągu Straż Miejska W Elblągu Państwowa Straż Pożarna w Elblągu XIV. Mieszkalnictwo Rynek mieszkań Gospodarka mieszkaniowa Gminy Miasta Elbląg Sprzedaż komunalnych lokali mieszkalnych będących w zasobach wspólnot mieszkaniowych Rozbiórka Przydział mieszkań dla osób niepełnosprawnych XV. Inne aspekty społecznogospodarcze Standard życia mieszkańców Stosunek mieszkańców do miasta Aktywność obywatelska Elblążan Dostępność obiektów użyteczności publicznej dla osób niepełnosprawnych Społeczeństwo informacyjne i innowacyjność XVI. Inwestycje miejskie i rola środków unijnych w rozwoju miasta XVII. Zarządzanie miastem Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 7

10 Władze miasta Rada Miejska w Elblągu Jednostki organizacyjne podległe Prezydentowi Miasta Nieruchomości miejskie Kondycja finansowa Zarządu Budynków Komunalnych XVIII. Budżet miasta XIX. Elbląg na tle innych miast Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

11 Wstęp Olbrzymie zmiany w sytuacji społecznogospodarczej Elbląga, które zaszły w pierwszej dekadzie XXI wieku, nowe wyzwania płynące z nowego okresu budżetowania Unii Europejskiej oraz trwająca obecnie aktualizacja dokumentów strategicznych w regionie i kraju, tj. Strategii rozwoju społecznogospodarczego województwa warmińskomazurskiego, Koncepcji polityki przestrzennej zagospodarowania kraju, Strategii rozwoju kraju (w tym strategii branżowych) wywołują potrzebę opracowania nowej strategii rozwoju miasta: Strategii rozwoju Elbląga 2020+, opartej na nowych danych wyjściowych i w większym stopniu odpowiadającej na wyzwania teraźniejszości i przyszłości. Niniejszy raport diagnostyczny stawia sobie za cel dostarczenie informacji o bieżącej sytuacji społecznogospodarczej Elbląga i jego trendach rozwojowych w poszczególnych obszarach tematycznych, na potrzeby dalszej analizy i prac nad Strategią rozwoju Elbląga Raport powstał na gruncie analizy danych statystycznych oraz wybranych wyników zrealizowanych badań społecznogospodarczych. Mając na uwadze, aby analizowane dane były jak najbardziej aktualne, a jednocześnie jak najbardziej porównywalne między sobą za przedmiot analizy wzięto stan społecznogospodarczy miasta na 31 grudnia 2010 roku. W trakcie prac nad dokumentem i jego konsultacji z mieszkańcami i innymi podmiotami, uwzględniając pojawiające się uwagi o konieczności aktualizacji danych ze względu na duże zmiany, które zaszły w niektórych dziedzinach, zdecydowano się rozszerzyć część informacji o dane za rok W przypadku analizy trendów zastosowano ujęcie kilkuletnie. Na potrzeby ukazania Elbląga na tle innych miast jako podstawowe kryterium wyboru grupy porównawczej przyjęto liczbę ludności oraz status miasta na prawach powiatu. W tak wybranej grupie znalazły się: Koszalin, Kalisz, Legnica, Włocławek, Gorzów Wielkopolski, Zielona Góra, Tarnów, Płock i Opole. Trzy z nich posiada status miast wojewódzkich (Gorzów Wlkp., Zielona Góra, Opole). Do grupy dołączono miasto Olsztyn, mimo posiadanie przez nie większej liczby ludności. W tym wypadku założono, że Olsztyn jako stolica województwa warmińskomazurskiego stanowi ważny punkt odniesienia dla Elbląga. Źródła danych, które wykorzystano w trakcie tworzenia niniejszego raportu to: Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego w Warszawie Urząd Statystyczny w Olsztynie Roczne sprawozdania spółek gminnych oraz jednostek i zakładów budżetowych Gminy Miasto Elbląg ENERGA S.A. Pomorska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. Badanie potencjału społeczno gospodarczego Elbląga i Suwałk przeprowadzone przez firmę Kantor Doradcy w Zarządzaniu Sp. z o.o. we współpracy z Instytutem Badawczym IPC w ramach trwającego od października 2009 roku projektu Kierunki rozwoju subregionalnych ośrodków wzrostu i instrumentów wsparcia przedsiębiorczości byłych miast wojewódzkich Polski Wschodniej na przykładzie Elbląga i Suwałk sfinansowanego ze środków Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej WarmińskoMazurski Oddział Narodowego Funduszu Zdrowia w Olsztynie Wojewódzki Szpital Zespolony w Elblągu Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 9

12 Elbląski Szpital Specjalistyczny z Przychodnią WarmińskoMazurski Oddział NFZ w Olsztynie NZOZ Centrum Chorób Wewnętrznych "ELVITA" Sp. z o.o. Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej w Elblągu Komenda Miejska Policji w Elblągu Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Elblągu Elbląska Uczelnia HumanistycznoEkonomiczna Szkoła Wyższa im. Bogdana Jańskiego, Wydział Zamiejscowy w Elblągu Regent College Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych Wyższe Seminarium Duchowne w Elblągu Teatr im. Aleksandra Sewruka w Elblągu Centrum Spotkań Europejskich "ŚWIATOWID" WarmińskoMazurska Biblioteka Pedagogiczna w Elblągu im. Karola Wojtyły Biblioteka Elbląska im. Cypriana Norwida Elbląska Izba Gospodarcza Centrum Organizacji Pozarządowych Rada Elbląskich Organizacji Pozarządowych Powiatowy Urząd Pracy Urząd Skarbowy w Elblągu Departamenty Urzędu Miejskiego w Elblągu Pełnomocnik Prezydenta ds. Organizacji Pozarządowych Pełnomocnik Prezydenta ds. Współpracy Międzynarodowej ze Wschodem Koncepcja polityki rowerowej w Elblągu, marzec 2011 Analiza i ocena struktury osób bezrobotnych z terenu Elbląga zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Elblągu za 2010 r. oraz Analiza i ocena struktury osób bezrobotnych na terenie działania Powiatowego Urzędu Pracy w Elblągu za 2011 r. przygotowane przez Powiatowy Urząd Pracy w Elblągu Perspektywy rozwoju rynku pracy w mieście Elblągu do 2016 roku mapa zawodów i umiejętności przyszłości raport z badania przeprowadzonego w okresie wrzesień listopad 2011 przez Instytut Badawczy IPC we Wrocławiu oraz Kantor Media w ramach projektu realizowanego przez Powiatowy Urząd Pracy w Elblągu WYŻSZE KOMPETENCJE SKUTECZNIEJSZE DZIAŁANIE Priorytet VI Rynek Pracy Otwarty dla wszystkich, Działanie 6.1 Poprawa dostępu do zatrudnienia oraz wspieranie aktywności zawodowej w regionie, Poddziałanie Wsparcie powiatowych i wojewódzkich urzędów pracy w realizacji zadań na rzecz aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych w regionie Skrócony raport z badania i analizy wizerunku Elbląga przeprowadzonego w październiku i listopadzie 2011 roku przez firmę 2ba oraz Instytut Badawczy IPC we Wrocławiu w ramach realizacji zadania zleconego przez Gminę Miasto Elbląg opracowanie Strategii promocji Elbląga na lata Benchmarking parków technologicznych na obszarze Bałtyku Południowego zrealizowany na zlecenie Gminy Miasta Elbląg przez Konsorcjum w składzie DS Consulting sp. z o.o. (lider konsorcjum) oraz Kantor Doradcy w Zarządzaniu sp. z o.o. 10 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

13 w ramach projektu DISKE Rozwój Innowacyjnych Systemów poprzez Wymianę Wiedzy Konkurencyjność Warmii i Mazur diagnoza problemowa Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 11

14 I. Ogólna charakterystyka miasta Elbląg to miasto położone u ujścia rzeki Elbląg do Zalewu Wiślanego, na styku dwóch krain geograficznych: Żuław Wiślanych (na południe i zachód od Elbląga) i Wysoczyzny Elbląskiej (na północ i wschód od miasta). Miasto zostało założone w 1237 roku przez Zakon Krzyżacki, a prawa miejskie zyskało w Na przestrzeni dziejów kilkakrotnie zmieniało przynależność państwową (Państwo Zakonu Krzyżackiego, Polska, Prusy, Niemcy). Po 1945 roku przyłączone do Polski. W latach Elbląg wchodził w skład województwa gdańskiego, a w latach pełnił funkcję stolicy województwa elbląskiego. Od 1999 roku przynależy do województwa warmińskomazurskiego i jest jednym z dwóch (obok Olsztyna) miast na prawach powiatu w tym regionie. Elbląg leży w północnozachodniej części województwa tuż przy granicy z województwem pomorskim. Oddalony jest od stolicy województwa Olsztyna o ok.100 km (ok. 86 km w linii prostej). Specyfiką położenia Elbląga jest to, że leży w pobliżu Aglomeracji Trójmiejskiej (Gdańsk Sopot Gdynia), od której oddalony jest o 60 km. Takie położenie miasta sprawia, że mimo powiązań administracyjnych z Olsztynem Elbląg posiada silniejsze związki gospodarcze i społeczne z Gdańskiem. Miasto znajduje się w pobliżu granicy państwowej Polski z obwodem kaliningradzkim Federacji Rosyjskiej (ok. 50 km). W grudniu 2011 roku ministrowie spraw zagranicznych Rzeczypospolitej Polski i Federacji Rosyjskiej umowę o małym ruchu granicznym między obwodem kaliningradzkim, a częścią Pomorza, Warmii i Mazur, którą objęty został również Elbląg. Umowa wejdzie w życie 27 lipca 2012 roku. Jej wdrożenie ma przyczynić się do intensyfikacji kontaktów międzyludzkich, kulturalnych, turystycznych, rodzinnych i gospodarczych między ludnością obszarów nim objętych. Położenie Elbląga blisko granicy jest przesłanką do tego, aby miasto stało się celem podróży mieszkańców Obwodu Kaliningradzkiego, jednak z drugiej strony bliskość Trójmiasta, z szerszą ofertą turystyczną i handlowousługową może temu przeszkadzać. Tabela 1. Przejścia graniczne w rejonie Elbląga Przejście Rodzaj przejścia Rodzaj ruchu Odległość od Elbląga Elbląg morskie osobowy, towarowy Braniewo Mamonowo Gronowo Mamonowo Grzechotki Mamonowo II kolejowe osobowy, towarowy 44 km drogowe osobowy, towarowy 50 km drogowe osobowy, towarowy 53 km Frombork morskie osobowy, towarowy 31 km Gdańsk Rębiechowo lotnicze osobowy, towarowy 75 km Skomunikowanie Elbląga Elbląg leży na przecięciu dróg krajowych nr 7 i nr 22. Droga krajowa nr 7 łączy Gdańsk, Warszawę, Kraków i Chyżne. Jej fragmenty m.in. obwodnica Elbląga i odcinek Elbląg Pasłęk 12 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

15 posiadają status drogi ekspresowej. DK7 jest częścią drogi międzynarodowej E77 (Budapeszt Warszawa Gdańsk Kaliningrad Ryga Psków). Droga krajowa nr 22 łączy Kostrzyn, Gorzów Wielkopolski, Wałcz, Chojnice, Tczew, Elbląg i Grzechotki, a na odcinku Elbląg Grzechotki ma status drogi ekspresowej. Droga ta jest częścią trasy Berlin Kaliningrad. Na odcinku Elbląg Grzechotki DK22 rozwidla się w okolicach Chruściela w drogę krajową nr 54 łączącą ją z przejściem granicznym w Gronowie. Elbląg leży też na trasie Berlin Kaliningrad poprzez połączenie DK 22 z trasą ekspresową nr 5: przez A1 Rejon Grudziądza Bydgoszcz Poznań A2. Odcinek DK7 GdańskElbląg, odcinek DK22 Elbląg Chruściel i DK54 stanowią fragment drogi międzynarodowej E28 (Berlin Szczecin Koszalin Gdańsk Elbląg Braniewo Kaliningrad Wilno Mińsk). Podkreślić należy, że droga krajowa nr 7 jest główną, obok drogi krajowej nr 16 osią komunikacyjną województwa warmińskomazurskiego, co sytuuje Elbląg w najlepszym pod względem dostępności komunikacyjnej obszarze województwa. Elbląg dysponuje szeregiem regularnych połączeń autobusowych z głównymi miastami w Polsce (m.in. Trójmiasto, Warszawa, Olsztyn, Białystok, Łódź, Poznań, Toruń, Koszalin, Kołobrzeg). W większości przypadków (poza Warszawą i Trójmiastem) częstotliwość tych połączeń jest jednak bardzo niska przeważnie 1/dobę. Elbląg leży na trasie połączeń kolejowych: Berlin Kaliningrad przez Poznań i Olsztyn (1 bezpośrednie połączenie pasażerskie na dobę) oraz SzczecinBiałystok przez Koszalin, Gdańsk, Olsztyn i Ełk (1 bezpośrednie połączenie pasażerskie na dobę). Miasto posiada połączenie kolejowe z Malborkiem (odległość 30 km) i Tczewem (50 km) węzłami kolejowymi obsługującymi więcej połączeń krajowych i międzynarodowych. Poprzez rzekę Elbląg miasto posiada połączenie wodne z Zalewem Wiślanym i dalej przez Cieśninę Piławską z Zatoką Gdańską, oraz w przeciwnym kierunku z Jeziorem Druzno, a dalej poprzez Kanał Elbląski z Ostródą i jeziorami Pojezierza Iławskiego. Istnieje także połączenie wodne przez Kanał Jagielloński i Nogat z Wisłą, Zatoką Gdańską i Gdańskiem. Porozumienie o Śródlądowych Drogach Wodnych Międzynarodowego Znaczenia (Porozumienie AGN) przyjęte w 1996 roku przez Stały Komitet Transportu Lądowego Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ określa Elbląg jako port śródlądowy o międzynarodowym znaczeniu i umieszcza go na trasie Międzynarodowej Drogi Wodnej E70 łączącej Rotterdam, Magdeburg, Berlin, Bydgoszcz, Kaliningrad i Kłajpedę. Do tej pory jednak Polska nie przystąpiła do porozumienia AGN, zaś polski odcinek MDW E70 nie spełnia wymagań stawianych przez porozumienie, aby uznać go za śródlądową drogę wodną o międzynarodowym znaczeniu. Na terenie Elbląga zlokalizowane jest sportowe lotnisko cywilne (trawiaste, wielkość 600x100m). Obecnie jest ono zarządzane przez Aeroklub Elbląski. Najbliższym międzynarodowym portem lotniczym jest Port Lotniczy Gdańsk im. Lecha Wałęsy oddalony od Elbląga o ok. 75 km. Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 13

16 Mapa 1. Skomunikowanie Elbląga na tle Polski Główny porty morski Główne lotniska Główne drogi krajowe Drogi przechodzące przez Elbląg Numer drogi Odległość od Elbląga Główne linie kolejowe 14 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

17 Oddziaływanie Elbląga W Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowanie Kraju 2030 Elbląg określany jest jako ośrodek regionalny budujący swój potencjał krajowy. Jako drugie co do wielkości miasto województwa Elbląg pełni funkcje centrum subregionu elbląskiego, przy czym południowa część tego subregionu ciąży raczej ku Olsztynowi. Najsilniejsze oddziaływanie Elbląga obejmuje kilka sąsiadujących gmin, jednak w bardzo specyficzny sposób. W znacznej części Elbląg jest otoczony gminą wiejską Elbląg, od wschodu z miastem graniczy niewielka gmina wiejska Milejewo, od północy gmina Tolkmicko. W bezpośredniej bliskości pozostają jednak kolejne gminy: Gronowo Elbląskie (oddzielone od miasta skrawkiem gminy Elbląg), a także Markusy i Młynary. Istotny jest również fakt, że w odległości 20 km od Elbląga położony jest Nowy Dwór Gdański (województwo pomorskie), a w kierunku południowowschodnim położona jest gmina miejskowiejska Pasłęk, świetnie skomunikowana z Elblągiem. Oddziaływanie Elbląga sięga także nieco dalej na północnywschód, na teren powiatu braniewskiego (gmina miejskowiejska Frombork). Procesy rozwojowe wywoływane przez Elbląg sięgają zatem nieco dalej niż jego najbliżsi sąsiedzi. Jak podaje raport opracowany przez firmę badawczą Geoprofit pt. Konkurencyjność Warmii i Mazur zróżnicowanie wewnątrzregionalne strefa najsilniejszego oddziaływania Elbląga tworzy jeden z dwóch, obok olsztyńskiego, najsilniejszych pod względem potencjału rozwojowego obszarów województwa. Przy czym najsilniejsze są pod tym względem gminy leżące wzdłuż głównych ciągów komunikacyjnych (droga nr 7 i 22 w kierunku granicy z Rosją). Mapa 2. Potencjał rozwojowy gmin 1. m. Elbląg 2. g. Elbląg 3. Milejewo 4. Gronowo Elbląskie Wysoki potencjał Przeciętny potencjał Niski potencjał Źródło: Konkurencyjność Warmii i Mazur zróżnicowanie wewnątrzregionalne, kwiecień 2012 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 15

18 Demografia Elbląg liczy mieszkańców przy gęstości zaludnienia równej osób na km 2. W ciągu ostatniej dekady liczba ludności systematycznie spada (patrz: wykres 1), średnio o 242 osoby rocznie. Największy spadek miał miejsce w latach 2005 (380 osób) i 2010 (370). Wykres 1. Liczba ludności Elbląga w latach ; Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych Wskaźnik feminizacji, czyli liczba kobiet przypadających na 100 mężczyzn, od wielu lat pozostaje na takim samym poziomie, oscylując wokół 109. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego roku w Elblągu żyło mężczyzn i kobiet. Wykres 2. Ruch naturalny ludności Elbląga w latach ,9 1,0 0, ,5 0,6 0,4 0,1 0, ,1 0,0 0, ,5 0,5 0,3 0,2 0,4 0, ,8 0, Urodzenia Zgony Przyrost naturalny na 1000 mieszkaoców 0,8 1,0 Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych 16 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

19 W 2010 roku w Elblągu odnotowano o 44 wyższą liczbę zgonów niż liczbę urodzeń. Współczynnik przyrostu naturalnego wyniósł 0,3, podczas gdy dla województwa wyniósł on 2, a dla całego kraju 0,9. W ciągu ostatniego dziesięciolecia współczynnik ten osiągnął dla Elbląga wartość dodatnią jedynie czterokrotnie: w 2001, 2002, 2003 i 2009 roku (patrz: wykres 2) Tabela 2. Struktura migracji z i do Elbląga w 2010 roku Typ i kierunek migracji Liczba osób Zameldowania ogółem 865 Zameldowania z miast 440 Zameldowania ze wsi 395 Zameldowania z zagranicy 30 Wymeldowania ogółem 1191 Wymeldowania do miast 616 Wymeldowania na wieś 538 Wymeldowania za granicę 37 Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych Na zmniejszenie się liczby ludności Elbląga, prócz ujemnego przyrostu naturalnego, miało wpływ także minusowe saldo migracji, które w 2010 roku wyniosło 326 osób. W związku z tym, że dane gromadzone przez Główny Urząd Statystyczny opierają się o dane z zameldowań, szacuje się, że wielkość migracji z miasta jest w rzeczywistości większa. Dane statystyki publicznej pokazują jednak prawidłowo trendy, jakie zachodzą w Elblągu w kwestii przepływu ludności. Nadwyżka osób emigrujących z Elbląga nad imigrantami utrzymywała się przez całą pierwszą dekadę XXI wieku (patrz: wykres 3). Struktura migracji w 2010 roku przedstawiona jest w tabeli nr 2. Wykres 3. Saldo migracji w latach Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 17

20 Wskaźnik salda migracji w 2010 roku w ujęciu na 1000 osób wynosi dla Elbląga 2,6 i jest zbliżony do salda osiągniętego przez Olsztyn 2,3. Dla całego województwa warmińsko mazurskiego wskaźnik ten wynosi 1,9. W skali całego województwa Gmina Miasto Elbląg w 2010 roku osiągnęła wartość przeciętną, sytuując się w szóstym decylu wartości salda migracji w poszczególnych gminach województwa. Należy zauważyć, że ujemne saldo migracji nie jest cechą charakteryzującą jedynie Elbląg. Wśród grupy miast polskich o zbliżonej liczbie ludności (100 tys.140 tys.) i posiadających prawa powiatu, tylko Zielona Góra posiada dodatnie saldo. Problem z odpływem ludności jest więc problemem o skali krajowej. Prognozy migracji ludności przewidują, że powyższe tendencje będą się w najbliższych latach utrzymywały. Według danych GUS w 2010 roku struktura wiekowa mieszkańców Elbląga przedstawiała się następująco: Wykres 4. Struktura wiekowa ludności Elbląga w 2010 r. Ludność w wieku: 16% 26% 18% 40% przedprodukcyjnym produkcyjnym mobilnym produkcyjnym niemobilnym poprodukcyjnym Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych Obciążenie demograficzne w 2010 roku wyniosło 50,9 osób w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym. Jest to wynik niższy niż dla Polski i województwa warmińskomazurskiego (odpowiednio 55,2 i 53,4), jednak wyższy niż ten sam współczynnik dla stolicy województwa Olsztyna (48,9). Warto zauważyć, że na początku pierwszej dekady XXI wieku w Elblągu wskaźnik ten był wyższy (w 2002 roku 55,1), poprawa sytuacji jest tu jednak tylko pozorna, z powodu wzrostu udziału osób w wieku poprodukcyjnym wśród ludności w wieku nieprodukcyjnym. W 2002 roku takich osób na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym przypadało 63,8, w 2010 współczynnik ten wynosił już 92,4. Zjawisko to świadczy o starzejącym się społeczeństwie Elbląga i jest zapowiedzią mogących się pojawiać w przyszłości problemów z tym związanych. W 2010 roku w Elblągu zawarto 685 małżeństw. Jest to najmniejsza liczba zawartych małżeństw od 5 lat i jednocześnie największy spadek w ciągu całej dekady. Warto zauważyć, że poza niewielkim spadkiem w roku 2005 ilość zawartych małżeństw systematycznie wzrastała. Zarówno ten trend rosnący, jak i spadek liczby zawartych małżeństw w 2010 roku są odzwierciedleniem tendencji 18 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

21 w kraju i województwie warmińskomazurskim. W 2010 roku spadła też liczba przeprowadzonych rozwodów do 306 jest to najniższy wynik w przeciągu całej dekady. Tabela 3. Liczba małżeństw i rozwodów w latach Małżeństwa Rozwody Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych Jak pokazują dane przedstawione w niniejszym podrozdziale Elbląg jest miastem o stale zmniejszającej się liczbie ludności, czego powodem jest głównie emigracja z miasta, a mniejszym stopniu przyrost naturalny. Jednocześnie w Elblągu zachodzą procesy świadczące o postępującym starzeniu się społeczeństwa, co mimo, że jak wskazuje doświadczenie jest naturalnym procesem występującym w każdej wysoko rozwiniętej gospodarce, może w przyszłości stawić przed miastem olbrzymie wyzwanie ekonomicznospołeczne. Elbląg w krajowych i regionalnych dokumentach strategicznych Opracowywanie strategii rozwoju miasta powinno brać pod uwagę istniejące dokumenty strategiczne na poziomie krajowym, ponadregionalnym i regionalnym tak, aby zachowywała ona zgodność z wyznaczonymi przez nie kierunkami rozwoju. Na dzień obowiązywały następujące dokumenty strategiczne, odnoszące się bezpośrednio lub pośrednio do Elbląga: I. na poziomie krajowym: 1. Narodowy plan rozwoju 1, 2. Strategia rozwoju kraju , 3. Narodowe strategiczne ramy odniesienia , 4. Krajowa strategia rozwoju regionalnego : regiony, miasta, obszary wiejskie 4, 5. Koncepcją polityki przestrzennego zagospodarowania kraju 5, ad 1. Narodowy plan rozwoju na lata NPR na lata spaja wszystkie przedsięwzięcia i działania o charakterze rozwojowym podejmowane w kraju. To kompleksowy program rozwoju społecznogospodarczego, finansowany przy współudziale środków unijnych oraz ze środków krajowych. Zgodność celów rozwojowych miasta z celami i priorytetami zawartymi w Narodowym Planie Rozwoju jest warunkiem uczestniczenia w programach operacyjnych, będących podstawą wsparcia samorządów środkami z budżetu państwa i środkami pomocowymi funduszy Unii Europejskiej. 1 Przyjęty przez Radę Ministrów w dniu r., po wprowadzonych zmianach 2 Przyjęta przez Radę Ministrów w dniu 29 listopada 2006 r. 3 Dokument zaakceptowany decyzją Komisji Europejskiej, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego WARSZAWA, maj 2007 r. 4 Dokument przyjęty przez Radę Ministrów dnia 13 lipca 2010 r. 5 Przyjęta przez Radę Ministrów w dniu 5 października 1999 r, ogłoszona obwieszczeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 26 lipca 2001 roku (M.P. Nr 26, poz. 432) Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 19

22 Priorytety dla miasta Elbląg są spójne z Narodowym Planem Rozwoju na lata " przede wszystkim w obszarze: tworzenia nowych miejsc pracy i zwiększanie zatrudnienia, wzrostu inwestycji odpowiadających wyzwaniom postępu technologicznego i społeczeństwa informacyjnego oraz w obszarze poprawy jakości kształcenia. ad 2. Strategia rozwoju kraju Jest podstawowym dokumentem strategicznym określającym cele i priorytety polityki rozwoju kraju w perspektywie najbliższych lat oraz warunki, które powinny ten rozwój zapewnić. SRK stanowi punkt odniesienia zarówno dla innych strategii i programów rządowych, jak i opracowywanych przez jednostki samorządu terytorialnego. Miasto Elbląg wpisuje się szczególnie w Priorytet 6. SRK Rozwój regionalny i podniesienie spójności terytorialnej, b) Wyrównywanie szans rozwojowych obszarów problemowych. Zadaniem SRK jest wspieranie najsłabiej rozwiniętych województw Polski Wschodniej, w tym m.in. województwa warmińskomazurskiego. Województwo warmińskomazurskie wspierane będzie m.in. w takich działaniach jak: zwiększenie zewnętrznej dostępności komunikacyjnej, szczególnie z obwodem kaliningradzkim, rozbudowa przejść granicznych w połączeniu z modernizacją dróg dojazdowych, rozwój współpracy międzynarodowej województwa w regionie Morza Bałtyckiego, utrzymanie wysokich walorów przyrodniczych i krajobrazowych regionu (Zielone Płuca Polski), zachowanie dziedzictwa kulturowego Żuław, a zwłaszcza tworzenie sprawnie działającego systemu hydrotechnicznego, regulującego stosunki wodne, wzmocnienie międzynarodowej promocji turystycznej regionu (w tym promocja Kanału Elbląskiego). ad 3. Narodowe strategiczne ramy odniesienia Jest to dokument strategiczny określający priorytety i obszary wykorzystania oraz system wdrażania funduszy unijnych: Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) oraz Funduszu Spójności w ramach budżetu Wspólnoty na lata W dokumencie szczególne miejsce zajmuje przeciwdziałanie marginalizacji i peryferyzacji obszarów problemowych, do których zaliczono także Warmię i Mazury. Obszarom tym przypisuje się przede wszystkim działania polepszenia kapitału ludzkiego, zwiększenia mobilności zawodowej i przestrzennej, rozbudowy funkcji metropolitalnych oraz wewnątrzregionalnej infrastruktury transportowej. ad 4. Krajowa strategia rozwoju regionalnego : regiony, miasta, obszary wiejskie Wyznacza cele polityki regionalnej wobec poszczególnych terytoriów w kraju, w tym obszarów miejskich i wiejskich oraz definiuje ich relacje w odniesieniu do innych polityk publicznych o wyraźnym terytorialnym ukierunkowaniu. W dokumencie określono także sposób działania podmiotów publicznych, a w szczególności rządu i samorządów województw dla osiągnięcia strategicznych celów rozwoju kraju. KSRR ustala trzy cele szczegółowe do 2020 roku: wspomaganie wzrostu konkurencyjności regionów, 20 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

23 budowanie spójności terytorialnej i przeciwdziałanie procesom marginalizacji na obszarach problemowych, tworzenie warunków dla skutecznej, efektywnej i partnerskiej realizacji działań rozwojowych ukierunkowanych terytorialnie. Jednym z wyzwań Krajowej strategii rozwoju regionalnego jest zapewnienie województwom o najniższym poziomie rozwoju społecznogospodarczego odpowiedniego potencjału do zwiększenia udziału w tworzeniu i wzrostu zatrudnienia. Dotyczy to województw Polski Wschodniej, w tym województwa warmińskomazurskiego. ad 5. Koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania kraju Obecnie obowiązująca Koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania kraju określa, że system przestrzennego zagospodarowania kraju tworzy sieć krajowych, ponadregionalnych i regionalnych ośrodków równoważenia rozwoju. Elbląg jest w niej zakwalifikowany jako ośrodek ponadregionalny. Obecnie trwają końcowe prace nad Koncepcją przestrzennego zagospodarowania kraju 2030 (KPZK 2030), która stanie się najważniejszym długookresowym, krajowym dokumentem strategicznym, dotyczącym zagospodarowania przestrzennego. W grudniu 2011 roku Rada Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej przyjęła dokument KPZK 2030, który pod 27 stycznia 2012 roku trafił do rozpatrzenia przez Komisję Infrastruktury, Komisję Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Komisję Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej. Przyjęty przez rząd projekt również wpisuje Elbląg do systemu osadniczego kraju jako ośrodek regionalny budujący dopiero swój potencjał krajowy. KPZK 2030 przewiduje, że w ramach działań z zakresu polityki przestrzennego zagospodarowania zostaną wzmocnione ośrodki w obszarach przygranicznych zlokalizowanych w pobliżu zewnętrznej granicy Unii Europejskiej m.in. poprzez zwiększenie dostępu do usług publicznych średniego i wyższego rzędu, szczególnie w zakresie edukacji i ochrony zdrowia. W Koncepcji zapisane jest, że w przewozach towarowych wspierana będzie modernizacja i budowa infrastruktury ułatwiającej prowadzenie głównie przewozów intermodalnych (w tym centrów i terminali intermodalnych) oraz masowych między obszarami metropolitalnymi, przejściami granicznymi, portami morskimi, a także pozostałymi kluczowymi ośrodkami gospodarczymi. W zakresie żeglugi morskiej w myśl KPZK 2030 priorytet uzyskają inwestycje służące poprawie dostępności do terminali polskich portów morskich o podstawowym znaczeniu dla gospodarki (Szczecin, Świnoujście, Gdańsk, Gdynia) oraz portów uzupełniających, takich jak Elbląg, w szczególności od strony lądu z wykorzystaniem śródlądowych dróg wodnych. II. na poziomie ponadregionalnym: 1. Strategia rozwoju Polski Wschodniej do 2020 roku 6, 2. Ekspertyza dotycząca Województwa WarmińskoMazurskiego w kontekście strategii rozwoju społecznogospodarczego Polski wschodniej do roku ad 1. Strategia rozwoju społecznogospodarczego Polski Wschodniej do 2020 roku Jest to strategia ponadregionalna, obejmująca 5 województw; pięć najbiedniejszych regionów Wspólnoty, w tym woj. warmińskomazurskie. Jest to punkt odniesienia do uruchamiania operacyjnych działań publicznych skierowanych na rozwój społecznogospodarczy tego obszaru. 6 Uchwała nr 278/2008, przyjęta przez Radę Ministrów w dniu 30 grudnia 2008 r. 7 Olsztyn, październik 2006 r. Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 21

24 Głównymi priorytetami strategii są: oddziaływanie na poprawę jakości kapitału ludzkiego, budowanie społeczeństwa informacyjnego opartego na wiedzy, wspieranie gospodarki, wspieranie funkcjonowania MSP, zwiększenie dostępności komunikacyjnej Polski Wschodniej poprzez rozwijanie infrastruktury transportowej, wykorzystanie położenia przy zewnętrznej granicy UE, rozwój współpracy transgranicznej, wsparcie funkcji metropolitalnych miast Polski Wschodniej, konserwacja środowiska przyrodniczego. ad 2 Ekspertyza dotycząca województwa warmińskomazurskiego w kontekście strategii społecznogospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020 Zgodnie z zapisami Ekspertyzy problemy wymagające rozwiązania przy współudziale sąsiadujących z regionem warmińskomazurskim województw dotyczą: ochrony środowiska na jednorodnych obszarach o wybitnych walorach przyrodniczokrajobrazowych lub wrażliwych na antropopresję rozdzielonych przez granice administracyjne, usprawnienia powiązań komunikacyjnych i infrastrukturalnych istotnych w takim samym stopniu dla sąsiadujących województw jak dla systemów krajowych, efektywnego wykorzystania walorów przyrodniczych i kulturowych oraz potencjału społecznogospodarczego do aktywizacji obszarów przygranicznych. W przypadku Elbląga dotyczy to przede wszystkim współpraca z województwem pomorskim, szczególnie w zakresie: rewaloryzacji technicznej i gospodarczej obszaru Żuław w celu optymalnego wykorzystania ich właściwości przyrodniczych do produkcji żywności modernizacji głównych powiązań komunikacyjnych przebiegających przez oba województwa: dróg krajowych przebiegających w paneuropejskich korytarzach transportowych: o korytarz VI: port Gdańsk Żilina południe Europy, którego ważnym elementem jest droga ekspresowa S 7 (biegnąca przez Elbląg, Pasłęk, Ostródę, Olsztynek i Nidzicę), o korytarz IA: port Gdańsk Kaliningrad Ryga, którego ważnym elementem jest droga ekspresowa S 22 biegnąca przez Elbląg (pokrywająca się z trasą Via Hanseatica ), linii kolejowych: o linia Irzędna Malbork Elbląg Braniewo (Kaliningrad), racjonalnego wykorzystania walorów Zalewu Wiślanego i otaczających go obszarów do rozwoju turystyki przy jednoczesnej ochronie jego ekosystemu wodnego; doprowadzenie do pełnego otwarcia akwenu Zalewu dla żeglugi morskiej. Wspólne rozwijanie zaplecza lądowego (portowego) dla powiązań wodnych obu brzegów Zalewu, zapewnienie ciągłości tras rowerowych międzynarodowych i regionalnych. III. na poziomie regionalnym: 22 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

25 1. Strategia rozwoju społeczno gospodarczego województwa warmińsko mazurskiego do roku , 2. Regionalny program operacyjny Warmia i Mazury na lata , 3. Strategia rozwoju edukacji w województwie warmińskomazurskim do 2015 roku 10, 4. Strategia rozwoju kultury w województwie warmińskomazurskim do 2015 roku 11, 5. Strategia rozwoju turystyki województwa warmińskomazurskiego 12, 6. Wojewódzki program polityki prorodzinnej na lata , 7. Strategia polityki społecznej województwa warmińskomazurskiego do 2020 roku 14, 8. Regionalna strategia innowacyjności województwa warmińskomazurskiego do roku , 9. Strategia informatyzacji województwa warmińskomazurskiego na lata , 10. Program ochrony środowiska województwa warmińskomazurskiego na lata z uwzględnieniem perspektywy na lata , ad 1. Strategia rozwoju społecznogospodarczego województwa warmińskomazurskiego do roku 2020 Strategia jest najważniejszym dokumentem przygotowywanym przez samorząd województwa, określającym cele i priorytety polityki rozwoju, prowadzonej na terenie regionu. Za cel główny Strategii rozwoju społecznogospodarczego województwa warmińskomazurskiego uznano: Spójność ekonomiczną, społeczna i przestrzenną Warmii i Mazur z regionami Europy. Określone w dokumencie priorytety rozwoju województwa to: konkurencyjna gospodarka, otwarte społeczeństwo, nowoczesne sieci. Strategia określa Elbląg jako centrum subregionu elbląskiego, wyposażone w infrastrukturę miejską o wysokich standardach. Według strategii miasto ma się specjalizować w rozwoju nowoczesnych technologii oraz współpracować z gospodarką morską obszaru Bałtyckiego i Obwodem Kaliningradzkim. W 2010 roku rozpoczęto prace nad aktualizacją Strategii, które w czerwcu 2012 zaowocowały przyjęciem diagnozy sytuacji społecznogospodarczej województwa pt. Konkurencyjność Warmii i Mazur diagnoza problemowa. Analizując sytuację społecznogospodarczą województwa dokument wskazuje Elbląg i jego obszar oddziaływania jako jeden z głównych biegunów wzrostu w województwie, o wysokim potencjale rozwojowym i konkurencyjności. Dokument ten definiuje dziewięć Potencjalnych Obszarów Strategicznej Interwencji, na których powinno być skupione przyszłe wsparcie w ramach planowania strategicznego. Elbląg jest przypisany do czterech z nich. Są 8 Uchwała nr XXXIV/474 /05 Sejmiku Województwa Warmińsko Mazurskiego z dnia 31 sierpnia 2005 r. 9 Uchwała nr 61/354/07/III Zarządu WarmińskoMazurskiego z dnia 14 listopada r r. 12 Uchwała Nr XLIII/831/10 Sejmiku Województwa WarmińskoMazurskiego z dnia r. 13 Uchwała Nr XIV/283/07 Sejmiku Województwa WarmińskoMazurskiego z dnia 28 grudnia 2007 r. 14 Projekt z dnia 12 lipca 2011 r. 15 Uchwała Nr XLIII/832/10 Sejmiku Województwa WarmińskoMazurskiego z dnia 28 września 2010 r. 16 Uchwała nr XII/227/07 Sejmiku Województwa WarmińskoMazurskiego z dnia 30 października 2007 r. 17 Uchwała Nr XIII/248/07 Sejmiku Województwa Warmińsko Mazurskiego z dnia 27 listopada 2007 r. Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 23

26 to POSI 1. Dwie Osie Rozwoju Regionu (wzdłuż dróg krajowych nr 16 i nr 7), POSI 3. Ośrodki Subregionalne Konieczny Wzrost Konkurencyjności, POSI 7. Obszary Przygraniczne, POSI 8. Obszary Wymagające Restrukturyzacji i Rewitalizacji. Przypisanie Elbląga do tylu POSI pokazuje ważną rolę jaką miasto odgrywa w województwie, jak również stwarza mu szansę na wsparcie przez samorząd województwa rozwoju miasta w wielu dziedzinach. ad 2. Regionalny program operacyjny Warmia i Mazury na lata Jest to najistotniejszy instrument polityki regionalnej województwa, spajający większość zadań realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego oraz inne jednostki publiczne i prywatne w ramach funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. Celem głównym RPO WM jest: Wzrost konkurencyjności gospodarki oraz liczby i jakości powiązań sieciowych. Cel główny ma być osiągnięty poprzez spójną i konsekwentną realizację następujących celów szczegółowych: 1. wzrost konkurencyjności firm, produktów i usług, 2. wyższa konkurencyjność województwa jako miejsca pracy i życia, 3. poprawa połączeń sieciowych województwa warmińskomazurskiego. Realizowane przez Elbląg i elbląskich beneficjentów projekty, których duża część jest realizowana w ramach RPO WM musi wpisywać się w te cele. ad 3. Strategia rozwoju edukacji w województwie warmińskomazurskim do 2015 roku Dokument przedstawia analizę problemów i celów, precyzuje harmonogram działań w zakresie edukacji w województwie na najbliższe lata. Cel strategiczny Strategii to sprawny system edukacji dostosowany do potrzeb gospodarki regionu sprzyjający rozwojowi zasobów ludzkich. Dla miasta Elbląga ważne są zapisy w dokumencie dotyczące powstrzymania odpływu absolwentów szkół średnich poza województwo, poprzez podniesienie jakości kształcenia i szeroką ofertę edukacyjną w uczelniach województwa warmińskomazurskiego, w tym w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Elblągu. Ściślejsze powiązanie uczelni z gospodarką regionu, m.in. poprzez kształcenie w ramach zamówień edukacyjnych powinno pozwolić na zatrzymanie kadry z wyższym wykształceniem na obszarze województwa. ad 4. Strategia rozwoju kultury w województwie warmińsko mazurskim do 2015 roku Dokument wyznacza strategiczne cele rozwoju kultury w województwie warmińskomazurskim oraz wskazuje kierunki działań. Brak w nim szczegółowych zapisów dotyczących Elbląga. Miasto wpisuje się jednak w zapisy ogólne dotyczące m.in. takich obszarów jak: ochrona dziedzictwa kulturowego, organizacja prowadzenia działalności kulturalnej, komunikacja społeczna, środki masowego przekazu w kulturze. ad 5. Strategia rozwoju turystyki województwa warmińsko mazurskiego Miasto Elbląg przedstawione jest w Strategii rozwoju turystyki województwa warmińskomazurskiego jako istotny ośrodek turystyczny, który odgrywa ważną rolę w województwie. Miasto łączy w sobie atrakcyjne położenie komunikacyjne, atrakcyjne zasoby przyrodnicze i dziedzictwo kulturowe o wysokiej randze. 24 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

27 W dokumencie określone zostały kierunki rozwoju wybranych regionalnych produktów turystycznych oraz działań w sferze promocji tych produktów i wspomagania w dziedzinie zasobów ludzkich i struktur organizacyjnych. Dla miasta Elbląg ważne są zapisy dotyczące: rozwoju i poprawy jakości atrakcji i walorów turystycznych, poprawy jakości infrastruktury turystycznej oraz przygotowania oferty w zakresie turystyki wypoczynkowej i wodnej dla Kanału Elbląskiego, rozwoju atrakcji i walorów turystycznych i rozwój infrastruktury Zalewu Wiślanego, rozwoju infrastruktury tras i ścieżek rowerowych, w tym międzynarodowego szlaku rowerowego R1, który powiązany jest z miastem Elbląg, rozwoju turystyki biznesowej, rozwoju turystyki przyrodniczej, w tym w obszarze Jeziora Drużno i Wysoczyzny Elbląskiej. ad 6. Wojewódzki program polityki prorodzinnej na lata W Wojewódzkim programie nie ma szczegółowych zapisów dotyczących Elbląga. Miasto Elbląg wpisuje się w cel strategiczny Programu: Poprawa funkcjonowania rodzin województwa warmińskomazurskiego oraz priorytety: I: wspieranie i promowanie prawidłowego funkcjonowania rodzin, II: wspieranie podmiotów pomagających rodzinom w sytuacjach problemowych, kryzysowych. ad 7. Strategia polityki społecznej województwa warmińskomazurskiego do 2020 roku Dokument określa priorytety w zakresie zatrudnienia, przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu, działań na rzecz kobiet, wyrównywania szans osób niepełnosprawnych, pomocy społecznej, przeciwdziałania dyskryminacji, profilaktyki i rozwiązywania problemów uzależnień oraz współpracy z organizacjami pozarządowymi. Miasto Elbląg wpisuje się w następujące priorytety wyznaczone dla województwa warmińskomazurskiego: I: prawidłowo funkcjonująca rodzina, II: wzmacnianie integracji społecznej, III: wspieranie aktywności i mobilności zawodowej oraz edukacyjnej osób bezrobotnych, IV: rozwój społeczeństwa obywatelskiego. ad 8. Regionalna strategia innowacyjności województwa warmińskomazurskiego do roku 2020 Założenia Regionalnej Strategii Innowacyjności Warmii i Mazur do roku 2020 realizują następujące elbląskie instytucje: Elbląski Park Technologiczny, który tworzy podstawy dla rozwoju współpracy instytucjonalnej w zakresie innowacji między różnymi sektorami w skali regionalnej oraz ponadregionalnej, Elbląski Inkubator Nowoczesnych Technologii Informatycznych, którego celem jest stworzenie jak najlepszych warunków do rozpoczęcia działalności w sektorze zaawansowanych technologii, Żuławski Ośrodek Badawczy IMUZ, który prowadzi badania naukowe i prace badawczorozwojowe m.in. w zakresie: gospodarki wodnej w rolnictwie, urządzania rolniczej przestrzeni produkcyjnej, gospodarowania na użytkach zielonych, z uwzględnieniem ekonomicznych uwarunkowań produkcji oraz ochrony środowiska, Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 25

28 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa (z Instytutem Informatyki Stosowanej), dzięki której rozwija się sektor ICT. Zgodnie z zapisami Regionalnej strategii innowacyjności w województwie warmińskomazurskim będą wspierane parki naukowotechnologiczne (EPT), centra transferu technologii (Centrum Transferu Technologii PWSZ), inkubatory technologiczne (EINTI), akademickie inkubatory przedsiębiorczości (PWSZ w Elblągu) oraz ośrodki szkoleniowodoradcze (Elbląska Izba Przemysłowo Handlowa zlikwidowana w 2011 roku). ad 9.Strategia informatyzacji województwa warmińsko mazurskiego na lata Jest dokumentem wytyczającym cele i kierunki informatyzacji województwa. Głównym celem Strategii informatyzacji.. jest: rozwój społeczeństwa informacyjnego w województwie warmińsko mazurskim. Celami strategicznymi dla województwa natomiast są: I: poprawa warunków dostępu do Internetu, II: wzrost liczby użytkowników technologii informatycznych i telekomunikacyjnych, III: rozwój treści i usług dostępnych online. ad 10. Program ochrony środowiska województwa warmińskomazurskiego na lata z uwzględnieniem perspektywy na lata Celem strategicznym dokumentu jest dobry stan środowiska umożliwiający zrównoważony rozwój. Miasto Elbląg wpisuje się w następujące cele średniookresowe i działania Programu: ochrona dziedzictwa przyrodniczego, równoważone wykorzystanie materiałów, wody i energii, środowisko i zdrowie dalsza poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego, edukacja ekologiczna. Program mówi o konieczności objęcia strefami ochronnymi miejskich ujęć wody, w tym ujęć dla Elbląga. Wskazuje się, że powiat elbląski jest jednym z najbardziej zagrożonych w województwie, jeżeli chodzi o występowanie powodzi: urządzenia osłony przeciwpowodziowej budowane, modernizowane i utrzymywane przez stulecia, mają dla tego regionu znaczenie najwyższe decydują o istnieniu Żuław na mapie gospodarczej Polski, o istnieniu miejsc pracy i zamieszkania dla wielu tysięcy ludzi. Elbląg w programie jest pokazywany jako wzór dobrze prowadzonej edukacji ekologicznej, zaś Ośrodek Edukacji Ekologicznej w Piaskach na Mierzei Wiślanej, który jest prowadzony przez Gminę Miasto Elbląg jest wskazany jako unikalny w skali województwa i pełniący bardzo ważną rolę w kształtowaniu postaw proekologicznych. Program wymienia także działania w zakresie edukacji ekologicznej prowadzone przez PWSZ w Elblągu 26 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

29 II. Sytuacja planistyczna miasta Elbląg jest miastem o powierzchni 7952 ha. Według stanu na r. na terenie Elbląga obowiązywały 62 miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, czyli o trzy więcej niż rok wcześniej. Tereny objęte obowiązującymi planami stanowiły 45,4 % powierzchni miasta (w 2010 roku 44,64%). Zmniejszyła się powierzchnia miasta przewidziana do objęcia miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego z 22,64% w 2010 r. do 20,9 % w Tabela 4. Struktura powierzchni miasta wg stanu na i r. Stan na Stan na Powierzchnia całkowita obszaru miasta ha ha Powierzchnia terenów objętych obowiązującymi miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego Powierzchnia terenów objętych projektami m.p.z.p., będących w trakcie procedury sporządzania Powierzchnia terenów nieprzewidzianych do objęcia ustaleniami m.p.z.p ogółem 3 549,65 ha 3 603,22 ha 1800 ha 1 547,64 ha 3 002,59 ha 2 988,94 ha w tym tereny zamknięte 345,76 ha 345,76 ha w tym tereny leśne i otwarte 2 059,52 ha 2 059,52 ha w tym tereny o ustabilizowanej polityce przestrzennej 597,22 ha 583,66 ha Powierzchnia obszaru inwestycyjnego miasta (bez terenów leśnych, otwartych, zamkniętych oraz terenów o ustabilizowanej polityce przestrzennej) powierzchnia terenów inwestycyjnych 4 949, ,06 ha udział terenów objętych obowiązującymi planami miejscowymi (z wyłączeniem terenów objętych zmianami) (a) udział terenów objętych pracami projektowymi i procedurą planów miejscowych na terenach nieobjętych planami miejscowymi (b) 69,4% 72,6% 22,6% 20,9% udział terenów objętych planami miejscowymi i pracami projektowymi (a+b) 92% 93,5% Udział terenów nieobjętych dotychczas procedurami sporządzania planów miejscowych w liczbie bezwzględnej 393,55 ha 322,14 ha udział w powierzchni terenów inwestycyjnych 8,0% 6,5% Źródło: Departament Urbanistyki i Architektury Urzędu Miejskiego w Elblągu Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 27

30 Mapa 3. Sytuacja planistyczna Elbląga, stan na r. Źródło: Departament Urbanistyki i Architektury Urzędu Miejskiego w Elblągu 28 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

31 Mapa 4. Obowiązujące miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego w obszarze miasta Elbląga według stanu na r. Źródło: Departament Urbanistyki i Architektury Urzędu Miejskiego w Elblągu Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 29

32 Suburbanizacja Elbląga Projekt założeń Krajowej Polityki Miejskiej z maja 2012 roku opracowany przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego zwraca uwagę na procesy suburbanizacyjne i zachodzące w większości polskich miast. Problemem wskazywanym w projekcie jest nieskoordynowany rozwój obszarów podmiejskich zarówno największych miast, jak i mniejszych ośrodków miejskich. Na tych obszarach można zaobserwować nasilające się zjawisko żywiołowej urbanizacji i rosnącego chaosu przestrzennego, przy jednoczesnym odpływie ludności ze ścisłych centrów miast, co w efekcie prowadzi do niespójnego kształtowania się przestrzeni miejskich. W Elblągu równolegle zachodzą dwa procesy suburbanizacyjne: rozlewanie się miasta na zewnątrz i rozlewanie się miasta w swoich granicach administracyjnych. Pierwszy z nich, w ramach którego następuje wzrost liczby ludności sąsiadujących gmin kosztem Elbląga, nie jest zbadany dostatecznym stopniu. Orientacyjnie proces ten przedstawia poniższa mapa Mapa 5. Migracje na pobyt stały w gminach sąsiednich Gminy Miasto Elbląg w 2010 roku Źródło: Departament Urbanistyki i Architektury Urzędu Miejskiego w Elblągu 30 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

33 Wewnętrzny proces suburbanizacyjny mający miejsce w granicach Elbląga pociąga za sobą następujące konsekwencje: Korzyści z procesu urbanizacji (na terenach peryferyjnych) czerpie wąska grupa właścicieli, którzy wzbogacili się na zmianie przeznaczenia gruntów z rolnej na budowlaną, natomiast koszty związane z uzbrojeniem terenu obciążają budżet gminy z wpływów ogółu społeczności lokalnej. W przyszłości może to prowadzić do konfliktów społecznych. Społeczeństwo zaczyna być coraz bardziej świadome, że urbanizacja odbywa się jego kosztem. Wzrasta koszt świadczenia usług publicznych, tj. doprowadzenia wody, energii, odprowadzenia ścieków, wywozu odpadów. Następuje trwała utrata terenów rolnych i innych biologicznie czynnych w wyniku ekspansji zdefragmentaryzowanej zabudowy mieszkaniowej o niskiej intensywności. W efekcie zagrożone jest środowisko poprzez jego defragmentację. Pogarsza się dostęp mieszkańców do usług w sferze zdrowia, edukacji, kultury, rozrywki, handlu. Brak jest podstawowej infrastruktury, jak przestrzenie publiczne, place zabaw, chodniki brak warunków do interakcji sąsiedzkich, integracji mieszkańców. Spada atrakcyjność turystyczna i rekreacyjna terenów peryferyjnych (Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej). Z procesem niekontrolowanej suburbanizacji i rozlewania się zabudowy związany jest proces pustoszenia centrum miasta, które przestaje spełniać funkcje miastotwórcze i funkcje spajania miasta w jedną całość. Oznacza to spadek atrakcyjności miasta dla mieszkańców, jak i inwestorów, firm, ludzi kreatywnych, turystów. Przyczyną tej sytuacji jest niedostatek konkurencyjnej oferty zamieszkania w centrum miasta. Dlatego mieszkańcy wybierają działki zlokalizowane na terenach peryferyjnych w granicach miasta lub poza granicami miasta w sąsiednich gminach. Główne kierunki suburbanizacji to Rubno Wielkie, Próchnik, Krasny Las, Dąbrowa w przypadku suburbanizacji w granicach miasta oraz Nowakowo, Milejewo, Kamiennik Wielki, Pomorska Wieś, Przezmark, Gronowo Górne w przypadku suburbanizacji na zewnątrz. Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 31

34 Mapa 6. Suburbia Elbląga Źródło: Departament Urbanistyki i Architektury Urzędu Miejskiego w Elblągu Administracja architektonicznobudowlana W 2010 roku zmniejszyła się ilość spraw prowadzonych przez administrację architektonicznobudowlaną. Wpłynął na to przede wszystkim duży spadek w liczbie wydawanych zaświadczeń o samodzielności lokali mieszkalnych ich liczba zmniejszyła się o 49%. 32 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

35 Tab. 5. Ilość spraw prowadzonych przez administrację architektonicznobudowlaną Lp. Wyszczególnienie Pozwolenia na budowę Postanowienia Zgłoszenia robót budowlanych Korespondencja Pozwolenia na rozbiórkę Inne decyzje (umorzenie, wygaśnięcie) Zezwolenie na realizację inwestycji drogowej Samodzielność lokali SUMA Źródło: Departament Urbanistyki i Architektury Urzędu Miejskiego w Elblągu Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 33

36 III. Infrastruktura techniczna Infrastruktura drogowa i parkingowa Podstawowy układ komunikacyjny Elbląga tworzą krajowe drogi publiczne S 7 i S 22 stanowiące obwodnicę miasta oraz cztery wojewódzkie drogi publiczne: 1) nr 500 o długości ok. 5,2 km, leżąca w ciągu ulic: Warszawskiej, Alei Tysiąclecia, Alei Grunwaldzkiej, Pasłęckiej, 2) nr 503 o długości ok. 7,5 km, leżąca w ciągu ulic: Rycerskiej, Pocztowej, Robotniczej, Browarnej, Mazurskiej, 3) nr 504 o długości ok. 9,3 km, leżąca w ciągu ulic: Hetmańskiej, 12 Lutego, Królewieckiej, 4) nr 509 o długości ok. 6,5 km, leżąca w ciągu ulic Artura Grottgera i Łęczyckiej. W Elblągu zarządcą dróg publicznych w granicach administracyjnych miasta, z wyłączeniem dróg ekspresowych S7 i S22 jest Prezydent Miasta Elbląga. Zgodnie ze stanem ewidencji dróg publicznych na dzień 31 grudnia 2010 r. w zarządzie znajdują się: 4 drogi wojewódzkie, zlokalizowanymi w ciągach 14 ulic o łącznej długości 28,495 km, 129 dróg powiatowych, zlokalizowanych w ciągach 148 ulic o łącznej długości 104,81 km, 228 dróg gminnych, zlokalizowanych w ciągach 229 ulic o łącznej długości 79,931 km, odcinek drogi krajowej nr 22 od granicy administracyjnej Elbląga do granicy pasa drogowego ElblągPołudnie (Raczki) o długości 0,530 km. Razem długość dróg publicznych administrowanych przez Prezydenta Miasta wynosi 213,798 km. W porównaniu z rokiem 2009 łączna długość dróg zwiększyła się o 0,744 km. Według badań natężenia ruchu drogowego wykonanych w 2008 roku (istnieje obowiązek ich przeprowadzenia raz na 5 lat) największe wartości przekrojowych natężeń ruchu kołowego dla szczytu popołudniowego obserwuje się na ulicach: al. Grunwaldzka [E/h] (pojazdów umownych na godzinę) ul. Generała GrotaRoweckiego [E/h] ul. Pocztowa [E/h] ul. 12 Lutego [E/h] ul. Hetmańska [E/h] Powyższe dane dotyczące natężenia ruchu odnoszą się do pojazdów zarejestrowanych w Elblągu w 2008 roku. W ciągu dwóch lat liczba zarejestrowanych pojazdów wzrosła i według stanu na 31 grudnia 2010 roku wynosiła szt. Na terenie miasta zlokalizowanych jest 25 obiektów mostowych (mosty, wiadukty, estakady oraz kładki dla pieszych) oraz 14 przepustów (obiekty o przekroju zamkniętym i średnicy od 0,6 m do 2,5 m). Łączna długość obiektów mostowych wynosi 1 633,86 mb. Łączna powierzchnia obiektów mostowych wynosi ,13 m 2. Kontrole dróg i drogowych obiektów inżynierskich prowadzone są przez osoby posiadające odpowiednie uprawnienia budowlane. Zgodnie z obowiązującymi przepisami w okresach 5 letnich zleca się wykonanie szczegółowej kontroli stanu technicznego i przydatności do użytkowania wszystkich dróg publicznych i obiektów mostowych. Ostatni przegląd szczegółowy wykonany został 34 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

37 w 2007r, następny planowany jest w 2012r. Celem monitoringu stanu technicznego dróg publicznych przeprowadzane są objazdy: dróg wojewódzkich wraz z najważniejszymi drogami powiatowymi raz na miesiąc, dróg powiatowych i gminnych stanowiących ważną część sieci komunikacyjnej raz na kwartał oraz pozostałych dróg powiatowych i gminnych stanowiących układ dróg lokalnych i dojazdowych raz na rok. Stan nawierzchni dróg powiatowych i dróg gminnych znajdujących się w granicach administracyjnych Elbląga przedstawia poniższa tabela. Tab. 6. Stan nawierzchni dróg powiatowych i gminnych na Drogi powiatowe Drogi gminne Łącznie Stan drogi procentowy procentowy procentowy ilość w km ilość w km udział udział udział ilość w km bardzo dobry 32,48 34,19 7,3 6,04 21,4 40,23 dobry 22,96 24,17 17,3 14,31 20,47 38,48 ostrzegawczy 22 23,17 25,81 21,35 23,68 44,52 zły 18,19 19,15 36,66 30,33 26,31 49,48 bardzo zły 4,37 4,6 12,93 10,7 8,14 15,3 razem , , ,01 Źródło: Departament Zarząd Dróg Urzędu Miejskiego w Elblągu W Elblągu występuje deficyt miejsc parkingowych. Analizy dotyczące potrzeb parkingowych mieszkańców zawarte są w Uchwale Nr XXII/494/2009 Rady Miejskiej w Elblągu z dnia 25 czerwca 2009r. w sprawie przyjęcia Kierunków działań w zakresie zwiększenia liczby miejsc parkingowych w Elblągu wraz z opracowaniami oraz w Planie rozwoju sieci drogowej z uwzględnieniem transportu zbiorowego dla Gminy Miasto Elbląg na lata W mieście istnieje ok miejsc postojowych (w tym ok miejsc na drogach publicznych), jednocześnie natężenie ruchu drogowego na głównych ciągach komunikacyjnych wynosi ok pojazdów na dobę i z roku na rok wzrasta w związku z przyrostem liczby samochodów w Elblągu. Powoduje to wiele uciążliwości w dostępie do usług i instytucji publicznych zlokalizowanych w centrum miasta oraz dla mieszkańców tam zamieszkałych. Zgodnie z art. 13b ust. 2 ustawy z dnia 21 marca 1985r. o drogach publicznych na obszarach charakteryzujących się znacznym deficytem miejsc postojowych, jeżeli uzasadniają to potrzeby organizacji ruchu, w celu zwiększenia rotacji parkujących pojazdów samochodowych lub realizacji lokalnej polityki transportowej, w szczególności w celu ograniczenia dostępności tego obszaru dla pojazdów samochodowych lub wprowadzenia preferencji dla komunikacji zbiorowej ustala się strefy płatnego parkowania. W 2010 roku obszar parkingów w Elblągu został podzielony na 2 strefy: 1 Strefa Płatnego Parkowania zawierająca 19 parkingów; 2 Strefa Płatnego Parkowania zawierająca 3 parkingi Od maja 2010 roku Strefy Płatnego Parkowania znajdują się pod nadzorem Zarządu Komunikacji Miejskiej Sp. z o.o. Przekazanie nadzoru nad SPP tej spółce jest wynikiem polityki wspierania rozwoju transportu publicznego i miało na celu wygenerowanie przez nią dochodów finansujących zbiorowy transport publiczny. Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 35

38 Tabela 7. Zestawienie przychodów i kosztów SPP za okres majgrudzień 2010 r. Przychody ,37 zł w tym: opłata za przedłużony czas parkowania 3,20 zł opłata za parkowanie ,10 zł parkowanie mobilet 260,87 zł abonament na parkowanie ,00 zł opłata dodatkowa za parkowanie ,20 zł Koszty ,29 zł Zysk(PrzychodyKoszty) ,08 zł Źródło: Sprawozdanie z działalności Zarządu Komunikacji Miejskiej Sp. z o.o. za rok 2010 Z prowadzonej w okresie majgrudzień 2010 r. działalności w zakresie SPP, spółka ZKM osiągnęła przychody w wysokości ,37 zł. Powyższa kwota pokryła poniesione koszty, które wyniosły ,29 zł., a zatem z omawianej działalności spółka uzyskała zysk w wysokości zł. W roku 2011 nastąpiła zmiana organizacji Stefy płatnego parkowania w mieście. Została ona podzielona na dziesięć sektorów. Zewnętrzne granice obszaru każdego z sektorów wyznaczają ulice drogi publiczne niżej wymienione: Sektor I zewnętrzna granica to ulice: Aleja Tysiąclecia, Rycerska, Giermków, Hetmańska. Sektor II zewnętrzna granica to ulice: Giermków, Rycerska, Plac Słowiański, Pocztowa, Aleja Armii Krajowej, 12 Lutego, Hetmańska. Sektor III zewnętrzna granica to ulice: Hetmańska, 12 Lutego, Generała Grota Roweckiego, Grobla Św. Jerzego, 3 Maja, Plac Grunwaldzki, Aleja Tysiąclecia. Sektor IV zewnętrzna granica to ulice: Aleja Tysiąclecia, Bulwar Zygmunta Augusta, Wałowa, Stoczniowa, Bożego Ciała, Robotnicza, Pocztowa, Plac Słowiański, Rycerska. Sektor V zewnętrzna granica to ulice: Plac Grunwaldzki, 3 Maja, Grobla Św. Jerzego, rzeka Kumiela. Sektor VI zewnętrzna granica to ulice: Aleja Grunwaldzka, Lotnicza, Plac Dworcowy. Sektor VII zewnętrzna granica to ulice: Aleja Grunwaldzka, Stefana Żeromskiego, Generała Józefa Bema, rzeka Kumiela. Sektor VIII zewnętrzna granica to ulice: Górnośląska, Nowowiejska, Wawrzyńca Pilgrima, ul. Królewiecka, 12 Lutego, Generała Grota Roweckiego, Grobla Św. Jerzego, rzeka Kumiela. Sektor IX zewnętrzna granica to ulice: 12 Lutego, Teatralna, Robotnicza, Pocztowa, Aleja Armii Krajowej. Sektor X zewnętrzna granica to ulice: Teatralna, ul. Królewiecka, Pułkownika Stanisława Dąbka, Brzozowa, Jaśminowa, Robotnicza, Teatralna. Inwestycje drogowe W 2010 roku na terenie Elbląga prowadzono 14 inwestycji drogowych. W przypadku dziesięciu z nich roboty drogowe zostały zakończone i odebrane w 2010 roku, a zakończenie rzeczowej realizacji czterech nastąpiło w 2011 roku. Trzy inwestycje były realizowane przy dofinansowaniu ze środków Unii Europejskiej, jedna przy dofinansowaniu dotacją celową przyznawaną w ramach programu 36 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

39 wieloletniego pn. Narodowy program przebudowy dróg lokalnych , a pozostałe dziesięć ze środków własnych Gminy Miasta Elbląg. W roku 2011 rozpoczęto realizację 9 kolejnych inwestycji, z czego dwie przy dofinansowaniu ze środków Unii Europejskiej. Realizacja pięciu z tych inwestycji została zakończona w 2011, dwóch planowanych jest na pierwszą połowę 2012 roku, zaś dwóch kolejnych na październik 2013 roku. Listę inwestycji drogowych zawiera poniższa tabela: Tabela 8. Inwestycje drogowe realizowane na terenie Elbląga w 2010 i 2011 roku Lp. Inwestycja Źródło finansowania Wartość inwestycji Zakończenie rzeczowej realizacji 1 Przebudowa drogi powiatowej ul. Generała Grota Roweckiego w Elblągu wraz z jej układem komunikacyjnym Gmina Miasto Elbląg, Regionalny Program Operacyjny Warmia i Mazury na lata Całość: ,24 PLN Dofinansowanie: 70% kosztów kwalifikowanych = ,51 PLN Odnowa nawierzchni chodnika ul. Plac Wolności w Elblągu 3 Odnowa nawierzchni miejsc postojowych przy ul. Mielczarskiego 4 Odnowa odcinka nawierzchni ul. Krakusa 5 Odnowa nawierzchni dróg publicznych w Elblągu (Łęczycka, Fromborska, Mazurska, Kościuszki) Gmina Miasto Elbląg Całość: ,37 PLN Gmina Miasto Elbląg Całość: ,02 PLN Gmina Miasto Elbląg Całość: ,45 PLN Gmina Miasto Elbląg Całość: PLN Odnowa odcinka nawierzchni chodnika ul. Królewieckiej 7 Odnowa odcinka nawierzchni chodnika ul. Reja 8 Odnowa nawierzchni chodnika ul. Kopernika 9 Przebudowa ul. Lotniczej etap II dojazd do Placu Dworcowego 10 Odnowa nawierzchni ul. Robotniczej w Elblągu 11 Budowa parkingu tymczasowego przy ul. Grobla św. Jerzego 12 Przebudowa skrzyżowania ulic GrotaRoweckiego Trybunalska Ratuszowa Łączności etap I przebudowy DW Zapewnienie dostępności komunikacyjnej kompleksu turystycznorekreacyjnego EUROPARK w Elblągu poprzez Gmina Miasto Elbląg Całość: ,32 PLN Gmina Miasto Elbląg Całość: ,47 PLN Gmina Miasto Elbląg Całość: ,61 PLN Gmina Miasto Elbląg Całość: ,93 PLN Gmina Miasto Elbląg Narodowy program przebudowy dróg lokalnych Całość: ,58 PLN Dofinansowanie: 49,75% = PLN Gmina Miasto Elbląg Całość: ,59 PLN Gmina Miasto Elbląg Całość: ,24 PLN Gmina Miasto Elbląg, Regionalny Program Operacyjny Warmia i Mazury na lata 2007 Całość: ,52 PLN Dofinansowanie: 42,68% kosztów Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 37

40 przebudowę ul. Bolesława Chrobrego oraz budowę odcinka drogi w ciągu drogi powiatowej 2012 N 14 Przebudowa ulicy Romualda Traugutta w Elblągu 15 Odnowa nawierzchni ul. Lotniczej i odcinka ul. Skrzydlatej 2013 kwalifikowanych = ,78 PLN Gmina Miasto Elbląg, Regionalny Program Operacyjny Warmia i Mazury na lata Inwestycje rozpoczęte w 2011 roku Całość: ,54 PLN Dofinansowanie: 70% kosztów kwalifikowanych = ,82 PLN Gmina Miasto Elbląg Całość: ,34 PLN Budowa miejsc postojowych przy ul. Skrzydlatej Gmina Miasto Elbląg Całość: ,91 PLN Odnowa nawierzchni chodnika ulicy Pionierskiej i ul. M. Beniowskiego Gmina Miasto Elbląg Całość: ,27 PLN Przebudowa nawierzchni drogi z budową parkingu przy ul. Rzeźnickiej Gmina Miasto Elbląg Całość: ,78 PLN Przebudowa układu drogowego w dzielnicy Rubno etap I ul. Rzepakowa Gmina Miasto Elbląg Całość: ,21 PLN Odnowa nawierzchni dróg w Elblągu Gmina Miasto Elbląg Całość: ,00 PLN Planowane na Przebudowa skrzyżowania ulic Gen. Grota Roweckiego 12 Lutego w Elblągu Etap I 22 Przebudowa ulic oraz drogowych obiektów inżynierskich stanowiących ciąg drogi wojewódzkiej nr 503 w obszarze miasta Elbląga etap I od Placu Słowiańskiego do ul. Obrońców Pokoju 23 Przebudowa DW Nr 504 ul. 12 Lutego i skrzyżowania ulic Królewiecka Nowowiejska Gmina Miasto Elbląg, Regionalny Program Operacyjny Warmia i Mazury na lata Gmina Miasto Elbląg, Regionalny Program Operacyjny Warmia i Mazury na lata Całość: ,21 PLN Dofinansowanie: 70% kosztów kwalifikowanych = ,55 PLN Całość: ,00 PLN Dofinansowanie: 70% kosztów kwalifikowanych = ,96 PLN Planowane na Planowane na Gmina Miasto Elbląg Całość: ,00 PLN Planowane na Źródło: Departament Zarząd Dróg Urzędu Miejskiego w Elblągu 38 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

41 Koszty utrzymania infrastruktury drogowej Nakłady finansowe na utrzymanie i remonty dróg publicznych w 2010 roku wyniosły 7 799,6 tys. zł. Od 2008 roku można zauważyć spadek nakładów, przy jednocześnie zwiększającej się łącznej długości dróg publicznych znajdujących się pod zarządem Prezydenta Elbląga. Tabela 9. Koszty utrzymania infrastruktury drogowej w Elblągu w latach Rok Długość dróg [km] Wydatki na utrzymanie: urządzeń bezpieczeństwa Wydatki na remonty ruchu drogowego; zieleni, czystości; akcja zima; [tys. zł.] wydatki [tys. zł.] długość wyremontowanych nawierzchni (nakładki) [km] , , ,08 5, , , ,11 3, , , ,35 2, , , ,94 0, , , ,89 0, , , ,15 0, , ,05 852,55 0,20 Źródło: Departament Zarząd Dróg Urzędu Miejskiego w Elblągu Komunikacja miejska Komunalny system transportu publicznego (komunikację miejską) tworzą dwa podsystemy: sieć linii tramwajowej i sieć linii autobusowej. Podsystemy te są ze sobą zintegrowane. W komunikacji miejskiej w Elblągu obowiązuje model organizacyjny zakładający rozdzielenie działalności organizatorskiej (organizator komunikacji) od działalności przewozowej (przewoźnicy operatorzy). Do organizacji komunikacji miejskiej Gmina Miasto Elbląg utworzyła spółkę komunalną: Zarząd Komunikacji Miejskiej Sp. z o.o. W Elblągu publiczny transport zbiorowy znajduje się pod nadzorem Zarządu Komunikacji Miejskiej Sp. z o.o. Spółka ta pełni funkcję organizacyjną komunikacji miejskiej. Funkcje przewozowoeksploatacyjne pełnione są przez spółki przewozowe: Tramwaje Elbląskie Sp. z o.o. w zakresie komunikacji tramwajowej (5 linii) oraz wyłonione w drodze przetargu trzy spółki w zakresie transportu autobusowego: Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej Sp. z o. o. (7 linii), Autobusowe Linie Prywatne ALP Spółka z o.o. (6 linii) i Przedsiębiorstwo Komunikacji Autobusowej PKA Spółka z o. o. (8 linii). Sieć linii komunikacyjnych w Elblągu składa się z: trakcji tramwajowej 5 linii łączących cztery pętle: Ogólna, Druska, Saperów i Marymoncka; Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 39

42 trakcji autobusowej 21 linii, w tym: 1 nocna, 1 sezonowa, oraz 6 linii autobusowych wybiegających poza granice administracyjne Elbląga łącząc z miastem tereny przyległych gmin Elbląg i Milejewo. Mapa 7. Schemat linii komunikacji miejskiej w Elblągu 40 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

43 Łączna długość linii komunikacyjnych w granicach administracyjnych Elbląga wynosi 236 km, z tego 42 km to trakcja tramwajowa, a 194 km trakcja autobusowa. Długość linii autobusowej w strefie podmiejskiej wynosi 22 km. Przewoźnicy wykonują rocznie ok. 7,730 mln wkm (wozokilometrów) w tym: T.E Sp. z o.o. ok. 1,480 mln wkm (31 %) PKS Sp. z o.o. ok. 1,042 mln wkm (22 %) ALP Sp. z o.o. ok. 1,107 mln wkm (23,5 %) PKA Sp. z o.o. ok. 1,107 mln wkm (23,5 %) Przewoźnicy rozliczani są wg ceny za 1 wkm. Stan taboru tramwajowego i autobusowego w Elblągu przedstawiony jest w poniższych tabelach: Tabela 10. Wielkość taboru posiadanego przez spółki przewozowe Przewoźnik Stan na r. Stan na r. Stan na r. Ogółem Niskopodłogowe Ogółem Niskopodłogowe Ogółem Niskopodłogowe TE PKS ALP PKA Razem Źródło: Sprawozdanie z działalności Zarządu Komunikacji Miejskiej Sp. z o.o. za rok 2010 Tabela 11. Średni wiek taboru w latach Przewoźnik 2006 r r r r r. TE 30,3 26,6 26,3 27,1 28,1 PKS 11,1 6,5 7,4 8,3 8,9 ALP 17,0 9,6 9,2 9,7 9,6 PKA 11,7 8,5 9,3 9,9 10,0 Źródło: Sprawozdanie z działalności Zarządu Komunikacji Miejskiej Sp. z o.o. za rok 2010 Tabela 12. Liczba pojazdów wyposażonych w tablice elektroniczne Przewoźnik 2007 r r r r. TE PKS ALP PKA Źródło: Sprawozdanie z działalności Zarządu Komunikacji Miejskiej Sp. z o.o. za rok 2010 Jak wynika z powyższego zestawienia 51% pojazdów wchodzących w skład taboru transportu miejskiego w Elblągu to pojazdy niskopodłogowe. Udział ten zaniża tabor tramwajowy, gdzie odsetek ten wynosi tylko 17%. Dla porównania w taborze autobusowym udział pojazdów niskopodłogowych wynosi 69%. Średni wiek autobusów w każdym roku trwania umów przewozowych nie może przekraczać u przewoźnika 10 lat, co daje gwarancję ciągłego procesu odnawiania taboru do 2013 r. Spółka Tramwaje Elbląskie eksploatuje: Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 41

44 35 wagonów tramwajowych (26 w ruchu) w tym: 6 typu 121 N z 2006 r. 17 typu 805 N z lat typu GT6 zakupionych w Niemczech w 1996 r., jako używane 32,4 kmtp torowisk w tym 28,8 kmtp obsługi pasażerskiej (z tego 90 % to tory wydzielone) Tabor tramwajowy wymaga modernizacji (wozy z lat ) oraz wymiany (wozy GT6). Remontu lub wymiany wymagają też torowiska tramwajowe. Ani ZKM Sp. z o.o., ani Tramwaje Elbląskie nie generują zysku, który mógłby zapewnić realizację niezbędnych inwestycji. Tak jak w innych miastach finansowanie inwestycji realizowane jest z budżetu miasta lub, jeśli to możliwe ze środków Unii Europejskiej. Zgodnie z podpisanymi umowami przewozowymi, do końca 2008 r. przewoźnicy autobusowi byli zobowiązani do instalacji tablic elektronicznych we wszystkich autobusach. Na koniec 2010 r. stan realizacji wynosi 93% (tablice są zamontowane w 64 autobusach na 69 wymaganych). Aktualnie tablice elektroniczne funkcjonują we wszystkich nowych autobusach zakupionych w latach i w pojazdach, które według harmonogramów mają być eksploatowane do 2013 r. Jedynie w firmie PKS wszystkie autobusy posiadają elektroniczne tablice z informacją liniową. Przewoźnicy ALP i PKA deklarują, że w roku 2011 zamontują brakujące tablice. W przypadku spółki Tramwaje Elbląskie brak jest takiego wymogu, a liczba pojazdów wyposażonych w takie tablice pozostaje stała i wynosi 7 (20% całego taboru tramwajowego). Jakościowe aspekty przewozów Istotnym miernikiem jakościowym w komunikacji miejskiej jest ocena regularności kursowania pojazdów. Na ocenę regularności kursów wpływają: ilość kursów niewykonanych wskaźnik wykonania kursów, ilość kursów niepunktualnych wskaźnik punktualności, Tabela 13. Wskaźnik regularności kursowania w 2010 roku Przewoźnik Ilość kursów wg rozkładu Ilość kursów wykonanych prawidłowo Braki kursów Wskaźnik wykonanych kursów Ilość kursów niepunktualnych Wskaźnik punktualności Wskaźnik regularności TE ,90% ,85% 99,75% ALP ,87% ,67% 99,54% PKS ,93% ,77% 99,70% PKA ,94% ,82% 99,76% Ogółem ,91% ,78% 99,69% Źródło: Sprawozdanie z działalności Zarządu Komunikacji Miejskiej Sp. z o.o. za rok 2010 W 2010 r. na ogólną ilość kursów do wykonania według rozkładu jazdy tj , przewoźnicy nie wykonali 443 kursów stąd wskaźnik wykonania kursów wyniósł 99,91%, a wykonali niezgodnie z rozkładem jazdy stąd wskaźnik punktualności wyniósł 99,78%. 42 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

45 W 2010 r., na zaplanowanych kursów, liczba wykonanych prawidłowo wyniosła , co oznacza, że wskaźnik regularności kursowania wyniósł 99,69%. Jest on dokładnie taki sam jak za rok 2009, z tym, że w 2010 roku spółka ALP, poprawiła swój wskaźnik z 99,35% na 99,54%, a u pozostałych przewoźników ten wskaźnik minimalnie się obniżył. Wskaźniki wykonania kursów, punktualności i regularności są jednymi z najlepszych na tle kraju i są wynikiem przyjętego w Elblągu modelu komunikacji miejskiej rozdzielającego funkcje organizacyjno kontrolne od przewozowych. Istotnym dopełnieniem oceny jakościowej przewozów są kontrole w zakresie pozostałych parametrów odnoszących się głównie do oceny czystości pojazdów, sprawności kasowników, oznakowania pojazdów i innych, szczegółowo określonych w umowach. W ciągu 2010 roku przeprowadzono 303 takie kontrole. Główne nieprawidłowości odnotowano w ustawieniu kodów kasowników. Wartość kar za stwierdzone nieprawidłowości (za kursy niewykonane, opóźnienia, przyspieszenia, brak sprzedaży biletów, niesprawne kasowniki, brudne pojazdy oraz kursy wykonane autobusami nieprzystosowanymi do przewozu osób niepełnosprawnych) wyniosła zł. Największe kary przewoźnicy płacą za nieprzestrzeganie rozkładów jazdy (za zawinione opóźnienia i przyspieszenia) oraz za niewykonane kursy. Według szacunków Zarządu Komunikacji Miejskiej 18 liczba przewiezionych pasażerów w 2010 r. wyniosła 20,65 mln. W porównaniu z rokiem 2009 ilość pasażerów zmniejszyła się o ok. 2,4%. Należy zaznaczyć, że jest to zjawisko dotyczące nie tylko Elbląga. Coroczny spadek przewozów w granicach 35%, w ciągu ostatnich 10ciu lat, odnotowują wszystkie średnie i duże miasta w kraju. Z ogólnej liczby 20,65 mln pasażerów prawie 62% zapłaciła za przejazd (w tym 67% wniosła opłatę ulgową). Około 30% skorzystało z uprawnień do przejazdów bezpłatnych, natomiast ok. 810% to gapowicze. Liczba przejazdów biletowanych wyniosła prawie 12,9 mln, z czego przejazdy na podstawie biletów okresowych to ok. 43%, a na podstawie biletów jednorazowych ok. 57%. Sprzedaż biletów komunikacji miejskiej Obowiązujące w 2010 r. rodzaje biletów i taryfa opłat za przewóz osób i bagażu ustalone zostały Uchwałą Nr X/169/2007 Rady Miejskiej w Elblągu z dnia 25 października 2007 r. W roku 2010 podjęta została przez Radę Miejską uchwała Nr XXX/663/2010, która nie zmieniła cen biletów a jedynie, na jej mocy, wprowadzono dodatkowo bilet okresowy 30dniowy i nowy bilet obowiązujący na linii nocnej. Tab. 14. Ceny biletów w Elblągu w 2010 roku stan na 31 grudnia. Typy biletów Liczba dni Normalny Ulgowy 1. BILET JEDNORAZOWY 1.1 Bilet jednorazowy 2,00 zł 1,00 zł 1.2 Bilet jednorazowy w pojeździe z możliwością przesiadki 2,80 zł 1,40 zł 1.3 Bilet na linii nocnej 3,00 zł 1.4 Bilet pięcioprzejazdowy 9,00 zł 4,50 zł 2. BILET MIESIĘCZNY 2.1 Bilet miesięczny imienny na 2 wybrane linie miesiąc 69,00 zł 34,50 zł 2.2 Bilet miesięczny imienny sieciowy na wszystkie linie miesiąc 80,00 zł 40,00 zł 18 Szacunki są oparte o badania potoków pasażerskich trakcji tramwajowej z 2007 i 2009 roku oraz raporty ze sprzedaży biletów. Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 43

46 2.3 Bilet miesięczny sieciowy na okaziciela na wszystkie linie miesiąc 120,00 zł 60,00 zł 2.4 Bilet 30dniowy imienny sieciowy na wszystkie linie (łącznie z linią nocną) 2.5 Bilet miesięczny wakacyjny imienny sieciowy dla młodzieży do 24 roku na podstawie leg. szkolnej, w okresie lipiecsierpień 2.6 Bilet grupowy jednodniowy dla uczestników kolonii i zimowisk (grupa 10 i więcej osób) 2.7 Bilet semestralny imienny dla uczniów i studentów szkół wyższych na okres i Bilet dekadowy (10 dniowy) imienny 30 dni 85,00 zł 42,50 zł miesiąc 30,00 zł zł/osobę 0,80zł zł/semestr 170,00zł 3.1 Bilet dekadowy (10 dniowy) imienny na dwie wybrane linie 10 dni 24,00 zł 12,00 zł 3.2 Bilet dekadowy (10 dniowy) imienny sieciowy na wszystkie linie 3.3 Bilet dekadowy (10 dniowy) wakacyjny imienny sieciowy dla młodzieży do 24 roku na podstawie leg. szkolnej, w okresie lipiecsierpień II. Bilety podmiejskie gmina Elbląg 10 dni 28,00 zł 14,00 zł 10 dni 11,00 zł 1 Bilet jednorazowy 3.10 zł 1.55 zł 2 Bilet miesięczny imienny miesiąc zł zł 3 Bilet dekadowy imienny 10 dni zł zł III. Bilety podmiejskie gmina Milejewo 1 Bilet jednorazowy 3.70 zł 1.85 zł 2 Bilet miesięczny imienny miesiąc zł zł 3 Bilet dekadowy imienny 10 dni zł zł Źródło: Sprawozdanie z działalności Zarządu Komunikacji Miejskiej Sp. z o.o. za rok 2010 Ogólna ilość sprzedanych biletów jednorazowych w 2010 r. wyniosła 7 249,9 tys. sztuk i była mniejsza o 7,3% w porównaniu do roku poprzedniego. Nastąpił natomiast niewielki wzrost sprzedaży biletów okresowych. ZKM starał się, aby zwiększyć udział biletów okresowych w ogólnej sprzedaży, m.in. poprzez utrzymanie ceny biletów okresowych na niezmienionym poziomie (od 2003 r.). W 2011 roku wzrosły ceny biletów jednorazowych (tabela nr 15). Ze strefy podmiejskiej Gminy Elbląg wydzielono Gronowo Górne, gdzie obowiązują obecnie takie same stawki jak w strefie miejskiej. Kolejną zmianą związaną z cyfryzacją komunikacji miejskiej było wprowadzenie możliwości zakupu biletów przy użyciu telefonu komórkowego oraz Elektronicznej Karty Miejskiej. Wprowadzono także bilet jednodniowy, który można kupić u kierowcy lub za pomocą telefonu komórkowego. Tab. 15. Ceny biletów jednorazowych w Elblągu w 2011 roku stan na 31 grudnia. Typy biletów Liczba dni Normalny Ulgowy 1. BILETY PAPIEROWE 1.1 Bilet jednorazowy w strefie miejskiej 2,40 zł 1,20 zł 1.2 Przejazd Przesiadkowy w strefie miejskiej u kierowcy 3,00 zł 1,50 zł 1.3 Bilet jednorazowy na linii nocnej 3,00 zł 1,50 zł 1.4 Bilet pięcioprzejazdowy w strefie miejskiej 11,00 zł 5,50 zł 1.5 Bilet jednorazowy w strefie gminy Elbląg z wyjątkiem Gronowa Górnego i strefie miejskiej 1.6 Bilet jednorazowy w strefie gminy Elbląg dotyczący wyłącznie Gronowa Górnego i strefie miejskiej 3,60 zł 1,30 zł 2,40 zł 1,20 zł 44 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

47 1.7 Bilet jednorazowy w strefie gminy Milejewo i strefie miejskiej 4,00 zł 2,00 zł 1.8 Bilet jednodniowy z bileterki oraz zakupiony przy użyciu telefonu 2. BILETY PROMOCYJNE DLA UŻYTKOWNIKÓW EKM 2.1 Przejazd jednorazowy przekraczający 2 przystanki w strefie miejskiej 2.2 Przejazd jednorazowy nieprzekraczający 2 przystanków w strefie miejskiej 2.3 Przejazd przesiadkowy w ciągu 20 min. w strefie miejskiej (opłata za drugi przejazd) 2.4 Przejazd jednorazowy w strefie gminy Elbląg z wyjątkiem Gronowa Górnego i strefie miejskiej 2.5 Przejazd jednorazowy w strefie gminy Elbląg dotyczący wyłącznie Gronowa Górnego i strefie miejskiej 2.6 Przejazd jednorazowy w strefie gminy Milejewo i strefie miejskiej 3. BILETY PROMOCYJNE ZAKUPIONYCH PRZY UŻYCIU TELEFONU KOMÓRKOWEGO 11,00 zł 5,50 zł miesiąc 2,20 zł 1,10 zł miesiąc 2,00 zł 1,00 zł miesiąc 0,80 zł 0,40 zł 30 dni 3,40 zł 1,70 zł miesiąc 2,20 zł 1,10 zł 3,80 zł 1,90 zł 3.1 Bilet jednorazowy w strefie miejskiej 10 dni 2,20 zł 1,10 zł 3.2 Bilet jednorazowy w strefie gminy Elbląg z wyjątkiem Gronowa Górnego i strefie miejskiej 3.3 Bilet jednorazowy w strefie gminy Elbląg dotyczący wyłącznie Gronowa Górnego i strefie miejskiej 10 dni 3,40 zł 1,70 zł 10 dni 2,20 zł 1,10 zł 3.4 Bilet jednorazowy w strefie gminy Milejewo i strefie miejskiej 3,80 zł 1,90 zł Źródło: Tabela 16. Struktura ilościowa sprzedaży biletów jednorazowych latach Rodzaj biletu (N bilet normalny, U bilet ulgowy) 2009r. 2010r. 2010r. 2009r. ilość w tys. szt. Udział % ilość w tys. szt. Udział % % 1. Jednorazowe N 1 946,3 24, ,3 24,1 89,7 U 3 248,6 41, ,6 40,8 91,0 2. Jednorazowe w pojeździe N 114,3 1,5 98,7 1,3 86,4 U 313,4 4,0 339,9 4,6 108,5 3. Karnety 5cio przejazdowe N 992,5 12,7 944,9 13,0 95,2 U 1209,4 15,4 1159,9 16,0 95,9 4. Mobilet N 1,9 0,1 U 1,7 0,1 Razem: 7 824,5 100, ,9 100,0 92,7 Źródło: Sprawozdanie z działalności Zarządu Komunikacji Miejskiej Sp. z o.o. za rok 2010 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 45

48 Tabela 17. Struktura ilościowa sprzedaży biletów okresowych latach Rodzaj biletu (N bilet normalny, U bilet ulgowy) 2009r. 2010r. Udział ilość w szt. % ilość w szt. 2010r. 2009r. Udział % % 1. Miesięczne N , ,4 96,8 U , ,4 99,0 2. Dekadowe N , ,2 99,6 U , ,4 110,9 3. Semestralne U 556 0, ,6 91,0 Razem: , ,0 101,2 Źródło: Sprawozdanie z działalności Zarządu Komunikacji Miejskiej Sp. z o.o. za rok 2010 Wartość brutto sprzedaży biletów komunikacji miejskiej w 2010 r. wyniosła ,5 tys. zł. W porównaniu do 2009 r. była niższa o około 6%. Sprzedaż biletów jednorazowych w 2010 r. spadła o 7,5% w stosunku do ubiegłego roku. W sprzedaży biletów jednorazowych pod względem wartościowym, bilety normalne stanowią 55% ogólnej sprzedaży, a bilety ulgowe 45%. Wartość sprzedaży brutto biletów okresowych w 2010 r. wyniosła 3 359,5 tys. zł. i nieznacznie spadła (o 0,9%) w stosunku do 2009 r. Bilety okresowe ulgowe stanowią 55% ogólnej sprzedaży biletów okresowych. Tabela 18. Struktura wartościowa sprzedaży biletów jednorazowych latach r. 2010r. 2010r. Rodzaj biletu Wartość Udział Wartość Udział 2009r. w tys. zł. % w tys. zł. % % Jednorazowe N 4 245, ,7 89,5 U 3 730, ,8 93,4 Karnety 5cio przejazdowe N 1 786, ,9 95,2 U 1 088, ,9 95,9 Mobilet N 3,9 U 1,8 Razem jednorazowe ,0 76, ,0 74,9 92,5 z tego: N 6 032, , ,2 U 4 818, , Bilety okresowe 3 389,5 23, ,5 25,1 99,1 z tego: N 1 561, , ,6 U 1 827, , ,4 OGÓŁEM (jedn.+ okres.) , , z tego: N 7 593,8 53,3 7027,8 52,5 92,5 U 6 646,7 46, ,7 47,5 95,7 Źródło: Sprawozdanie z działalności Zarządu Komunikacji Miejskiej Sp. z o.o. za rok Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

49 Przyczyny spadku sprzedaży biletów: Utrzymujący się od kilkunastu lat spadek przewożonych pasażerów (wzrost ilości samochodów osobowych, emigracja, likwidacja dużych zakładów pracy); Wprowadzenie zmian w komunikacji związanych z prowadzonymi inwestycjami drogowymi powoduje rezygnację pasażerów z przejazdu środkami komunikacji miejskiej. Kontrolę biletów w pojazdach komunikacji miejskiej w Elblągu w 2010 r. wykonywał zespół 10 kontrolerów pracujących w 2 lub 3 osobowych brygadach, którzy obok czynności podstawowych przypisane mają prowadzenie doraźnych kontroli w zakresie czystości pojazdów w trakcie wykonywania przewozów, sprawności kasowników, ciągłości sprzedaży biletów w pojazdach i innych parametrów jakościowych i eksploatacyjnych. W roku 2010 przeprowadzonych zostało kontroli, co skutkowało wystawieniem przez kontrolerów opłat dodatkowych. Tabela 19. Główne wskaźniki kontroli biletowej w latach r r r. Ilość kontroli Ilość opłat dodatkowych Wartość opłat dodatkowych zł zł zł Źródło: Sprawozdanie z działalności Zarządu Komunikacji Miejskiej Sp. z o.o. za rok 2010 Problemem jest windykacja należności. W 2010 roku uzyskano przychody z opłat dodatkowych i windykacji należności w wysokości ,24 zł., natomiast koszty kontroli oraz koszty windykacji wyniosły ,82 zł. Jak wynika z poniższego zestawienia (tab. 20), spółka każdego roku ponosi stratę w wysokości ok. 200 tys. zł z tytułu prowadzenia windykacji. Mając to na uwadze, ZKM zdecydował się na przekazanie kontroli biletowej oraz windykacji opłat dodatkowych firmie zewnętrznej wyłonionej w drodze przetargu (od 21 marca 2011 roku). Tabela 20. Zestawienie przychodów i kosztów z kontroli biletowej i windykacji w latach Wykonanie Wykonanie Wykonanie 2008 r r r. PRZYCHODY ,08 zł ,01 zł ,24 zł z tego: opłaty dodatkowe ,75 zł ,43 zł ,82 zł opłaty manipulacyjne 3 221,00 zł 4 174,70 zł 3 393,00 zł zwrot za koszty sądowe i komorn ,83 zł ,72 zł ,13 zł zwrot kosztów upomnienia 7 629,12 zł 9 034,88 zł 9 562,04 zł odsetki ustawowe ,38 zł ,28 zł ,25 zł KOSZTY ,22 zł ,62 zł ,82 zł z tego: wynagrodzenia, w tym: ,91 zł ,19 zł ,52 zł a) prowizja kontrolerów ,48 zł ,77 zł ,57 zł narzuty na wynagrodzenia ,37 zł ,36 zł ,63 zł pozostałe koszty ,52 zł ,64 zł ,56 zł koszty windykacji, z tego: ,42 zł ,43 zł ,11 zł a) znaczki sądowe ,00 zł ,33 zł ,00 zł Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 47

50 b) znaczki pocztowe ,92 zł ,39 zł ,95 zł c) opłaty komorn. i sądowe ,50 zł ,71 zł ,16 zł Źródło: Sprawozdanie z działalności Zarządu Komunikacji Miejskiej Sp. z o.o. za rok 2010 Infrastruktura przystankowa ZKM Spółka z o.o. w 2010 roku administrowała 310 przystankami w ciągu tras układu komunikacyjnego miasta, w tym: 239 przystankami autobusowymi o pow m 2 ; 71 przystankami tramwajowymi o pow m 2 ; 10 pętlami autobusowymi o pow m 2 ; Łączna powierzchnia zajmowana przez przystanki i pętle w granicach miasta wynosi m przystanków wyposażonych jest w wiaty przystankowe, z czego: 131 wiat to własne i 5 obce, 39 wiat zlokalizowanych jest na przystankach tramwajowych, a 97 na przystankach autobusowych. ZKM administruje 56 przystankami autobusowymi i 7 pętlami autobusowymi zlokalizowanymi poza granicami administracyjnymi Elbląga, których właścicielem są Gmina Elbląg i Gmina Milejewo. W ciągu roku ustawione zostały 2 wiaty na przystankach tramwajowych i 5 wiat na przystankach autobusowych. W 2010 na letnie i zimowe utrzymanie przystanków ZKM Sp. z o.o. wydatkował zł. W 2010 roku koszty remontowe wiat i pawilonów wyniosły zł. Koszty te obejmują likwidację uszkodzeń w 6 wiatach oraz naprawę 2 ławek w wiatach, 9 tablic rozkładów jazdy, wymianę 4 słupków przystankowych, ponadto w ciągu roku zostało oczyszczonych z graffiti 85 kasetonów rozkładowych. W 82 wiatach przystankowych wybito 111 m 2 szyb osłonowych na kwotę zł. Uszkodzono 13 osłon przeciwbryzgowych na kwotę zł. Optymizmem napawa fakt, że nastąpił spadek ilości aktów wandalizmu, co przełożyło się na spadek kosztów utrzymania i renowacji infrastruktury przystankowej. Tabela 21. Koszty dewastacji infrastruktury przystankowej w latach Koszty remontowe wiat i pawilonów zł zł zł zł zł Szyby w wiatach zł zł zł zł zł Szyby w osłonach zł zł przeciwbryzgowych Razem zł zł zł zł zł Źródło: Sprawozdanie z działalności Zarządu Komunikacji Miejskiej Sp. z o.o. za rok 2010 Rok Jak widać na poniższej mapie zdecydowaną większość zurbanizowanej części miasta cechuje czas dostępu do przystanku nieprzekraczający 5 min. Jedynie obszary Warszawskiego Przedmieścia, osiedla Przy Młynie oraz obszary przyległe do przedłużenia ul. Pułkownika Stanisława Dąbka (na północ od ul. Ogólnej) cechuje nieco niższy poziom obsługi środkami transportu publicznego, ale czas dojścia do przystanku nie przekracza 7 min. 48 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

51 Mapa 8.Czas dojścia do przystanków Źródło: Departament Zarząd Dróg Izochrony czasu dojścia do przystanku Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 49

52 Infrastruktura rowerowa Obecnie udział podróży rowerowych w ogólnej liczbie przemieszczeń niepieszych w Elblągu nie przekracza 2%, co jest niskim współczynnikiem biorąc pod uwagę, że w przeciętnym dniu roboczym średnia długość podróży samochodem osobowym w Elblągu wynosi około 6 km, a transportem publicznym 7 km. Podstawową koncepcją tworzenia infrastruktury rowerowej w Elblągu było przez lata tzw.,,podejście liniowe zakładające całkowitą separację ruchu kołowego od rowerowego poprzez tworzenie wydzielonych dróg rowerowych poza jezdnią przy okazji modernizacji lub budowy ulic samochodowych. Poza tworzeniem wydzielonych dróg rowerowych w Elblągu na kilku skrzyżowaniach zainstalowano wydzieloną sygnalizację świetlną dla rowerów, nie ustawioną jednak w sposób preferujący rowerzystów. Należy zauważyć, że obecnie stosowaną przez bardziej zaawansowane w rozwoju ruchu rowerowego miasta Polski koncepcją jest tzw. podejście obszarowe, które zakłada koncentrowanie uwagi na poprawie warunków życia mieszkańców danego obszaru miasta poprzez rozwijanie niewidzialnej infrastruktury rowerowej (m.in. uspokajanie ruchu samochodowego, likwidacja lokalnych barier ruchu rowerowego, działania informacyjnopromocyjne). Na terenie miasta na koniec 2010 roku zlokalizowane było 32,8 km ścieżek rowerowych. W roku 2011 ich długość wzrosła do 35,3 km. Większość z nich została zbudowana z fazowanej kostki brukowej, która powoduje pewien dyskomfort jazdy. Dopiero od 2009 roku w Elblągu zaczęto stosować do budowy dróg rowerowych niefazowaną kostkę brukową (ul. Legionów, część ulicy Niepodległości, ul. Generała Grota Roweckiego, Modrzewina). Właściwie ułożona jest ona znacznie przyjaźniejszą nawierzchnią dla ruchu rowerowego. Wciąż jednak pozostaje w tyle za rozwiązaniami miast bardziej rozwiniętych pod względem ruchu rowerowego, czyli prowadzeniem dróg rowerowych w obszarze jezdni lub tam gdzie jest to niezbędne, budowaniem wydzielonych dróg rowerowych wykonanych z asfaltobetonu lub mastyksu grysowego barwionych na kolor czerwony. Zaopatrzenie w wodę i odbiór ścieków Świadczeniem usług w zakresie dostawy wody i odprowadzania ścieków zajmuje się spółka komunalna Elbląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. (EPWiK Sp. z o.o.). System zaopatrzenia miasta Elbląga w wodę oparty jest o 7 ujęć wody podziemnej ujmujących czwartorzędowy poziom wodonośny. Są to: ujęcia wyżynne: Małe Bielany, JagodowoDębowe Pole, Krasny Las i Dąbrowa sytuowane w północnej części miasta na terenie Wysoczyzny Elbląskiej, ujęcie nizinne Malborska usytuowane w południowej części miasta położone na terenie Żuław Elbląskich, ujęcie wody Szopy znajdujące się poza granicami administracyjnymi miasta Elbląg, usytuowane na terenie Żuław Elbląskich w odległości 7 km na południowy zachód od centrum miasta Elbląg przy linii kolejowej Elbląg Malbork, na terenie gminy Gronowo Elbląskie, ujęcie lokalne Rubno Wielkie usytuowane w północnych peryferyjnych częściach miasta Elbląga, które nie jest włączone do systemu wodociągowego miasta. 50 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

53 Ponadto system tworzą też 4 stacje uzdatniania wody: Królewiecka, Malborska, Szopy, Rubno Wielkie. Sieć wodociągowa miasta posiada układ pierścieniowy. Zróżnicowanie wysokościowe terenu miasta narzuca konieczność strefowania ciśnień w sieci wodociągowej. Sieć miejska podzielona jest na 3 strefy: strefa niska obejmująca obszar na terenach położonych do wysokości 1520m n.p.m., strefa wysoka (tereny położone powyżej 20 m n.p.m.) zasilana grawitacyjnie z dwóch początkowych zbiorników zapasowowyrównawczych na SUW Królewiecka, strefa hydroforowa obejmująca obszar w obrębie strefy niskiej i wysokiej. Łączna długość sieci wodociągowej (wraz z przyłączami) w mieście Elblągu wynosiła 364,3 km. Roczna produkcja wody z ujęć elbląskich w 2010 r. wyniosła 8 422,5 tys.m 3. i była niższa w stosunku do roku poprzedniego o 2,7%. Własne ujęcia pokrywają zapotrzebowanie miasta w 100%. Wykres 5. Ujęcie wody w Elblągu w 2010 roku Rubno Wielkie 0,4% Ujęcia wyżynne 45,1% Malborska 41,1% Szopy 13,4% Źródło: Sprawozdanie z działalności Elbląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. za rok 2010 Na terenie miasta Elbląga istnieje układ kanalizacji rozdzielczej. Ścieki sanitarne z terenu miasta odprowadzane są poprzez system kanalizacji sanitarnej o długości 253,6 km oraz 21 przepompowni ścieków do mechaniczno biologicznej oczyszczalni ścieków zlokalizowanej w północno zachodniej części Elbląga. Odbiornikiem oczyszczonych ścieków jest rzeka Elbląg. Parametry oczyszczonych ścieków spełniają wymagania określone przepisami. W 2010 roku dopływ ścieków na Oczyszczalnię Mechaniczno Biologiczną wyniósł 7.988,9 tyś. m3 i był niższy w stosunku do roku poprzedniego o 8,4 %. Występuje przewaga ilości ścieków dopływających na oczyszczalnię w stosunku do ilości wody wtłaczanej do sieci o 2,8 %, w latach poprzednich różnica ta była znacznie wyższa, sięgała nawet kilkunastu %. Decydują o tym wody deszczowe przenikające w okresie opadów do kanalizacji sanitarnej. Z sieci sanitarnej korzysta ok. 98 % mieszkańców. Obszarami nieuzbrojonymi w sieć kanalizacji sanitarnej są m.in. osiedla Dąbrowa, Rubno, Krasny Las, Próchnik, część Zawodzia. Na obszarach tych funkcjonuje ok. 300 zbiorników Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 51

54 bezodpływowych, z których ścieki wozami asenizacyjnymi są przewożone do stacji zlewnej w Oczyszczalni Ścieków. Taryfy dla zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków w 2009 i Tabela 22. Taryfy dla zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków w 2009 i 2010 roku ceny nie uwzględniają 7% podatku od towarów i usług. J/m Opłaty obowiązujące od % do r r. wzrostu Woda 1. gospodarstwa domowe zł/m3 2,75 3,10 12,7 2. działalność gospodarcza zł/m3 2,75 3,10 12,7 3. pozostali zł/m3 2,75 3,10 12,7 Ścieki 1. gospodarstwa domowe zł/m3 2,65 2,90 9,4 2. działalność gospodarcza zł/m3 2,82 3,05 8,2 3. pozostali zł/m3 2,65 2,90 9,4 4.ścieki w postaci wód opadowych zł/m 2 0,85 0,85 0 Źródło: Sprawozdanie z działalności Elbląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. za rok roku kształtowały się następująco: Średni koszt produkowanej wody w 2010 r. ukształtował się na poziomie 3,25 zł za m 3, a odprowadzanych ścieków 2,93 zł za m 3. W 2010 roku spółka EWPIK osiągnęła straty na sprzedaży ogółem w wysokości 284,9 tys. zł. Jest to spadek o 934 tys. zł w porównaniu z 2009 rokiem. Straty na sprzedaży wody w 2010 roku obliczono na 874,2 tys. zł. Dzięki pozostałej działalności operacyjnej spółka wypracowała w 2010 roku zysk brutto w wysokości 663 tys. zł. Jest to zysk mniejszy o 546,6 tys. zł, w porównaniu z 2009 rokiem. Na taki wynik finansowy, prócz spadku przychodów i wzrostu kosztów sprzedaży wpłynął wzrost wysokości odsetek związanych z zaciągniętymi wcześniej kredytami na inwestycje. Tabela 23. Przychody ze sprzedaży, koszt własny i wynik finansowy Wykonanie 2009 r. Wykonanie 2010 r. [tys. zł] [tys. zł] 1.Przychody ze sprzedaży ogółem , ,9 w tym: wody , ,9 usług kanalizacyjnych , ,0 robót odpłatnych 2 600, ,3 materiałów 17,8 24,1 usług w zakr. kanalizacji deszczowej 2 073, ,7 inwestycji 2 571, ,9 2.Koszt własny sprzedaży ogółem , ,8 w tym: wody , ,1 usług kanalizacyjnych , ,3 robót odpłatnych 1 797, ,4 materiałów 17,4 23,4 52 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

55 kanalizacji deszczowej 2 023, ,7 inwestycji 2 571, ,9 3. Wynik na sprzedaży 649,1 284,9 w tym: wody 528,5 874,2 usług kanalizacyjnych 323,9 10,3 robót odpłatnych 803,3 913,9 materiałów 0,4 0,7 usług w zakr. kanalizacji deszczowej 50,0 315,0 inwestycji 0,0 0,0 4. Przychody finansowe 453,1 134,9 5.Koszty finansowe 612,4 893,4 6.Pozostałe przych. operac , ,5 7.Pozostałe koszty operac. 290,3 241,1 10.Zysk brutto 1 209,6 663,0 11.Podatek dochodowy 264,8 210,5 12.Zysk netto 944,8 452,5 Źródło: Sprawozdanie z działalności Elbląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. za rok 2010 Strukturę elbląskich odbiorców wody i dostawców ścieków pokazuje poniższy wykres: Wykres 6. Odbiorcy wody i dostawcy ścieków w 2010 roku. Struktura odbiorców wody Struktura dostawców ścieków 19% 11% Gospodarstwa domowe Jednostki gospodarcze Pozostali 17% 9% 70% 74% Źródło: Sprawozdanie z działalności Elbląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. za rok 2010 Najwięksi odbiorcy wody w Elblągu w 2010 roku to: Wspólnoty mieszkaniowe 1 552,3 tys. m 3 Grupa Żywiec S.A. 574,3 tys. m 3 Spółdzielnia Mieszkaniowa Sielanka 564,4 tys. m 3 Spółdzielnia Mieszkaniowa Zakrzewo 416,1 tys. m 3 Spółdzielnia Mieszkaniowa Nad Jarem 293,5 tys. m 3 Zarząd Budynków Komunalnych 237,7 tys. m 3 Wojskowa Agencja Mieszkaniowa wspólnoty 229,7 tys. m 3 Zarząd Nieruchomości Elzam Dom Sp. z o.o. 164,6 tys. m 3 Alstom Power Sp. z o.o. 84 tys. m 3 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 53

56 Tabela 24. Awaryjność sieci wodociągowokanalizacyjnej w roku 2010 Sieć wodociągowa Element Długość Ilość awarii Wskaźnik Sieć rozdzielcza (km) 198, ,756 Sieć magistralna (km) 73,3 2 0,027 Przyłącza (km) 92,5 82 0,89 Przyłącza ( sztuki) ,014 Armatura (sztuki) brak danych 118 Sieć kanalizacyjna Element Długość Ilość awarii Wskaźnik Zatory w trasie ( km) 203, ,30 Zatory w przyłączach (km) 49, ,56 Zapadnięcia kanału (km) 253,1 36 0,14 Zatory w przyłączach (szt.) ,07 Źródło: Sprawozdanie z działalności Elbląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. za rok 2010 W 2010 r. nastąpił spadek ilości awarii we wszystkich elementach sieci wodociągowej i sieci kanalizacyjnej. Jest to efektem przeprowadzonych prac w ramach programu spójności polegających na czyszczeniu sieci wodociągowej o łącznej długości 129,2 km. Ponadto dokonano wymiany zużytej armatury sieciowej (wymieniono 105 sztuk zasuw wraz z przebudową węzłów na połączeniach wodociągów). W przypadku sieci wodociągowej najwyższy wskaźnik awaryjności mają przyłącza. W ciągu 2010 roku wymieniono 47 sztuk przyłączy o łącznej długości 616m. Jednocześnie największy wskaźnik awaryjności wykazywały również przyłącza sieci kanalizacyjnej. Awarie kanalizacyjne spowodowane są w głównej mierze zmniejszającymi się przepływami ścieków, a tym samym ich zagęszczeniem. Obniża to zdolności samoczyszczenia kanałów, a w efekcie prowadzi do powstawanie zatorów. Wykres 7. Liczba awarii kanalizacyjnych w latach zatory w trasie zatory w przyłączach zapadnięcia kanału Źródło: Sprawozdanie z działalności Elbląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. za rok Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

57 Kanalizacja deszczowa Wody opadowe z terenu miasta Elbląga odprowadzane są poprzez system kanalizacji deszczowej lub rowami otwartymi do rzek: Kumieli, Elbląg, Babicy i dalej do Zalewu Wiślanego. Elbląg nie posiada sieci ogólnospławnej. Na terenie miasta istnieje układ kanalizacji deszczowej o łącznej długości 276,8 km i zakresie średnic mm. Sieć wykonana jest z rur betonowych, WIPRO, PCV, a kanał o średnicy 2000 mm jest murowany z cegły kanalizacyjnej. Znaczna część sieci deszczowej pochodzi z okresu międzywojennego. Istniejący układ kanalizacji deszczowej nie obejmuje terenu całego miasta. Brak jest kanalizacji deszczowej na terenie dzielnic: Zatorze, Zawodzie, Wyspa Spichrzów, Krasny Las, Dąbrowa, Rubno, Górna Sadyba oraz w rejonie ulic: Częstochowskiej, Bartniczej, Fromborskiej, Królewieckiej. Inwestycje i remonty w 2010 roku Ogółem nakłady inwestycyjne w zakresie sieci wodociągowej i kanalizacyjnej w Elblągu w 2010 roku wyniosły ,6 tys. zł. Z tej sumy 5 835,2 tys. zł to nakłady inwestycyjne pochodzące z amortyzacji. W ramach środków własnych wykonano m.in. sieć wodociągową z przyłączami w ul. Traugutta, Kosynierów Gdyńskich, Grobla św. Jerzego, Związku Jaszczurczego, sieć wodociągową z przyłączami w ul. Chrobrego, rekonstrukcję studni głębinowej na ujęciu wody Pagórki, kanalizację sanitarną dla osiedla Górna Sadyba i obszaru Europarku, sieć wodociągową w ul. Wyżynnej i Strumykowej, renowację kanalizacji sanitarnej i deszczowej metodą ROBOLINER, modernizację instalacji c.o. oczyszczalnia ścieków. Zakupy inwestycyjne w 2010 roku zostały dokonane na kwotę 347,8 tys. zł. Zadania remontowe w 2010 roku wykonano na kwotę 255,4 tys. zł. Najważniejszą inwestycją w 2010 roku była kontynuacja i zakończenie przedsięwzięcia inwestycyjnego Zaopatrzenie w wodę pitną Elbląga, realizowanego przy współudziale środków z Funduszu Spójności. W 2010 roku nakłady na realizację ww. przedsięwzięcia wyniosły ,5 tys. zł. Wartość całej inwestycji zamknęła się kwotą ,6 tys. zł, w tym środki pochodzące z dotacji wyniosły ,7 tys. zł (56%). W wyniku realizacji zadania nastąpiło dostosowanie jakości wody pitnej do wymagań norm Unii Europejskiej (Dyrektywa Komisji Europejskiej 98/33/WE dot. jakości wody przeznaczonej do spożycia.) Energetyka Ciepłownictwo Eksploatacją miejskiego systemu ciepłowniczego zajmuje się Elbląskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. Główne źródła ciepła dla Elbląga to: Elektrociepłownia Elbląg (EC) będąca własnością Koncernu Energetycznego ENERGA S.A. w Gdańsku; Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 55

58 Ciepłownia Dojazdowa będąca własnością Elbląskiego Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w Elblągu (EPEC). Wykres 8. Struktura zaopatrzenia miasta w ciepło w 2010 EC Energa Kogeneracja 88,14% Kotłownie lokalne 0,25% Ciepłownia Dojazdowa 11,61% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych EPEC W skład systemu zaopatrzenia w ciepło z m.s.c wchodzą też: 148,1 km sieci i kanałów ciepłowniczych (w tym sieci wysokoparametrowe ok. 126 km) 628 węzłów ciepłowniczych 434 rozdzielnie ciepła Miejski system ciepłowniczy rozwija się od centrum miasta w kierunku na zewnątrz. Taki rozwój zapewnił w miarę optymalny kształt systemu dystrybucyjnego i wykształcił szereg układów pierścieniowych, stwarzając dzięki temu duże bezpieczeństwo zasilania i dostawy energii cieplnej. Sezon grzewczy w 2010 roku trwał od 1 stycznia do 31 maja i od 21 września do 31 grudnia wyniósł razem 253 dni. Średnia temperatura zewnętrzna w sezonie grzewczym wyniosła +2,6 C wobec +3,7 C zanotowanej w roku Szczególny wpływ na wysokie zużycie ciepła miały wyjątkowo niskie średnie temperatury zewnętrzne zanotowane w styczniu oraz grudniu 2010 roku (7,5 C i 6,2 C). W tych warunkach na potrzeby cieplne miasta zakupiono i wytworzono: ogółem GJ z tego: miejska sieć ciepłownicza GJ w tym: EnergaKogeneracja (EC) GJ Dojazdowa GJ kotłownie lokalne GJ Ilość wprowadzonego do sieci ciepła była wyższa o 198 tys. GJ (10,2%) niż w 2009 roku. Moc utrzymywana dla m.s.c. na potrzeby centralnego ogrzewania i ciepłej wody wynosiła 201 MW, z czego zamówiona w EC 161 MW. Najwyższe średnie miesięczne obciążenie cieplne dla warunków obliczeniowych wystąpiło w styczniu i wyniosło 190,6 MW. Według stanu na dzień r. energia cieplna dostarczana była do odbiorców (2 324 punktów odbioru ciepła) w oparciu o zawarte umowy, w tym: 56 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

59 1 433 umowy indywidualne 90 umów grupowych Na dzień roku bilans mocy zamówionej przez odbiorców wynosił 201,367 MW, w tym: m.s.c. 200,838 MW kotłownie 0,529 MW W porównaniu z końcem 2009 roku bilans ten zmniejszył się o 1,935 MW. Od wielu lat utrzymuje się stały spadek mocy zamówionej o ok. 2 MW rocznie. Dokonywane podłączenia nowych obiektów w trakcie roku nie są w stanie zrównoważyć składanych korekt mocy zamówionej przez dotychczasowych odbiorców. Są one efektem prowadzonych działań termomodernizacyjnych, ale także podejmowanego ryzyka z racji umiarkowanych temperatur zimowych i rzeczywistej troski o racjonalne korzystanie z ciepła. Sprzedaż ciepła w 2010 roku wyniosła ogółem GJ w tym: sprzedaż z m.s.c GJ sprzedaż z kotłowni lokalnych GJ W porównaniu z rokiem 2009 sprzedaż ciepła była wyższa o 190 tys. GJ. Strukturę udziału poszczególnych grup podmiotów w odbiorze ciepła w 2010 roku przedstawia wykres nr 10. W 2010 roku odnotowano 31 wyłączeń sieci spowodowanych awariami i wyciekami (o 7 więcej niż w 2009 roku). Miały one charakter krótkotrwałych przerw, mało odczuwalnych przez mieszkańców. Wydatki na remont i konserwacje w 2010 roku wyniosły tys. zł i były niższe o 146 tys. zł niż w roku poprzednim. Nakłady na inwestycje wyniosły tys. zł i były wyższe o 476 tys. zł (5%) od poniesionych w 2009 roku, Wykonawstwo siłami własnymi zostało zrealizowane w kwocie tys. zł, co stanowiło 49,7% wszystkich nakładów inwestycyjnych. Wykres 9. Główni odbiorcy energii cieplnej w 2010 roku wg wartości sprzedaży Pozostali odbiorcy 8,12% Administracja rządowa i samorządowa 2,36% Jednostki Wojskowe 3,27% Odbiorcy indywidualni 3,41% Budżet Miejski 9,37% Spółdzielnie i Wspólnoty Mieszkaniowe 48,10% Wspólnoty ZBK 15,80% Przemysł 9,57% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych EPEC Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 57

60 Gazownictwo Dystrybutorem gazu w Elblągu i okolicznych gminach jest Pomorska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. mająca swą siedzibę w Gdańsku. Spółka zaopatruje odbiorców w mieście w gaz ziemny PN C04753E. Na koniec 2010 roku na terenie miasta eksploatowano ok. 46 km gazociągów średniego ciśnienia, ok. 144,6 km gazociągów niskiego ciśnienia oraz ok. 70,8 km przyłączy niskiego i średniego ciśnienia. W porównaniu z poprzednimi latami w 2010 roku nastąpił duży spadek liczby odbiorców gazu w Elblągu było ich Z tej liczby odbiorców to odbiorcy ogrzewający gazem mieszkania. Tutaj mamy do czynienia ze stałym wzrostem od roku Wszyscy odbiorcy w 2010 roku zużyli ,3 tys. m 3, z czego ogrzewający mieszkania 8 833,5 tys. m 3. Tabela 25. Odbiorcy gazu w latach [gosp.dom.] [gosp.dom.] [gosp.dom.] [gosp.dom.] [gosp.dom.] [gosp.dom.] Odbiorcy gazu Odbiorcy gazu ogrzewający mieszkania gazem Źródło: Pomorska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. Energia elektryczna Na terenie Elbląga działa jeden operator systemu dystrybucyjnego energii elektrycznej ENERGAOPERATOR S.A. oraz 40 sprzedawców energii. Sprzedaż energii elektrycznej ogółem wyniosła w 2010 roku ,42 MWh. Liczba odbiorców energii elektrycznej w Elblągu to podmiotów, z tego to odbiorcy energii o niskim napięciu. Oświetlenie ulic i miejsc publicznych Zadaniem własnym gminy jest finansowanie oświetlenia dróg publicznych na terenie gminy. Oświetlenie uliczne jest ważnym elementem infrastruktury miasta. Wpływa na bezpieczeństwo ruchu drogowego i bezpieczeństwo publiczne. Na r. ulice w Elblągu były oświetlone przez pkt. świetlnych, większość urządzeń oświetlenia należy do ENERGA Oświetlenie Sp. z o.o. z Sopotu, należącej do ENERGA SA. W mieście prowadzone są z jednej strony budowa i przebudowa oświetlenia z drugiej strony działania w celu zmniejszenia kosztów energii elektrycznej i konserwacji oświetlenia (optymalizacja mocy zainstalowanej, wybór właściwej taryfy, negocjacja umów na zakup energii i konserwację oświetlenia, stosowanie energooszczędnych źródeł światła). Od 1998 r. zużycie energii elektrycznej kształtuje się na poziomie kwh/rok. Wydatki na energię elektryczną do oświetlenia ulic wyniosły: W 2008 r. (6648 pkt.) zł W 2009 r. (6859 pkt.) zł W 2010 r. (6937 pkt na drodze Nr 7) zł W 2011 r. (6941 pkt na drodze Nr 7) zł 58 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

61 Mimo prowadzonych inwestycji są jeszcze ulice w Elblągu, które nie mają oświetlenia lub na których oświetlenie kwalifikuje się do wymiany ze względu na stan techniczny. Takich oświetleń jest ok pkt. świetlnych (osiedle Zatorze, ul. Jana Amosa Komeńskiego, Rawska, Morszyńska, Michała Kajki i ulice przyległe, Juliana Fałata itp.) Gospodarka odpadami Na terenie miasta Elbląg powstaje średnio ok Mg odpadów komunalnych rocznie i ilość ta ma tendencję wzrostową, mimo spadającej liczby ludności. System gospodarki odpadami komunalnymi w mieście reguluje Uchwała Nr XXX/707/2010 Rady Miejskiej w Elblągu z dnia 16 września 2010 r. w sprawie uchwalenia Planu gospodarki odpadami dla Miasta Elbląga do roku 2014 wraz z Programem usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu Miasta Elbląga na lata Rysunek 1. Schemat systemu gospodarowania i odbierania odpadów komunalnych w Elblągu Selektywna zbiórka odpadów UM INNI PRZEWOŹNICY ZEZWOLENIA nadzór merytoryczny MPO Z.U.O. Sp. z o.o. Z.U.O. Segregacja wtórna surowce wtórne Sprzedaż Źródło: Plan gospodarki odpadami dla miasta Elbląga do roku 2014 System gospodarki odpadami komunalnymi w mieście oparty jest o instalacje należące do Zakładu Utylizacji Odpadów Sp. z o.o. w Elblągu spółki komunalnej Gminy Miasto Elbląg. Zakład mieści się przy ul. Mazurskiej w północno zachodniej części miasta, pomiędzy dzielnicami Zawada i Rubno. Poszczególne podmioty prowadzące działalność polegającą na odbiorze odpadów komunalnych kierują odpady finalnie do ZUO Sp. z o.o. w Elblągu. Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 59

62 Poza odbieraniem zmieszanych odpadów komunalnych prowadzona jest także selektywna zbiórka poszczególnych grup odpadów. Odbieraniem i transportem odpadów komunalnych zmieszanych, odpadów wielkogabarytowych z terenów zielonych, odpadów budowlanych zajmują się aktualnie: Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania Sp. z o.o. w Elblągu CLEANER Sp. j. ZPChr z Elbląga Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych COMPLEX z Nowego Stawu Na rynku elbląskim funkcjonują też firmy odbierające wąski asortyment odpadów komunalnych: Firma Handlowa TESSO s.j. z Gdyni odzież i tekstylia PPHU Wtórpol ZPChr ze Skarżyska Kamiennej odzież Utyl Service BIS z Brodnicy oleje, tłuszcze jadalne Warmińsko Mazurskie Przedsiębiorstwo Drogowe Sp. z o.o. z Gutkowa odpady z czyszczenia ulic i placów. Firmy odbierające zmieszane odpady komunalne od właścicieli nieruchomości na terenie Elbląga, dysponują specjalistycznymi pojemnikami, których ilość i rodzaj przedstawiony został w tabeli: Tabela 26. Wykaz ilościowojakościowy pojemników rozmieszczonych na terenie miasta Elbląga w podziale na poszczególnych odbiorców odpadów komunalnych Rodzaj pojemników MPO Sp. z o.o. [szt.] Cleaner s.j. [szt.] PUK Complex [szt.] 110 l l l ,1 m ,2 m Kontenery 5 m 3 Kontenery 10 m Kontenery odkryte 8 m 3 31 Źródło: Plan gospodarki odpadami dla miasta Elbląga do roku 2014 System opłat za odbieranie odpadów komunalnych z nieruchomości jest zróżnicowany na terenie miasta i zależy od zapisów umowy między właścicielami posesji a firmą prowadzącą usługę. Na wysokość opłat składa się koszt odbioru odpadów z pojemników, transportu do ZUO oraz koszt przyjęcia odpadów do ZUO w celu unieszkodliwienia (przerób i składowanie). Selektywna zbiórka odpadów prowadzona przez ZUO Sp. z o.o. jest aktualnie dla mieszkańców nieodpłatna. System selektywnej zbiórki odpadów na terenie miasta Elbląga prowadzi ZUO Sp. z o.o. oraz inne podmioty odbierające odpady komunalne. Zbiórka obejmuje: Odpady opakowaniowe (surowce wtórne) systemem workowym i pojemnikowym Odpady niebezpieczne (przeterminowane leki, baterie, zużyty sprzęt elektroniczny, oleje, farby itp.) ZUO Sp. z o.o. przygotowuje się do selektywnej zbiórki odpadów biodegradowalnych. Systemem pojemnikowym objętych jest ok. 70 % mieszkańców. System workowy obejmuje zabudowę jednorodzinną w dzielnicach: Zakrzewo, Metalowców, Sadyba, osiedle Marynarzy, Przy 60 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

63 Młynie, Nad Jarem, Fromborska, Zatorze, Warszawskie Przedmieście, rejon przy Parku Dolinka łącznie 3430 gospodarstw domowych. Do zbiórki odpadów niebezpiecznych służy 7 PGON (Punkty Gromadzenia Odpadów Niebezpiecznych). ZUO Sp. z o.o. dysponuje nw. instalacjami do segregacji i unieszkodliwiania odpadów komunalnych: 5 kwater do składowania odpadów komunalnych Kwatera na odpady balastowe Składowisko odpadów niebezpiecznych zawierających azbest Sortowania odpadów komunalnych Segment przerobu gruzu budowlanego. Zgodnie z Wojewódzkim Planem Gospodarki Odpadami na bazie ZUO Sp. z o.o. utworzony został Północny Region Gospodarki Odpadami obejmujący miasto Elbląg, powiat elbląski (bez Godkowa) i powiat braniewski. W celu wdrożenia zintegrowanego systemu gospodarki odpadami, który pozwoli na osiągnięcie celów krajowego i wojewódzkiego planu gospodarki odpadami w 2010 r. Miasto podpisało porozumienia międzygminne z gminami powiatu elbląskiego: Elbląg, Gronowo Elbląskie, Markusy, Milejewo, Tolkmicko, a także Gminą Miasta Braniewa i Miastem i Gminą Pasłęk, a ZUO Sp. z o.o. realizuje z udziałem środków unijnych przedsięwzięcie Racjonalizacja gospodarki odpadami komunalnymi i rekultywacja składowisk odpadów w Elblągu. Przedsięwzięcie to obejmuje: Rozbudowę unowocześnienie ZUO poprzez budowę instalacji sortowni odpadów zmieszanych i z selektywnej zbiórki, budową kompostowni, instalacji wykorzystywania biogazu, składowiska balastu oraz innych obiektów towarzyszących Selektywną zbiórką odpadów (zakup pojemników i sprzętu) Organizację centrum Edukacji Ekologicznej Rekultywację nieczynnego składowiska dla miasta Elbląga w Gronowie Górnym Przedsięwzięcie zostanie zakończone w 2012 r. Teleinformatyka Sieć telefonii stacjonarnej i komórkowej w Elblągu jest dobrze rozbudowana. Teren miasta objęty jest infrastrukturą telefoniczną wszystkich czterech ogólnopolskich telekomunikacyjnych operatorów infrastrukturalnych: Polkomtel S.A., PTK Centertel Sp. z o.o., Polska Telefonia Cyfrowa S.A., P4 Sp. z o.o. Prócz tego usługi telekomunikacyjne ze swoją własną infrastrukturą oferuje, drugi w Polsce co do udziałów w rynku, operator telewizji kablowej Vectra S.A. Na terenie Elbląga funkcjonuje też większość istniejących w Polsce operatorów wirtualnych (MVNO). Większość wymienionych operatorów telekomunikacyjnych jest też dostawcami Internetu na terenie miasta. W Elblągu działa też kilku lokalnych dostawców Internetu, oferujących Internet drogą radiową. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2010 roku w województwie warmińskomazurskim 59,7% gospodarstw domowych posiadało komputer, zaś 55,8% dostęp do Internetu. Z uwagi na różnorodność województwa trudno jest jednak wskazać jak powyższe współczynniki wyglądają w samym Elblągu. Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 61

64 W ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Warmia i Mazury Gmina Miasto Elbląg realizowała w latach projekt pn. Budowa miejskiej sieci szerokopasmowej w Elblągu. Koszt projektu to 42,6 mln zł, z czego dofinansowanie ze środków unijnych wyniosło 85%. Powstała w jego ramach sieć opiera się na technice światłowodowej. Składa się ona z 3 węzłów głównych, 20 węzłów dystrybucyjnych i 138 węzłów dostępowych łącznie 161 lokalizacji. W ramach projektu działa wewnątrzsieciowy system telefonii IP, 8 punktów bezprzewodowego dostępu do Internetu (Hot Spot) i 20 punktów Publicznego Dostępu do Internetu (PIAP). Sieć łączy ze sobą jednostki organizacyjne elbląskiego samorządu, szkoły, przedszkola, żłobki, biblioteki i wiele innych. Dostęp do sieci jest darmowy dla mieszkańców. Mogą oni korzystać ze wspomnianych Hot Spotów, PIAPów, oraz ze stanowisk udostępnionych w budynkach wyżej wymienionych instytucji. W 2010 realizowano także projekt pn. Budowa elektronicznej platformy edukacyjnej dla ludności regionu elbląskiego na bazie ESI. Miał on na celu podniesienie jakości usług związanych z nauczaniem w mieście oraz ze sprawnym zarządzaniem jednostkami oświatowymi. Dzięki realizacji projektu mieszkańcy uzyskali bezpośredni dostęp do informacji o programach nauki, zadaniach do wykonania, ocenach oraz o planowanych egzaminach. Projektu uruchomił dla mieszkańców i nauczycieli usługi elektroniczne: 1. rekrutacja do przedszkoli, 2. rekrutacja do szkół ponadgimnazjalnych, 3. obwody szkół podstawowych, 4. obwody szkół gimnazjalnych, 5. dzienniki elektroniczne, świadectwa, 6. obowiązek szkolny, czyli kontakt online z nauczycielami, 7. stypendia szkolne, 8. portal informacyjny z elearning, 9. ebiblioteka, Projekt został dofinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Warmia i Mazury na lata Całkowite koszty projektu wyniosły ,11 zł. Dofinansowanie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego wynosi ,84 zł. Projekt realizowany był przez Gminę Miasto Elbląg. Prace realizowane były przez Okręgowe Przedsiębiorstwo Geodezyjno Kartograficzne OPEGIEKA. W zakresie infrastruktury teleinformatycznej Gmina Miasto Elbląg zrealizowała w 2010 roku także dwa projekty powiązane z informatyzacją placówek edukacyjnych: Wyposażenie i modernizacja pracowni specjalistycznych Centrum Kształcenia Praktycznego w Elblągu elastyczne kształcenie kadr dostosowane do potrzeb rynku pracy oraz Modernizacja i wyposażenie Zespołu Szkół Mechanicznych w Elblągu elastyczne kształcenie kadr dostosowane do potrzeb rynku pracy. Oba projekty były rozpoczęte w roku W ramach pierwszego z nich dzięki modernizacji istniejących pracowni (elektrycznej, elektronicznej, samochodowej, metrologicznej, pomieszczenia do kształcenia techników odlewników) uczniowie kształcący się w CKP zyskali możliwość podnoszenia swoich kwalifikacji, poprzez odbywanie praktyk na nowoczesnym sprzęcie. W ramach inwestycji wykonano m.in. modernizację sieci teleinformatycznej polegającą na rozprowadzeniu sieci teleinformatycznej do każdej z pracowni oraz wyposażeniu każdej z pracowni w sprzęt informatyczny z oprogramowaniem dostosowanym do specyfiki pracowni i z dostępem do Internetu. Całkowity koszt 62 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

65 projektu wyniósł zł, z tego dofinansowanie ze środków EFRR w ramach RPO WM wyniosło zł. Drugi z projektów obejmował remont, przygotowanie i wyposażenie czterech sal specjalistycznych, po jednej dla każdego zawodu: technik pojazdów samochodowych, logistyki, informatyki oraz mechatroniki. Sale te zostały wyposażone m.in. w sprzęt teleinformatyczny umożliwiające lepsze kształcenie uczniów Zespołu Szkół Mechanicznych w wymienionych zawodach. Projekt kosztował zł, z czego dofinansowanie ze środków EFRR w ramach RPO WM wyniosło zł. Podobnego zakresu jak dwa wyżej wspomniane projekty dotyczy projekt, do którego realizacji Gmina Miasto Elbląg przystąpiła w roku Koszt tego projektu pn. Wyposażenie pracowni komputerowej Zespołu Szkół TechnicznoInformatycznych w Elblągu wynosi zł zaś dofinansowanie ze środków EFRR w ramach RPO WM zł. W ramach projektu zakupiono nowoczesny sprzęt teleinformatyczny wraz z oprogramowanie. Projekt ma na celu poprawienie jakości kształcenia w zawodzie technik informatyk. Zieleń ogólnomiejska Utrzymanie zieleni i zadrzewień należy do zadań własnych Gminy. Zarządcą zieleni ogólnomiejskiej jest Zarząd Zieleni Miejskiej w Elblągu. Na zieleń ogólnomiejską na terenie miasta składają się: las komunalny Bażantarnia pow. 269,0548 ha las na Modrzewinie pow. 184,1200 ha zasoby leśne przy Bażantarni pow. 17,2591 ha Park Modrzewie pow. 13,1149 ha Park Planty pow. 2,7764 ha Park Kajki pow. 9,5887 ha Park Wojska Polskiego pow. 0,4758 ha Park Dolinka pow. 11,1506 ha Park Traugutta pow. 5,2563 ha zieleniec przy ul. Oliwskiej pow. 2,2987 ha skwery i zieleńce miejskie pow. 29,2744 ha lapidarium przy ul. Sadowej pow. 0,4288 ha Cmentarz Żołnierzy Armii Radzieckiej pow. 1,3816 ha Gospodarka leśna w lasach komunalnych prowadzona jest w oparciu o uproszczone plany urządzenia lasu. Konsekwentnie realizowany jest zatwierdzony decyzją Wojewody Uproszczony Plan Urządzenia Lasu Komunalnego Miasta Elbląg z Terenu Modrzewiny na okres od r. do r. Całkowita powierzchnia objęta ww. opracowaniem wynosi 184,12 ha. Plan przewiduje zalesienie gruntów nieleśnych o powierzchni 71,52 ha. Zalesiono już 44,85 ha terenu sadząc szt. drzew. Dalsze zalesienia będą możliwe po urządzeniu infrastruktury drogowej na Modrzewinie. Corocznie pielęgnacją objęte są nasady drzew na terenie Modrzewiny. Uproszczony Plan Urządzenia Lasu Komunalnego Bażantarnia obejmuje lata Las ten jest atrakcyjny z punktu widzenia turystycznorekreacyjnego i przyrodniczego. Znajduje się on na terenie Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbląskiej. W Bażantarni zlokalizowane są cztery szlaki Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 63

66 turystyczne: czerwony Kopernikowski (EL06c) o długości 4,5 km; niebieski Okrężny (EL2101n) o długości 3,6 km (Leśny) lub 6,4 km (Górski); zielony Ścieżka Jaszczurek (EL2102z): o długości 7 km; żółty Okólny (EL2104y) o długości 9 km. Znajdują się tu także zabytki: budynek Restauracji Myśliwskiej, muszla koncertowa, młyn wodny na rzece Kumieli, pałac Augusta Abbega w Elblągu. W pobliżu Bażantarni znajduje się Góra Chrobrego z kompleksem narciarskim. Na terenie Elbląga znajduje się 6 parków miejskich: Park Modrzewie jest pod ochroną konserwatorską i wpisany jest do rejestru zabytków. Posiada oświetlenie, wyposażony jest w ławki i kosze. W 2011 r. na jego terenie urządzono nowy plac zabaw dla dzieci. W parku zamontowany jest też stół do ping ponga. Park Planty posiada oświetlenie, wyposażony jest w ławki i kosze, na jego terenie zlokalizowany jest pierwszy w Elblągu zintegrowany plac zabaw dla dzieci. Zakłada się jego rewitalizację. Wykonana jest Koncepcja rewitalizacji Parku Planty wraz z dokumentacją budowlanowykonawczą. Uzyskano pozwolenie na wykonanie robót budowlanych dla inwestycji: Rewitalizacja Parku Planty. W 2010 r. opracowano Studium Wykonalności projektu pn. Rewitalizacja Parku Planty w Elblągu oraz złożono Wniosek o dofinansowanie projektu ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego Warmia i Mazury Wniosek z powodu braku środków znalazł się na liście rezerwowej konkursu. Park Kajki wpisany jest do rejestru zabytków, posiada uzgodnioną z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków Koncepcję zagospodarowania, remontów i estetyzacji Parku Kajki w Elblągu, która jest realizowana od 2004 r. Dotychczas wybudowano nowe oświetlenie ciągów pieszych, instalację do podłączenia nagłośnienia imprez masowych, wyremontowano ciek przebiegający przez park wraz z przepustami i zbiornikiem wodnym oraz poddano renowacji trejaże zlokalizowane po obu stronach ul. Pionierskiej, wymieniono nawierzchnię alejek w małej części parku i niektórych alejek ziemnych w dużej części na nawierzchnię Hanse Grand. W małej części Parku Kajki wykonano nowe trawniki oraz nasadzenia ozdobnych drzew form piennych i naturalnych, niskich żywopłotów z bukszpanu, krzewów ozdobnych, róż. W dużej części parku w 2010 r. wybudowano i ogrodzono nowy plac zabaw dla dzieci i zamontowano urządzenia do czynnego wypoczynku dla dorosłych. Zakupiono nowe ławki i kosze parkowe. W parku zamontowane są dwa stoły do pingponga i dwie tablice do gry w koszykówkę. Urządzone jest boisko trawiaste do gier zespołowych. Park Wojska Polskiego przy ul. 3 Maja posiada oświetlenie, wyposażony jest w ławki i kosze. Na jego terenie zlokalizowane jest miejsce upamiętniające dawny cmentarz Św. Jana. Park Dolinka posiada oświetlenie, wyposażony jest w ławki i kosze, oraz betonowe urządzenia stanowiące wyposażenie Skate Parku, tablicę do gry w kosza i stół do ping ponga. Na terenie parku jest amfiteatr przewidziany do przebudowy. Park ten ze względu na swoje położenie wzdłuż rzeki Kumieli jest wykorzystywany do czynnego wypoczynku. W ramach wspólnej inwestycji Żuławskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych oraz Gminy Miasto Elbląg rozpoczęto regulację rzeki Kumieli (ŻZMiUW) i planuje się budowę ścieżki spacerowo rowerowej wzdłuż rzeki na terenach Parków Traugutta i Dolinka (miasto). Park Traugutta posiada oświetlenie, wyposażony jest w ławki i kosze. W parku zamontowane są dwa stoły do ping ponga oraz tablica do gry w kosza. Jest plac zabaw dla dzieci rozbudowany w ubiegłym roku o nowe urządzenia zabawowe. Na terenie parku zlokalizowane jest miejsce upamiętniające dawny cmentarz Św. Anny i cmentarz Św. Marii. Renowacji w parku wymagają ścieżki, ze względu na swój stan. 64 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

67 Park Traugutta połączony jest z Parkiem Dolinka przez zieleniec przy ulicy Oliwskiej, który posiada oświetlenie, wyposażony jest w ławki i kosze. Zieleniec posiada także boisko do gry w koszykówkę. Na terenie Elbląga znajdują się dwa czynne cmentarze komunalne: 1) Cmentarz Komunalny Agrykola, ul. Agrykola pow. 7,6069 ha 2) Cmentarz Komunalny Dębica, ul. Łęczycka pow. 51,4598 ha Ilość pochowanych osób na cmentarzach komunalnych na r. wynosiła: cmentarz Agrykola osób cmentarz Dębica osób Ilość pochówków dokonywanych na cmentarzach w latach wyniosła: Cmentarz 2008 r r r. Agrykola Dębica RAZEM Prócz cmentarzy komunalnych w Elblągu czynne są też dwa cmentarze będące własnością parafii i administrowane przez parafie: 1) przy kościele p.w. św. Wojciecha u zbiegu ulic Wiejskiej i Podgórnej o pow. 0,5 ha, 2) przy kościele p.w. św. Antoniego (parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa w Łęczach) przy ul. Strumykowej (na terenie dzielnicy Próchnik) o pow. 0,4 ha Na obu cmentarzach parafialnych pochówków dokonuje się bardzo rzadko. W Elblągu znajduje się także Cmentarz Żołnierzy Armii Radzieckiej będący od wielu lat pod opieką Gminy Miasto Elbląg w ramach corocznie zawieranego, za zgodą Rady Miejskiej w Elblągu, Porozumienia z wojewodą powierzającego Gminie prowadzenie zadań zleconych z zakresu administracji rządowej, dotyczących utrzymania grobów i cmentarzy wojennych. W ramach Porozumienia przekazywana jest dotacja pokrywająca częściowo koszt wykonania prac porządkowych związanych z bieżącym utrzymaniem czystości i porządku na terenie tego cmentarza. Sukcesywnie od 2003 r. remontowane są pomniki zlokalizowane na terenie cmentarza. Do końca 2010 r. wyremontowano 98 pomników, pozostało do wyremontowania 155. Środki na prace remontowe pochodzą w większości od Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. W Elblągu istnieje jeszcze 6 miejsc po dawnych cmentarzach, upamiętnionych poprzez ustawienie tablic z napisami w języku polskim i niemieckim. Tablice upamiętniające dawne elbląskie nekropolie zlokalizowane są w następujących miejscach: w Parku Traugutta, na terenie którego istniały dwa Cmentarze Św. Anny i Św. Marii, w Parku Wojska Polskiego przy ul. 3 Maja gdzie znajdował się Cmentarz Św. Jana, na terenie zieleńca u zbiegu ul. Robotniczej i Browarnej gdzie mieścił się Cmentarz przy Kościele Bożego Ciała, u zbiegu ulic 12 Lutego i Gen. Grota Roweckiego gdzie istniał Cmentarz Św. Mikołaja, u zbiegu ulic Aleja Józefa Piłsudskiego i Płk. Stanisława Dąbka w sąsiedztwie obecnego targowiska miejskiego, gdzie mieścił się Cmentarz Północny. u zbiegu ulic Brzeskiej i Browarnej zlokalizowany był Cmentarz Żydowski Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 65

68 W 2000 roku zostało utworzone lapidarium na terenie dawnego cmentarza ewangelickiego przy ul. Sadowej 58. Eksponowane są w nim odzyskane z uporządkowanej części dawnego cmentarza, zachowane w całości, płyty nagrobne przedstawiające wartość artystyczną bądź historyczną. W lapidarium umieszczona jest tablica upamiętniająca miejsce po dawnym cmentarzu ewangelickim. Lapidarium wymaga uporządkowania zieleni. Koszty utrzymania zieleni miejskiej w 2010 r. wyniosły ,23 zł. Tabela 27. Struktura kosztów utrzymania zieleni miejskiej w 2010 roku Utrzymanie zieleni ,11 Utrzymanie miejsc pamięci ,91 Utrzymanie małej architektury ,36 Utrzymanie zieleni w pasie drogowym ,86 Usuwanie skutków wichury ,02 Utrzymanie zimowe ,89 Las komunalny leśnictwo ,34 Las komunalny prace pozostałe ,46 Utrzymanie cmentarzy komunalnych ,46 Utrzymanie zieleni WMKiSM ,82 Razem ,23 Źródło: Zarząd Zieleni Miejskiej w Elblągu Inwestycje z zakresu zieleni miejskiej zrealizowane w 2010 roku wyniosły zł i zostały sfinansowane z dotacji celowej. Obejmowały one rewitalizację zieleni miejskiej w parku Kajki ,00 zł budowę kwatery dla potrzeb pochowania dzieci martwo narodzonych, pozostawionych w szpitalach elbląskich ,00 zł zakup 2 sztuk pilarek 8 500,00 zł 66 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

69 IV. Gospodarka Podmioty gospodarcze Według danych GUS na koniec 2011 roku w Elblągu było zarejestrowanych podmiotów gospodarki narodowej. W porównaniu z 2010 rokiem liczba ta spadła o 706 podmiotów. Spadek nastąpił zarówno w sektorze prywatnym jak i publicznym. W 2011 roku liczba podmiotów w tych sektorach wynosiła odpowiednio i 966. W porównaniu do roku 2011 spadł nieznacznie udział sektora prywatnego: z 92,25%. W perspektywie pięcioletniej w Elblągu liczba podmiotów gospodarki nieznacznie wzrosła, przy czym w ich ogólnej liczbie wzrósł udział sektora prywatnego. Wykres 10. Liczba podmiotów gospodarki narodowej zarejestrowanych w Elblągu w latach Ogółem Sektor prywatny Sektor publiczny Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych Biorąc pod uwagę liczbę podmiotów gospodarki narodowej przypadającą na 10 tys. mieszkańców Elbląg (973) znajduje się nieco poniżej wartości tego wskaźnika dla Polski (1004). Przy porównaniu tego wskaźnika z miastami na prawach powiatu o zbliżonej wielkości oraz z Olsztynem Elbląg nie prezentuje się dobrze, wyprzedzając pod tym względem jedynie Tarnów (955). Miasta prowadzące w tym zestawieniu tj. Koszalin i Opole osiągają o ok. 70 % lepszy wskaźnik (odpowiednio 1661 i 1635) Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 67

70 Wykres 11 Liczba podmiotów gospodarki narodowej na 10 tys. mieszkańców wybranych miast w latach Elbląg Gorzów Wielkopolski Kalisz Koszalin Legnica Olsztyn Opole Płock Tarnów Włocławek Zielona Góra Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych Analizując zmiany w liczbie podmiotów gospodarki narodowej zarejestrowanych w rejestrze REGON w poszczególnych miastach na przestrzeni lat , można zauważyć, że (z uwzględnieniem wyjątków) trend obserwowany w Elblągu tj. wzrost w latach i spadek w roku 2011 jest trendem ogólnokrajowym. Prowadzi to do konkluzji, że Elbląg jako miasto nie miał w omawianym okresie silnego, specyficznego wpływu na przedsiębiorczość w mieście, natomiast przyczyn i uwarunkowań zmian w liczbie funkcjonujących podmiotów gospodarki narodowej należy raczej szukać na poziomie kraju. 68 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

71 Tabela 28. Podmioty gospodarki narodowej w Elblągu w 2010 roku według podziału na sekcje PKD Sekcje PKD 2007 Sekcja A Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo Sekcja B Górnictwo i wydobywanie Sekcja C Przetwórstwo przemysłowe Sekcja D wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych Sekcja E dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją Sekcja F Budownictwo Sekcja G Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle Sekcja H Transport i gospodarka magazynowa Sekcja I Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi Sekcja J Informacja i komunikacja Sektor publiczny Sektor prywatny Ogółem Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 69

72 Źródło: Bank Danych Lokalnych Sekcje PKD 2007 Sekcja K Działalność finansowa i ubezpieczeniowa Sekcja L Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości Sekcja M Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna Sekcja N Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca Sekcja O Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne Sekcja P Edukacja Sekcja Q Opieka zdrowotna i pomoc społeczna Sekcja R Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją Sekcja S Pozostała działalność usługowa oraz Sekcja T Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby Sekcja U Organizacje i zespoły eksterytorialne Sektor publiczny Sektor prywatny Ogółem Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

73 W 2011 roku najwięcej podmiotów gospodarczych prowadziło działalność związaną z handlem (22,5%). Druga co do wielkości branża to obsługa rynku nieruchomości (14,3%). Warto zauważyć, że proporcje poszczególnych branż na przestrzeni trzech lat zmieniały się wyłącznie nieznacznie. Świadczy to o pewnej stabilizacji gospodarki elbląskiej. Biorąc za podstawę wielkość podmiotu gospodarczego w Elblągu było: mikroprzedsiębiorstw (zatrudniających maksymalnie 9 pracowników) 495 małych przedsiębiorstw (od 10 do 49 pracowników) 117 średnich przedsiębiorstw (od 50 do 249 pracowników) 15 dużych przedsiębiorstw (250 i więcej pracowników), w tym 1 przedsiębiorstwo zatrudniając powyżej pracowników Do największych elbląskich przedsiębiorców należą takie firmy jak: Corinna Sp. z o.o., Energa Kogeneracja Sp. z o.o., Fabryka Mebli Stolpłyt Sp. z o.o., Hanyang Zas Sp. z o.o., Partner Serwis Sp. z o.o., Wolność Sp. z o.o., Wójcik Fabryka Mebli Sp. z o.o. Prócz tego w Elblągu obecne są międzynarodowe koncerny: Alstom (oddział spółki Alstom Power Sp. z o.o.), ABB (oddział spółki ABB Sp. z o.o.), Siemens AG (biuro regionalne spółki Siemens Sp. z o.o.) i FLSmidth Maag Gear (siedziba spółki FLSmidth Maag Gear Sp. z o.o.). Jednym z większych przedsiębiorstw jest także Browar w Elblągu będący częścią Grupy Żywiec S.A. W Elblągu silną pozycję mają branże produkcyjne, głównie: metalowa, meblowa, stoczniowa, odzieżowa i spożywcza. Badanie przeprowadzone na reprezentatywnej grupie 607 przedsiębiorstw elbląskich w ramach projektu realizowanego przez Powiatowy Urząd Pracy w Elblągu WYŻSZE KOMPETENCJE SKUTECZNIEJSZE DZIAŁANIE Priorytet VI Rynek Pracy Otwarty dla wszystkich, Działanie 6.1 Poprawa dostępu do zatrudnienia oraz wspieranie aktywności zawodowej w regionie, Poddziałanie Wsparcie powiatowych i wojewódzkich urzędów pracy w realizacji zadań na rzecz aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych w regionie wskazuje, że niemal wszystkie działające w Elblągu przedsiębiorstwa (96%) bazują na kapitale polskim. Kapitał głównie zagraniczny ma zaledwie co setna badana organizacja, natomiast mieszany jedna na trzydzieści. Wykres 12. Wysokość rocznych obrotów firm elbląskich 31,7% 43,3% Do PLN 9,2% 15,8% PLN PLN Powyżej Źródło: "Perspektywy rozwoju rynku pracy w mieście Elblągu do 2016 roku mapa zawodów i umiejętności przyszłości. Raport Pełny" Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 71

74 Informacje uzyskane w trakcie badania przeprowadzonego przez konsorcjum firm: 2ba oraz Instytut Badawczy IPC na temat szacowanych rocznych obrotów przedsiębiorstw w Elblągu pozostają w zgodzie z danymi na temat wielkości elbląskich przedsiębiorstw niewielkie firmy miały zazwyczaj obrót niższy niż złotych rocznie (43% badanych). Co trzeci przedsiębiorca, który zgodził się na podanie swojego zeszłorocznego obrotu deklaruje jednak, że było to więcej niż złotych. Co czwarta firma natomiast miała obroty w zakresach średnich pomiędzy trzysta a dziewięćset tysięcy złotych. W roku 2011 nastąpił olbrzymi spadek w liczbie osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, do poziomu najniższego od początku XXI wieku, przełamując pozytywny trend trwający od 2007 roku. Na koniec 2011 roku liczba ta wynosiła 8375, co daje spadek w wysokości 743 osób. Wykres 13. Liczba osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą w latach Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych Wspomniane wyżej badanie na rzecz Powiatowego Urzędu Pacy w Elblągu ukazuje, że przedsiębiorcy elbląscy widzą swoją obecną sytuację raczej pozytywnie. Rozkład odpowiedzi na pytanie o obecną sytuację ekonomiczną firmy jest zbliżony do typowego w całym kraju najczęściej badani wybierali wartości środkowe, oceniając ją jako dobrą (41% respondentów) lub dostateczną (28% badanych). Rzeczywista sytuacja ekonomiczna firm w Elblągu jest nieco lepsza niż przeciętna; uwagę zwraca fakt, iż odpowiedzi pozytywnych (oceny celująca, bardzo dobra, dobra) udzieliła ponad połowa wszystkich respondentów (54%). Wykres 14. Ocena sytuacji ekonomicznej firmy 50% 40% 30% 20% 10% 0% 3% 10% 41% 28% 12% 6% Źródło: "Perspektywy rozwoju rynku pracy w mieście Elblągu do 2016 roku mapa zawodów i umiejętności przyszłości. Raport Pełny" 72 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

75 Dalsza analiza Instytutu IPC pokazuje, że blisko dwie trzecie elbląskich przedsiębiorców (62%) ocenę swojej obecnej sytuacji ekonomicznej przedstawia tak samo, jak w ostatnich dwóch latach. Niewielkie pogorszenie odczuło 18% badanych, zaś niewielkie polepszenie o 6% mniej respondentów. Badanie podkreśla jednak znaczne zróżnicowanie wartości skrajnych trzykrotnie rzadziej badani deklarowali znaczną poprawę sytuacji ekonomicznej swojej firmy, niż zdecydowane jej pogorszenie. Wykres 15. Ocena zmiany sytuacji ekonomicznej firmy wg wielkości przedsiębiorstwa 250 pracowników i więcej 9% 73% 18% pracowników 18% 71% 11% Pogorszenie pracowników 18% 68% 14% Brak zmiany Poprawa 0 9 pracowników 27% 58% 15% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Źródło: "Perspektywy rozwoju rynku pracy w mieście Elblągu do 2016 roku mapa zawodów i umiejętności przyszłości. Raport Pełny" Skutkom kryzysu ekonomicznego najskuteczniej opierają się duże przedsiębiorstwa i korporacje (z powodu niewielkiej liczebności tych ostatnich w próbie badawczej zagregowane zostały w jeden zbiór przedsiębiorstw zatrudniających 250 lub więcej pracowników); w tej grupie badanych instytucji aż 73% nie odczuło zmiany swojej sytuacji ekonomicznej w ostatnich dwóch latach, a ewentualne pogorszenie lub poprawa kondycji finansowej były umiarkowane. O ile poprawa sytuacji ekonomicznej badanych przedsiębiorstw nie wykazała współzależności z wielkością zatrudnienia w firmie, tyle jej pogorszenie zdecydowanie tak. W największych badanych instytucjach zaledwie 9% respondentów przyznało, że sytuacja ekonomiczna firmy jest gorsza, niż w ostatnich dwóch latach; w przypadku najmniejszych przedsiębiorstw zdarzało się to trzykrotnie częściej. Należy również podkreślić, że zdecydowane pogorszenie sytuacji ekonomicznej dotknęło przede wszystkim przedsiębiorstwa zatrudniające mniej niż pięćdziesięciu pracowników. Instytucje otoczenia biznesu Elbląska Izba Gospodarcza Elbląska Izba Gospodarcza jest organizacją samorządu gospodarczego zrzeszającą podmioty prowadzące działalność gospodarczą ( 50 małych i średnich firm).działalność Izby ma charakter non profit. W 2010 roku EIG prowadziła warsztaty dotyczące praktycznych aspektów działalności gospodarczej dla osób chcących założyć własną firmę. We współpracy z Krajową Izbą Gospodarczą EIG brała udział w ocenie firm z województwa warmińskomazurskiego startujących w ogólnopolskim programie Fair Play. Program Fair Play Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 73

76 prowadzony w Polsce od 15 lat promuje zasady etyki i kultury przedsiębiorczości w biznesie rozumiane jako codzienne stosowanie norm rzetelnego postępowania we wzajemnych relacjach przedsiębiorców z klientami, kontrahentami, pracownikami, wspólnikami, społecznością lokalną oraz władzą lokalną i państwową. EIG pomaga lokalnym firmom w znajdywaniu kontrahentów oraz nowych rynków zbytu. Współpracuje z lokalnymi bankami w zakresie finansowania potrzeb elbląskich firm. Pomaga przy aplikowaniu o środki unijne. EIG współpracuje z Regionalną Izbą Gospodarczą Pomorza w Gdańsku. Od 11 lat do ścisłych współpracowników EIG należą organizacje i firmy Obwodu Kaliningradzkiego. Elbląska Izba Gospodarcza posiada wypracowany program pomocy dla firm polskich chcących wejść na rynek rosyjski pod nazwą 5 kroków. Klastry Klaster to znajdująca się w geograficznym sąsiedztwie grupa przedsiębiorstw i powiązanych z nimi instytucji zajmujących się określoną dziedziną, połączoną podobieństwami i wzajemnie się uzupełniającą 19. W Elblągu w 2011 roku funkcjonowało siedem klastrów: Klaster Mebel Elbląg, ICT Amber Klaster Teleinformatyczny, Klaster Metalowy Nowoczesnych Technologii, Klaster Medyczny MED.+., Elbląski Klaster Turystyczny, Klaster Biznesu Kultury BizArt oraz klaster Stowarzyszenie "Polskie Telewizje Lokalne i Regionalne". W marcu 2012 w Elblągu powstał klaster KORONA Group. Klaster Mebel Elbląg jest najstarszym klasterem w Elblągu (powstał w 2007 roku) i jedną z pierwszych tego typu inicjatyw w województwie warmińskomazurskim. Klaster zrzesza 24 członków, którymi są przedsiębiorstwa zarówno z branży meblowej, jak i firmy świadczące usługi dla sektora (dostawcy, firmy konsultingowodoradcze, agencje marketingoworeklamowe, itp.). Działalność klastra skupia się m.in. na promocji branży meblarskiej. Tworzone są wspólne materiały o charakterze promocyjnoinformacyjnym. W zakresie produkcji mebli i innowacji na rynku branży meblowej klaster współpracuje z Instytutem Technologii Drewna z Poznania i Instytutem Wzornictwa Przemysłowego z Warszawy. Klaster nawiązał także współpracę z Państwową Wyższą Szkołą Zawodową w Elblągu. Główny cel tych działań to wspomaganie procesów informatyzacji przedsiębiorców z branży meblowej oraz edukacja młodzieży w kierunkach z nią związanych. ICT Amber Klaster Teleinformatyczny to klaster zrzeszający 20 firm z branży informatyki i telekomunikacji, a także poligrafii i reklamy. Klaster powstał w lipcu 2010 roku. Ukierunkowany jest na zwiększanie zastosowania nowoczesnych rozwiązań ICT przez członków klastra, a także poprzez tworzenie i rozwój własnego oprogramowania. Obszary rozwoju klastra to rozwój usług programistycznych (pisanie oprogramowania na zamówienie, oferowanie i udoskonalanie własnych produktów), poszukiwanie nowych specjalności technologicznych, rozwój kompleksowej i segmentowej obsługi informatycznej dla przemysłu, rolnictwa i administracji oraz rozwój wspieranych informatycznie usług poligraficznych i reklamowych. ICT Amber współpracuje z Wyższą Szkołą Agrobiznesu w Łomży, Państwową Wyższą Szkołą Zawodową w Elblągu oraz Fundacją Międzynarodowym Instytut Outsourcingu w Elblągu. W trosce o najwyższą jakość świadczonych usług w firmach członków klastra został wdrożony standard zarządzania usługami outsourcingowymi w zakresie bezpieczeństwa klienta System Stref Bezpieczeństwa (SSB) 19 Michael Porter, Clusters and the New Economics of Competition, Harvard Business Review, Lis/Gru 2008, s.78, (źródło: ) 74 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

77 Klaster Metalowy Nowoczesnych Technologii powstał w grudniu 2010 roku. W jego ramach działa 16 firm z branży metalowej i branż wspierających, z czego 15 zlokalizowanych jest w województwie warmińskomazurskim a 1 w województwie pomorskim. Działania klastra zmierzają do wspierania rozwoju i promocji podmiotów gospodarczych z branży metalowej i maszynowej, a także promocji przemysłu metalowego i maszynowego, jako istotnego dla gospodarki regionu. W ramach KMNT tworzona jest baza projektów, do której mogą zgłaszać koncepcje projektów jego partnerzy, tj. instytucje naukowe, przedsiębiorstwa, władze regionalne, fundusze, stowarzyszenia. Możliwe jest zgłaszanie projektów przez jednostki spoza klastra, pod warunkiem, że w ich realizację będą włączeni partnerzy klastra. Klaster medyczny MED.+ Sp. z o.o. formalnie powstał 14 czerwca 2010 roku, jednak współpraca pomiędzy podmiotami wchodzącymi w jego skład rozpoczęła się dużo wcześniej. Grupa lekarzy oraz osób będących członkami zwyczajnymi Stowarzyszenia współpracowała ze sobą w różnych obszarach gospodarki i medycyny od ponad 12 lat. Zdecydowana większość lekarzy stanowi zespół oddziału urologii Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w Elblągu, a pozostali lekarze wchodzący w skład Klastra są również lekarzami WSzZ w Elblągu, bądź współpracują ze sobą bardzo blisko w ramach pracy w szpitalu oraz prywatnych praktyk lekarskich. W gronie Stowarzyszenia poza lekarzami specjalizującymi się w urologii znaleźli się również lekarze specjaliści w innych dziedzinach medycyny: radiolog, internista, kardiolog, anestezjolog i ginekolog. Łączy ich ścisła współpraca w zakresie leczenia i diagnostyki chorób urologicznych, która szczególnie w przypadku osób starszych wymaga wielodyscyplinarności. Elbląski Klaster Turystyczny powstał w kwietniu 2011 roku. Skupia 39 przedsiębiorców z branży turystycznej i okołoturystycznej z Elbląga i powiatu elbląskiego. Klaster ma na celu upowszechnianie wizerunku miasta i regionu jako obszaru atrakcyjnego turystycznie, tworzenie sieci współpracy w obszarze turystyki umożliwiającej efektywne połączenie i wykorzystanie członków klastra, rozwój lokalnych i regionalnych produktów turystycznych. Klaster współpracuje z Katedrą Polityki Gospodarczej i Regionalnej przy Uniwersytecie WarmińskoMazurskim w Olsztynie w zakresie transferu wiedzy i rozwiązań innowacyjnych. Klaster Artystyczny BizArt składa się z 16 członków prowadzących działalność gospodarczą w branży przemysłu kultury. Do istnienia został powołany w maju 2011 roku. Działalność klastra skupia się na integracji środowiska artystycznego. Klaster dąży do wdrażania innowacyjnych rozwiązań gospodarczych i wzmocnienia potencjału lokalnych firm na rynku regionalnym i krajowym poprzez wspieranie nawiązywania współpracy między firmami prowadzącymi działalność gospodarczą na rzecz kultury, a instytucjami publicznymi, organami władzy samorządowej i jednostkami naukowymi. Celem klastra jest zwiększenie konkurencyjności i efektywności regionalnych przemysłów kultury oraz tworzenie platform wymiany pomysłów i wspierania przedsięwzięć biznesowych związanych z kulturą. Stowarzyszenie "Polskie Telewizje Lokalne i Regionalne" w Elblągu, zarejestrowane w 2007 roku, zrzesza liderów, nadawców 51 telewizji lokalnych emitujących swój program w 103 miastach na terenie całej Polski. Łącznie docierają one do ponad 2,5 miliona widzów. Wśród partnerów stowarzyszenia znalazły się m.in. Narodowy Bank Polski, Polski Komitet Zwalczania Raka, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. SPTLiR na bieżąco opiniuje akty prawne dotyczące rynku medialnego w Polsce biorąc udział w konsultacjach Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Stowarzyszenie zrealizowało m.in. projekt uruchomienia ogólnopolskiego reklamowego kanału planszowego 716 w cyfrowej sieci Vectra Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 75

78 docierającego do 1,2 miliona osób. W ramach Stowarzyszenia działa także system stron internetowych telewizji lokalnych obejmujący prawie 30 podmiotów. Klaster KORONA Group to najmłodszy z klastrów działających w Elblągu. Jest to stowarzyszenie firm handlowych oferujących głównie niezmechanizowane artykuły gospodarstwa domowego, a także drobny sprzęt mechaniczny AGD, chemię gospodarczą i upominki. Klaster skupia w sobie 16 firm z terenu całego kraju. Ilość klastrów działających w Elblągu i liczba przedsiębiorców, którzy do nich należą świadczy o tym, że istnieje zapotrzebowanie na tego typu sieci współpracy. Ma to tym większe znaczenie, że koncepcja polityki rozwoju gospodarczego opartego o klastry w sposób szczególny wpisuje się w założenia Strategii innowacyjności i efektywności gospodarki opracowywanej w Ministerstwie Gospodarki, a same klastry mogą stać się w przyszłości pomocą do wprowadzania tzw. inteligentnych specjalizacji w ramach polityki regionalnej. Mimo jednak tak bogatego rozwoju tej formy współpracy klastry borykają się z różnymi problemami. Jak wskazują ich przedstawiciele większość z nich ma charakter organizacyjnofinansowy. Brak jest środków na prowadzenie samodzielnych biur, co utrudnia codzienne funkcjonowanie klastrów. Klastry na obecnym etapie oparte są jedynie na dobrej woli i woluntarystycznej pracy swoich członków. W sytuacji kryzysu gospodarczego i jednoczesnego braku doraźnych korzyści z bycia w klastrze, poszczególni członkowie wolą się skupić na działalności w ramach swoich własnych przedsiębiorstw.. WarmińskoMazurska Specjalna Strefa Ekonomiczna (Podstrefa Elbląg) Gmina Miasto Elbląg posiada w swoich granicach tereny objęte Specjalną Strefą Ekonomiczną. Na Podstrefę Elbląg WarmińskoMazurskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej o powierzchni 48,7 ha składają się trzy kompleksy gruntów: Kompleks Modrzewina Południe o powierzchni 30,6 ha zlokalizowany przy Alei Jana Pawła II oraz Kompleks Mazurska i Kompleks Radomska o łącznej powierzchni 18,1 ha zlokalizowane po obu stronach rzeki Elbląg, w sąsiedztwie portu. Dojazd do terenów zapewniają ulice Radomska i Mazurska. W Podstrefie Elbląg do zagospodarowania pozostało 22,9 ha gruntów. Na terenie Podstrefy Elbląg w 2010 roku działały dwie firmy: z branży meblarskiej Wójcik Fabryka Mebli sp. z o.o. z branży okiennej Technika Okienna S.A. Ponadto zezwolenie na prowadzenie działalności w ramach WMSSE posiadało 6 firm w 5 branżach: z branży spożywczej Zakłady Mięsne w Elblągu ELMEAT S.A. (firma ogłosiła upadłość w 2006 roku) z branży kosmetycznej ACT Advanced Cosmetic Technologies Sp. z o.o. z branży transportowej Przewozy Międzynarodowe Transportem Drogowym i Spedycja, Krystyna, Stanisław Włoch Sp. j. (inwestor nie zakupił gruntu) z branży oświetleniowej LIRA Sp. z o.o. z branży metalurgicznej: Przedsiębiorstwo Wdrażania Postępu Technicznego POSTEOR Sp. z o.o. (rozpoczął działalność w 2011 r.) 76 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

79 Metal Expert Sp. z o.o. S.K.A. (hala produkcyjna została oddana do użytku w styczniu 2012 r.) Firmy Technika Okienna S.A., Lira S.A., PWPT Posteor Sp. z o.o. oraz Metal Expert Sp. z o.o. S.K.A. inwestują w ramach Elbląskiego Parku Technologicznego. WarmińskoMazurska Specjalna Strefa Ekonomiczna oferuje inwestorom możliwość prowadzenia działalności na preferencyjnych warunkach. Dochody uzyskane z działalności prowadzonej na terenie SSE są zwolnione od podatku dochodowego. Podstawą do obliczenia maksymalnej kwoty zwolnienia podatkowego mogą być poniesione koszty inwestycyjne lub koszty pracy nowozatrudnionych pracowników. W WMSSE, zależnie od wielkości firmy jest to 50, 60 lub 70 procent poniesionych kosztów. Zwolnienie z podatku obowiązuje do wykorzystania do 2020 roku. Zwolnienie stanowi tzw. regionalną pomoc publiczną, która służy przysporzeniu rozwoju najsłabiej rozwiniętych regionów UE poprzez wspieranie nowych inwestycji oraz tworzenie nowych miejsc pracy związanych z tymi inwestycjami. Tereny strefy przeznaczone są pod nowe inwestycje. Oferowane na sprzedaż lub w dzierżawę nieruchomości dostosowane są do indywidualnych preferencji inwestora. Mapa 9. Umiejscowienie terenów WarmińskoMazurskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej na mapie Elbląga 1. Kompleks Modrzewina Południe 2. Kompleks Mazurska 3. Kompleks Radomska Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 77

80 Elbląski Park Technologiczny Elbląski Park Technologiczny znajduje się na Modrzewinie Południe. Obszar Parku to ok. 67,7 ha powierzchni podzielonej na 6 subparków, w których lokowane są zróżnicowane moduły technologiczne z przeznaczeniem pod działalność gospodarczą. Wydzielono również teren o powierzchni ok. 28 ha pod potrzeby sportu i rekreacji, w tym pod pole golfowe. W 2010 roku na terenie Parku został wybudowany budynek Centrum Biznesu, Rozwoju i Innowacji, przeznaczony pod funkcjonowanie specjalistycznych laboratoriów (Centrum Technologii Drewna i Mebli, Centrum Jakości Środowiska, Centrum Transferu Technologii Informatycznych i Centrum Metaloznawstwa), instytucji otoczenia biznesu i otoczenia logistycznego, a także podmiotów świadczących usługi (finansowe, doradcze itp.) Usługi Elbląskiego Parku Technologicznego skierowane są do firm innowacyjnych. EPT oferuje przedsiębiorcom możliwość dzierżawy pomieszczeń dla celów prowadzenia badań naukowych, prac rozwojowych i działalności innowacyjnej oraz dzierżawy powierzchni wystawienniczoreklamowej. Przedsiębiorcy mogą także wynająć sale konferencyjnoszkoleniowe ze specjalistycznym wyposażeniem. Firmy działające w EPT mogą też liczyć na: najwyższe standardy pomieszczeń biurowych, nowoczesne oraz specjalistyczne laboratoria, konkurencyjne ceny wynajmu powierzchni, pomoc podczas wdrażania i transferu nowych technologii, wsparcie merytoryczne ze strony samorządu oraz uczelni partnerskich, pomoc naukową i biznesową, budowanie wzajemnych powiązań pomiędzy firmami prowadzącymi działalność na terenie Parku oraz instytucjami naukowymi z otoczenia Parku, promocję nowych rozwiązań technologicznych, wsparcie w prowadzonych innowacyjnych przedsięwzięciach, bardzo dobrą dostępność komunikacyjną, doradztwo przy realizacji przedsięwzięć opartych o wysokozaawansowane technologie, działania na rzecz zwiększenia konkurencyjności przedsiębiorców. 78 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

81 Mapa 10. Tereny inwestycyjne Elbląskiego Parku Technologicznego Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 79

82 Elbląski Inkubator Nowoczesnych Technologii Informatycznych Od 2007 roku w Elblągu funkcjonuje Elbląski Inkubator Nowoczesnych Technologii Informatycznych. Inkubator zlokalizowany jest w obiekcie Centrum SportowoBiznesowym w Elblągu przy al. Grunwaldzkiej 135. Posiada 27 biur z pełnym uzbrojeniem w media, z zabezpieczeniem potrzeb socjalnobytowych oraz z podstawowym wyposażeniem biurowym. Przedsiębiorstwa podejmujące działalność w Inkubatorze korzystają z preferencyjnych cen najmu lokalu i sprzętu specjalistycznego. Dodatkowo w obiekcie znajdują się dwie sale konferencyjne o łącznej powierzchni 100 m 2, wyposażone w sprzęt audiowizualny. Celem projektu jest stworzenie, w szczególności absolwentom Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Elblągu i Politechniki Gdańskiej, jak również innych uczelni o kierunkach informatycznych, sprzyjających warunków do rozpoczęcia działalności w sektorze zaawansowanych technologii. W Inkubatorze działać mogą również firmy pośrednio związane z informatyką, wykorzystujące w swej pracy sprzęt komputerowy i specjalistyczne oprogramowanie. Wsparcie udzielane jest przede wszystkim przedsiębiorcom dopiero rozpoczynającym swoją działalności i wchodzącym na rynek. Wykres 16. Przeciętna, miesięczna liczba przedsiębiorstw działających w EINTI w latach Opracowanie własne na podstawie danych EINTI Jak wynika z powyższego wykresu w 2010 roku nastąpił wzrost zainteresowania korzystaniem z usług Elbląskiego Inkubatora Nowoczesnych Technologii Informatycznych. Najwięcej firm jednocześnie (22) działało w miesiącach czerwcu 2010 oraz lutym, maju i grudniu 2011 roku. Łącznie w latach w EINTI działały 72 podmioty gospodarcze. Standardowo umowa między EINTI, a przedsiębiorcą podpisywana jest na okres 2 lat. Z ogólnej liczby 50 firm, które działały w EINTI w latach i których umowy wygasły do końca 2011 roku, 10 prowadziło działalność w EINTI przez mniej niż pół roku, 14 przez okres od 6 miesięcy do roku. Ponad rok działało 26 przedsiębiorców, z czego dziewięciu planowo przez 2 lata, a trzech umowy przedłużyło. Najdłuższy okres korzystania z usług EINTI przez jeden podmiot gospodarczy to 33 miesiące. 80 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

83 Port morski w Elblągu Port Elbląg jest największym polskim portem Zalewu Wiślanego. Położony jest nad rzeką Elbląg, w odległości 6 km od jej ujścia do Zalewu Wiślanego (54 10'5" N oraz 19 23'S"). Port Elbląg wyposażony jest w bocznicę kolejową, suwnicę o udźwigu 150 ton, elewator zbożowy o pojemności 14 tys. m 3, obrotnicę dla statków o długości 120 m, 5 basenów portowych, 5 przystani jachtowych oraz stocznię remontową. Na terenie portu znajdują się dwa terminale: pasażerskopromowy i towarowy. Terminal pasażerskopromowy posiada możliwość pełnej obsługi granicznej pasażerów i jednostek żeglugi międzynarodowej: promów pasażerskich i pasażerskosamochodowych (samochody osobowe i dostawcze), statków pasażerskich, jednostek portowych. Jednorazowo może być odprawionych 200 osób oraz 30 samochodów osobowych. Maksymalne parametry jednostek pływających to długość 65 m, szerokość 12 m, zanurzenie 2,5 m. Na terminalu istnieje możliwość zaopatrzenia się w wodę oraz odbiór ścieków i odpadów. Kierunki pasażerskiej żeglugi międzynarodowej to Elbląg Kaliningrad i Elbląg Bałtyjsk. W przypadku żeglugi krajowej port obsługuje rejsy z i do: portów nadzalewowych (Frombork, Tolkmicko, Krynica Morska, Kąty Rybackie), portów aglomeracji gdańskiej, jezior mazurskich ( poprzez Kanał Elbląski). W 2011 roku przewozy pasażerskie wyniosły osób. Terminal towarowy portu Elbląg ma powierzchnię 5 ha, w tym powierzchnia składowania to 3,1 ha. Długość nadbrzeża terminalu wynosi 196 m. Przy nabrzeżu można obsługiwać jednocześnie dwa statki. Parametry maksymalne statkówbarek wynoszą: długość 85 m, szerokość 15 m, zanurzenie 2,3 m, ładowność ton. Nabrzeże jest wyposażone w uniwersalny punkt poboru energii 430/230V, dwa punkty poboru wody dla cumujących statków oraz punkt poboru wody dla celów przemysłowych. Na stanie terminalu towarowego znajduje się dodatkowo następujące wyposażenie: Plac składowy kontenerów (20 i 40 stopowych). Pojemność jednowarstwowa 100 sztuk. Na placu składowym mogą być ponadto składowane i montowane konstrukcje ponadgabarytowe przygotowane do transportu wodnego. Maksymalne obciążenie nawierzchni 5 t/m 2. Zasobnia na ładunki sypkie: Wymiary 40,0 x 107,0 m, służy do przechowywania ładunków sypkich (węgiel, materiały budowlane itp.). Zasobnia składa się z trzech sekcji o pojemności: I ton, II ton, III ton. Magazyn. Hala jednonawowa o powierzchni 1440 m2. przeznaczona do składowania drobnicy w paletach, pakietach lub w sztaplach. Wysokość składowania do 5 m. Pojemność magazynu wynosi ton. Wiata jednonawowa o powierzchni użytkowej m2 służy do składowania ładunków drobnicowych, sprzętu przeładunkowego, pustych palet itp. Pojemność ton. Kierunki towarowego transportu wodnego to porty obwodu kaliningradzkiego (Kaliningrad, Bałtyjsk, Swietłyj), porty polskie, Litwa, Łotwa, Estonia, Skandynawia i Europa Zachodnia. Terminal posiada całodobowy dozór i monitoring. Po przestoju w latach obroty ładunkowe w 2010 roku wzrosły i wyniosły 64,8 tysięcy ton. W roku 2011 wielkość obrotów przeładunkowych wzrosła do 175% i osiągnęła wielkość 113,6 tys. ton. W tej sumie 68% stanowią obroty materiałami budowlanymi, a 30,4 % Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 81

84 ,3 40,9 36,4 37,9 46,1 142,7 126,8 14,5 3,5 5,7 4 64,8 113,5 78,3 641,3 obroty węglem. Jednak mimo zauważalnego wzrostu w ruchu towarowym portu, wciąż jego poziom pozostaje niski w porównaniu z latami dziewięćdziesiątymi XX wieku. Wykres 17. Obroty ładunkowe portu morskiego w Elblągu w latach Źródło: Port morski w Elblągu Trudnością na drodze rozwoju portu morskiego w Elblągu jest jego uzależnienie od stosunków na szczeblu centralnym między Rzeczypospolitą Polską, a Federacją Rosyjską. 82 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

85 V. Rynek pracy i bezrobocie Rynek pracy Na koniec grudnia 2010 roku liczba pracujących w głównym miejscu pracy w Elblągu spadła o 159 w porównaniu z rokiem poprzednim i wyniosła osób, z czego osób to mężczyźni, a kobiety osoby były zatrudnione w sektorze publicznym, zaś osób pracowało w sektorze prywatnym. Tabela 29. Pracujący wg grup sekcji PKD 2007 Sekcja PKD 2007 Stan na Stan na Przemysł Budownictwo Handel; naprawa pojazdów samochodowych Transport i gospodarka magazynowa Zakwaterowanie i gastronomia Działalność finansowa i ubezpieczeniowa Administrowanie i działalność wspierająca Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenie społeczne Edukacja Opieka zdrowotna i pomoc społeczna Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją Źródło: Urząd Statystyczny w Olsztynie Jak wynika z powyższego zestawienia największa liczbę osób zatrudnia w Elblągu sektor przemysłu, dalej za nim znajdują się handel i naprawa pojazdów samochodowych oraz edukacja. W 2010 roku największy spadek zatrudnienia nastąpił w sektorze finansowym i ubezpieczeniowym oraz transporcie i gospodarce magazynowej. Z kolei największy wzrost zatrudnienia odnotowano w przemyśle. Liczba pracujących w sektorze przedsiębiorstw w mieście na koniec grudnia 2010 r. wynosiła osoby czyli o 968 osób (7,2%) mniej niż w Zmniejszyło się też przeciętne zatrudnienie w okresie od stycznia do grudnia 2010 roku, które wyniosło osoby i było niższe o osób, w porównaniu do analogicznego okresu w roku poprzednim. Dane dotyczące pracujących w sektorze przedsiębiorstw nie uwzględniają mikroprzedsiębiorstw, ani 90% przedsiębiorstw małych. W 2010 roku przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w Elblągu wynosiło 2 865,13 zł. Wysokość tego wynagrodzenia dla sektora publicznego wynosiła 3 642,09 zł, zaś dla sektora prywatnego 2 743,32 zł. Należy jednak zauważyć, że wartości te według przyjętej metodologii GUS obliczane są na podstawie średniej arytmetycznej wynagrodzeń, co nie musi odzwierciedlać faktycznego poziomu wynagrodzenia uzyskiwanego przez mieszkańców Elbląga, metoda ta nie bierze bowiem pod uwagę rozkładu poziomu wynagrodzeń. W przeprowadzonym na przełomie lat Badaniu potencjału społecznogospodarczego Elbląga i Suwałk co piąty respondent (z próby Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 83

86 elblążan) wskazał, iż uzyskiwany w jego gospodarstwie domowym miesięczny dochód netto na osobę wynosi do zł. Za dochodem netto na osobę z przedziału zł opowiedziało się 16,6% ankietowanych. Niespełna 16% badanych wskazało, iż dochód netto na osobę znajduje się w przedziale zł. Najmniej liczną grupę (10,7%) stanowią osoby, których dochód netto na osobę w gospodarstwie domowym wynosi zł i więcej. Ponad 37% respondentów odmówiło udzielenia odpowiedzi na to pytanie. Należy pamiętać, że wynagrodzenie nominalne nie musi przekładać się bezpośrednio na poziom życia. Brak jest jednak dla Elbląga badań statystycznych na temat wysokości płacy realnej, która jest lepszym tego wskaźnikiem, ponieważ uwzględnia koszty życia. Pomocne w tej mierze są wyniki wspomnianego wyżej Badania potencjału społecznogospodarczego Elbląga i Suwałk, które przedstawia poniższy wykres: Wykres 18. "Jak ocenia pan/pani swoją sytuację materialną?" Pieniędzy nie starcza na bieżące wydatki Pieniędzy starcza na bieżące wydatki Pieniędzy starcza na bieżące wydatki i mogę odłożyd/zainwestowad 19,0% 21,5% 59,5% Z badania wynika, że aż 78,5% elblążan nie jest w stanie z uzyskiwanego wynagrodzenia wydzielić części celem oszczędzania lub inwestowania. 19% nie może pokryć ze swoich dochodów nawet bieżących wydatków. 0% 20% 40% 60% 80% Źródło: Badania potencjału społecznogospodarczego Elbląga i Suwałk przeprowadzone przez firmę Kantor Doradcy w Zarządzaniu Sp. z o.o. Perspektywy rozwoju rynku pracy w mieście Elblągu do 2016 roku mapa zawodów i umiejętności przyszłości czyli raport z badań Instytutu Badawczego IPC i firmy Kantar Media z Wrocławia jest cennym źródłem informacji dotyczących form zatrudnienia na elbląskim rynku pracy. Wykres 19. Formy zatrudnienia w elbląskich przedsiębiorstwach Umowa o pracę na czas nieokreślony 62,0% Umowa o pracę na czas określony 48,8% Samozatrudnienie Umowa zlecenie Umowa o dzieło Inna forma 8,7% 5,9% 3,1% 4,9% 0% 20% 40% 60% 80% Źródło: "Perspektywy rozwoju rynku pracy w mieście Elblągu do 2016 roku mapa zawodów i umiejętności przyszłości. Raport Pełny" 84 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

87 Najpopularniejszą w Elblągu formą zatrudnienia jest stała umowa o pracę na czas nieokreślony blisko dwie trzecie przedsiębiorców deklaruje, że największa część pracowników ma właśnie takie umowy. Blisko połowa przedsiębiorców wymienia również jako stosowaną przez siebie formę zatrudnienia umowy o pracę na czas określony. W świetle badań na temat coraz większej popularności umów cywilnoprawnych jest to wskaźnik o bardzo wysokiej wartości. Sytuacja ta może być konsekwencją dużej liczebności w próbie badawczej przedsiębiorstw państwowych. Dodatkowo znaczenie może mieć to, że od kilku miesięcy przed badaniem w mediach często poruszany był temat tzw. umów śmieciowych (umowy zlecenia, umowy o dzieło) piętnowanie tych form zatrudnienia mogło wpłynąć na rozbieżność deklaracji przedsiębiorców ze stanem faktycznym. Należy też zauważyć, że powyższe dane nie uwzględniają zatrudnienia pracowników w niepełnym wymiarze czasu pracy np. na pół etatu co jest związane m.in. z oszczędnościami wynikającymi z tytułu odprowadzania składek pracowniczych na ubezpieczenie. Brak uwzględnienia tej przesłanki może powodować, że wyniki powyższego badania nie odzwierciedlają realnej sytuacji zatrudnienia na lokalnym rynku. W kategorii inne badani wymieniali przede wszystkim zatrudnienie na podstawie mianowania (nauczyciele) i kontrakty. Wśród wypowiedzi pojawiły się również głosy o zatrudnianiu głównie na okres próbny, przyjmowaniu pracowników sezonowych oraz młodocianych do przyuczenia zawodowego. Bezrobocie Liczba bezrobotnych z terenu miasta Elbląga zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Elblągu na dzień r. wynosiła osób. W porównaniu do stanu z grudnia 2010 r. zmniejszyła się ona o 344 osoby, tj. o 4,5 %. Analizując kształtowanie się liczby zarejestrowanych bezrobotnych w latach w poszczególnych miesiącach (wykres 20) można zauważyć tendencję do spadku lub przynajmniej spowolnienia wzrostu bezrobocia w kwietniu, maju i miesiącach letnich. W latach 2009 i 2010 w pozostałych miesiącach można było zaobserwować nasilający się trend rosnący liczby bezrobotnych. Tendencje te związane są z wygaśnięciem umów na czas określony lub zakończeniem prac sezonowych (np. w turystyce, budownictwie i ogrodnictwie) i świadczą o stosunkowo dużym oddziaływaniu tego typu prac na elbląski rynek pracy. Wskaźnik ten zachowywał się podobnie w styczniu i lutym 2011, jednak od sierpnia do grudnia nastąpiły jedynie niewielkie wahania w liczbie zarejestrowanych bezrobotnych. Jak wskazują statystyki Powiatowego Urzędu Pracy z końca stycznia i lutego 2012 roku (odpowiednio 7678 i 7784 bezrobotnych) występuje tu korelacja między dużym wzrostem liczby bezrobotnych, a rozpoczęciem się ostrych mrozów. Potwierdza to tezę, że wzrost lub spadek stopy bezrobocia rejestrowanego w Elblągu w omawianych latach był związany w dużej mierze z dostępnością prac sezonowych. Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 85

88 Wykres 20. Liczba bezrobotnych w mieście Elblągu w latach I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Źródło: Analiza i ocena struktury osób bezrobotnych z terenu Elbląga zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Elblągu za 2010 r., Analiza i ocena struktury osób bezrobotnych na terenie działania Powiatowego Urzędu Pracy w Elblągu za 2011 r. Stopa bezrobocia mierzona stosunkiem zarejestrowanych bezrobotnych do czynnych zawodowo mieszkańców, na koniec grudnia 2011 roku wyniosła dla Elbląga 15,8%. W porównaniu z grudniem poprzedniego roku współczynnik ten zmalał o 0,8 procent. Najniższa stopa bezrobocia w 2010 roku była w sierpniu i wrześniu 15,7%, a najwyższa w lutym 17,4%. Wykres 21. Stopa bezrobocia w Elblągu w latach ,0% 21,2% 20,0% 17,9% 18,0% 16,0% 14,0% 12,0% 12,8% 11,7% 15,7% 16,6% 15,8% 10,0% Opracowanie własne na podstawie BDL W okresie po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej w 2004 można było zaobserwować systematyczny spadek stopy bezrobocia zarejestrowanego w Elblągu. Sytuacja ta odzwierciedlała ogólnokrajową (por. wykres 21) tendencję związaną z rozwojem gospodarczym Polski oraz emigracją 86 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

89 będącą odpowiedzią na otwarcie rynków pracy państw Zachodniej Europy. Malejący trend stopy bezrobocia został przerwany w 2009 roku, kiedy to wzrosła ona do poziomu 15,7% z 11,7% w 2008 roku. W roku 2010 trend rosnący się utrzymał, wciąż jednak poziom bezrobocia pozostawał niższy niż przed rokiem W roku 2011 nastąpił niewielki spadek stopy bezrobocia w ujęciu rocznym, co jak pokazano wyżej wynikało ze stabilizacji liczby bezrobotnych w drugiej połowie roku. Wzrost bezrobocia, który nastąpił w latach 2009 i 2010 można łączyć z ogólnie niestabilną sytuacją gospodarek europejskich i z wyhamowaniem tempa rozwoju gospodarki krajowej. Wśród miast o podobnej wielkości Elbląg ma jeden z najwyższych współczynników stopy bezrobocia. Jest to stan długookresowy. W 2011 roku wyższy współczynnik miał jedynie Włocławek (19,7% w 2011), jednocześnie stopa bezrobocia w Elblągu byłat ponad dwukrotnie wyższa od najniższej w tym zestawieniu wartości stopy bezrobocia w Opolu (6,2%). Względnie niską stopę bezrobocia wśród zestawionych miast posiadał także Olsztyn (7,2% 2 miejsce), trzeba tu jednak pamiętać, że miasto to pełni funkcje wojewódzkie. Stopa bezrobocia w Elblągu była wyższa od średniej krajowej o 4,3 pkt. procentowego. W stosunku do województwa warmińskomazurskiego była niższa o 3,4%, pozostawała jednak wyższa od stopy bezrobocia w stolicy województwa Olsztynie o 9,7%. Wykres 22. Stopa bezrobocia w wybranych miastach w latach Elbląg Gorzów Wielkopolski Kalisz Koszalin Legnica Olsztyn Opole Płock Tarnów Włocławek Zielona Góra Opracowanie własne na podstawie BDL Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 87

90 Wysoka stopa bezrobocia w Elblągu jest głównym problemem gospodarczym miasta, który posiada ma także swoje skutki demograficzne i gospodarcze. W skali makroekonomicznej pociąga za sobą drenaż finansów publicznych, w tym także środków samorządowych na świadczenia na rzecz osób bezrobotnych oraz na programy przeciwdziałania bezrobociu. Przyczynia się to też do spadku dochodów Gminy Miasta Elbląg, poprzez mniejsze wpływy z podatków. Bezrobocie jest też głównym powodem rosnącej liczby osób długotrwale dotkniętych ubóstwem (porównaj rozdział Pomoc społeczna ) oraz ogólnym obniżeniem materialnego poziomu życia i zagrożenie egzystencji osób bezrobotnych i ich rodzin. Wysokie bezrobocie powoduje odpływ ludności, zwłaszcza ludzi młodych, z miasta, czy to do większych ośrodków miejskich z niższą stopą bezrobocia czy też za granicę. Często są to wykształcone kadry. Ich brak może być argumentem dla potencjalnych inwestorów do pomijania Elbląga w momencie wyboru najlepszej lokalizacji dla swoich inwestycji. Bezrobocie wpływa też ujemnie na poziom konsumpcji, a co za tym idzie pogarsza koniunkturę gospodarczą spowolniając rozwój sektora przedsiębiorstw w mieście. Należy przy tym zauważyć, że specyfiką miasta jest wysoki poziom bezrobocia, nie zaś same trendy w tym zakresie. Pod tym względem Elbląg nie wyróżnia się na tle innych miast, województwa czy całego kraju w ciągu ostatnich kilku lat. Widać tutaj, że jest to problem systemowy, strukturalny, z którym Gmina Miasto Elbląg radzi sobie w takim samym stopniu jak miasta o zbliżonych cechach. Przepływ bezrobotnych W okresie 12 miesięcy 2011 r. w PUP w Elblągu zarejestrowało się osób bezrobotnych z miasta Elbląg, tj. o 1922 osoby (16,8%) mniej niż w roku Rejestrujący się kolejny raz stanowili 84,2% (o 0,4 punktów procentowych mniej niż w analogicznym okresie roku ubiegłego). Wrósł natomiast udział rejestrujących się po raz pierwszy (o 0,4 pkt. proc.). W tym samym okresie z ewidencji bezrobotnych wyłączono osób bezrobotnych, tj. o 995 (9,2%) osób mniej niż w analogicznym okresie roku poprzedniego. Głównym powodem odpływu osób bezrobotnych z ewidencji urzędu były podjęcia pracy (subsydiowanej i niesubsydiowanej), stażu, szkolenia, przygotowania zawodowego oraz prac społecznie użytecznych osób (spadek o 1339 osób, tj. 24,9%), co stanowi 41% wszystkich wyłączeń. W związku ze zmniejszeniem w 2011 roku środków na aktywizację osób bezrobotnych, które otrzymały urzędy pracy w skali całego kraju, w Elblągu spadła o 1986 osoby liczba wyrejestrowań z tytułu podjęcia pracy subsydiowanej lub innych subsydiowanych form aktywności zawodowej. W 2011 roku wyniosła ona 829 osób (8,4% wyrejestrowań). Jednocześnie wzrosła o 647 osób liczba osób wyrejestrowanych z tytułu podjęcia pracy niesubsydiowanej 3217 wyrejestrowań (32,7%). Drugą co do wielkości przyczyną było niepotwierdzenie gotowości do podjęcia pracy osób, co stanowi 43,9 % ogółu wyłączeń. W porównaniu do analogicznego okresu roku 2010 odnotowano wzrost liczby osób wyrejestrowanych z tego tytułu o 521 osób (6,2%), przy jednoczesnym wzroście udziału tych osób w ogólnej liczbie wyrejestrowań (o 2,6%). 88 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

91 Wykres 23. Struktura wyłączeń z ewidencji bezrobotnych za okres 12 miesięcy 2011 roku praca niesubsydiowana praca subsydiowana 7,1% 7,8% staż 43,9% przygotowanie zawodowe 0% 32,7% prace społecznoużyteczne szkolenia 0,4% 0,9% 3,9% 3,3% niepotwierdzenie gotowości do pracy dobrowolna rezygnacja ze statusu bezrobotnego inne Źródło: Analiza i ocena struktury osób bezrobotnych na terenie działania Powiatowego Urzędu Pracy w Elblągu za 2011 r. Struktura bezrobocia w Elblągu Tabela 30. Struktura bezrobocia według wykształcenia, wieku, stażu pracy i czasu pozostawania bez pracy. Zmiany 2009/10 Stan na Zmiany 2010/11 Stan na Stan na wzrost/spadek wzrost/spadek [%] [%] Bezrobotni ogółem , ,5 Bezrobotni z wykształceniem wyższym , policealnym i średnim , ,1 zawodowym średnim ,9 ogólnokształcące zasadniczym , ,7 zawodowym gimnazjalnym , ,8 i poniżej Bezrobotni w wieku 1824 lata , lata , , lata , ,4 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 89

92 4554 lata , , lat ,4 60 lat i powyżej , Bezrobotni ze stażem pracy bez stażu , ,2 do 1 roku ,2 15 lat , ,8 510 lat , , lat , , lat , ,2 30 lat i więcej , ,2 Bezrobotni pozostający bez pracy przez czas do 1 miesiąca , miesięcy , miesięcy , ,4 612 miesięcy , , miesięcy , ,9 pow. 24 miesięcy , ,7 Źródło: Analiza i ocena struktury osób bezrobotnych z terenu Elbląga zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Elblągu za 2010 r., Analiza i ocena struktury osób bezrobotnych na terenie działania Powiatowego Urzędu Pracy w Elblągu za 2011 r. Wykres 24. Struktura bezrobotnych w 2011 roku wg wieku 2534 lata 31% 3544 lata 20% 1824 lata 22% 60 i powyżej 2% 5559 lat 7% 4554 lata 18% Źródło: Analiza i ocena struktury osób bezrobotnych na terenie działania Powiatowego Urzędu Pracy w Elblągu za 2011 r. Wśród osób bezrobotnych według grup zawodów zarejestrowanych na koniec grudnia 2011 roku największy odsetek stanowiły osoby z grupy robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 24,2 %. W dalszej kolejności znalazły się następujące grupy zawodowe: pracownicy usług osobistych i sprzedawcy 21,45% bez zawodu 16,9%; specjaliści 10,6% 90 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

93 Tabela 31. Bezrobotni według grup zawodów i specjalności Grupy zawodów Stan na r. Udział w ogóle bezrobotnych Stan na r. Udział w ogóle bezrobotnych Ogółem % % Bez zawodu , ,9 Wyżsi urzędnicy i kierownicy 22 0,3 12 0,2 Specjaliści 689 9, ,6 Technicy i inny średni 640 8, ,9 personel Pracownicy biurowi 400 5, ,3 Pracownicy usług osobistych , i sprzedawcy Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy 35 0,5 51 0,7 i rybacy Robotnicy przemysłowi , ,3 i rzemieślnicy Operatorzy i monterzy 333 4, ,3 maszyn i urządzeń Pracownicy przy pracach 542 7, ,5 prostych Źródło: Analiza i ocena struktury osób bezrobotnych z terenu Elbląga zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Elblągu za 2010 r., Analiza i ocena struktury osób bezrobotnych na terenie działania Powiatowego Urzędu Pracy w Elblągu za 2011 r. Struktura kwalifikacji osób bezrobotnych wskazuje na to, jakie kwalifikacje przysparzają najwięcej problemów w znalezieniu pracy, szczególnie w okresie spowolnienia gospodarczego. Największą grupę stanowią osoby, które w ostatniej pracy były: robotnikami przemysłowymi, pracownikami usług osobistych i sprzedawcami, pracownikami przy pracach prostych. Tabela 32. Bezrobotni według zawodów i specjalności Nazwa zawodu Zmiany liczby bezrobotnych w porównaniu z 2010 r. liczba % Bez zawodu ,9 Sprzedawca ,8 Robotnik gospodarczy ,5 Technik prac biurowych ,1 Stolarz meblowy ,4 Robotnik budowlany Technik ekonomista ,3 Kucharz ,8 Ślusarz ,2 Kaletnik ,6 Murarz ,7 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 91

94 Krawiec ,8 Szwaczka ,6 Stolarz ,6 Specjalista administracji publicznej ,8 Sprzątaczka biurowa ,2 Magazynier ,2 Kierowca samochodu ciężarowego ,9 Ekonomista ,9 Kierowca samochodu osobowego ,5 Malarz budowlany Pomoc kuchenna ,9 Kucharz małej gastronomii ,8 Piekarz ,7 Hydraulik ,1 Cukiernik Technik handlowiec ,3 Przedstawiciel handlowy ,2 Specjalista do spraw marketingu i handlu ,4 Mechanik pojazdów samochodowych ,5 Źródło: Analiza i ocena struktury osób bezrobotnych na terenie działania Powiatowego Urzędu Pracy w Elblągu za 2011 r. Najwyższy wzrost liczby bezrobotnych zaobserwowano w grupie bezrobotnych bez zawodu i zawodach: sprzedawca i technik prac biurowych. Tabela 33. Osoby bezrobotne będących w szczególnej sytuacji na rynku na dzień Wyszczególnienie Miasto Elbląg Bezrobotni do 25 roku życia Długotrwale bezrobotni Bezrobotni powyżej 50 roku życia Bezrobotni bez kwalifikacji Bezrobotni bez doświadczenia Bezrobotni bez średniego wykształcenia Bezrobotni samotnie wychowujący co najmniej 1 dziecko do 18 roku życia Bezrobotni po odbyciu kary pozbawienia wolności Bezrobotni niepełnosprawni Źródło: Analiza i ocena struktury osób bezrobotnych na terenie działania Powiatowego Urzędu Pracy w Elblągu za 2011 r. 92 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

95 Bezrobocie wśród absolwentów W 2011 roku średni wskaźnik bezrobocia absolwentów elbląskich szkół, liczony jako stosunek liczby zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Elblągu do liczby kończących szkoły wynosił dla wszystkich typów szkół dla absolwentów z Elbląga 7,3%. Średnie wskaźniki bezrobocia dla poszczególnych typów szkół były zróżnicowane i wynoszą: dla absolwentów szkół wyższych 3,4% dla absolwentów szkół policealnych 6,3% dla absolwentów techników i szkół równorzędnych 13,3% dla absolwentów liceów profilowanych 0% dla absolwentów liceów ogólnokształcących 5,0% dla absolwentów zasadniczych szkół zawodowych 17,0%. W 2010 roku średni wskaźnik bezrobocia absolwentów elbląskich szkół, wynosił odpowiednio: dla wszystkich typów szkół 6,8%. dla absolwentów szkół wyższych, 3,5% dla absolwentów szkół policealnych 4,5% dla absolwentów techników i szkół równorzędnych 14,4%, dla absolwentów liceów profilowanych 16,6% absolwentów liceów ogólnokształcących 3,9%, dla absolwentów zasadniczych szkół zawodowych 24,8%. W 2009 roku średni wskaźnik bezrobocia absolwentów elbląskich szkół, wynosił odpowiednio: dla wszystkich typów szkół 6,3%. dla absolwentów szkół wyższych, 3,3% dla absolwentów szkół policealnych 7,2% dla absolwentów techników i szkół równorzędnych 15,4%, dla absolwentów liceów profilowanych 5,9% absolwentów liceów ogólnokształcących 2.2%, dla absolwentów zasadniczych szkół zawodowych 15,8%. W 2009 roku średni wskaźnik bezrobocia absolwentów elbląskich szkół, wynosił odpowiednio: dla wszystkich typów szkół 7,9%. dla absolwentów szkół wyższych, 11,3% dla absolwentów szkół policealnych 6,9% dla absolwentów techników i szkół równorzędnych 15,5%, dla absolwentów liceów profilowanych 15,1% absolwentów liceów ogólnokształcących 5,1%, dla absolwentów zasadniczych szkół zawodowych 18,6%. Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 93

96 Bezrobocie osób powracających z zagranicy W 2010 r. zarejestrowało się 216 osób, które pracowały za granicą, tj. o 11 osób więcej niż w 2009 r. Kobiety stanowiły 32,4% ogółu osób powracających z zagranicy. Spośród 216 osób powracających z zagranicy 82 osób, tj. 43,9% wyrejestrowano, w tym z powodu: podjęcia pracy 28 osób, podjęcia działalności gospodarczej 1 osoba, nieusprawiedliwionego niestawiennictwa 35 osób, wykreślenia z ewidencji na wniosek bezrobotnego 14 osób wykreślenia z ewidencji na wniosek osoby poszukującej pracę 4 osoby przejścia na rentę 1 osoba Zwolnienia grupowe Stan zarejestrowanych bezrobotnych w grupie osób zwolnionych z przyczyn leżących po stronie pracodawcy na dzień r. wyniósł 309 osób, w tym 159 kobiet, tj. 4,1% ogółu zarejestrowanych, o 3 osoby mniej niż przed rokiem. W okresie styczeń grudzień 2011 r. z przyczyn dotyczących zakładu pracy zarejestrowały się 364 osoby, czyli o 247 osób więcej niż w podobnym okresie w roku W 2011 r. Powiatowy Urząd Pracy w Elblągu przyjął zgłoszenia z 6 zakładów pracy, zamierzających dokonać zwolnień z przyczyn niedotyczących pracowników ( zwolnienia grupowe ). Zgłoszone zwolnienia objęły 94 osoby. Liczba ta nie oddaje jednak w pełni skali całego zjawiska związanego z redukcją miejsc pracy w mieście Elblągu. Oprócz informacji o zwolnieniach grupowych PUP odnotował również dane dotyczące osób, które zostały zwolnione z innych przyczyn. Pracodawcy, z przyczyn niezależnych od siebie mając problem z utrzymaniem dotychczasowego stanu zatrudnienia, rozwiązują także z częścią pracowników umowy o pracę na mocy porozumienia stron (z przyczyn leżących po stronie pracodawcy) lub nie przedłużają umów na czas określony i posiłkują się stażami lub innymi formami aktywizacji zawodowej. Popyt na pracę w Elblągu W 2011 roku do Powiatowego Urzędu Pracy w Elblągu zgłoszono 1977 miejsc pracy dla osób bezrobotnych z terenu Elbląga, (o 1649 mniej niż w 2010 r.), w tym: 939 subsydiowanych miejsc pracy z Funduszu Pracy, EFS i PFRON (o 1791 miejsc pracy mniej niż w 2010 roku), co stanowiło 47,5% ogółu ofert; 1038 niesubsydiowanych miejsc pracy (o 142 miejsca pracy więcej niż w 2010 roku), co stanowiło 52,5% wszystkich ofert W ogólnej liczbie ofert pracy: 410 ofert, tj. 20,7% pochodziło z sektora publicznego ofert, tj. 79,3% z sektora prywatnego. Uwagę zwraca duży spadek (66%) w liczbie ofert subsydiowanych miejsc pracy. Wiąże się on ze zmniejszeniem środków na działalność powiatowych urzędów pracy. Wciąż jednak oferty subsydiowane stanowią prawie połowę w całkowitej liczbie ofert pracy zgłaszanych do PUP dla terenu 94 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

97 Elbląga. 51,5% z nich stanowią staże dla bezrobotnych (484 oferty). Wstępne dane 20 Urzędu Pracy wskazują, że tylko 45% staży w 2011 roku zakończyło się zatrudnieniem stażysty przez pracodawcę, jest to jednak duży wzrost w porównaniu z poprzednimi latami, gdzie współczynnik ten wynosił 35,5% w 2009 roku i 37,5% w Dla całego kraju współczynnik ten wynosił w 2009 roku 49,5%, a w ,4%. Dane za rok 2011 nie są jeszcze dostępne. Jak wynika jednak z Badania potencjału społecznogospodarczego Elbląga i Suwałk tylko część firm elbląskich zgłasza swoje oferty zatrudnienia do Urzędu Pracy. Większość poszukuje nowych pracowników za pomocą ogłoszeń w lokalnych mediach, ewentualnie poprzez współpracę z uczelniami i szkołami w zakresie praktyk studenckich czy zawodowych. W ocenie większości przedsiębiorców na elbląskim rynku pracy brakuje osób wykwalifikowanych i doświadczonych. Surowo oceniają oni absolwentów szkół, jako nieprzygotowanych pod względem wiedzy i doświadczenia do potrzeb rynku pracy, a jednocześnie posiadających wygórowane oczekiwania względem warunków pracy, poniżej których nie chcą podjąć pracy. Według wyników badania przedsiębiorcy z Elbląga najchętniej zatrudniają ludzi młodych z kilkuletnim doświadczeniem (wiek 2534 lata), w drugiej kolejności natomiast osoby już nieco starsze. Najbardziej niechętnie zatrudniane grupy wiekowe to powyżej 55 roku życia oraz do 24 roku życia. Według przedsiębiorców z Elbląga najbardziej poszukiwane grupy pracowników ze względu na wykształcenie to osoby z wykształceniem średnim oraz zasadniczym zawodowym. Najmniej chętnie zatrudniane są osoby z wykształceniem podstawowym/gimnazjalnym. Działania na rzecz poprawy sytuacji na rynku pracy Urząd Miejski w Elblągu Urząd Miejski w Elblągu nie jest formalnie instytucją rynku pracy, jednakże ze względu na swoje kompetencje posiada możliwości kreowania lokalnych uwarunkowań sprzyjających tworzeniu miejsc pracy. W tym celu prowadzi aktywna politykę wspierającą z jednej strony lokalne instytucje rynku pracy poprzez organizowanie i monitorowanie ich wzajemnej współpracy, a z drugiej strony tworzy możliwie najlepsze warunki dla pozyskania inwestorów, co ma bezpośrednie przełożenie na ilość ofert pracy. W celu przeciwdziałania zjawisku niedoboru kadry pracowniczej, które jest jednym z najczęściej wskazywanych problemów przez pracodawców Urząd Miasta Elbląg we współpracy z podległymi jednostkami zrealizował trzy kluczowe projekty współfinansowane ze środków Unii Europejskiej. Dwa z nich: Wyposażenie i modernizacja pracowni specjalistycznych Centrum Kształcenia Praktycznego w Elblągu elastyczne kształcenie kadr dostosowane do potrzeb rynku pracy oraz Modernizacja i wyposażenie Zespołu Szkół Mechanicznych w Elblągu elastyczne kształcenie kadr dostosowane do potrzeb rynku pracy, opisane zostały już w części analizy poświęconej infrastrukturze teleinformatycznej (str. 5657). Trzeci projekt pn. Edukacja dla innowacyjności program rozwojowy szkół zawodowych w Elblągu był realizowany w latach szkolnych 2009/2010 i 2010/2011. Wartość projektu wyniosła zł, natomiast uzyskane wsparcie w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki to zł. Celem tego projektu było podniesienie jakości kształcenia zawodowego w szkołach zawodowych i dostosowanie go do potrzeb gospodarki miasta i regionu. Wsparciem objęto 20 Staż uznawany jest za efektywny gdy zatrudniona w jego wyniku osoba pozostaje pracownikiem przez trzy miesiące po zakończeniu stażu, dlatego pełne wyniki efektywności staży za rok 2011 będą znane dopiero w kwietniu 2012 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 95

98 2 tysiące uczniów, którzy zdobywali kwalifikacje do wykonywania zawodu zgodnie z aktualnymi potrzebami rynku, w nowoczesnych zakładach pracy. W ramach projektu prowadzono następujące działania: wprowadzenie nowych kierunków nauczania, m.in., technik informatyk i technik elektronik z programem szkolenia wojskowego, technik odlewnik, technik pojazdów samochodowych, technik usług fryzjerskich, technik organizacji usług gastronomicznych, betoniarz zbrojarz wprowadzenie innowacyjnych programów nauczania, m.in.: Rozwijanie możliwości intelektualnych ucznia w dziedzinie kształtowania wyobraźni przestrzennej i praktycznej, Infobroker, Matematyka w ekonomii, Pragmatyka służby w policji i straży pożarnej, Technik informatyk studentem wyższej uczelni technicznej nowe metody nauczania poprzez realizację projektów organizację płatnych staży zawodowych w nowoczesnych zakładach pracy 189 osób organizację dodatkowych kursów i szkoleń rozszerzających uprawnienia uczniów podniesienie poziomu kształcenia ogólnego poprzez organizację zajęć dodatkowych z matematyki, fizyki, języka angielskiego i informatyki organizację Targów Szkół Ponadgimnazjalnych utworzenie pracowni dla kierunku betoniarz zbrojarz w Centrum Kształcenia Praktycznego. Oszczędności powstałe w trakcie realizacji projektu pozwoliły na zakup sprzętu informatycznego, w tym 40 laptopów ze specjalistycznym oprogramowaniem, który został przekazany Zespołowi Szkół Technicznych i Zespołowi Szkół Mechanicznych w Elblągu. Ogółem w elbląskich szkołach zawodowych odbyło się godzin dodatkowych zajęć z przedmiotów zawodowych i ogólnokształcących oraz zorganizowanych zostało 7 kursów nadających dodatkowe uprawnienia zawodowe, w trakcie których przeszkolono 270 osób. W celu pozyskania nowych inwestorów władze miasta w październiku 2011 r. utworzyły przy Departamencie Strategii i Rozwoju Miasta Biuro Obsługi Inwestora (BOI). Działalność biura ma na celu m.in.: Koordynowanie obsługi inwestorów w zakresie projektów inwestycyjnych w mieście. Sprawowanie opieki nad inwestorami w zakresie jego kontaktów z Urzędem oraz innymi instytucjami miejskimi. Sporządzanie i aktualizacja miejskiej oferty inwestycyjnej. Prowadzenie spraw dotyczących Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Współpraca z Elbląskim Parkiem Technologicznym oraz Elbląskim Inkubatorem Nowoczesnych Technologii. Współpraca z organami administracji rządowej i samorządowej, zwłaszcza z Polską Agencją Informacji i Inwestycji Zagranicznych. W dalszej perspektywie działania BOI mają zdecydowanie wpłynąć na polepszenie sytuacji na elbląskim rynku pracy. Stworzenie dogodnych warunków dla pracodawców jest jednym z najistotniejszych warunków zmiany bieżących sytuacji osób bezrobotnych, co doskonale rozumieją władze miasta. Aktualnie prowadzone jest aktywna działalność na rzecz pozyskania podmiotów prywatnych zainteresowanych inwestowaniem na terenie miasta. Powiatowy Urząd Pracy 96 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

99 Działania Powiatowego Urzędu Pracy w Elblągu ukierunkowane są przede wszystkim na pomoc osobom bezrobotnym w poszukiwaniu i podjęciu zatrudnienia, poprzez zastosowanie rożnych form aktywizacji, takich jak szkolenia, staże dostosowujące kwalifikacje zawodowe tych osób do wymogów lokalnego rynku pracy. Podejmowane są także działania promujące ideę samozatrudnienia wśród osób bezrobotnych, organizację szkoleń z zakresu studium przedsiębiorczości oraz przyznawanie jednorazowo środków (dotacji) na podjęcie działalności gospodarczej. Szczególną opieką ze strony urzędu obejmowane są osoby bezrobotne znajdujące się w niekorzystnej sytuacji na rynku pracy, tj. osoby z tzw. grup szczególnego ryzyka". Do grup tych zaliczamy: bezrobotną młodzież, bezrobotnych powyżej 50 roku życia, długotrwale bezrobotnych, bez kwalifikacji zawodowych, bez doświadczenia zawodowego, samotnie wychowujące co najmniej jedno dziecko do 18 roku życia, osoby, które po odbyciu kary pozbawienia wolności nie podjęły zatrudnienia oraz osoby niepełnosprawne. W okresie 12 miesięcy 2011 r. do udziału w aktywnych programach rynku pracy skierowano 809 osób, tj. o 71% mniej niż w analogicznym okresie roku ubiegłego. Jednocześnie należy zauważyć, że jest to najniższa liczba osób skierowanych na do udziału w tym programach od roku Jest to 11,2% wszystkich osób bezrobotnych zarejestrowanych w PUP w 2011 roku. Dla porównania w roku 2010 w programach uczestniczyło 36,8% ogólnej liczby bezrobotnych. Główną przyczyną tego było ograniczenie środków Funduszu Pracy. Szczegółowe dane na temat uczestnictwa w programach zawiera poniższa tabela. Tabela 34. Osoby bezrobotne uczestniczące w aktywnych programach rynku pracy w latach Wyszczególnienie prace interwencyjne roboty publiczne dotacje na podjęcie dział.gosp refundacje kosztów zatrudnienia szkolenie staż przygotowanie zawodowe prace społecznoużyteczne Studia podyplomowe 12 Ogółem Źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Elblągu Tabela 35.Efektywność aktywnych programów rynku pracy w latach *. Wyszczególnienie W całym okresie szkolenie 59,9% 94,2% 65,1% 60,1% 39,6% 44,2% 62,28% Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 97

100 staż przygotowanie zawodowe prace interwencyjne roboty publiczne prace społecznoużyteczne studia podyplomowe 47,9% 43,0% 53,9% 35,4% 37,5% 45,0% 43,24% 48,2% 45,7% 48,3% 19,6% 100,0% 41,19% 73,2% 71,9% 60,6% 78,9% 74,0% 75,0% 71,88% 64,8% 81,5% 51,7% 69,9% 55,7% 69,7% 64,11% 29,9% 36,4% 36,0% 21,1% 25,6% 33,3% 30,83% 100,0% 81,8% 90,91% Ogółem 52,45% 55,57% 55,04% 41,71% 40,06% 47,93% 48,70% Źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Elblągu *efektywność mierzona stosunkiem osób, które podjęły pracę w okresie 3 miesięcy po zakończeniu programu do liczby osób, które ukończyły program Jak wskazuje powyższa tabela w latach najwyższy wskaźnik efektywności w okresie 3 miesięcy od zakończenia programu osiągnęły programy prac interwencyjnych, robót publicznych i szkoleń. Nie zostały tu uwzględnione wyniki dofinansowania studiów podyplomowych dla bezrobotnych, z uwagi na niewielką liczbę uczestników tego programu,. Najgorszą efektywnością odznaczył się program prac społecznoużytecznych. Ogółem aktywne programy rynku pracy prowadzone przez PUP w Elblągu w latach przyczyniły się do zatrudnienia (przynajmniej w krótkim okresie) 48,7% osób, które wzięły w nich udział. Lata odznaczały się większą efektywnością działań PUP. W powyższym zestawieniu nie ukazano wyników efektywności dotacji dla bezrobotnych na podjęcie działalności gospodarczej oraz refundacji kosztów zatrudnienia ze względu na specyficzny dla tych programów wymóg utrzymania zatrudnienia przez 12 miesięcy. W Elblągu po rocznym okresie nadal prowadzi własne przedsiębiorstwa od 60% do 71,3% osób. Zadaniem urzędu jest także pomoc pracodawcom w tworzeniu nowych miejsc pracy dla osób bezrobotnych, zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Elblągu. Usługa ta jest realizowana poprzez refundacje kosztów wyposażenia, doposażenia stanowisk pracy dla osób bezrobotnych lub refundacje części kosztów poniesionych na wynagrodzenie osób zatrudnionych w ramach prac interwencyjnych oraz robót publicznych. W 2011 roku Powiatowy Urząd Pracy w Elblągu w okresie 12 miesięcy 2011 roku zorganizował 11 spotkań dla przedsiębiorców i 11 giełd pracy, w których uczestniczyło 640 osób bezrobotnych. Pracodawcy oferowali 158 miejsc pracy. W wyniku przeprowadzonych spotkań 80 osób podjęło pracę. Pracodawcy dysponowali ofertami na następujące stanowiska pracy: pracownik produkujący wyroby z wikliny, sprzątaczka, pracownik porządkowy, sprzątaczka biurowa, pracownik gospodarczy, pracownik produkcji (praca tymczasowa w Tolkmicku przy myciu, pakowaniu, sortowaniu owoców), pracownik biurowy, elektromonter, blacharz samochodowy, lakiernik, mechanik samochodów osobowych, kierowca samochodowy, monter okien, magazynier sprzedawca, palacz centralnego ogrzewania, opiekunka, pracownik handlowy, stolarze meblowi, operator obrabiarek CNC, operator wiertarek, pilarz, mechanik maszyn stolarskich. W przypadku 2 firm ilość miejsc pracy była nieograniczona (opiekunka praca na terenie Niemiec oraz przedstawiciel handlowy Provident Polska SA). Nabór jest cały czas aktualny, a liczba miejsc nieokreślona. Powiatowy Urząd Pracy w Elblągu prowadzi także poradnictwo zawodowe. W okresie od stycznia do grudnia 2011 r. rozmowę wstępną przeprowadzono z 1159 osobami bezrobotnymi i poszukującymi pracy z terenu miasta Elbląga. Tabela 35. Poradnictwo zawodowe i informacja zawodowa 98 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

101 Liczba osób Rok 2011 Rok 2010 Poradnictwo indywidualne, w tym liczba wizyt w ramach porady indywidualnej Porady grupowe Informacja zawodowa grupowa Źródło: Analiza i ocena struktury osób bezrobotnych na terenie działania Powiatowego Urzędu Pracy w Elblągu za 2011 r. W 2011 r. w stosunku do roku poprzedniego wzrosła o 27% liczba osób objętych poradą indywidualną oraz wzrosła o 149% liczba wizyt osób bezrobotnych w ramach porad indywidualnych (tabela 35), co oznacza, że osoba bezrobotna dwukrotnie w ciągu roku korzystała z porady doradcy zawodowego. Powiatowy Urząd Pracy w Elblągu w ramach udzielania pomocy przygotowuje indywidualny plan działania dla bezrobotnego lub poszukującego pracy. Ma ona na celu doprowadzenia do podjęcia przez bezrobotnego odpowiedniej pracy. Powiatowy Urząd Pracy w Elblągu prowadzi także Klub Pracy, w ramach którego organizowane są zajęcia aktywizacyjne oraz szkolenia w zakresie aktywnego poszukiwania pracy. W ciągu 2011 roku skorzystało z nich 336 osób z terenu Elbląga. Ponadto działania Powiatowego Urzędu Pracy mają również charakter doraźny w zależności od pojawiających się potrzeb lokalnego rynku pracy. W ramach takich działań w dniu r. odbyło się spotkanie przedstawicieli Powiatowego Urzędu Pracy w Elblągu ze zwalnianymi pracownikami cywilnymi w Jednostce Wojskowej Nr 3209 w Elblągu. Podczas spotkania przekazano osobom zwalnianym informacje dotyczące rejestracji (gdzie odbywa się rejestracja, jakie należy przedłożyć dokumenty oraz jakie należy spełniać kryteria przyznawania zasiłku), aktywizacji zawodowej (informacje o ofertach krajowych i zagranicznych, o przydatnych stronach internetowych, o spotkaniach z pracodawcami, giełdach pracy, targach pracy, szkoleniach, poradnictwie zawodowym i informacji zawodowej, zajęciach w klubie pracy oraz usługach i instrumentach rynku pracy (dotacjach na rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej, stażach, pracach interwencyjnych, robotach publicznych i przygotowaniu zawodowym dorosłych). Natomiast 7 grudnia 2011 r. na zaproszenie uczniów III klasy IV Liceum Ogólnokształcącego w Elblągu, Pośrednik Powiatowego Urzędu Pracy w Elblągu wziął udział w prelekcji na temat sytuacji na lokalnym rynku pracy. Uczniowie szczególnie byli zainteresowani możliwością podjęcia pracy po ukończeniu licem oraz na jakie zawody jest największe zapotrzebowanie. Pytali również, jak napisać poprawnie CV oraz list motywacyjny. Młodzież została również poinformowana o możliwościach podjęcia pracy za granicą. Pozostawiono ulotki, informatory oraz przykładowe CV. Młodzież wyraziła chęć ponownego spotkania z pośrednikiem oraz doradcą zawodowym. W latach PUP w Elblągu realizował 3 projekty współfinansowane ze środków Unii Europejskiej, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki: Projekt systemowy Nowe doświadczenie lepsza praca, którego okres realizacji to r r. Wartość projektu ogółem wynosi ,60 zł. Celem projektu: jest udzielanie osobom bezrobotnym wielostronnego wsparcia na rynku pracy, poprzez pobudzenie aktywności do poszukiwania pracy, dostosowanie kwalifikacji zawodowych do aktualnych wymogów rynku pracy, zdobycie doświadczenia zawodowego oraz stałego zatrudnienia. W 2010 roku do udziału w programie Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 99

102 skierowano 707 bezrobotnych z Elbląga, z czego 329 na staże dla młodzieży, 205 na staże dla dorosłych, 95 na szkolenia zawodowe, a 78 osobom przyznano dotacje na podjęcie działalności gospodarczej. W 2011 roku z terenu Elbląga do udziału w programie skierowano 270 osób, z tego 99 na staże do 12 miesięcy, 113 na staże do 6 miesięcy, 35 na szkolenia zawodowe, zaś 50 osobom przyznano dotacje na rozpoczęcie działalności gospodarczej. Projekt Wyższe kompetencjeskuteczniejsze działanie realizowany jest w okresie od 1 stycznia 2008 roku do 31 grudnia 2013 roku. Wartość projektu to ,64 zł. Uczestnikami projektu są pracownicy Powiatowego Urzędu Pracy w Elblągu. W ramach projektu przewiduje się: upowszechnienie poradnictwa zawodowego poprzez zatrudnienie nowych doradców zawodowych, podniesienie kwalifikacji i kompetencji kluczowych pracowników urzędu poprzez realizację szkoleń, przeprowadzanie badań rynku pracy w zakresie badania potrzeb pracodawców i pracobiorców, upowszechnienie usług pośrednictwa pracy poprzez organizację targów pracy i spotkań z pracodawcami. Projekt Elbląska Akademia Biznesu realizowany był w okresie r. W ramach projektu aktywizacją objęto 120 osób bezrobotnych. Wartość projektu wyniosła ,69 zł. W ramach projektu przeprowadzono dla beneficjentów następujące działania: szkolenia z zakresu prowadzenia działalności gospodarczej dla 120 osób (60 osób 2009 r., 60 osób 2010 r.), środki finansowe na rozwój przedsiębiorczości dla 90 osób (45 osób 2009 r., 45 osób 2010 r.), doradztwo indywidualne po otrzymaniu dotacji dla 90 osób (45 osób 2009 r., 45 osób 2010 r.), wsparcie pomostowe (finansowe) w okresie od 6 do 12 miesięcy od dnia zarejestrowania działalności gospodarczej dla 90 osób (45 osób 2009 r., 45 osób 2010 r.). Beneficjantami ostatecznymi projektu mogą zostać: Osoby fizyczne zamierzające rozpocząć działalność gospodarczą, z tego: osoby bezrobotne, osoby nieaktywne zawodowo (osoby bez zatrudnienia i innej pracy zarobkowej, które jednocześnie nie mogą być zaliczone do kategorii osób bezrobotnych). Projekt skierowany jest do osób fizycznych posiadających zameldowanie stałe na trenie miasta Elbląga, powiatu elbląskiego, powiatu braniewskiego, powiatu bartoszyckiego oraz powiatu lidzbarskiego. W roku 2010 Powiatowy Urząd Pracy realizował także 4 programy z rezerwy Ministra Pracy i Polityki Społecznej: Doświadczeni górą program dla osób w wieku 45/ realizowany od 1 czerwca do 31 grudnia 2010 roku. Celem programu było umożliwienie podjęcia i utrzymania zatrudnienia przez osoby bezrobotne powyżej 45 roku życia, ze szczególnym uwzględnieniem osób powyżej 50 roku życia. W ramach działań w tym programie skierowano 195 osób na staże, 33 osoby na prace interwencyjne, 17 osób na szkolenia indywidualne, 11 osób otrzymało dotacje na podjęcie działalności gospodarczej, a 21 osób zostało zatrudnionych na refundowanych stanowiskach pracy. Koszt programu to ,57 zł. Elbląscy przedsiębiorcy 2010 to program realizowany od września do grudnia 2010 roku. Wydatki na jego realizację wyniosły zł. Program miał na celu pomoc osobom bezrobotnym w podejmowaniu własnej działalności gospodarczej oraz 100 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

103 umożliwienie uzyskania zatrudnienia na nowoutworzonych stanowiskach pracy u przedsiębiorców, którym zrefundowano koszty wyposażenia lub doposażenia stanowisk pracy. W wyniku programu 12 osób uzyskało dotacje na rozpoczęcie działalności natomiast 24 osobom refundowano koszty wyposażenia stanowiska pracy. Mały przedsiębiorca na elbląskim rynku pracy był realizowany od 1 do 31 grudnia 2010 r. Wydatki związane z programem wyniosły zł. W wyniku programu przyznano dotacje na rozpoczęcie działalności gospodarczej dla 9 osób. Program zwiększający aktywność zawodową osób w wieku do 30 lat realizowany był w okresie r. Program polegał na umożliwieniu młodym osobom skorzystania z form aktywizacji prowadzących do znalezienia zatrudnienia, zdobycia doświadczenia zawodowego oraz zdobycia lub dostosowania kwalifikacji zawodowych do aktualnych wymogów rynku pracy. Liczba uczestników programu wyniosła 368 osób, z tego 329 skorzystało ze staży, 10 ze szkoleń zawodowych, 7 uzyskało dotację na podjęcie działalności gospodarczej oraz odbyło szkolenie Studium przedsiębiorczości, 18 osób zostało skierowanych do prac interwencyjnych, 4 na przygotowanie zawodowe dorosłych. Wszyscy uczestnicy programu zostali ponadto objęci Indywidualnym Programem Działania. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej Miejski ośrodek pomocy społecznej w Elblągu realizuje projekt systemowy Od wykluczenia do usamodzielnienia. Projekt ten finansowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. W 2011 roku realizowana była już czwarta jego edycja. Od roku 2009 jest to jeden wniosek aplikacyjny, w którym połączono zadania gminy i powiatu. Projekt skierowany jest do osób zagrożonych marginalizacją oraz wykluczeniem społeczny. W realizacji projektu aktywnie uczestniczyło Powiatowy Urząd Pracy w Elblągu, Centrum Pracy i Pomocy w Elblągu oraz Centrum Kształcenia Praktycznego. W dziedzinie aktywizacji zawodowej uczestników projektu przeprowadzono następujące działania: Zorganizowano dwa dwumiesięczne Klub Integracji Społecznej z ekonomią społeczną. Pierwszy skierowany do 30 osób bezrobotnych, nieaktywnych zawodowo w wieku aktywności zawodowej, trwał od kwietnia do maja 2011r. Drugi skierowany do 25 osób niepełnosprawnych w stopniu lekkim nieaktywnych zawodowo w wieku aktywności zawodowej, odbył się w czerwcu i lipcu 2011r. W ramach tych Klubów zorganizowano wyjazdy integracyjnoedukacyjne, warsztaty z psychologiem i doradcą zawodowym oraz zajęcia z ekonomii społecznej, przedsiębiorczości i informatyki. Praktyczną częścią zajęć były jednodniowe wizyty studyjne, mające na celu pokazanie uczestnikom praktycznych aspektów funkcjonowania spółdzielni socjalnych. W ramach podróży zainteresowani odwiedzili spółdzielnie socjalne na terenie Polski, zróżnicowane pod względem zakresu prowadzonej działalności gospodarczej. W trakcie wizyt odbyły się spotkania z animatorami (liderami) spółdzielni, w celu zdobycia wiedzy na temat tzw. dobrych praktyk. Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 101

104 Zorganizowano dwa dwumiesięczne Kluby Integracji Społecznej przygotowujące do kursu zawodowego. Pierwszy odbył się w dwóch edycjach (I edycja czerwiec lipiec 2011, II edycja wrzesień październik 2011). Był on skierowany do 50 osób bezrobotnych, przy czym druga edycja była przeznaczona dla osób w wieku 50+. Drugi KIS, który trwał od maja do czerwca 2011r skierowany był do 30 kobiet bezrobotnych. Klub ten był połączony z zapewnieniem opieki dla dzieci. W ramach tych Klubów zorganizowano wyjazdy integracyjnoedukacyjne, warsztaty z psychologiem i doradcą zawodowym. Na podstawie tych ostatnich opracowano Indywidualne Plany Działania dla każdego uczestnika, w celu lepszego doboru kursów zawodowych do indywidualnych predyspozycji uczestników i potrzeb rynku pracy przez PUP. W ramach Klubów przeprowadzono także warsztaty komputerowe z obsługą Internetu, zaś w ramach KIS skierowanego do bezrobotnych kobiet zorganizowano specjalne zajęcia na temat godzenia życia zawodowego z rodzinnym. Z 24 osobami z rodzin objętych wsparciem Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Elblągu, które borykają się z problemami w sprawach opiekuńczo wychowawczych, problemami z prawidłowym pełnieniem ról społecznych, zaniżonym poczuciem własnej wartości i często długotrwałą przerwą w życiu zawodowym zawarto sześciomiesięczne kontrakty socjalne ze wsparciem asystenta rodziny. W ich ramach przeprowadzono: o działania mające na celu wsparcie i aktywizowanie rodzin marginalizowanych poprzez zatrudnienie asystenta rodziny (15 godzin pracy z każdą rodziną miesięcznie), o trening umiejętności kompetencji społecznych Gotowość do zmian (30 godzin zajęć grupowych), o poradnictwo specjalistyczne: zajęcia z lekarzem (5 godzin) i zajęcia z pielęgniarka (5 godzin), o zapewnienie opieki dla dzieci na czas uczestniczenia rodziców w zajęciach. Projekt Nowy wizerunek dla 32 bezrobotnych kobiet, trwający od września do listopada 2011r. W jego ramach przeprowadzono: trening umiejętności i kompetencji społecznych Moja kobiecość moją siłą, spotkania grupy samopomocowej po nazwą Dobra zmiana, spotkania indywidualne z psychologiem, spotkania grupowe z doradca zawodowym, zajęcia z wizażystką, fryzjerką, kosmetyczką, dietetykiem oraz stylistą paznokci z zakresu kreowania wizerunku oraz zajęcia ruchowe aerobik. Dla dzieci, których matki uczestniczyły w zajęciach zapewniono opiekę na czas trwania spotkań. Projekt Chcę potrafię skierowany do 25 osób niepełnosprawnych w stopniu lekkim i umiarkowanym. Realizowany w okresie od 01 kwietnia 2011 r. do 31 maja 2011 r. W jego ramach przeprowadzono grupowe i indywidualne zajęcia z psychologiem w zakresie trening umiejętności i kompetencji społecznych, zajęcia z doradztwa zawodowego, zajęcia z osobą posiadającą wykształcenie prawnicze, zajęcia z osobą ds. praw osób niepełnosprawnych oraz zajęcia z zakresu efektywnego gospodarowania budżetem domowym. W ramach działań zorganizowano również czterodniowy wyjazd integracyjnoszkoleniowy w czasie, którego odbyły się zajęcia z psychologiem i osobą posiadającą wykształcenie medyczne. 102 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

105 Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Elblągu jest komórką organizacyjną Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Olsztynie. Jest to wyspecjalizowana placówka urzędu pracy, która gromadzi i udostępnia informację o zawodach, rynku pracy, możliwościach zdobywania kwalifikacji zawodowych oraz pomaga klientom w podejmowaniu decyzji zawodowych. Do podstawowych zadań CIiPKZ należy poradnictwo zawodowe i informacja zawodowa. W 2011 r. z usług tych usług skorzystały łącznie 1234 osoby, czyli o 82 osoby więcej niż w roku W ramach usługi poradnictwo indywidualne przyjęto 308 osób, indywidualną informacją zawodową objęto 102 osoby. W zajęciach grupowych uczestniczyły łącznie 824 osoby, w tym w warsztatach z zakresu poradnictwa zawodowego grupowego 60 osób, w zajęciach z zakresu grupowej informacji zawodowej 531 osób i 233 osoby w zajęciach z zakresu aktywizacji zawodowej. Dla porównania w 2010 roku w ramach usługi poradnictwo indywidualne przyjęto 270 osób, z którymi doradcy zawodowi przeprowadzili 290 rozmów w ramach porady indywidualnej. Indywidualną informacją zawodową w 2010 r. zostało objęte 78 osób, natomiast w zajęciach grupowych uczestniczyły łącznie 804 osoby, w tym: 92 osoby w warsztatach z zakresu poradnictwa zawodowego grupowego, 568 osób w zajęciach z zakresu grupowej informacji zawodowej, 144 osoby w zajęciach z zakresu aktywizacji zawodowej. Ponadto CIiPKZ prowadzi diagnostykę psychologiczną, którą w 2010 roku objęto 129 osób, zaś w osób. Centrum współpracuje z innymi instytucjami działającymi na rzecz rozwoju rynku pracy, prowadząc działania skierowane dla ich klientów. Ogółem w 2011 r. w zajęciach organizowanych przez CIiPKZ w Elblągu, wzięły udział 173 osoby bezrobotne skierowane przez PUP w Elblągu. Ogółem przeprowadzono 22 spotkania dotyczące tematyki osobistego rozwoju zawodowego, asertywności, radzenia sobie ze stresem, autoprezentacji, a także na temat dokumentów aplikacyjnych. CIiPKZ w Elblągu zorganizowało też szkolenie Specyfika pracy z klientem 50+ dla 19 osób, liderów Klubu Pracy z powiatowych urzędów pracy na terenie województwa warmińskomazurskiego. Centrum zorganizowało w 2011 roku także 18 spotkań w ramach współpracy z Urzędem Miejskim oraz Centrum Pracy i Pomocy w Elblągu. W zajęciach wzięło udział 265 klientów CPiP. Spotkania dotyczyły zakładania spółdzielni socjalnych, informacji o prowadzeniu działalności gospodarczej, sytuacji na lokalnym rynku pracy i jego możliwościach. W 2011 roku w zajęciach organizowanych przez CIiPKZ wzięło udział 89 klientów MOPS w Elblągu. Zajęcia te dotyczyły tematyki aktywnego poszukiwania pracy, dokumentów aplikacyjnych, rozmowy kwalifikacyjnej, autoprezentacji, komunikacji interpersonalnej, radzenia sobie ze stresem. Centrum współpracuje również z WarmińskoMazurskim Ośrodkiem Doskonalenia Nauczycieli Elblągu. Ogółem w 2011 r. w zajęciach organizowanych przez CIiPKZ w Elblągu wzięło udział 20 osób nauczycieli i wychowawców skierowanych przez WMODN. Odbyły się dwa spotkania pt. Rola poradnictwa i doradztwa zawodowego w planowaniu własnej kariery zawodowej. Centrum Edukacji i Pracy Młodzieży OHP w Elblągu Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 103

106 W Elblągu działa Centrum Edukacji i Pracy Młodzieży OHP będące ponadpowiatową jednostką organizacyjną WarmińskoMazurskiej Wojewódzkiej Komendy Ochotniczych Hufców Pracy. Centrum realizuje zadania w zakresie prowadzenia szkoleń zawodowych zgodnie z potrzebami rynku pracy, prowadzenia poradnictwa i informacji zawodowej, prowadzenia pośrednictwa pracy, badania i diagnozowania lokalnego rynku usług edukacyjnych i rynku pracy, prowadzenia działalności promocyjnej i informacyjnej w zakresie realizowanych zadań oraz koordynacji działalności młodzieżowych biur pracy i klubów pracy. Oferta Centrum skierowana jest do osób poszukujących pracy, a także uczących się w systemie dziennym, wieczorowym bądź zaocznym w wieku od 17 do 25 roku życia chcących podjąć stałą bądź dorywczą pracę. Agencje zatrudnienia Na terenie Elbląga prowadzi działalność 8 podmiotów posiadających certyfikat prowadzenia agencji zatrudnienia. Są to: Elbląska Rada Konsultacyjna Osób Niepełnosprawnych Elbląski Uniwersytet Robotniczy ElWork sp. z o.o. Niezależny Samorządny Związek Zawodowy "Solidarność" Zarząd Regionu Elbląg Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Elblągu Poradnia Doradztwa Personalnego " PIM" Marek Pyszkowski PPHU WSZYSTKO DLA LUDZI s.c. Danuta Życka, Antoon Senden Serwis Personalny Anna Lewecka Sławomir Durka Labor Zakład Usługowy AGRICON Karolina Gostkowska Elbląskie Targi Pracy i Edukacji W dniu 18 października 2011 r. w Centrum Sportowo Biznesowym w Elblągu odbyły się Elbląskie Targi Pracy i Edukacji, którego organizatorem był Powiatowy Urząd Pracy w Elblągu oraz Centrum Edukacji i Pracy Młodzieży OHP. W targach wzięło udział 50 wystawców (przedsiębiorcy, jednostki szkoleniowe i edukacyjne, agencje pośrednictwa pracy, stowarzyszenia). Przedstawiono około 260 ofert pracy krajowych i ofert pracy za granicą. Szeroką ofertę szkoleniową i edukacyjną zaprezentowały jednostki szkoleniowe i edukacyjne. Oferty pracy za granicą zaoferowały agencje pośrednictwa pracy z terenu Elbląga, ale też z całego kraju. Można było skorzystać także z porad w zakresie pośrednictwa pracy, doradztwa zawodowego i szkoleń udzielanych przez pracowników Powiatowego Urzędu Pracy w Elblągu oraz Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Olsztynie. Osobom zainteresowanym porad prawnych udzielał pracownik Okręgowego Inspektoratu Pracy oraz Urzędu Skarbowego w Elblągu. Targi są wydarzeniem cyklicznym, w roku 2011 była to już siódma ich edycja. Z roku na rok cieszą się coraz większym zainteresowaniem. Szacunkowo tę edycję targów odwiedziło około 1500 osób. Sytuacja osób niepełnosprawnych na rynku pracy 104 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

107 Bezrobocie wśród osób niepełnosprawnych Według stanu na 31 grudnia 2010 roku osoby bezrobotne niepełnosprawne zarejestrowane w PUP w Elblągu stanowiły 7, 0% ogółu zarejestrowanych, ich liczba wynosiła 533 osoby. W porównaniu do 2009 roku zmniejszyła się ona o 6 osób, a udział osób niepełnosprawnych w ogóle bezrobotnych spadł o 0,7%. W okresie 12 miesięcy 2010 r. w PUP w Elblągu zarejestrowało się 797 osób niepełnosprawnych bezrobotnych, tj. o 124 osoby (10,8%) mniej niż w 2009 r. W tym samym okresie z ewidencji bezrobotnych wyłączono 819 osób bezrobotnych niepełnosprawnych, tj. o 64 osoby (8,5%) więcej niż w roku 2009 r. Struktura osób bezrobotnych niepełnosprawnych według stopnia niepełnosprawności r. przedstawiała się następująco: stopień znaczny 8 osób, (1,5%) stopień umiarkowany 90 osób (16,9%) stopień lekki 435 osób (81,6%) Rehabilitacja zawodowa i zatrudnianie osób niepełnosprawnych W Elblągu w 2010 roku prowadzone były trzy Warsztaty Terapii Zajęciowej (WTZ), których uczestnikami było 100 osób niepełnosprawnych (osoby upośledzone umysłowo, osoby ze schorzeniami narządu ruchu oraz narządu wzroku, słuchu, mowy). WTZ prowadzą zajęcia zgodnie z programami pracowni i indywidualnymi programami rehabilitacji uczestników oraz harmonogramem zajęć. Warsztat Terapii Zajęciowej działający przy Fundacji Pomocy Dzieciom Niepełnosprawnym im. Matki Teresy z Kalkuty prowadzi zajęcia w następujących pracowniach: krawieckiej, form artystycznych, życia, plastycznej, wizażu, ceramicznej, ogrodniczo florystycznej, witrażu i batiku oraz remontowotechnicznej. Terapią zajęciową w WTZ objętych było 45 uczestników. Warsztat Terapii Zajęciowej działający przy Stowarzyszeniu Tacy Sami prowadzi zajęcia w następujących pracowniach: gospodarczoporządkowej, technicznej, technicznoplastycznej, artystycznej, życia codziennego, poligraficznopapierniczej. Terapią zajęciową w WTZ objętych jest 30 uczestników. Warsztat Terapii Zajęciowej działający przy Polskim Stowarzyszeniu na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Elblągu. WTZ posiada pracownie: stolarstwa artystycznego i użytkowego, gospodarczoporządkową, plastycznoceramiczną, gospodarstwa domowego, technik różnych i witrażu. Terapią zajęciową w WTZ objętych jest 25 uczestników. Warsztaty są placówkami pobytu dziennego, działającymi 5 dni w tygodniu od poniedziałku do piątku w godz. od 7.00 do z możliwością prowadzenia dodatkowych zajęć kulturalnych, sportowych i turystycznych w godzinach popołudniowych oraz w dni wolne od zajęć. Czas trwania zajęć w warsztacie wynosi 35 godzin tygodniowo i 7 godzin dziennie przez 11 miesięcy w roku kalendarzowym. Od 2004 roku działa Zakład Aktywności Zawodowej. Jego organizatorem jest Elbląska Rada Konsultacyjna Osób Niepełnosprawnych. W Zakładzie zatrudnionych jest 35 osób w tym 25 osób ze znacznym i umiarkowanym stopniem niepełnosprawności. Zakład Aktywności Zawodowej prowadzi dwa rodzaje działalności gospodarczej: gastronomicznocukierniczą oraz wydawniczo reklamową. Działalność gastronomicznocukiernicza Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 105

108 prowadzona jest poprzez Jadłodajnię ELBLĄŻANKA przy ul. Winnej. Zatrudnia ona 24 osoby, w tym 18 osób niepełnosprawnych. Głównym produktem są obiady abonamentowe dla podopiecznych MOPS oraz klientów indywidualnych. Aktualnie jadłodajnia wydaje około 550 posiłków abonamentowych dziennie. Drugi typ działalności prowadzony jest w pracowni wydawniczoreklamowej przy ul. Gen. Józefa Bema. Zatrudnia ona 7 osób niepełnosprawnych i 1 instruktora. W pracowni wykonywane są drobne zlecenia, tzn. ulotki, naklejki, projekty graficzne, wizytówki, zaproszenia, szyldy reklamowe, banery, oklejanie samochodów. Odbiorcami są osoby indywidualne, stowarzyszenia i instytucje oraz małe i średnie przedsiębiorstwa. Oprócz działalności gospodarczej ZAZ wspomaga pracowników poprzez działania obsługowo rehabilitacyjne. Niepełnosprawni pracownicy korzystają z rehabilitacji medycznej w kilku placówkach medycznych: Centrum Rehabilitacji i Zakładzie Rehabilitacji, Wojewódzki Szpital Zespolony, Nasz Lekarz w Braniewie, Medyk w Młynarach. W ramach rehabilitacji społecznej, pracownicy niepełnosprawni biorą udział w następujących formach zajęć: ćwiczenia relaksacyjne, gimnastyka ruchowa, masaże z wykorzystaniem zaplecza rehabilitacyjnego ZAZ, spotkania z psychologiem, spotkania z doradcą zawodowym oraz z pośrednikiem pracy. Pracownicy niepełnosprawni są motywowani do inwestowania w siebie poprzez udział w kursach dokształcających, zajęciach szkolnych, są informowani o dostępnych dofinansowaniach w ramach programów celowych PFRON, między innymi, dofinansowanie ze środków zakładowego funduszu aktywności, udział w turnusach rehabilitacyjnych, likwidacji barier architektonicznych oraz zaspakajanie innych potrzeb osób niepełnosprawnych. W Elblągu działają dwie Spółdzielnie Inwalidów: Elbląska Spółdzielnia Niewidomych Elsin przy ul. Warszawskiej. Jest to zakład pracy chronionej, zajmujący się wytwarzaniem szczotek i pędzli, świadczy usługi dozoru i sprzątania, zatrudnia 102 osoby niepełnosprawne. Spółdzielnia Inwalidów Postęp przy ul. Fromborskiej 2 jest zakładem pracy chronionej. Zajmuje się produkcją obuwia, zatrudnia 92 osoby niepełnosprawne. Pośrednictwo pracy i doradztwo zawodowe dla osób niepełnosprawnych Pośrednictwo pracy i doradztwo zawodowe dla osób niepełnosprawnych prowadzone jest przez Elbląską Radę Konsultacyjną Osób Niepełnosprawnych. Działania ERKON w tej dziedzinie są realizowane poprzez prowadzenie agencji pośrednictwa pracy i doradztwa zawodowego, aktywne pozyskiwanie ofert pracy, rekrutację pracowników na potrzeby pracodawców, tworzenie tzw. profilów pracownika, udostępnianie ofert pracy i informacji o wolnych miejscach pracy, przekazywanie informacji na temat systemów i programów wspierających zatrudnianie osoby niepełnosprawnej, propagowania wśród pracodawców idei zatrudniania osób niepełnosprawnych, stały kontakt i kierowanie do zakładów pracy chronionej. W 2010 r. z usług pośrednictwa pracy skorzystało 1619 osób, w tym 722 kobiet, 80 osób poniżej 25 roku życia, 673 osoby w wieku 2550 lat i 866 osób powyżej 50 roku życia. 257 osób zostało wpisanych do ewidencji pośrednictwa pracy, zaś zatrudnionych zostało 114 osób. 106 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

109 Poradnictwo zawodowe realizowane jest przez ERKON w dwóch formach: indywidualnej i grupowej. W 2010 r. ERKON był realizatorem projektu pn.: Zatrudnienie wspomagane, równe szanse w życiu w ramach programu PFRON Trener pracy. W projekcie brało udział 30 osób, zatrudnienie znalazło 16 osób. ERKON realizował projekt innowacyjny z partnerem Fińskim oraz Powiatowym Urzędem Pracy w Elblągu pn. Indywidualne ścieżki zatrudnienia. Brało w nim udział 30 osób, z których zatrudnione zostały 23. Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 107

110 VI. Sektor NGO Rola III sektora Rola organizacji pozarządowych w Elblągu Organizacje pozarządowe stopniowo zdobywają w Elblągu coraz większe znaczenie. Wraz z wzrostem ich liczby, zasobności i profesjonalizmu stają się znaczącym partnerem dla samorządu, realizatorem zadań publicznych i pomysłodawcą setek inicjatyw. Szacuje się, iż elbląskie organizacje zatrudniają ok. 300 osób. Poprzez swoją reprezentację Radę Elbląskich Organizacji Pozarządowych od kilkunastu lat wspólnie z samorządem kształtują współpracę na rzecz miasta, a poprzez Elbląską Radę Działalności Pożytku Publicznego wspólny zespół złożony z urzędników, radnych i liderów organizacji praktycznie wpływają na zapisy projektów uchwał i aktów prawa miejscowego dotyczące działalności statutowej organizacji. Łącznikiem pomiędzy Urzędem Miejskim i sektorem pozarządowym jest pełnomocnik Prezydenta Elbląga ds. współpracy z organizacjami pozarządowymi, powołany jako jeden z pierwszych w kraju. Od 1997 roku istnieje program współpracy samorządu z organizacjami. Bieżąca współpraca oparta jest o zapisy rocznych programów współpracy samorządów z organizacjami. Samorząd od kilku lat finansuje Centrum Organizacji Pozarządowych w formie trzyletnich kontraktów, Centrum świadczy pomoc informacyjną, doradczą, szkoleniową i techniczną dla elbląskich organizacji i inicjatyw mieszkańców. Pojawiło się również Miejskie Centrum Usług Wolontarystycznych dbające o rozwój wolontariatu wśród mieszkańców. W coraz większym stopniu przekazywane są informacje pomiędzy samorządem i organizacjami, organizowane są spotkania branżowe w Departamentach, wspólne konferencje plenarne i tematyczne (np. Elbląskie Konferencje Ekonomii Społecznej). Organizacje są obecne zespołach stałych powoływanych przez samorząd (m.in. Rada ds. Osób Niepełnosprawnych, Rada ds. Sportu, Zespół ds. rozwoju ekonomii społecznej), a także w zespołach zadaniowych (np. zespół ds. zmian w statucie miasta, ds. tworzenia strategii itp.). Elbląskie organizacje w regionie W Elblągu funkcjonuje wiele kreatywnych organizacji rozpoznawalnych w regionie i kraju. Regionalne Centrum Wolontariatu w Elblągu obsługuje Sieć Wolontariatu Warmii i Mazur. Elbląskie Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Pozarządowych wspiera organizacje pozarządowe na terenie województwa warmińskomazurskiego, prowadzi kilka ośrodków wsparcia w Elblągu i Olsztynie. Inicjuje wiele porozumień regionalnych (Sieć Wspierania Rozwoju Lokalnego HEROLD, Federacja Organizacji Socjalnych FOSa, Forum Pełnomocników, Sieć Centrów Organizacji Pozarządowych itp.), jest partnerem Urzędu Marszałkowskiego. Fundacja Elbląg jest funduszem lokalnym o największym obecnie kapitale żelaznym pośród kilkunastu podobnych organizacji w kraju. Stowarzyszenie Elbląg Europa prowadzi regionalny projekt wspierający organizacje młodzieżowe pn. sieć organizacji młodzieżowych Warmii i Mazur ATOMY. 108 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

111 Liderzy elbląskich organizacji są w wielu zespołach powoływanych przez Marszałka województwa (m.in. zespoły ds. strategii, Rada Działalności Pożytku Publicznego Województwa WarmińskoMazurskiego itp.). Należy stwierdzić, iż Elbląg jest w województwie najsilniejszym ośrodkiem pod względem organizacji pozarządowych, promieniującym działaniami na cały region, a nieraz i kraj. Elbląskie organizacje we współpracy zagranicznej Elbląskie organizacje są również aktywne poza granicami kraju. We współpracy zagranicznej elbląskich organizacji pozarządowych w ostatnich latach zauważyć można dwa główne kierunki: współpracę ze wschodem oraz współpracę z demokracjami rozwiniętymi, głównie z krajami Unii Europejskiej. Współpraca ze wschodem tradycyjnie koncentruje się na współpracy z organizacjami z terenu Obwodu Kaliningradzkiego. Aktywność w tym zakresie przejawiały/realizują zwłaszcza Elbląskie Stowarzyszenie Amazonek, Związek Harcerstwa Polskiego (ZHP) Hufiec Elbląg im. Mikołaja Kopernika, Stowarzyszenie Elbląg Europa, Jachtklub Elbląg, Stowarzyszenie Viva Art i Stowarzyszenie Taneczne Jantar, Elbląskie Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Pozarządowych i inne. Swoje działania prowadzą organizacje mniejszości narodowych czy takie organizacje, jak Elbląskie Stowarzyszenie Współpracy PolskoRosyjskiej 'ElbRus', Stowarzyszenie Wspólnota Polska Oddział Elbląg, Caritas Diecezji Elbląskiej. Obszary współpracy to głównie współpraca młodzieży, organizacji socjalnych, ale też kulturowa i sportowa, przekazywanie doświadczeń w budowie społeczeństwa obywatelskiego. Współpraca z demokracjami rozwiniętymi powoli, ale stale się rozwija. Z jednej strony jest szereg organizacji, które kontynuują współpracę, podejmując kolejne działania. Zaliczyć do nich można organizacje mniejszości narodowych czy przyjaźni (np. Towarzystwo Mniejszości Niemieckiej Miasta Elbląga i Powiatu Elbląskiego, Elbląskie Towarzystwo Współpracy PolskoFrancuskiej), ale też inne, jak np. Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Zarząd Oddziału Okręgowego w Elblągu. Z drugiej strony podejmowane są nowe inicjatywy współpracy, i co istotne, skoncentrowane często na konkretnym obszarze, przynoszące wymierne efekty. Zaliczyć do nich można: Elbląską Radę Konsultacyjną Osób Niepełnosprawnych i jej współpracę z partnerami fińskimi z Turku (projekt z PO KL nastawiony na przeniesienie modelowych rozwiązań w zakresie aktywizacji zawodowej i społecznej osób długotrwale bezrobotnych, w tym niepełnosprawnych); Fundację Elbląg i jej współpracę z partnerami z Włoch, Niemiec (w tym partnerskie miasto Elbląga Leer), Węgier, Austrii. Współpraca polega na wymianie doświadczeń w działaniach w obszarze dziedzictwa kulturowego; Elbląskie Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Pozarządowych które m.in. w 2010 r. przyjęte zostało do europejskiej Sieci Youth for Media (zaznaczyć należy, iż z każdego kraju do Sieci należeć mogą tylko dwie organizacje); Stowarzyszenie Integracyjny Klub Sportowy ATAK współpracuje stale z organizacjami o charakterze sportowym (głównie kluby sportowe) zarówno ze wschodu, jak i zachodu. Corocznie organizuje m.in. międzynarodowe turnieje sportowe; Stowarzyszenie Elbląg Europa prowadzi punkt konsultacyjny EURODESK czyli europejskiego programu informacyjnego dla młodzieży i osób pracujących z młodzieżą. Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 109

112 Stowarzyszenie posiada także status EVS, czyli organizacji wysyłającej w ramach wolontariatu europejskiego Inne. Zaznaczyć trzeba, iż współpraca zagraniczna elbląskich organizacji pozarządowych ma wymiar szerszy (wskazane wyżej organizacje stanowią tylko przykłady), ten obszar nie został jednak wystarczająco zbadany. Charakterystyka elbląskich organizacji pozarządowych Liczba organizacji W 2011 r. na terenie Elbląga zarejestrowane były 362 organizacje pozarządowe 21, w tym: 57 stowarzyszeń kultury fizycznej; 29 uczniowskich klubów sportowych; 259 stowarzyszeń; 17 fundacji. Liczba ta nie musi jednak odpowiadać ilości organizacji, które prowadzą rzeczywiste działania. W oficjalnych statystykach ukryta jest trudna do oszacowania liczba martwych dusz organizacji, które w rzeczywistości już nie istnieją lub nie prowadzą żadnych działań, jednak oficjalnie nie zostały zlikwidowane. Szacuje się, że w Polsce ich liczba wśród wszystkich organizacji pozarządowych nie przekracza 25% ogółu zarejestrowanych podmiotów. Baza NGO prowadzona przez Centrum Organizacji Pozarządowych w Elblągu zawiera 211 podmiotów 22. Sfery działań organizacji pozarządowych w Elblągu Elbląskie organizacje pozarządowe swą największą aktywność przejawiają w sferze pomocy społecznej, ochrony zdrowia, pomocy osobom starszym i pomocy osobom niepełnosprawnym oraz z zakresu kultury fizycznej i sportu. Ponadto w ostatnich 2 latach zauważa się wzrost zainteresowania organizacji konkursami z zakresu kultury. Biorąc pod uwagę roczny budżet, liczbę zatrudnionych pracowników, majątek oraz aktywność w działaniu największe organizacje działające w Elblągu to: CARITAS Diecezji Elbląskiej powstały w 2007 r. Celem Caritas jest działalność charytatywna i humanitarna dla zrealizowania potrzeb duchowych i materialnych człowieka, wypływająca z ewangelicznego przykazania miłości i mająca na uwadze godność każdej osoby ludzkiej bez względu na jej wyznanie, światopogląd, narodowość, rasę i przekonanie. Elbląska Rada Konsultacyjna Osób Niepełnosprawnych powstała w 1992 r., stawiająca sobie za główne cele działania na rzecz osób niepełnosprawnych, pomoc społeczną, pomoc osobom niepełnosprawnym i ich rodzinom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywanie szans tych osób, promocję zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób 21 Dane Urzędu Miejskiego w Elblągu na dzień r. 22 Dane Centrum Organizacji Pozarządowych w Elblągu za 2011 r. 110 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

113 niepełnosprawnych oraz osób bez pracy, działania na rzecz seniorów, działania na rzecz dzieci i młodzieży niepełnosprawnej i inne; Elbląskie Centrum Mediacji i Aktywizacji Społecznej skupia w swoich szeregach mediatorów oraz osoby zainteresowane realizacją celów statutowych. W pracach Centrum bierze udział wielu wolontariuszy, również ze środowisk prawnych, policyjnych, psychologicznych. Od 2009 roku prowadzi Ośrodek Pomocy dla Osób Pokrzywdzonym Przestępstwem finansowany przez Ministerstwo Sprawiedliwości. Elbląski Ośrodek wraz z 15 ośrodkami (jeden na każde województwo) z całego kraju tworzy Ogólnopolską Sieć Pomocy Ofiarom Przestępstw. Elbląskie Stowarzyszenie Pomocy Humanitarnej im. Św. Łazarza LAZARUS działające od 1999 r. w obszarach pomocy społecznej i ochrony zdrowia. Podstawowym celem działania Lazarusa jest niesienie pomocy starszym, chorym i niepełnosprawnym; Elbląskie Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Pozarządowych powstałe w 1996 r., którego misją jest budowanie społeczeństwa obywatelskiego poprzez działania na rzecz organizacji pozarządowych oraz wspieranie inicjatyw obywatelskich; Fundacja Elbląg Fundusz Lokalny Regionu Elbląskiego powstała w 1999 r. Misją Fundacji Elbląg jest rozwój społeczeństwa obywatelskiego dumnego ze swojego miasta i regionu, wrażliwego na potrzeby innych, czerpiącego siły i aktywność z historii i tradycji. Fundacja ma służyć jako narzędzie, które pomoże likwidować problemy społeczne na terenie Elbląga i elbląskiego powiatu ziemskiego a także kreować rozwój miasta. Celem Fundacji jest zmniejszanie problemów społecznych Elbląga i regionu elbląskiego oraz kreowanie rozwoju miasta i regionu. Integracyjny Klub Sportowy "ATAK" działający w Elblągu od 1998 roku, zajmujący się sportem i rehabilitacją osób niepełnosprawnych i zdrowych oraz integracją obydwu środowisk. Klub Sportowy Olimpia Elbląg powstały w 1990 r. zajmujący się głównie ochroną i promocją zdrowia oraz wspieraniem i upowszechnianiem kultury fizycznej i sportu. Elbląski Klub Sportowy Start powstały w 2007 r. zajmujący się popularyzacją kultury fizycznej i sportu. Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Elblągu powstałe w 1991 r., którego misją jest dbanie o godność ludzką, miejsce w rodzinie i wśród innych oraz szczęście osób niepełnosprawnych intelektualnie oraz wspieranie rodzin, aby były one w stanie sprostać sytuacjom, które pociąga za sobą fakt urodzenia i wychowania dziecka z upośledzeniem umysłowym, aby były w stanie przekształcać własny ból w gotowość niesienia pomocy innym. Polskie Towarzystwo TurystycznoKrajoznawcze Oddział Ziemi Elbląskiej którego cele obejmują rozwijanie oświaty, kultury, kultury fizycznej, rekreacji oraz ochrony środowiska przez turystykę i krajoznawstwo, propagowanie idei szeroko rozumianego popularyzowania (krzewienia) turystyki kwalifikowanej (aktywnej) i krajoznawstwa, wartości historycznych, przyrodniczych, ekologicznych. PTTK skupia turystów i krajoznawców, stwarza warunki ułatwiające im wędrowanie i działalność krajoznawczą w kraju i poza jego granicami oraz reprezentuje ich interesy wobec władz i społeczeństwa. Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 111

114 Stowarzyszenie Elbląg Europa powstałe w 2003 r. Jego misją jest realizowanie i popieranie wszelkich działań służących dobru mieszkańców Elbląga i regionu elbląskiego. Stowarzyszenie Gmin RP Euroregion Bałtyk powstałe w 1998 r. Celem Stowarzyszenia jest, uwzględniając specyfikę położenia Euroregionu na obszarze południowowschodniego Bałtyku, na styku granic Polski, Rosji (Obwód Kaliningradzki), Litwy, Łotwy i poprzez Bałtyk ze Szwecją i Danią (wyspa Bornholm) oraz wykorzystując w jak największym stopniu inicjatywy europejskie jakie są planowane w różnych programach dotyczących tej części Europy, działać na rzecz poprawy warunków życia ludności zamieszkującej teren działania Stowarzyszenia, ze szczególnym uwzględnieniem terenów przygranicznych. Stowarzyszenie Na Rzecz Hospicjum Elbląskiego powstałe w 2006 r. Jego celem jest wspieranie inicjatyw na rzecz rozwoju opieki paliatywnej. Towarzystwo Przyjaciół Dzieci w Elblągu zajmujące się wszechstronną opieką nad dziećmi potrzebującymi pomocy. Zakres jego działalności jest bardzo szeroki, obejmuje pomoc materialną, żywnościową, wsparcie logopedyczne, psychologiczne, pedagogiczne oraz działalność edukacyjną. ZHP Hufiec Elbląg którego misją jest stwarzanie w miejscach najbliższego zamieszkania naturalnego środowiska wychowawczego, dawanie szans wszechstronnego rozwoju, w oparciu o tradycyjne wartości harcerskie zawarte w Prawie i Przyrzeczeniu Harcerskim oraz osobisty przykład instruktorów. Ponadto na uwagę zasługują: Stowarzyszenie Taneczne "Jantar" Stowarzyszenie "Serce za uśmiech" Stowarzyszenie "Łączy nas Kanał Elbląski" Elbląskie Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Kulturalno oświatowych EUROLINK Elbląski Bank Żywności Elbląskie Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe Stowarzyszenie Katolicki Ruch Antynarkotyczny KARAN o/elbląg Elbląskie Towarzystwo Kulturalne Miejski Młodzieżowy Klub Sportowy "Concordia" PolPlast Elbląg Polski Czerwony Krzyż o/ Elbląg Elbląskie Stowarzyszenie Organizatorów Pomocy Społecznej Polski Związek Wędkarski o/elbląg Fundacja Pomocy Dzieciom Niepełnosprawnym im. Matki Teresy z Kalkuty Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Zwierząt ANIMALS Oddział w Elblągu Rada Elbląskich Organizacji Pozarządowych W Elblągu działa Rada Elbląskich Organizacji Pozarządowych (REOP). Powołana została przez elbląskie organizacje pozarządowe w grudniu 1998 roku wraz z likwidacją województwa elbląskiego. Jej zadaniem jest reprezentowanie organizacji wobec samorządu terytorialnego oraz innych partnerów społecznych, dbanie o odpowiednie prawo lokalne dotyczące organizacji, kształtowanie praktyki współpracy organizacji z samorządem, kreowanie etycznych zachowań w sektorze pozarządowym i in. 112 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

115 REOP składa się z dziewięciu przedstawicieli elbląskich organizacji, działa na podstawie Regulaminu przyjętego przez Konferencję elbląskich organizacji pozarządowych, przez tą Konferencję jest też wybierana w wyborach tajnych na trzyletnią kadencję. Dotychczasowe działania Rady to wielokrotne interwencje w sprawach dotyczących współpracy z samorządem lokalnym oraz jakości prawa lokalnego dotyczącego organizacji, praca członków Rady w Zespole Koordynacyjnym (obecnie Radzie Działalności Pożytku Publicznego) oraz Komisjach Opiniujących, współorganizacja konferencji, Forów Inicjatyw Pozarządowych i spotkań branżowych, coroczne przeprowadzanie Konkursu im. Dr Aleksandry Gabrysiak na najlepszą inicjatywę elbląskiej organizacji, wypracowanie Strategii rozwoju sektora pozarządowego w Elblągu i wiele innych. Rada jest członkiem Rady Organizacji Pozarządowych Województwa WarmińskoMazurskiego. Rada obsługiwana jest przez Centrum Organizacji Pozarządowych, spotyka się raz w miesiącu. Protokoły z posiedzeń zamieszczane są na stronie Priorytety i kierunki rozwoju sektora organizacji pozarządowych w Elblągu zawiera opracowana przez REOP oraz liderów organizacji pozarządowych z terenu Elbląga Strategia rozwoju sektora pozarządowego w Elblągu Elbląska Rada Działalności Pożytku Publicznego W 2011 r. na wniosek Rady Elbląskich Organizacji Pozarządowych Prezydent Elbląga, zgodnie z Ustawą o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, powołał Elbląską Radę Działalności Pożytku Publicznego (ERDPP). Działa ona na podstawie Regulaminu uchwalonego przez Radę Miejską w Elblągu. Rada jest osiemnastoosobowym zespołem opiniującokonsultacyjnym składającym się z 6 urzędników, 3 radnych oraz 9 przedstawicieli organizacji pozarządowych, z czego 4 wskazuje Rada Elbląskich Organizacji Pozarządowych, a 5 wybieranych jest przez ogół elbląskich organizacji w wyborach tajnych podczas konferencji plenarnej elbląskich organizacji pozarządowych. Zadaniem ERDPP jest m.in. konsultowanie projektów uchwał i projektów aktów prawa miejscowego proponowanych przez władze miejskie dotyczących organizacji (m.in. opiniowanie strategii rozwoju miasta), wyrażanie opinii w sprawach dotyczących funkcjonowania organizacji pozarządowych, mediowanie w przypadku sporów między samorządem i jego instytucjami a organizacjami pozarządowymi, występowanie do Prezydenta Elbląga z inicjatywami w zakresie rozwiązań prawnych i działań w sferze pożytku publicznego, ocena jakości konsultacji z organizacjami pozarządowymi, monitorowanie pracy Centrum Organizacji Pozarządowych itp. Spotkania Rady odbywają się nie rzadziej niż raz na kwartał. Rada pracuje zgodnie z planem pracy. Obsługiwana jest przez Urząd Miejski. Współpraca z samorządem Podstawą współpracy elbląskiego samorządu z organizacjami pozarządowymi jest Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie oraz: Ustawa o pomocy społecznej; Ustawa o stowarzyszeniach; Ustawa o fundacjach; Ustawa o kulturze fizycznej i sporcie; Natomiast dokumentami regulującymi zapisy ustawy na poziomie samorządu są: Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 113

116 Zarządzenie Nr 558/2011 Prezydenta Miasta Elbląga z dnia 5 grudnia 2011 r. w sprawie Zasad współpracy pomiędzy samorządowymi władzami Elbląga a organizacjami pozarządowymi. Uchwały Rady Miejskiej w Elblągu w sprawie uchwalenia Programu współpracy pomiędzy samorządem miasta Elbląga a podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego na poszczególne lata. Uchwała Nr XXXI/731/2010 Rady Miejskiej w Elblągu z dnia 4 listopada 2010 r. w sprawie uchwalenia Regulaminu prowadzenia konsultacji z elbląskimi organizacjami pozarządowymi, którą reguluje Zarządzenie Nr 81/2011 Prezydenta Miasta Elbląga z dnia 8 marca 2011 roku w sprawie uruchomienia procesu konsultacji aktów prawa miejscowego z organizacjami pozarządowymi działającymi w sferze pożytku publicznego. Strategia Rozwoju Elbląga; Programy społeczne uchwalone przez Radę Miejską w Elblągu, między innymi: o Programu Rozwoju Kultury w Elblągu na lata ; o Elbląskiego Programu na Rzecz Osób Starszych na lata ; o Programu działań prorodzinnych w Elblągu na lata ; o Miejskiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych dla Gminy Miasto Elbląg na 2011 rok; o Gminnego programu przeciwdziałania narkomanii w Elblągu na lata ; Funkcje łącznika pomiędzy samorządem elbląskim a organizacjami w sprawach roboczej koordynacji działań pomiędzy jednostkami organizacyjnymi Urzędu Miejskiego, a przedstawicielami poszczególnych organizacji oraz ich reprezentacją (Radą Elbląskich Organizacji Pozarządowych) pełni Pełnomocnik Prezydenta Miasta Elbląga ds. organizacji pozarządowych. Samorząd elbląski współpracuje z organizacjami zarówno w formie finansowej, jak i pozafinansowej. Współpraca finansowa odbywa się głównie poprzez zlecanie organizacjom zadań publicznych. Tabela 36. Wykaz zadań stałych zlecanych organizacjom do realizacji przez samorząd elbląski Zadania stałe rok 2008 rok 2009 rok 2010 rok Sprawy społeczne Edukacja Kultura i sztuka Turystyka i wypoczynek Kultura fizyczna i sport Promocja i rozwój miasta Ochrona środowiska i ekologia 1 Razem Elbląski samorząd oprócz wsparcia finansowego współpracuje z elbląskimi organizacjami w formie pozafinansowej podczas organizacji spotkań otwartych przez organizacje, np. poprzez możliwość nieodpłatnego udostępnienia lokalu, środków technicznych, itp. Pracownicy Urzędu Miasta 114 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

117 realizują lub współuczestniczą w przygotowaniu szkoleń, konferencji, forum wymiany doświadczeń, w celu podniesienia sprawności funkcjonowania organizacji. Współpraca samorządu miasta Elbląga jest realizowana również poprzez wzajemne informowanie się o planowanych kierunkach działalności i współdziałania oraz poprzez tworzenie wspólnych zespołów zadaniowych o charakterze doradczym i inicjatywnym. Ponadto w roku 2010 elbląski samorząd wynajmował na preferencyjnych warunkach lokale 28 organizacjom, z czego 15 organizacji zostało całkowicie zwolnionych z opłat czynszowych. Łączna powierzchnia zajmowana przez organizacje wynosi m 2 (w tym 208 m 2 piwnic), z czego wpływy do budżetu ZBK w roku 2010 wynosiły zł. Zgodnie z zapisami ustawy O działalności pożytku publicznego i wolontariacie samorząd przyjął w dniu 4 listopada 2010 r. Uchwałą Rady Miejskiej w Elblągu Nr XXXI / 731 / 2010 Regulaminu prowadzenia konsultacji z elbląskimi organizacjami pozarządowymi aktów prawa miejscowego. W ramach współpracy pozafinansowej samorząd Miasta Elbląga w roku 2010 włączył się w organizację kampanii 1%, która od kilku lat jest jedną z form promocji elbląskich organizacji, posiadających status pożytku publicznego i ma na celu zachęcanie mieszkańców miasta do przekazywania 1% podatku dochodowego na rzecz tych podmiotów. Z satysfakcją należy nadmienić, iż kampania 1%, do której Elbląg włączył się niemal od jej początku, z każdym rokiem jest coraz bardziej popularna i zauważalna nie tylko w naszym mieście, ale także w całym kraju. Ponadto należy wspomnieć o udziale elbląskiego samorządu w organizacji Forum Inicjatyw Pozarządowych, święta wszystkich organizacji, na którym to organizacje mogą pokazać swój potencjał i dorobek mieszkańcom miasta. W roku 2010 Forum Inicjatyw Pozarządowych odbyło się w ramach Dni Elbląga pod hasłem III Dzień na III Sektor. Należy zaznaczyć również aktywność organizacji na polu bezpieczeństwa i porządku publicznego. Na terenie Elbląga od roku 1999 realizowany jest Program Bezpieczny Elbląg, którego zapisy realizują w swych działaniach m.in. oprócz Departamentów Urzędu Miasta właśnie organizacje pozarządowe. Elbląskie organizacje największą aktywność przejawiają w działaniu, które ukierunkowane jest na pracę z dziećmi i młodzieżą, na promocję bezpieczeństwa i jego zabezpieczenie. I tak PCK w elbląskich szkołach organizuje między innymi Mistrzostwa Pierwszej Pomocy Przedlekarskiej, Olimpiadę Promocji Zdrowego Stylu Życia oraz akcję honorowego krwiodawstwa. Ponadto organizacje włączają się również w działania mające na celu powszechną naukę pływania, która realizowana jest jako pozalekcyjne lekcje wychowania fizycznego. Pisząc o realizacji Programu Bezpieczny Elbląg należy również nadmienić, iż organizacje realizując swoje programy autorskie podejmują szereg działań prewencyjnych zmierzających do przeciwdziałania patologiom społecznym mającym na celu przeciwdziałanie przemocy oraz uzależnieniom od alkoholu i środków odurzających. Działania te realizowane są podczas codziennej pracy z dziećmi i młodzieżą oraz podczas organizacji wypoczynku letniego i zimowego. Natomiast dla osób dorosłych prowadzone są darmowe działania między innymi z zakresu wsparcia psychologicznego, pedagogicznego oraz porad prawnych dla środowisk zagrożonych alkoholizmem oraz ofiar przemocy domowej. Poza wsparciem na konkursowym elbląski samorząd wspierał finansowo organizację różnego rodzaju imprez. I tak wsparciem zostały objęte: zakup nagród (pucharów, medali, drobnych nagród rzeczowych w postaci sprzętu sportoworekreacyjnego), Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 115

118 zakup wydawnictw turystycznych z przeznaczeniem na upominki w związku z organizacją imprez (turystyka kwalifikowana), stypendia sportowe: indywidualne i drużynowe, umowy w zakresie promocji Gminy Miasta Elbląg poprzez sport, umowy na wykonanie usług transportowych (wyjazd sportowych reprezentacji miasta na zawody, rozgrywki i turnieje) działania związane z organizacją Świątecznych spotkań elblążan (występy osób poruszających się na szczudłach, koncert kolęd zespołu Szalone Małolaty ), organizacja Konferencji Plenarnej Elbląskich Organizacji Pozarządowych. Wysokość środków finansowych przekazanych poszczególnym elbląskim organizacjom pozarządowym (z uwzględnieniem niewykorzystanych kwot zwróconych do budżetu Miasta Elbląga) w roku 2010 przedstawia tabela nr 37: 116 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

119 Tabela 37. Wysokość środków finansowych przekazanych poszczególnym elbląskim organizacjom pozarządowym (z uwzględnieniem niewykorzystanych kwot zwróconych do budżetu Miasta Elbląga) w roku Organizacja Caritas Diecezji Elbląskiej Stowarzyszenie Społeczno Kulturalne JAR Elbląskie Stowarzyszenie Organizatorów Pomocy Społecznej Stowarzyszenie Katolicki Ruch Antynarkotyczny KARAN Stowarzyszenie Klub Abstynenta ŻUŁAWY Liga Kobiet Polskich Elbląskie Centrum Mediacji i Aktywizacji Społecznej ZHP Chorągiew Warmińsko Mazurska Hufiec Elbląg Kolegium Zakonu Pijarów Polski Czerwony Krzyż Elbląska Rada Konsultacyjna Osób Niepełnosprawnych Uczniowski Klub Sportowy TOMITA Międzyszkolny Klub Sportowy TRUSO Wsparcie na podstawie Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie , , , , , , , , , , , , ,00 Wsparcie na podstawie Ustawy o pomocy społecznej ,00 Stypendia sportowe dla dzieci i młodzieży uzdolnionej ruchowo ,00 Stypendia sportowe w sporcie kwalifikowanym w grach zespołowych Stypendia sportowe w sporcie kwalifikowanym w dyscyplinach indywidualnych ,00 Stypendia sportowe w sporcie kwalifikowanym w sporcie osób niepełnosprawnych Promocja jednostek samorządu terytorialnego Bezpieczny Elbląg 6 000,00 Łącznie w 2010 roku , , , , , , , , , , , , ,00 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 117

120 Miejski Młodzieżowy Klub Sportowy CONCORDIA Elbląski Klub Karate Ludowy Klub Sportowy MLEXER Klub Sportowy OLIMPIA Klub Sportowy ORZEŁ Uczniowski Klub Sportowy Podnoszenia Ciężarów MEYER Uczniowski Klub Sportowy ZAKRZEWO Uczniowski Klub Sportowy KONTRA Uczniowski Klub Sportowy VIKING Stowarzyszenie JANTAR Elbląski Szkolny Związek Sportowy Uczniowski Klub Sportowy ORLIK Uczniowski Klub Pływacki JEDYNKA Uczniowski Klub Sportowy JAR Klub Sportów Walki TYGRYS Klub Sportowy OLIMPIA 2004 ELBLĄG Uczniowski Klub Sportowy SZÓSTKA Integracyjny Klub Sportowy ATAK , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

121 Międzynarodowe Stowarzyszenie Miłośników Sztuk Walki ANDREX Elbląski Klub Sportowy ELCROSS Elbląskie Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe Jachtklub Elbląg Elbląski Klub Orieenteringu GRYF Elbląski Okręgowy Związek Koszykówki Stowarzyszenie Sztuk Walki FIGHTER Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym koło w Elblągu Ognisko TKKF WITOSZEWO Polskie Towarzystwo TurystycznoKrajoznawcze O/Ziemi Elbląskiej Uniwersytet III Wieku i Osób Niepełnosprawnych w Elblągu Stowarzyszenie Koło Pionierów Elbląga Związek Kombatantów RPiBWP Koło Miejskie Nr 1 Związek Kombatantów RPiBWP Koło Miejskie Nr , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,00 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 119

122 Związek Korpusu Kombatantów RP Regionu Warmińskiego Elbląg Związek Sybiraków Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej Koło w Elblągu Związkiem Inwalidów Wojennych RP w Elblągu Stowarzyszenie Elbląg Europa Regionalne Centrum Wolontariatu OTOZ ANIMALS Związek Ukraińców w Polsce Oddział Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich Elbląskie Towarzystwo Kulturalne Stowarzyszenie Kulturalne Viva art Stowarzyszenie Elbląski Klub Autorów Elbląskie Towarzystwo Naukowe Stowarzyszenie Absolwentów PWSZ w Elblągu PRO ACADEMICUS Towarzystwo Przyjaciół Dzieci oddział Elbląg Stowarzyszenie Animatorów Kultury Teatr z Bliska Stowarzyszenie EUROFAMILIA 3 000, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

123 Źródło: Pełnomocnik Prezydenta ds. Organizacji Pozarządowych Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Dzielnicy Próchnik i Okolic Stowarzyszenie BROADWAY Stowarzyszenie VARIUS Stowarzyszenie Miłośników Muzyki CANTATA Diecezja Elbląska Stowarzyszenie Wspierających Adopcję URODZONE SERCEM Elbląski Klub Sportowy START Klub Sportowy Wójcik Meble Techtrans Adventure Racing Elbląskie Stowarzyszenie Pomocy Humanitarnej LAZARUS Ochotnicza Straż Pożarna Ratownictwo WodnoLądowe RAZEM 6 000, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,00 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 121

124 Organizacje pozarządowe jako podmioty ekonomii społecznej Organizacje pozarządowe są podmiotami ekonomii społecznej. Z ponad 360 zarejestrowanych w Elblągu stowarzyszeń i fundacji, tylko 8 prowadzi działalność gospodarczą. Organizacje te działają w branży usługowej: organizują szkolenia dotyczące wdrażania funduszy unijnych, wynajmują pomieszczenia, prowadzą zajęcia z udzielania pierwszej pomocy, administrują lokalami. Pracownicy tych organizacji zatrudniani są także przy projektach unijnych. Osób świadczących pracę w organizacjach pozarządowych prowadzących działalność gospodarczą jest obecnie 37. Na podstawie Ustawy o spółdzielniach socjalnych z 27 kwietnia 2006 r., podmiotami ekonomii społecznej są również spółdzielnie socjalne. Pierwsza elbląska spółdzielnia socjalna została założona w lipcu 2010 roku, nie rejestrując jednak działalności gospodarczej. Od tamtego czasu lokalny rynek wzbogacił się o oferty czterech kolejnych spółdzielni, z czego jedna ulega obecnie rozwiązaniu. Pierwsze spółdzielnie zajmowały się działalnością budowlaną, jednak kolejne działają w branży rehabilitacji osób niepełnosprawnych, odtwórstwa historycznego. Członkowie powstającej obecnie nowej spółdzielni planują prowadzenie sklepu z tanią żywnością, gdzie zatrudnienie znajdzie 7 osób. Wśród 6 elbląskich spółdzielni funkcjonują 3, zatrudniając łącznie 17 pracowników. Po dopełnieniu obowiązków rejestracyjnych nowej spółdzielni liczba zatrudnionych wzrośnie do 24. Finanse organizacji Elbląskie organizacje pozyskują środki na swoje działania z różnych źródeł. Oprócz składek członkowskich, darowizn oraz finansów pozyskanych z działalności statutowej odpłatnej, oraz w niektórych przypadkach, działalności gospodarczej są to: samorząd lokalny Podstawowym źródłem finansowania elbląskich organizacji pozarządowych są dotacje na realizację zadań publicznych udzielane przez samorząd lokalny. Dotacje te przekazywane są przez następujące departamenty: edukacji, kultury, sportu, społeczny, gospodarki komunalnej oraz biuro pełnomocnika prezydenta ds. organizacji pozarządowych. Wysokość tego wsparcia kształtowała się w ostatnich latach na poziomie: 2009 r zł 2010 r zł 2011 r ,50 zł Samorząd Województwa WarmińskoMazurskiego Każdego roku kilkadziesiąt elbląskich organizacji aplikuje o środki Samorządu Województwa WarmińskoMazurskiego na realizację zadań publicznych m.in. w obszarach edukacji i promocji zdrowia publicznego, rozwoju kultury fizycznej, integracji europejskiej i współpracy międzynarodowej, kultury i ochrony dziedzictwa kulturowego, turystyki, profilaktyki i rozwiązywania problemów uzależnień, rozwoju sektora pozarządowego. Każdego roku w ten sposób organizacje z Elbląga pozyskują kilkaset tysięcy złotych. 122 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

125 PFRON Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych przekazuje środki na realizację zadań dotyczących rehabilitacji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych oraz zatrudniania osób niepełnosprawnych. Ze środków tych korzystają elbląskie organizacje działające w obszarze aktywizacji i wsparcia osób niepełnosprawnych. Dotacje, jakie otrzymały one w przeciągu ostatnich trzech lat przedstawiają się następująco: 2009 r zł 2010 r zł 2011 r zł Europejski Fundusz Społeczny EFS to coraz ważniejsze źródło finansowania działań organizacji pozarządowych. Korzystają z niego również elbląskie organizacje pozarządowe, choć głównie te największe, posiadające doświadczenie w realizacji projektów z innych funduszy tj. Elbląskie Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Pozarządowych, Elbląska Rada Konsultacyjna Osób Niepełnosprawnych, LAZARUS, Towarzystwo Przyjaciół Dzieci, IKS ATAK, Stowarzyszenie "Elbląg Europa". Warto jednak podkreślić, że do tego grono dołączają nowe organizacje np. Stowarzyszenie Na Rzecz Osób Niepełnosprawnych "Sprawniejsi" czy też Elbląskie Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw OświatowoKulturalnych. Organizacje te pozyskują dotacje na aktywizację społeczną i zawodową osób bezrobotnych i niepełnosprawnych, rozwój organizacji pozarządowych i ekonomii społecznej, edukację przedszkolną i szkolną. Łącznie w ostatnich trzech latach elbląskie organizacje pozyskały z EFS ponad 10 mln zł. Warto zaznaczyć, iż w 2011 r. jedna z elbląskich organizacji Towarzystwo Przyjaciół Dzieci otrzymało tytuł Ambasadora EFS w Województwie Warmińsko Mazurskim, przyznawany corocznie za najlepsze projekty realizowane ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego. programy grantowe Elbląskie organizacje pozarządowe chętnie korzystają również z różnych programów grantowych, wśród których możemy wyróżnić: fundusze norweskie, z których skorzystało kilka elbląskich organizacji np. ESWIP i LAZARUS; programy rządowe np. Fundusz Inicjatyw Obywatelskich, z którego każdego roku korzysta kilka elbląskich organizacji np. ESWIP, ERKON, Elbląg Europa, PSOUU, ale również Elbląskie Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe, SKJ "Artemor", Fundacja "Psy Dzieciom"; prywatne fundacje np. Citibank, PZU, Orange. Środki z 1% Każdego roku ponad 30 elbląskich organizacji pozarządowych posiadających status OPP prowadzą wspólną kampanię informacyjnopromocyjną, wspieraną przez COP i Urząd Miasta, mającą na celu przekonanie podatników do przekazania im 1% od podatku dochodowego. Środki te wykorzystywane są na realizację ich Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 123

126 różnych programów i inicjatyw. Dla wielu z tych organizacji jest to istotne źródło finansowania ich działalności. Dane uzyskane z Urzędu Skarbowego w Elblągu wskazują, że liczba osób w Elblągu i okolicach, które przeznaczają 1% swojego podatku na rzecz OPP rośnie. 31% złożonych w Urzędzie rozliczeń rocznych za rok 2008 zawierało wniosek o przekazanie 1%. W przypadku rozliczeń za 2009 rok odsetek ten wzrósł do 36%, zaś za 2010 do 41%. W ramach rozliczeń podatkowych za rok 2008 na rzecz OPP przekazano środki w wysokości ,60 zł, w tym na rzecz elbląskich OPP ,75 czyli 36% całej sumy. Wysokość środków przekazanych za rok 2009 spadła, mimo wzrostu liczby osób przekazujących swój 1% podatku, i wyniosła ,51. Z tej sumy 35%, czyli ,46 zł dostały organizacje z Elbląga. Rok 2010 przyniósł duży wzrost wysokości środków przekazanych w ramach 1%. Ogólna suma wyniosła ,87 zł, z czego 38% ,06 zł przekazano na rzecz elbląskich OPP. Z tego zestawienia można wnioskować, że liczba osób rozliczających się w Urzędzie Skarbowym w Elblągu wspierających Organizacje Pożytku Publicznego z Elbląga pozostaje co roku zbliżona. Wolontariat W Elblągu działa Regionalne Centrum Wolontariatu zajmujące się na skalę lokalną i regionalną promocją i rozwojem wolontariatu. Od 10 lat prowadząc Biuro Pośrednictwa Pracy Centrum zarejestrowało w swojej bazie danych około 1500 wolontariuszy gotowych do podjęcia pracy a w tym czasie podpisanych zostało blisko 40 porozumień z organizacjami pozarządowymi, instytucjami samorządowymi, które z pomocy wolontariuszy ma potrzebę skorzystać. Do działań akcyjnych (zbiórki żywności, WOŚP itp.) rocznie angażowanych jest około 1000 wolontariuszy. Aby podnieść jakość usług wykonywanej przez wolontariuszy pracy oraz żeby stworzyć odpowiednie warunki do pracy dla przyjmowanych ochotników RCW prowadzi szkolenia dla wolontariuszy i koordynatorów pracy wolontarystycznej. Rokrocznie przeprowadza w kilkunastu elbląskich szkołach spotkania, warsztaty dla młodzieży, podczas których szerzona jest idea wolontariatu oraz możliwości i korzyści płynących z tego rodzaju aktywności. Co roku RCW przeprowadza ok. 5 dużych akcji społecznych tj. WOŚP, zbiórki pieniężne np. dla powodzian, koncerty charytatywne, zbiórki żywności dla potrzebujących mieszkańców, akcje spełniania marzeń dla niepełnosprawnych dzieci i młodzieży Więc chodź pomaluj mój świat. Organizując tego typu akcje oprócz twardych rezultatów w postaci zebranych środków pieniężnych i rzeczowych na określony cel, ważna jest też promocja działań prospołecznych i zaangażowanie wielu mieszkańców w te działania. RCW od 2009 roku na zlecenie Miasta Elbląg realizuje projekt Miejskie Centrum Usług Wolontarystycznych które ma na celu wsparcie elbląskich instytucji samorządowych i organizacji pozarządowych poprzez organizację systemu usług wolontarystycznych. 124 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

127 Infrastruktura wsparcia III sektora w Elblągu Na terenie Elbląga działają podmioty oferujące organizacjom wsparcie szkoleniowe, doradcze i informacyjne. Są to: Regionalny Ośrodek Europejskiego Funduszu Społecznego prowadzony przez Elbląskie Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Pozarządowych, świadczący pomoc w zakresie pozyskiwania środków i realizacji projektów w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, m.in. pomoc w przygotowywaniu wniosków aplikacyjnych, w zarządzaniu projektem oraz w jego monitoringu i kontroli finansowej; Ośrodek Wspierania Inicjatyw Ekonomii Społecznej prowadzony przez Elbląskie Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Pozarządowych, oferujący wsparcie w zakresie ekonomii społecznej m.in. pomoc w zakładaniu spółdzielni socjalnych, doradztwo przy rozpoczynaniu działalności gospodarczej organizacji pozarządowych oraz wielotematyczne szkolenia. Tym razem wiele uwagi poświęconej będzie pracownikom pomocy społecznej, a na kontynuację wsparcia liczyć mogą partnerstwa lokalne i dzielnicowe. Centrum Organizacji Pozarządowych świadczące pomoc z zakresu różnych aspektów dotyczących funkcjonowania organizacji pozarządowych oraz pozyskiwania środków na ich działania. Potrzeby i wyzwania stojące przez III sektorem w Elblągu Z dostępnych badań 23 dotyczących elbląskiego sektora pozarządowego oraz jego współpracy z samorządem terytorialnym wynika, że Elbląg jest w połowie drogi do funkcjonowania silnego i kreatywnego sektora pozarządowego oraz do wypracowania efektywnego systemu współpracy samorządu z organizacjami. Wnioski wynikające z badania dokonanego na zlecenie Urzędu Miejskiego w Elblągu 24 można streścić w kilku zasadniczych punktach: ę na tle województwa, wypracowane dokumenty dotyczące współpracy są innowacyjne i naśladowane przez innych. Jednak organizacje borykają się z wieloma problemami, które wpływają na to, iż są słabym partnerem dla samorządu. Najważniejsze z nich to niski stopień integracji, konkurencja w dostępie do środków publicznych (nie zawsze czysta), myślenie interesem wyłącznie swojej organizacji, niski stopień zaangażowania w przedsięwzięcia grupowe. mieszkańców Elbląga, trudności w pozyskiwaniu nowych członków, wolontariuszy. Organizacje w zbyt małym stopniu pracują bezpośrednio z mieszkańcami. Niedostateczne wykorzystanie przez organizacje potencjału młodzieży i osób starszych konieczne są programy aktywizujące te grupy. 23 Badania wymienione poniżej oraz: A. Waśniewska, Raport z Badania potencjału podmiotów ekonomii społecznej na obszarze podregionu elbląskiego, w: Obserwatorium Ekonomii Społecznej na Warmii i Mazurach, s , Elbląskie Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Pozarządowych, Elbląg 2011, tamże: Raport ilościowojakościowy z badania Mój samorząd Elbląg dokonanego przez Pracownię Badań Społecznych DGA, s K. CiechorskaKulesza, C. ObrachtProndzyński, Organizacje pozarządowe w Elblągu. Ludziedziałaniawspółpraca z samorządem. Wyniki badań dokonanych na zlecenie Urzędu Miejskiego w Elblągu, Elbląska Uczelnia Ekonomiczno Humanistyczna, Elbląg 2012 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 125

128 organizacje, nie są jednak wypełnione treścią: współpracą, kontaktami, konsultacjami etc. Istnieje konieczność prowadzenia rzetelnej ewaluacji systemu współpracy, zwłaszcza pod kątem priorytetów współpracy. do organizacji i instytucji wspierających III sektor. sektorem a samorządem. wiedzy, zdobywania nowych doświadczeń, poszukiwania nowych rozwiązań, rozszerzania współpracy. Ale widoczne są też postawy roszczeniowe. Zauważa się poczucie znużenia, zniechęcenia, wypalenia wśród liderów i niedocenienia społecznej pracy na rzecz lokalnej społeczności. Istnieje zawężony krąg liderów pozarządowych skutkujący konfliktami, osobistymi animozjami, brakiem innowacyjnych form działania. transparentności. W kwestiach rozliczeniowych organizacje oczekują na zrozumienie specyfiki działania społecznego i spolegliwości. Z kolei z badania przeprowadzonego przez Stowarzyszenie ESWIP 25 w kontekście 7 obszarów tematycznych, wynikają poniższe wnioski: 1. ROLA ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH W ROZWOJU MIASTA Organizacje stają się stopniowo partnerem dla samorządu, jednak w ich opinii ich rola ciągle nie jest w pełni doceniona, a ich możliwości rozwojowe nie są wykorzystane. Organizacje w zbyt małym stopniu współtworzą polityki publiczne. Są zdecydowanie za mało aktywne w konsultowaniu i opiniowaniu projektów aktów prawa miejscowego. Nie mają poczucia sprawstwa. Radni Rady Miejskiej w zbyt małym stopniu współpracują z organizacjami w realizacji ich zadań i współtworzeniu polityk publicznych. Zdaniem organizacji zbyt mało naświetlone są różnice między realizatorami usług/zadań publicznych walory realizacji tych usług przez organizacje są mało eksponowane, a urzędnicy mają o tym niewielkie wyobrażenie. Niewdrożone są preferencje dla podmiotów ekonomii społecznej (spółdzielni socjalnych, organizacji pozarządowych prowadzących działalność gospodarczą tzw. przedsiębiorstw społecznych) w realizacji zadań publicznych. Brakuje systematycznych badań problemów społecznych i szans rozwojowych w kontekście potrzeb i możliwości organizacji pozarządowych. Brakuje również działań edukacyjnych w systemie edukacji formalnej i nieformalnej w zakresie działań obywatelskich, wolontariatu, trzeciego sektora i in. 2. POTENCJAŁ ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH Ludzie Najbardziej zaangażowani w rozwój organizacji są członkowie zarządu i często to na nich opiera się potencjał organizacji (czasami bywa to jeden lider), organizacje mają słabe umiejętności w zakresie tworzenia zespołu, pozyskiwania nowych członków i wolontariuszy. Integracja sektora jest ciągle słaba, w sprawach kluczowych organizacje zbyt rzadko mówią jednym głosem, rzadko ze sobą współpracują, traktują się jako konkurenci, a nie partnerzy. Niewystarczająco wpływają na kształt 25 Otwarte warsztaty konsultacyjne ok. 50 organizacji przeprowadzone oraz Panel Ekspertów przeprowadzony Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

129 polityk publicznych i prawa lokalnego dotyczącego sfery społecznej. Niektóre organizacje w żaden sposób nie współpracują z innymi organizacjami np. organizacje sportowe. Organizacje zatrudniają zbyt mało pracowników etatowych. Zasoby finansowe Tylko nieliczne organizacje posiadają komfort stałego finansowania, najczęściej działają od projektu do projektu, nie opracowują programów pozyskiwania środków finansowych (strategii fundraisingowych), nie dywersyfikują dochodów, są często niezaradne w pozyskiwaniu środków pozabudżetowych, liczą wyłącznie na dotacje z samorządu. Organizacje mają niskie umiejętności angażowania biznesu i społeczności lokalnej w finansowanie realizowanych działań, także w kontekście 1%, ponadto mają trudności w egzekwowaniu składek członkowskich od swoich członków. Zasoby lokalowosprzętowe Rzadko która organizacja posiada własny lokal, najczęściej korzysta z lokalowych zasobów samorządu. W opinii organizacji są one z reguły w niezadowalającym stanie technicznym. Brakuje ogólnodostępnej sali/sal do dużych spotkań (np. konferencji). Zdaniem przedstawicieli sektora NGO samorząd nierówno traktuje organizacje w udostępnianiu lokali np. jest bardziej przychylny dla organizacji sportowych. 3. WSPÓŁPRACA Z PARTNERAMI, W TYM ZAGRANICZNYMI Miasto nie ułatwia nawiązywania kontaktów organizacji z partnerami zagranicznymi, np. nie włącza organizacji do współpracy ze swoimi miastami partnerskimi. Sektory (biznes, administracja, NGO) są raczej zamknięte w swoich obszarach, a miasto nie jest łącznikiem między biznesem a inicjatywami obywatelskimi. Istnieje zbyt mało zespołów interdyscyplinarnych łączących sektory, brakuje trójsektorowych partnerstw lokalnych, samorząd nie posiada regulacji dotyczących swojej roli w tych partnerstwach. Organizacje skarżą się na niewystarczające wsparcie ze strony samorządu i jego jednostek w organizowanych wydarzeniach. Istniejąca infrastruktura jest w minimalnym stopniu wykorzystywana do współpracy (m.in. orliki, boiska szkolne, sale, biblioteki, place zabaw itp.). W opinii organizacji są one nierówno traktowane w dostępie do istniejącej infrastruktury (różnorodność opłat i ich wysokości). Brakuje infrastruktury budującej aktywność społeczną: świetlic młodzieżowych, klubów seniora, dzielnicowych domów sąsiedzkich, centrów aktywności itp. Mieszkańcy nie są inspirowani do tworzenia Rad Dzielnic. Instytucje miejskie są z reguły zamknięte na współpracę ze środowiskiem, w tym organizacjami pozarządowymi przedstawiają swoją ofertę, ale nie współtworzą tej oferty z mieszkańcami i organizacjami. Zdaniem przedstawicieli sektora NGO instytucje samorządowe nie potrafią tworzyć i realizować partnerskich projektów z organizacjami (m.in. MOPS). Współpraca z lokalnymi uczelniami jest okazjonalna. 4. WSPÓŁPRACA Z SAMORZĄDEM W opinii przedstawicieli organizacji pozarządowych istniejący system tworzenia budżetu na zadania III sektora oraz podziału tego budżetu jest niezrozumiały. Przy konstrukcji budżetu i jego realizacji samorząd rzadko nawiązuje do strategii miasta i programów branżowych. W budżecie miasta jest zbyt mało środków finansowych przeznaczanych na realizację zadań przez organizacje. Ponadto niektóre branże organizacji są traktowane w sposób uprzywilejowany w opinii przedstawicieli III sektora za dużo środków finansowych przeznaczanych jest na sport dorosłych (zawodowy). Samorząd nie przeznacza środków finansowych na wkłady własne do projektów kierowanych przez organizacje Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 127

130 do źródeł pozabudżetowych, mimo iż istnieją odpowiednie regulacje (tzw. fundusz wkładów własnych). Zdaniem organizacji samorząd zbyt często żąda finansowego wkładu własnego od organizacji, mimo iż te realizują zadania własne samorządu (następuje odwrócenie zasady pomocniczości to organizacje finansują samorząd). Zbyt mało zadań zlecanych jest organizacjom w formie powierzenia (100% pokrycia kosztów). Samorząd nie wdrożył możliwości udzielania pożyczek i poręczeń organizacjom mimo istnienia możliwości ustawowych. Samorząd przekazuje niewystarczające środki finansowe na realizację konkretnych zadań, żąda w zamian wysokich efektów, z reguły nie dba o jakość realizowanych zadań, co powinno być związane z odpowiednim finansowaniem brakuje zasady standaryzowania zadań publicznych. Brak jest ewaluacji corocznych konkursów ofert. W opinii organizacji samorząd organizuje zbyt mało spotkań branżowych, komunikacja między nim a organizacjami jest słaba. Zdaniem przedstawicieli NGO część konsultacji aktów prawa miejscowego jest wyłącznie fasadowa. 5. SPOSOBY FINANSOWANIA W ORGANIZACJACH POZARZĄDPOWYCH (DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA, EKONOMIA SPOŁECZNA) W opinii organizacji finansowanie zadań organizacji pozarządowych przez samorząd nie odbywa się w odniesieniu do potrzeb, problemów społecznych określonych w strategii i programach branżowych. Niestosowana jest w praktyce zasada pomocniczości. Zdaniem przedstawicieli sektora należy dokonać przeglądu zadań publicznych realizowanych przez jednostki miejskie pod kątem przekazania ich do realizacji organizacjom pozarządowym (na zasadzie schroniska dla zwierząt przekazanego OTOZ Animals). Istnieje niski poziom wieloletniego kontraktowania usług publicznych przez samorząd. Brakuje stosowania przez samorząd preferencji w zlecaniu zadań dla przedsiębiorstw społecznych. Organizacje w zbyt małym stopniu prowadzą działalność gospodarczą i działalność odpłatną pożytku publicznego. Brakuje lokalnego, przyjaznego źródła małych grantów dla organizacji i inicjatyw lokalnych. 6. WOLONTARIAT, AKTYWNOŚĆ OBYWATELSKA W opinii uczestników warsztatów Elblążanie są z reguły bierni, nieaktywni społecznie. Brakuje efektywnego systemu wsparcia aktywności obywatelskiej, wolontariatu. Organizacje pozarządowe i instytucje miejskie są słabo przygotowane do współpracy z wolontariuszami. Zauważa się niedostateczne wsparcie organizatorów wolontariatu (promocja, szkolenia, kampanie itp.). Wolontariat postrzegany jest poprzez korzyść, a nie jako etos, właściwą postawę obywatelską, bezinteresowną pomoc. Samorząd nie wdrożył narzędzia aktywizacji mieszkańców, jakim jest inicjatywa lokalna. 7. WSPARCIE ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH W Elblągu tworzony jest system wspierania organizacji pozarządowych i aktywności obywatelskiej. Jego podstawą jest Centrum Organizacji Pozarządowych działające na zasadzie standardu, monitorowane i ewaluowane przez Elbląską Radę Działalności Pożytku Publicznego. Jednak ten system wsparcia nie jest jeszcze pełny. Do wsparcia organizacji i współpracy z organizacjami nie są włączone instytucje samorządowe. W opinii organizacji samorząd w zbyt małym stopniu inwestuje w organizacje pozarządowe i aktywność obywatelską, co nie pozwala na ich rozwój (wsparcie jak dla biznesu park technologiczny, inkubatory, mechanizmy finansowe itp.). Istnieje Centrum Organizacji Pozarządowych, ale brakuje skoordynowanego systemu wsparcia typu Centrum Zarządzania Kryzysowego. Organizacje wskazują na niewystarczający przepływ informacji, ale też obserwuje się niewykorzystywanie tych informacji przez organizacje, działanie na ostatnią chwilę. 128 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

131 VII. Edukacja i szkolnictwo wyższe Na terenie Elbląga znajdują się placówki edukacyjne, szkoły i uczelnie umożliwiające kształcenie na poziomie od 0 do 5 według Międzynarodowej Standardowej Klasyfikacji Kształcenia (International Standard Classification of Education, ISCED). Wychowanie przedszkolne Wychowanie przedszkolne w Elblągu realizowane jest w 22 przedszkolach publicznych (w tym Przedszkole Specjalne oraz 2 przedszkola z oddziałami integracyjnymi) oraz 8 placówkach niepublicznych i ma charakter nieobowiązkowy. W roku szkolnym 2010/2011 wychowaniem przedszkolnym objęto 76% dzieci w wieku od lat 3 do 6. Dzieci mają zaoferowaną bogatą ofertę edukacyjną: zajęcia rytmiki, języka angielskiego, ćwiczenia taneczne, obsługi komputera, a także liczne zajęcia kompensacyjne wady postawy i innych deficytów. Dla dzieci z wadami wymowy wprowadzono w 2009 r. we wszystkich przedszkolach bezpłatną opiekę logopedyczną. W Elblągu działa przedszkole specjalne oraz 2 przedszkola z oddziałami integracyjnymi: Przedszkole Nr 15 i Przedszkole Nr 19. Obejmują one opieką i edukacją 24 dzieci ze specjalnymi potrzebami. W Przedszkolu Specjalnym funkcjonuje 5 oddziałów, do których uczęszcza 34 dzieci. Przedszkole Specjalne obejmuje opieką i edukacją dzieci z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznym, niepełnosprawnością ruchową, z niepełnosprawnością sprzężoną oraz autyzmem. Tabela 38. Dzieci w przedszkolach wg płci Chłopcy Dziewczęta Ogółem Źródło: Bank Danych Lokalnych Wykres 23. Udział dzieci uczęszczająch do przedszkola w ogólnej liczbie dzieci w wieku przedszkolnym 78% 76% 74% 72% 70% 68% 66% 64% 62% 60% 58% Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 129

132 Wysokość opłat w przedszkolach publicznych w 2010 roku określona była Uchwałą Nr XVII/555/2000 Rady Miejskiej w Elblągu z dnia 21 września 2000 r. i wynosiła 135 zł. W związku z nowymi zasadami ustalania wysokości opłat za przedszkola wprowadzonymi ustawą z dnia 5 sierpnia 2010 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty (Dz. U. Nr 148, poz. 991) zaistniała konieczność ustalenia wysokości opłat za świadczenia udzielane przez przedszkola, ponad co najmniej 5 godzin bezpłatnego nauczania. Wymagane zmiany wprowadziła Uchwała Nr VII/118/2011 Rady Miejskiej w Elblągu z dnia 26 maja 2011 roku w sprawie ustalenia opłat za świadczenia udzielone przez przedszkola prowadzone przez Gminę Miasto Elbląg, której ustalenia obowiązują od 1 września 2011 roku. Uchwała ustala, że bezpłatne usługi tj. nauka, wychowanie i opieka są oferowane w godzinach od 8.00 do 13.00, natomiast za korzystanie ze świadczeń w czasie przekraczającym czas bezpłatnego nauczania, wychowania i opieki, pobierana jest opłata dzienna w wysokości: 1) za 1 godzinę dziennie 4 zł 2) za 2 godziny dziennie 7 zł 3) za 3 godziny dziennie 9 zł 4) za 4 godziny dziennie 10 zł 5) za 5 godzin dziennie 11 zł Szkolnictwo podstawowe, gimnazja i szkolnictwo ponadpodstawowe Szkolnictwo podstawowe realizowane jest w 15 elbląskich szkołach podstawowych prowadzonych przez miasto oraz szkole podstawowej prowadzonej przez Zakon Pijarów. W Elblągu 12 szkół podstawowych prowadzi oddziały zerowe jako roczną formę przygotowania przedszkolnego. Dla dzieci posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego utworzono oddziały integracyjne w szkołach podstawowych: Nr 4, 6, 8, 23, 25. W ramach podstawowego systemu edukacyjnego wszystkie szkoły prowadzą: stołówki szkolne, które przygotowują i wydają posiłki uczniom oraz 190 dzieciom objętym opieką socjoterapeutyczną w SP Nr 1, 4, 8, 9, 14, 16, 21 i 23; świetlice, gdzie uczęszczają uczniowie, którzy pod opieką pedagogów spędzają czas wolny przed i po zajęciach lekcyjnych. Ponadto w 8 szkołach podstawowych: Nr 1, 4, 8, 9, 14, 16, 21, 23 funkcjonują świetlice socjoterapeutyczne. Uczęszczają do nich dzieci, które znajdują się w trudnej sytuacji życiowej lub pochodzą z rodzin dysfunkcyjnych. Ze świetlic socjoterapeutycznych korzysta łącznie 190 dzieci, które oprócz zajęć z pedagogami mają zapewnioną opiekę psychologa. Samorząd dotuje także świetlicę niepubliczną w Próchniku dla dzieci zamieszkałych w jego okolicy. W Elblągu istnieje 10 gimnazjów prowadzonych przez Gminę Miasto Elbląg, a także gimnazjum prowadzone przez Zakon Pijarów. Szczególną pomoc zapewniono dzieciom niepełnosprawnym, dla których zorganizowano 10 oddziałów integracyjnych w gimnazjach Nr 6, 10, do których uczęszcza 47 uczniów. We wszystkich gimnazjach zatrudnieni są doradcy zawodowi oraz utworzono szkolne ośrodki kariery. Podobnie jak w szkołach podstawowych Gimnazja Nr 2, 6 i 9 prowadzą świetlice szkolne, natomiast Gimnazjum Nr 2, Nr 5, Nr 9 stołówki szkolne. W Elblągu funkcjonuje 6 publicznych liceów ogólnokształcących, w tym 5 prowadzonych przez miasto i 1 prowadzone przez Zakon Pijarów oraz 10 niepublicznych liceów ogólnokształcących i 1 niepubliczne liceum profilowane. Kształcenie zawodowe obejmujące zasadnicze szkoły zawodowe, 130 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

133 technika, technika uzupełniające oraz szkoły policealne i realizowane jest przez poniższe jednostki oświatowe zapewniając wykształcenie w 49 zawodach. 1) Zespół Szkół Zawodowych, 2) Zespół Szkół Ekonomicznych, 3) Zespół Szkół Gospodarczych, 4) Zespół Szkół TurystycznoHotelarskich, 5) Zespół Szkół Handlowych, 6) Zespół Szkół Mechanicznych, 7) Zespół Szkół Inżynierii Środowiska i Usług, 8) Zespół Szkół TechnicznoInformatycznych, 9) Zespół Szkół Technicznych. Do elbląskich jednostek oświatowych należą również: Centrum Kształcenia Ustawicznego, które kształci osoby dorosłe w różnego rodzaju typach szkół, tj. liceach ogólnokształcących, liceum uzupełniającym, technikum uzupełniającym, gimnazjum dla dorosłych oraz szkołach policealnych. Słuchacze mają do wyboru następujące kierunki kształcenia: technik administracji, technik informatyk, technik technologii drewna. W 2010 roku CKU ukończyło 58 osób. Centrum Kształcenia Praktycznego umożliwia uczniom praktyczną naukę zawodu. Placówka prowadzi zajęcia dla osób chcących podwyższyć lub zmienić swoje kwalifikacje zawodowe, organizuje kursy dla osób dorosłych, umożliwiające uzyskanie lub podniesienie kwalifikacji zawodowych oraz organizuje pozaszkolne formy kształcenia umożliwiające spełnienie obowiązku nauki Na poziomie zasadniczej szkoły zawodowej uczniowie kształcą się w zawodach: ślusarz, elektryk, mechanik pojazdów samochodowych, elektromechanik pojazdów samochodowych, cieśla, technolog robót wykończeniowych, fryzjer, betoniarz zbrojarz. Ponadto prowadzone są zajęcia praktyczne w zawodach: mechatronik, technik pojazdów samochodowych, technik elektryk, technik elektronik, technik odlewnik, technik usług fryzjerskich. Centrum Kształcenia Praktycznego jest również ośrodkiem egzaminacyjnym upoważnionym przez Centralną Komisję Egzaminacyjną do przeprowadzania zewnętrznych egzaminów zawodowych w następujących zawodach: ślusarz, mechanik pojazdów samochodowych, elektromechanik, operator obrabiarek skrawających, fryzjer, betoniarz zbrojarz. Placówka posiada Akredytację Warmińsko Mazurskiego Kuratora Oświaty oraz posiada uprawnienia nadawania Certyfikatu Eurospawacza. Ośrodki SzkolnoWychowawcze są placówkami kształcącymi dzieci i młodzież z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, umiarkowanym, znacznym i głębokim, a także z niepełnosprawnością sprzężoną (ruchową, autyzmem, niedowidzących i niewidomych, niedosłyszących i głuchych). Placówki prowadzą działalność dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą na zajęciach szkolnych oraz pozalekcyjnych. Uczniowie mogą korzystać ze stołówki, świetlicy szkolnej i internatu. W Elblągu działają Specjalny Ośrodek SzkolnoWychowawczy Nr 1 kształcący 297 osób oraz Specjalny Ośrodek SzkolnoWychowawczy Nr 2 im. Janusza Korczaka mający 99 uczniów. W strukturze SOSW Nr 1 działają: szkoła podstawowa, gimnazjum, zasadnicza szkoła zawodowa, szkoła przysposabiająca do pracy, grupy wychowawcze, Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 131

134 zajęcia rewalidacyjnowychowawcze dla dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim, centrum wczesnego wspomagania rozwoju dziecka. W SOSW Nr 2 działa szkoła podstawowa oraz grupy wychowawcze. Uczniom, którzy ze względu na wysoką niepełnosprawność nie mogą uczestniczyć w zajęciach szkolnych obie placówki zapewnia nauczanie indywidualne prowadzone w domu ucznia. Do placówek wychowania pozaszkolnego należy zaliczyć Młodzieżowy Dom Kultury, Międzyszkolny Ośrodek Sportowy oraz Ośrodek Edukacji Ekologicznej. Wyżej wymienione placówki prowadzą różnorodne zajęcia organizowane dla uczniów wszystkich elbląskich szkół, tak dzieci jak i młodzież mają możliwość rozwijania swoich zainteresowań w dziedzinie kultury, sztuki, ekologii i sportu. Instruktorzy Międzyszkolnego Ośrodka Sportowego prowadzą dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych powszechną naukę pływania, rozwijają zainteresowania w dziedzinie piłki ręcznej, koszykówki, triathlonu i lekkoatletyki. Ponadto dzieci i młodzież szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych korzystają z nauki jazdy na łyżwach, prowadzonej przez instruktorów Ośrodka. Młodzieżowy Dom Kultury zajmuje się edukacją kulturalną dzieci i młodzieży. W różnorodnych zajęciach organizowanych przez MDK uczestniczy ponad 500 dzieci i młodzieży. Biorą oni udział w zajęciach warsztatowych z plastyki, fotografii, informatyki, warsztatach muzycznych, zajęciach w pracowni modelarskiej, dzięki którym mają szansę na odkrywanie nowych umiejętności i rozwijanie swoich pasji. Ośrodek Edukacji Ekologicznej prowadzi edukację ekologiczną dla uczniów. Szóstoklasiści wszystkich elbląskich szkół podstawowych zdobywają i pogłębiają tam swoją wiedzę z zakresu ekologii. Natomiast w okresie ferii i wakacji na terenie Ośrodka odbywają się zimowiska i kolonie dla podopiecznych Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. W Elblągu od 1998 roku działa Ośrodek Ośrodek Rehabilitacyjno Edukacyjno Wychowawczy w Elblągu jest niepubliczną placówką oświatową prowadzoną przez Koło Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym w Elblągu. Przeznaczony jest dla dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim, znacznym i umiarkowanym ze sprzężonymi niepełnosprawnościami, w wieku od 3 do 25 lat. W placówce, w zależności od wieku dziecka realizowane jest wczesne wspomaganie rozwoju, wychowanie przedszkolne, roczne przygotowanie przedszkolne, obowiązek szkolny i obowiązek nauki dla osób z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym, znacznym i głębokim, oraz z niepełnosprawnością sprzężoną. Ponadto w ramach zadań w zakresie oświaty oraz edukacyjnej opieki wychowawczej miasto prowadzi: dwie poradnie psychologiczno pedagogiczne świadczące pomoc dla dzieci, młodzieży oraz ich rodzin w wykrywaniu przyczyn trudności w nauce, udzielając porad i konsultacji, jak również oferując terapie dydaktyczne, logopedyczne i psychologiczne. Poradnie wydają opinie i orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego i nauczania indywidualnego. trzy Bursy Szkolne, które zapewniają całodobową opiekę, wyżywienie, pomoc w nauce. Prowadzone są dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych, którzy pobierają naukę poza miejscem stałego zamieszkania. Na początku roku szkolnego 2010/2011 do elbląskich szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych uczęszczało uczniów, z czego 51% stanowiły kobiety. 132 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

135 Wykres 24. Liczba uczniów uczęszczających do elbląskich szkół w latach wg poziomów kształcenia Podstawowy Gimnazjalny Ponadgimnazjalny 0 Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych Od 2006 można zauważyć trend malejący jeżeli chodzi o liczbę uczniów uczęszczających do elbląskich szkół na poziomie podstawowym i gimnazjalnym. Zjawisko to odpowiada ogólnym tendencjom demograficznym mającym miejsce w Elblągu. Przeciwny trend występuje w szkolnictwie ponadgimnazjalnym. Jest on wynikiem większego udziału uczniów spoza miasta na tym etapie szkolnictwa, kształceniem się osób dorosłych (licea i technika dla dorosłych) oraz możliwością wielokrotnego kształcenia się w niektórych typach szkół (szkoły policealne). Jak pokazuje tabela nr 35 wśród uczniów szkół ponadgimnazjalnych przeszło 1/3 stanowią osoby wybierające szkoły ogólnokształcące (36,6% w 2010 roku). Wśród nich spada liczba uczniów liceów ogólnokształcących dla młodzieży, rośnie jednak liczba uczniów w tego typu liceach uzupełniających i liceach dla dorosłych. Wyraźny wzrost widać w liczbie uczniów wybierających wykształcenie techniczne oraz szkoły, po których ukończeniu posiada się konkretny zawód. Wydaje się to być pozytywną reakcją na oczekiwania rynku pracy. Średnia liczba uczniów na jedną klasę w Elblągu wynosi 23, w przypadku szkół podstawowych i 25 w przypadku szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Szkoły są wyposażone w pracownie komputerowe i nowoczesne pomoce naukowe jak np. tablice interaktywne. W 2010 roku szkoły elbląskie o poziomach nauczania podstawowym, gimnazjalnym i ponadgimnazjalnym opuściło absolwentów, z czego 55% stanowiły kobiety. Biorąc pod uwagę ostatnie 5 lat można powiedzieć, że tendencje w liczbie absolwentów kończących elbląskie szkoły odzwierciedlają trendy widoczne w kształtowaniu się liczby osób uczęszczających do tych szkół. Spośród uczniów ponadgimnazjalnych szkół elbląskich podchodzących w 2010 roku do egzaminu dojrzałości zdało go 94,7%. Jest to wynik lepszy niż w poprzednim roku. Co roku lepszą zdawalnością matur wykazują się uczniowie liceów ogólnokształcących niż średnich szkół zawodowych, choć w obu przypadkach ten współczynnik rośnie (por. wykres nr 25). Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 133

136 Tabela 39. Liczba uczniów szkół ponadgimnazjalnych w Elblągu w latach Typ szkoły Uczniowie szkoły zasadnicze dla młodzieży technika dla młodzieży licea profilowane dla młodzieży szkoły artystyczne szkoły policealne szkoły specjalne przysposabiające do pracy technika dla dorosłych licea profilowane dla dorosłych licea ogólnokształcące dla młodzieży licea ogólnokształcące dla dorosłych uzupełniające licea ogólnokształcące Źródło: Bank Danych Lokalnych Wykres 25. Zdawalność egzaminów dojrzałości (maturalnych) w latach ,0% 97,0% 94,0% 91,0% 88,0% 85,0% 97,8% 95,6% 93,3% 91,9% 86,1% 85,4% 96,8% 97,0% 94,1% 94,7% 90,2% 88,4% Licea ogólnokształcące Szkoły średnie zawodowe Ogółem 82,0% Źródło: Bank Danych Lokalnych W 2011 roku w przeprowadzanym corocznie przez czasopismo Perspektywy i dziennik Rzeczpospolita Ogólnopolskim Rankingu Liceów Ogólnokształcących znalazły się trzy licea elbląskie: * II LO im. Kazimierza Jagiellończyka w Elblągu z miejscem 217 (na 400) [w 2010 roku 270 miejsce (na 428 miejsc)] * III LO im. Jana Pawła II w Elblągu z miejscem 310 (w 2010 roku 261 miejsce) * I LO im. Juliusza Słowackiego w Elblągu z miejscem 314 (w 2010 roku nie zostało zakwalifikowane) 134 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

137 Nauczanie języków obcych Oferta językowa elbląskich szkół według stanu na 31 grudnia 2010 roku obejmowała nauczanie sześciu języków obcych. Są to: angielski, niemiecki, rosyjski, francuski, włoski i łaciński. Rozłożenie nauki poszczególnych języków obcych przedstawia się następująco: Tabela 40. Liczba uczniów uczących się języków obcych z podziałem na poszczególne języki (stan na ) Uczniowie w szkołach język angielski język niemiecki język rosyjski język francuski język włoski język łaciński podstawowych gimnazjach ponadgimnazjalnych CKU Łącznie Źródło danych: Departament Edukacji Urzędu Miejskiego Tabela 41. Liczba uczniów uczących się języków obcych w podziale na liczbę języków Uczniowie w szkołach nauka jednego języka nauka dwóch języków nauka trzech i więcej języków podstawowych gimnazjach ponadgimnazjalnych CKU Łącznie Źródło danych: Departament Edukacji Urzędu Miejskiego Komputeryzacja szkół W 2010 roku na wyposażeniu elbląskich szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych znajdowało się ogółem komputerów, z czego posiadało dostęp do Internetu. Tabela 42. Komputeryzacja szkół komputery w szkołach ogółem liczba komputerów liczba komputerów do użytku uczniów wyposażenie szkół w komputery z dostępem do Internetu podstawowych gimnazjach specjalnych ośrodkach szkolnowychowawczych ponadgimnazjalnych przedszkolach ogółem Źródło: Bank Danych Lokalnych Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 135

138 Budżet oświaty Tabela 43. Udział wydatków oświatowych w ogólnych wydatkach Miasta Elbląga w okresie w zł Wydatki Wydatki oświatowe % udział wydatków oświatowych w ogólnych wydatkach Miasta 34% 36% 37% 34% Elbląg ogółem wydatki Miasta Elbląg Źródło: Departament Budżetu Powyższa tabela przedstawia procentowy udział wydatków oświatowych w wydatkach ogólnych. Co roku średnio o 9% wzrastają wydatki na oświatę i wychowanie, jednakże w ogólnych wydatkach udział procentowy maleje. Tendencja spadkowa spowodowana jest dużą absorpcją od 2008 r. środków unijnych oraz wysokimi nakładami inwestycyjnymi. Podstawowym źródłem finansowania edukacji jest część oświatowa subwencji ogólnej. Jak wynika z kolei z tabeli nr 39 środki pozyskane z subwencji nie wystarczają na pokrycie wszystkich wydatków poniesionych na zadania edukacyjne realizowane w ramach subwencji oświatowej. Od szeregu lat obserwuje się stały wzrost wydatków poniesionych ze środków własnych Miasta w stosunku do ogólnych wydatków na oświatę i wychowanie. W Elblągu funkcjonują 42 niepubliczne jednostki oświatowe. W 2010 r. łączna kwota dotacji udzielonych tym jednostkom wyniosła ,00 zł, co stanowi 5,25% wydatków poniesionych na oświatę i wychowanie w Elblągu. Tabela 44. Źródła finansowania wydatków oświatowych Lp. Źródła finansowania Ogółem Część oświatowa subwencji ogólnej 2. Dotacje celowe Środki unijne Środki własne Udział środków własnych w ogólnych wydatkach oświatowych 26,46% 27,65% 28,99% 30,65% Źródło: Departament Budżetu Tabela 45. Udział procentowych wydatków na rzecz podmiotów niepublicznych w stosunku do całości wydatków na oświatę Wydatki prognoza Na rzecz jednostek oświatowych prowadzonych przez Miasto Elbląg Na rzecz innych podmiotów prowadzących jednostki oświatowe Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

139 % udziału wydatków na niepubliczne jednostki oświatowe w ogólnych wydatkach oświatowych Ogółem wydatki na oświatę i wychowanie Źródło: Departament Budżetu 3,93% 4,32% 4,84% 5,25% W 2010 roku realizowanych było 12 projektów unijnych w zakresie oświaty. Ze środków Gminy Miasto Elbląg na ten cel zostało wydanych ,56 Tabela 46. Struktura finansowania projektów unijnych z zakresu oświaty w 2010 roku Nazwa Środki unijne Budżet Wkład własny Ogółem państwa Nauczyciel XXI wieku doskonalenie , , ,30 zawodowe kadry pedagogicznej w Gminie Elbląg Comenius , ,04 Mój wybór moje życie program , , ,15 terapeutyczny dla uczniów elbląskich szkół podstawowych i gimnazjalnych Edukacja dla innowacyjności program , , , ,96 rozwojowy szkół zawodowych Eksperyment edukacją przyszłości , ,99 282, ,24 innowacyjny program kształcenia w elbląskich szkołach gimnazjalnych Nauczyciel w szkole przyszłości , , ,82 Comenius Regio 8 444, ,95 Budowa, rozbudowa i unowocześnienie bazy , , ,93 szkolnictwa zawodowego, gastronomicznohotelarskiego z uwzględnieniem dostosowania do standardów unijnych Zespołu Szkół Gospodarczych Model kształcenia w branży gastronomiczno , ,59 hotelarskiej dostosowanie kwalifikacji w zakresie kształcenia modułowego Wyposażenie i modernizacja pracowni , , ,91 specjalistycznej Centrum Kształcenia Praktycznego w Elblągu elastyczne kształcenie kadr dostosowane do rynku pracy Modernizacja i wyposażenie Zespołu Szkół , , ,66 Mechanicznych w Elblągu elastyczne kształcenie kadr dostosowane do rynku pracy Termomodernizacja oświatowych obiektów , , ,04 użyteczności publicznej w Elblągu Razem , , , ,58 Źródło: Departament Edukacji Prócz tego w 2010 roku realizowano trzy inwestycje w zakresie szkolnictwa, ze środków własnych lub innych niż unijne źródeł dofinansowania. a) Rządowy Program Radosna Szkoła utworzenie placu zabaw przy Szkole Podstawowej nr 21, Wydatki poniesione na realizację: ,60 zł, z czego: ,00 zł pochodziło z dotacji celowej w ramach Rządowego Programu Radosna Szkoła; Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 137

140 ,60 zł wkład własny miasta (w tym 2 744,50 zł na dokumentację techniczną). Okres realizacji zadania: 2010 rok. b) Budowa hali sportowej przy Gimnazjum nr 9 w Elblągu. Wydatki poniesione na realizację: ,00 zł. Całość inwestycji: zł środki własne. Okres realizacji zadania c) Termomodernizacja szkół i przedszkoli w Elblągu Dotychczas w ramach zadania wydatkowano ,00 zł. W 2010 roku wydatkowano ,00zł na wykonanie audytów energetycznych placówek oświatowych, w których zaplanowano prowadzenie robót termomodernizacyjnych. Edukacja ekologiczna Gmina Miasto Elbląg przywiązuje dużą wagę do edukacji ekologicznej dzieci i młodzieży, ale także i dorosłych mieszkańców miasta. Edukacja ta rozpoczyna się już na etapie przedszkolnym. W elbląskich przedszkolach uczy się dzieci twórczego działania rozwijając u dzieci wrażliwość estetyczną i otwarte podejście do życia i środowiska przyrodniczego. Efektem tych działań m.in. jest fakt, że dzieci z przedszkoli od kilku lat zbierają największą ilość zużytych baterii w ogłoszonych przez Urząd Miejski konkursach. Ponadto dla przedszkolaków i młodzieży szkolnej organizowane są: konkursy plastyczne o tematyce ekologicznej np.: Selektywna zbiórka odpadów", Elbląg przyjazny środowisku", Od morza jesteśmy". W miesiącu czerwcu organizowane są Elbląskie Dni Recyklingu, których celem jest upowszechnianie proekologicznych wzorców i postaw wśród mieszkańców. Od roku 1995 trwa edukacja uczniów szkół w zakresie selektywnej zbiórki odpadów. Placówki oświatowe wyposażone są w pojemniki do zbiórki szkła, plastyku i makulatury, a także do zbiórki baterii. Na stacjach benzynowych ustawione są kontenery do zbiórki odpadów niebezpiecznych od mieszkańców Elbląga. W aptekach stoją pojemniki na przeterminowane leki. Organizowane są konkursy, wydawane ulotki. Z okazji Dnia Ochrony Środowiska tradycją stało się organizowanie Ogólnomiejskich Konferencji Ekologicznych, których celem jest zwrócenie uwagi na problemy ochrony środowiska w naszym mieście postrzegane przez młodzież. Corocznie od 2000 r. do 2010 r. organizowane były konkursy Na najładniejszy balkon, taras lub loggię" oraz na Najładniejsze zagospodarowanie terenu wokół budynków wielorodzinnych, szkół przedszkoli i uczelni wyższych". Również od roku 2000 w Elblągu organizowany jest cyklicznie co roku we wrześniu Europejski Dzień bez Samochodu", który jest częścią Europejskiego Tygodnia Zrównoważonego Transportu". Miasto Elbląg przystąpiło do ETZT i jako miasto uczestniczące przyjęło wszystkie warunki z Karty Europejskiej. Młodzież Elbląskich szkół uczestniczy w akcji Sprzątania Świata i w akcji Sprzątania Warmii i Mazur. Przedsięwzięcia edukacyjne dotyczące ochrony środowiska podejmowane są wspólnie z różnymi organizacjami i podmiotami działającymi na rzecz ochrony środowiska: (Elbląskie Centrum Edukacji Ekologicznej, Związek Harcerstwa Polskiego, Zakład Utylizacji Odpadów Sp. z o.o., Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami, Instytucje Naukowe Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Elblągu, Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej, Młodzieżowy Dom Kultury). 138 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

141 W ramach współpracy z Fundacją Ekologiczną ARKA w BielskoBiałej Gmina Miasto Elbląg od 2009 r. uczestniczy w realizowanej pod patronatem Ministra Środowiska, Ministra Edukacji Narodowej, Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka i Głównego Inspektora Sanitarnego kampanii Kochasz dzieci nie pal śmieci". Kampania ma na celu wyeliminowanie szkodliwych dla zdrowia przypadków spalania śmieci w piecach. Ze względu na swój charakter kampania kierowana jest do całego społeczeństwa, ze szczególnym uwzględnieniem udziału w niej właścicieli i zarządców nieruchomości, przedsiębiorców, a także dzieci i młodzieży. Gmina Miasto Elbląg posiada wyjątkową w skali kraju placówkę oświatową, której celem jest prowadzenie edukacji ekologicznej. Ośrodek Edukacji Ekologicznej w Krynicy Morskiej zlokalizowany jest w Piaskach na Mierzei Wiślanej. Przez cały rok szkolny odbywają się tu pięciodniowe zajęcia dla elbląskich uczniów. Celem prowadzonych zajęć jest poszerzanie wiedzy o ekologii w bezpośrednim kontakcie z przyrodą, wyrabianie aktywnej postawy na rzecz ochrony środowiska. Kadra dydaktyczna to między innymi wykładowcy z Politechniki Gdańskiej i PWSZ w Elblągu. Do dyspozycji uczniów są sale wykładowe, laboratorium oraz zaplecze rekreacyjnosportowe. W ostatnich latach można jednak zaobserwować spadek zainteresowania ofertą Ośrodka. W roku 2011 elbląscy uczniowie skorzystali z mniej niż połowy zaplanowanych zajęć edukacyjnych w Ośrodku. W ciągu 189 dni pracy Ośrodka elbląskie dzieci przebywały tam 78 dni, co stanowi zaledwie 41% wykorzystania oferty edukacyjnej. Jeszcze gorzej wyglądają statystyki wykorzystania obiektu pod względem liczby miejsc uczniowie z Elbląga w ciągu roku skorzystali jedynie z 31,5% miejsc dla nich przeznaczonych. Obiekt nie jest w pełni wykorzystywany nawet pomimo dodatkowej oferty kierowanej do grup spoza elbląskich szkół. Łącznie z grupami spoza Elbląga wykorzystanie miejsc w Ośrodku w 2011 r. kształtowało się na poziomie 50%. Na zmniejszające się zainteresowanie usługami świadczonymi przez placówkę ma także wpływ niezbyt wysoki standard techniczny obiektu i jego wyposażenia. Mierzeja Wiślana to miejsce wielu pensjonatów, apartamentów, domków i kwater agroturystycznych o znacznie wyższym standardzie niż placówka, dlatego też rodzice chętniej podejmują decyzję o sfinansowaniu wyjazdu swoich dzieci w inne miejsca niż Ośrodek. Koszt organizacji dwutygodniowego pobytu w Ośrodku podczas ubiegłorocznych wakacji wyniósł zł na jedno dziecko. Kwota ta nie jest konkurencyjna w stosunku do innych ofert wypoczynku w różnych częściach Polski czy nawet Europy. W związku z powyższymi zjawiskami Rada Miejska w Elblągu przyjęła 14 lutego 2012 uchwałę wyrażającą zamiar likwidacji Ośrodka Edukacji Ekologicznej w Krynicy Morskiej z dniem 31 sierpnia 2012 roku. Elbląg był niejednokrotnie odznaczany za osiągnięcia w dziedzinie ekologii. Ostatnie osiągnięcia to udzielenie Gminie Miasto Elbląg przez Fundację Zielone Płuca Polski z siedzibą w Białymstoku w grudniu 2009 r. licencji na używanie znaku Promocyjnego Zielone Płuca Polski w uznaniu za działalność miasta w zakresie ekologii zgodnej z zasadami zrównoważonego rozwoju oraz odebranie w 2011 r. przez EPWiK Sp. z o.o. Zielonego Lauru za realizację projektu Zaopatrzenie w wodę pitną w Elblągu. Szkolnictwo wyższe W Elblągu funkcjonują następujące wyższe uczelnie: 1. Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Elblągu studentów wg stanu na 31 grudnia 2010 roku Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 139

142 2. Elbląska Uczelnia HumanistycznoEkonomiczna studentów 3. Szkoła Wyższa im. Bogdana Jańskiego w Warszawie, Wydział Zamiejscowy w Elblągu 400 studentów 4. Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych 201 studentów 5. Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Elbląskiej 47 alumnów Z powyższych szkół, tylko EUHE oraz Seminarium Duchowne oferują studia wyższe II stopnia. EUHE, PWSZ oraz Szkoła Wyższa im. Bogdana Jańskiego posiadają w swojej ofercie także studia podyplomowe. Łącznie, na wszystkich elbląskich uczelniach, według stanu na , studiowały osoby. Ci studenci studiowali na 17 kierunkach oferowanych przez uczelnie. Tabela 47. Studiujący w Elblągu w podziale na kierunki i uczelnie według stanu na Uczelnia Uczelnie Kierunek i specjalizacja Administracja samorządowa i finanse publiczne Administracja bezpieczeństwa publicznego 169 Ekonomika menedżerska Przedsiębiorczość gospodarcza Ekonomika turystyki Informatyka* Elektrotechnika PWSZ Elektroenergetyka z informatyką techniczną Mechanika i budowa maszyn Inżynieria mechaniczna Ochrona środowiska Inżynieria ekologiczna Budownictwo Pedagogika edukacja wczesnoszkolna Filologia polska Filologia angielska Filologia germańska Administracja b.d. Pedagogika Zarządzanie EUHE Pielęgniarstwo Fizjoterapia Ratownictwo medyczne Zdrowie publiczne Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

143 SW im. Jańskiego Seminarium Zarządzanie Gospodarka przestrzenna Teologia formacja kapłańska NKJO Bez określonego kierunku b.d. b.d. b.d. 201 b.d. Opracowanie własne na podstawie danych z uczelni Jak wynika z powyższej tabeli, w Elblągu prawie połowę (49%) z ogólnej sumy studentów stanowią studenci trzech kierunków: administracji, pedagogiki i ekonomii. Warto jednak odnotować spadek liczby studentów tych kierunków na przestrzeni 5 lat, ten trend jest zdecydowanie silny zwłaszcza wśród studiujących pedagogikę. W przytaczanych wcześniej Badaniach potencjału społeczno gospodarczego Elbląga i Suwałk przedsiębiorcy elbląscy wskazywali na te kierunki, jako na najmniej perspektywiczne i najbardziej nieodpowiadające potrzebom rynku pracy. Uczelnie wskazują jednak na specjalizacje w ramach poszczególnych kierunków i zaznaczają, że ich absolwenci potrafią odnaleźć się na rynku pracy. Brak jest danych na temat regionów pochodzenia studentów elbląskich uczelni, co uniemożliwia ocenę skali wpływu Elbląga jako ośrodka akademickiego na otoczenie. Położenie geograficzne miasta implikuje, że zasięg ten jest ograniczony przez oddziaływanie silniejszych ośrodków akademickich znajdujących się w Gdańsku (Trójmieście), Olsztynie, Toruniu i Warszawie. Z roku na rok spada ogólna liczba absolwentów opuszczających elbląskie szkoły wyższe. W 2010 roku wyniosła ona osoby. Wyjątkiem w ogólnej tendencji jest EUHE, gdzie liczba absolwentów w ostatnich latach wzrastała. Tabela 48. Liczba absolwentów w latach PWSZ EUHE Szkoła Wyższa im. B.Jańskiego NKJO Seminarium Razem Opracowanie własne na podstawie danych uczelni Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa oraz Elbląska Uczelnia HumanistycznoEkonomiczna prowadzą intensywną współpracę międzynarodową. PWSZ ma 24 stałych partnerów z zagranicy, EUHE 17. Obie uczelnie posiadają Kartę Erasmusa umożliwiającą udział w programie Socrates Erasmus, dającym studentom możliwość studiowania i praktyk za granicą, zaś pracownikom uczelni udział w szkoleniach. Prócz wspomnianych szkoleń międzynarodowych, pracownicy akademiccy PWSZ i EUHE biorą udział w międzynarodowych konferencjach i seminariach. Współpraca międzynarodowa obejmuje także wsparcie dydaktyczne. W 2010 roku elbląskie szkoły wyższe realizowały następujące projekty: a) Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa Nazwa progra mu Nazwa projektu Cel projektu Działania podjęte w ramach realizacji projektu Źródła finansowania Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 141

144 Erasmus Uczenie się przez całe życie podnoszenie jakości kształcenia w krajach uczestniczących w programie poprzez rozwijanie międzynarodowej współpracy między uczelniami oraz wspieranie mobilności studentów i pracowników szkół wyższych. Polsko Norweski Fundusz Badań System informacji środowiskowoprzestrzennej zwiększenie jakości kontroli, diagnostyki i prognoz, dotyczących stanu środowiska i jego Naukowych jako podstawa do zmian w płytkich wodach zrównoważonego gospodarowania przymorskich, tzn. w Zalewie Wiślanym. ekosystemem Zalewu Wiślanego (VISLA) Kapitał Ludzki Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej Inżynier dla zwiększenie liczby regionuprogram absolwentów zwiększenia strategicznych dla liczby gospodarki kierunków absolwentów technicznych, kierunków: stworzenie równych mechanika i szans w dostępie do budowa maszyn, edukacji oraz rynku pracy ochrona środowiska, budownictwo Rynek pracy należy do ITprogram zwiększenia liczby absolwentów na kierunku informatyka Podniesienie atrakcyjności kształcenia zawodowego w pionie szkół technicznych w Elblągu na kierunku informatyka Rozbudowa i modernizacja infrastruktury dydaktycznej Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Elblągu służącej do kształcenia kadr nowoczesnej gospodarki ze szczególnym nastawieniem na nowoczesne technologie informatyczne zwiększenie liczby absolwentów kierunków informatycznych zarówno na rynku lokalnym i europejskim rozwiązanie problemów Gminy m. Elbląg w zakresie zwiększenia liczby absolwentów szkół zawodowych o wysokich kompetencjach na kluczowych kierunkach ze szczególnym uwzględnieniem ICT (Information and Communications technology) wzmocnienie PWSZ w Elblągu w celu odegrania kluczowej roli w procesie tworzenia konkurencyjnej gospodarki regionalnej. powstrzymanie odpływu absolwentów szkół średnich poza województwo warmińsko mazurskie. prowadzenie wymiany studentów prowadzenie wymiany pracowników uczelni organizowanie kursów cyklu zajęć dydaktycznych opracowanych i prowadzonych przez wykładowców z różnych krajów dla międzynarodowej grupy studentów udziału w projektach wielostronnych wraz z grupą uczelni z innych krajów uczestniczących wdrożenie serwisu Internetowego do diagnostyki i przewidywania zmian środowiskowych na Zalewie Wiślanym jako użytecznego narzędzia zarządzania. rozwój badań ekologicznych i dokumentowania ich w formie GIS {Geographic Information System) wprowadzenie systemu stypendialnego, polegającego na wsparciu finansowym studentów kierunków zamawianych stworzenie możliwości odbycia 3 miesięcznych stażów zawodowych i zajęć praktycznych w prestiżowych firmach branżowych regionu wprowadzenie systemu stypendialnego, wyrównawczego oraz nowego programu nauczania dla specjalizacji grafika i multimedia przeprowadzeniu pakietu szkoleń w ramach Akademii Informatycznych PWSZ w Elblągu, przeprowadzenie warsztatów z udziałem firm informatycznych organizacja wykładów otwartych modernizacja pomieszczeń budynku dydaktycznego przy ulicy Grunwaldzkiej 137 budowa i wyposażenie laboratoriów dydaktycznych adaptacja pomieszczeń na potrzeby zespołu laboratoriów eksploatacji i zarządzania sieciami komputerowymi budowa i wdrożenie systemu zdalnego nauczania środki z UE środki z Norweskiego Mechanizmu Finansowego środki własne środki z UE środki z budżetu państwa środki z UE środki z budżetu państwa środki z UE środki z budżetu państwa środki własne środki z UE 142 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

145 (projekt rozpoczęty w 2010 roku) b) Elbląska Uczelnia HumanistycznoEkonomiczna 1. Projekt Modernizacja i przebudowa pomieszczeń dawnej hali produkcyjnej wraz z wyposażeniem na cele edukacyjne Wydziału Nauk o Zdrowiu EUHE w ramach RPO Warmia i Mazury Projekt pn. Kształcenie zawodowe pielęgniarek i położnych w ramach studiów pomostowych współfinansowanego z EFS w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. 3. Projekt euczelnia w Elbląskiej Uczelni HumanistycznoEkonomicznej w Elblągu" w ramach w ramach RPO Warmia i Mazury Udział w projekcie Wzrost innowacyjności i konkurencyjności elbląskich MŚP poprzez tymczasowe zatrudnienie wysokowykwalifikowanej kadry realizowanym przez Urząd Miejski w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki c) Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych w Elblągu 1. Kursy doskonalące dla nauczycieli w zakresie języków obcych, finansowane przez budżet państwa oraz Europejski Fundusz Społeczny. 2. Kurs kwalifikacyjny z zakresu metodyki nauczania języka angielskiego w okresie wczesnoszkolnym dla nauczycieli nauczania początkowego, z dodatkową liczbą godzin praktycznej nauki języka, współfinansowany z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. 3. Kurs kwalifikacyjny z zakresu metodyki nauczania języka angielskiego w okresie wczesnoszkolnym dla nauczycieli nauczania początkowego, współfinansowany z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 4. Droga do nauczania drugiego przedmiotu. Kursy doskonalące dla nauczycieli przygotowujące do podjęcia studiów w zakresie nauczania języka angielskiego, współfinansowany z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. 5. Droga do nauczania drugiego przedmiotu. Kursy doskonalące dla nauczycieli przygotowujące do podjęcia studiów w zakresie nauczania języka angielskiego. Edycja II, Projekt jest współfinansowany z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. 6. Regent College for Teachers. Wykwalifikowany nauczyciel języka angielskiego w nauczaniu zintegrowanym, współfinansowany z Europejskiego Funduszu Społecznego. d) Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Elbląskiej 1. Rozbudowa infrastruktury dydaktycznej Wyższego Seminarium Duchownego Diecezji Elbląskiej" w ramach RPO Warmia i Mazury Do Ogólnopolskiego Rankingu Szkół Wyższych 2011 przeprowadzonego przez czasopismo Perspektywy i gazetę Rzeczpospolitą zostały zakwalifikowane trzy elbląskie uczelnie. W Rankingu Niepublicznych Uczelni Magisterskich 2011: Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 143

146 * miejsce 64 (na 101) zajęła Szkoła Wyższa im. Bogdana Jańskiego w Warszawie (w Elblągu uczelnia prowadzi studia I stopnia) (w 2010 roku 58 miejsce na 96 miejsc), * miejsce 69 (na 101) zajęła Elbląska Uczelnia HumanistycznoEkonomiczna w Elblągu (w 2010 roku 77 miejsce na 96 miejsc). Natomiast w rankingu Państwowych Wyższych Szkół Zawodowych PWSZ w Elblągu zajęła 8 miejsce (na 25). W 2010 roku było to 7 miejsce (również na 25 miejsc). 144 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

147 VIII. Ochrona zdrowia Służba zdrowia w Elblągu Na terenie Miasta Elbląg funkcjonują cztery szpitale, które w 2011 roku dysponowały łóżkami. W związku ze zmianami strukturalnymi między elbląskimi szpitalami i wewnątrz nich ogólna liczba miejsc spadła o 81. Ze świadczeń medycznych elbląskich szpitali korzystają nie tylko mieszkańcy województwa warmińskomazurskiego, ale również województw ościennych. Placówki posiadają dobrze wyszkolony i kompetentny personel. Tabela 49. Wykaz szpitali w Elblągu wg stanu na roku Lp. Nazwa szpitala Ilość Liczba łóżek Oddziałów Forma Organ założycielski 1. Wojewódzki Szpital Zespolony SPZOZ Sejmik Wojewódzki 2. Szpital Miejski im. Jana Pawła II SPZOZ Miasto Elbląg 3. Elbląski Szpital Specjalistyczny z Przychodnią SPZOZ Miasto Elbląg (od września 2011) 4. Szpital ElVita 2 68 NZOZ Podmiot prywatny Źródło: Dane zebrane od szpitali Łącznie Tabela 50. Struktura świadczonych usług, ilości łóżek oraz liczby hospitalizacji w placówkach szpitalnych na koniec Lp. Oddziały Liczba łóżek/liczba hospitalizacji Wojewódzki Szpital Zespolony Elbląski Szpital Specjalistyczny z Przychodnią Szpital Miejski im. Jana Pawła II I Oddział Chorób Wewnętrznych z 31/ Pododdziałem Gastroenterologicznym II Oddział Chorób Wewnętrznych z 37/ Pododdziałem Endokrynologicznym Odział Chorób Wewnętrznych 40/1560 Oddział Kardiologiczny z Intensywnym 65/ Nadzorem Kardiologicznym oraz Pododdział Kardiologii Inwazyjnej Oddział Chirurgii Ogólnej i Naczyniowej 38/ Szpital ElVita Oddział Chirurgii Ogólnej z Pododziałem Chirurgii Ręki Oddział Chirurgii Onkologicznej 22/ 30/991 Oddział Chirurgii UrazowoOrtopedycznej 40/ Oddział Neurologiczny z Pododdziałem Udarowym 37/ Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 145

148 Oddział Neurologii 20*/479 Oddział Neurochirurgii, Traumatologii z 35/ Pododdziałem Neurospondyliatrii Oddział Okulistyczny 17/ 10/359 Oddział Otolaryngoliczny 15/955 Oddział Otolaryngologiczny z Pododziałem 26/ Chirurgii Szczękowo Twarzowej Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii 8/ 5/164 4/37 Oddział Niemowlęcy 16/ Oddział Pediatryczny z Pododdziałem 30/ NeurologicznoRehabilitacyjnym Oddział Patologii Ciąży 15/ Oddział Położniczy 15/ Oddział Ginekologiczny 17/ 16/787 Oddział GinekologicznoPołożniczy z Pododziałem Noworodków Oddział Dermatologiczny 25/ 30*/1031 Oddział Reumatologiczny 35/ Oddział Onkologiczny 40/ Oddział Noworodka, Patologii i Intensywnej 35/ Terapii Noworodka Oddział Urologiczny 25/ Oddział Dzienny Chemioterapii 5/ Szpitalny Oddział Ratunkowy Odcinek WIT, 12/ Obserwacyjny, Ostry Oddział Chirurgii Dziecięcej z Pododdziałami 40/3142 Urologii i Traumatologii Dziecięcej i Pododdziałem Chirurgii Jednego Dnia Oddział Położniczy z Pododdziałem 19/917 Noworodkowym Roomingin, Pododdziałem Patologii Ciąży Oddział Pediatryczny z Pododdziałami 23/743 Endokrynologicznym i Gastroenterologicznym Oddział Chorób Zakaźnych z Pododdziałem 25/1113 Hepatologicznym Oddział Rehabilitacyjny z Pododdziałem 40/82 40**/391 Rehabilitacji Neurologicznej Oddział Chirurgii Urazowo Ortopedycznej z 50/1507 Pododdziałami Chirurgii Ręki, Traumatologii i Ortopedii Dziecięcej, Rehabilitacji Narządu Ruchu i Pododdziałem Chirurgii Jednego Dnia Oddział Chorób Wewnętrznych z Pododdziałem 33**/717 Pulmonologicznym i Intensywnym Nadzorem Kardiologicznym Zakład OpiekuńczoLeczniczy 34/106 Oddział Rehabilitacji Kardiologicznej 25/365 Oddział Psychiatrii z Pododziałem Detoksykacji 110/ Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

149 Oddział Wewnętrzny z Intensywnym Nadzorem 41/1795 Kardiologicznym Stacja Dializ 27/136 *** Razem 626/ / / /1931 *) oddziały włączone w strukturę Szpitala Miejskiego im. Jana Pawła II od sierpnia **) oddziały włączone w strukturę Elbląskiego Szpitala Specjalistycznego z Przychodnią ***) Liczba dializ Źródło: Dane ze szpitali elbląskich Elbląski Szpital Specjalistyczny z Przychodnią posiada w swoich strukturach także Ośrodek Rehabilitacji Dziennej, w którym znajduje się 25 miejsc pobytu dziennego. W ciągu roku 2011 przyjęto w nim 723 pacjentów. Według danych NFZ liczba podmiotów działających w elbląskiej ochronie zdrowia w 2011 r. poza szpitalami wynosiła 104 podmioty (spadek o 2 w porównaniu z rokiem 2010), z czego 4 to poradnie przyszpitalne. Tabela 51. Liczba lekarzy i pielęgniarek zatrudnionych w elbląskich placówkach zdrowia w 2011roku * Szpitale Poradnie Podmioty Razem w mieście przyszpitalne niebędące szpitalami Lekarze Pielęgniarki *dane nie biorą pod uwagę różnorodności form zatrudnienia, jak również możliwości zatrudnienia w wielu miejscach Opracowanie własne na podstawie danych WarmińskoMazurskiego Oddziału NFZ w Olsztynie oraz danych elbląskich szpitali. Tabela 52. Liczba lekarzy specjalistów w podziale na zgrupowane specjalizacje Specjalizacja Szpitale Poradnie przyszpitalne Podmioty niebędące szpitalami Chirurgia Choroby wewnętrzne Anestezjologia i intensywna terapia Psychiatria Pediatria Okulistyka Ortodoncja Medycyna rodzinna Położnictwo i ginekologia Neurologia Stomatologia Otolaryngologia Pozostałe Opracowanie własne na podstawie danych WarmińskoMazurskiego Oddziału NFZ w Olsztynie oraz danych elbląskich szpitali. Liczba pacjentów przyjętych korzystających z usług służby zdrowia poza szpitalami wyniosła dla podmiotów niebędących szpitalami oraz osoby dla poradni przyszpitalnych. Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 147

150 Łącznie dla całego miasta na koniec 2011 roku przypadało 54 lekarzy na 10 tys. mieszkańców. W stolicy województwa wartość ta wynosiła 74, zaś w Gdańsku 94. W grupie miast o zbliżonej liczbie ludności Elbląg osiągnął taki sam wynik jak Koszalin. a gorszy niż Płock (64), Zielona Góra (69), Opole (81), Tarnów (98). W 2010 roku z WarmińskoMazurskim Oddziałem Wojewódzkim Narodowego Funduszu Zdrowia 106 świadczeniodawców z terenu miasta Elbląg podpisało 175 umów. Umowy zawarto na 346 świadczeń: ambulatoryjna opieka specjalistyczna 117 świadczeń leczenie stomatologiczne 32 świadczenia leczenie szpitalne 61 świadczeń opieka paliatywna i hospicyjna 4 świadczenia opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień 13 świadczeń podstawowa opieka zdrowotna 90 świadczeń profilaktyczne programy zdrowotne 4 świadczenia rehabilitacja lecznicza 15 świadczeń świadczenia pielęgnacyjne i opiekuńcze 7 świadczeń świadczenia zdrowotne kontraktowane odrębnie 3 świadczenia Zmiany w elbląskiej służbie zdrowia w 2011 roku Od 13 kwietnia 2011 roku organem założycielskim Szpitala Wojskowego z Przychodnią stało się Miasto Elbląg, a szpital przyjął nazwę Elbląski Szpital Specjalistyczny z Przychodnią. Ze szpitalem została połączona Miejska Poradnia Medycyny Pracy. Zgodnie z porozumieniem zawartym między elbląskimi szpitalami od października 2011 roku nastąpiła wymiana oddziałów, w związku z czym uległa zmianie struktura świadczonych usług, ilości łóżek w placówkach szpitalnych. Miejskie jednostki służby zdrowia na koniec 2010 roku W Elblągu funkcjonują 3 jednostki służby zdrowia, dla których Miasto jest organem założycielskim, co zostało przedstawione w poniższej tabeli: Tabela 53. Wykaz miejskich jednostek służby zdrowia Lp. Nazwa jednostki Adres 1. Samodzielny Publiczny Specjalistyczny Zakład Opieki Zdrowotnej Szpital ul. Stefana Żeromskiego 2 Miejski im. Jana Pawła II 2. Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Centrum Rehabilitacji ul. Królewiecka Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Miejska Poradnia Medycyny Pracy Źródło: Raport o stanie miasta Elbląga 2011 ul. Stoczniowa 2 1) Samodzielny Publiczny Specjalistyczny Zakład Opieki Zdrowotnej Szpital Miejski im. Jana Pawła II jest jednostką miejską utworzoną w celu udzielania świadczeń zdrowotnych i promocji zdrowia, zapobiegania powstawania chorób i urazów, szerzenia oświaty zdrowotnej jak i kształcenia osób wykonujących zawód medyczny. Jednostka wdrożyła procedury związane z dostosowaniem obiektów/pomieszczeń do 148 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

151 obowiązujących przepisów. Obecnie istnieje propozycja utworzenia w Szpitalu specjalistycznej placówki opieki nad matką i dzieckiem, realizując program finansowany między innymi ze Środków Norweskich. 2) Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Centrum Rehabilitacji jest jednostką miejską utworzoną w celu udzielania świadczeń z zakresu prowadzenia kompleksowej rehabilitacji leczniczej oraz świadczeń zdrowotnych z zakresu medycyny sportowej i wad postawy. Jednostka planuje rozbudowę zaplecza rehabilitacyjnego oraz poprawę komunikacji wewnętrznej dla osób na wózkach inwalidzkich. 3) Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Miejska Poradnia Medycyny Pracy jest jednostką, której celem jest świadczenie usług zdrowotnych z zakresu medycyny pracy, ograniczenia szkodliwego wpływu pracy na zdrowie, rozpoznawania i oceny ryzyka zawodowego, udzielania porad w zakresie organizacji pracy, prowadzenia ambulatoryjnej rehabilitacji leczniczej, realizacji promocji zdrowia. Wyniki ekonomiczne jednostek służby zdrowia: Tabela 54. Wyniki finansowe SP SZOZ im. Jana Pawła II Treść Wykonanie Przychody ogółem Koszty ogółem Zysk/strata Źródło: Raport o stanie miasta Elbląga 2011 W okresie od 2007 r. do 2010 r. w Szpitalu Miejskim rokrocznie pogorszeniu ulega wynik finansowy zakładu. W 2007 r. szpital wygenerował zysk, a od 2008r. wzrasta strata zakładu z zł w 2008 r. do zł w 2010 r. Szpital Miejski w 2010 roku wg umów zawartych z NFZ na zabezpieczenie usług medycznych otrzymał kwotę zł. Kontrakt był niższy o kwotę zł niż wykonany w roku W sierpniu 2010 r. NFZ zwiększył poziom finansowania szpitala o kwotę zł w związku ze złożonym wnioskiem o zwiększenie kontraktów o zł. Tabela 55. Wyniki finansowe Centrum Rehabilitacji Lp. Treść Wykonanie w zł Przychody ogółem Koszty ogółem Zysk/strata Źródło: Raport o stanie miasta Elbląga 2011 Na ujemny wynik finansowy 2009 roku miał wpływ zmniejszony kontrakt o kwotę zł oraz w 2010 r. o kolejne zł w porównaniu do roku 2009 w związku z podziałem środków dla oddziału rehabilitacyjnego pacjentów ambulatoryjnych Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 149

152 w Elblągu. Jednostka nie posiada zaległości finansowych, na bieżąco reguluje opłaty, na koncie zapasowym posiada środki w kwocie zł. Na dzień r. jednostka nie wykonała usług w zakresie lekarskiej ambulatoryjnej opieki rehabilitacyjnej REH w wysokości zł. Tabela 56. Wyniki finansowe Miejskiej Poradni Medycyny Pracy w 2010 roku Lp. Treść Wykonanie w zł Straty jednostkach 1 Przychody ogółem 2 Koszty ogółem Rok w 3 Zysk/strata 121 Źródło: Raport o stanie miasta Elbląga 2011 spowodowane są wzrostem cen dóbr i usług, niezbędnych w cyklu świadczenia usług medycznych oraz funkcjonowania bieżącego placówek. Należy nadmienić, iż z uwagi na wartość kosztów stałych oraz specyfikę działalności, jedyną przesłanką mogącą pozwolić na uzyskanie lepszego wyniku finansowego jest zwiększenie kontraktu z NFZ, względnie wprowadzenie zmian systemowych w elbląskich usługach medycznych. Obecna polityka kontraktowania świadczeń medycznych przez NFZ pozwala jednostkom wykorzystać swój potencjał na poziomie około 50% a w niektórych przypadkach wynosi on 30%. Wpływ na sytuację finansową mają również wysokie koszty osobowe ponoszone za świadczenie pracy. Stan zatrudnienia w Samodzielnym Publicznym Specjalistycznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej Szpitalu Miejskim im. Jana Pawła II wynosi ogółem zatrudnionych 451 osób, w tym: 79 lekarzy, 190 pielęgniarek i położnych, 23 osoby personelu innego oraz 36 pracowników administracji i 123 innych pracowników. Stan zatrudnienia Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej Centrum Rehabilitacji" wynosi ogółem 32 osoby, w tym: 2 lekarzy; 8 osób personelu medycznego; 1 pielęgniarka; 14 techników medycznych; 6 osób administracji oraz 1 kierowca. Stan zatrudnienia Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej Medycyny Pracy to Dyrektor placówki oraz Główny Księgowy zatrudnieni w niepełnym wymiarze czasu pracy. Pogotowie Socjalne Pogotowie Socjalne jako samodzielna jednostka budżetowa powstała 1 stycznia 2004 r. z przekształcenia Izby Wytrzeźwień. Placówka funkcjonuje całodobowo. Jednostka dysponuje 44 łóżkami, w tym: dla osób nietrzeźwych dowiezionych przez Policję lub Straż Miejską 14 łóżkami. Średnioroczny wskaźnik wykorzystania łóżek wynosi ponad 95%. dla osób bezdomnych (nietrzeźwych i trzeźwych) 30 łóżkami. Wskaźnik wykorzystania łóżek wynosi ponad 60%. Miejsca dla osób bezdomnych wykorzystywane są w okresach zimowych. W 2010 roku w placówce przebywało ogółem 8140 osób nietrzeźwych i bezdomnych. Natomiast w roku 2011 liczba ta wynosiła ogółem 7909 osób. 150 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

153 Stan zatrudnienia Pogotowia Socjalnego wynosi 17 etatów (lekarze, opiekunowie zmiany, depozytariusze, porządkowi, pracownicy administracyjni), ogółem 19 osób. Odpłatność za pobyt osoby nietrzeźwej w Pogotowiu Socjalnym wynosi 208 zł. Ogromnym problemem jest ściągalność należności za pobyt ze względu na rodzaj osób korzystających z usług placówki. Apteki W 2010 roku w Elblągu znajdowały się 33 apteki ogólnodostępne, co stanowiło liczbę mieszkańców przypadających na 1 aptekę. Jest to wynik wyższy niż dla całej Polski (3 381 osób) lub Olsztyna (2 674 osoby) i niewiele tylko niższy od tego współczynnika dla całego województwa warmińskomazurskiego (3 900). W latach można zaobserwować trend malejący, jeżeli chodzi o liczbę aptek w Elblągu. W mieście funkcjonują dwie apteki czynne całodobowo przez cały tydzień. Żłobki W Elblągu funkcjonują 3 żłobki. Na koniec 2011 roku zabezpieczały one 260 miejsc dla dzieci w wieku do lat 3. Dzięki udziałowi Elbląga w roku 2011 w rządowym programie Maluch miasto pozyskało prawie 300 tys. zł na remont i wyposażenie, co pozwoliło na: uruchomienie przy ul. Fryderyka Chopina 10 Filii Żłobka Miejskiego nr 4 z 50 miejscami dla dzieci. utworzenie dodatkowych 15 miejsc dla dzieci w żłobkach już istniejących: żłobek nr 4 miejsca dodatkowe 5; żłobek nr 5 miejsca dodatkowe 10. W wyniku programu od 1 lutego 2012 roku żłobki w Elblągu zabezpieczają ogółem 325 miejsc. Otwarcie Filii Żłobka oraz utworzenie dodatkowych miejsc w placówkach wiązało się ze zwiększeniem zatrudnienia w placówkach o 18,95 et. dając dodatkowo zatrudnienie 19 osobom. Tabela 57. Liczba miejsc i zatrudnienie w żłobkach Lp. Nazwa jednostki Liczba miejsc Zatrudnienie Etaty 1 Żłobek Miejski nr 2 ul. Adama Asnyka 4 2 Żłobek Miejski nr 4 ul. Wojciecha ,2 90 Zajchowskiego ,2 Filia Żłobka ul. Fryderyka Chopina Żłobek Miejski nr 5 ul. Macieja ,3 Kalenkiewicza 25 Źródło: Departament Społeczny Jeden ze żłobków Żłobek Nr 4 jako jedyny w mieście, spełniając oczekiwania rodziców dzieci specjalnej troski, przyjmuje dzieci z zespołem złego wchłaniania oraz dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym i schorzeniami powodującymi uszkodzenie narządów ruchu. Przez większość roku obłożenie w żłobkach jest stuprocentowe. Występuje zapotrzebowanie na tworzenie nowych miejsc. Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 151

154 Opłata za pobyt dziecka w żłobku wynosi 10% minimalnego wynagrodzenia miesięcznego za pracę obowiązującego w danym roku kalendarzowym (Uchwała Nr VI/120/2011 Rady Miejskiej w Elblągu z dnia 26 maja 2011 r. w sprawie ustalenia wysokości opłat za pobyt dzieci w Żłobkach utworzonych przez Gminę Miasto Elbląg, maksymalnej wysokości opłaty za wyżywienie oraz warunków częściowego zwolnienia z ponoszenia opłat). Opłata za pobyt dziecka w żłobku w roku 2011 wynosiła 138,60 zł, natomiast w roku zł (bez wyżywienia) oraz 4 zł dzienna stawka żywieniowa. Średni koszt utrzymania jednego miejsca wynosi około zł. Potrzeby z zakresu ochrony zdrowia W Elblągu występują niedostatki w zakresie niektórych form ochrony zdrowia. Dotyczy to zwłaszcza dziedzin medycyny, które wiążą się z dużymi kosztami i małą rentownością. W placówkach ochrony zdrowia w mieście brak jest w mieście oddziałów geriatrycznych i dla przewlekle chorych. Przy obecnych trendach w demografii miasta utworzenie takich oddziałów wydaje się być konieczne, dla zapewnienia w przyszłości jakości świadczenia usług zdrowotnych. Brakuje też oddziału pulmonologicznego. W Elblągu istnieją potrzeba tworzenia poradni psychiatrycznych dla dzieci i młodzieży w tej kwestii w mieście brakuje specjalistycznej kadry. W mieście występuje też problem z dostępem do specjalistów z zakresu medycyny sportowej. 152 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

155 IX. Pomoc społeczna Zadania z zakresu pomocy społecznej w Elblągu realizują poniższe miejskie jednostki organizacyjne: 1. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej przy ul. Winnej 9, 2. Dom dla Bezdomnych im. Św. Brata Alberta przy ul. Nowodworskiej Dom Pomocy Społecznej Niezapominajka" przy ul. Toruńskiej, 4. Dom Pomocy Społecznej przy ul. Generała Kazimierza Pułaskiego 1c, 5. Socjalizacyjna Całodobowa Placówka OpiekuńczoWychowawcza przy ul. Bolesława Chrobrego, 6. Wielofunkcyjna Całodobowa Placówka OpiekuńczoWychowawcza przy ul. Mazurskiej. Ponadto, zadania te realizują także inne jednostki, niepodlegające Radzie Miejskiej w Elblągu: 1. Dom Pomocy Społecznej przy ul. Marcina Kasprzaka 10 prowadzony przez Zgromadzenie Sióstr Św. Jadwigi, 2. Dom Pomocy Społecznej przy ul. Gen. Józefa Bema 8 prowadzony przez Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi, 3. Ośrodek Wsparcia Dom dla Matek z Małoletnimi Dziećmi i Kobiet w Ciąży prowadzony przez Diecezję Elbląską, 4. Środowiskowy Dom Samopomocy przy ul. Saperów 14d prowadzony przez Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym, 5. Środowiskowy Dom Samopomocy przy ul. Skrzydlata 15a prowadzony przez Elbląskie Stowarzyszenie Pomocy Humanitarnej Lazarus", 6. Polski Czerwony Krzyż WarmińskoMazurski Zarząd Okręgowy w Olsztynie, 7. Elbląskie Stowarzyszenie Pomocy Humanitarnej Lazarus", 8. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Usług Pielęgniarskich w Elblągu, 9. Placówka OpiekuńczoWychowawcza Wsparcia Dziennego prowadzona przez Towarzystwo Przyjaciół Dzieci, 10. Ośrodek AdopcyjnoOpiekuńczy prowadzony przez Stowarzyszenie Urodzone Sercem", 11. Zakład Aktywności Zawodowej Elbląskiej Rady Konsultacyjnej Osób Niepełnosprawnych. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej jest jednostką organizacyjną podległą samorządowi miasta. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej mieści się przy ul. Winnej 9. W strukturze ośrodka funkcjonuje siedem Zespołów Pracy Socjalnej, zlokalizowanych w różnych częściach miasta: 1) Zespół Pracy Socjalnej Nr I przy ul. Jana Myliusa 20, 2) Zespół Pracy Socjalnej Nr II przy ul. Częstochowskiej 13, 3) Zespół Pracy Socjalnej Nr III przy ul. Winnej 9, 4) Zespół Pracy Socjalnej Nr V przy ul. Grunwaldzkiej 85, 5) Zespół Pracy Socjalnej Nr VI przy ul. Winnej 9, 6) Zespół Pracy Socjalnej Nr VII przy ul. Jaśminowej 11, 7) Zespół Pracy Socjalnej Nr VIII przy ul. Romualda Mielczarskiego 2224, Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 153

156 Granice obszarów działalności są elastyczne i dostosowywane do istniejących potrzeb w zakresie usług pomocy społecznej, tak, aby liczby osób korzystających z pomocy społecznej i liczby pracowników socjalnych w poszczególnych obszarach były do siebie zbliżone w celu zapewnienia równomiernej jakości usług. W strukturze ośrodka znajdują się również: Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności; Romska Świetlica Rodzinna mieszcząca się przy ul. Królewieckiej 135; Klub Osiedlowy dla dzieci i młodzieży szkolnej Zatorze" mieszczący się przy ul. Skrzydlatej 15. Budżet MOPS ogółem w latach przedstawiał się następująco: 2009 r zł (+ programy z udziałem środków unijnych zł); 2010 r zł (+ programy z udziałem środków unijnych zł); 2011 r zł (+ programy z udziałem środków unijnych zł) Według stanu na r. w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej zatrudnionych było 136 osób przy wykorzystaniu 129,875 etatów. W latach struktura świadczeń przyznawanych w ramach pomocy społecznej przedstawiała się następująco: Tabela 58. Korzystający z pomocy społecznej w latach Wyszczególnienie Rok Świadczenia przyznane w ramach zadao własnych i zleconych ogółem Liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenie Liczba świadczeo pieniężnych Liczba świadczeo niepieniężnych Liczba rodzin ogółem Liczba osób w rodzinach Świadczenia przyznane w ramach zadao własnych ogółem Liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenie Liczba rodzin ogółem Liczba osób w rodzinie Świadczenia przyznane w ramach zadao zleconych ogółem Liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenie Liczba rodzin ogółem Liczba osób w rodzinach Przyczyny świadczeo Ubóstwo Liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenie W tym: korzystanie długotrwałe Liczba świadczeo pieniężnych Liczba świadczeo niepieniężnych Liczba rodzin ogółem Liczba osób w rodzinach Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

157 Bezrobocie Liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenie W tym: korzystanie długotrwałe Liczba świadczeo pieniężnych Liczba świadczeo niepieniężnych Liczba rodzin ogółem Liczba osób w rodzinach Niepełnosprawnośd Liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenie Liczba świadczeo pieniężnych Liczba świadczeo niepieniężnych Liczba rodzin ogółem Liczba osób w rodzinach Długotrwała lub ciężka choroba Liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenie Liczba świadczeo pieniężnych Liczba świadczeo niepieniężnych Liczba rodzin ogółem Liczba osób w rodzinach Bezradnośd w sprawach opiekuoczowychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego Liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenie W tym: korzystanie długotrwałe Liczba świadczeo pieniężnych Liczba świadczeo niepieniężnych Liczba rodzin ogółem Liczba osób w rodzinach W tym Rodziny niepełne Liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenie W tym: korzystanie długotrwałe Liczba rodzin ogółem Liczba osób w rodzinach Rodziny wielodzietne Liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenie Liczba świadczeo pieniężnych Liczba świadczeo niepieniężnych Liczba rodzin ogółem Liczba osób w rodzinach Alkoholizm Liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenie W tym: korzystanie długotrwałe Liczba świadczeo pieniężnych Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 155

158 Liczba świadczeo niepieniężnych Liczba rodzin ogółem Liczba osób w rodzinach Narkomania Liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenie W tym: korzystanie długotrwałe Liczba świadczeo pieniężnych Liczba świadczeo niepieniężnych Liczba rodzin ogółem Liczba osób w rodzinach Potrzeba ochrony macierzyostwa Liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenie Liczba świadczeo pieniężnych Liczba świadczeo niepieniężnych Liczba rodzin ogółem W tym wielodzietnośd Liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenie W tym: korzystanie długotrwałe Liczba świadczeo pieniężnych Liczba świadczeo niepieniężnych Liczba rodzin ogółem Liczba osób w rodzinach Bezdomnośd Liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenie W tym: korzystanie długotrwałe Liczba świadczeo pieniężnych Liczba świadczeo niepieniężnych Opuszczenie zakładu karnego Liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenie Liczba świadczeo pieniężnych Liczba świadczeo niepieniężnych Przemoc w rodzinie Liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenie W tym: korzystanie długotrwałe Liczba świadczeo pieniężnych Liczba świadczeo niepieniężnych Liczba rodzin ogółem Liczba osób w rodzinach Zdarzenia losowe Liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenie Liczba świadczeo pieniężnych Liczba świadczeo niepieniężnych Liczba rodzin ogółem Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

159 Klęski żywiołowe i ekologiczne Liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenie Liczba świadczeo pieniężnych Liczba świadczeo niepieniężnych Liczba rodzin ogółem Liczba osób w rodzinach Wybrane kategorie osób Osoby do 18 roku życia Liczba osób ogółem, które uzyskały pomoc W tym: korzystanie długotrwałe Kobiety w wieku 60 i więcej lat Liczba osób ogółem, które uzyskały pomoc W tym: korzystanie długotrwałe Mężczyźni w wieku 65 i więcej lat Liczba osób ogółem, które uzyskały pomoc W tym: korzystanie długotrwałe Świadczenia pieniężne z pomocy społecznej (decyzje administracyjne) Zadania własne gminy Kwota świadczeo ogółem w tys. zł Zadania zlecone gminie Kwota świadczeo ogółem w tys. zł W tym: Zasiłek stały Liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenie Liczba świadczeo ogółem Kwota świadczeo ogółem w tys. zł Zasiłek okresowy Liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenie Liczba świadczeo ogółem Kwota świadczeo ogółem w tys. zł Zasiłek celowy ogółem Liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenie Liczba świadczeo ogółem Kwota świadczeo ogółem w tys. zł Posiłek Liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenie Kwota świadczeo ogółem w tys. zł W tym dla dzieci Liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenie Kwota świadczeo ogółem w tys. zł Schronienie Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 157

160 Liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenie Kwota świadczeo ogółem w tys. zł Ubranie Liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenie Kwota świadczeo ogółem w tys. zł Usługi opiekuocze ogółem Liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenie Kwota świadczeo ogółem w tys. zł W tym: specjalistyczne Liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenie Kwota świadczeo ogółem w tys. zł Sprawienie pogrzebu Liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenie Kwota świadczeo ogółem w tys. zł Odpłatnośd gminy za pobyt w domu pomocy społecznej Liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenie Kwota świadczeo ogółem w tys. zł INNE RODZAJE ŚWIADCZEO PIENIĘŻNYCH DLA OSÓB OBJĘTYCH POMOCĄ SPOŁECZNĄ Zasiłki rodzinne i dodatki do zasiłków rodzinnych Liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenie Kwota świadczeo ogółem w tys. zł Świadczenie pielęgnacyjne Liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenie Kwota świadczeo ogółem w tys. zł Jednorazowy dodatek z tytułu urodzenia dziecka Liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenie Kwota świadczeo ogółem w tys. zł Świadczenie alimentacyjne Liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenie Kwota świadczeo ogółem w tys. zł Dodatki mieszkaniowe Liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenie Kwota świadczeo ogółem w tys. zł Opłacenie składki ubezpieczenia zdrowotnego Liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenie Kwota świadczeo ogółem w tys. zł Świadczenie pieniężne z prac społecznie użytecznych Liczba osób, którym przyznano Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

161 decyzją świadczenie Kwota świadczeo ogółem w tys. zł Źródło: Ocena zasobów pomocy społecznej na rok 2011 dla Gminy Miasto Elbląg Tabela 59 Usługi pomocy społecznej w gminie Wyszczególnienie Rok Poradnictwo specjalistyczne Liczba rodzin W tym: porady prawne, porady rodzinne, porady psychologiczne, Liczba osób w rodzinach W tym: porady prawne, porady rodzinne, porady psychologiczne, Praca socjalna Liczba rodzin Liczba osób w rodzinach Interwencja kryzysowa Liczba rodzin Liczba osób w rodzinach Liczba osób z zawartym kontraktem Indywidualny program wychodzenia z bezdomności liczba osób z zawartym IPWB Kontrakt socjalny Indywidualne programy pomocy Specjalistyczne usługi dla osób z zaburzeniami psychicznymi Liczba osób, korzystających z usług Źródło: Ocena zasobów pomocy społecznej na rok 2011 dla Gminy Miasto Elbląg Na przestrzeni ostatnich trzech lat widać wzrost liczby rodzin objętych działaniami pomocy społecznej w Elblągu. Wzrost ten utrzymał się mimo spadku ogólnej liczby osób, którym przyznano świadczenia i liczby samych świadczeń w roku 2011, w porównaniu do roku Tendencja wzrostowa ilości rodzin korzystających z pomocy społecznej spowodowana jest wzrostem środowisk wymagających pomocy w formie zadań obligatoryjnych, tj. świadczeń dla wychowanków placówek opiekuńczowychowawczych, zasiłków okresowych oraz zasiłków stałych i środowisk, w których występuje bezrobocie. Analiza przyczyn korzystania z pomocy społecznej wykazała, iż w 2011 r., tak jak i w latach poprzednich, największą grupę odbiorców pomocy społecznej stanowiły rodziny, w których jednym z powodów trudnej sytuacji życiowej było ubóstwo. Liczne grupy stanowiły borykające się z problemami spowodowanymi bezrobociem, niepełnosprawnością, długotrwałą lub ciężką chorobą członka rodziny, Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 159

162 bezradnością w sprawach opiekuńczowychowawczych i prowadzeniem gospodarstwa domowego. Należy dodać, że ubóstwo nie występuje jako samodzielna przyczyna przyznania pomocy, a ponadto w wielu rodzinach korzystających ze świadczeń z pomocy społecznej występowały po dwie, trzy, a nawet cztery z wymienionych w tabeli dysfunkcji. Wzrasta wciąż liczba rodzin dotkniętych bezrobociem, które może być identyfikowane jako jedna z głównych przyczyn tendencji rosnącej wśród osób korzystających z pomocy ośrodka pomocy społecznej. Jednocześnie spada liczba elblążan, którym przysługuje prawo do zasiłku dla bezrobotnych. Warto też zauważyć, że starzenie się społeczeństwa Elbląga daje efekt w rosnącej z roku na rok liczbie osób starszych korzystających z usług opiekuńczych oraz umieszczanych w domach pomocy społecznej. Od kilkunastu lat obserwuje się znaczny wzrost osób z zaburzeniami psychicznymi, wymagającymi wsparcia w zakresie zapewnienia opieki i pielęgnacji oraz w zakresie prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwie. W celu zapewnienia opieki i pielęgnacji osobom chorym psychicznie, umieszcza się je w domach pomocy społecznej odpowiedniego typu. Na terenie Elbląga funkcjonuje jeden dom tego typu z ilością 20 miejsc (przy ul. Gen. Kazimierza Pułaskiego 1c), co zdecydowanie nie zaspokaja potrzeb jego mieszkańców, którzy kierowani są do domów pomocy społecznej na terenie innych powiatów. Decydującą rolę w zakresie prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwie odgrywają środowiskowe domy. Wartość świadczeń pomocy społecznej skierowanej do osób i rodzin za pośrednictwem Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej stanowi ok. 70% ogólnego budżetu ośrodka i wyniosła odpowiednio: w 2009 r zł; w 2010 r zł. Beneficjenci pomocy społecznej mogą otrzymywać świadczenia w formie pieniężnej lub niepieniężnej. Ogólnie występuje tendencja wzrostowa w przyznawaniu świadczeń przez MOPS, co spowodowane jest ubożeniem społeczeństwa, a przez to wzrostem liczby osób i rodzin wymagających wsparcia. Jak wynika z tabeli w analizowanym okresie największy wzrost wydatków w roku 2010 wystąpił w zakresie przyznawania dodatków mieszkaniowych. Jest to wynik spadku dochodów świadczeniobiorców, wzrostu opłat za energię, wodę oraz czynsz za lokale mieszkalne. Z kolei zwiększona ilość osób bezrobotnych prowadzących samodzielne gospodarstwa domowe spowodowała znaczy wzrost wydatków na świadczenia w formie zasiłków okresowych, które przyznawane są w szczególności ze względu na długotrwałą chorobę, bezrobocie i niepełnosprawność. Z każdym rokiem zwiększają się również wydatki związane z pomocą w formie dożywiania, zarówno dzieci jak i dorosłych. Na ten cel pieniądze pochodziły z budżetu miasta i państwa. Miasto otrzymuje bowiem dotację celową na realizację programu rządowego pn. Pomoc państwa w zakresie dożywiania. Wyżywienie dzieci pokrywa 100% zgłaszanego zapotrzebowania. Środki finansowe, jakimi dysponuje ośrodek przeznaczone są na fakultatywne świadczenia pieniężne i nie zabezpieczają w pełni potrzeb świadczeniobiorców. Zasiłki przyznawane są w minimalnych kwotach. Jednakże równolegle prowadzona jest szeroko rozumiana praca socjalna oraz inne rodzaje pomocy pośredniej takich jak np. poradnictwo specjalistyczne czy realizacja programów 160 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

163 edukacyjnych, kompensacyjnych osłonowych, profilaktycznych, która służy umożliwieniu osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, wychodząc naprzeciw pojawiającym się potrzebom, na bieżąco dostosowuje swoją ofertę pomocową pracując metodą projektów i programów społecznych. Realizowane programy kierowane są m.in. do osób bezrobotnych, zagrożonych wykluczeniem społecznym, usamodzielnianych wychowanków, rodzin zastępczych i placówek. Największym projektem realizowanym przez Ośrodek był w ostatnich latach systemowy Od wykluczenia do usamodzielnienia W jego ramach realizowany były programy: 1. Asystent Rodziny (rok 2009) Założenia: Pomoc w prawidłowym funkcjonowaniu rodziny, dostrzeżenie popełnianych błędów i chęć ich naprawienia to główne założenia projektu Asystent rodziny. Poprawa jakości życia rodzin zagrożonych marginalizacją poprzez treningi, interwencję, kompensację i poradnictwo. Rozwinięcie indywidualnych kompetencji społecznych rodziców w zakresie opieki i wychowywania dzieci. Nabywanie umiejętności prawidłowego gospodarowania budżetem domowym. Nabywanie umiejętności poprawnej komunikacji pomiędzy rodzicami a dziećmi. Nabywanie umiejętności godzenia życia rodzinnego z zawodowym. Nabywanie umiejętności prawidłowego określania i pełnienia swoich ról społecznych Program skierowany był do 100 osób, spośród 100 rodzin podopiecznych Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Elblągu. Wytypowane rodziny miały problemy w sprawach opiekuńczo wychowawczych, z prawidłowym pełnieniem ról społecznych, zaniżonym poczuciem własnej wartości i często długotrwałą przerwą w życiu zawodowym. Projekt realizowany był od maja do października 2009r. Działania skierowane były na rodzinę i miały charakter dwukierunkowy. Z jednej strony asystenci pracowali nad poprawą funkcjonowania rodziny, naprawą wzajemnych relacji między członkami rodziny, z drugiej strony działania skierowane były na poszczególnych członków rodziny, którzy uczestniczyli w treningu godzenia życia zawodowego i rodzinnego oraz wzięli udział w warsztatach socjoterapeutycznych Kim jestem, dokąd zmierzam, by w ten sposób przybliżyć ich do rynku pracy lub w przypadku osób już zatrudnionych, bardziej ich na nim umocnić. W ramach projektu zatrudnionych było, na umowę zlecenie, 25 asystentów. Były to osoby z wyższym wykształceniem pedagogicznym bądź psychologicznym charakteryzujące się sumiennością, odpowiedzialnością, otwartością na kontakty z ludźmi oraz umiejętnością dobrej organizacji swojego stanowiska pracy. Efekty: Rodziny uczestniczyły w treningu Godzenie życia zawodowego i rodzinnego oraz w warsztatach, Kim jestem, dokąd zmierzam Skorzystały z pomocy asystenta rodziny tzn. asystentowi udało się osiągnąć sukcesy w kontaktach z rodziną poprzez przełamywanie niechęci do współpracy z osobami z zewnątrz oraz zdobycie zaufania. Rodziny nabyły umiejętności radzenia sobie z problemami oraz nabyły wiedzę gdzie i od kogo mogą w razie potrzeby uzyskać Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 161

164 fachowej porady, dzieci uzyskały promocję do kolejnej klasy, poprawiło się funkcjonowanie rodziny relacje w rodzinie, niektórym rodzicom udało się podjąć pracę, kontynuować dalszą naukę. Rodzice nabyli umiejętności prawidłowego gospodarowania domowym budżetem. Nabyli umiejętności społeczne dotyczące sprawowania opieki i wychowywania dzieci. 2. Ku zmianie (2009 rok) Założenia: Głównym założeniem było przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób niepełnosprawnych poprzez przywrócenie do aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym. Nabycie wiedzy z zakresu przysługujących osobom niepełnosprawnym praw. Motywowanie do nawiązywania nowych kontaktów społecznych. Rozwinięcie umiejętności społecznych, w tym gotowości do zmian. Wydobycie i wzmocnienie potencjału uczestników, wiary we własne możliwości. Program skierowany był do 33 osób niepełnosprawnych (w stopniu lekkim i umiarkowanym), w wieku aktywności zawodowej. Wyżej wymienione osoby korzystały z pomocy tut. Ośrodka i były zagrożone wykluczeniem społecznym Program aktywności lokalnej Ku zmianie odpowiadał na potrzeby i oczekiwania osób niepełnosprawnych w stopniu lekkim i umiarkowanym. Wpływ na potencjał tkwiący w osobach, ich motywację do podejmowania działań i zmian, a jednocześnie udział w grupie samopomocowej, miał pomóc zdobyć wsparcie i zrozumienie u osób borykających się z podobnymi problemami. Program realizowany był we wrześniu. Zastosowano takie działania jak: utworzenie i spotkania w ramach grupy samopomocowej; trening Gotowość do zmian celem zajęć była zmiana nastawienia do nieuchronnych zmian, jako nowych możliwości i szans a nie zagrożeń oraz poznanie sposobów pomagających w radzeniu sobie ze zmianami oraz poradnictwo specjalistyczne (specjaliści z zakresu: rehabilitacji osób niepełnosprawnych, wizażystka, indywidualne porady prawne oraz wskazanie możliwości gdzie można uzyskać wsparcie dla osób niepełnosprawnych np. PEFRON informacje o uprawnieniach). Efekty: Uczestnicy bardzo chętnie brali czynny udział w treningu Gotowość do zmian, nabrali przekonania o własnej wartości, wiary we własne możliwości, zwiększyli gotowość do wprowadzenia pozytywnych zmian we własne życie. Podczas spotkań grupy samopomocowej uczestnicy nawiązali nowe znajomości, zawiązały się przyjaźnie, zajęcia grupowe pokazały im w jaki sposób można spędzać czas na świeżym powietrzu (zajęcia odbywały się na terenie ogródków działkowych). Spotkania ze specjalistami zwiększyły wiedzę z zakresu przysługujących osobom niepełnosprawnym praw. 162 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

165 3. Animacja społeczności lokalnej (2010 rok) Założenia: Pobudzenie aktywności społeczności lokalnej poprzez działania animacyjne młodzieży. Utworzenie i spotkania 7 grup animacyjnych dla dziewcząt i chłopców w wieku 1519 lat na terenie miasta prowadzonych przez animatorów(ki) lokalnych(e). Trening umiejętności i kompetencji społecznych celem zajęć będzie integracja grup oraz nabycie wiedzy jak radzić sobie z problemami, w jaki sposób można je rozwiązywać. Przeprowadzenie warsztatów dziennikarskich efektem uczestnictwa w warsztatach będzie nakręcenie przez uczestników(ki) spotu reklamowego dot. projektu. Zajęcia z doradcą zawodowym połączone z wyjazdem edukacyjno rozwojowo rekreacyjnym spotkania w grupach, mając na celu określenie ścieżki edukacyjnej zawodowej. Program skierowany był do 80 w wieku 1519 lat (35 dziewcząt i 45 chłopców), która zagrożona jest marginalizacją oraz wykluczeniem społecznym. Dziewczęta i chłopcy wytypowani do programu pochodzili z rodzin korzystających z pomocy tut. ośrodka: często rodziny te żyją na granicy bezpieczeństwa socjalnego, są to rodziny niepełne, niewydolne wychowawczo; część młodzieży weszła w konflikt z prawem nadzór kuratora, część sprawia kłopoty wychowawcze agresywne zachowania, nie realizuje obowiązku szkolnego absencja w szkole. Program realizowany był od lutego do listopada 2010r. (7 stref miasta spotkań i działań animatora(ki)). Animator(ka) mieli za zadanie poruszenie i ożywienie środowiska pobudzenia obywateli do działania na rzecz własnej społeczności, odnajdywania i uruchamiania sił tkwiących w środowisku. Animator(ka) jako katalizator zmian aktywizowali dziewczęta i chłopców młodzież 1519 lat, do czynnego i pożytecznego spędzania czasu, a także podejmowali próbę rozbudzenia ich możliwości potencjału, które będą mogły przyczynić się do pozytywnych zmian w najbliższym otoczeniu uczestników(ek) tj. wspomaganiu prawidłowego funkcjonowania rodziny, odizolowaniu od środowiska dysfunkcyjnego, wdrożeniu kompleksowego systemu działań profilaktyczno kompensacyjnych, inicjowanie działań. Rolą animatora(ki) w środowisku, było pobudzenie aktywności poprzez poznanie i określenie potrzeb danej społeczności oraz podjęcie działań, aby je zrealizować. Do rozpoznania środowiska przeprowadzano rozmowy z mieszkańcami społeczności lokalnych oraz przeprowadzono ankietę, organizowano imprezy integracyjne Działania na rzecz młodzieży: dziewczęta i chłopcy mieli spotkania grupowe z animatorem(ką) 2 godziny dziennie od poniedziałku do soboty, młodzież uczestniczyła w treningu umiejętności i kompetencji społecznych wyjazd trzydniowy poza Elbląg zorganizowany został na przełomie maja i czerwca młodzież uczestniczyła podczas wakacji w pięciodniowym wyjeździe edukacyjnorozwojoworekreacyjnym pod namiotami podczas, którego odbywały się zajęcia z doradcą zawodowym jako kontynuację tych zajęć zorganizowano dodatkowo wizytę studyjną dobre praktyki dotyczące przedsiębiorczości w Garncarskiej Wiosce Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 163

166 młodzież brała udział w wizycie studyjnej w MOPS Gdańsk wymiana doświadczeń z grupą działającą w projekcie systemowym realizowanym przez tamtejszy Ośrodek młodzież miała możliwość poznać arkana sztuki dziennikarskiej podczas warsztatów z dziennikarzem, w wyniku tych spotkań powstały dwa spoty reklamowe dotyczące udziału w projekcie Młodzież zdobywała też umiejętności udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej na kursie odbyły się liczne spotkania integracyjne, wyjścia do kina, basen, gokarty itp. w ramach spotkań dla każdej grupy zostały przeprowadzone zajęcia sobotnie tematyczne: Gra terenowa Team Building Żeglarska przygoda HOW Bryza Działania na rzecz społeczności lokalnej: animatorzy(rki) w środowisku ze społecznością lokalną we współpracy z pracownikami ZPS przeprowadzili ankiety w wybranych rejonach miasta, dokonali ilościowego zestawienia danych uzyskanych w ankietach, organizowali inicjatywy lokalne Efekty: Młodzież skorzystała ze spotkań z animatorem(ką) wzrosła jej aktywność życiowa ukierunkowana na społeczność lokalną. Młodzież wzięła udział z treningu umiejętności i kompetencji nabyła umiejętności w zakresie komunikacji społecznej. Dziewczęta i chłopcy wzięli udział w warsztatach dziennikarskich, spotkaniach z doradcą zawodowym, co przygotowało ich do podjęcia aktywności życiowej i ułatwiło dokonanie wyboru ścieżki zawodowej. 4. Klub Wolontariusza (2010 rok) Założenia: Zwiększenie społecznego zaangażowania dziewcząt i chłopców zamieszkałych w Elblągu w działania na rzecz środowiska poprzez utworzenie Klubu wolontariusza(ki). Propagowanie idei wolontariatu, upowszechnianie programów wolontarystycznych wśród młodzieży, działający w Ośrodku Pomocy Społecznej. Podnoszenie kwalifikacji wolontariuszy(ek). Umożliwianie dziewczętom i chłopcom podejmowania działań na rzecz potrzebujących pomocy. Rozwijanie pasji i zainteresowań wolontariuszy(ek). Program był skierowany do młodzieży w wieku 1519 lat, uczniów gimnazjów, elbląskich szkół średnich i innych, zagrożonych wykluczeniem społecznym (środowisko lokalne lub rodzinne). Odbiorcy pośredni 15 dzieci wychowujących się w rodzinach zagrożonych wykluczeniem i marginalizacją (choroba psychiczna, depresje, nerwice itp.). Program był realizowany od marca do listopada 2010rok z dwu miesięczną przerwą wakacyjną Wolontariat uzupełnił podejmowane i realizowane działania a także stał się zapleczem pomocowym dla pracowników socjalnych. Wykorzystaliśmy potencjał 20 młodych ludzi, aktywnej i chętnej młodzieży elbląskich szkół do pracy na rzecz osób zaburzonych psychicznie, poprzez 164 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

167 świadczenie im pomocy i wsparcia. Poprzez realizację programu młodzieżowego wolontariatu udało nam się wyrównać szanse życiowe i przeciwdziałać izolacji dzieci wychowywanych w tych rodzinach. Program był realizowany poprzez: organizację klubu i spotkania wolontariuszy(ek) oraz ich pracę na rzecz dzieci z wyżej wymienionych rodzin na zasadzie starszy brat, starsza siostra, trening umiejętności i kompetencji społecznych, spotkania z doradcą zawodowym, ABC przedsiębiorczości kurs zawodowy, kurs zawodowy wychowawców kolonijnych. Efekty: U 20 wolontariuszy nastąpiła identyfikacja z pracą wolontarystyczną, 15 dzieci zagrożonych wykluczeniem i marginalizacją zostało objętych wsparciem wolontariusza u dzieci objętych pomocą wolontariusza(ki) nastąpiła poprawa funkcjonowania w środowisku rodzinnym, rówieśniczym, szkolnym 20 wolontariuszy(ek) przeszkolonych zostało do pracy z dziećmi z rodzin dysfunkcyjnych nabyli specjalistyczne kompetencje uprawniające do pracy z dziećmi. 5. SUPER RODZIC (2010 rok) Założenia: Podniesienie poziomu aktywności życiowej, zawodowej oraz zdolności do zatrudnienia kobiet, w tym samotnie wychowujących dzieci wraz ze wzrostem umiejętności godzenia życia osobistego z życiem zawodowym. Poprawa funkcjonowania środowiska rodzinnego. Przygotowanie do podjęcia większej aktywności życiowej i zawodowej. Wzrost umiejętności godzenia życia zawodowego i rodzinnego. Program był skierowany do 20 kobiet, które są bezrobotne lub nieaktywne zawodowo z uwagi na brak gotowości do zmiany z powodu przerwy wynikającej z urodzenia dzieci i sprawowania opieki nad nimi. Wyżej wymienione osoby korzystają z pomocy tut. Ośrodka i są zagrożone wykluczeniem społecznym. Program był realizowany od czerwca do sierpnia 2010r. Działania programu zostały skierowane do kobiet, które mają problemy z powrotem do życia zawodowego oraz przełamaniem oporu do zmiany w życiu zawodowym i rodzinnym. Utworzono grupę samopomocową, zorganizowano spotkania grupy, treningi i spotkania ze specjalistami oraz doradcą zawodowym, które pomogły nabyć umiejętności efektywnego poszukiwania pracy i zmiany w postawie życiowej, tym samym poprawę funkcjonowania rodziny. Pozwoliło to też młodym kobietom poznać inne osoby i podzielić się swoim doświadczeniem w rozwiązywaniu problemów i radzeniem sobie z codziennością, kiedy jest się samotnym rodzicem. Efekty: Matki ukończyły udział w programie nastąpiła poprawa funkcjonowania środowiska rodzinnego, Matki wzięły udział w treningu Godzenie życia zawodowego z rodzinnym nabyli umiejętności godzenia życia zawodowego i rodzinnego. Udział w programie przygotował uczestniczki do podjęcia większej aktywności życiowej i zawodowej. 6. AKADEMIA UMIEJĘTNOŚCI (2010 rok) Założenia: Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 165

168 Poprawa społecznego oraz zawodowego funkcjonowania rodzin dysfunkcyjnych zamieszkałych przy u. Łęczyckiej. Kształcenie umiejętności radzenia sobie z samym sobą (wyrażania emocji, opanowanie uczuć trudnych). Rozwijanie umiejętności budowania prawidłowych relacji międzyludzkich. Opanowanie konkretnych umiejętności wychowawczych (nawiązywanie efektywnej współpracy z dzieckiem, wspieranie procesu usamodzielniania się dziecka). Podniesienie poziomu aktywności społecznej oraz zdolności do zatrudnienia. Program skierowany był do10 rodzin zagrożonych wykluczeniem społecznym, które nie wywiązują się prawidłowo ze swoich obowiązków rodzicielskich i zagrożone jest w nich dobro dzieci tj. stabilizacja życia w domu rodzinnym. Program był realizowany od września do listopada 2010r. Działaniami objętych zostało 10 kobiet z rodzin dysfunkcyjnych, niewywiązujących się prawidłowo ze swoich obowiązków rodzicielskich, gdzie zagrożone jest życie, bezpieczeństwo dzieci. Głównym celem tych działań była aktywizacja zawodowa oraz nauka umiejętności wychowawczych matek, aby zapobiegać umieszczaniu ich dzieci w placówkach opiekuńczo wychowawczych. Program realizowany był poprzez: spotkania grupowe z doradcą zawodowym w celu określenia i zaplanowania swojej przyszłości zawodowej, spotkania grupowe z psychologiem mające na celu wzrost kompetencji i umiejętności społecznych, ze szczególnym uwzględnieniem umiejętności wychowawczych; odbyły się także zajęcia z lekarką oraz pielęgniarką mające na celu udzielenie specjalistycznego poradnictwa z zakresu ginekologii i położnictwa. Efekty: Uczestniczki wzięły udział w zajęciach grupowych, które pozwoliły nauczyć się nowych, edukacyjnych form spędzania czasu z dziećmi rodziną. Uczestniczki skorzystały z treningu umiejętności i kompetencji wzrosły ich umiejętności w zakresie komunikacji społecznej oraz wypełniania ról rodzicielskich, Uczestniczki skorzystały ze spotkań ze specjalistami, tj. pielęgniarką środowiskową i lekarzem nabyły wiedzę z zakresu profilaktyki, higieny, zasad zdrowego żywienia oraz poradnictwa z zakresu ginekologii i położnictwa. Udział w zajęciach z doradcą zawodowym przygotował uczestniczki do podjęcia aktywności życiowej i zawodowej. 7. NOWY WIZERUNEK WIĘKSZE MOŻLIWOŚCI (2010 rok) Założenia Podniesienie poziomu aktywności życiowej i zawodowej oraz zdolności do zatrudnienia kobiet w wieku aktywności zawodowej poprzez: 1. Nabycie umiejętności autoprezentacji i kreowania własnego wizerunku 2. Nabycie umiejętności umożliwiających wprowadzenie zmiany zwiększenie aktywności życiowej i zawodowej w tym: a) umiejętności radzenia sobie z samą sobą, wyrażania emocji, opanowania trudnych uczuć b) umiejętności budowania prawidłowych relacji międzyludzkich (poprawa komunikacji) 166 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

169 c) zwiększenie poczucia własnej wartości i motywacji do pozyskiwania nowych umiejętności d) zwiększenie motywacji do działania i zaufania we własne siły i możliwości Program skierowany jest do 10 kobiet bezrobotnych lub nieaktywnych zawodowo, zagrożonych wykluczeniem społecznym, z uwagi na brak gotowości do zmiany sytuacji życiowej i zawodowej z powodu niskiej atrakcyjności i braku umiejętności autoprezentacji. Program realizowany był od września do listopada 2010r. Zorganizowano spotkania grupy samopomocowej w ramach, której uczestniczki pod okiem opiekuna grupy mogły poznać inne osoby z tym samym problemem, podzielić się nowymi doświadczeniami w rozwiązywaniu trudności związanych z wejściem lub powrotem na rynek pracy, w radzeniu sobie w sytuacjach trudnych, planowaniem i gospodarowaniem czasem w tym czasem wolnym itp. Jednocześnie odbywał się trening umiejętności i kompetencji społecznych Moja kobiecość moją siłą w tym 10 godzin podczas wyjazdu integracyjno edukacyjnego (weekendowego) a 10 godzin w Elblągu. Celem treningu była integracja grup oraz nabycie wiedzy i umiejętności wykorzystywania własnego potencjału w zwiększaniu aktywności życiowej i zawodowej. Kolejną propozycją były zajęcia z doradcą zawodowym spotkania grupowe i po 1 godzinie spotkań indywidualnych dla każdej uczestniczki jak się przygotować, jak ubrać, jak zachować podczas rozmowy kwalifikacyjnej z pracodawcą oraz kreowanie wizerunku dietetyk, stylista, kosmetyczka, fryzjerka, zajęcia ruchowe aerobik. Podczas obecności mam w zajęciach ich dzieci miały zapewnioną opiekę, zapewniono również catering. Efekty U uczestniczek nastąpił wzrost: umiejętności i kompetencji społecznych, samooceny, potencjału życiowego umiejętności w zakresie autoprezentacji i kreowania wizerunku, motywacji do podjęcia aktywności życiowej i zawodowej. 8. ZACZYNAM OD NOWA (2010 rok) Założenia: Poprawa funkcjonowania środowiska rodzinnego Nabycie umiejętności umożliwiających wprowadzenie zmiany zwiększenie aktywności życiowej i zawodowej Rozwinięcie kompetencji społecznych i życiowych Wzrost poczucia własnej wartości i wiary w swoje możliwości Podniesienie świadomości na temat problemu przemocy i problemów współistniejących Poprawa umiejętności poruszania się po rynku pracy Nabycie umiejętności godzenia życia zawodowego i rodzinnego Program skierowany był do 10 kobiet będących ofiarami przemocy. Odbiorcami pośrednimi były rodziny tych kobiet, a w szczególności dzieci. Czynniki wspólne dla grupy odbiorców: mieszkanki terenu miasta Elbląga; będące ofiarami przemocy psychicznej, fizycznej, ekonomicznej; matki prowadzące wspólne gospodarstwo z nieletnimi dziećmi; korzystające z pomocy społecznej MOPS w Elblągu; bierne zawodowo; będące w wieku aktywności zawodowej; Program realizowany był od września do listopada 2010r. Działaniami objęte było 10 kobiet ofiar przemocy psychicznej, fizycznej Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 167

170 i ekonomicznej. Program zapewnił wielokierunkowe wsparcie ze strony różnych specjalistów. Założeniem programu Zaczynam od nowa było pobudzić ofiary do myślenia o problemie, mówienia o nim, a w dalszej kolejności do działania, aby zmieniły swoje życie. By udało się tego dokonać działania uporządkowano i pogrupowano ze względu na pełnione przez kobiety role życiowe, a także zaproszono do współpracy osoby, z których każdy jest specjalistą w swojej dziedzinie. W programie zaplanowano treningi z psychologiem wzmacniające poczucie własnej wartości, pewności siebie, siły do podjęcia próby wprowadzenia zmiany: "Ja jako człowiek", "Ja jako ofiara przemocy", "Ja jako matka". Moduł spotkań z doradcą zawodowym: "Ja jako pracownik", który miał na celu podniesienie umiejętności poruszania się klientek na rynku pracy oraz ukształtowania wiadomości na temat godzenia życia rodzinnego z zawodowym. Spotkania grupy samopomocowej w celu wsparcia i wymiany doświadczeń Jednym z działań było także poradnictwo specjalistyczne ze specjalistą ds. współuzależnień, pielęgniarką środowiskową i lekarzem. Działaniem w programie był także kurs samoobrony. Działanie to miało na celu wzmocnić wewnętrznie klientkę poprzez nabycie umiejętności obrony przed sprawcą. Efekty: Uczestniczki wzięły udział w spotkaniach grupy samopomocowej, dzięki którym uzyskały wsparcie od samych siebie, wymieniły się doświadczeniami i wzmocniły, przygotowując się w ten sposób do wprowadzenia zmian w swoim życiu. Uczestniczki skorzystały z treningu umiejętności i kompetencji społecznych, dzięki czemu rozwinęły swoje kompetencje oraz nastąpił u nich wzrost poczucia własnej wartości i wiary w siebie. Uczestniczki skorzystały z grupowych i indywidualnych porad specjalisty do spraw współuzależnień podnosząc swoją świadomość na temat problemu przemocy i problemów współistniejących Uczestniczki wzięły udział w spotkaniach z doradcą zawodowym poprawiając swoje umiejętności poruszania się po rynku pracy. Uczestniczki skorzystały z zajęć prowadzonych przez specjalistę ds. prewencji i przeciwdziałania przemocy, pielęgniarki i lekarza podnosząc swoją świadomość dot. problemu przemocy z punktu widzenia prawnego oraz medycznego. Uczestniczki wzięły udział w kursie samoobrony Działanie to wzmocniło wewnętrznie klientki poprzez nabycie umiejętności obrony przed sprawcą i podnosząc wiarę w siebie. 9. KLUB WOLONTARIUSZA (2011 rok) Założenia: Zwiększenie umiejętności funkcjonowania w życiu społecznym, jako przygotowanie do życia zawodowego uczestników programu poprzez: o zwiększenie umiejętności i kompetencji społecznych o zwiększenie aktywności życiowej młodzieży i ukierunkowań na najbliższe otoczenie o wzrost wiedzy z zakresu poradnictwa specjalistycznego o zwiększenie gotowości i umiejętności niesienia pomocy osobom starszym, także w sytuacjach kryzysowych 168 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

171 o wzrost umiejętności dziennikarskich. Program skierowany był do 44 osób młodzieży w wieku 1823 lata, mieszkających w środowisku stwarzającym zagrożenie marginalizacją oraz wykluczeniem społecznym. Wolontariusze pełnią pracę wolontarystyczną na rzecz osób starszych poprzez spędzanie z nimi czasu wolnego, dwie godziny tygodniowo. Program realizowany był od lutego do listopada 2011r. Zgodnie z Ustawą o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, wolontariuszem jest ten, kto dobrowolnie i świadomie oraz bez wynagrodzenia angażuje się w pracę na rzecz osób, organizacji pozarządowych, a także rozmaitych instytucji działających w różnych obszarach społecznych. Nasi uczestnicy nie otrzymują wynagrodzenia za pracę, ale jako motywatory, służące temu, by ich praca była efektywna, dajemy im możliwość podnoszenia umiejętności i kwalifikacji poprzez indywidualne i grupowe spotkania z opiekunem klubu, trening umiejętności i kompetencji społecznych w Elblągu i poza Elblągiem, w ramach, którego odbyły się warsztaty z psychologiem. W programie zaplanowano także poradnictwo specjalistyczne, w skład, którego wchodzą zajęcia z pielęgniarką środowiskową, ginekologiem, seksuologiem i wizażystą. Zajęcia z poradnictwa specjalistycznego mają na celu nabycie przez uczestników wiedzy o kreowaniu wizerunku, budowaniu związków, bezpiecznym współżyciu, prawidłowym życiu seksualnym człowieka zarówno w sferze ciała jak i ducha, a także zaburzeniach i przemocy w zachowaniach seksualnych, antykoncepcji, chorób przenoszonych drogą płciową, prawidłowego funkcjonowania ciała dojrzewającego mężczyzny i kobiety. Aby przekazać wolontariuszom niezbędną wiedzę w zakresie udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej, dotyczącej podstaw i zasad udzielania pierwszej pomocy, zabezpieczenia miejsca zdarzenia, wzywania pomocy, stanów zagrożeń życia, złamań, urazów, krwotoków i wstrząsów wolontariusze odbędą kurs pierwszej pomocy przedmedycznej. Uczestnicy programu nabędą także wiedzę z zakresu dziennikarstwa telewizyjnego poprzez uczestnictwo w warsztatach z dziennikarzem, czego efektem będzie nagranie spotu na temat realizacji projektu. Przewidziane efekty: 44 wolontariuszy ukończyło program, 44 wolontariuszy skorzystało ze spotkań z opiekunem klubu 44 wolontariuszy wzięło udział w szkoleniu z zakresu pierwszej pomocy przedmedycznej 44 starsze osoby, wymagające opieki zostaną objęte wsparciem wolontariusza, Nagrany został spot na temat realizacji projektu, wzrost u 60% uczestników umiejętności i kompetencji społecznych wzrost u 60% uczestników aktywności życiowej i ukierunkowań na najbliższe otoczenie wzrost u 60% uczestników wiedzy z zakresu poradnictwa specjalistycznego wzrost u 60% uczestników gotowości i umiejętności niesienia pomocy osobom starszym, także w sytuacjach kryzysowych wzrost u 60% uczestników umiejętności dziennikarskich 10. MŁODY ANIMATOR (2011 rok) Założenia: Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 169

172 Zwiększenie umiejętności funkcjonowania w życiu społecznym, jako przygotowanie do życia zawodowego młodych uczestników programu w wieku 1519 lat poprzez: o o o o o zwiększenie umiejętności i kompetencji społecznych zwiększenie aktywności życiowej młodzieży i ukierunkowań na najbliższe otoczenie wzrost wiedzy z zakresu poradnictwa specjalistycznego wzrost umiejętności z zakresu pisania projektów wzrost umiejętności dziennikarskich Program skierowany był do 30 osób młodzieży w wieku 1519 lat, która zagrożona jest marginalizacją oraz wykluczeniem społecznym. Młodzież wytypowana do programu pochodzi z rodzin korzystających z pomocy tut. ośrodka: często rodziny te żyją na granicy bezpieczeństwa socjalnego są to rodziny niepełne, niewydolne wychowawczo; część młodzieży weszła w konflikt z prawem nadzór kuratora, część sprawia kłopoty wychowawcze agresywne zachowania, nie realizuje obowiązku szkolnego absencja w szkole. Uczestnikami projektu są również młodzi ludzie mieszkający w środowisku stwarzającym zagrożenie wykluczeniem społecznym. Program realizowany jest w trzech strefach miasta: o Dzielnica Zatorze a przede wszystkim okolice ul. Skrzydlatej zamieszkują rodziny eksmitowane, gdzie kumulują się patologie typu alkoholizm, przestępczość, bezrobocie, przemoc i inne rejon działania ZPS VIII. Okres realizacji programu: marzec listopad 2011r. o Śródmieście rejon działania ZPS III, V i VI. Okres realizacji programu: marzec czerwiec 2011r. o Północna część Elbląga stare budownictwo i blokowiska rejon działania ZPS I, II i VII. Okres realizacji programu: marzec czerwiec 2011r. Działania na rzecz młodzieży: o o Utworzenie i spotkania trzech grup animacyjnych dla młodzieży na terenie miasta Trening umiejętności i kompetencji społecznych poza Elblągiem Nowa perspektywa, podczas, którego odbyły się warsztaty z psychologiem. Głównym zadaniem treningu umiejętności i kompetencji społecznych było wzajemne poznanie i zrozumienie się, utworzenie klimatu wzajemnego zaufania, nauka wspólnego działania, ale też rozwiązywania problemów i konfliktów, w tym nabycie przez uczestników umiejętności komunikacyjnych, asertywnych sposobów wyrażania siebie, reagowania i odnalezienia się w różnych sytuacjach. o Szkolenie animacyjne, mające na celu poznanie abecadła animacji, w tym naukę pisania projektów o Poradnictwo specjalistyczne, w skład którego wchodzą zajęcia z seksuologiem, o ginekologiem i wizażystą. Zajęcia z poradnictwa specjalistycznego mają na celu nabycie przez uczestników wiedzy o kreowaniu wizerunku, budowaniu związków, bezpiecznym współżyciu, prawidłowym życiu seksualnym człowieka zarówno w sferze ciała jak i ducha, a także zaburzeniach i przemocy w zachowaniach seksualnych, antykoncepcji, chorób przenoszonych drogą 170 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

173 płciową, prawidłowego funkcjonowania ciała dojrzewającego mężczyzny i kobiety. o Warsztaty z dziennikarzem. Uczestnicy programu nabędą wiedzę dotyczącą dziennikarstwa telewizyjnego. Efektem warsztatów będzie nagranie spotu na temat realizacji projektu. o Spotkania integracyjne i rekreacja podczas trwania programu zabezpieczone zostały środki finansowe na wyjście do kina, na koncert (jeśli grupa zgłosi taką potrzebę) oraz na inne wyjścia w zależności od zgłaszanych propozycji uczestników Przewidziane efekty: 30 osób ukończył program 30 osób skorzystało ze spotkań z animatorem 30 osób skorzystało z treningu umiejętności i kompetencji 30 osób wzięło udział w szkoleniu animacyjnym 30 osób skorzystało z poradnictwa specjalistycznego nagranie spotu na temat realizacji projektu wzrost u 60% uczestników umiejętności i kompetencji społecznych wzrost u 60% uczestników aktywności życiowej i ukierunkowań na najbliższe otoczenie wzrost u 60% uczestników wiedzy z zakresu zajęć z poradnictwa specjalistycznego wzrost u 60% uczestników umiejętności z zakresu pisania projektów wzrost u 60% uczestników umiejętności dziennikarskich 11. MOJA ULICA (2011 rok) Założenia: Zwiększenie umiejętności funkcjonowania w życiu społecznym, jako przygotowanie do życia zawodowego uczestników programu poprzez: o zwiększenie aktywności życiowej młodzieży i ukierunkowań na najbliższe otoczenie. o wzrost wiedzy na temat jak obniżyć zachowania agresywne. o wzrost wiedzy na temat negatywnych skutków zażywania substancji psychoaktywnych. o zwiększenie umiejętności i kompetencji społecznych poprzez wzrost poczucia własnej wartości i wiary we własne możliwości Program skierowany będzie do trzydziestu osób, młodzieży w wieku lata, zamieszkujących lub przebywających w rejonach miasta, zagrożonych wykluczeniem społecznym, będącej w wieku aktywności zawodowej i rozwojowej. Program będzie miał na celu zapobieganie, ograniczenie procesu marginalizacji, zaprzestanie podejmowania przez jednostkę zachowań ryzykownych poprzez ograniczenie czynników ryzyka, za pomocą realizacji celów szczegółowych. Realizacja programu przypada na okres maj listopad 2011r. Czas wolny jest czasem, którym dysponuje człowiek po wykonaniu wszelkich obowiązków, takich jak nauka, praca i inne czynności związane z funkcjonowaniem w życiu codziennym. Program Moja ulica został stworzony dla młodzieży, nieposiadającej umiejętności racjonalnego organizowania sobie czasu wolnego i spędzania go w sposób społecznie akceptowany. Dlatego zależy nam na tym, Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 171

174 aby zmniejszyć u nich ryzyko wykluczenia społecznego poprzez wprowadzenie w środowisko młodzieży streetworkera, który wzmocni pozytywne cechy jednostki, a jednocześnie przyczyni się do zmniejszenia negatywnych, ukaże różnego rodzaju formy spędzania czasu wolnego, pobudzi do aktywności, realizowanej w sposób akceptowany społecznie, a przede wszystkim doprowadzi do zmiany dotychczasowego stylu życia. Program realizowany będzie od maja do listopada 2011r. Oprócz spotkań ze streetworkerem w programie przewidziano także następujące działania: Program kompensacyjny dla osób przejawiających agresję, mający na celu ukazanie uczestnikom sposobów radzenia sobie z przemocą, emocjami, stresem, sytuacjami konfliktowymi, obniży zachowania antyspołeczne, pokaże jak rozpoznać osoby stosujące przemoc, a jak ulegające przemocy, rozwinie u uczestników umiejętność komunikowania się z innymi, ułatwi kontakt z rówieśnikami, nauczycielami i rodzicami. Zajęcia ze specjalista ds. uzależnień, mające na celu podniesienie świadomości na temat negatywnych skutków społecznych i fizycznych, stosowania substancji psychoaktywnych, a także promowanie zdrowego stylu życia Zajęcia z psychologiem w ramach treningu umiejętności i kompetencji społecznych, mające na celu podniesienie samooceny, nabycie wiary w siebie, wyzwolenie motywacji do działania. Przewidziane efekty: 30 osób będzie uczestniczyć w spotkaniach ze streetworkerem 30 osób weźmie udział w programie dla osób przejawiających agresję 30 osób skorzysta z zajęć ze specjalistą ds. uzależnień 30 osób skorzysta z zajęć z psychologiem wzrost u 60% uczestników aktywności życiowej i ukierunkowań na najbliższe otoczenie wzrost u 60% uczestników wiedzy na temat jak obniżyć zachowania agresywne wzrost u 60% uczestników wiedzy na temat negatywnych skutków zażywania substancji psychoaktywnych zwiększenie u 60% uczestników umiejętności i kompetencji społecznych poprzez wzrost poczucia własnej wartości i wiary we własne możliwości 12. IDĘ NA SWOJE (2011 rok) Założenia: Przygotowanie osób bezdomnych do samodzielności poprzez: o nabycie umiejętności oszczędnego gospodarowania posiadanymi zasobami materialnymi i finansowymi o wyrobienie nawyku regularnego i terminowego dokonywania opłat związanych z eksploatacją mieszkania oraz utrzymania mieszkania w czystości oraz należytym stanie technicznym o poprawę funkcjonowania w środowisku poprzez zmniejszenie poczucia izolacji i wykluczenia społecznego, przełamywanie postaw wycofania o wzrost umiejętności interpersonalnych, wzmocnienie samooceny i wzrost poczucia własnej wartości, odzyskania zaufania do siebie i poczucia wywierania wpływu na własne życie o podniesienie świadomości w zakresie dbałości o zdrowie 172 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

175 Program Idę na swoje będzie zakładał, że poprzez zamieszkanie w mieszkaniu treningowym, opiekę coacha, trening umiejętności i kompetencji społecznych, trening budżetowy, zajęcia z poradnictwa specjalistycznego osiągnięty zostanie proces stopniowego wychodzenia z bezdomności. Zajęcia z psychologiem będą miały na celu podniesienie samooceny, nabycie wiary w siebie, nowych umiejętności i kompetencji społecznych, podtrzymanie motywacji do wprowadzenia pozytywnej zmiany. Poprzez trening budżetowy uczestnicy rozwiną umiejętności racjonalnego wykorzystania posiadanych środków finansowych, nabędą wiedzę jak racjonalnie gospodarować posiadanymi środkami finansowymi. Zajęcia z poradnictwa specjalistycznego, w skład którego będzie wchodzić pielęgniarka środowiskowa, osoba z wykształceniem medycznym oraz wizażysta, będą miały na celu poprawę wizerunku, profilaktykę zdrowia, dostarczenie informacji uczestnikom na temat zdrowego odżywiania, dbania o zdrowie, higienę osobistą, zapobiegania zagrożeniom zdrowotnym. Program realizowany będzie od maja do października 2011r. Mieszkania treningowe przewidziane będą dla bezdomnych mężczyzn, którzy mają silną motywację, aby wyjść z bezdomności, poczynili w tym kierunku określone działania, np. pozytywnie zakończyli leczenie i terapię odwykową, są zdecydowani na długotrwałą współpracę w kierunku wychodzenia z bezdomności i usamodzielnienia się, rokują na efektywną i skuteczną reintegrację społeczną, posiadają stałe dochody umożliwiające utrzymanie mieszkania oraz złożyli wniosek przydział lokalu mieszkalnego z zasobów gminy i kwalifikują się do jego otrzymania. Osoby skierowane do mieszkania treningowego zostaną objęte intensywną praca socjalną w ramach indywidualnego programu wychodzenia z bezdomności, będą korzystać również z innych form pomocy i wsparcia. Przewidziane efekty: 13. Sąsiedzi (2011 rok) Założenia: 5 osób będzie uczestniczyć w spotkaniach z coachem 5 osób weźmie udział w zajęciach z psychologiem 5 osób skorzysta z poradnictwa specjalistycznego 5 osób będzie uczestniczyć w treningu budżetowym Nabycie przez 5 osób bezdomnych: umiejętności oszczędnego gospodarowania posiadanymi zasobami materialnymi i finansowymi nawyku regularnego i terminowego dokonywania opłat związanych z eksploatacja mieszkania umiejętności utrzymania mieszkania w czystości oraz należytym stanie technicznympoprawa funkcjonowania 5 osób bezdomnych w środowisku lokalnym zmniejszenie poczucia izolacji, wykluczenia społecznego wzrost umiejętności interpersonalnych u 5 osób, wzmocnienie ich samooceny i poczucia własnej wartości, odzyskanie przez te osoby zaufania do siebie i poczucia wywierania wpływu na własne życie podniesienie świadomości 5 uczestników projektu w zakresie dbałości o zdrowie pełne usamodzielnienie 34 osób bezdomnych Zwiększenie przygotowania do podjęcia aktywności społecznej, życiowej i zawodowej uczestników poprzez: o zwiększenie umiejętności funkcjonowania na rynku pracy osób zagrożonych wykluczeniem społecznym o nabycie umiejętności prawidłowej komunikacji miedzy sąsiedzkiej Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 173

176 o o wzrost poczucia własnej wartości i wiary w swoje możliwości nabycie wiedzy z zakresu udzielania pierwszej pomocy, opieki nad dziećmi lub osobami starszymi Program Sąsiedzi skierowany będzie do 12 osób zamieszkujących ten sam budynek, przy ulicy Jaśminowej 11. Rejon zamieszkania charakteryzuje się dużym zagrożeniem wykluczeniem społecznym. Działania: W celu utworzenia grupy sąsiedzkiej w programie zatrudniony zostanie trener wsparcia sąsiedzkiego, który będzie prowadzić zajęcia zarówno grupowe jak i indywidualne. Spotkania będą miały na celu realizacje inicjatyw sąsiedzkich. Działaniem w programie będzie także trening umiejętności i kompetencji społecznych, na który składać się będą warsztaty z psychologiem, mające na celu podniesienie samooceny, nabycie wiary w siebie oraz wyzwolenie motywacji do działania. Poprzez zajęcia z poradnictwa specjalistycznego, w którym uczestnicy spotykać się będą z policjantem oraz pielęgniarką środowiskową nabędą wiedzę z zakresu zapobiegania włamaniom i kradzieży w kontekście pomocy sąsiedzkiej, profilaktyki zdrowia, w tym higieny, zdrowego żywienia, zapobiegania chorobom, wczesnej interwencji. Odbiorcami Programu będą osoby bezrobotne lub zagrożone zjawiskiem bezrobocia. W związku z powyższym wskazane będą zajęcia z doradcą zawodowym. Dzięki nim adresaci programu podniosą swoje umiejętności poruszania się na rynku pracy, nabędą wiedzę dotyczącą przygotowywania i składania dokumentacji u potencjalnych pracodawców, a także z zakresu zaprezentowania się na rozmowie kwalifikacyjnej. Dodatkowo doradca zawodowy będzie miał za zadanie określić potencjał zawodowy każdego uczestnika programu oraz nakierować go na dalszą indywidualną ścieżkę zawodową. W ramach programu zaplanowano dla uczestników także kurs pierwszej pomocy przedmedycznej oraz kurs opieki nad dziećmi lub osobami starszymi w zależności od wyboru dokonanego przez uczestnika podczas spotkań z doradcą zawodowym. Program realizowany będzie od czerwca do października 2011r. Przewidywane efekty: 12 osób będzie uczestniczyć w spotkaniach z trenerem wsparcia sąsiedzkiego 12 osób skorzysta ze spotkań indywidualnych z doradcą zawodowym 12 osób weźmie udział w treningu umiejętności i kompetencji społecznych 12 osób skorzysta z poradnictwa specjalistycznego 12 osób będzie uczestniczyć w następujących kursach (w zależności od wyboru uczestnika): pierwszej pomocy przedmedycznej, opieki nad dziećmi lub osobami starszymi. wzrost u 60% uczestników umiejętności funkcjonowania na rynku pracy osób zagrożonych wykluczeniem społecznym wzrost u 60% uczestników umiejętności prawidłowej komunikacji miedzy sąsiedzkiej wzrost u 60% uczestników poczucia własnej wartości i wiary w swoje możliwości wzrost u 60% uczestników wiedzy z zakresu udzielania pierwszej pomocy, opieki nad dziećmi lub osobami starszymi Tabela 60. Zestawienie rezultatów po zakończeniu realizacji projektu systemowego Od wykluczenia do usamodzielnienia w latach 2009, 20010, Lp. 2009r 2010r Razem 1. Liczba osób, które rozpoczęły udział w projekcie. 2. Liczba osób, które zakończyły udział w Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

177 projekcie. 3. Liczba osób, które kontynuują udział w projekcie Liczba osób, które podjęły zatrudnienie ogółem w tym: staż prace społecznie użyteczne umowa o pracę umowa zlecenie założenie własnej działalności gospodarczej inne: umowa o dzieło, prace dorywcze 5. Liczba osób, które podjęły naukę Liczba osób, która zaprzestała korzystania ze świadczeń pomocy społecznej następnym roku Źródło: MOPS Tabela 61. Projekty / programy społeczne realizowane przez MOPS w 2010 r. Nazwa Realizator Beneficjenci Źródła Efekty finansowania 1 Zapewnienie dalszego funkcjonowania Romskiej Świetlicy Rodzinnej MOPS Elbląg Rodziny romskie Środki własne MOPS w Elblągu zapewnienie dzieciom i młodzieży romskiej ze środowisk zagrożonych uzależnieniami możliwości spędzania czasu wolnego w sposób konstruktywny łącząc dodatkowo element integracji z przedstawicielami innych kultur, poznawanie wzajemnych odmienności; powstała pracownia ceramiczna, która cieszy się ogromnym zainteresowaniem ze strony dzieci i młodzieży; 2 Community worker MOPS Elbląg 3 Kompleksowy program pomocy skierowany do rodzin wielodzietnych zamieszkałych na terenie Elbląga 4 Klub dla młodzieży szkolnej Zatorze MOPS Elbląg MOPS Elbląg pracownicy socjalni MOPS w Elblągu Rodziny wielodzietne zamieszkałe na terenie Elbląga Młodzież zamieszkała na terenie Os. Zatorze Środki norweskie Środki własne miasta Miejski Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów wypracowanie nowych formy pracy z osobami zagrożonymi wykluczeniem społecznym w Elblągu przez pracowników socjalnych; podniesienie kwalifikacji zawodowych pracowników socjalnych Ośrodka; wymiana doświadczeń i wiedzy pomiędzy specjalistami z Polski, Szwecji i Włoch; poprawa funkcjonowania rodzin wielodzietnych poprzez objęcie ich wsparciem, pracą socjalną oraz prowadzeniem prac remontowych mieszkań zajmowanych przez te rodziny; zapobieganie występowaniu i pogłębieniu zjawisk niedostosowania społecznego; rozwijanie aktywnych form Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 175

178 5 Dalsze funkcjonowanie pracowni ceramicznej w Romskiej Świetlicy rodzinnej 6 Wykorzystanie narzędzi aktywnej integracji w pracy z Romami. MOPS Elbląg MOPS Elbląg 7 Białe dni Romów MOPS Elbląg 8 Warsztaty umiejętności wychowawczych dla rodziców biologicznych dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych 9 Program korekcyjno edukacyjny dla sprawców przemocy MOPS Elbląg MOPS Elbląg 10 Program PRIDE MOPS Elbląg 11 Białe dni Romów MOPS Elbląg 12 Świadczenie pomocy na rzecz osób bezdomnych i zagrożonych bezdomnością poprzez zapewnienie całodobowego pobytu z wyżywieniem oraz świadczenie poradnictwa specjalistycznego Źródło: Departament Społeczny MOPS Elbląg w wieku l. Dzieci i młodzież romska i nieromska Społeczność romska Biologiczni rodzice dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych Sprawców przemocy domowej Rodziny kandydaci na rodziny zastępcze Osoby bezdomne i zagrożone bezdomnością Alkoholowych Środki Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz środki miasta Środki Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz środki miasta Środki Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz środki miasta Środki Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej Środki wojewody Miejski Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych spędzania czasu wolnego, prowadzenie pracy wychowawczej, itp.; zorganizowaniu dla dzieci oraz młodzieży romskiej i nieromskiej zajęć plastycznych, które umożliwiały rozwój zdolności artystycznych dzieci i młodzieży oraz dały możliwość zgłębienia różnych technik w zakresie ceramiki; aktywizacja zawodowa Romów poprzez ukończenie kursów zawodowych; poprawa stanu zdrowia i profilaktykę zdrowotna społeczności romskiej; przygotowanie rodzin biologicznych do powrotu dziecka do rodziny biologicznej; zmiana świadomości sprawców przemocy domowej; przygotowanie rodzin kandydujących na rodziny zastępcze; wzmocnienie systemu aktywizacji i zapobiegania marginalizacji społeczności romskiej poprzez poprawę stanu zdrowia i profilaktykę zdrowotną; Środki Wojewody udzielenie kobietom bezdomnym noclegu z wyżywieniem; pomocy psychologicznej i prawnej; przeciwdziałanie społecznemu wykluczeniu osób bezdomnych; podtrzymywanie umiejętności pełnienia ról społecznych; Domy Pomocy Społecznej Prowadzenie, rozwój infrastruktury domów pomocy społecznej i umieszczanie w nich skierowanych osób jest zadaniem własnym powiatu. Domy pomocy społecznej zobowiązane są świadczyć usługi na poziomie obowiązującego standardu wynikającego z rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 19 października 2005 r. 176 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

179 w sprawie domów pomocy społecznej. Zakres i forma opieki świadczonej w placówkach powinna być dostosowana do indywidualnych potrzeb osób w nich przebywających. Domy pomocy społecznej zapewniają całodobową opiekę oraz zaspokajają niezbędne potrzeby bytowe, opiekuńcze, wspomagające i edukacyjne na poziomie obowiązującego standardu. Organizacja domu pomocy społecznej, zakres i poziom usług świadczonych przez placówkę ma uwzględniać wolność, intymność, godność i poczucie bezpieczeństwa mieszkańców oraz stopień ich fizycznej i psychicznej sprawności. Na terenie miasta Elbląga funkcjonują 4 domy pomocy społecznej, z tego 2 jako budżetowa jednostka organizacyjna Urzędu Miejskiego i 2 prowadzone przez podmioty niepubliczne. Tabela 62. Domy pomocy społecznej w Elblągu Nazwa DPS adres Typ domu Podmiot prowadzący 1. Dom Pomocy Społecznej Niezapominajka ul. Toruńska 17 Dla osób przewlekle somatycznie chorych Elbląg miasto na prawach powiatu 2. Dom Pomocy Społecznej ul. Gen. Kazimierza Pułaskiego 1c 3. Dom Pomocy Społecznej dla Dzieci i Młodzieży ul. Gen. Józefa Bema 8 dla osób dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej intelektualnie (dla dziewcząt) Elbląg miasto na prawach powiatu Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi 4. Dom Pomocy Społecznej dla Dzieci i Młodzieży ul. Marcina Kasprzaka 10 Źródło: Raport o stanie miasta Elbląga 2011 dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej intelektualnie Zgromadzenie Sióstr św. Jadwigi Tabela 63. Koszty utrzymania mieszkańca w DPS Wyszczególnienie DPS DPS DPS DPS Niezapominajka" ul. Pułaskiego ul. Kasprzaka 10 ul. Bema 8 Ilość miejsc statutowych miesięczny koszt , , , ,00 utrzymania (w zł) mieszkańca , , , ,00 (w zł) Ilość mieszkańców na dzień w tym: na starych zasadach" Źródło: Raport o stanie miasta Elbląga 2011 Pobyt w domu pomocy społecznej dla mieszkańców umieszczonych na podstawie decyzji wydanej po 1 stycznia 2004 r. jest odpłatny do wysokości średniego miesięcznego kosztu utrzymania w DPS. Tabela 64. Łączne nakłady poniesione na finansowanie elbląskich domów pomocy społecznej w zł Źródło finansowania dotacja wojewody dochody z tyt. odpłatności mieszkańców odpłatność Gminy M. Elbląg odpłatność rodzin Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 177

180 dodatkowe środki miasta w tym: DPS Niezapominajka DPS ul. Kasprzaka DPS ul. Pułaskiego 1c Ogółem Źródło: Raport o stanie miasta Elbląga 2011 W uzasadnionych przypadkach przekazywane są dodatkowe środki gminy na pokrycie faktycznych potrzeb placówki na bieżące funkcjonowanie. W 2010 r. wzrost wydatków wynikał z konieczności zabezpieczenia braków DPS Niezapominajka", które spowodowane były niewykorzystaniem statutowych miejsc. W 2010 r. placówka funkcjonowała na podstawie zezwolenia warunkowego i nie mogła przyjmować nowych mieszkańców. W listopadzie 2010 roku placówka uzyskała zezwolenie na jej prowadzenie na czas nieokreślony i rozpoczęła przyjmowanie mieszkańców. Zgodnie z ustawą o pomocy społecznej Gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej jest zobowiązana do ponoszenia odpłatności. Nakłady poniesione przez Gminę Miasto Elbląg z tyt. odpłatności za pobyt mieszkańców Elbląga w domach pomocy społecznej na terenie innych powiatów wyniosły zł, w porównaniu z sumą zł wydaną rok wcześniej. Dynamika rosnących wydatków w 2010 r. spowodowana była koniecznością umieszczania mieszkańców Elbląga w domach pomocy społecznej na terenie innych powiatów, co spowodowało znaczny wzrost wydatków na ten cel. Od listopada 2010 r., tj. od momentu uzyskania przez DPS Niezapominajka" zezwolenia wojewody, część osób została przeniesiona do tej placówki w Elblągu. Tendencja wzrostowa osób przyjmowanych do DPS spowodowana jest m.in. starzeniem się społeczeństwa, wydłużaniem się okresu trwania życia, masową migracją młodych ludzi i pozostawianiem starszych członków rodziny bez należytego wsparcia oraz realizacją polityki samorządu traktującej priorytetowo pomoc osobom starszym. Z roku na rok obserwuje się wzrost liczby osób zainteresowanych tą formą pomocy, co z uwagi na ograniczoną liczbę miejsc powoduje niepełne zabezpieczenie potrzeb mieszkańców. Zwiększenie liczby miejsc uzależnione jest od podmiotu finansującego zadanie. Placówki opiekuńczowychowawcze Do zadań własnych powiatu należy zapewnienie opieki i wychowania dzieciom całkowicie lub częściowo pozbawionym opieki rodziców, w szczególności przez m.in. organizowanie i prowadzenie placówek opiekuńczowychowawczych dla dzieci i młodzieży oraz pokrywanie kosztów utrzymania dzieci z terenu powiatu, umieszczonych w całodobowych placówkach opiekuńczowychowawczych, również na terenie innego powiatu. Na terenie Elbląga funkcjonują 2 całodobowe placówki opiekuńczowychowawcze jako miejskie jednostki organizacyjne podległe Radzie Miejskiej. Tabela 65. Wykaz placówek opiekuńczowychowawczych na terenie Elbląga Nazwa placówki Liczba miejsc Liczba wychowanków Wielofunkcyjna Całodobowa Placówka Opiekuńczo Wychowawcza w tym: 178 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

181 ul. Mazurska 6 Interwencja 10 miejsc Socjalizacja 20 miejsc Socjalizacyjna Całodobowa Placówka Opiekuńczo Wychowawcza ul. Bolesława Chrobrego 4, w tym: Dom Dziecka Mieszkania celem usamodzielnienia się wychowanków Źródło: Raport o stanie miasta Elbląga 2011 Nakłady poniesione przez Gminę Miasto Elbląg z tytułu odpłatności za pobyt dzieci z Elbląga umieszczonych w placówkach opiekuńczo wychowawczych na terenie innych powiatów wyniosły zł w 2009 roku i spadły do zł w 2010 roku. Zgodnie z ustawą o pomocy społecznej w przypadku umieszczenia dziecka w placówce opiekuńczowychowawczej na terenie innego powiatu, powiat właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed skierowaniem do całodobowej placówki opiekuńczowychowawczej ponosi wydatki na jego utrzymanie w wysokości średniego miesięcznego kosztu utrzymania dziecka w tej placówce. Wydatki realizowane są na podstawie porozumień między jednostkami samorządu terytorialnego. Tabela 66. Koszty utrzymania w placówkach w zł Nazwa placówki Koszt utrzymania w 2009 r. Koszt utrzymania w 2010 r. Wielofunkcyjna Całodobowa POW ul. Mazurska Socjalizacyjna Całodobowa POW ul. Bolesława Chrobrego Źródło: Raport o stanie miasta Elbląga 2011 Dom dla Bezdomnych Dom dla Bezdomnych im. Św. Brata Alberta realizuje zadania własne gminy w zakresie udzielania schronienia, posiłku i niezbędnego ubrania osobom tego pozbawionym, w tym zwłaszcza osobom bezdomnym, zgodnie z zasadami określonymi ustawą o pomocy społecznej oraz zadania wynikające z Miejskiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Liczba mieszkańców Domu na roku wynosiła 97 osób (podczas gdy liczba miejsc w statucie określona jest na 72). Stan zatrudnienia na koniec roku 2010 wynosił w przeliczeniu na etaty 13,75. Aktualnie placówka spełnia niezbędne standardy w stosunku do ilości miejsc statutowych. Dom finansowany jest ze środków gminnych. W 2010 roku na jego działalność przekazano zł. Był to wzrost w porównaniu z 2009 rokiem ( zł) Środowiskowe Domy Samopomocy W Elblągu obecnie funkcjonują 3 środowiskowe domy samopomocy, które dotowane są w całości przez Wojewodę WarmińskoMazurskiego: Środowiskowy Dom Samopomocy dla 35 osób z zaburzeniami psychicznymi prowadzony przez Elbląskie Stowarzyszenie Pomocy Humanitarnej im. Św. Łazarza LAZARUS", przy ul. Skrzydlatej 15a; Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 179

182 Środowiskowy Dom Samopomocy dla 25 osób z zaburzeniami psychicznymi prowadzony przez Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym KOŁO w Elblągu, przy ul. Saperów 14d; Środowiskowy Dom Samopomocy, który funkcjonuje w strukturze Domu Pomocy Społecznej przy ul. Gen. Kazimierza Pułaskiego 1c i posiada trzy filie: o ŚDS Filia Nr 1 przy ul. Podgórnej dzienny pobyt dla 31 osób dotkniętych chorobą Alzheimera i 5 miejscami pobytu stacjonarnego, o ŚDS Filia Nr 2 przy ul. Romualda Traugutta 38 dzienny pobyt dla 30 osób niewidomych i niedowidzących z zaburzeniami psychicznymi, o ŚDS Filia Nr 3 przy ul. Winnej 9 dzienny pobyt dla 45 osób chorych psychicznie. Środowiskowe Domy Samopomocy zgodnie z przepisami świadczą usługi w ramach indywidualnych lub zespołowych treningów umiejętności społecznych polegających na nauce, rozwijaniu lub podtrzymywaniu umiejętności w zakresie czynności dnia codziennego i funkcjonowania w życiu społecznym. Tabela 67. Miejsca w ŚDS Środowiskowe Domy Samopomocy Liczba miejsc statutowych Liczba oczekujących Lazarus 35 9 PSOUU 25 0 DPS Pułaskiego 1c Filia nr 1 Podgórna stacjonarnych 12 DPS Pułaskiego lc Filia nr 2 Traugutta DPS Pułaskiego lc Filia nr 3 Winna Źródło: Raport o stanie miasta Elbląga 2011 ogółem Tabela 68. Nakłady finansowe poniesione na środowiskowe domy samopomocy Nazwa ŚDS ŚDS działające w strukturze DPS ul. Pułaskiego SPS prowadzone przez LAZARUS SPS prowadzony przez PSOU Źródło: Raport o stanie miasta Elbląga Rodziny zastępcze W 2011 roku w Elblągu funkcjonowały 274 rodziny zastępcze. W ostatnich latach liczba tych rodzin ulega stopniowemu zmniejszaniu. Tabela 69. Liczba funkcjonujących rodzin zastępczych w latach Liczba rodzin zastępczych Ogółem Rodziny zastępcze spokrewnione Rodziny zastępcze Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

183 niespokrewnione Rodziny zawodowe zastępcze Pogotowia rodzinne Rodziny specjalistyczne Źródło: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Elblągu 1 Rodziny zastępcze spokrewnione jak większość rodzin naturalnych zazwyczaj borykają się z problemami dnia codziennego, związanymi z rosnącymi kosztami utrzymania rodziny, tj. przede wszystkim: wzrostem kosztów utrzymania lokali mieszkalnych, wysokich kosztów związanych z zakupem podręczników i przyborów szkolnych dla dzieci, wysokimi kosztami leczenia, itp. Rodziny zastępcze spokrewnione często nie spełniają swojej funkcji w sposób prawidłowy, co wynika to z różnicy wieku i tzw. konfliktu pokoleń. Rodzinami zastępczymi spokrewnionymi są przede wszystkim dziadkowie, którzy pozostają bezradni w sytuacji pojawiających się problemów wieku dojrzewania, nie posiadają odpowiednich kompetencji wychowawczych. Rodziny zastępcze spokrewnione, niespokrewnione i zawodowe mają problemy wynikające z długich okresów oczekiwania na wizytę u lekarzy specjalistów, w tym psychiatry dziecięcego, neurologa dziecięcego, kardiologa dziecięcego, celem diagnozy dziecka i leczenia. Część wizyt odbywa się w Akademii Medycznej w Gdańsku z uwagi na fakt braku specjalistów w mieście Elblągu, konieczność wykonania specjalistycznych badań wynikających z bardzo poważnych problemów zdrowotnych dzieci przyjmowanych do rodziny zastępczej (np. podejrzenie zakażenia HIV, HCV). Problem stanowi także niewystarczająca liczba przydzielanych lokali mieszkalnych dla dzieci opuszczających rodziny zastępcze. Mieszkanie chronione jest rozwiązaniem krótkotrwałym (do 2 lat). Koszty wynajmu mieszkania są bardzo wysokie, zatem w bardzo wielu przypadkach wychowankowie ponownie zamieszkują w rodzinach biologicznych. Poradnictwo specjalistyczne dla osób niepełnosprawnych Poradnictwo specjalistyczne dla osób niepełnosprawnych prowadzone jest na terenie Elbląga przez MOPS, ERKON oraz dwie Poradnie Psychologiczne Od stycznia 2010 r. w strukturach Działu ds. Osób Starszych, Niepełnosprawnych i Interwencji Kryzysowej MOPS w Elblągu funkcjonuje Stanowisko starszego pracownika socjalnego ds. osób niepełnosprawnych. Stanowisko zostało utworzone w ramach Projektu Systemowego Od wykluczenia do usamodzielnienia. Głównym zadaniem realizowanym na tym stanowisku jest kompleksowa obsługa osób niepełnosprawnych w zakresie informacyjnym, doradczym i wspierającym m.in. informowanie osób niepełnosprawnych o przysługujących im świadczeniach pielęgnacyjnych z tytułu opieki nad dorosłym członkiem rodziny zgodnie z ustawą o świadczeniach rodzinnych, prawie uzyskania emerytury dla osób urodzonych po r. bez względu na okres zatrudnienia oraz innych ulgach i uprawnieniach. W 2010 r. udzielono 78 porad indywidualnych. Ponadto MOPS nawiązał kontakt z 19 organizacjami społecznymi i instytucjami działającymi na rzecz osób niepełnosprawnych, w celu podjęcia współpracy na rzecz tych osób. Starszy pracownik socjalny ds. osób niepełnosprawnych w ramach Projektu Systemowego Od wykluczenia do usamodzielnienia w okresie od dnia do dnia r. prowadził Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 181

184 działania związane z realizacją kontraktów socjalnych zajęcia w Klubie Integracji Społecznej dla 23 osób z lekkim stopniem niepełnosprawności. Zajęcia ukończyły 22 osoby. W okresie od dnia do dnia r. realizowano działania w ramach kontraktów socjalnych z zakresu Trening umiejętności społecznych i zawodowych wraz z poradnictwem specjalistycznym. Podpisano 20 kontraktów socjalnych z osobami niepełnosprawnymi w stopniu lekkim, spośród których 19 osób ukończyło zajęcia. W roku 2010, usługi poradnictwa specjalistycznego realizowane były w 2 punktach porad Elbląskiej Rady Konsultacyjnej Osób Niepełnosprawnych (Elbląg, Pasłęk). Zadania realizowane były głównie poprzez: bezpośrednie, telefoniczne, listowne i internetowe udzielanie porad i informacji, podejmowanie interwencji dla niepełnosprawnych, ich rodzin i opiekunów oraz pomoc w wypełnianiu wniosków np. do programów PFRON. Usługi poradnictwa dotyczyły głównie: informowania o ulgach i uprawnieniach osób niepełnosprawnych oraz o zasiłkach i świadczeniach, spraw mieszkaniowych, możliwości zatrudnienia osób niepełnosprawnych w zakładach aktywności zawodowej, zakładach pracy chronionej i na otwartym rynku pracy, udostępniania aktów prawa lokalnego, sposobów i trybów załatwiania spraw w sądach i urzędach, pomocy w pisaniu pism i odwołań po wcześniejszej konsultacji z prawnikiem. Odbiorcami usług były osoby niepełnosprawne, ich rodziny oraz opiekunowie. Doradcy w 2010 roku udzielili 513 bezpłatnych porad specjalistycznych dla osób niepełnosprawnych. Poradnia PsychologicznoPedagogiczną nr 1 w roku szkolnym 2010/2011 przyjęła dzieci. Postawiono 1724 diagnozy psychologiczne, 890 pedagogicznych i 541 logopedycznych. Poradnia zrealizowała 506 terapii logopedycznych, 140 zajęć korekcyjnokompensacyjnych, 50 psychoterapii i 473 terapie pedagogiczne. Poradnia numer 1 prowadziła także diagnozę zawodoznawczą w 673 przypadkach na podstawie badań i w 63 bez badań. W poradni organizowane są tzw. Soboty Zaufania. W ich ramach świadczone jest poradnictwo psychologiczne, pedagogiczne, logopedyczne, doradztwo zawodowe. W 2010 r. odbyło się 9 Sobót Zaufania, udzielono 263 porad, konsultacji, instruktaży. W Poradni PsychologicznoPedagogicznej nr 2 w 2010 r. przeprowadzono 858 badań psychologicznych, 820 badań pedagogicznych, 25 badań zawodoznawczych, 1214 badań logopedycznych, 44 terapie pedagogiczne, 62 terapie logopedyczne i 38 psychoterapie. Poradnia PsychologicznoPedagogiczna nr 2 w Elblągu w ramach wszystkich Sobót Zaufania udzieliła badań na terenie poradni 97 osobom. Dodatkowo z telefonicznych porad i konsultacji skorzystały 54 osoby. Przez Poradnię Nr 2 prowadzona jest strona internetowa Gdzie szukać pomocy? przycisk POMOC Rehabilitacja społeczna osób niepełnosprawnych Dzienne Centrum Aktywności 182 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

185 Dzienne Centrum Aktywności w Elblągu jest placówką prowadzoną przez Koło Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym w Elblągu od grudnia 1992 roku. Specjalistyczną opieką w DCA objęte są dzieci i młodzież z niepełnosprawnością intelektualną, ale również osoby dorosłe i w starszym wieku z niepełnosprawnością intelektualną. Wiek podopiecznych mieści się w granicach od 0 do 50+ roku życia. Dzienne Centrum Aktywności realizuje następujące cele w stosunku do osoby z niepełnosprawnością intelektualną: wspomaganie rozwoju psychoruchowego i społecznego poprawa stanu zdrowia poprawa sprawności ruchowej i psychoruchowej poprawa sprawności ruchowej i funkcjonowania intelektualnego poprawa komunikacji werbalnej i pozawerbalnej rozwój indywidualnych uzdolnień i zainteresowań poprawa zainteresowania otoczeniem oraz rozumienia świata rzeczy, przyrody, zjawisk, procesów oraz otoczenia społecznego poprawa funkcjonowania społecznego, w tym wzrost samodzielności i niezależności osobistej umożliwienie kontaktów, współżycia i współdziałania z rówieśnikami oraz prowadzenia aktywnego życia w integracji. DCA prowadzi zajęcia sportowe w klubach (judo, survivalu, pięcioboju, kajakarstwa) i zajęcie dziennikarskofotograficzne. Realizuje także zajęcia self adwokatów. DCA prowadzi wieloprofilowe usprawnianie poprzez dogoterapię, zajęcia w akademii technik różnych (ceramika, terapia zajęciowa), zajęcia logorytmiczne i zajęcia pedagogiczne. Centrum zajmuje się także rehabilitacją indywidualną i grupową. Przy Centrum działa harcerska Drużyna Nieprzetartego Szlaku ŁATA. Środki finansowe na działalność DCA pochodzą z: Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych Narodowego Funduszu Zdrowia /Oddział w Olsztynie Funduszu Inicjatyw Obywatelskich WBK Bank Dziecięcych Uśmiechów darowizna Urzędu Miasta Elbląg dotacje od sponsorów darowizn na cele statutowe Pozostałe placówki dzienne Dom Dziennego Pobytu dla Osób Starszych prowadzony jest przez Dom Pomocy Społecznej Niezapominajka dla 60 osób w wieku starszym, w tym niepełnosprawnych. Oferuje zajęcia zgodnie z zainteresowaniami osób starszych. Samodzielny Publiczny Ośrodek RehabilitacyjnoTerapeutyczny dla Dzieci i Młodzieży w Elblągu zapewnia wczesną, wielospecjalistyczną, kompleksową, ciągłą i skoordynowaną pomoc medycznorehabilitacyjnoterapeutyczną oraz działania rewalidacyjnowychowawcze dzieciom od momentu rozpoznania zagrożenia niepełnosprawnością. Ośrodek organizuje turnusy rehabilitacyjne z programem nauki niezależnego funkcjonowania z niepełnosprawnością dla dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym: Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 183

186 z dysfunkcją narządu ruchu (również dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich), z upośledzeniem umysłowym, z epilepsją, z MPD (mózgowe porażenie dziecięce) z zaburzeniami rozwoju psychomotorycznego, z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej, z zaburzeniami zachowania i emocji, z autyzmem, z wagami genetycznymi z zespołem Downa, z chorobami neurologicznymi, z chorobami reumatologicznymi, ze schorzeniami kręgosłupa, ze skoliozą, z wadami postawy; Ośrodek oferuje: kinezyterapię, terapię psychopedagogiczną, terapię zabawą, fizykoterapię, terapię logopedyczną, zooterapię, hydroterapię, terapię ręki, masaż, terapię rodzin, indywidualny program rehabilitacyjnoterapeutyczny, szkolenia, program spędzania wolnego czasu. Usługi transportowe dla osób niepełnosprawnych W Elblągu na likwidację barier transportowych zostały pozyskane środki finansowe w ramach Programu Wyrównywania Różnic Między Regionami. Do 2010 roku zostało dofinansowanych łącznie 15 samochodów do przewozu osób niepełnosprawnych (w 2003 r. zakup 5 samochodów, w 2005 r. zakup 5 samochodów, w 2006 r. zakup 2 samochodów, w 2009 r. zakup 3 samochodów) dla: Centrum Rehabilitacji Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem (3 samochody) Ośrodka SzkolnoWychowawczego nr 2 Ośrodka Wsparcia dla Osób Starszych Stowarzyszenia Lazarus IKS ATAK (2 samochody) Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej Elbląskiego Stowarzyszenia Organizatorów Pomocy Społecznej Domu dla Bezdomnych Dom Pomocy Społecznej prowadzony przez Zgromadzenie Sióstr Św. Jadwigi Dom Pomocy Społecznej prowadzony przez Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Zespół Szkół nr 2. Inne usługi dla osób niepełnosprawnych Elbląskie Stowarzyszenie Pomocy Humanitarnej im. Św. Łazarza LAZARUS prowadzi wypożyczalnię sprzętu rehabilitacyjnego, z której w 2010 r. skorzystało 229 osób. Wydawany jest lokalny miesięcznik dla osób niepełnosprawnych pt. Razem z Tobą. 184 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

187 W 2010 roku wydano 377 bezpłatnych kart parkingowych dla osób niepełnosprawnych. Udzielane jest dofinansowanie ze środków PFRON. W 2010 r. przyznano: zł dla 14 osób na podjęcie działalności gospodarczej, rolniczej albo wniesienie wkładu do spółdzielni socjalnej zł dla 16 osób jako zwrot kosztów tworzenia nowych stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych zł dla 96 zł jako zwrot kosztów zatrudnienia pracowników pomagających pracownikowi niepełnosprawnemu w pracy zł dla 202 osób na udział w turnusach rehabilitacyjnych zł na 589 złożonych wniosków o zaopatrzenie ortopedyczne zł do 8 umów na sprzęt rehabilitacyjny zł dla 13 osób w celu likwidacji barier w komunikowaniu się Profilaktyka zdrowotna, zwalczanie narkomanii, profilaktyka i rozwiązywanie problemów alkoholowych W 2010 roku planowano wydać na zadania z zakresu profilaktyki zdrowotnej, narkomanii, profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych zł. Ostatecznie wydatki na ten cel zamknięto kwotą zł w tym: zł dotacja celowa dla stowarzyszenia na dofinansowanie zadania, które obejmowało organizację i przeprowadzenie w szkołach mistrzostw udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach i zachorowaniach zł wydatkowano na prowadzenie w telewizji lokalnej oraz prasie, kampanii promocyjnoinformacyjnej dotyczącej profilaktyki chorób nowotworowych. Wydatki na zadania związane ze zwalczaniem narkomanii wyniosły w 2010 roku zł. Wydatki te przybrały postać dotacji celowej dla stowarzyszeń na dofinansowanie działań profilaktyczno edukacyjnych z zakresu narkomanii. Działania obejmowały zapewnienie profesjonalnej pomocy terapeutycznej dla osób uzależnionych od substancji psychoaktywnych i udzielanie porad rodzinom pozostającym w kryzysie. Na profilaktykę i rozwiązywanie problemów alkoholowych planowano przeznaczyć zł. Ostatecznie środki finansowe przeznaczone na ten cel wyniosły zł, w tym: dofinansowanie instytucji i organizacji w zakresie profilaktyki oraz pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych od alkoholu zł, dofinansowanie działalności wychowawczej i informacyjnej wśród dzieci i młodzieży w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi zł, wspomaganie działalności instytucji i stowarzyszeń realizujących zadania związane z rozwiązywaniem problemów alkoholowych i społecznych zł. Środki finansowe na profilaktykę i rozwiązywanie problemów alkoholowych wydatkowane są w ramach zadań realizowanych z Miejskiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych dla Gminy Miasto Elbląg, który corocznie jest opracowywany i zatwierdzany uchwałą Rady Miejskiej w Elblągu. W Elblągu funkcjonuje Zespół ds. Lecznictwa Odwykowego. Jest to zespół problemowy Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 185

188 Zespół w 2010 r. odbył 18 posiedzeń, na których rozpatrzył 450 spraw dotyczących postępowania zmierzającego do skierowania na leczenie odwykowe osób nadużywających alkoholu. W ramach postępowania, z osobami uzależnionymi oraz członkami ich rodzin prowadzone były rozmowy motywujące do podjęcia terapii odwykowej, zaprzestania spożywania napojów alkoholowych oraz wskazywano sposoby utrzymania abstynencji i możliwości leczenia. Osoby, które w związku z nadużywaniem alkoholu powodują rozkład życia rodzinnego, demoralizację małoletnich, albo systematycznie zakłócają spokój lub porządek publiczny i odmawiają leczenia dobrowolnego Komisja kierowała na badanie przez biegłych (lekarz psychiatra i psycholog), celem wydania opinii psychiatrycznopsychologicznej w przedmiocie uzależnienia od alkoholu. Po uzyskaniu opinii do Sądu Rejonowego skierowano 31 wniosków o wszczęcie postępowania w sprawie nałożenia obowiązku leczenia odwykowego. Środki finansowe wydatkowane w 2010 roku na działalność Zespołu wyniosły zł, w tym: wynagrodzenia członków Zespołu zł; opłaty rachunków wystawianych przez lekarzy psychologa i biegłego psychiatrę za wydawane opinie psychiatrycznopsychologiczne w przedmiocie uzależnienia od alkoholu zł. Pozostałe zadania z zakresu pomocy społecznej Do zadań zleconych z zakresu administracji rządowej realizowanych przez gminę należy organizowanie i świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Zadanie to realizowane jest przez Dom Pomocy Społecznej dla osób z zaburzeniami psychicznymi w Elblągu przy ul. Pułaskiego 1c. Zadanie finansowane jest z budżetu państwa. Ze świadczeń pielęgniarek neuropsychiatrycznych świadczących ww. usługi korzysta 65 osób. Nakłady poniesione na finansowanie usług specjalistycznych wyniosły zł w roku 2009 i zł w 2010 roku. Gmina Miasto Elbląg ponosi też z mocy prawa koszty pobytu dzieci z Elbląga w rodzinach zastępczych na terenie innych powiatów. W 2010 roku wyniosły one zł i wzrosły w stosunku do roku poprzedniego ( zł). Prócz tego Gmina Miasto Elbląg zleciło w 2010 roku następujące zadania z zakresu pomocy społecznej: 1) prowadzenie placówek opiekuńczo wychowawczych wsparcia dziennego; Zadanie jest zadaniem własnym Gminy o charakterze obowiązkowym. Placówka prowadzona jest w formie świetlicy przy ul. Łęczyckiej. Podmiot realizujący zadanie Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Zarząd Oddziału Okręgowego Kwota dofinansowania zł 2) prowadzenie domu dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży realizującym zadania z zakresu interwencji kryzysowej, Zadanie jest zadaniem własnym powiatu. Placówka prowadzona jest jako Ośrodek Wsparcia i Interwencji Kryzysowej Dom dla Matek z małoletnimi Dziećmi i Kobiet w Ciąży przy ul. Nowodworskiej Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

189 Podmiot realizujący zadanie Kwota dofinansowania Diecezja Elbląska zł 3) prowadzenie ośrodka adopcyjnoopiekuńczego. Zadanie jest zadaniem własnym powiatu. Placówka przy ul. Winnej 9 Podmiot realizujący zadanie Kwota dofinansowania Urodzone Sercem" Stowarzyszenie Wspierających Adopcję" zł 4) zapewnienie posiłków osobom tego pozbawionym. Zadanie jest zadaniem własnym Gminy o charakterze obowiązkowym. Realizowane jest w ramach Programu Wieloletniego Pomoc państwa w zakresie dożywiania" i dotowane również przez budżet państwa. Zadanie realizowane jest w Jadłodajni Elblążanka" przy ul. Winnej 9, prowadzonej przez Zakład Aktywności Zawodowej ERKON w Elblągu, Podmiot realizujący zadanie Kwota dofinansowania Elbląska Rada Konsultacyjna Osób Niepełnosprawnych zł 5) świadczenie usług opiekuńczych na rzecz mieszkańców Elbląga (zadanie zlecone do roku). Zadanie jest zadaniem własnym Gminy o charakterze obowiązkowym, Podmiot realizujący zadanie Kwota dofinansowania Polski Czerwony Krzyż Elbląskie Stowarzyszenie Pomocy Humanitarnej Lazarus" zł 6) prowadzenie Świetlicy Dworcowej dla Młodzieży Szkolnej Jest to zadani zlecone już w 2011 roku. Do r. Świetlica Dworcowa funkcjonowała w strukturach Ośrodka Wsparcia dla Dzieci i Młodzieży w Elblągu przy ul. Bolesława Chrobrego 4. Pozostałe zadania w zakresie polityki społecznej Rehabilitacja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych. Zadania w tej dziedzinie realizowane są na podstawie ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. PFRON jest państwowym funduszem celowym i odpowiada za wspieranie rehabilitacji osób niepełnosprawnych oraz za finanse w zakresie tej rehabilitacji. Środki PFRON są przekazywane samorządom wojewódzkim i powiatowym na realizację określonych zadań wg algorytmu uwzględniającego liczbę osób niepełnosprawnych na danym terenie i zapotrzebowania na środki. Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 187

190 Tabela 69. Środki z PFRON w latach w zł Rok Otrzymane środki Wydatki Źródło: Raport o stanie miasta Elbląga 2011 Widoczna w tabeli tendencja zmniejszania się wydatków związana jest z ich systematycznym ograniczaniem przez administrację rządową. Zgodnie z danymi przedstawionymi w powyższym zestawieniu tabelarycznym w 2008 r. Powiat otrzymał na zadania kwotę zł. Pozwoliło to zrealizować zadania z zakresu rehabilitacji zawodowej i społecznej średnio w 50%, a w niektórych przypadkach nawet mniej. W 2009 roku środki finansowe otrzymane na realizację zadań stanowiły kwotę zł, tj. mniej o ok. 27% w porównaniu z rokiem W roku 2010 otrzymane środki finansowe stanowią kwotę zł, tj. mniej o ok. 11% w porównaniu 2009 r. W świetle powyższego środki finansowe otrzymane z PFRON zabezpieczają potrzeby miasta w stopniu minimalnym. W strukturze zadań z zakresu rehabilitacji społecznej największy udział finansowy mają koszty ponoszone na działalność Warsztatów Terapii Zajęciowej. Na terenie miasta funkcjonują 3 Warsztaty Terapii Zajęciowej. Zgodnie z ustawą o rehabilitacji maksymalne dofinansowanie ze środków PFRON kosztów działalności warsztatów terapii zajęciowej wynosi 90% tych kosztów. Pozostałe 10% pokrywane jest ze środków własnych Miasta, odpowiednio w poniższych wielkościach: 2008r zł 2009r zł 2010 r zł Jednostkami prowadzącymi Warsztaty Terapii Zajęciowej w Elblągu są: 1) Polskie Stowarzyszenie dla Osób z Upośledzeniem Umysłowym, 2) Fundacja Osób Niepełnosprawnych im. Matki Teresy z Kalkuty, 3) Stowarzyszenie Tacy Sami". Do najważniejszych zadań z zakresu rehabilitacji zawodowej należało wyposażenie stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych oraz udzielanie bezzwrotnych dofinansowań do rozpoczynanych działalności. Dzięki temu wsparciu w latach zrefundowano utworzenie 65 nowych stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych oraz udzielono 42 dotacji na rozpoczęcie działalności gospodarczej. Standaryzacja usług 188 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

191 Według stanu na dzień r. wszystkie domy pomocy społecznej spełniają wymagany standard usług i posiadają zezwolenia wydane przez Wojewodę WarmińskoMazurskiego na czas nieokreślony. Obecnie placówki wymagają tylko nakładów na utrzymanie tego standardu. Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 189

192 X. Kultura Elbląg w swojej ofercie kulturalnej posiada teatr, kina, muzeum, galerie sztuki, orkiestrę kameralną. Przedsięwzięcia kulturalne realizują także biblioteki, ośrodki kultury i organizacje pozarządowe działające w Elblągu. Teatr im. Aleksandra Sewruka Teatr im. A. Sewruka w Elblągu jest instytucją kultury zarządzaną przez Marszałka Województwa WarmińskoMazurskiego. W 2010 r. Teatr odnotował 269 prezentacji artystycznych (spektakli i koncertów z repertuaru własnego, gościnnych oraz realizowanych na zlecenie). Prezentacje te odbywały się na Dużej (512 miejsc) i Małej Scenie Teatru (80 miejsc), oraz na gościnnie użytkowanej na mocy porozumienia o współpracy z Państwową Wyższa Szkołą Zawodową w Elblągu Scenie na Wspólnej mieszczącej się w Domu Studenckim PWSZ, przy ulicy Wspólnej 1113, a także w objazdach poza siedzibą Teatru. Spektakle obejrzało ogółem widzów ( widzów w siedzibie teatru, widzów w Elblągu poza siedzibą, widzów w objeździe), z czego wykupiło bilety, a osób skorzystało z zaproszeń. Jakkolwiek występują wahania między cenami biletów w zależności od spektaklu, to ogólny koszt dostępu do tej dziedziny kultury utrzymuje się w Elblągu na stałym poziomie. Przeciętny koszt biletu na spektakle Teatru to 28 zł za bilet normalny, 23 zł za bilet ulgowy i 18 zł za bilet szkolny. Teatr umożliwia też osobom bezrobotnym, a więc znajdującym się w gorszej sytuacji materialnej skorzystanie ze swojej oferty kulturalnej, poprzez wprowadzenie dla nich biletów za 1 zł. Teatr im. A. Sewruka w Elblągu przygotował w 2010 roku szereg projektów do realizacji z dofinansowaniem w ramach funduszy europejskich. Regionalny Program Operacyjny Warmia i Mazury na lata Działanie 2.1. Wzrost potencjału turystycznego Poddziałanie Infrastruktura kultury Nazwa: Modernizacja Dużej Sceny Teatru im. A. Sewruka w Elblągu Projekt pozytywnie przeszedł ocenę formalną i merytoryczną i został wybrany do dofinansowania w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Warmia i Mazury na lata Umowę o dofinansowanie podpisano r. Regionalny Program Operacyjny Warmia i Mazury na lata Działanie 7.2. Promocja i uaktywnienie dostępu do usług teleinformatycznych Poddziałanie Usługi i aplikacje dla obywateli Nazwa: eteatr digitalizacja i informatyzacja Teatru im. A. Sewruka w Elblągu Projekt złożono do Departamentu Zarządzania Programami Rozwoju Regionalnego r.; projekt przeszedł weryfikację formalną i merytoryczną i został wybrany do dofinansowania w ramach RPO Warmia i Mazury na lata ; projekt oczekuje na podpisanie umowy z Instytucją Zarządzającą oraz potwierdzenie wkładu własnego przez Urząd Marszałkowski Województwa WarmińskoMazurskiego. 190 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

193 Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko Priorytet XI Kultura i dziedzictwo kulturowe Nazwa: Rozbudowa, przebudowa i remont Teatru im. Aleksandra Sewruka w Elblągu oraz Centrum Spotkań Europejskich Światowid w Elblągu. Rozpoczęto realizację wykonania dokumentacji projektowo kosztorysowej wraz ze studium wykonalności zadania (prace przygotowawcze do złożenia projektu). Program Współpracy Transgranicznej Litwa Polska Rosja Priorytet II: Wspieranie rozwoju społecznego, gospodarczego i przestrzennego Działanie 2.2. Rozwój potencjału ludzkiego poprzez poprawę warunków społecznych, rządzenia i szans edukacyjnych Nazwa: Multicultural Dialog Multicultural Theatres strengthening social and cultural integration of border areas Projekt został złożony r.; przygotowywanie studium wykonalności projektu. Program Kultura 2000 Nazwa: Shakespeare s Tempest: Ontology, Reconstruction & Manipulation Wniosek złożony r. Program Współpracy Transgranicznej Południowy Bałtyk Priorytet II: Atrakcyjność i Wspólna Tożsamość Działanie 2.4 Inicjatywy Społeczności Lokalnych Nazwa: International Theatre join performances in the South Baltic region Wniosek złożony r. Biblioteka Elbląska im. Cypriana Norwida w Elblągu Biblioteka Elbląska im. Cypriana Norwida w Elblągu jest jednostką kultury Gminy Miasto Elbląg. Biblioteka znajduje się w wykazie bibliotek, których zbiory tworzą narodowy zasób biblioteczny. Zgodnie z zapisem statutowym głównym celem działania Biblioteki Elbląskiej jest rozwijanie i zaspokajanie potrzeb czytelniczych, oświatowych, kulturalnych, informacyjnych i naukowych mieszkańców miasta Elbląga i powiatu elbląskiego oraz uczestnictwo w upowszechnianiu wiedzy i kultury. Najwyższe przychody Biblioteka Elbląska osiąga z tytułu dotacji organizatora, czyli Gminy Miasta Elbląg. Stanowią one 87% całkowitych przychodów i są podstawowym źródłem finansowania działalności biblioteki. Na swoją działalność statutową Biblioteka otrzymała w latach poniższe środki: Rok Dotacje na początku roku Dotacje na koniec roku Wzrost % zwiększenia , , , , , Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 191

194 Biblioteka Elbląska im. C. Norwida w Elblągu prowadzi swoją działalność statutową przy wykorzystaniu budynków, zlokalizowanych w różnych częściach miasta Elbląga. Biblioteka Główna jest usytuowana w dwóch budynkach wchodzących w skład dawnego zespołu szpitalnego z kościołem św. Ducha. Są one wpisane do Krajowego Rejestru Zabytków Nieruchomych. Siedziba biblioteki wyposażona jest w zmodernizowaną salę konferencyjnowidowiskową, wyposażoną w sprzęt akustyczny i oświetleniowy umożliwiający realizację złożonych organizacyjne i techniczne koncertów oraz przedstawień artystycznych. W budynku funkcjonuje Biblioteka Wirtualna wyposażona w 25 komputerów nowej generacji LCD PC. Wszystkie komputery pozwalają na korzystanie z multimediów i Internetu. Zainstalowane oprogramowanie ułatwia naukę języków obcych, tworzenie animacji multimedialnych i poszerzanie wiadomości z różnych dziedziny nauki. Biblioteka dodatkowo wyposażona jest w kamery internetowe, drukarki i skanery z możliwością skanowania slajdów. W skład Biblioteki Elbląskiej, obok kompleksu budynków przy ul. Św. Ducha, wchodzą również filie biblioteczne: 1) Filia Nr 1 ul. Brzeska 5, 2) Filia Nr 2 Al. Grunwaldzka 89 a (od kwietnia 2012 roku zamkniętaw trakcie przeniesienia) 3) Filia Nr 3 ul. Piłsudskiego 17, 4) Filia Nr 4 ul. Ogólna 59, 5) Filia Nr 5 ul. Podgórna 12 (nieczynna, w trakcie przenoszenia do Gimnazjum na Zawadzie) 6) Filia Nr 6 ul. Słoneczna 29, 7) Filia Nr 7 ul. Mielczarskiego 22/24, W ciągu roku 2011 wypożyczalnie biblioteki odwiedziło czytelników, natomiast, czytelnie Najliczniejszą grupę czytelników Biblioteki Elbląskiej stanowią osoby w wieku lata (26,8%) i osoby wieku 2024 lata (20,2%). Najmniej jest osób powyżej 60 roku życia (6,3 %.). Ważnym składnikiem majątku Biblioteki Elbląskiej są zabytkowe zbiory ruchome o łącznej liczbie woluminów. Zbiór ten, jest wpisany do Narodowego Zasobu Bibliotecznego i stanowi integralny element dziedzictwa kulturowego kraju. Zbiory zabytkowe biblioteki to niezwykle cenna kolekcja inkunabułów, starodruków, rękopisów i głównie niemieckojęzycznych czasopism z XIX i XX wieku. Najcenniejsze to inkunabuły w liczbie 69 woluminów, 527 rękopisów, 8938 jednostek starych druków oraz druki muzyczne, kartograficzne, ekslibrisy i grafiki. Najstarszy rękopis pochodzi z XIV wieku. Biblioteka Elbląska pełni również rolę lokalnego i ponadlokalnego centrum kultury, ośrodka życia kulturalnego dla różnych grup kulturotwórczych i ośrodka informacji. Główne usługi Biblioteki Elbląskiej to: a) digitalizacja i udostępnianie książek w wersji elektronicznej, popularyzacja wiedzy o dziedzictwie historycznym i kulturowym regionu oraz publikowanie dokumentów elektronicznych w sieci, b) konserwacja i ochrona zbiorów zabytkowych, c) wypożyczanie materiałów bibliotecznych i ich udostępnianie na miejscu, d) umożliwienie korzystania z Internetu i dokumentów elektronicznych mieszkańcom miasta Elbląga w bibliotece wirtualnej, e) organizacja spotkań, seminariów, konferencji naukowych, wystaw, imprez artystycznych i warsztatów o zasięgu lokalnym, regionalnym, ogólnopolskim i międzynarodowym, 192 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

195 f) udzielanie pomocy organizacyjnej i merytorycznej dla lokalnych inicjatyw i przedsięwzięć kulturalnych (grup zainteresowań, organizacji społecznokulturalnych, zespołów doraźnych inicjatyw itp.), także w postaci udostępniania na cele społecznokulturalne posiadanych pomieszczeń i ich wyposażenia, g) kultywowanie tradycyjnych form sztuki, związanych z papierem, takich jak: kaligrafia, malowanie miniatur, origami, książka artystyczna, h) prowadzenie działalności wydawniczej. W ostatnich latach liczba czytelników biblioteki w Elblągu spada. Według danych GUS w 2010 roku osiągnęła ona wskaźnik 179 czytelników na 1000 mieszkańców, podczas gdy w 2006 roku wskaźnik ten był równy 210. W zestawieniu z wartościami tego wskaźnika w miastach o podobnej wielkości i w Olsztynie Elbląg plasuje się na drugim miejscu od końca. Najlepiej pod tym względem wypadają Płock (301), Gorzów Wielkopolski (299) i Olsztyn (296). Analizując trend spadku liczy czytelników wdać, że jest to szersza tendencj, z której wyłamują się trzy wspomniane miasta oraz Opole. Wykres 25. Liczba czytelników bibliotek publicznych na 1000 mieszkańców Elbląg Gorzów Wielkopolski Kalisz Koszalin Legnica Olsztyn Opole Płock Tarnów Włocławek Zielona Góra Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS W 2010 na jednego czytelnika w Elblągu przypadło 14,3 wypożyczonych książek. Jest to wynik poniżej średniej dla Polski (18,4) jak również gdy porównuje się miasta o podobnej wielkości do Elbląga (średnia 16,1). Przy czym między Elblągiem a tymi miastami różnice w wartościach tego wskaźnika nie są już takie duże. Wyjątkiem tutaj jest Opole, gdzie liczba wypożyczonych woluminów przypadająca na 1 czytelnika wyniosła 27,6. Warto jednak zauważyć, że w ciągu 5 lat liczba wypożyczeń na 1 czytelnika pozostała na zbliżonym poziomie, podczas gdy miasta posiadające w roku 2006 wyższy wskaźnik zanotowały większe spadki. Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 193

196 Wykres 26. Liczba wypożyczeń na 1 czytelnika Elbląg Gorzów Wielkopolski Kalisz Koszalin Legnica Olsztyn Opole Płock Tarnów Włocławek Zielona Góra Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS Muzeum ArcheologicznoHistoryczne Muzeum ArcheologicznoHistoryczne jest instytucją kultury samorządu miejskiego. W ostatnich latach rozwinięto w Muzeum działania w zakresie badań archeologicznych (m. in. osada Truso, Stare Miasto); usług archeologicznych (m. in. nadzory i prace badawcze pod inwestycje drogowe), zmodernizowano wszystkie ekspozycje stałe. Na szczególną uwagę zasługuje działalność edukacyjna Muzeum, w ramach której realizowane były np.: interaktywne zajęcia dla dzieci i młodzieży oraz szkolenia dla nauczycieli. Muzeum prowadzi nowatorskie projekty m. in. Skrzynia pełna tajemnic" (dostrzegany i doceniany w skali kraju projekt edukacyjny, który został objęty Patronatem Europejskiego Roku Kreatywności i Innowacyjności 2009), organizuje comiesięczne giełdy kolekcjonerskie, warsztaty miłośników dawnych gier, Targi Staroci", Kiermasz Sztuki", a także imprezę Noc Muzeów". Ważnym zadaniem Muzeum ArcheologicznoHistorycznego są publikacje, w tym wydawnictwa cykliczne: Elbląskie Studia Muzealne" (2009 t.i, 2011 t.ii), Elbląskie Monografie Muzealne" (2011 t.i). Przystąpiono do opracowywania wydawniczego katalogu zbiorów wydano już pierwszy katalog dotyczący zbiorów w Truso. W 2010 r. Muzeum zorganizowało: 7 wystaw stałych; 7 wystaw czasowych; 25 przedsięwzięć kulturalnych; 12 przedsięwzięć edukacyjnych; 211 zajęć muzealnych; 75 zajęć letnich. 194 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

197 W 2010 roku Muzeum uruchomiło też nowe elementy promocyjne z wykorzystaniem mailingu i serwisów społecznościowych: profile muzealne pojawiły się na portalach nk.pl, facebook.com, flickr.com jak też youtube.com, gdzie gromadzone są informacje, m.in. kilkadziesiąt spotów video prezentujących najciekawsze zabytki muzealne. W ramach działań edukacyjnych Muzeum uruchomiło w lutym 2012 roku blog O starym mieście słów kilka oraz cykl internetowo telewizyjny Okruchy czasów wojny nadawany przez Telewizję Elbląską. Łączna liczba zwiedzających to osób. W ostatnich latach na działalność statutową Muzeum otrzymało dotację podmiotową z budżetu Miasta: Tabela 70. Wysokość dotacji podmiotowej dla muzeum w latach Rok Dotacja na początku roku Dotacja na dzień Wzrost % zwiększenia , , , , ,89 Źródło: Raport o stanie miasta Elbląga 2011 W okresie dotacja dla Muzeum wzrosła o niespełna 6% z kwoty zł w 2006 r. do kwoty zł w 2010 r. Muzeum przystępuje do modernizacji i remontu budynku wschodniego oraz dziedzińca w ramach wspólnego projektu z Muzeum Brama Frydlandzka w Kaliningradzie pod nazwą "Museas over the borders" realizowanego ze środków UE z programu LitwaPolskaRosja. W ramach programu "Museas around The Baltic" Muzeum rozwija współpracę międzynarodową z innymi ośrodkami muzealnymi wokół Bałtyku. W 2012 roku w Elblągu odbędzie się międzynarodowa konferencja "Bałtyk około 1300 roku" współfinansowana ze Środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Również w 2012 roku zmodernizowane zostaną wszystkie wystawy stałe muzeum dzięki współfinansowaniu przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W 2011 roku muzeum elbląskie odwiedziło gości. W latach muzeum było odwiedzane przez średnio osób rocznie. Wykres 27. Liczba zwiedzających muzeum w latach Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 195

198 Centrum Sztuki Galeria El Centrum Sztuki Galeria El jako samorządowa instytucja upowszechniania kultury, przede wszystkim koncentruje się na działalności wystawienniczej, odzwierciedlającej wielowątkowość sztuki współczesnej. Poza podstawowym nurtem działalności realizuje projekty o charakterze interdyscyplinarnym organizuje koncerty, performance, warsztaty, konferencje, prowadzi działalność wydawniczą oraz edukację kulturalną. Galeria El współpracuje ze środowiskami twórczymi działającymi w kraju i za granicą. Limit etatów dla Galerii wynosi 14. Na swoją działalność statutową Galeria El w latach otrzymała dotację podmiotową w poniższych wysokościach: Tabela 71. Wysokość dotacji podmiotowej dla Galerii EL w latach Rok Dotacja na początku roku Dotacja na dzień Wzrost % zwiększenia , , , ,42 Źródło: Raport o stanie miasta Elbląga 2011 W ciągu pięciu ostatnich lat dotacja dla Galerii wzrosła o ok. 24%. W 2007 r. dotacja zaplanowana na początku roku w trakcie roku uległa zmniejszeniu o zł. Zmniejszenie to było następstwem przeprowadzonej kontroli i wydatkowania środków niezgodnie z przeznaczeniem. Centrum Sztuki Galeria EL w 2010 r. było organizatorem: 2 wystaw indywidualnych, 2 zbiorowych (w tym jednej międzynarodowej), 1 pleneru rzeźbiarskiego, 5 koncertów, 4 performances oraz 1 spotkania promującego wydawnictwo Łukasza Rondudy Sztuka Polska lat 70. Awangarda. Program Galerii EL uzupełniały również zajęcia edukacyjne oraz imprezy zlecone, bądź takie, dla których Galeria EL użyczała sal. Przybliżona liczba widzów uczestniczących w ciągu roku w wydarzeniach z programu Galerii EL to osób. Niska, w porównaniu z latami ubiegłymi frekwencja, spowodowana była kompleksowym remontem wnętrz Galerii EL, przeprowadzonym w ramach projektu Rewitalizacja dawnego Kościoła i Klasztoru Dominikanów obecnie siedziby Centrum Sztuki Galeria EL na Starym Mieście w Elblągu. Galeria EL prowadzi działalność statutową obejmującą edukację i upowszechnianie sztuki. Formą działań edukacyjnych wypracowanych przez Galerię jest oprowadzanie przez pracowników Galerii EL zorganizowanych grup szkolnych. Jest to obliczone na uzupełnianie i rozszerzanie programu szkolnego w oparciu o bezpośredni kontakt ucznia z placówką oraz dziełami sztuki. W pierwszym półroczu 2010 roku zorganizowane zostały dwa projekty edukacyjne ściśle odwołujące się do historii Galerii EL Klasztor bez tajemnic spotkania terenowe dla grup szkolnych dotyczące historii dawnego klasztoru dominikańskiego mieszczącego się przy kościele NMP oraz Przestrzeń sformatowana czyli oswajanie egzotycznych stworów w Elblągu spotkania terenowe dotyczące historii Biennale Form Przestrzennych. 196 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

199 Istotnym projektem edukacyjnym są działające od 2008 roku warsztaty rzeźby w dźwięku SoundLab. Mają one charakter pracy artystycznej i adresowane są dla wszystkich, którzy chcą uczyć się tworzenia poprzez zabawę z dźwiękiem i poszukiwanie form skojarzeniowych z obrazem. W trakcie warsztatów tworzone będą rzeźby w dźwięku dźwiękorzeźby", ale i rzeźbobrzmienia". Uczestnicy próbują zmierzyć się z muzycznym opisem form wizualnych (obraz, rzeźb, przedmiot), ale także poszukują form obrazowych interpretujących utwór muzyczny, bądź dźwięk. Projekt zakłada prezentację metod i technik pracy z dźwiękiem, formami audiowizualnymi i innymi nowoczesnymi formami przekazu artystycznego np. video. Spotkania te mają skłonić uczestników do prób posługiwania się sprzętem audiowizualnym, sposobów wyrażania zarówno swoich emocji, asocjacji oraz ekspresji indywidualnej i zbiorowej twórczości artystycznej. Stałym elementem propozycji wakacyjnych są skierowane do dzieci warsztaty artystyczne, odbywające się przez cały lipiec i sierpień. Galeria EL swoim artystycznym patronatem obejmuje Liceum Plastyczne w Gronowie Górnym, organizując dla uczniów tej szkoły spotkania z artystami. Wspólnie z uczennicami Liceum w okresie sprawozdawczym zorganizowane zostało m.in. pierwsze elbląskie Swap Party Majowe wietrzenie szafy. Galeria EL współpracuje również ze Specjalnym Ośrodkiem SzkolnoWychowawczym nr 1 w Elblągu. Tabela 72. Działania edukacyjne Galerii El Działanie Forma Ilość (w skali roku) Adresaci, liczba uczestników Dni UNESCO Galerii EL Klasztor bez tajemnic spotkania dla grup szkolnych Zajęcia edukacyjne ok. 25 h Dzieci, ok. 500 osób Oswajanie sztuki warsztaty fotograficzne Przestrzeń sformatowana / Oswajanie egzotycznych stworów zajęcia dla grup szkolnych Warsztaty 10 h Dzieci, młodzież, dorośli, ok. 80 osób Zajęcia edukacyjne ok. 10 h Dzieci, młodzież, ok. 150 osób Wakacyjne Warsztaty Artystyczne Warsztaty 45 spotkań (ok. 65 h.) Dzieci, młodzież, ok. 300 osób Źródło: Departament Kultury Urzędu Miejskiego w Elblągu Galeria EL aktywnie współpracuje także z innymi placówkami kulturalnymi: Centrum Spotkań Europejskich Światowid w Elblągu, Muzeum ArcheologicznoHistoryczne, Biblioteka Elbląska, Szkoła Podstawowa nr 25, I Liceum Ogólnokształcące w Elblągu, Elbląskie Towarzystwo Kulturalne, Elbląska Uczelnia HumanistycznoEkonomiczna, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Elblągu, Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku, Muzeum Regionalne w Krokowej. W roku 2008 Galeria EL objęła patronat nad nowo utworzonym Liceum Plastycznym w Gronowie Górnym, z którym aktywnie współpracuje. Prywatne galerie sztuki W Elblągu swoją działalność prowadzą prywatne galerie. W 2010 roku największymi z nich były: 1) Autorska Pracownia Rzeźby Waldemara Cichonia Elbląg Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 197

200 2) Galeria ZUM 3) Galeria Art. Miś 4) Galeria Zachęta 5) Galeria ArtPik 6) Galeria KREATYWNIA Elbląska Orkiestra Kameralna Elbląska Orkiestra Kameralna to najmłodsza, samorządowa instytucja artystyczna, powołana 1 października 2007 r. Elbląska Orkiestra Kameralna w 2010 r. czynnie uczestniczyła w życiu miasta, uświetniając ważne uroczystości, takie jak: wręczenie Nagród Prezydenta, koncert w ramach Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, koncerty z okazji obchodów Roku Chopinowskiego, Nadzwyczajny Zjazd Euroregionu Bałtyk, Koncert pamięci Ofiar Tragedii Smoleńskiej, koncert z okazji XXlecia powstania Samorządu Terytorialnego, Święto Konstytucji, Święto Niepodległości oraz związany z rokiem liturgicznym Koncert Pasyjny. Rok 2010 przyniósł EOK kilka znaczących wydarzeń o charakterze ogólnopolskim, tj. udział w: Festiwalu Piosenki TOP TRENDY w Sopocie, Festiwalu Muzyki Sakralnej w Gdyni, XXXVII Ogólnopolskich Spotkaniach Zamkowych Śpiewajmy Poezję, V Deprecjacji Depresji, Uroczystym Galowym Koncercie z okazji 10lecia firmy Compensa w Auli Politechniki Warszawskiej, realizacja telewizyjna koncertu BIAŁA LOKOMOTYWA wieczór kompozytorski Jerzego Satanowskiego wraz z emisją na antenie TVP 2 oraz TVP KULTURA. Na dzień 31 grudnia 2010 r. EOK miała przyznany limit etatów w wysokości 8,5 etatu, który został w pełni wykorzystany. Tabela 73. Wysokość dotacji dla EOK w okresie Rok Dotacja na początku roku Dotacja na dzień Wzrost % zwiększenia 2007 (niepełny) , , ,78 Źródło: Raport o stanie miasta Elbląga 2011 W 2010 roku Elbląska Orkiestra Kameralna wydała 47 koncertów, z czego 18 poza Elblągiem. Łączna liczba widzów tych koncertów to osoby, z czego osób to widownia koncertów wyjazdowych. Centrum Spotkań Europejskich Światowid Centrum jest Instytucją Samorządu Województwa WarmińskoMazurskiego o charakterze kulturalnym, edukacyjnym,medialnym i informacyjnym. Światowid zajmuje się organizacją, realizacją i promocją przedsięwzięć kulturalnych, sportowych i rekreacyjnych. Przy Centrum działa Ośrodek 198 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

201 Współpracy Transgranicznej z Obwodem Kaliningradzkim, Centrum Tańca Promyk oraz sekcje plastyczna, teatralna, wokalna, fotograficzna. Do struktur CSE Światowid należy także kino noszące tę samą nazwę. Działania podejmowane przez CSE to także organizacja konferencji, seminariów, szkoleń, instruktażu, pomocy metodycznej i innych form kształcenia pozaszkolnego w dziedzinie kultury i sztuki, jak też prowadzenie działalności wydawniczej i informacyjnej. Centrum prowadzi również Portal Kulturalny Warmii i Mazur eswiatowid.pl. "Światowid" realizuje imprezy artystyczne, które z czasem stały się cykliczne i zyskały zasięg ogólnopolski oraz międzynarodowy. W 2010 roku były to m.in. Ogólnopolski Festiwal Sztuki Słowa... Czy to jest kochanie?, XIV Elbląskie Noce Teatru. Festiwal Piosenki Wartościowej, 4. Międzynarodowe Spotkania Artystyczne, Europejskie Spotkania Młodzieży Artystycznie Uzdolnionej Pomosty 2010, jedenasta edycja Międzynarodowego Festiwalu Tańca Baltic Cup. CSE prowadzi także działalność na rzecz osób niepełnosprawnych m.in. poprzez arteterapię tych osób. Systematycznie organizowane są takie formy pracy jak: warsztaty artystyczne (ceramiczne, muzyczne, teatralne i plastyczne), przeglądy i konkursy. W 2010 roku Centrum Spotkań Europejskich Światowid w ramach swoich zadań realizowało następujące projekty: 1) Twórcza terapia to projekt realizowany w ramach Programu Operacyjnego Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego Edukacja Kulturalna. Celem strategicznym projektu jest aktywizacja i inspiracja zachowań twórczych osób niepełnosprawnych oraz zagrożonych wykluczeniem społecznym. W ramach projektu Twórcza terapia" realizowane były: zajęcia arteterapeutyczne w formie cyklicznych warsztatów, Letnia Szkoła Edukacji Artystycznej oraz Międzynarodowy Plener Artystyczny Impresje". Projekt trwał od do Wartość ogólna projektu to zł, w tym zł to dotacja samorządowa, 600 zł środki własne CSE, zaś dofinansowanie MKDiN wyniosło zł. 2) Literatura przyjazna dla ucha to projekt w ramach PO MKiDN Wydarzenia Artystyczne. Trwał on od 1 marca 2010 do 31 października 2010 roku. Jego celem było stworzenie przez młodzież niewidomą słuchowiska radiowego w oparciu o wartościową oraz cieszącą się olbrzymią popularnością nie tylko wśród młodzieży prozę Małgorzaty Musierowicz. Nagranie wzbogacone zostało o aranżację muzyczną dzięki czemu projekt miał interdyscyplinarny charakter. Wartość ogólna projektu to zł, w tym zł to dotacja samorządowa, 464 zł środki własne CSE, zaś dofinansowanie MKDiN wyniosło zł. 3) POMOSTY Europejskie Spotkania Młodzieży Artystycznie Uzdolnionej realizowany w ramach PO MKiDN Edukacja Kulturalna. Jak wspomniano wyżej jest to projekt coroczny. Tematem przewodnim edycji projektu w 2010 roku był bursztyn i legenda o Juracie, w oparciu o które były prowadzone działania edukacyjne skierowane do dzieci i młodzieży z Polski i Rosji. Warsztaty edukacyjne zostały przeprowadzone z wykorzystaniem różnych dziedzin artystycznych i technik (np. animacji komputerowej, animacji rysunkowej, działań multimedialnych, plastycznych itp.). Zadaniem uczestników projektu było przygotowanie przedstawienia interdyscyplinarnego (taniec, muzyka, teatr, multimedia) współczesnej wersji legendy oraz stworzenie animacji rysunkowej do tejże legendy. Uzupełnieniem działań projektowych były seminaria i warsztaty dla instruktorów i nauczycieli przedmiotów artystycznych z zakresu edukacji kulturalnej dzieci i młodzieży. Cały projekt trwał od do Wartość ogólna projektu to zł, w tym zł to dotacja samorządowa, 600 zł środki własne CSE, zaś dofinansowanie MKDiN wyniosło zł. Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 199

202 4) Cyfrowy Światowid utworzenie pracowni digitalizacji i publicznego dostępu do materiałów audiowizualnych w CSE Światowid był realizowany w ramach PO MKiDN Zasoby Cyfrowe Digitalizacja Materiałów Audiowizualnych w terminach Celem projektu była rozbudowa infrastruktury digitalizacyjnej służącej digitalizacji materiałów audiowizualnych oraz stworzenie możliwości nieodpłatnego upowszechniania tych materiałów na bazie Centrum Spotkań Europejskich Światowid" w Elblągu. Pracownia stanowiła odpowiedź na problemy i wyzwania, jakie niesie za sobą tworzenie, bezpieczne przechowywanie i publiczne udostępnianie zasobów audiowizualnych. Funkcjonuje ona placówka dbająca o zachowanie dziedzictwa kulturowego regionu Warmii i Mazur, a docelowo innych regionów kraju. Ważną funkcją jest promocja zgromadzonych materiałów, które pozwolą na edukację społeczeństwa pod kątem dziedzictwa i tradycji oraz upowszechniania wiedzy z tego zakresu. Projekt zakładał, że prowadzona będzie digitalizacja materiałów (w tym nagrań wideo w systemie VHS, filmów fotograficznych klisz i odbitek, dzieł poligrafii) dotyczących dziedzictwa kulturowego Warmii i Mazur oraz Powiśla zapisanych na różnego rodzaju analogowych świadectwach" czasu, materiałów, które współcześnie pokazują, dokumentują i archiwizują działania promujące i upowszechniające dziedzictwo kulturowe naszego regionu w tym m.in. materiałów przygotowywanych na potrzeby istniejącego Portalu Kulturalnego Warmii i Mazur dotyczących dzieł, twórców ludowych, ginących zawodów oraz zabytków kultury. Pracownia digitalizacji została wyposażona w specjalistyczny sprzęt, który umożliwia opracowywanie różnych form materiałów oraz ich udostępnianie w sposób nieodpłatny. Dodatkowo w pracowni powstały stanowiska do obróbki materiałów w wersjach analogowych i poligraficznych, które z biegiem czasu tracą swoją jakość, a w niedługim czasie nie będą się nadawały do użytku. Wartość ogólna projektu to zł, w tym środki własne CSE to zł a dofinansowanie MKDiN zł. 5) Grunwald dawniej i dziś tworzony był w ramach Programu Grunwald Narodowego Centrum Kultury. Głównym celem projektu było podkreślenie znaczenia bitwy pod Grunwaldem w procesie historycznym, który doprowadził do zawiązania Unii Lubelskiej. Przy realizacji projektu wykorzystane zostały w równej mierze tradycyjne środki przekazu konferencja naukowa, festyn historyczny jak i nowoczesne plenerowe projekcje filmowe, reportaże telewizyjnoradiowe. Ze względu na szeroki zakres proponowanych działań projekt miał interdyscyplinarny charakter. Projekt rozpoczął się 1 kwietnia a zakończył się 30 października 2010 roku. Koszt jego realizacji to zł, z czego 26 tysięcy zł to dofinansowanie NCK a zł to środki własne CSE. 6) AZYMUT to projekt realizowany od 1 kwietnia do 30 września 2010 roku w ramach programu Stowarzyszenia Gmin RP Euroregion Bałtyk pn. Fundusz Małych Grantów Transgranicznych i Międzyregionalnych. Projekt AZYMUT miał na celu podniesienie kwalifikacji i wzrost kompetencji osób pracujących z osobami niepełnosprawnymi w instytucjach kultury, placówkach edukacyjnych i organizacjach pozarządowych z terenu województwa warmińsko mazurskiego, Szwecji i Obwodu Kaliningradzkiego poprzez udział w specjalistycznych szkoleniach i warsztatach, praktykach i wizytach studyjnych. Miał również na celu wzmocnienie współpracy i wymianę doświadczeń pomiędzy instytucjami i organizacjami z Polski, Szwecji i Rosji. Wartość projektu to zł, w tym zł to środki pozyskane z dotacji samorządowej, a zł środki Mechanizmu Finansowego EOG i Norweskiego Mechanizmu Finansowego 7) Vademecum menedżera kultury cykl szkoleń pracowników samorządowych instytucji kultury z Polski i Rosji to kolejny projekt realizowany w ramach programu Stowarzyszenia Gmin RP 200 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

203 Euroregion Bałtyk pn. Fundusz Małych Grantów Transgranicznych i Międzyregionalnych. Celem projektu było podniesienie kompetencji pracowników samorządowych instytucji kultury z Polski i Rosji, wymiana doświadczeń oraz zacieśnienie współpracy pomiędzy samorządowymi instytucjami obszaru transgranicznego. Uczestnikami projektu byli pracownicy samorządowych instytucji kultury z Województwa Warmińsko Mazurskiego oraz Obwodu Kaliningradzkiego oraz osoby wskazane przez te instytucje pracownicy działalności merytorycznej i artystycznej (organizatorzy standardowych przedsięwzięć kulturalnych organizowanych przez instytucje kultury) oraz pracownicy prowadzący działalność edukacyjną w tym wypadku instruktorzy z zakresu edukacji tanecznej (taniec towarzyski, ludowy i nowoczesny) razem 24 osoby. Projekt trwał od 1 kwietnia do 03 września 2010 roku. Wartość ogólna projektu to zł, w tym zł to dotacja samorządowa, zł środki własne CSE a zł to środki Mechanizmu Finansowego EOG i Norweskiego Mechanizmu Finansowego. 8) Dyskusyjny Klub Filmowy im. Andrzeja Munka w kinie Światowid istnieje od 1978 roku. W 2010 roku na jego działalność CSE Światowid przeznaczyło zł. Drugie zł udało się pozyskać ze środków Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej w ramach Programu operacyjnego Edukacja i upowszechnianie kultury filmowej. 9) Ecinema: organizacja pokazów filmów studyjnych z nośników cyfrowych to projekt dofinansowany przez Filmotekę Narodową w ramach programu Przedsięwzięcie upowszechniające kulturę filmową. Celem projektu jest zwiększenie dostępu do premier filmowych oferowanych przez dystrybutorów tradycyjnie współpracujących z Siecią Kin Studyjnych i Lokalnych oraz skłonienie na tej podstawie innych dystrybutorów do przystąpienia do projektu i zwiększenie tym samym oferty premier filmowych dla SKSiL. Zwiększy to również mobilność repertuarową kina Światowid (dostęp do filmów na DVD i Blue Ray) również przez stworzenie możliwości prezentacji nie tylko filmów fabularnych, ale wszelkich materiałów na tych nośnikach. Sprzęt ten da też możliwość bezpośredniego przekazu sygnału telewizyjnego na ekran kina (spektakle, wydarzenia sportowe itp.). Realizacja projektu rozpoczęła się 18 grudnia 2010 roku, planowany termin zakończenia to 18 grudnia 2013 roku. Całkowita wartość projektu to zł, z czego dofinansowanie FN to zł a środki własne CSE to zł. 10) Nowoczesna kultura utworzenie kina cyfrowego w CSE Światowid etap III to projekt realizowany w ramach PO PISF Rozwój kin. Projekt trwał od 1 lutego do 30 września 2010 roku. Projekt obejmował zakup i instalację odpowiedniego wyposażenia do realizacji projekcji cyfrowych. Modernizacja kina przyczyniła się do polepszenia dotychczasowych możliwości technicznych a także do systematycznego przechodzenia na technikę cyfrową projekcji. Był to ostatni etap długofalowego wdrażania technologii cyfrowej w kinie Światowid. Wartość ogólna projektu to zł. Dotacja samorządowa wyniosła zł, dofinansowanie PISF zł. CSE na potrzeby realizacji projektu wyłożyło środki w wysokości zł. 11) Rozbudowa Wirtualnego Centrum Kultury eświatowid.pl stworzenie społecznościowego portalu kulturalnego jest realizowana w ramach RPO Warmia i Mazury na lata Projekt dofinansowany został w ramach osi priorytetowej 7 Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego" działania 7.2 Promocja i ułatwienie dostępu do usług teleinformatycznych, poddziałania Usługi i aplikacje dla obywateli. Realizacja projektu została rozpoczęta 17 maja 2010 roku. Jej zakończenie planowane jest na 31 grudnia 2012 roku. Celem strategicznym projektu jest stworzenie portalu społecznościowego łączącego ludzi zainteresowanych tematyką kultury i turystyki kulturalnej na Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 201

204 Warmii i Mazurach ze szczególnym uwzględnieniem osób zagrożonych wykluczeniem społecznym (np. osób niepełnosprawnych z wadami wzroku). Dzięki realizacji projektu powstanie internetowa platforma pozyskiwania i wymiany informacji z zakresu szeroko pojmowanej kultury i turystyki kulturalnej. Portal eswiatowid.pl stanie się miejscem, w którym będzie można pozyskać informacje, ale również aktywnie go współtworzyć i wypełniać treścią. Wartość ogólna projektu wynosi ,01 zł, w tym dotacja samorządowa ,41 zł i dofinansowanie EFRR ,60 zł. 12) Rozbudowa, przebudowa i remont Teatru im. Aleksandra Sewruka oraz CSE Światowid w Elblągu w oparciu o dotację celową Samorządu Województwa WarmińskoMazurskiego realizowana jest od maja 2010 roku. Zadanie jest na etapie opracowywania dokumentacji projektowokosztorysowej. Wartość ogólna projektu to 1,5 mln zł, z czego 100% stanowi dotacja samorządowa. Kina W Elblągu istnieją obecnie dwa kina: Światowid Multikino Kino Światowid jest częścią Centrum Spotkań Europejskich Światowid w Elblągu instytucji kultury samorządu województwa warmińskomazurskiego. Kino należy do Sieci Kin Studyjnych i Lokalnych. Jest wyposażone w dwie sale: kameralną (115 miejsc) i dużą (323 miejsca), przystosowaną również do filmów wyświetlanych w technice 3D. W 2010 roku w Światowidzie odbyło się seansów, które obejrzało w sumie widzów. Kino, jako część CSE Światowid prowadzi także pozakinową działalność kulturalną. Odbywają się w nim np. koncerty lub konferencje. Przy kinie Światowid działa Dyskusyjny Klub Filmowy im. A. Munka. Multikino jest kinem należącym do sieci multipleksów. posiada 6 sal kinowych z następującą liczbą miejsc: 152, 264, 195, 247, 247, 162, łącznie Wyświetla także filmy w technice 3D. W roku 2010 w Multikinie odbyło się seansów, które obejrzały łącznie osoby. Działania Departamentu Kultury Gmina Miasto Elbląg nadzoruje samorządowe instytucje kultury oraz sprawuje mecenat nad działalnością kulturalną i artystyczną o szczególnym znaczeniu dla Elbląga. Szczególnie wypełnia następujące działania: 1) wspieranie i promocja najważniejszych wydarzeń artystycznych w Elblągu o charakterze międzynarodowym, ogólnopolskim, ponadlokalnym z zakresu różnych dziedzin sztuki, kultury i nauki, 2) stworzenie warunków do rozwijania aktywności twórczej, środowiskowej i indywidualnej, 3) podejmowanie działań wspierających i promujących niezawodową działalność kulturalną i artystyczną o szczególnej wartości, 4) prognozowanie rozwoju życia kulturalnego w mieście. Najistotniejsze przedsięwzięcia kulturalne realizowane w 2010 roku przez istniejący wówczas Wydział, (obecnie Departament) Kultury to: Koncert Noworoczny Prezydenta Elbląga Przedwiośnie Talentów (przedsięwzięcie wspierające młodych elbląskich twórców i wykonawców); 202 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

205 L.U.C PAMIĘTAM. Katyń 1940 kwiecień (organizator DK, zrealizowano przy współpracy z Narodowym Centrum Kultury oraz Galerią EL akcja społecznoedukacyjna upamiętniająca 70. rocznicę Zbrodni Katyńskiej) Elbląska Majówka, Koncert Galowy Biała Lokomotywa, Elbląskie Nagrody Kulturalne (stypendia artystyczne, nagroda Wydarzenie Roku", nagroda Kreator Kultury" przyznawane młodym talentom, twórcom, autorom, organizatorom największego wydarzenia ubiegłego roku, którzy poprzez swoją działalność kształtują wizerunek miasta) Dni Elbląga 2010, Melanż Rap Kuracja #1, Deprecjacja Depresji V, X Dni Papieskie, Świąteczne Spotkania Elblążan, Sylwester 2010, Wsparcie Elbląskiej Sceny Prezentacji na potrzeby promocji młodych twórców i wykonawców (np. na Dni Elbląga, gala elbląskich nagród kulturalnych, muzyczne Garbary"); Departament Kultury Urzędu Miejskiego w Elblągu dofinansowuje ze swojego budżetu także najistotniejsze przedsięwzięcia kulturalne przygotowywane przez organizacje pożytku publicznego. W 2010 roku były to m.in.: 1) 44. Dziecięcy Festiwal Kultury Ukraińskiej organizowany przez Związek Ukraińców w Polsce. 2) Młoda sztuka zaangażowana spotkanie z twórczością Marty Dzido zorganizowany przez Oddział Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich 3) Międzynarodowy Festiwal Wikingowie z Truso w Elblągu organizowany przez Stowarzyszenie Elbląg Europa 4) Koncerty Kameralne (8 koncertów kameralnych z udziałem artystów miejscowych, krajowych i zagranicznych) organizowane przez Elbląskie Towarzystwo Kulturalne 5) IV Międzynarodowe Spotkania Artystyczne organizowane przez Stowarzyszenie Kulturalne Viva art 6) XV Elbląskie Dni Muzyki Dawnej organizowane przez Elbląskie Towarzystwo Kulturalne 7) Pieśni Chopina : organizator Elbląskie Towarzystwo Kulturalne 8) Elbląg Rocks Europa Festiwal Muzyki Alternatywnej : organizator Stowarzyszenie Elbląg Europa 9) Letni Salon Muzyczny Bażantarnia 2010 (Organizacja cyklu 6 koncertów plenerowych muzyki operowej, operetkowej, musicalowej i współczesnej): organizator Elbląskie Towarzystwo Kulturalne 10) Festiwal Sztuki Ulicznej Street Art : organizator Stowarzyszenie Jantar 11) I Dzień na III Sektor XI Forum Inicjatyw Pozarządowych: organizator Stowarzyszenie Absolwentów PWSZ w Elblągu PRO ACADEMICUS 12) Festyn W krainie króla Piegusa przegląd małej kultury Elbląga : organizator ZHP Hufiec Elbląg Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 203

206 13) II Festiwal Amatorskich Zespołów Teatralnych DESKA : organizowany przez Stowarzyszenie Animatorów Kultury Teatr z Bliska Ochrona zabytków i opieka nad zabytkami miasta Elbląg Na mocy uchwały RM XVIII/373/2008 z dnia r. oraz porozumienia z Wojewodą WarmińskoMazurskim Gmina Miasto Elbląg przejęła do prowadzenia zadania z zakresu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami, należących do właściwości administracji rządowej. Do prowadzenia tych zadań powołano Miejskiego Konserwatora Zabytków. Zgodnie z danymi Miejskiego Konserwatora Zabytków ilość obiektów zabytkowych według stanu na r. przedstawia się następująco: liczba obiektów w gminnej ewidencji zabytków liczba obiektów w rejestrze zabytków 1431 ogółem nieruchome ruchome archeologiczne Z roku na rok rośnie łączna kwota dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane w obiektach wpisanych do rejestru zabytków. W 2008 roku wyniosła ona zł, w zł, a w 2010 roku po zł. Zwiększyła się także liczba podmiotów, które otrzymały dotacje. W latach 2008,2009 i 2010 były to odpowiednio 3, 4 i 5 podmiotów. 204 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

207 XI. Sport Informacje ogólne Zadania z zakresu kultury fizycznej, sportu i turystyki realizowane są przez następujące jednostki miejskiej administracji samorządowej: Wydział, obecnie Departament Sportu Urzędu Miejskiego, Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji, Centrum SportowoBiznesowe i Międzyszkolny Ośrodek Sportu. Zadania w powyższym zakresie zostały nakreślone przez Program rozwoju sportu w Elblągu na lata , uchwalony 19 kwietnia 2007 r. przez Radę Miejską w Elblągu. W programie tym za cele priorytetowe zostały uznane: rozwój sportu dzieci i młodzieży, rozwój sportu kwalifikowanego, rozwój sportu dla wszystkich (masowego), rozwój sportu osób niepełnosprawnych. Zgodnie z wytyczonymi celami zostały ogłoszone konkursy ofert, mające na celu wsparcie w formie dotacji celowej prowadzonej przez kluby sportowe działalności na rzecz dzieci i młodzieży. W sporcie kwalifikowanym (seniorów) dotychczas obowiązujące prawo nie pozwalało wspierać klubów sportowych ze środków Miasta. Rozwój sportu masowego następuje poprzez organizację imprez przeprowadzaną głównie przez MOSiR. Głównym realizatorem zadań w zakresie sportu osób niepełnosprawnych jest Integracyjny Klub Sportowy Atak". W wyniku przeprowadzonego postępowania konkursowego pn. Popularyzacja kultury fizycznej i sportu w środowisku osób niepełnosprawnych, poprzez prowadzenie zajęć oraz udział w zawodach w różnych dyscyplinach sportu", klub uzyskuje wsparcie finansowe z budżetu miasta. W Elblągu aktualnie działa: 48 klubów i stowarzyszeń kultury fizycznej; 29 uczniowskich klubów sportowych; 6 okręgowych związków sportowych; 11 innych organizacji realizujących zadania w zakresie kultury fizycznej. W zajęciach działających sekcji sportowych bierze czynny udział łącznie ok. 3 tysięcy osób. Kluby i stowarzyszenia kultury fizycznej otrzymują ze strony elbląskich władz samorządowych wsparcie finansowe na prowadzenie działalności statutowej. Zgodnie z zapisami prawa miejscowego, wsparcie finansowe może otrzymać w formie dotacji celowej każdy podmiot, który działa w Elblągu w zakresie kultury fizycznej co najmniej jeden rok. Ponadto Miasto sprawuje stały nadzór nad wszystkimi stowarzyszeniami kultury fizycznej, działającymi na terenie miasta, co pozwala na dysponowanie wiedzą o aktywności i prawidłowości działania stowarzyszeń. Łączne nakłady finansowe na kulturę fizyczną w 2011 r., z uwzględnieniem wykonania budżetu przez Departament Sportu (w tym MOSiR), Międzyszkolny Ośrodek Sportowy i Centrum Sportowo Biznesowe wyniosły ,86 zł. W porównaniu z 2010 rokiem jest to spadek o ,14 zł. Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 205

208 Rozwój Sportu Dzieci Młodzieży. Organizacja kształcenia sportowego w klasach sportowych Klasy sportowe w Elblągu działają przy pięciu szkołach podstawowych, sześciu gimnazjalnych i jednej ponadgimnazjalnej, Funkcjonowanie oddziałów sportowych w elbląskich szkołach na przestrzeni ostatnich 5 lat przedstawia się następująco: Tabela 74. Liczba uczniów uczęszczających do oddziały sportowe w szkołach elbląskich od 2007roku Typ szkoły Liczba uczniów w kolejnych latach szkolnych w klasach sportowych 2007/ / / / /12 szkoły podstawowe (SP nr 4, nr 8, nr 9, nr 11, nr 12, nr 19) gimnazja (nr 1, 2, 3, 4, 5, 8) szkoły ponadgimnazjalne (IV LO) RAZEM Źródło: Raport z wykonania zadań realizowanych w 2011r. w ramach celów priorytetowych Programu rozwoju sportu w Elblągu na lata Tabela 75. Liczba oddziałów w kolejnych latach szkolnych w klasach sportowych od 2007roku Typ szkoły 2007/ / / / /12 szkoły podstawowe (SP nr 4, nr 8, nr 9, nr 11, nr 12, nr 19) gimnazja (nr 1, nr 2, nr 3, nr 4, nr5, nr 8) szkoły ponadgimnazjalne (IV LO) RAZEM Źródło: Raport z wykonania zadań realizowanych w 2011r. w ramach celów priorytetowych Programu rozwoju sportu w Elblągu na lata Szkolenie sportowe w elbląskich szkołach odbywa się obecnie w 7 dyscyplinach sportowych: piłce ręcznej, piłce koszykowej, piłce siatkowej, lekkiej atletyce, piłce nożnej, tenisie ziemnym i wrotkarstwie. Rozkład dyscyplin na poszczególne szkoły ukazuje poniższa tabela: Tabela 76. Szkolenie sportowe w określonej dyscyplinie sportu w poszczególnych latach szkolnych w klasach sportowych Typ szkoły 2007/ / / / /12 szkoły podstawowe piłka ręczna (SP9) piłka koszykowa (SP11) piłka ręczna (SP9) piłka koszykowa (SP11) piłka ręczna (SP9) piłka koszykowa (SP11) piłka ręczna (SP 9) piłka koszykowa (SP11) piłka ręczna (SP 9) piłka koszyk. (SP11) wrotkarstwo (SP12) p. siatkowa (SP8,SP19) 206 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

209 gimnazja szkoły ponadgimnazjalne piłka ręczna (G1) piłka koszykowa (G4) lekka atletyka (G5) piłka nożna (G5) piłka nożna (IV LO) piłka ręczna (G1) piłka nożna (G5) piłka koszykowa (G4) piłka siatkowa (G5) lekka atletyka (G5) piłka nożna (IV LO) piłka ręczna (G1) piłka nożna (G5) piłka koszykowa (G4) lekka atletyka (G5) piłka nożna (IV LO) piłka ręczna piłka ręczna (G1) piłka nożna (G1) piłka nożna (G5) piłka kosz. (G4) lekkoatletyka (G5) piłka siat. (G5) tenis ziemny (G8) (G2,G5) piłka kosz. (G4) lekkoatletyka (G5) piłka siat. (G3,G5) tenis ziemny (G8) piłka nożna (IV LO) Źródło: Raport z wykonania zadań realizowanych w 2011r. w ramach celów priorytetowych Programu rozwoju sportu w Elblągu na lata Szkolenie sportowe w klasach sportowych prowadzone jest w ramach zajęć lekcyjnych, według programów szkolenia sportowego, opracowanych dla poszczególnych dyscyplin sportu. Klasy te realizują programy szkolenia sportowego równolegle z programem kształcenia ogólnego, właściwym dla danego typu szkoły. W klasach sportowych realizowane są następujące etapy szkolenia sportowego: wstępny, ogólnorozwojowy realizowany w klasach IVVI szkoły podstawowej, mający na celu ujawnienie predyspozycji i uzdolnień kwalifikujących uczniów do szkolenia w określonej dyscyplinie sportu lub dziedzinie sportu, ukierunkowany realizowany w klasach we wszystkich klasach gimnazjum, mający na celu szkolenie podstawowe w wybranej dyscyplinie sportu i uczestnictwo w zorganizowanym współzawodnictwie. Etap szkolenia specjalistycznego, na poziomie szkół ponadgimnazjalnych, kontynuowany jest w elbląskich klubach sportowych. Obowiązkowy tygodniowy wymiar godzin zajęć sportowych w powyższych oddziałach wynosi 10 godzin tygodniowo w każdej grupie ćwiczeniowej (4 godziny to realizacja podstawy programowej kształcenia ogólnego i 6 godzin to zajęcia ukierunkowane lub specjalistyczne w zakresie określonej dyscypliny sportu). Oferta zajęć pozalekcyjnych. We wszystkich elbląskich szkołach podstawowych wprowadzono dodatkowe, pozalekcyjne zajęcia sportowe w takich dyscyplinach jak: łyżwiarstwo (SP1, SP6, SP19), jazda figurowej na lodzie (SP6), pływanie(sp1, SP15, SP16, SP19, SP23), piłka nożna (SP1,SP6, SP12, SP16, SP18, SP11, SP25), taniec sportowy (SP1), judo (SP1) taniec towarzyski (SP1) siatkówka (SP12, SP16, SP18, SP21, SP25), piłka ręczna (SP12, SP21, SP25), unihokej i wrotkarstwo (SP12, SP21, SP25) Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 207

210 mini koszykówka (SP15, SP25) mini siatkówka (SP15) koszykówka (SP11, SP18, SP21, SP23) gimnastyka (SP11, SP21) lekka atletyka (SP11) Ponadto realizowane są inne zajęcia sportowo rekreacyjne tj.: Szkolne Igrzyska Sportowe (SP1, SP12) Szkolne Kluby Sportowe (SP1, SP4, SP9, SP11, SP16, SP18, SP19, SP23) szkolne rozgrywki dziewcząt (SP1) gimnastyka korekcyjna (SP1, SP11, SP14, SP19, SP21, SP23) rytmika (SP1, SP11, SP19) gry i zabawy ruchowe (SP4, SP8, SP9, SP14, SP15, SP16, SP21) koła sportowe (SP9, SP11, SP18, SP25) koła turystyczne (SP12, SP19, SP21) Koło Zdrowa Szkoła (SP12), zajęcia sportowe dla dzieci otyłych (SP15, SP19), trener osiedlowy SZS (SP15, SP19) Tygodniowy wymiar wszystkich powyższych zajęć w 2011 roku to 371 godzin, a uczestniczyło w nich uczniów. Dodatkowe zajęcia sportowo rekreacyjne w gimnazjach przedstawiają się następująco: piłka ręczna (Gim1, Gim2, Gim9) piłka nożna (Gim1, Gim2, Gim5, Gim6, Gim9) piłka siatkowa (Gim2, Gim3, Gim6, Gim9), piłka koszykowa (Gim2, Gim6, Gim9), uni hokej (Gim9), lekka atletyka (Gim5), gimnastyka (Gim5), zajęcia sportoworekreacyjne (Gim1, Gim5) SKS (Gim6) W 2011 tygodniowy wymiar zajęć wyniósł 47 godzin. Uczestniczyło w nich 372 uczniów. W szkołach ponadgimnazjalnych uruchomiono następujące pozalekcyjne zajęcia ruchowe: piłka siatkowa (II LO, IV LO, V LO, ZSO, ZSE, ZSH, ZST), piłka koszykowa (II LO, IV LO, V LO, ZSO, ZSE, ZST), unihokej (IV LO, ZSO, ZSE, ZSM), piłka nożna (V LO, ZSM, ZSH), tenis ziemny (ZSO), taniec (III LO), szachy (ZSO), golf (III LO), aerobik ( IV LO), aikido (ZST), kulturystyka (ZSZ nr 1), sztuki walki (IV LO, ZSO) 208 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

211 SKS (III LO), zajęcia sportoworekreacyjne (IV LO, ZSM, ZST, ZSZ nr1, ZSIŚiU, ZSTI) Tygodniowy wymiar zajęć w 2011 roku wyniósł 120 godzin. Z oferty korzystało uczniów. Wszystkie wymienione zajęcia realizowane są w oparciu o opracowane przez nauczycieli programy autorskie zajęć sportowych. W powyższych szkołach podstawowych, gimnazjach i ponadgimnazjalnych organ prowadzący w 2011 roku finansował łącznie 538 godzin pozalekcyjnych zajęć sportowych dla ok uczestników. Ponadto Departament Edukacji Urzędu Miejskiego wnioskował do Ministerstwa Sportu i Turystyki w Warszawie o przyznanie środków finansowych na powszechną naukę pływania i powszechną naukę jazdy na łyżwach. Miasto otrzymało na ten cel kwotę zł. Realizacją powyższego zadania objęto ok uczestników. Zajęcia prowadziło 14 pedagogów posiadających wymagane kwalifikacje. Dodatkowo z budżetu Departamentu Edukacji przeznaczono zł, na dofinansowanie do wyjazdów uczniów zawodników na zawody sportowe. Międzyszkolny Ośrodek Sportowy Międzyszkolny Ośrodek Sportowy zarządza halą sportowo widowiskową przy ul Kościuszki 77a na której mieści się duża sala o nawierzchni parkietowej oraz sala JUDO. W działaniach MOS znajduje się oferta pozaszkolnych zajęć sportowych obejmująca zarówno sporty indywidualnych, jak i zespołowych. W roku 2011 przedstawiała się ona następująco: Tabela 77. Pozaszkolne zajęcia sportowe w Międzyszkolnym Ośrodku Sportowym w 2011 roku. Dyscyplina sportu Liczba zatrudnionych nauczycieli Liczba godzin dydaktycznych w okresie IXXII 2011 Liczba grup uczestników od IX 2011r. Liczba uczestników od IX 2011r. pływanie lekka atletyka judo triathlon piłka siatkowa koszykówka piłka ręczna jazda na łyżwach Razem Źródło: Raport z wykonania zadań realizowanych w 2011r. w ramach celów priorytetowych Programu rozwoju sportu w Elblągu na lata Specjalistyczne zajęcia sportowe w Międzyszkolnym Ośrodku Sportowym w Elblągu prowadzi wysokokwalifikowana kadra pedagogiczna. 80% zatrudnionych nauczycieli posiada stopień nauczyciela dyplomowanego. Stopień trenerski posiada 21 pedagogów, w tym: trenera pierwszej klasy (3 osoby) trenera drugiej klasy (18 osób) Stopień instruktorski zdobyło 10 nauczycieli. Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 209

212 Elbląski Szkolny Związek Sportowy. W roku 2011 Elbląski Szkolny Związek Sportowy zrealizował projekt pod nazwą: Zajęcia sportowo rekreacyjne dla uczniów. Projekt został sfinansowany przez Ministerstwo Sportu i Turystyki w kwocie zł oraz Miasto Elbląg zł. Zajęciami objęci byli uczniowie elbląskich szkół w cyklu 2,5 miesięcznym. Łącznie przeprowadzono 602 dwugodzinnych zajęć, w których jednorazowo uczestniczyło 628 uczniów. ESZS zrealizował także specjalistyczny program zajęć sportoworekreacyjnych, którym objętych było jednorazowo 176 niepełnosprawnych w wieku 1545 lat z Integracyjnego Klubu Sportowego ATAK Elbląg. Łącznie przeprowadzono 626 godzin zajęć z tego 226 społecznie z osobami niepełnosprawnymi. Na zlecenie WarmińskoMazurskiego Szkolnego Związku Sportowego w Olsztynie ESZS przeprowadził: Igrzyska Młodzieży Szkolnej 8 imprez rejonowych, 3 regionalne i 3 finały wojewódzkie; Gimnazjadę 6 imprez rejonowych, 1 regionalną, 2 finały wojewódzkie; Licealiadę 6 imprez rejonowych, 3 regionalne, 2 finały wojewódzkie, a uczestniczyło w nich łącznie 1904 uczniów. Na zlecenie Zarządu Głównego Szkolnego Związku Sportowego w Warszawie, ESZS prowadził obsługę dwóch etapów Ogólnopolskiego Programu Animator Sportu Osób Niepełnosprawnych, a jednorazowo w zajęciach sportowych uczestniczyło 251 dzieci i dorosłych zrzeszonych w klubach sportowych dla osób niepełnosprawnych, Uczniowskich Klubach Sportowych i Ośrodkach Szkolno Wychowawczych. Do znaczących osiągnięć organizacyjnych działacze ESZS zaliczyli także Ogólnopolskie Igrzyska Młodzieży Szkolnej w Mini Koszykówce Dziewcząt i Chłopców ENERGA Olimpijska z 559 uczestnikami i Ogólnopolski Zlot Młodzieżowych Animatorów Sportu w Sztutowie pod patronatem Prezydencji Polski w Radzie Unii Europejskiej, w którym uczestniczyli członkowie Polonijno Szkolnych Klubów Olimpijczyka z Litwy, Łotwy, Białorusi, Czech, Ukrainy i 7. szkół z Polski. Wyniki sportowe dzieci i młodzieży Elbląski sport młodzieżowy może poszczycić się w 2011 roku wieloma znaczącymi osiągnięciami. W rywalizacji dzieci i młodzieży na mistrzowskich imprezach takich jak: Młodzieżowe Mistrzostwa Polski, Mistrzostwa Polski Juniorów, Ogólnopolskiej Olimpiadzie Młodzieży i Międzywojewódzkich Mistrzostwach Młodzików, w 7 dyscyplinach indywidualnych, zawodnicy elbląskich klubów zdobyli medale: 28 złotych, 18 srebrnych i 34 brązowe. W grach zespołowych siatkarki MKS Truso, jako reprezentantki województwa warmińsko mazurskiego, wywalczyły brązowe medale Ogólnopolskiej Olimpiady Młodzieży. Kolejny, tym razem brązowy, medal na Mistrzostwach Europy do 11 lat w szachach zdobył zawodnik Klubu Szachowego Start Elbląg Igor Janik. W 2011 roku na terenie miasta Elbląga działało 29 uczniowskich klubów sportowych. Największy z nich, Międzyszkolny Klub Sportowy Truso, w ogólnopolskim współzawodnictwie sportowym dzieci i młodzieży, organizowanym przez Ministra Sportu i Turystyki w 2011 roku, zajął 8 miejsce na ponad 1100 sklasyfikowanych UKSów. 210 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

213 Poprawa stanu zdrowia oraz sprawności fizycznej dzieci i młodzieży. Realizacja zadania zleconego z zakresu powszechnej nauki pływania dla uczniów szkół podstawowych klas IVI dała bardzo duże korzyści społeczne, wychowawcze i zdrowotne. Dzięki tego typu zajęciom dzieci rozwinęły koordynację, harmonię ruchową i wzmocniły się fizycznie. Ponadto połączenie edukacji z odpoczynkiem i rekreacją, kształceniem zachowań afirmujących aktywność ruchową dało wymierne korzyści. Między innymi dzięki nauce pływania, prowadzonej od wielu lat, w Elblągu nie było przypadków utonięć, w tym w roku Dwa półroczne cykle nauki pływania zakończone zostały sprawdzianem umiejętności pływania i wręczeniem karty pływackiej. Zadanie realizowane z zakresu powszechnej nauki jazdy na łyżwach dla uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych zapewniło dzieciom zdobycie umiejętności jazdy na łyżwach oraz nowych sprawności, tj.: nauka odbicia, jazda po prostej, jazda po łuku itp. Zajęcia te promowały zdrowie poprzez wyrabianie prozdrowotnych przyzwyczajeń i zdrowego stylu życia. Ponadto jazda na łyżwach ukształtowała sylwetkę dzieci i wpłynęła na ogólną sprawność fizyczną. Ukształtowane zostały niektóre z cech motoryki, tj. szybkość, siła, wytrzymałość. Zadanie to miało również duże oddziaływanie wychowawcze, m.in. ograniczyło skutki złego wpływu patologicznego środowiska rodzinnego, grup rówieśniczych, nieformalnych, często dysfunkcyjnych, nauczyło aktywnego i sportowego trybu życia. Rozwój sportu kwalifikowanego. W 2011 roku gry zespołowe w Elblągu były reprezentowane przez następujące kluby: EKS Start superliga piłki ręcznej kobiet, EKS Start I liga piłka ręczna kobiet ( II zespół) w I półroczu, KS Wójcik Meble Techtrans I liga piłki ręcznej mężczyzn, ETPF ELWO ETNA I liga futsalu kobiet ( p. nożna halowa), KS Olimpia II liga / I liga piłki nożnej mężczyzn, KS Orzeł II liga siatkówki kobiet, LKS Mexer II liga tenisa stołowego mężczyzn, MMKS Concordia III liga piłki nożnej mężczyzn, MKS Truso Grupa Wodna III liga siatkówki mężczyzn, MKS Truso III liga koszykówki mężczyzn, KS Olimpia 2004 Elbląg IV/III liga piłki nożnej mężczyzn. Władze samorządowe Elbląga konsekwentnie kładły nacisk na pomoc materialną najlepszym sportowcom, zwiększając zakres i środki funkcjonującego systemu stypendialnego do łącznej wysokości ,00w 2011 roku. Stanowi to wzrost o zł w porównaniu z rokiem 2010 Tabela 78. System stypendialny dla sportowców w latach Stypendia 2010 r r. Wzrost o kwota zł ilość kwota zł ilość kwota zł ilość dzieci i młodzież zawod zawod zawod Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 211

214 gry zespołowe zesp zesp sporty indywidualne zawod zawod zawod osoby niepełnospr zawod zawod zawod Razem Źródło: Departament Sportu Doceniając promocyjne walory sportu przeznaczono z budżetu miasta kwotę ,00 zł na tę sferę aktywności elbląskich stowarzyszeń kultury fizycznej. W ramach tej kwoty Elbląg promowały następujące stowarzyszenia: Klub Sportowy Olimpia Elbląg, Elbląski Klub Sportowy Start, Stowarzyszenie Jantar, Międzyszkolny Klub Sportowy Truso Elbląg, Klub Sportowy Orzeł Elbląg, AK Andrex Elbląg, Elbląski Klub Karate, Fight Club Elbląg, Uczniowski Klub Sportowy Viking Elbląg, Klub Sportowy Wójcik Meble Techtrans Elbląg, Uczniowski Klub Sportowy Olimpia Judo Elbląg, Parafialny Klub Sportowy Rafael Elbląg, Towarzystwo Tenisowe Olimpia Elbląg. Warto w tym miejscu jednak dodać, że obecni na spotkaniu konsultacyjnym niniejszego dokumentu, które odbyło się 26 kwietnia 2012 roku, przedstawiciele elbląskiego środowiska sportowego podkreślali, że współpraca miasta i elbląskich klubów sportowych jest niewystarczająca, zarówno jeśli chodzi o promocję miasta przez kluby, jak i klubów przez miasto. Elbląg w 2011 r. otrzymał organizację prestiżowych imprez sportowych, takich jak: Klubowy Puchar Europy w siatkówce na siedząco, Ekstremalny Rajd na Orientację Harpagan, Finał Pucharu Polski i Ogólnopolskie Zawody Rankingowe w short tracku, Największe osiągnięcia elbląskiego sportu w 2011 r., to: złoty medal na Mistrzostwach Unii Europejskiej w boksie zawodniczki UKS Kontra Sandry Kruk (kandydatka do udziału w I O Londyn 2012), srebrny medal na Mistrzostwach Świata Formacji Tanecznych w Niemczech przez formację Jantar Lotos Elbląg, brązowy medal zawodniczki A.K. Andrex Patrycji Grześkowiak w drużynie w Mistrzostwach Świata karate shotokan. 212 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

215 Ponadto na Mistrzostwach Polski Seniorów elbląscy sportowcy zdobywali medale w takich dyscyplinach jak: kickboxing, karate shotokan, taniec towarzyski par, boks, łyżwiarstwo szybkie, short track. Problemem ogólnokrajowym, który dotyka także elbląskiego sportu kwalifikowanego jest brak kadr szkoleniowych. Brakuje systemu szkolenia takich kadr. Nie ma też skutecznych metod przyciągania szkoleniowców do miasta, oraz metod zachęcania potencjalnych instruktorów do wyboru tego typu kariery. Sport masowy Głównym animatorem i organizatorem prowadzonych działań w zakresie sportu masowego jest Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Elblągu. W 2011 roku w Elblągu zorganizowano następujące ligi amatorskie, mistrzostwa i turnieje: Elbląska Amatorska Liga Koszykówki, która została przeprowadzona w 52 terminach, rozegrano 88 meczów z udziałem 1608 zawodników. Elbląska Amatorska Liga Piłki Siatkowej, przeprowadzona w 30 terminach, rozegrano 111 meczów z udziałem 1521 zawodników. Elbląska Amatorska Liga Unihokeja, przeprowadzono w 10 terminach, rozegrano 29 meczów z udziałem 348 zawodników. Grand Prix Elbląga w Tenisie Stołowym, przeprowadzono w 8 terminach z udziałem 322 zawodników. Indywidualne Mistrzostwa Elbląga w Tenisie Stołowym r. 54 zawodników. Grand Prix Elbląga w Badmintonie, przeprowadzono w 7 terminach z udziałem 407 zawodników i zawodniczek. Mistrzostwa Elbląga w Badmintonie Indywidualnym, Deblu i Grze Mieszanej r. z udziałem 54 zawodniczek i zawodników. Grand Prix Elbląga w Biegu na Orientację przeprowadzono w 9 terminach z udziałem 292 zawodniczek i zawodników. Grand Prix Elbląga w Warcabach 100 polowych przeprowadzono 8 turniejów z udziałem 129 zawodniczek i zawodników. XVII Mistrzostwa Elbląga w Plażowej Piłce Siatkowej (84 mecze, 55 zespołów, 110 uczestników). Zajęcia sportowo rekreacyjne Ferie na sportowo, bezpiecznie i zdrowo r. Turniej hokeja dla uczniów szkół podstawowych (4 turnieje, 23 drużyny, 115 uczestników) Turniej tenisa stołowego dla dziewcząt i chłopców ze szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych (2 turnieje, 32 uczestników) Zimowa akademia tenisa stołowego (nauka gry, 10 terminów, 76 uczestników) Turniej warcabów 100 polowych dla dziewcząt i chłopców ze szkół podstawowych (2 terminy, 26 uczestników) Turnieje szachowe dla dziewcząt i chłopców ze szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych (2 terminy, 30 uczestników) Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 213

216 Turniej unihokeja dla dziewcząt i chłopców (1 termin 34 uczestników) Nieobozowa akcja letnia: turnieje koszykówki ulicznej, unihokeja, piłki nożnej, tenisa stołowego, warcabów 100 polowych, szachów ( w sumie 16 turniejów, 591 uczestników). Zajęcia otwarte dla wszystkich dzieci: (46 terminów, 1380 uczestników) Zajęcia sportowo rekreacyjne (zabawy na lodzie wejścia niebiletowane, 1353 uczestników) Mikołaj na lodzie (1 termin, 200 uczestników). Zajęcia fitness: 48 terminów, 900 uczestników (sala, basen, marsze terenowe z kijkami) Zajęcia TaeBo 24 terminów 250 uczestników. Ponadto Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji był współorganizatorem następujących imprez międzynarodowych, ogólnopolskich, wojewódzkich i miejskich: 1. Imprezy międzynarodowe i ogólnopolskie: Finał Ogólnopolskich Zawodów Rankingowych w Short Tracku r. 200 zawodników. Międzynarodowy Turniej Hokeja Na Lodzie Bałtycki krążek zawodników Festiwal Sportów Wrotkarskich i Mistrzostwa Polski w Półmaratonie r. 180 uczestników. XVIII Międzynarodowy Festiwal Unihokeja Dzieci i Młodzieży o Puchar Bałtyku w dniach r. w którym udział wzięły 77 zespoły 1038 uczestników. Ogólnopolskie Igrzyska Młodzieży Szkolnej Dziewcząt i Chłopców, Ogólnopolska Gimnazjada Dziewcząt i Chłopców, Ogólnopolska Licealiada Dziewcząt i Chłopców. 5. Klubowy Puchar Europy w Siatkówce na Siedząco r. 140 uczestników, Ogólnopolskie Igrzyska Młodzieży Szkolnej w Mini Koszykówce Dziewcząt i Chłopców ENERGA Olimpijska r. 559 uczestników. III Międzynarodowy Bieg Piekarczyka r. 80 uczestników. II Turniej Orlika o Puchar Premiera Donalda Tuska w piłce nożnej dzieci 78 lat, r. z udziałem 16 zespołów 220 uczestników. Puchar Polski w ShortTracku r. 200 uczestników. 10. Międzynarodowy Turniej Hokeja na Sledgach r. z udziałem 3 zespołów, 60 uczestników II Bałtycki Krążek turniej hokeja na lodzie, r., z udziałem 4 zespołów, 60 uczestników. Ogólnopolski Turniej Halowej Piłki Nożnej Dzieci CSB Cup r., z udziałem 8 zespołów, 80 uczestników. 2.Imprezy wojewódzkie: Regionalne Mistrzostwa Szkół Ponadgimnazjalnych LICEALIADA w Lekkiej Atletyce r. 360 uczestników, 214 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

217 Finały Wojewódzkie LICEALIADY w Unihokeju Dziewcząt i Chłopców r. 204 uczestników. Finały Wojewódzkie Gimnazjady w Unihokeju Dziewcząt i Chłopców r. 156 uczestników. Finały Wojewódzkie Igrzysk Młodzieży Szkolnej w Unihokeju Dziewcząt i Chłopców r. 192 uczestników. 3.Imprezy miejskie: Miejskie Igrzyska Młodzieży Szkolnej w Łyżwiarstwie r. 40 zawodników, Mistrzostwa Szkół Gimnazjalnych w Łyżwiarstwie r. 42 zawodników, Festyn Integracyjny z okazji Tygodnia Osób Niepełnosprawnych r. 300 uczestników, Zawody dla Domów Dziecka i Ośrodków Szkolno Wychowawczych z okazji Dnia Dziecka r. 300 uczestników, Elbląska Licealiada w Szachach Indywidualnych i Drużynowych r. 64 uczestników. X Turniej szachowy o Puchar LOTOSU r. 60 uczestników. XII Wiosenny Turniej Szachowy KNAUF r. 75 uczestników. Spartakiada MOPS w Tenisie Stołowym r. 35 uczestników. Puchar Prezesa ZKS Olimpia 2004 w Piłce Plażowej r. 50 uczestników. Międzyzakładowy Turniej Halowej Piłki Nożnej r., z udziałem 10 zespołów, 100 uczestników. Rozwój sportu osób niepełnosprawnych. Sport osób niepełnosprawnych w Elblągu realizowany jest zgodnie z wytycznymi Ogólnopolskiej strategii rozwoju sportu do roku 2015 oraz wszystkimi zadaniami nakreślonymi w Programie rozwoju sportu w Elblągu na lata Realizowana jest zasada pełnej integracji z lokalnym środowiskiem sportowym oraz mieszkańcami Elbląga. Dzięki bardzo dużej aktywności Zarządu Integracyjnego Klubu Sportowego Atak, w 2011 roku w Elblągu zorganizowano duże i prestiżowe imprezy sportowe o zasięgu międzynarodowym oraz ogólnopolskim. Były to: Klubowy Puchar Europy w Piłce Siatkowej na Siedząco, VI Międzynarodowy Turniej Hokeja na Lodzie dla osób niepełnosprawnych. Klub dba o doskonalenie systemu naboru sportowców niepełnosprawnych oraz rozszerza zakres prowadzonej działalności sportowej, powiększając swoją ofertę programową. Sekcja hokejowa, w oparciu o którą stworzono reprezentację Polski w tej dyscyplinie sportu, liczy się w międzynarodowej rywalizacji na lodowych arenach Europy. W 2011 roku sportowcy niepełnosprawni objęci systemem stypendialnym, otrzymali wsparcie w łącznej kwocie złotych. Sport niepełnosprawnych w 2011 roku otrzymał ze strony samorządu Miasta dofinansowanie, do prowadzonej przez stowarzyszenia działalności, w wysokości zł.poprzez uczestnictwo w zajęciach sportowych i starty w zawodach, widoczny jest postęp w zakresie rehabilitacji ruchowej i społecznej osób niepełnosprawnych. Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 215

218 Baza sportoworekreacyjna Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Elblągu administruje następującymi obiektami o charakterze sportoworekreacyjnym 1) Kompleks sportowy przy ul. Agrykola 8, 2) Stadion sportowy przy ul. Krakusa 25, 3) Kompleks sportowy przy ul. Skrzydlatej 1a, 4) Boisko piłkarskie w Parku Modrzewie ul. Mazurska, 5) Stadion piłkarski przy ul. Stanisława Moniuszki 29, 6) Kryta pływalnia ul. Robotnicza 68, 7) Kryte lodowisko ul. Karowa 1, 8) Kąpielisko miejskie ul. Spacerowa, 9) Hala sportowa Atletikon" ul. Agrykola 8, 10) Przystań kajakowa przy ul. Radomskiej 5, 11) Przystań kajakowa przy ul. Kotwiczej, 12) Przystań motorowodna ul. Wybrzeże Gdańskie 1, 13) Przystań wodna ul. Warszawska 61, W 2011 roku mając na celu poprawę warunków do uprawiania sportu oraz rekreacji, w 2011r. zmodernizowano niżej wymienione obiekty sportowe: Kompleks piłkarski przy ul. Skrzydlatej (Inwestycja dofinansowana z Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej w wys. 450 tys. złotych. Całkowity koszt inwestycji, to kwota ,00 zł.) Moje boisko Orlik 2012 przy Szkole Podstawowej nr 6. Moje boisko Orlik 2012 przy Szkole Podstawowej nr 14 Stadion przy ul. Agrykola budowa i zadaszenie trybun, konserwacja płyty, Boisko przy ul. Mazurskiej renowacja płyty. Kontynuowano budowę szkolnej hali sportowej przy Gimnazjum nr 9: wartość całości na lata : zł, koszt w 2011 r.: zł. Kryta Pływalnia Działalność merytoryczna na Krytej Pływalni prowadzona jest głównie w formie zajęć pływackich oraz ćwiczeń w wodzie realizowanych na dużym i małym basenie w miesiącach od stycznia do końca czerwca oraz od września do końca grudnia. W lipcu i sierpniu 2011 roku prowadzono w obiekcie prace konserwatorskie i bieżące naprawy urządzeń stacji uzdatniania wody. Zajęcia są otwarte dla wszystkich. Cześć zajęć zarezerwowana jest w całości lub częściowo na zajęcia lekcyjne elbląskich szkół, treningi pływackie sekcji pływackich elbląskich klubów sportowych (UKP Jedynka ; KS Orzeł ; UKS Orlik ; UKS Pirat ; MKS Truso, Victory Masters ; IKS Atak ), treningi ogólnorozwojowe dla innych elbląskich klubów sportowych ( KS Concordia, KS Olimpia Rugby, KSW Tygrys i UKS Pirat sekcja kajakarska) Od 1 stycznia do 31 grudnia 2011r. (bez lipca i sierpnia) w zajęciach na basenach uczestniczyło ok. 168 tys. osób, średnio ok miesięcznie. W okresie sprawozdawczym na dużym basenie odbyło się 7 zawodów pływackich, których organizatorami byli: El WOPR, UKP Jedynka, Międzyszkolny Ośrodek Sportowy, UKS Kaper i KS 216 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

219 Orzeł. Przeciętna liczba uczestników zawodów wynosiła ok. 80 startujących. MOSiR był współorganizatorem we wszystkich zawodach pływackich. Ponadto w obiekcie Krytej Pływalni przez cały rok funkcjonowała strzelnica sportowa prowadzona przez KS Orzeł wykorzystywana również przez UKS Orlik. Odbywają się w niej treningi oraz zawody strzeleckie zawodników sekcji trójboju obu wymienionych klubów sportowych. W roku sprawozdawczym na strzelnicy odbyło się 10 zawodów, w których łącznie uczestniczyło 705 zawodników, przeciętnie ok. 70 w poszczególnych zawodach. Organizatorami zawodów strzeleckich były: KS Orzeł, UKS Orlik, 16 Dywizja Zmechanizowana, Ośrodek Szkolno Wychowawczy. Ponadto w obiekcie Krytej Pływalni mają swoje siedziby (biura, magazyny) oraz prowadzą działalność następujące podmioty: IKS Atak, El WOPR, KS Orzeł (strzelnica i magazyn broni), Nauka Jazdy Boss, Kawiarnia Kacperski Jerzy. Ze wszystkimi podmiotami MOSiR ma zawarte umowy określające warunki wynajmu i korzystania z udostępnionych pomieszczeń. Kompleks boisk piłkarskich przy ulicy Skrzydlatej Obiekt dysponuje dwiema płytami boisk do piłki nożnej. Jest to płyta boiska o nawierzchni syntetycznej (sztucznej), oraz główna (z trybuną) o nawierzchni naturalnej. Ze względu jednak na wymogi technologiczne sugerowane przez wykonawcę płyta naturalna boiska była w 2011 roku wyłączona z użytkowania. Wymagał tego proces wiązania murawy z podłożem. Głównym beneficjentem boisk przy ulicy Skrzydlatej były elbląskie kluby sportowe, oraz szkoły gimnazjalne wykorzystujące boisko do celów dydaktycznych. Przybliżony podział czasowy wygląda następująco: K.S. OLIMPIA ELBLĄG 50% czasu, M.K.S. CONCORDIA ELBLĄG 24% czasu, K.S. OLIMPIA 2004 ELBLĄG 24% czasu, GIMNAZJUM 7 I GIMNAZJUM 1 2% czasu. Boiska służyły przede wszystkim celom szkoleniowym dla grup młodzieżowych. Podział i ilość trenujących klubów: K.S. OLIMPIA ELBLĄG: 2 grupy seniorskie około 50 osób 10 grup młodzieżowych około 200 osób M.K.S. CONCORDIA ELBLĄG: 1 grupa seniorska 25 osób 8 grup młodzieżowych 160 osób K.S. OLIMPIA 2004 ELBLĄG: 1 grupa seniorska 25 osób 7 grup młodzieżowych 140 osób W soboty i niedziele na terenie kompleksu odbywały się rozgrywki we wszystkich kilkunastu grupach rocznikowych organizowanych przez Warmińsko Mazurski Związek Piłki Nożnej. Średnio w weekendy odbywało się od 5 do 10 młodzieżowych meczów mistrzowskich w różnych kategoriach wiekowych oraz seniorskich włącznie z poziomem III ligi. Podział wykorzystania czasowego boiska ze sztuczną nawierzchnią przy założeniu możliwości realizowania zajęć PNPT w godzinach , oraz SBNDZ Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 217

220 styczeń czerwiec: 100% wykorzystania. lipiec: 20% wykorzystania. sierpień: 50% wykorzystania. wrzesień listopad: 100% wykorzystania. grudzień: 70% wykorzystania. Oprócz zajęć klubowych sporadycznie (23 razy w roku) odbywały się mecze organizowane przez inne instytucje i stowarzyszenia. Kryte Lodowisko Kryte lodowisko w 2011 roku funkcjonowało w następujący sposób: od stycznia do kwietnia jako lodowisko kryte z zamrożona taflą, od maja do września jako hala sportowa bez pokrywy lodowej, od października do końca grudnia jako lodowisko z zamrożoną taflą. Na lodowisku były organizowane zajęcia z kultury fizycznej dla elbląskich szkół: nauka jazdy na łyżwach klas IVI w zajęciach uczestniczyło 1350 dzieci zajęcia sportowe dla gimnazjów i liceów 1400 uczestników. Lodowisko było także wykorzystywane na zajęcia szkoleniowe klubów sportowych (KS Orzeł, UKS Wikingowie; UKS Viking; UKS Szóstka; IKS Szóstka). Obiekt służył też jako ogólnodostępna ślizgawka dla mieszkańców Elbląga. Ze ślizgawki skorzystało osób. Oprócz zajęć sportoworekreacyjnych na lodowisku odbywały się zawody sportowe: Ogólnopolskie Zawody w ShortTracku Międzynarodowy Turniej Hokeja Bałtycki Krążek Międzynarodowy Turniej Hokejowy na Sledgach W hali lodowiska przez cały sezon były organizowane zajęcia tenisa stołowego i zajęcia fitness (Superlinia, Taebo; Mama i bobas). W terminie od maja do końca sierpnia przeprowadzono w obiekcie niezbędne remonty oraz dokonano przeglądu technicznego urządzeń i maszyn potrzebnych do zamrożenia tafli lodowej. 218 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

221 XII. Turystyka, promocja, współpraca ponadregionalna i międzynarodowa Charakterystyka bazy turystycznej w mieście Według danych Urzędu Miejskiego, w Elblągu funkcjonuje łącznie 25 obiektów zakwaterowania w tym, 9 hoteli 3gwiazdkowych (570 miejsc), 2 hotele 2gwiazdkowe (107 miejsc), 1 camping 2gwiazdkowy (100 miejsc) oraz 13 obiektów nieskategoryzowanych (957 miejsc). Łącznie Elbląg dysponował na dzień roku miejscami noclegowymi. W 2011 roku do użytku został oddany pierwszy w mieście 4gwiazdkowy Hotel Elbląg, który dysponuje m.in. 85 pokojami, basenem i centrum konferencyjnym. Według danych GUS z noclegów w Elblągu w 2010 roku korzystało ogółem turystów, w tym osób to goście zagraniczni. Liczba wydanych noclegów w 2010 roku wyniosła , w tym turystom z zagranicy udzielono noclegów. Należy jednak wziąć pod uwagę, że wg GUS Elbląg dysponował w 2010 roku jedynie miejscami noclegowymi. Stąd rzeczywista liczba turystów odwiedzających Elbląg może być wyższa. Potencjał turystyczny Słabością Elbląga w dziedzinie turystyki jest brak wypracowanego produktu turystycznego, rozumianego jako pakiet dóbr i usług, które są szczególnym obiektem zainteresowania turysty i pozwalają mu na realizację celu wyjazdu turystycznego, którym coraz częściej nie jest zobaczenie miejsca, ale przeżycia związane z nim. Prócz wymienionych w poprzednich rozdziałach instytucjach i ośrodkach tworzących ofertę kulturalną i sportową miasta, do Elbląga mogą przyciągać turystów liczne zabytki (1431 obiektów wpisanych do gminnej ewidencji zabytków i 270 obiektów wpisanych do rejestru zabytków). Najważniejsze z nich to kościół katedralny św. Mikołaja z cennym wyposażeniem wnętrza (późnogotyckie tryptyki, gotyckie drewniane figury apostołów w nawie głównej), Brama Targowa z 1309 i pozostałości fortyfikacji miejskich, średniowieczny zespół szpitalny z kościołem św. Ducha (obecnie budynek Biblioteki Elbląskiej), unikatowa w skali kraju ścieżka kościelna, XVwieczny kościół Bożego Ciała, neogotycki kościół św. Wojciecha, szachulcowy kościół bł. Doroty, zespół dawnego zamku i podzamcza, kamienice późnogotyckie, renesansowe i manierystyczne. Ponadto atrakcją jest samo Stare Miasto, odbudowywane od lat osiemdziesiątych XX wieku do dziś, którego zrekonstruowana zabudowa stanowi interesujące połączenie przeszłości i nowoczesności. Na terenie całego miasta umiejscowionych jest 46 wielkogabarytowych, metalowych form przestrzennych, zwanych Bienalami, stworzonych przez artystów polskich i zagranicznych w latach sześćdziesiątych XX wieku. Formy te stanowią swego rodzaju otwartą galerię sztuki. Atrakcję turystyczną stanowi także opisany w dotyczącej zieleni ogólnomiejskiej części niniejszego raportu las komunalny Bażantarnia, ze znajdującymi się tam szlakami pieszymi i zabytkami. Bażantarnia jest też atrakcyjnym celem rekreacyjnych wycieczek rowerowych. Elbląg sąsiaduje z Parkiem Krajobrazowym Wysoczyzny Elbląskiej, Parkiem Krajobrazowym Mierzeja Wiślana, a także Rezerwatem przyrody Jeziora Drużno chroniący miejsca lęgowe ptactwa Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 219

222 wodnego i błotnego w okolicach akwenu Jeziora Druzno. Przyciąga to w te strony miłośników przyrody. Atutem turystycznym Elbląga jest położenie blisko Zalewu Wiślanego i Zatoki Gdańskiej. W pobliżu Elbląga znajduje się także Kanał Elbląski z unikalnym w skali światowej systemem pochylni. Kanał posiada status pomnika historii przyznawany przez Prezydenta RP i został uznany jako jeden z siedmiu cudów Polski w plebiscycie dziennika Rzeczpospolita. Z Elbląga wyruszają statki Żeglugi OstródzkoElbląskiej, którymi można dotrzeć na Pojezierze Iławskie. Położenie Elbląga na przecięciu szlaków wodnych miedzy Żuławami, Zatoką Gdańską, Zalewem Wiślanym i jeziorami mazurskimi czyni z Elbląga znakomite miejsce na rozwój branży turystyki wodnej. Gmina Miasto Elbląg uczestniczy w projekcie Pętla Żuławska rozwój turystyki wodnej. Etap I realizowanym w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. W ramach projektu zrealizowano zadanie pn. "Rozbudowa portu żeglarskiego przy ulicy Radomskiej 29 w Elblągu, w wyniku czego 16 czerwca 2012 roku oddano do użytku marinę, w której liczba miejsc cumowniczych została zwiększona do 71, a istniejący basen żeglarski został dostosowany do obsługi jednostek pływających o zanurzeniu do 2,5 m. Prócz mariny na terenie Elbląga znajdują się także port jachtowy Harcerskiego Ośrodka Wodnego Bryza, przystań jachtowomotorowodnokajakowa TKKF Fala i dwie przystanie kajakowe: PTTK i MOSiR. Do cumowania dostępne jest także nadbrzeże jachtowe przy Bulwarze Zygmunta Augusta na Starym Mieście (obecnie nieczynne ze względu na remont kładek. Elbląg atrakcyjnie wpisuje się także w sieć tras rowerowych o znaczeniu ponadregionalnym znajduje się na trasie następujących szlaków rowerowych: 1) Międzynarodowy szlak R1 prowadzący w Polsce z Kostrzyna nad Odrą do Gronowa na granicy z Rosją (oznakowany w terenie), 2) Międzynarodowy szlak R10 (Nadmorski Bałtycki Szlak Hanzeatycki) prowadzący w Polsce ze Świnoujścia do Gronowa na granicy z Rosją. (nieoznakowany), 3) Międzynarodowy szlak R13 (Szlak Żelaznej Kurtyny) w Polsce pokrywający się w zasadzie ze szlakiem R10 (nieoznakowany), 4) Szlak rowerowy Polski Wschodniej, mający swój początek na rzece Nogat w Kępinach Wielkich na granicy województw pomorskiego i warmińskomazurskiego (nieoznakowany, prace w trakcie). Poza tym w Elblągu mają swój początek dwa szlaki regionalne Stowarzyszenia Łączy Nas Kanał Elbląski Lokalna Grupa Działania w Elblągu prowadzące w krainę Kanału Elbląskiego: szlak żółty z Elbląga do Gorynia koło Kisielic (oznakowany w terenie) oraz szlak zielony z Elbląga do Iławy (oznakowany w terenie). Przez Elbląg przechodzi także regionalny szlak rowerowy PTTK R64 z Piasków na Mierzei Wiślanej do Braniewa (oznakowany w terenie). W okolicach dzisiejszego Elbląg (Janów), od VIII do XI wieku mieściła się osada Truso, założona przez Wikingów nad jeziorem Druzno. Osadę w latach osiemdziesiątych odkrył elbląski archeolog Marek Jagodziński. W Muzeum ArcheologicznoHistorycznym można dzisiaj oglądać wystawę, prezentującą znaleziska z terenu osady, przed muzeum stoi jedna ze zrekonstruowanych chat wikingów, w której odbywają się zajęcia edukacyjne. W planach miasta jest budowa repliki Osady Truso, która ma być jedną z głównych atrakcji turystycznych miasta. W odległości ok. 30 km od Elbląga znajduje się z kolei zabytek wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO Zamek krzyżacki w Malborku, będący drugim co do wielkości zamkiem w Polsce. Turystycznie atrakcyjny jest też sąsiadujący z Elblągiem obszar Żuław, gdzie turysta znajdzie 220 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

223 unikatowe, drewniane chaty podcieniowe, zagrody w stylu holenderskim, liczne zabytki techniki, jak mosty zwodzone czy stacje pomp. W kilku miejscowościach zachowały się cmentarze mennonitów, którzy uciekając z Niderlandów przed prześladowaniami religijnymi osiedlili się tutaj w XVI wieku. Pod względem turystycznym Elbląg może też pełnić rolę bazy wypadowej do Trójmiasta, na Warmię, na jeziora mazurskie, na Zalew Wiślany i do Kaliningradu. Elbląg włączył się także w reaktywację kolei nadzalewowej. W 2010 roku po kilkuletniej przerwie w wakacje kursowały pociągi z Grudziądz przez Elbląg i Tolkmicko do Braniewa. W Tolkmicku turyści mieli okazję przesiąść się na statek do Krynicy Morskiej. To połączenie cieszyło się dużym zainteresowaniem turystów. Promocja miasta W roku 2011 Urząd miejski w Elblągu podejmował szereg działań w celu promocji Elbląga na zewnątrz, jak i wspierania budowy tożsamości wśród mieszkańców. Najważniejsze z tych działań to: Elbląskie Forum Gospodarcze, 2122 września 2011 r, które było poświęcone Elblągowi jako miastu innowacji i rozwoju. Forum było połączone z inauguracją Elbląskiego Parku Technologicznego, Dni Elbląga, 1419 czerwca 2011 cykliczne wydarzeniem, w ramach którego odbyły się liczne koncerty i imprezy sportowe, w tym XVI edycja Elbląskich Dni Muzyki Dawnej i III Elbląski Uliczny Bieg Piekarczyka, a także XII Elbląskie Forum Inicjatyw Pozarządowych które to wydarzenia posiadają już swoją rangę, VI Elbląskie Święto Chleba, 34 września 2011 cykliczna impreza o specyficznym charakterze jarmarku lokalnych i regionalnych twórców ludowych, szczególnie piekarzy, nawiązująca do elbląskiej legendy o Piekarczyku, Elbląg za pół ceny, 2728 sierpnia 2011, Międzynarodowe Regaty Żeglarskie o Puchar Prezydenta Elbląga, 2426 czerwca 2011, Promocja miasta w teleturnieju TVP Kocham Cię Polsko!, Promocja Elbląga w ramach Akcja Promocyjnej Hasbro Poland Sp. z o.o pn. Głosowanie Monopoly, Udział w 14. Gdańskich Targach Turystycznych 1517 kwietnia Emisja obrazków pogodowych z Elbląga na antenach telewizji Polsat i Polsat News, lipiec 2011 Organizacja we współpracy z RMF FM koncertu Najlepsza muzyka pod słońcem, 20 sierpnia 2011 Kino letnie na dziedzińcu Galerii El, lipiec sierpień 2011 Konferencja Prezydentów Gdańska i Elbląga, 30 września 2011 Stworzenie nowej strony internetowej miasta główna nagroda w konkursie Polski Internet w kategorii Strony samorządowe Do promocji Elbląga przyczyniają się także działania nieorganizowane bezpośrednio przez Urząd Miejski w Elblągu, ale przez inne instytucje samorządowe lub inne podmioty. Są to m.in.: Lato Jazzowo Bluesowe (organizator: Galeria Sztuki EL, instytucja kultury Gminy Miasto Elbląg), Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 221

224 Elbląskie Noce Teatru i Poezji (organizator: Centrum Spotkań Europejskich Światowid, instytucja kultury Samorządu Województwa Warmińsko Mazurskiego), Elbląska Wiosna Teatralna (organizator: Teatr im. Aleksandra Sewruka w Elblągu, instytucja kultury Samorządu Województwa Warmińsko Mazurskiego), Letnie Ogrody Polityki (organizator: Biblioteka Elbląska im. C. Norwida. instytucja kultury Gminy Miasto Elbląg), Międzynarodowy Turniej Tańca Pomosty (organizator: Centrum Spotkań Europejskich Światowid), Elbląg Rocks Europa (organizator: Stowarzyszenie Elbląg Europa), Międzynarodowy Festiwal Tańca Baltic Cup (organizator: Centrum Spotkań Europejskich Światowid), Elbląska Biesiada Specjala (organizatorzy: Biblioteka Elbląska im. C. Norwida 3 edycje, Centrum Spotkań Europejskich Światowid 1 edycja). Na początku 2012 roku na zlecenie Gminy Miasto Elbląg konsorcjum 2ba Agnieszka Nowak szkolenia i doradztwo strategiczne we współpracy z Instytutem Badawczym IPC Consulting Agnieszka Kotlińska opracowało projekt Strategii promocji Elbląga na lata Projekt zakłada budowę marki Elbląg i stawia Strategią promocji Elbląga cele szczegółowe: Określenie misji, wizji, wskazanie głównych kierunków działań Elbląga na lata (cele strategiczne i operacyjne). Opracowanie strategii marki: obietnica marki, struktura marki (proponowane submarki), kluczowe elementy marki (wartości, pozycjonowanie, osobowość cechy wizerunkowe i atrybuty oraz archetyp marki, unikalny styl marki Szczegółowe planowanie działań promocyjnych na lata Opracowanie logotypu wraz z podstawową księgą znaku (opis znaczenia logotypu, opis budowy, kolorystyka, pole ochronne, wersje mono i achromatyczne, typografia, zalecane odmiany i wielkości logotypu) oraz przykładami i zasadami zastosowania; Opracowanie programu komunikacji: stworzenie spójnej strategii marki i zarządzania marką od 2012 do 2015 roku z harmonogramem działań uwzględniającym działalność instytucji i jednostek miejskich oraz elbląskich jednostek podległych samorządowi województwa warmińskomazurskiego, wskazanie skutecznych sposobów jej realizacji, propozycje komunikatów werbalnych w zależności od określonych rynków i grup docelowych, propozycje narzędzi marketingowych i public relations oraz najbardziej efektywnych nośników komunikacji. Opracowanie systemu monitoringu i wdrażania strategii: oceny efektów oraz wskazanie wskaźników temu służących, określenie nakładów na wdrożenie poszczególnych elementów strategii i możliwych źródeł finansowania. Projekt Strategii promocji jest obecnie na etapie konsultacji. Współpraca międzygminna i ponadregionalna Gmina Miasto Elbląg w 2011 roku przynależała do następujących związków i stowarzyszeń międzygminnych: 1) Związek Miast Polskich (od 1990) 2) Związek Miast Bałtyckich (1991) 222 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

225 3) Związek Miast i Gmin Morskich (1991) 4) Komunalny Związek Gmin Nadzalewowych (1995) 5) Euroregion Bałtyk Stowarzyszenie Gmin RP (1997) 6) Związek Miast Nowej Hanzy (1998) 7) Stowarzyszenie Żuławy (2000) 8) Związek Gmin Kanału Ostródzko Elbląskiego i Pojezierza Iławskiego (2004) 9) Stowarzyszenie Organizatorów Ośrodków Innowacji i Przedsiębiorczości w Polsce (2008) 10) Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć Energie Cités (2009) Efektem udziału w pracach powyższych związków i stowarzyszeń jest istnienie sieci współpracy oraz możliwość wymiany doświadczeń i poglądów, a także pozyskiwania partnerów do projektów. W ramach związków i stowarzyszeń łatwiejsze jest szukanie źródeł pozyskania środków zewnętrznych na realizację projektów, jak również związki i stowarzyszenia często prowadzą przygotowania swoich członków do udziału w konkursach na projekty realizowane ze środków unijnych. W 2011 roku takie działanie prowadził m.in. KZGN dla projektów w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Litwa Polska Rosja Udział w związkach i stowarzyszeniach umożliwia wreszcie skuteczniejszy lobbing w regionie i kraju. W 2010 roku Gmina Miasto Elbląg współpracowała z Gminą Miasto Suwałki przy realizacji ponadregionalnego projektu Kierunki rozwoju subregionalnych ośrodków wzrostu i instrumentów wsparcia przedsiębiorczości byłych miast wojewódzkich Polski Wschodniej na przykładzie Elbląga i Suwałk realizowanego od października 2009 roku. Projekt został dofinansowany ze środków Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej. Całkowita wartość projektu to zł, z czego wkład własny stanowił 10%. Do 2010 roku włącznie wydano ,56 zł. W 2010 roku w ramach projektu zrealizowano zadania: opracowanie i wykonanie materiałów konferencyjnych, utworzenie strony internetowej projektu, promocja projektu poprzez materiały w prasie i Internecie, seminarium Miejsce i rola sektora prywatnego w rozwoju regionu, spotkanie zespołu ds. stworzenia wspólnej polityki rozwoju potencjału gospodarczego, wykonanie 2 odcinków filmu promocyjnego miast realizujących projekt. W dniu r. została podpisana umowa z firmą Kantor Doradcy w Zarządzaniu na realizację badania pn. Badanie potencjału społeczno gospodarczego Elbląga i Suwałk. Współpraca międzynarodowa Elbląg w 2010 roku powiązany był umowami o partnerstwie z czternastoma partnerami zagranicznymi. Są to: Leer w Niemczech, Ronneby w Szwecji, Compiegne we Francji, hrabstwo Wiltshire w Wielkiej Brytanii, Kaliningrad i Bałtyjsk w Rosji, Narwa w Estonii, Nowogródek na Białorusi, Druskienniki na Litwie, Lipawa na Łotwie, Tarnopol na Ukrainie, Coquimbo w Chile, Baoji w Chinach i Tainan na Tajwanie. W 2011 roku podpisano listy intencyjne o współpracy z Nowogrodem Wielkim w Rosji oraz Laibin w Chinach. W roku 2010 w zakresie współpracy z miastami partnerskimi Elbląga miały miejsce następujące wydarzenia: W ramach współpracy z Kaliningradem w dniach w Elblągu miała miejsce wizyta przedstawicieli władz Kaliningradu, w trakcie której omówiono wspólne działania Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 223

226 na rok 2010, zaś rosyjscy goście mieli okazję zapoznać się z procesem rewitalizacji Starego Miasta. W maju miała z kolei miejsce trzydniowa wizyta elbląskiej delegacji z Prezydentem Elbląga na czele w Kaliningradzie, w trakcie której omówiono propozycję projektów, które mogłyby być złożone o dofinansowanie w ramach programu współpracy transgranicznej Polska Rosja Litwa. Zaproponowane projekty działań wspólnych dotyczyły współpracy gospodarczej, turystyki, kultury i sportu. Także w maju w Kaliningradzie odbyła się międzynarodowa konferencja Samorząd lokalny w Rosji. Rola i znaczenie lokalnych organów władzy w zabezpieczaniu mieszkańcom obsługi medycznej, w której uczestniczyli upoważnieni przez Prezydenta Elbląga przedstawiciele Szpitala Miejskiego w Elblągu. W ramach współpracy z hrabstwem Wiltshire w marcu doszło do oficjalnej wizyty elbląskiej delegacji w Trowbridge. Głównym punktem wizyty było spotkanie z nowo wybranym merem miasta Trowbridge Jeffem Osbornem. Podczas spotkania omówiono dotychczasową współpracę i przedstawiono informacje odnośnie inwestycji w miastach, a także plan przyszłej współpracy (szkolenia, edukacja, współpraca służb mundurowych). W lipcu miało miejsce spotkanie w Ronneby, w trakcie którego strona szwedzka zaprezentowała niektóre rozwiązania w dziedzinie nowych technologii ekologicznych związanych z rozwojem miast. Współpraca z Compiegne w 2010 roku przejawiała się w dwóch wydarzeniach. We wrześniu w Elblągu doszło do rewizyty kierownictwa szpitala w Compiegne Omówiono zasady dalszej współpracy szpitali. Podczas spotkania z Prezydentem Elbląga omówiono też współfinansowanie wystawy malarstwa polskiego na zamku w Compiegne. Odbyło się spotkanie w Domu Wsparcia dla Osób Starszych i w Hospicjum. Porównano zasady przyjęć pacjentów i opieki nad nimi. Drugim wydarzeniem był bieg przełajowy pomiędzy dwoma zamkami Pierrfonds i Compiegne. Delegację elbląską stanowili: 8 zawodników (w wieku od 15 do 19 lat), trener Międzyszkolnego Klubu Sportowego Truso oraz dwóch przedstawicieli Gminy Miasto Elbląg miał miejsce II Bieg Piekarczyka, w którym uczestniczyły delegacje reprezentujące miasta partnerskie Ebląga startowały ekipy z Bałtyjska, Leer, Compiegne i Tarnopola W sierpniu ( ) w Elblągu odbył się IV Międzynarodowym Halowym Turnieju Piłki Nożnej ELBLĄG CUP 2010, w którym startowały także młodzieżowe drużyny piłkarskie z Ronneby, Kaliningradu, Druskiennik, Tarnopola. Gośćmi V Elbląskiego Święta Chleba ( ) były grupy artystów z Kaliningradu, Druskiennik, Nowogródka i Tarnopola. Współpraca międzynarodowa Elbląga nie ograniczała się wyłącznie do współpracy z miastami partnerskimi. Prezydent Elbląga i Przewodniczący Rady Nadzorczej Zarządu Portu Morskiego w Elblągu uczestniczyli w dniach roku w Szczycie Miast Bałtyckich HELCOM w Moskwie. W spotkaniu brali udział przedstawiciele miast regionu Morza Bałtyckiego, portów, przedsiębiorstw żeglugowych, firm komunalnych, międzynarodowych instytucji finansowych i organizacji pozarządowych. Temat przewodni dotyczył Osiągania dobrego stanu środowiska Morza Bałtyckiego 224 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

227 poprzez działania lokalne. W czerwcu Sekretarz Miasta brał udział w międzynarodowej konferencji w Swietłogorsku pn. Rosyjska praktyka oraz doświadczenie zagraniczne reformy samorządu terytorialnego: główne problemy, tendencje, perspektywy. Także w czerwcu delegacja elbląska uczestniczyła w finałowych przedsięwzięciach VII Republikańskiego Festiwalu Kultur Narodowych w Grodnie. W trakcie tej wizyty doszło do spotkań Wiceprezydenta Elbląga z Przewodniczącym Obwodowej Rady Wykonawczej Obwodu Grodzieńskiego i Przewodniczącym Grodzieńskiego Komitetu Wykonawczego. We wrześniu Prezydent Elbląga wraz z towarzyszącymi mu dyrektorami Portu i Centrum SportowoBiznesowego uczestniczył w Hanzeatyckich Dniach Kulturalnych Typowa Lubeka w Lubece. Prezydent wraz z dyrektorami spółek zapoznali się m.in. z funkcjonującą w mieście infrastrukturą portową. Gmina Miasto Elbląg w 2010 roku była też partnerem trzech międzynarodowych projektów: 1) RESTART Regionalne Strategie Zrównoważonego Rozwoju na Rzecz Wzrostu Gospodarczego. Partnerami projektu byli Region Blekinge i Rada Regionu Południowego Småland ze Szwecji i Gmina Regionalna Bornnholm z Danii. Projekt został zakończony w 2011 roku. Celem projektu był transfer wiedzy w celu efektywnej współpracy transgranicznej w zakresie przygotowywania i wdrażania strategii zrównoważonego rozwoju, z uwzględnieniem ich wpływu na rozwój gospodarczy regionu. Bezpośrednimi odbiorcami projektu byli pracownicy samorządu lokalnego w Elblągu odpowiedzialni za kształtowanie lokalnych i regionalnych strategii proekologicznych i za współpracę transgraniczną realizowaną na obszarze Euroregionu Bałtyk. Projekt był realizowany poprzez konferencję transferu wiedzy, a następnie publikację jej rezultatów w formie podręcznika najlepszych praktyk. W efekcie wdrożenia projektu RESTART nastąpił wzrost aktywności miasta Elbląg we współpracy w Regionie Morza Bałtyckiego. Praktycznym efektem wzrostu tej aktywności jest udział przedstawiciela miasta w pracach Grupy Roboczej ds. Energii działającej w ramach Euroregionu Bałtyk. Dzięki współpracy w Grupie Roboczej miasto ma szansę na dostęp do najlepszych praktyk wdrażanych w instytucjach partnerskich w Danii i Szwecji, a także na podniesienie swojej konkurencyjności i znaczenia w regionie. To z kolei pozwoli lokalnej społeczności na korzystanie z transferu wiedzy, przyczyniając się do podniesienia profesjonalnych umiejętności, wprowadzenia modeli dobrych praktyk w istniejącej schematy działania. 2) IBINET Międzynarodowa sieć inkubatorów biznesu. Partnerami projektu są Politechnika w Rydze (Łotwa) partner wiodący, Fundacja Teknikdalen (Szwecja), Centrum Technologiczne Pomorza Przedniego (Niemcy), Park NaukowoTechnologiczny BNTU Polytechnic (Białoruś), Centrum Innowacji Hedmark (Norwegia) oraz Centrum Wsparcia Biznesu Obwodu Leningradzkiego (Rosja) partner stowarzyszony. Okres realizacji projektu to grudzień 2009 r. czerwiec 2012 r. Główną ideą projektu jest pobudzenie potencjału partnerów w celu rozwiązywania wspólnych problemów w zakresie rozwoju innowacyjnych i proeksportowych małych i średnich firm, poprzez zwiększanie jakości oferowanych usług oraz skuteczności działania inkubatorów biznesu. Realizacja przedsięwzięcia ma przyczynić się do rozwoju przedsiębiorczości w Regionie Morza Bałtyckiego. Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 225

228 3) DISKE Rozwój innowacyjnych systemów poprzez wymianę wiedzy. Gmina Miasto Elbląg jest liderem projektu. Partnerami są Gdyńskie Centrum Innowacji/Pomorski Park NaukowoTechnologiczny (Polska), Pomorska Specjalna Strefa Ekonomiczna/Gdański Park NaukowoTechnologiczny (Polska), Centrum Technologiczne Pomorza Przedniego (Niemcy) Park Naukowy Videum (Szwecja), Centrum Biznesowe Bornholm (Dania). Partnerami Stowarzyszonymi projektu są: Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego (Polska), Stowarzyszenie Gmin RP Euroregion Bałtyk, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Elblągu (Polska) Centrum Innowacji i Nauki w Kaliningradzie (Rosja), Kłajpedzki Park NaukowoTechnologiczny (Litwa) Park Naukowy Krinova (Szwecja). Projekt DISKE skupia się na intensyfikowaniu transgranicznych związków pomiędzy firmami z sektora MSP i wzmacnianiu ich potencjału ekonomicznego oraz konkurencyjności dzięki współpracy parków naukowych i technologicznych oraz inkubatorów przedsiębiorczości. Idea projektu jest oparta na promowaniu modelu triple helix. Współpraca pomiędzy lokalnymi władzami, środowiskiem akademickim i przedsiębiorstwami jest kluczowym czynnikiem w procesie rozwijania dobrze funkcjonującej i innowacyjnej działalności parków naukowych i technologicznych. Największy nacisk w ramach projektu został położony na zapewnianie wszechstronnych warunków wzrostu, zwłaszcza dla przedsiębiorstw z sektora MSP, a co za tym idzie, budowanie bliskich relacji pomiędzy tego typu firmami w regionie. 226 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

229 XIII. Bezpieczeństwo publiczne Działania na rzecz bezpieczeństwa. Zadania na rzecz bezpieczeństwa społeczności elbląskiej realizowane są na wielu płaszczyznach i przy współudziale wielu służb i instytucji. Na poprawę bezpieczeństwa mają wpływ nie tylko bezpośrednie działania służb odpowiedzialnych za porządek i bezpieczeństwo, ale również działania profilaktyczne i zapobiegawcze. Realizując cele strategii rozwoju Elbląga na lata , Rada Miejska Uchwałą Nr VI/125/99 z dnia r. zatwierdziła i przyjęła do realizacji autorski Program Bezpieczny Elbląg". Powołany wówczas Zespół ds. Realizacji Programu składający się z Rady Programowej Komisji Bezpieczeństwa i Porządku oraz Komisji Problemowych tj. ds. Młodzieży", Bezpieczny Dom, Osiedle i Ogród", Bezpieczna Droga", Edukacji Prozdrowotnej oraz Komisji ds. Mediów i Popularyzacji, miał na celu realizację przedsięwzięć poprawiających jakość życia, ograniczenie przestępczości, zmniejszenie ilości wypadków oraz podniesienie poziomu bezpieczeństwa mieszkańców miasta Elbląga. Program był odpowiedzią na konkretne zagrożenia występujące w Elblągu. Od jego wprowadzenia minęła jednak dekada. W tym czasie nastąpił dynamiczny rozwój technologiczny i zmiany w strukturze społecznej. Dzisiejsza mapa jest już odmienna od tej z przełomu wieków. Zmieniła się geografia przestępczości, pojawiły się nowe, nieznane wcześniej zjawiska. Szerzej pojmowane jest także samo pojęcie bezpieczeństwa. Dziś to nie tylko przestępczość kryminalna, ale także bezpieczeństwo w obszarze środowiska naturalnego, w transporcie, w przestrzeni wirtualnej. Niezbędne więc stało się poddanie programu ewolucji, dostosowanie do współczesnych realiów. Powołany przez Prezydenta Miasta Elbląga wieloosobowy zespól stworzył nowe ramy Programu Bezpieczny Elbląg i w lutym 2012r Rada Miejska przyjęła go do realizacji. Program Bezpieczny Elbląg" Współdziałanie Aktywizacja Społeczna to w głównej mierze program edukacyjny i poprzez działania popularyzacyjno informacyjne wpływa na poprawę poczucia bezpieczeństwa i wzrostu świadomości społeczeństwa, a także pozwala zmienić przekonanie, że zapewnienie tego bezpieczeństwa to wyłącznie zadanie Policji. W ramach dotychczas realizowanego Programu wykonano wiele projektów i akcji edukacyjnoinformacyjnych tj.: Sąsiedzka czujność", Bezpieczny lokal", Chrońmy swoje mieszkanie", Dom dozorowany przez sąsiadów", Bezpieczny Ogród", Dzielnicowy Ci pomoże", Stop wulgaryzmom", Kolorowa tolerancja", Posprzątaj po swoim psie", Czy pies musi gryźć", Czipowanie psów w mieście" i inne. Realizując zadania Programu Bezpieczny Elbląg" duży nacisk położono na poprawę bezpieczeństwa ruchu drogowego i tak: konsekwentnie od 2001 r. rozbudowywano system monitoringu wizyjnego Elbląga. Obecnie na terenie Elbląga funkcjonuje 19 punktów kamerowych, centrum dozoru w KM Policji na ul. Królewieckiej i punkt obserwacyjny w Komendzie przy ul. Tysiąclecia. Funkcjonowanie monitoringu umożliwia całodobową rejestrację zdarzeń oraz wykroczeń, a także gromadzenie materiału dowodowego do postępowań w sprawach o wykroczenia. System ten pozwala na zwiększenie szybkości podejmowanych interwencji oraz działań wyprzedzających przed i po zaistnieniu czynów o charakterze kryminalnym. Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 227

230 Należy również zauważyć silne oddziaływanie prewencyjne zainstalowanych kamer, zwłaszcza w poprawie zachowania się pieszych oraz znacznemu zmniejszeniu się liczby osób łamiących zakaz spożywania alkoholu w miejscach publicznych, co przyczyniło się do poprawy ładu i bezpieczeństwa w rejonie monitorowanym. w celu zmniejszenia liczby wypadków drogowych oraz ograniczenia przekraczania prędkości przez kierowców na terenie miasta zamontowano 15 stałych punktów pomiaru prędkości jazdy (2002 r. 6 szt., 2004 r. 9 szt.), a w 2008 r. zakupiono dwa przewoźne fotoradary cyfrowe (środki finansowe z budżetu miasta 280 tys. zł). Fotoradary zostały przekazane Straży Miejskiej i KM Policji w Elblągu; od 2001 r. opracowywane są przez Katedrę Budownictwa Drogowego Uniwersytetu Techniczno Przyrodniczego w Bydgoszczy, Raporty o stanie bezpieczeństwa ruchu drogowego w mieście". Raporty te, oceniając stan bezpieczeństwa służą odpowiednim jednostkom do prawidłowego i skutecznego działania w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego (brd). Na ich podstawie planuje się budowę, modernizację i przebudowy dróg miejskich i miejsc wskazanych jako niebezpieczne. W 2008 r. Związek Miast Polskich przyznał miastu tytuł Samorządowy Lider Zarządzania w dziedzinie Transport za projekt pod nazwą Raport o stanie bezpieczeństwa ruchu drogowego instrumentem nowoczesnego zarządzania kształtującego politykę dobrych praktyk w bezpieczeństwie ruchu drogowego i wprowadzania zmian w infrastrukturze drogowej". Ponadto: w celu przekazywania informacji pomiędzy Policją, a korporacjami TAXI o zaistniałych zagrożeniach na terenie Elbląga w 2009 r. utworzono sieć alarmową TAXI OKO; utworzono Centra Edukacji Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego w Gimnazjum nr 9, Szkole Podstawowej nr 15 i nr 4. Ponadto, do szkół wprowadzono program edukacyjny wychowanie komunikacyjne, w ramach którego organizowane są dla dzieci i młodzieży egzaminy na kartę rowerową i motorowerową. Dla uczniów wszystkich klas od I do IV wydano książeczki pt. Ja, rower i przepisy"; w celu poprawy świadomości społeczeństwa w zakresie brd opracowywano i emitowano w telewizji elbląskiej szereg reportaży propagujących bezpieczeństwo, organizowano turnieje i konkursy o tematyce brd. Do wszystkich kierowców i użytkowników dróg (szczególnie dzieci i młodzieży) skierowano wiele programów, tj. Zadbaj o swoje bezpieczeństwo na drodze", Jabłko, cytryna generalnie zwolnij", Chroń swój samochód", Stop 24", Bezpieczeństwo dziecka na drodze" i wiele innych. W ramach Programu Bezpieczny Elbląg", w miarę możliwości dofinansowywano także szereg przedsięwzięć realizowanych przez służby miejskie i jednostki organizacyjne: Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej w Elblągu ze środków Programu zakupiono: urządzenie do wyważania drzwi umożliwiające natychmiastowe dotarcie do źródła zagrożenia, rozpierak kolumnowy, poduszkę powietrzną wraz z osłoną, ubrania kwaso i ługoodporne oraz ubrania na szerszenie, latarki, dodatkowo przekazywano fundusze np. na dofinansowanie zakupu środków do neutralizacji substancji ropopochodnych, płynu na szerszenie wraz z oprzyrządowaniem do ich niszczenia; Komenda Miejska Policji w Elblągu: przekazywano środki na funkcjonowanie policyjnej bezpłatnej infolinii dla mieszkańców (akcja całodobowego poradnictwa policji), na zakup namiotu prewencyjnego z wyposażeniem, na nagrody i ulotki edukacyjne, na zakup 228 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

231 akumulatora do radiotelefonów, radia CB, na zakup rowerów z niezbędnym wyposażeniem oraz na umundurowanie dla policjantów; Ochotnicza Straż Pożarna Ratownictwo Wodne w Elblągu zostały sfinansowane zakupy: silnik do łodzi, torba medyczna wraz z noszami ortopedycznymi, sprzęt specjalistyczny o charakterze ratowniczym (kamizelki ratunkowowypornościowe, automaty oddechowe wraz z osprzętem), GPS z echosondą wraz z radiotelefonem nasobnym, wyciągarka do sprawiania ratowniczego sprzętu pływającego, niezależny system grzewczy do osuszania sprzętu i kombinezonów; Polski Czerwony Krzyż w Elblągu otrzymał dofinansowanie na zakup fantomu do resuscytacji oddechowo krążeniowej; Elbląskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe otrzymał dofinansowanie na zakup defibrylatora klinicznego; Szkoła Policealna im. J. Romanowskiej w ramach środków z programu Bezpieczny Elbląg dofinansowano zakup czterech fantomów do prowadzenia resuscytacji krążeniowooddechowej, zestawu ran do prowadzenia zajęć z zakresu udzielania pierwszej pomocy oraz przekazano apteczki pierwszej pomocy z wyposażeniem do celów szkoleniowych; Straż Graniczna w ramach wsparcia działań przekazywane są środki finansowe na zakup materiałów pędnych. Ponadto przekazywane są rokrocznie, z budżetu miasta znaczne środki finansowe na fundusze wsparcia Policji i Państwowej Straży Pożarnej na dofinansowanie zakupu pojazdów służbowych, zakupy sprzętu i wyposażenia, dodatkowe służby funkcjonariuszy. Tylko w roku 2011 nakłady z budżetu miasta na rzecz poprawy bezpieczeństwa mieszkańców Elbląga wyniosły łącznie ,00 zł, w tym na realizację Programu Bezpieczny Elbląg ,00 zł. Mając świadomość niebezpieczeństw dnia codziennego, jakie zagrażają mieszkańcom Elbląga podjęto szereg działań mających polepszyć ich bezpieczeństwo: w związku z powtarzającymi się przypadkami zatrucia mieszkańców tlenkiem węgla, miasto zakupiło 300 detektorów do wczesnego wykrywania czadu i wyposażono w nie najbardziej zagrożone lokale mieszkalne. Systematycznie prowadzono także przegląd urządzeń grzewczych w całym zasobie mieszkaniowym miasta i podejmowano działania zmierzające do wymiany starych urządzeń na nowe; przeprowadzono kontrolę budynków mieszkalnych oraz użyteczności publicznej w zakresie sprawności wszystkich instalacji, bezpieczeństwa przeciwpożarowego oraz dostępności dróg ewakuacyjnych; prowadzono również działania w zakresie wspierania służb sanitarnych i weterynaryjnych w procedurach postępowania przy zwalczaniu tzw. ptasiej grypy" i grypy u ludzi AH1N1; w celu rozszerzania możliwości udzielania ewentualnej pierwszej pomocy osobom przebywającym na terenie Urzędu Miejskiego i jednostek miejskich zakupiono cztery defibrylatory do resuscytacji. Ponadto, przeprowadzano szkolenia pracowników w zakresie udzielania I pomocy; Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 229

232 W 2011 r. przeprowadzono badania wśród mieszkańców w zakresie bezpiecznego miasta. Miasto Elbląg zostało uznane za bezpieczne i spokojne przez 65,31% ankietowanych. Negatywnie w tym zakresie wypowiedziało się 17,65%. Bezpiecznie w swoim miejscu zamieszkania czuje się 74,44% badanych. Na pytanie czy ankietowani dziś czują się bezpieczniej niż rok temu, pozytywnej odpowiedzi udzieliło 44,01%. Tak wysokie wskaźniki potwierdzają poprawny trend działań na rzecz bezpieczeństwa. W ramach znowelizowanego Programu Bezpieczny Elbląg, przed jego realizatorami stają zadania skupione w trzech obszarach powołanych komisji: komisja ds. edukacji dla bezpieczeństwa jej działania skupiają się na zapewnieniu właściwej edukacji społecznej i prawnej z zakresu bezpieczeństwa, wspierania procesu wychowawczego, a także pomocy w zagospodarowywaniu czasu wolnego dzieci i młodzieży, zakładając, że bezpieczeństwo to stan lub proces, który daje poczucie pewności istnienia i gwarancje jego zachowania oraz szanse na doskonalenie. Jest ono jedną z podstawowych potrzeb każdego człowieka. komisja ds. rodziny i spraw społecznych zasadniczym celem działania jest niesienie pomocy osobom zagrożonym patologią społeczną i wykluczeniem społecznym, przemocą w rodzinie. komisja ds. bezpiecznych przestrzeni celem pracy komisji jest współdziałanie, na zasadach partnerstwa, społeczności lokalnej z przedstawicielami instytucji odpowiadającym za zapewnienie bezpieczeństwa mieszkańcom w miejscu zamieszkania, rekreacji i wypoczynku oraz bezpieczeństwa na drogach, przez kształtowanie bezpiecznych przestrzeni. Organizacja imprez masowych Uchwalenie nowej ustawy spowodowane było m.in. koniecznością wdrożenia w życie mechanizmów i reguł, które mają zapewnić bezpieczeństwo największej imprezy w historii polskiej piłki nożnej EURO Jedną z bardziej widocznych różnic między dotychczasową i nową ustawą jest znajdująca się w nowej ustawie zmiana konsekwencji karnoprawnych określonych zachowań część dotychczasowych czynów będących wcześniej wykroczeniami stało się przestępstwami. Ponadto w świetle nowej ustawy kryterium masowości" imprezy należy odnieść nie do liczby osób uczestniczących faktycznie w imprezie, ale do liczby udostępnionych przez organizatora miejsc, np. siedzisk, krzeseł. Ogółem w 2011 roku przeprowadzono 33 imprezy masowe: w tym 24 o charakterze sportowym (2 mecze piłki ręcznej, 17 meczy piłki nożnej, w tym 2 podwyższonego ryzyka oraz festiwale i mistrzostwa w tańcu); pozostałe 9 imprez o charakterze artystycznorozrywkowym. Zestawienie zbiorcze imprez masowych za lata z uwzględnieniem charakteru imprezy, wskazujące na tendencję wzrostową ilości imprez masowych podyktowaną m.in. wejściem w życie nowej ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych przedstawiono w poniższej tabeli. 230 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

233 Tabela 79. Nakłady finansowe na dofinansowanie obiektów do wymaganych standardów Impreza masowa Ilość imprez masowych o charakterze sportowym 3 9 ( w tym 2 mecze podwyższonego ryzyka) ( w tym 2 mecze podwyższonego ryzyka) Ilość imprez masowych o charakterze artystyczno rozrywkowym Ilość imprez masowych ogółem Źródło: Departament Bezpieczeństwa, Zarządzania Kryzysowego i Ochrony Informacji Niejawnych Podczas trwania imprez masowych w 2011 roku nie odnotowano zdarzeń wpływających na obniżenie poziomu bezpieczeństwa i porządku publicznego. O fakcie organizacji imprezy masowej każdorazowo informowano Wojewódzkie Centrum Zarządzania Kryzysowego w Olsztynie. Po zakończeniu imprez masowych pracownicy Miejskiego Centrum Zarządzania Kryzysowego przesyłali meldunki doraźne do Wojewódzkiego Centrum Zarządzania Kryzysowego w Olsztynie informujące o przebiegu imprezy. W przypadku imprez masowych podwyższonego ryzyka upoważniony pracownik Wydziału Zarządzania Kryzysowego i Ochrony Ludności uczestniczył w przebiegu imprez masowych, sporządzając po zakończeniu imprezy notatkę służbową z jej przebiegu. Dwukrotnie podczas imprez masowych podwyższonego ryzyka (mecze piłki nożnej) odnotowano uwagi odnośnie braku obecności pełnego składu osobowego służb porządkowych w momencie udostępnienia obiektu dla kibiców. Organizacja zgromadzeń publicznych oraz uroczystości kościelnych Zgodnie z art. 7 ustawy z dnia 5 lipca 1990 r. Prawo o zgromadzeniach, organizator zgromadzenia publicznego na terenie Elbląga zobowiązany jest złożyć zawiadomienie do Prezydenta Miasta Elbląg w taki sposób, aby wiadomość o zgromadzeniu dotarła nie później niż na 3 dni przed planowaną datą zgromadzenia, a najwcześniej 30 dni przed datą zgromadzenia. Organizatorzy zgromadzeń publicznych zamiar zorganizowania zgromadzeń publicznych zgłosili 19krotnie i tyle też zgromadzeń na terenie miasta się odbyło. W 2011 roku na terenie miasta zorganizowano 18 uroczystości o charakterze religijnym, związanych z przemarszem ulicami miasta. W 15 przypadkach były to procesje kościelne, a w 3 pielgrzymki. Podczas trwania zgromadzeń, procesji oraz pielgrzymek nie odnotowano zdarzeń wpływających na obniżenie poziomu bezpieczeństwa i porządku publicznego. Zarządzanie kryzysowe W ostatnich latach podjęto szereg działań mających polepszyć bezpieczeństwo mieszkańców Elbląga. Opracowano mapę potencjalnych zagrożeń jakie mogą wystąpić na terenie miasta oraz dokonano analizy ryzyka ich wystąpienia. Na tej podstawie sporządzono Plan Zarządzania Kryzysowego, który opisuje sposób postępowania i reagowania na zjawiska i zdarzenia. Określa Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 231

234 sposoby przeciwdziałania ich wystąpieniu oraz zakres odpowiedzialności za prowadzony monitoring i działania związane z reagowaniem. Miejski Plan Zarządzania Kryzysowego przeznaczony jest do decyzyjnego wsparcia Prezydenta Miasta i Miejskiego Zespołu Zarządzania Kryzysowego. Ważnym elementem w skomplikowanym i trudnym działaniu na rzecz poprawy bezpieczeństwa i porządku publicznego jest Miejskie Centrum Zarządzania Kryzysowego. Do Centrum, całodobowo można zgłaszać informacje o wszelkich zaistniałych zagrożeniach, zdarzeniach nadzwyczajnych i sytuacjach kryzysowych występujących na terenie Elbląga takich jak: wszelkiego rodzaju zagrożenia pożarowe, awarie komunalne (energetyczne, gazowe, ciepłownicze, wod.kan.), zły stan nawierzchni chodników i dróg użyteczności publicznej, naruszenie ładu i porządku publicznego, zagrożeń epidemiologicznych i innych zdarzeń mających wpływ na bezpieczeństwo ludności. Dla mieszkańców jest to ważne centrum informacji o sytuacji w mieście i możliwości udzielenia ewentualnej pomocy. Miejskie Centrum Zarządzania Kryzysowego jest koordynatorem działań służb w przypadku każdego zdarzenia niebezpiecznego na terenie miasta, przekazuje ustalenia i wytyczne z posiedzenia Miejskiego Zespołu Zarządzania Kryzysowego. MCZK jest ogniwem łączącym uczestników akcji z Prezydentem Miasta i Zespołem Zarządzania Kryzysowego, zbiera informacje na posiedzenia Zespołu i monitoruje sytuację w mieście. Istotnym elementem sprawnego zarządzania bezpieczeństwem w mieście jest współpraca wszystkich służb i instytucji działających na rzecz bezpieczeństwa. Władze miasta podjęły działania w celu stworzenia i wybudowanie Zintegrowanego Systemu Wspomagającego Bezpieczeństwo Miejskie w Elblągu. Opracowano dokumentację projektową realizacji tego zadania w obiekcie przy ul. Orzeszkowej w Elblągu. W roku 2011 przystąpiono do realizacji ogłoszono przetarg na Inżyniera Projektu. Po tym w kolejnych latach prowadzona będzie inwestycja współfinansowana ze środków UE. Planowane zakończenie inwestycji to rok W Elblągu opracowany został system wykrywania i alarmowania. Ostrzeganie i alarmowanie ludności o zagrożeniach (w tym o skażeniach) odbywa się poprzez: scentralizowany system alarmowy sterowany radiowo; rozgłośnie radiowe i ośrodki telewizyjne; urządzenia nagłaśniające na pojazdach (pojazdy służb ratowniczych oraz z zakładów pracy). Dla prawidłowego funkcjonowania tego systemu niezbędna jest modernizacja miejskich syren alarmowych. Obecnie pochodzące z lat pięćdziesiątych mechaniczne syreny nie spełniają swojej roli. Należy zastąpić je nowoczesnymi, elektronicznymi syrenami szczelinowymi dającymi możliwość nadawania komunikatów głosowych, zwiększającymi zasięg odbioru i skuteczniejszym dotarciem do odbiorców. W roku 2011 zakupiono dwa zestawy takiego sprzętu i w kolejnych latach zaplanowano wymianę wszystkich syren. To niezbędne działanie w celu szybkiego i skutecznego ostrzegania elblążan o możliwych zagrożeniach. Istotnym, nowym zagrożeniem dla mieszkańców jest ekspansja na tereny miejskie dzikich zwierząt. Urbanizacja terenów, poszerzanie granic miast, wchodzenie na tereny gdzie dotychczas bytowała dzika zwierzyna powodują, że dzikie zwierzęta asymilują się do środowisk miejskich w poszukiwaniu pożywienia. Stają się tym samym wielkim zagrożeniem dla ludzi. W Miejskim Centrum Zarządzania Kryzysowego opracowano specjalne procedury postępowania w takich przypadkach. 232 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

235 Jednym z głównych przedsięwzięć jest odławianie dzikich zwierząt w specjalne pułapki żywołowne i przewożenie ich w odległe tereny pozamiejskie. Bezpieczeństwo przeciwpowodziowe Ze strony rzeki Elbląg występuje największe prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi. Brzegi rzeki Elbląg, w rejonach najbardziej zagrożonych wylaniem, mają niewystarczającą wysokość. Niewielkie przekroczenie przez rzekę stanu ostrzegawczego 5,90cm skutkuje pierwszymi podtopieniami w rejonie ul. Panieńskiej (rejon Campingu). W czasie wyższych stanów wody, woda przelewająca się przez teren Campingu zalewa ulice: Panieńską, Zagonową i Dojazdową. W sąsiedztwie Campingu znajduje się transformatorownia (ul. Rybna), której teren jest na podobnej wysokości jak Campingu. Obwałowanie, po którym biegnie ul. Radomska, pełni rolę wału przeciwpowodziowego. Nie jest to wał w pełni tego słowa znaczenia. Wysoki poziom wody, przelewając się przez ul. Radomską powoduje jej zamknięcie dla ruchu pojazdów oraz częściowe zniszczenie przez podmycie. Między rzeką Elbląg a ul. Radomską znajdują się obiekty magazynowe oraz Placówka Straży Granicznej i Urzędu Celnego, które są zagrożone zalaniem. Po przelaniu się wody przez ulicę Radomską, zagrożone zalaniem są budynki mieszkalne na ul. Grochowskiej, Freta, Rzemieślniczej. Niewystarczająca wysokość brzegu kanału opływającego Wyspę Spichrzów, powoduje zalewanie ul. Stawidłowej oraz przelewanie się wody przez ul. Grochowską otaczającą Wyspę Spichrzów. Wysoki poziom wody wpływający do odnogi rzeki Elbląg rzeki Fiszewki, przelewając się przez ul. Warszawską zagraża podmyciem drogi na Malbork. Brak możliwości odcięcia napływu wody z rzeki Elbląg do rzeki Fiszewki. Niedokończona/rozebrana część wału, po prawej stronie rzeki na wysokości ul. Mazurskiej 15 (firma Halex, Wójcik) stwarza zagrożenie zalania dużych zakładów produkcyjnych i hal magazynowych. W celu przeciwdziałania skutkom powodzi opracowano: Miejski Plan Zarządzania Kryzysowego przeznaczony jest do wsparcia decyzyjnego dla Przewodniczącego Miejskiego Zespołu Zarządzania Kryzysowego oraz jego Zespołu. Zawiera przewidywane zagrożenia mogące wystąpić na terenie miasta, wskazanie uczestników akcji ratowniczych i określenie instytucji wiodącej w działaniach, siły i środki pozostające w dyspozycji oraz procedury służby dyżurnej Miejskiego Centrum Zarządzania Kryzysowego na wszystkie przewidywane zagrożenia mogące wystąpić na terenie miasta przejmującej koordynację działań do czasu posiedzenia Miejskiego Zespołu Zarządzania Kryzysowego i wypracowania wytycznych. Plan Operacyjny Ochrony Przed Powodzią dla Miasta Elbląg przeznaczony jest do decyzyjnego wsparcia Przewodniczącego Miejskiego Zespołu Zarządzania Kryzysowego oraz jego Zespołu w zakresie jednego zdarzenia kryzysowego powodzi. Zawiera przewidywany rozwój sytuacji powodziowej, obszary najbardziej nią zagrożone, zamierzenia prowadzenia działań przeciwpowodziowych, siły i środki do użycia oraz ogólny zarys zadań uczestników akcji. W Planie opisano zamierzenia prowadzenia działań przeciwpowodziowych z szacunkowym zapotrzebowaniem materiałowym na poszczególne rejony działań. Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 233

236 Plan ewakuacji II stopnia dla Miasta Elbląg przeznaczony jest do decyzyjnego wsparcia Przewodniczącego Miejskiego Zespołu Zarządzania Kryzysowego oraz jego Zespołu w zakresie przeprowadzenia ewakuacji planowej mieszkańców miasta lub przyjęcia ludności ewakuowanej z terenu okolicznych gmin. Zawiera ogólny opis przeprowadzenia ewakuacji i jej wariantowość ze względu na rozwój sytuacji powodziowej, obiekty i Zespoły procesu ewakuacji uczestniczące w działaniach, ilości ludności ewakuowanej/przyjmowanej oraz ogólne zadania służb uczestniczących w ewakuacji. Proces przyjęcia ludności z gmin sąsiednich, realizowany będzie w przypadku braku możliwości zabezpieczenia miejsc schronienia przez gminę zagrożoną. Miasto dysponuje magazynem przeciwpowodziowym, zawiera on sprzęt do działań przeciwpowodziowych. W roku 2011 zakupiono 18 specjalistycznych rękawów do układania zapór powodziowych. To nowoczesne narzędzie znacznie usprawnia działania ratownicze, przyśpiesza czas zabezpieczania zagrożonego obszaru, ogranicza liczbę zaangażowanych ratowników, obniża koszty akcji. W kolejnych latach planowane są dalsze zakupy rękawów. Podniesiono świadomość właścicieli i kadry kierowniczej firm znajdujących się w rejonach zagrożonych, o konieczności przygotowania we własnym zakresie sił i środków do obrony obiektów przed żywiołem wody. Firmy zakupiły worki, rękawy przeciwpowodziowe oraz powołały drużyny przeciwpowodziowe lub inne formy organizacji oparte na własnych pracownikach. W celu podniesienia świadomości ludności zamieszkującej tereny zagrożone powodzią, stworzono i rozprowadzono ulotkę zawierającą niezbędną, najważniejszą wiedzę co do sposobu zachowania w przypadku wystąpienia powodzi. Przystąpiono do ogłoszenia przetargu na wyłonienie wykonawcy zadania: Budowa lokalnego Systemu Monitorowania i Wspomagania Reagowania na Zagrożenie Powodziowe dla Projektu Kompleksowe zabezpieczenie przeciwpowodziowe Żuław Etap I miasto Elbląg, na kwotę zł (netto). W ramach projektu Kompleksowe zabezpieczenie przeciwpowodziowe Żuław Etap I miasto Elbląg", gdzie administratorem inwestycji jest Miasto Elbląg, przebudowany zostanie system przeciwpowodziowy prawego brzegu rzeki Elbląg Polder Nowe Pole Zatorze. Na liście rezerwowej znajdują się zadania zabezpieczenia przeciwpowodziowego lewego brzegu rzeki Elbląg i przebudowa systemu przeciwpowodziowego prawego brzegu rzeki Elbląg rejon ulic: Dolna Stoczniowa. Istotnym elementem tego projektu jest system monitorowania zagrożeń oparty o rozmieszczone wokół miasta, na rzekach i ciekach wodnych urządzeń pomiarowych, których dane posłużą do prognozowania rozwoju sytuacji np. zagrożenia powodziowego z odpowiednim wyprzedzeniem. Pozwoli to na podejmowanie decyzji dot. zagrożonych obszarów jeszcze przed wystąpieniem sytuacji kryzysowej. Obrona cywilna Tematyka ta dotyczy podejmowanych działań na rzecz bezpieczeństwa mieszkańców Elbląga w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa państwa i czasu wojny. W celu wzmocnienia obrony cywilnej przygotowano poniższe plany: 1) Plan Operacyjny Funkcjonowania Miasta w warunkach zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny. 234 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

237 Plan Operacyjny Funkcjonowania Miasta (POFM) składa się z dwóch zasadniczych części, tj. części opisowej (ogólna charakterystyka miasta i województwa oraz ocena ich zagrożenia) i części Karty realizacji zadań operacyjnych wykonywanych lub, w których uczestniczą bezpośrednio macierzyste komórki organizacyjne urzędu. Na dzień dzisiejszy pierwsza część Planu jest zatwierdzona przez Wojewodę Warmińsko Mazurskiego i przechowywana w Kancelarii Tajnej Urzędu (klauzula poufne), a Karty realizacji zadań operacyjnych są zatwierdzone przez Prezydenta Miasta. 2) Służba Stałego Dyżuru" Prezydenta Miasta. Dla potrzeb uruchamiania w warunkach wystąpienia zagrożenia bezpieczeństwa państwa i wojny procedur związanych z podwyższaniem gotowości obronnej państwa oraz w celu zapewnienia ciągłości przekazywania decyzji organów uprawnionych do uruchamiania realizacji zadań operacyjnych w podwyższonych stanach gotowości obronnej państwa tworzy się system Stałych Dyżurów". Służba Stałego dyżuru" Prezydenta Miasta mieści się w Miejskim Centrum Zarządzania Kryzysowego i składa się z pracowników Departamentu Zarządzania Kryzysowego i Ochrony Ludności oraz innych departamentów Urzędu Miejskiego. W celu poprawy stanu bezpieczeństwa społeczeństwa i miasta Stały Dyżur" funkcjonuje w jednostkach i organizacjach realizujących zadania obronne mające swoją siedzibę na terenie miasta. Działanie i funkcjonowanie ogniw Stałego Dyżuru" jest sprawdzane raz w roku jako ćwiczenie jedno lub dwudniowe poprzez system Wojewoda Warmińsko Mazurski <> Prezydent Miasta Elbląg <> podległe i nadzorowane jednostki z terenu miasta. 3) Główne Stanowisko Kierowania w Zapasowym Miejscu Pracy. Prezydent Miasta Elbląg w celu zapewnienia ciągłości w wykonywaniu zadań związanych z kierowaniem bezpieczeństwem narodowym przez Urząd Miasta w razie wewnętrznego lub zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa narodowego, w tym, w razie wystąpienia działań terrorystycznych, a także w czasie wojny opuszcza dotychczasową siedzibę przy ul. Łączności 1 i przenosi się na Główne Stanowisko Kierowania w Zapasowym Miejscu Pracy. 4) Plan Przygotowań Publicznej i Niepublicznej Służby Zdrowia Powiatu na Potrzeby Obronne Państwa. Prezydent Miasta przy współudziale zakładów opieki zdrowotnej opracowuje plan przygotowania jednostek organizacyjnych publicznej i niepublicznej służby zdrowia oraz organów administracji samorządu terytorialnego do realizacji zadań na potrzeby obronne państwa w zakresie ochrony zdrowia. Integralnymi elementami planu PPSZG są: plan organizacji i funkcjonowania zespołów zastępczych miejsc szpitalnych; plan wydzielenia łóżek szpitalnych dla służb mundurowych. Wszystkie plany i działania w tym zakresie są na bieżąco aktualizowane Komenda Miejska Policji w Elblągu Efekty długotrwałej i sukcesywnej pracy na rzecz poprawy bezpieczeństwa i porządku publicznego odzwierciedlają także wyniki statystyczne. Pokazują one, że na przestrzeni 11 lat przestępczość w Elblągu wykazuje tendencję spadkową (w 2010 r. zanotowano przypadków). Wykrywalność zaś wyraźnie wzrasta z 45,2% w 1999r. do 75,5,% w 2011 r. Podobnie kształtują się wyniki w innych kategoriach: 1. przestępczość pospolita w 2011 r. wykrywalność 68,7 %; 2. kradzieże w 2011 r. wykrywalność 64,5%; 3. znaczny spadek ilości przestępstw i wzrost wykrywalności odnotowano w dziedzinach: Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 235

238 kradzieże z włamaniem w 1999 r. wykrywalność 32,0% zaś w 2011 r. wykrywalność 61,0%; rozboje w 1999 r. wykrywalność 70,1%, a w 2011 r. wykrywalność 79,6%; kradzieże samochodów w 1999 r. wykrywalność 13,6%; w 2011 r. wykrywalność 53,6%. Stałym zagrożeniem jest przestępczość narkotykowa. W 1999 roku wynosiła ona 27, w roku i podobnie w 2009 roku 426 przestępstw. Wysoka wykrywalność w tej kategorii (95,6% roku 2011) świadczy o skutecznej pracy Policji. Wysoka jest także przestępczość nieletnich: w roku i 502 przestępstwa w roku W 2011 roku wydarzyły się 234 wypadki samochodowe, mniej o 10 niż przed rokiem. Także wydarzyło się mniej o 250 kolizji drogowych niż w roku Natomiast w porównaniu do roku 2010 spadła liczba ofiar śmiertelnych. Na dzień roku w Komendzie Miejskiej Policji w Elblągu zatrudnionych było 380 funkcjonariuszy (18 wakatów) Straż Miejska W Elblągu Straż Miejska w Elblągu została utworzona Uchwałą Nr XX/368/96 Rady Miejskiej w Elblągu z dnia 24 października 1996 r. i działała w strukturze organizacyjnej Urzędu Miejskiego w Elblągu. Uchwałą nr II/26/2002 Rady Miejskiej w Elblągu z dnia 5 grudnia 2002 r. została przekształcona w jednostkę budżetową miasta. Wykonuje zadania administracyjnoporządkowe w granicach administracyjnych miasta Elbląga na podstawie ustawy o strażach gminnych (miejskich) z dnia 29 sierpnia 1997 r. Stan etatowy straży na dzień r. wynosił 28,5 etatów, z czego 27 to etaty strażników miejskich. W 2010r. w ramach realizacji zadań: wykonano służb stwierdzono wykroczeń nałożono mandatów karnych 694 pouczono razy skierowano wniosków do Sądu Rejonowego w ilości 198 wylegitymowano osób załatwiono interwencji wykonano konwojów 536 razy usunięto pojazdów nieużywanych w ilości 71 ujęto sprawców przestępstw 2 dowieziono do wytrzeźwienia 101 zabezpieczono imprez 79 sporządzono wystąpień porządkowych Na podstawie porozumienia zawartego pomiędzy Prezydentem Miasta Elbląga a Komendantem Miejskim Policji w Elblągu na bieżąco Straż Miejska utrzymywała kontakty związane z oceną stanu bezpieczeństwa i porządku publicznego na terenie miasta Elbląga, poprzez wspólne służby patrolowe. Takich służb wykonano Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

239 Straż Miejska wypracowała również zasadę informowania dyżurnego KMP w Elblągu o dyslokacji służb patrolowych pełnionych samodzielnie przez strażników, w tym: czas i miejsce usytuowania fotoradarów. Także od poniedziałku do piątku w godz i dwóch strażników obsługuje monitoring miejski w siedzibie Komendy Miejskiej Policji w Elblągu (425 służb). Na bieżąco Straż Miejska wraz z Policją zabezpieczają wszystkie imprezy kulturalne i sportowe o charakterze masowym organizowane przez miasto, które przebiegły bez zakłóceń porządku publicznego. W tym zakresie współdziałała również ze Strażą Graniczną, Żandarmerią Wojskową, Firmami Ochroniarskimi oraz Departamentem Zarządzania Kryzysowego i Ochrony Ludności. Wykonywane są również wspólne zadania z departamentami Urzędu Miejskiego, w zakresie przysługujących im kompetencji i uprawnień. Wszelkie uwagi oraz spostrzeżenia są ciągle wymieniane, co podnosi skuteczność zwalczania wszelkiego rodzaju naruszeń prawa. Bez pomocy SM egzekwowanie prawa przez urzędników byłoby bardzo ograniczone. Najczęściej zadania te dotyczyły nielegalnego zajmowania pasa ruchu drogowego, wykonywania nielegalnych prac drogowych, nielegalnego plakatowania, kontroli legalności wycinania drzew i krzewów, zawierania umów na wywóz nieczystości oraz przeglądu terenów miasta pod względem czystości i porządku. Utrzymanie Straży Miejskiej jest finansowane w całości z budżetu miasta. Na swoją działalność SM w poniższych latach otrzymała środki w wysokości: 2007 r zł 2008 r zł 2009 r zł 2010 r zł 2011 r zł Państwowa Straż Pożarna w Elblągu Na terenie Miasta Elbląga znajdują się dwie jednostki ratowniczogaśnicze (JRG). JRG nr 1 zatrudnia 56 funkcjonariuszy, JRG nr 2 zatrudnia 38 funkcjonariuszy. W administracji Komendy Miejskiej Państwowej Straży Pożarnej w Elblągu pracuje 12 funkcjonariuszy i 4 pracowników służby cywilnej. Prócz tego, w strukturach straży pożarnej znajduje się stanowisko kierujące obsługiwane przez 10 funkcjonariuszy. Na obszarze miasta Elbląg i w 2011 roku miało miejsce 1146 zdarzeń, w których interweniowała KM PSP Elbląg. Jest to o 54 zdarzenia więcej niż odnotowano w 2010 r. Powstało 525 pożarów, zarejestrowano 569 miejscowych zagrożeń. Alarmów fałszywych było 52, a ich liczba wzrosła o 7. W 2011r na terenie miasta Elbląga pożarach zginęła 1 osoba a 14 zostało rannych. Podczas działań ratowniczych wypadkowi uległ jeden ratownik Ważniejsze zdarzenia na terenie Elbląga w 201r: Elbląg ul. Warszawska pożar budynku mieszkalnego, straty 10 tys. zł. W działaniach brał udział 4 zastępy PSP Elbląg, ul. Grochowska pożar budynku produkcyjnego, straty 20 tys. zł. W działaniach brały udział 3 zastępy PSP Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 237

240 Elbląg, ul. Traugutta pożar budynku mieszkalnego (pustostan), straty 30 tys. zł. W działaniach brało udział 5 zastępów PSP Elbląg, ul. Witkiewicza pożar budynku gospodarczego, straty 200 tys. zł. W działaniach uczestniczyło 5 zastępów PSP Elbląg, ul. Skrzydlata pożar budynku mieszkalnego, w pożarze zginęła 1 osoba, straty 1500 zł. W działaniach uczestniczyło 5 zastępów PSP W ramach współpracy z samorządami KM PSP Elbląg uczestniczyła w 2010 roku w programach: Bezpieczny Elbląg Bezpieczny Powiat Turnieje wiedzy o ruchu drogowym Turniej plastyczny na temat straży pożarnej Bezpieczne Ferie Stacja strażak Kochasz dzieci nie pal śmieci Czad zabija W 2010 roku KM PSP w Elblągu zakupiła samochody pożarnicze oraz specjalistyczne. Jednostki z Elbląga otrzymały: 1. Samochody pożarnicze: średni samochód ratowniczogaśniczy na podwoziu marki MAN, 6osobowy z napędem uterenowionym wraz z integralnym wyposażeniem dla JRG nr 1 w Elblągu, ciężki samochód ratowniczogaśniczy na podwoziu marki SCANIA, 3osobowy z napędem uterenowionym z modułem proszkowym wraz z integralnym wyposażaniem dla JRG nr 2 w Elblągu. Łączna wartość zł 2. b) Samochody specjalistyczne: Samochód ciężki ratownictwa technicznego na podwoziu VOLVO przekazany do użytkowania JRG nr 1 w Elblągu Ze środków pozyskanych z Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska w Elblągu w kwocie zł KM PSP zrealizowało zadanie pt. Zakup sprzętu na wyposażenie jednostek Państwowej Straży Pożarnej do likwidacji skutków poważnych awarii, w ramach którego zakupiono: 10 par butów kwasoodporne, 10 szt. szelek strażackich, 6 szt. linek strażackich o długości 20 m, 6 szt. linek strażackich o długości 30 m, 7 szt. pasów strażackich i 11 kompletów ubrań ochronnych dla grupy wodnonurkowej. Największym problemem Komendy Miejskiej PSP w Elblągu jest zły stan obiektów użytkowanych przez strażaków. W ramach podpisanego porozumienia pomiędzy KG PSP, Wojewodą i Prezydentem Miasta Elbląga przystąpiono do prac wstępnych (wytypowano miejsce) i zabezpieczenia środków finansowych na zaprojektowanie i budowę nowej siedziby KMPSP w Elblągu. Jest to zadanie rządowe wieloletnie i będzie kontynuowane w kolejnych latach, przy wsparciu władz miasta Elbląga. 238 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

241 XIV. Mieszkalnictwo Według danych GUS w 2010 r. w Elblągu liczba mieszkań zamieszkanych wyniosła , co daje wskaźnik 359 mieszkań na osób. Łączna powierzchnia użytkowa mieszkań wyniosła 2 614,9 tys. m2. Przeciętne elbląskie mieszkanie posiadało powierzchnię użytkową 57,8 m2, 3,47 izby, a liczba osób je zamieszkujących wynosi 2,78. W 2010 r. w Elblągu 99,9% mieszkań była wyposażona w wodociąg, 97,6% w spłukiwany ustęp a 93% w łazienkę. 91,1% mieszkań była podłączona do sieci gazowej. Centralne ogrzewanie miało 84,5% elbląskich mieszkań. Do użytkowania w 2010 roku oddano 261 mieszkań, z czego 78 to mieszkania spółdzielcze, 18 komunalne, 54 na sprzedaż lub wynajem, 60 indywidualne i 51 zakładowe. Powierzchnia użytkowa mieszkań oddanych w 2010 roku do użytkowania wyniosła łącznie m 2, co daje przeciętną wielkość mieszkania wynoszącą 85,8 m 2. W mieszkaniach oddanych do użytku w 2010 roku znalazły się 964 izby, czyli przeciętnie 3,69 na mieszkanie. Rynek mieszkań Okresową analizę elbląskiego rynku mieszkalnictwa i nieruchomości prowadzi Biuro Nieruchomości CENTRUM w Elblągu. Analiza przeprowadzane jest co dwa lata, dlatego nie uwzględnia ona danych za 2010 rok. Z uwagi jednak na czynniki zewnętrzne takie jak kryzys na rynkach finansowych, rosnące utrudnienia i obostrzenia w uzyskiwaniu kredytów, można przypuszczać, że trendy wskazane w analizie się utrzymały. Prawie wszyscy elbląscy pośrednicy w 2009 r. zgłaszali spadek ilości transakcji. Z analizy wynika, że w porównaniu do 2007 i 2008 r. spadek ten jest rzędu nawet 5070 %. Potwierdza to również sonda przeprowadzona przez Polską Federację Rynku Nieruchomości obejmująca swym zasięgiem teren kraju. Jak podaje analiza Biura CENTRUM przez ostatnie kilkanaście lat własność jakiejkolwiek nieruchomości było gwarancją bardzo dobrej lokaty. Od 2001 roku do 2007 r. ceny wszystkich nieruchomości systematycznie rosły, zapewniając ich właścicielom bardzo dobry zwrot na zainwestowanym początkowym kapitale. Kryzys na rynkach zachodnich wywołał jednak falę alarmistycznych informacji. Ogólna psychoza dotycząca kryzysu i zapowiedź spadku cen nieruchomości wywołała panikę wśród właścicieli lokali mieszkalnych, domów, działek i innych nieruchomości. Wszystko to zburzyło dotychczasowy spokój właścicieli, którzy w obliczu przewidywanego spadku wartości nieruchomości masowo wystawili je na sprzedaż. W ciągu 2009 roku w biurach nieruchomości oraz na wolnym rynku potroiła się ilość ofert nieruchomości na sprzedaż. Kupujący bardzo niechętnie decydowali się na nabycie nieruchomości oczekując na dalszy spadek ich cen. Ewentualne transakcje przebiegały w warunkach silnej presji na stronę sprzedającą, która dotyczyła głównie dalszej obniżki cen ofertowych. W obliczu spadku wartości nieruchomości, które są zabezpieczeniem hipotecznym udzielanych kredytów wszystkie banki znacznie zaostrzyły wymagania jakim powinni odpowiadać kredytobiorcy oraz nieruchomości. Procedury rozpatrywania wniosków stały się bardziej drobiazgowe. Gwałtownie wzrosła ilość odmownych decyzji o udzieleniu kredytu. W środkach masowego przekazu zniknęły (wcześniej bardzo popularne) reklamy dotyczące zaciągania kredytów hipotecznych. Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 239

242 Biuro CENTRUM analizą objęło najbardziej popularne na rynku lokalnym kategorie nieruchomości: mieszkania 1,2 pokojowe, mieszkania 3,4 pokojowe, domy wolnostojące, domy w zabudowie szeregowej/bliźniak oraz działki budowlane. W segmencie mieszkań jedno i dwu pokojowych w Elblągu średnia cena w 2009 roku wynosiła 3650 zł/m 2. W porównaniu z 2007 spadła o 386 zł. W segmencie mieszkań trzy i cztero pokojowych w Elblągu średnia cena w 2009 wynosiła 3420 zł/m 2. Ceny domów wolnostojących, domów w zabudowie szeregowej oraz typu bliźniak zachowywały się odmiennie od cen mieszkań. Średnia cena domów wolnostojących w 2009r. wynosiła zł i był to wzrost w porównaniu z 2007 rokiem, gdy wynosiła zł. W przypadku domów w zabudowie szeregowej oraz typu bliźniak średnie ceny wzrosły z zł w 2007 roku do zł. W obu przypadkach skok cenowy był znaczny, jednak jak zaznaczają analitycy raczej życzeniowy. Efektem tej sytuacji była bardzo mała ilość transakcji sprzedaży tego typu nieruchomości. W 2009 roku zanotowano również wzrost jeśli chodzi o średnie ceny działek budowlanych w Elblągu z poziomu 172 zł/m 2 w 2007 roku do 240 zł/m 2 w 2009 r. Wzrost cen tych nieruchomości wynika z ich bardzo małej dostępności oraz ze znacznego wzrostu cen domów gotowych. Gospodarka mieszkaniowa Gminy Miasta Elbląg Na dzień r. mieszkaniowy zasób gminny wynosi lokali mieszkalnych w tym 193 lokale stanowią lokale socjalne usytuowane w budynkach gminnych i 36 lokali socjalnych usytuowanych w budynkach wspólnot mieszkaniowych. Lokali mieszkalnych będących w 100% zasobach gminy jest 2 054, pozostałe stanowią lokale we wspólnotach mieszkaniowych. Lokale znajdują się w 924 wspólnotach mieszkaniowych oraz 260 budynkach stanowiących w całości własność Miasta. W istniejącym zasobie dominują budynki wybudowane przed 1945 rokiem, ponad połowa z nich posiada ogrzewanie piecowe. W ramach realizowanego Programu Budownictwa na lata na zabudowę mieszkaniową jedno i wielorodzinną zbyto grunty o łącznej powierzchni 13,8581ha. Oferta dotyczyła głównie następujących lokalizacji; Modrzewina; rejon ul. Mazurskiej, Żuławskiej, Płk. Stanisława Dąbka Ogólna, Aleja Grunwaldzka. Ponadto Miasto wybudowało i oddało do użytku 2 budynki mieszkalne (50 mieszkań), w tym: budynek komunalny (32 mieszkania) przy ul. Browarnej nr 29 oraz budynek socjalny (18 mieszkań) przy ul. Łęczyckiej z dofinansowaniem 20% z Banku Gospodarstwa Krajowego. Umowy najmu zawarte są z lokatorami; wypowiedzeniem umowy najmu objętych jest lokatorów, 139 korzysta z lokalu bez tytułu prawnego a 645 jest po wyrokach eksmisyjnych. W programie tworzenia zasobów mieszkaniowych uczestniczy Elbląskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego spółka będąca w 100% własnością Gminy Miasta Elbląg, której przedmiotem działalności jest budowanie domów mieszkalnych i ich eksploatacja na zasadach najmu. ETBS jest administratorem siedmiu budynków, w których znajduje się 249 mieszkań zamieszkałych przez 720 osób. Miasto rozwija budownictwo socjalne, które ma zabezpieczyć w lokale osoby mniej zamożne oraz ułatwić osobom wychodzenie z zadłużenia, powstałego w wyniku nieterminowego regulowania należności w zajmowanych lokalach o wyższym standardzie. Obecnie w mieście Elblągu występuje deficyt w lokalach socjalnych. Średni czas oczekiwania na przydział takiego mieszkania wynosi ok. 5 lat. 240 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

243 W latach złożono w Urzędzie Miejskim w Elblągu łącznie 856 wniosków o przydział mieszkań, w tym: do realizacji przyjęto 214; odmowa ze względu na przekroczenie kryteriów 639; w trakcie rozpatrzenia 3. Na dzień r. na przydział mieszkań oczekuje 319 wnioskodawców. Na listach przydziału mieszkań na lata zostało umieszczonych łącznie 143 wnioskodawców, z których 115 lokali przydzielono wnioskodawcom. 28 wnioskodawców oczekuje na wskazanie lokali. W latach przyjęto do realizacji 62 wnioski o wymianę zajmowanych mieszkań ze względu na niepełnosprawność. Łącznie na wymianę lokalu oczekuje 55 wnioskodawców. Sprzedaż komunalnych lokali mieszkalnych będących w zasobach wspólnot mieszkaniowych Sprzedaż lokali mieszkalnych na rzecz dotychczasowych najemców regulują przepisy ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 o gospodarce nieruchomościami oraz Uchwała Rady Miejskiej w Elblągu nr VII/115/2007 z dnia 28 czerwca 2007 roku w sprawie Wieloletniego programu gospodarowania mieszkaniowym zasobem Elbląga na lata Sprzedaż lokali komunalnych będących w zasobach wspólnot mieszkaniowych jest jednym z głównych celów samorządu ze względu na wysokie koszty utrzymania tych lokali we wspólnotach mieszkaniowych. Wyższe koszty utrzymania są wynikiem wyższych stawek opłat remontowych ustalanych przez wspólnoty, udziału w inwestycjach planowanych przez wspólnoty mieszkaniowe, zawartych umów z zarządcami nieruchomości. W celu obniżenia kosztów związanych z utrzymaniem lokali mieszkalnych w budynkach wspólnotowych podejmowane są działania zmierzające do ich zbycia na rzecz najemcy z określoną bonifikatą. Sprzedaż lokali mieszkaniowych odbywa się na wniosek, na zasadach określonych w procedurze pn. Sprzedaż lokali mieszkalnych na rzecz najemcy". Pomimo wprowadzonych wysokich bonifikat od cen sprzedaży zainteresowanie wykupem lokali przez najemców jest niewielkie. Tabela 80. Sprzedaż lokali w latach 2009 i 2010 będących w zasobach wspólnot mieszkaniowych Rok Bonifikata w % Ilość lokali Wartość , ,90 Źródło: Raport o stanie miasta Elbląga 2011 Rozbiórka W planie wykwaterowań z budynków przeznaczonych do rozbiórki na lata uwzględniono 33 nieruchomości (207 mieszkań). Ze względu na inwestycje drogowe z udziałem środków unijnych, w planie ujęto dodatkowo 17 budynków, w których znajdują się 83 lokale mieszkalne. W okresie zakończono wykwaterowywanie z 17 budynków 77 mieszkania w tym fizycznie rozebrano 14 budynków. Aktualnie prowadzone są wykwaterowania w 9 budynkach, w których znajduje się 77 mieszkań. Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 241

244 Według stanu na koniec roku 2010 na realizację oczekują 853 wyroki sądowe nakazujące eksmisję z prawem do otrzymania lokalu socjalnego od gminy, w tym 649 wyroki z lokali komunalnych, 117 z zasobów spółdzielni mieszkaniowych i ETBS, 42 wyroki z lokali osób fizycznych i prawnych. Przydział mieszkań dla osób niepełnosprawnych Zasady i tryb rozpatrywania wniosków o przydział mieszkania dla osób niepełnosprawnych reguluje Uchwała Nr VIII/156/2003 Rady Miejskiej w Elblągu z dnia 26 czerwca 2003 r. wraz ze zmianą w sprawie określenia Zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu Gminy Miasta Elbląga. Zgodnie z ww. uchwałą wniosek o przydział mieszkania składa się z miejsca zamieszkania na terenie miasta Elbląga i może on zostać przyjęty do realizacji o ile zostaną spełnione przez wnioskodawcę następujące warunki: 1) nie posiada tytułu prawnego do zajmowania innego lokalu mieszkalnego, 2) uzyskany dochód brutto pomniejszony o koszty uzyskania i składki na ubezpieczenie społeczne nie przekroczy 1274,32 zł w gospodarstwie jednoosobowym i 910,23 zł w gospodarstwie wieloosobowym na każdą osobę zgłoszoną do wspólnego zamieszkiwania, 3) zamieszkuje w trudnych warunkach mieszkaniowych tzn. powierzchnia mieszkalna (pokoi) zajmowanego lokalu w przeliczeniu na osobę zamieszkującą w lokalu wskazanym przez wnioskodawcę nie przekracza 4 m 2. W przypadku zamieszkiwania w lokalu osób niepełnosprawnych podwyższa się normę powierzchni mieszkalnej o 4 m 2 na każdą osobę z orzeczonym stopniem niepełnosprawności oraz o 10 m 2 na każdą osobę poruszającą się na wózku inwalidzkim. Suma dodatkowej powierzchni mieszkalnej w przypadku osób niepełnosprawnych nie może przekroczyć łącznie 16 m 2, 4) przedłożono orzeczenie o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności (znaczny, umiarkowany, lekki) bądź o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy. Wniosek o przydział mieszkania spełniający wszystkie w/w kryteria zostaje zarejestrowany w rejestrze osób oczekujących na przydział mieszkania i oczekuje na jego realizacje zgodnie z obowiązującymi zasadami. Warunkiem realizacji wniosku jest uzyskanie pozytywnej opinii Społecznej Komisji Mieszkaniowej i umieszczenie na liście przydziału mieszkań na dany rok kalendarzowy. Pierwszeństwo mają rodziny z dzieckiem niepełnosprawnym, a w dalszej kolejności pozostali niepełnosprawni według kolejności złożenia wniosku o przydział lokalu z mieszkaniowego zasobu gminy. Na mieszkania dla osób niepełnosprawnych lub rodziny z dzieckiem niepełnosprawnym mogą być przeznaczane lokale mieszkalne z mieszkaniowego zasobu gminy położone w częściach parterowych budynków lub usytuowane na wyższych kondygnacjach w budynkach przystosowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych, wyposażonych w windy. Na obecną chwilę ponad 70% wnioskodawców to osoby legitymujące się orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności. Na liście na rok 2011 zostało umieszczonych łącznie 50 osób, w tym 17 osób niepełnosprawnych i 4 rodziny z dziećmi niepełnosprawnymi. Na liście wymian zostało umieszczonych 12 osób niepełnosprawnych. 242 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

245 W strukturach Domu Samopomocy Społecznej przy ul. Generała Kazimierza Pułaskiego 1c, funkcjonuje jedno mieszkanie chronione dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Mieszkanie przeznaczone jest dla 2 osób, które mogą w nim przebywać na podstawie skierowania MOPS, na czas określony, wg indywidualnych potrzeb. Czynsz za mieszkanie jest opłacany przez mieszkańca, zgodnie z jego możliwościami finansowymi wg decyzji MOPS. Na terenie miasta realizowane były pilotażowe projekty pn. Nasze mieszkanie treningowe: trudny start lepsza przyszłość i Pensjonat krótkiego pobytu. Realizatorem projektów było Polskie Stowarzyszenie na rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Elblągu. Osoby niepełnosprawne, które mają trudności w poruszaniu się mogą ubiegać się o dofinansowanie ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych do likwidacji barier architektonicznych i technicznych w mieszkaniach. Dofinansowanie można uzyskać na wniosek złożony w Departamencie Społecznym Urzędu Miejskiego w Elblągu. W 2010 roku przyznano na ten cel zł dla 28 wniosków. Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 243

246 XV. Inne aspekty społecznogospodarcze Standard życia mieszkańców Jak wskazują przytaczane już w części poświęconej rynkowi pracy (patrz: rozdział V) wyniki Badania potencjału społeczno gospodarczego Elbląga i Suwałk, przeprowadzone na reprezentatywnej próbie 1178 elblążan, większość mieszkańców Elbląga ocenia swoje wynagrodzenie jako wystarczające jedynie na pokrycie bieżących wydatków (59.5%), a aż 19% stwierdza, że pieniędzy nie starcza im nawet na ten cel. Największe regularne miesięczne wydatki mieszkańców związane są z zakupem żywności. Na drugim miejscu znajdują się wydatki na mieszkanie, zaś trzeci dobrem, na które najczęściej elblążanie wydają pieniądze jest odzież. Inaczej niż dla ogółu mieszkańców przedstawia się rozkład wydatków elblążan w grupie wiekowej Tutaj na pierwsze miejsce wysuwają się wydatki na kulturę i rozrywkę, zaraz za nimi znajdują się wydatki na odzież. Wydatki na żywność stanowią dopiero trzecią pozycję w budżetach młodych elblążan. Dane GUS dotyczące mieszkalnictwa (patrz rozdział XV) pokazują, że mieszkania w Elblągu są w większości dobrze wyposażone, jeśli chodzi o urządzenia sanitarne, sieci gazowe i ogrzewanie centralne. Według Badania potencjału społeczno gospodarczego Elbląga i Suwałk większość elblążan swoją sytuację mieszkaniową ocenia dobrze lub bardzo dobrze (odpowiednio 48% i 20,4%). Dla niespełna 28,7% badanych sytuacja mieszkaniowa jest średnia lub dostateczna. Tylko 2,9% respondentów uważa, że ich sytuacja mieszkaniowa jest zła. Badanie potencjału wskazuje, że blisko 1/3 elbląskich gospodarstw domowych to rodziny dwuosobowe. Ponad 25% ankietowanych wskazało, iż liczba osób w ich rodzinie wynosi trzy. Blisko 19% mieszkańców Elbląga posiada czterech członków rodziny. Pięcioosobową rodzinę deklaruje nieco ponad 5% respondentów. Rodzin liczących sześciu i więcej członków jest dwukrotnie mniej. 15,6% osób to osoby prowadzące jednoosobowe gospodarstwa domowe. Mieszkańcy uważają Elbląg za miasto bezpieczne, deklarują jednak, że unikają pewnych miejsc po zmroku, zwłaszcza okolic budynków socjalnych. Jako jedno z najniebezpieczniejszych miejsc wymieniają oni dzielnicę Zatorze. Według badania stosunki międzyludzkie w Elblągu można określić, jako bardzo dobre. Konflikty pojawiają się stosunkowo rzadko obecna jest wzajemna pomoc sąsiedzka i życzliwość. Najgorzej w ocenie mieszkańców w Elblągu wypadają takie dziedziny życia jak praca i prowadzenie interesów. Narzekają oni na brak miejsc pracy na rynku lokalnym i na ich sezonowość. Rynek pracy w Elblągu jest jednoznacznie określany, jako rynek pracodawcy to osoba oferująca pracę może wybierać spośród licznych aplikacji, nie zaś na odwrót. Opinie tę potwierdzają także badani przedsiębiorcy, choć z drugiej strony skarżą się oni także na brak dostępu do odpowiednio wykwalifikowanej siły roboczej. Prócz bezrobocia badani elblążanie wskazywali na problem jakim są niskie zarobki i wynikający z nich brak poczucia bezpieczeństwa finansowego. Badani w swoich wypowiedziach skarżyli się na brak dużych zakładów przemysłowych, jak też kolejnego dużego centrum handlowousługoworozrywkowego czy dużej galerii handlowej z prawdziwego zdarzenia. Lepiej oceniane są sfery rozrywki, kultury i edukacji. Najbardziej atrakcyjnie w oczach elblążan wypada mieszkanie w Elblągu i możliwości wypoczynku w mieście. Elbląg zdaniem mieszkańców jest ładnym 244 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

247 miastem. Zwłaszcza starówka zasługuje na pochwały pod tym względem. Mieszkańcy chwalą swoje miasto za to, że jest czyste, ma dużo zieleni i parków. Miejscem rodzinnych spacerów jest Bażantarnia. Z drugiej jednak strony pojawiają się głosy o psujących estetykę miasta osiedlach z wielkiej płyty, nieodnowionych kamienicach i innych budynkach oraz pustych niezagospodarowanych dziurach w przestrzeni miejskiej, które straszą swoim wyglądem. Elblążanie skarżą się też na przestarzałą flotę pojazdów komunikacji miejskiej. Problemem wskazywanym przez badanych elbląskich przedsiębiorców jest niewystarczający stan istniejącej infrastruktury drogowej, co utrudnia wymianę handlową oraz eksport towarów. Stosunek mieszkańców do miasta Elblążanie deklarują, że czują się związani ze swoim miastem. Przywiązanie to jest najsilniejsze u osób powyżej 55 roku życia, najsłabsze zaś wśród grupy wiekowej od 25 do 34 lat. Jednak nawet w tym przypadku poczucie związania z Elblągiem deklaruje ponad 62% grupy, a prawie 34% z niej wyraża niezdecydowanie. Mimo to Elbląg postrzegany jest przez jego mieszkańców jako miasto przeciętne, bez charakteru, nieposiadające własnego i specyficznego tylko dla niego klimatu. Tylko 54,7% respondentów na pytanie czy gdyby mieli możliwość przeprowadzenia się w inne miejsce odpowiedziała, że zostałaby w Elblągu. Najsilniejsze pragnienie emigracji z miasta przejawiają osoby w wieku od 18 do 34 lat. Aktywność obywatelska Elblążan Badanie potencjału społeczno gospodarczego Elbląga i Suwałk wskazuje, że 7,1% elblążan uczestniczy w działalności jakichś organizacji pozarządowych (stowarzyszeń, fundacji) lub udziela się w wolontariacie. Przykładem aktywności obywatelskiej jest też udział w wyborach, zarówno tych lokalnych, samorządowych, jak też i ogólnokrajowych. W latach w Elblągu wybory odbywały się siedmiokrotnie. Frekwencję w nich osiągniętą przedstawia poniższa tabela. Jak można zauważyć w większości przypadków frekwencja w Elblągu była wyższa niż frekwencja w skali województwa czy w skali całej Polski. Wyjątkiem były wybory samorządowe zarówno w 2006 jak i 2010 roku frekwencja w Elblągu wypadła słabiej niż w skali całego kraju i województwa. Może to świadczyć o słabym zainteresowaniu elblążan sprawami lokalnymi lub o ich braku przekonania, że wybierane władz lokalne mają realny wpływ na sytuację w mieście. Przy porównywaniu frekwencji w Elblągu i Olsztynie wobec regionu i kraju widać, że w obu miastach panowały te same tendencje jeśli chodzi o udział mieszkańców w wyborach. Jednak stolica województwa osiągała w tej mierze dużo lepsze wyniki (nawet o 7,8% wyższą frekwencję), a przy wyborach samorządowych różnica pomiędzy wynikiem osiągniętym w Olsztynie, a frekwencją osiągniętą w województwie czy całej Polsce była dużo mniejsza (ok. 2%). Warto dodać, że poziom frekwencji, jaki osiągał Elbląg podczas wyborów w latach był zbliżony do tego jaki ogółem osiągały miasta o zbliżonej do Elbląga liczbie ludności (niestety brak jest danych na temat frekwencji ogółem w tych miastach podczas wyborów samorządowych). Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 245

248 Tabela 81. Frekwencja wyborcza w latach Wybory do Wybory Wybory Sejmu prezydenckie samorządowe i Senatu 2005** 2006** 2005* Wybory do Sejmu i Senatu 2007* Wybory do Parlamentu Europejskiego 2009 Wybory prezydenckie 2010** Wybory samorządowe 2010** Elbląg 40,86% 50,89% 38,20% 57,30% 25,63% 55,69% 36,94% Olsztyn 46,55% 56,69% 44,08% 65,08% 29,23% 61,92% 45,64% Województwo 34,48% 44,33% 46,35% 48,00% 18,96% 48,97% 47,55% Polska 40,57% 49,74% 45,99% 53,88% 24,53% 54,94% 47,32% Miasta liczące tys. mieszkańców 41,05% 50,84% b.d. 57,57% 28,00% 56,02% b.d Źródło: pkw.gov.pl *Z uwagi na niewielką różnicę między wskaźnikami frekwencji dla wyborów do Sejmu i do Senatu (rzędu 0,01) podana wartość jest wskaźnikiem frekwencji dla wyborów do Sejmu **wartość dla pierwszego dnia głosowania Dostępność obiektów użyteczności publicznej dla osób niepełnosprawnych Obiekty użyteczności publicznej w Elblągu dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych wg stanu na : Sfera życia Budynek Administracja WarmińskoMazurski Urząd Wojewódzki Oddział w Elblągu Urząd Miejski Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej Powiatowy Urząd Pracy Centrum Pracy i Pomocy Urząd Skarbowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Powszechny Zakład Ubezpieczeń Komenda Miejska Policji Sąd Okręgowy Sąd Rejonowy Główny Urząd Pocztowy przy Pl. Słowiańskim Dział Windykacji ZBK przy ul. Hetmańskiej 31 Transport Dworzec PKS Edukacja Specjalny Ośrodek SzkolnoWychowawczy nr 1 Specjalny Ośrodek SzkolnoWychowawczy nr 2 Szkoła Podstawowa nr 6 Szkoła Podstawowa nr 23 Samorządowa Szkoła Podstawowa nr 25 IV Liceum Ogólnokształcące Zespół Szkół Technicznych Zespół Szkół Ekonomicznych Centrum Kształcenia Ustawicznego Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa Elbląska Uczelnia HumanistycznoEkonomiczna Dom Akademicki przy ul. Wspólnej Kultura i sztuka Centrum Kultury i Współpracy Międzynarodowej Światowid Multikino Galeria El Muzeum Archeologiczno Historyczne Biblioteka Elbląska im. Cypriana K. Norwida Służba zdrowia i rehabilitacja Wojewódzki Szpital Zespolony Elbląski Szpital Specjalistyczny z Przychodnią SPZOZ Szpital Miejski Centrum Rehabilitacji Gabinet Laryngologiczny przy ul. Bema 246 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

249 Poradnia Okulistyczna przy ul. 1 Maja Przychodnia Zdrowia przy ul. Generała Józefa Bema Przychodnia Zdrowia Medicus przy ul. Królewieckiej Przychodnia Zdrowia przy ul. Jaśminowej (częściowo, bez dostępu na II piętro do gabinetu stomatologa) Apteka przy ul. Grunwaldzkiej, Apteka przy ul. Generała Józefa Bema Apteka przy ul. Hetmańskiej Sklep Medyczny Akson Sport i rekreacja Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji Centrum SportowoBiznesowe Finanse Bank PKO przy ul.teatralnej Handel hipermarkety: Biedronka, Leclerc, Carrefour, Kaufland, Lidl, Sklep 34 Inne Elbląska Rada Konsultacyjna Osób Niepełnosprawnych PSOUU Katedra Elbląska W wyniku przeprowadzonych rozmów z zarządcami nieruchomości, systematycznie likwidowane są bariery architektoniczne i techniczne w celu dostosowania obiektów mieszkalnych i usługowych do potrzeb osób niepełnosprawnych. Metodą małych kroków montowane są barierki i poręcze, modernizowane schody (zjazdy i podjazdy dla wózków), miejsca parkingowe dla pojazdów osób niepełnosprawnych. Działania podjął m.in.: Zarząd Budynków Komunalnych, Spółdzielnia Budowlano Mieszkaniowa ŚRÓDMIEŚCIE, ul. Hetmańska 7 bc, Mała Spółdzielnia Mieszkaniowa Jutrzenka, ul. Legionów 28/1, Elbląskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego Spółka z o., ul. Żyrardowska 51/2, Zarządca Nieruchomościami Bernard Woźny, ul. Stanisława Wyspiańskiego 68, Zespół Zarządców Nieruchomości WAM Sp. z o.o. Oddział Elbląg, ul. Polna 18, Zarząd Nieruchomościami Marian Muła, ul. Malborska 53A, Spółdzielnia Mieszkaniowa Nad Jarem ul. Janusza Korczaka 29, Spółdzielnia Mieszkaniowa Sielanka ul. Gwiezdna 26, Spółdzielnia Mieszkaniowa Zakrzewo ul. Robotnicza 246, Firma HandlowoUsługowa MK ul. Tadeusza Kościuszki 48. Społeczeństwo informacyjne i innowacyjność Statystyka publiczna w kwestii społeczeństwa informacyjnego, poza danymi z zakresu komputeryzacji szkół i bibliotek, daje niewiele informacji na szczeblu lokalnym, ograniczając się do regionów. Lukę tę w odniesieniu do Elbląga zapełnia w pewnym stopniu Badanie potencjału społeczno gospodarczego Elbląga i Suwałk. Wyniki badania pokazują, że 64,1% elblążan posiada komputer w domu. Wśród osób, które nie posiadają komputera przeważają osoby po 65 roku życia. Większość z posiadających komputer ma też dostęp do Internetu jest to 61,1% mieszkańców miasta, jednak wskaźnik ten wciąż pozostaje niższy niż średni odsetek dla Polski. 63,6% elblążan korzysta z Internetu. W tym przypadku oznacza to, że w Elblągu odsetek osób korzystających z Internetu jest wyższy niż średnia dla Polski. Większość, bo 62% elbląskich Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 247

250 użytkowników Internetu korzysta z niego codziennie, a 26% kilka razy w tygodniu. Miejscem korzystania z Internetu jest najczęściej dom. Dużo rzadziej praca, mieszkanie znajomych czy szkoła. Żaden z ankietowanych nie wskazał odpowiedzi, iż korzysta z Internetu z darmowych miejsc dostępowych (hotspot). Główne cele do jakich mieszkańcy Elbląga najczęściej używają Internetu to wyszukiwanie informacji, obsługa poczty elektronicznej, praca i kontakty przy pomocy komunikatorów internetowych. Badanie dostarcza też informacji na temat wyposażenia przedsiębiorstwa w sprzęt informacyjnotelekomunikacyjny. Zdecydowana większość przebadanych przedsiębiorców z Elbląga posiada w wyposażeniu swojej firmy komputery z dostępem do Internetu (93,1%). Według badanych sprzęt komputerowy występuje najczęściej w firmach z branży IT, finansowej oraz w administracji publicznej natomiast bardzo mało komputerów stosuje się w branży produkcyjnej, budowlanej. Przedsiębiorcy z Elbląga uważają, iż małe firmy i jednoosobowa działalność gospodarcza korzystają wyłącznie z komputerów przenośnych, w firmach średnich pracownicy wykorzystują zarówno stacjonarne jak i przenośne komputery. Większość przebadanych przedsiębiorców z Elbląga posiada dostęp do Internetu z wykorzystaniem rozwiązania typu DSL (35,9%) oraz światłowodu (23,8%). Główne narzędzia teleinformatyczne wykorzystywane w elbląskich firmach to poczta elektroniczna (używa jej 89,2% respondentów) komunikatory internetowe (24,6%) oraztelefonia Internetowa/VOiP (15,4%). 81,5% badanych korzysta z komputerów w firmie w celu kontaktowania się z klientami i jest to najpopularniejszy sposób wykorzystywania tych urządzeń. 63,2% używa komputerów w celu przygotowywania ofert, 53,1% edytowanie tekstów, a 50% wykonuje przelewy. Popularnością nie cieszą się wśród elbląskich przedsiębiorców eusługi. Zdecydowana większość (79,2%) przedsiębiorców z Elbląga deklaruje, że nie korzysta z eusług w ogóle. Wielu z tych, którzy korzystają, gdy zostało o to poproszonych, nie było w stanie wymienić usług, z których korzystają. Tylko część z nich wymieniała m.in.: pozycjonowanie stron, przelewy internetowe oraz zakupy przez Internet. Najczęściej jednak badani mieli problem z nazwaniem usług, z których korzystają. Tylko nieco lepszym zainteresowaniem wśród przedsiębiorców z Elbląga cieszą się elektroniczne usługi publiczne. Nie korzysta z nich 73,1%. Główne elektroniczne usługi publiczne, z jakich korzysta pozostałe 26,9% elbląskich przedsiębiorców to pozyskiwanie informacji o działalności urzędów oraz informacje o przetargach i informacje o procedurach urzędowych. Badani zostali także dopytani, z jakich usług chcieliby korzystać. Najczęściej albo nie byli w stanie powiedzieć, z czego chcieliby korzystać, albo mówili, że nie mają takiej potrzeby. Jeśli już chcieliby korzystać z jakiś elektronicznych usług publicznych to byłyby to informacje o działalności urzędów, informacje o przetargach oraz przesyłanie różnego rodzaju dokumentów do urzędów. 248 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

251 XVI. Inwestycje miejskie i rola środków unijnych w rozwoju miasta Środki unijne odgrywają w rozwoju miasta bardzo ważną rolę już od kilkunastu lat. W trosce o rozwój gospodarczy realizowane są duże inwestycje infrastrukturalne, skierowane na poprawę stanu sieci drogowej i zapewnienie wewnętrznej spójności przestrzennej oraz atrakcyjności inwestycyjnej miasta i regionu. W latach 2010 i 2011 realizowano inwestycje współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach następujących programów operacyjnych: RPO Warmia i Mazury PO Infrastruktura i Środowisko PO Rozwój Polski Wschodniej PO Innowacyjna Gospodarka. Dzięki wsparciu Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Funduszu Spójności w Elblągu: 1. zakończono w 2010 r.: budowę Centrum Biznesu, Rozwoju i Innowacji Elbląskiego Parku Technologicznego budowę szerokopasmowej sieci światłowodowej budowę i rozbudowę Zespołu Szkół Gospodarczych modernizację i wyposażenie pracowni Centrum Kształcenia Praktycznego przebudowę układu komunikacyjnego ul. Gen. Grota Roweckiego budowę Ratusza Staromiejskiego I etap koncepcyjnego wsparcia dla terenów inwestycyjnych Europarku 2. realizowano w 2010 i 2011 r.: modernizację i wyposażenie Zespołu Szkół Mechanicznych zakończono w 2011 r. przebudowę ulicy Romualda Traugutta zakończono w 2011 r. przebudowę ulicy Bolesława Chrobrego zakończono w 2011 r. budowę i wyposażenie siedziby Młodzieżowego Domu Kultury zakończono w 2011 r. budowę elektronicznej platformy edukacyjnej wyposażenie Centrum Biznesu, Rozwoju i Innowacji Elbląskiego Parku Technologicznego termomodernizację obiektów oświatowych modernizację infrastruktury portowej na Starym Mieście przebudowę skrzyżowania ul. Gen. Grota Roweckiego i 12 Lutego przebudowę drogi wojewódzkiej nr 503 na odcinku od Pl. Słowiańskiego do ul. Obrońców Pokoju stworzenie kompleksowego systemu zabezpieczenia przeciwpowodziowego Żuław na terenie miasta rozbudowę portu żeglarskiego w ramach tzw. Pętli Żuław II etap koncepcyjnego wsparcia dla terenów inwestycyjnych Europarku budowę Centrum Zarządzania Siecią Miejską Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 249

252 Największe przedsięwzięcia inwestycyjne realizowane przez Gminę Miasto Elbląg w 2010 roku bez udziału środków unijnych to: odnowa nawierzchni dróg publicznych w Elblągu budowa Hospicjum ul. Toruńska budowa terenowych urządzeń sportowych przy ul. Skrzydlatej w Elblągu budowa hali sportowej przy Gimnazjum Nr 9 budowa budynku mieszkalnego wielorodzinnego przy ul. Łęczyckiej 29 z 18 lokalami socjalnymi adaptacja strychu ratusza na pomieszczenia biurowe 250 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

253 XVII. Zarządzanie miastem Władze miasta W 2010 roku nastąpiła zmiana kadencji. Wybory samorządowe odbyły się 21 listopada 2010 roku. Do tego czasu Urząd Prezydenta Miasta Elbląga sprawował Henryk Słonina, który pełnił tę funkcję trzecią kadencję. W drugiej turze wyborów samorządowych 5 grudnia 2010 roku wybory wygrał Grzegorz Nowaczyk, który w dniu 9 grudnia 2010 roku złożył Ślubowanie Prezydenta Miasta Elbląg. W poprzedniej kadencji funkcje Wiceprezydentów pełnili: Witold Wróblewski oraz Artur Zieliński. W obecnej kadencji funkcje Wiceprezydentów pełnią: Grażyna Kluge, Tomasz Lewandowski i Adam Witek. W kadencji 2006/2010 funkcję Sekretarza Miasta sprawował Jarosław Lango. Funkcję tę sprawował on także przez prawie cały pierwszy rok kadencji 2010/2014 do listopada 2011 roku. Skarbnikiem Miasta w obu kadencjach jest Zbigniew Pater. Rada Miejska w Elblągu Wybory do Rady Miejskiej w Elblągu na kadencję 2006/2010 odbyły się 12 listopada 2006 r. Mandaty radnych uzyskali przedstawiciele Platformy Obywatelskiej, Prawa i Sprawiedliwości, Lewicy i Demokratów oraz Dobrego Samorządu. W 2010 Rada Miejska w Elblągu liczyła 25 radnych: 1. Nowak Janusz Przewodniczący Rady Miejskiej 2. Tomczyński Andrzej Wiceprzewodniczący Rady Miejskiej 3. Wcisła Jerzy Wiceprzewodniczący Rady Miejskiej 4. Wilk Jerzy Wiceprzewodniczący Rady Miejskiej 5. DziewałtowskiGintowt Juliusz 6. Falkenberg Robert 7. Gelert Elżbieta 8. Gliszczyński Marek 9. Hajdukowski Janusz 10. Kalinowska Halina 11. Kula Sławomir 12. Lewandowski Tomasz 13. Lotkowski Leszek 14. Luks Magdalena 15. Macutkiewicz Piotr 16. Milusz Bogusław 17. Muszyńska Krystyna 18. Olszewski Zdzisław 19. Pączkowski Jan Jacek 20. Pruszak Marek 21. Stasiuk Edward 22. Strzelec Witold Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 251

254 23. Tabiszewski Wojciech 24. Witkowski Jan 25. Zgirski Ryszard 21 listopada 2010 roku odbyły się wybory samorządowe na kadencję 2010/2014, a 29 listopada na I Sesji Inauguracyjnej Radni złożyli ślubowanie. Obecnie, w skład Rady Miejskiej w Elblągu wchodzą następujące osoby: 1. Wcisła Jerzy Przewodniczący Rady Miejskiej 2. Horbaczewski Henryk Wiceprzewodniczący Rady Miejskiej 3. NieczujaOstrowski Paweł po zrzeknięciu się mandatu przez Grzegorza Nowaczyka Wiceprzewodniczący Rady Miejskiej (na to stanowisko wybrany po zrzeknięciu się mandatu przez Elżbietę Gelert) 4. Wilk Jerzy Wiceprzewodniczący Rady Miejskiej 5. Adamowicz Małgorzata po zrzeknięciu się mandatu przez Elżbietę Gelert 6. Czyżyk Antoni 7. DziewałtowskiGintowt Juliusz 8. Fedorczyk Paweł zastąpił Janusza Hajdukowskiego 9. Karpiński Wojciech 10. Klim Ryszard 11. Kondraczuk Agnieszka zastąpiła Tomasza Lewandowskiego 12. Kosecka Maria 13. Kucharczyk Marek 14. Macutkiewicz Piotr po rezygnacji Witolda Wróblewskiego, który zastąpił Henryka Słoninę 15. Nowak Janusz 16. Olszewski Zdzisław 17. Paczkowski Wojciech po rezygnacji Andrzeja Soji 18. Pater Dawid 19. Pruszak Marek 20. Sałata Halina 21. Siwko Rafał zastąpił Alicję Bałchan 22. Turlej Robert 23. Tomczyński Andrzej 24. Zgirski Ryszard zastąpił Grażynę Kluge 25. Zieliński Artur Przy Radzie Miejskiej w Elblągu działają 3 Kluby Radnych: Klub Radnych Platformy Obywatelskiej, który skupia 12 członków; Przewodniczącym Klubu jest Antoni Czyżyk. Klub Radnych Sojuszu Lewicy Demokratycznej, skupiający 6 Radnych Przewodniczący Henryk Horbaczewski. 252 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

255 Klub Radnych Prawa i Sprawiedliwości, liczący 5 członków. Przewodniczącym jest Jerzy Wilk. Dwóch Radnych jest z Dobrego Samorządu; nie tworzą Klubu. W 2010 roku w kadencji 2006/2010 codziennie od poniedziałku do czwartku w godzinach od do w Pokoju Radnych, pełnione były dyżury przez radnych. W Biurze Rady w piątki w godzinach od do przyjmowali: Przewodniczący Rady Miejskiej lub jego zastępcy. W okresie wakacyjnym dyżury pełnione były przez Przewodniczącego Rady Miejskiej lub jego zastępców w piątki. W 2010 roku w kadencji 2010/2014 w Pokoju Radnych codziennie od poniedziałku do piątku w godzinach od do 15.30, pełnione były dyżury przez radnych. We wtorki w Biurze Rady w godzinach od do przyjmowali: Przewodniczący Rady Miejskiej lub jego zastępcy. Zestawienie sesji, podjętych uchwał oraz interpelacji w 2010 roku przedstawia poniższa tabela: Tabela 82. Liczba sesji, uchwał i interpelacji w roku rok Sesje Uchwały Interpelacje na sesjach Interpelacje na dyżurach i między sesjami Kadencja 2006/ Kadencja Łącznie Źródło: Biuro Rady Miejskiej w Elblągu Tabela 83. Komisje stałe Rady Miejskiej w kadencji 2006/2010 Liczba członków Lp. Nazwa Komisji z Rady Miejskiej Przewodniczący Komisji Liczba posiedzeń Komisji w 2010 r. 1. FinansowoBudżetowa 8 Juliusz Dziewałtowski Gintowt 8 2. Infrastruktury Komunalnej i Rozwoju Gospodarczego 7 Wojciech Tabiszewski 9 3. Współpracy Partnerskiej i Promocji Miasta 5 Jan Jacek Pączkowski 6 4. Oświaty, Kultury, Sportu 8 Bogusław Milusz 7 5. Praworządności, Bezpieczeństwa i Spraw Samorządowych 4 Edward Stasiuk 7 6. Polityki Zdrowotnej, Socjalnej i Prorodzinnej 5 Marek Gliszczyński 7 7. Rewizyjna 6 Janusz Hajdukowski 6 Źródło: Biuro Rady Miejskiej w Elblągu Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 253

256 Tabela 84. Komisje stałe Rady Miejskiej w kadencji 2010/2014 Lp. Nazwa Komisji Liczba członków z Rady Miejskiej Przewodniczący Komisji Liczba posiedzeń Komisji w 2010 r. 1. Rewizyjna 6 Marek Pruszak 2. FinansowoBudżetowa 7 Rafał Siwko 1 3. Gospodarcza 7 Ryszard Klim 1 4. Oświaty, Kultury, Sportu i Turystyki 9 Antoni Czyżyk 1 5. Bezpieczeństwa i Spraw Samorządowych 5 Maria Kosecka 1 6. Zdrowia i Spraw Społecznych 7 Janusz Nowak 1 Źródło: Biuro Rady Miejskiej w Elblągu Jednostki organizacyjne podległe Prezydentowi Miasta W myśl ustawy o samorządzie gminnym Prezydent Miasta jest kierownikiem Urzedu Miejskiego oraz miejskich jednostek organizacyjnych. Na koniec 2010 roku jednostki organizacyjne podległe Prezydentowi należały do pięciu grup. Pierwsza z nich to jednostki budżetowe, prócz Urzędu Miejskiego były to: Straż Miejska Powiatowy Urząd Pracy Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej Dom dla Bezdomnych im. Św. Brata Alberta dwa domy pomocy społecznej Ośrodek Wsparcia dla Dzieci i Młodzieży Wielofunkcyjna Całodobowa Placówka OpiekuńczoWychowawcza w Elblągu Pogotowie Socjalne trzy żłobki Centrum SportowoBiznesowe Przedszkole Specjalne Nr 1 trzynaście szkół podstawowych sześć gimnazjów dwa zespoły szkół łączących szkołę podstawową i gimnazjum dwa zespoły szkół ogólnokształcących trzy licea ogólnokształcące Zespół Szkół Ekonomicznych Zespół Szkół Gospodarczych Zespół Szkół Zawodowych Nr 1 Zespół Szkół TurystycznoHotelarskich Zespół Szkół Handlowych Zespół Szkół Mechanicznych Zespół Szkół Inżynierii Środowiska i Usług Zespół Szkół TechnicznoInformatycznych 254 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

257 Zespół Szkół Technicznych Młodzieżowy Dom Kultury Międzyszkolny Ośrodek Sportowy Centrum Kształcenia Ustawicznego Centrum Kształcenia Praktycznego dwa specjalne ośrodki szkolnowychowawcze dwie poradnie psychologicznopedagogiczne Centrum Pracy i Pomocy Miejskie Biuro Urbanistyczne Drugą grupę miejskich jednostek organizacyjnych stanowiły zakłady budżetowe: Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji dwadzieścia jeden przedszkoli Ośrodek Edukacji Ekologicznej trzy bursy Zarząd Budynków Komunalnych Zarząd Zieleni Miejskiej w Elblągu Trzecią grupą jednostek podlegających Prezydentowi Miasta były spółki prawa handlowego, w których Gmina Miasto Elbląg posiada udziały: Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania Sp. z o.o. Zarząd Portu Morskiego Elbląg Sp. z o.o. WarmińskoMazurski Fundusz Poręczenia Kredytowe Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo ProdukcyjnoHandlowoUsługowe WARSPOL Sp. z o.o. w Emilianowie Elbląskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego Sp. z o.o. Centralny Wodociąg Żuławski Sp. z o.o. w Nowym Dworze Gdańskim Elbląski Fundusz Poręczeń Kredytowych Sp. z o.o. (w likwidacji) ELMAN Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Dróg i Mostów Sp. z o.o. Zakład Utylizacji Odpadów Sp. z o.o. Elbląskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. Elbląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. Tramwaje Elbląskie Sp. z o.o. Zarząd Komunikacji Miejskiej Sp. z o.o. Prezydentowi podlegały także samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej: Samodzielny Publiczny Specjalistyczny Zakład Opieki Zdrowotnej Szpital Miejski im. Jana Pawła II w Elblągu Samodzielny Publiczny Specjalistyczny Zakład Opieki Zdrowotnej Centrum Rehabilitacji w Elblągu Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Miejska Poradnia Medycyny Pracy Ostatnią, piątą grupą, miejskich jednostek organizacyjnych były instytucje kultury, których organizatorem jest Gmina Miasto Elbląg Elbląska Orkiestra Kameralna Centrum Sztuki Galeria EL Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 255

258 Muzeum ArcheologicznoHistoryczne w Elblągu Biblioteka Elbląska im. C. Norwida Nieruchomości miejskie W granicach administracyjnych miasta wg stanu na dzień 31 grudnia 2010 r. powierzchnia gruntów stanowiących mienie komunalne wynosi ha, w tym ha stanowią grunty własne Gminy Miasta Elbląg i 13 ha grunty własne miejskich osób prawnych, razem stanowi to 43% obszaru miasta (7 952 ha). W porównaniu do roku 2009 powierzchnia gruntów miejskich zmniejszyła się o 27 ha. W 2011 roku powierzchnia gruntów własnych Gminy Miasta Elbląg zmniejszyła się o kolejne 28 ha i wyniosła ha. Powierzchnia gruntów własnych miejskich osób prawnych nie zmieniła się. Tabela 85. Powierzchnia gruntów miejskich w latach Grunty ogółem Pow. gruntów w ha (ha) ( ha) (ha) (ha) Powierzchnia gruntów ogółem Oddanych w użytkowanie wieczyste Tworzących miejski zasób nieruchomości Źródło: Raport o stanie miasta Elbląga 2011 oraz Informacja o stanie mienia komunalnego za okres od dnia 01 stycznia 2011 r. do 31 grudnia 2011 r. Gmina Miasto Elbląg posiada ponadto prawo użytkowania wieczystego gruntów o pow. około 20 ha położonych poza terenem miasta tj. w Bogaczewie, Piaskach a także w Gronowie Górnym. Grunty własne Gminy Miasta Elbląg oddane w użytkowanie wieczyste stanowiły w 2010 roku 868 ha. W 2011 ich powierzchnia zmniejszyła się o 20 ha. Tabela 86. Stan ewidencyjny gruntów oddanych w użytkowanie wieczyste Lp. Grunt w użytkowaniu wieczystym Powierzchnia (ha) Powierzchnia (%) Powierzchnia (ha) Powierzchnia (%) 1 osób fizycznych , ,38 2 miejskich instytucji kultury 1 0,12 1 0,12 3 spółek gminnych 96 11, ,32 4 spółdzielni mieszkaniowych 60 6, ,72 5 Polskiego Związku Działkowców , ,34 6 pozostałych osób , ,12 Razem , ,00 Źródło: Raport o stanie miasta Elbląga 2011 oraz Informacja o stanie mienia komunalnego za okres od dnia 01 stycznia 2011 r. do 31 grudnia 2011 r. 256 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

259 Wpływy do kasy miasta z tytułu użytkowania wieczystego wynosiły w latach kolejno zł, zł, zł, zł. Wysokość opłat rocznych za użytkowanie wieczyste nieruchomości Miasta jest dostosowana do aktualnej ich wartości. Baza komputerowa użytkowników wieczystych nieruchomości Gminy Miasto Elbląg obejmuje osób fizycznych oraz 966 osób prawnych. W miejskim zasobie nieruchomości na koniec 2010 roku znajdowały się grunty o pow ha wraz z usytuowanymi na tych gruntach budynkami i urządzeniami nieoddanych w użytkowanie wieczyste. Stan gruntów uległ zmniejszeniu o 17 ha w porównaniu do roku W 2011 roku zasób ten uległ zmniejszeniu o kolejne 8 ha i wyniósł ha. Tabela 87. Struktura miejskiego zasobu nieruchomości gruntowych nieoddanych w użytkowanie wieczyste. Lp. Rodzaj gruntu Stan na koniec 2010 roku Stan na koniec 2011roku Powierzchnia (ha) Powierzchnia (%) Powierzchnia (ha) Powierzchnia (%) 1 Użytki rolne , ,51 2 Użytki leśne i grunty zakrzewione , ,51 3 Tereny mieszkalne 176 6, ,83 4 Tereny przemysłowe 35 1, ,26 5 Tereny zabudowane inne 182 7, ,18 6 Tereny niezabudowane 186 7, ,50 7 Tereny wypoczynkowe 132 5, ,02 8 Drogi , ,76 9 Koleje 2 0,08 2 0,08 10 Tereny różne , ,60 11 Nieużytki 26 1, ,06 12 Wody 18 0,7 18 0,71 Razem ,00 Źródło: Raport o stanie miasta Elbląga 2011 oraz Informacja o stanie mienia komunalnego za okres od dnia 01 stycznia 2011 r. do 31 grudnia 2011 r. Zarząd Budynków Komunalnych administruje również zasobem lokali użytkowych, którego struktura przedstawia się następująco: Tabela 88. Lokale użytkowe Typ lokalu Ilość [szt.j Powierzchnia [m 2] lokale użytkowe budynki 100% gminne ,64 lokale użytkowe we wspólnotach ,54 Razem ,18 Źródło: Raport o stanie miasta Elbląga 2011 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 257

260 Na dzień r. osiem lokali użytkowych ze względu na niski standard oraz słabą lokalizację są niezagospodarowane. Kondycja finansowa Zarządu Budynków Komunalnych Gospodarka finansowa Zarządu Budynków Komunalnych oparta jest na rocznym planie przychodów i rozchodów. Przychody ZBK to wpłaty najemców i dzierżawców z tytułu czynszu i pozostałych opłat, pozostałe wpłaty z tytułu zwrotu kosztów egzekucyjnych i odsetek oraz otrzymywane dotacje. W 2010 r. ZBK uzyskało przychody w wysokości ,02 zł, z czego wpłaty od najemców z tytułu czynszu, zwrotu kosztów sądowych i egzekucyjnych oraz wpłat z tytułu wystawianych refaktur dla wspólnot mieszkaniowych oraz gminnego zasobu to kwota ,34 zł. ZBK uzyskało także wpłaty z tytułu dodatków mieszkaniowych w wysokości ,42 zł, dotację w wysokości ,74 zł, składającą się z dotacji przedmiotowej w kwocie zł oraz celowej w wysokości ,74 zł. Rozchody Zarządu Budynków Komunalnych w 2010 roku stanowią kwotę ,17 zł, z czego 62% to zaliczki wpłacane do Wspólnot Mieszkaniowych tj ,57 zł. Wydatki na media stanowią ogółem kwotę ,29 zł, remonty i konserwacje pochłonęły kwotę ,89 zł. Pozostałe wydatki stanowią kwotę ,99 zł. Przychody ,02 zł Rozchody ,17 zł Wynik finansowy ,15 zł Nadwyżka rozchodów nad przychodami spowodowała wygenerowanie przez ZBK straty, która wynosi ,15 zł. i powiększa zobowiązania zakładu za rok Znaczna część rozchodów stanowią wynagrodzenia osobowe pracowników wraz z narzutami. Stanowią one ,81 zł, tj. 8% rozchodów ZBK ogółem. Należności na dzień r. wynoszą łącznie ,27 zł, z czego ,32 zł stanowi należność główną, natomiast ,95 zł stanowią odsetki. Na koniec 2009 roku stan należności łącznie wynosił ,21 zł, co oznacza przyrost należności łącznie z odsetkami na koniec 2010 r. o ,06 zł. Należność główna w stosunku do roku 2009 wzrosła o ,33 zł. Struktura należności wskazuje, iż ,33 zł (należność główna + odsetki) stanowią zaległości lokatorów w płatności czynszu i opłat za gminne lokale mieszkalne, co stanowi 85% wszystkich należności. Tabela 89. Zaległości czynszowe lokale mieszkalne lp. Porównanie XII/2009 VI/2010 XII/ Należność główna , , ,29 2 Zmiana stanu , , ,02 3 % udziału ogółem 82,11% 86,11% 85,38% 4 Należność odsetkowa , , ,04 5 Zmiana stanu , , ,95 6 % udziału ogółem 80,81% 85,57% 84,62% Źródło: Raport o stanie miasta Elbląga Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

261 Należności z tytułu czynszu i opłat a lokale socjalne na koniec 2010 roku stanowią wraz z odsetkami kwotę ,54 zł i jest to 8% ogólnej kwoty należności. Tabela 90. Zaległości czynszowe lokale socjalne lp. Porównanie XII/2009 VI/2010 XII/ Należność główna , , ,49 2 Zmiana stanu , , ,67 3 % udziału ogółem 6,46% 6,95% 7,92% 4 Należność odsetkowa , , ,05 5 Zmiana stanu , , ,61 6 % udziału ogółem 6,84% 7,57% 8,75% Źródło: Raport o stanie miasta Elbląga 2011 Niepokojącym jest fakt, że w 2010 r. na lokali socjalnych znajdujących się w zasobie gminy ponad stanowią lokale zadłużone powyżej 3 miesięcy, w tym powyżej 12 miesięcy. Łączna kwota zadłużenia tych lokali przekracza 32 mln zł (należność główna + odsetki). Najłatwiejsze do odzyskania są długi, których okres zaległości nie przekracza 3 do 5 miesięcy. Zaległości w płatności czynszu za lokale użytkowe stanowi kwota ,14 zł wraz z odsetkami oraz ,94 zł stanowi zaległość w czynszu i opłatach za budynki użytkowe. Kwota rocznego przychodu z tytułu wynajmu lokali i budynków użytkowych wynosi ,33 zł, czyli kwota zaległości w czynszu i opłatach z tego tytułu wraz z odsetkami wynosi zł, tj. 67% rocznego przychodu z najmu lokali i budynków użytkowych. Tabela 91. Zaległości lokale użytkowe Lp. porównanie XII/2009 VI/2010 XII/ należność główna , , ,15 2 zmiana stanu , , ,18 3 % udziału ogółem 8,18% 4,26% 4,08% 4 należność odsetkowa , , ,93 5 zmiana stanu , , ,23 6 % udziału ogółem 7,93% 3,09% 3,06% Źródło: Raport o stanie miasta Elbląga 2011 W strukturze należności występują należności przedawnione. Na koniec 2010 r. kwota odpisu aktualizacyjnego (tj. należności przedawnionych i nieściągalnych) wynosi ,99 zł i odejmuje się ją od kwoty należności głównej, czyli ,32 zł. Oznacza to, iż stan należności głównej ,33 zł stanowią należności, które nie są przedawnione. W celu zmniejszania poziomu zadłużenia od 2008 r. realizowany jest program pomocowy dla zadłużonych lokatorów polegający na rozkładaniu należności na raty, odraczaniu terminu płatności lub umorzeniu należności. Z tej formy pomocy skorzystało 295 zadłużonych lokatorów, z którymi zostały zawarte ugody na spłatę zaległości w ratach na łączną kwotę zł. W 85 przypadkach ugody zostały unieważnione z winy dłużnika. Pozostali dłużnicy spłacili kwotę zł. Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 259

262 Stan zobowiązań Zarządu Budynków Komunalnych na dzień r. stanowią zobowiązania niewymagalne, wartość tych zobowiązań kształtuje się na poziomie ,01 zł. Na koniec 2009 roku stan zobowiązań był na poziomie ,19 zł, z czego ,82 zł stanowiły zobowiązania wymagalne. Na koniec 2010 r. stan zobowiązań jest wyższy od stanu na koniec 2009 o ,82 zł, lecz nie występują zobowiązania wymagalne. Najwyższe zobowiązania ZBK ma wobec Banku Nordea z tytułu bankowego wykupu wierzytelności dotyczących zobowiązań wobec wspólnot mieszkaniowych i stanowią one kwotę zł. Tabela 92. Struktura zobowiązań Tytuł Kwota z tytułu zakupu energii ,90 z tytułu robót remontowych i konserwacyjnych ,03 z tytułu składek ZUS oraz podatków PIT i VAT ,89 z tytułu pozostałych usług (wywóz nieczystości, usługi pocztowe, ,45 bankowe, usługi zdrowotne, itp.) z tytułu wynagrodzeń sprzątaczy ,71 z tytułu opłat za część gminną we WM ,65 z tytułu zaliczek remontowych do WM ,67 z pozostałych tytułów (ubezpieczenia, zakupy akcesoriów 8 244,86 komputerowych, usług telekomunikacyjnych) z tytułu pożyczek na działalność bieżącą ,00 z tytułu sald remontowych Wspólnot Mieszkaniowych w zarządzie ZBK ,72 z tytułu bankowego wykupu zobowiązań ,00 z tytułu dodatkowych wynagrodzeń rocznych ,55 z tytułu nadpłat dokonywanych przez najemców ,58 Źródło: Raport o stanie miasta Elbląga 2011 Potrzeby remontowokonserwacyjne przewyższają możliwości finansowe ZBK, przyjęte w budżecie na 2011 r. Poza zabezpieczonym w całości funduszem remontowym wspólnot mieszkaniowych zł, z przychodów ZBK na remonty i konserwacje zostały wydzielone środki w wys zł. Z dotacji dla ZBK Gmina planuje zabezpieczyć prace remontowokonserwacyjne w wys. docelowej zł. Występujący niedobór środków wynosi ok. 1 mln zł. Podatek od nieruchomości jest podatkiem lokalnym pobieranym przez samorząd gminy od właściciela nieruchomości. Wartość i przedmiot podatku określane są na podstawie Uchwały Rady Miejskiej w granicach nakreślonych Ustawą o podatkach i opłatach lokalnych. Zgodnie z cytowaną ustawą podstawą opodatkowania dla gruntu jest powierzchnia gruntu, dla budynków lub ich części powierzchnia użytkowa budynku, dla budowli lub ich części związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą wartość określona w przepisach o podatku dochodowym. Obowiązek podatkowy powstaje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstały okoliczności uzasadniające powstanie tego obowiązku. Z informacji uzyskanych od Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Elblągu wynika, że pewna część zasobów mieszkaniowych oraz zasobów przeznaczonych na prowadzenie działalności gospodarczej nie posiada formalnych decyzji dopuszczających do użytkowania, a wskazane zasoby są 260 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

263 użytkowane. Skutkuje to zaniżeniem dochodów miasta z tytułu podatków od nieruchomości. Skala zjawiska w ocenie PINB w Elblągu może dotyczyć nawet 10% nieruchomości. Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 261

264 XVIII. Budżet miasta Wpływy do budżetu Gminy Miasta Elbląg na 2011 rok osiągnęły wysokość zł, co stanowiło 100,13% planu wykonania budżetu. W porównaniu do roku 2010 wpływy wzrosły o zł. Dochody zostały zrealizowane w wysokości zł, tj. w 96,18% natomiast przychody (kredyty długo i krótkoterminowe oraz inne źródła) w wysokości zł, co stanowiło 136,11% planu budżetu. Tabela 93. Wpływy w budżecie za lata Nazwa Wykonanie rok 2010 Plan Wykonanie rok 2011 % 4: Dochody ,18 Przychody, w tym ,11 Kredyty ,00 Emisja obligacji Inne źródła (wolne środki) ,00 Razem ,13 Źródło Departament Budżetu Wydatki budżetowe w 2011 r. osiągnęły poziom zł, tj. 99,34% planu. W porównaniu z rokiem 2010 spadły o zł. W trakcie roku budżetowego Miasto Elbląg spłaciło kredyty w wysokości zł, w tym zł dotyczy spłaty kredytu krótkoterminowego. Tabela 94. Wydatki w budżecie za lata Nazwa Wykonanie rok 2010 Plan Wykonanie rok 2011 % 4: Wydatki ,47 Rozchody, w tym: ,12 Spłata kredytów ,40 lokata ,00 Razem ,34 Źródło Departament Budżetu 262 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

265 Struktura dochodów Budżetu Gminy Miasta Elbląg za rok 2010 przedstawiała się następująco: Wykres 26. Struktura dochodów Gminy Miasta Elbląg Dochody własne 45% Subwencje 28% Dotacje 15% Środki z UE 12% Źródło: Departament Budżetu Tabela 95. Wykonanie dochodów budżetu wg źródeł za lata Nazwa Wykonanie rok 2010 Plan Wykonanie rok 2011 % 4: Dochody własne ,69 Subwencje, w tym ,00 równoważąca ,00 oświatowa ,00 wyrównawcza ,00 uzupełnienie subwencji ogólnej ,00 Dotacje ,8 Środki z UE ,17 Razem ,18 Źródło Departament Budżetu W 2011 roku dochody własne zostały wykonane w wysokości 93,269%, subwencje 100%, dotacje 98,8%, a środki z Unii Europejskiej 94,17%. W strukturze dochodów własnych prawie połowę w 2011 roku stanowiły wpływy z tytułu udziałów w podatkach pośrednich. Udziały w podatku dochodowym od osób fizycznych zostały wykonane w 96,03%, od osób prawnych 60,22%. Niższe o 2,67% było również wykonanie dochodów z podatków lokalnych i z mienia komunalnego o 19,38%. Ponad plan finansowy zostały zrealizowane dochody z tytułu: opłat komunikacyjnych o 2,73%, wydawania zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych o 1,79% Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 263

266 Tabela 96. Dochody własne według ważniejszych źródeł w latach Nazwa Wykonanie Plan Wykonanie rok rok 2011 % 4: Dochody własne, w tym: ,69 dochody z podatków lokalnych ,33 udziały w PIT ,03 udziały w CIT ,22 dochody z majątku ,62 dochody z tytułu opłat komunikacyjnych dochody z tytułu wydawania zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych Źródło Departament Budżetu , ,79 Wydatki budżetu w 2011 roku zostały wykonane w 95,47%, z czego wydatki bieżące 97,8/% oraz wydatki majątkowe 88,05%. Strukturę wydatków w latach przedstawia poniższa tabela: Tabela 97. Wykonanie wydatków budżetu za lata rok Nazwa Wykonanie rok 2010 Plan Wykonanie rok 2011 % 4: Bieżące, w tym wynagrodzenia i pochodne majątkowe, w tym , , ,05 inwestycyjne ,08, Razem ,47 Źródło: Departament Budżetu 264 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

267 Tabela 98 Wydatki bez inwestycji według ważniejszych działów gospodarki narodowej Nazwa Wykonanie Plan Wykonanie rok rok 2011 % 4: Oświata i edukacyjna opieka wychowawcza ,26 Ochrona zdrowia, Pomoc społeczna oraz pozostałe zadania w ,53 zakresie polityki społecznej Administracja publiczna ,52 Gospodarka mieszkaniowa ,13 Transport i Łączność ,08 Kultura (fizyczna i ochrona dziedzictwa ,47 narodowego) Bezpieczeństwo publiczne i ochrona ,44 przeciwpożarowa Gospodarka komunalna i ochrona ,22 środowiska Pozostałe ,96 Razem ,89 Źródło: Departament Budżetu Zadłużenie Miasta Elbląg na dzień r. wyniosło zł (po wyłączeniach ustawowych) i było wyższe o zł niż na koniec roku Zadłużenie w 2011 roku stanowiło 23,99% wykonanych dochodów (przy maks. wskaźniku 60%). Wzrosło o prawie 9 procent w stosunku do poprzedniego roku. Zdolność kredytowa Miasta Elbląg na dzień r. wyniosła zł (po ustawowych wyłączeniach) i spadła o zł w porównaniu z rokiem poprzednim. W stosunku do wykonywanych dochodów spadła z 6,65% do 2,85%. Deficyt na dzień r. wyniósł zł. W porównaniu z końcem 2010 roku spadł o zł.. Zobowiązania wymagalne ogółem to zł, w tym: Jednostki budżetowe zł Zakłady budżetowe zł Należności wymagalne ogółem: zł, w tym: Jednostki budżetowe zł Zakłady budżetowe zł Należności niewymagalne ogółem: zł, w tym: Jednostki budżetowe zł Zakłady budżetowe zł Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 265

268 XIX. Elbląg na tle innych miast Przeprowadzona przez Urząd Miejski w Elblągu analiza dotyczyła porównania Elbląga do innych wybranych miast: Olsztyna, Koszalina, Kalisza, Legnicy, Włocławka, Gorzowa Wlkp., Zielonej Góry, Tarnowa, Płocka i Opola. Miasta wybrane do porównania to miasta na prawach powiatu, zbliżone do siebie pod względem liczby ludności, wyjątek stanowi Olsztyn oraz powierzchni (tabele i wykresy poniżej). W analizie dokonano porównań kluczowych wskaźników dotyczących: dochodów i wydatków budżetowych, liczby bezrobotnych, wysokości stopy bezrobocia oraz pozyskanych środków unijnych (dane w tym wypadku dostępne z 2009 roku). Dokonując analizy powyższych wskaźników w badanym okresie ( ), widoczne są następujące tendencje: Dochody ogółem porównywanych miast w 2010 roku największe były w Olsztynie (670,8 mln zł), Płocku (614,6 mln zł) i Opolu (540,6 mln zł). Elbląg osiągnął 482,2 mln zł. Najmniejszy dochód ogółem osiągnęła Legnica 347,1 mln zł. Są to dochody najwyższe, prócz Opola w latach Dochody na 1 mieszkańca przedstawiały się następująco: najwyższe były w Płocku (4,9 tys. zł), Opolu (4,3 tys. zł) i Tarnowie (4,2 tys. zł). Pozostałe miasta w 2010 roku osiągnęły na 1 mieszkańca od 3,3 do 3,97 tys. zł dochodu. Elbląg 3,8 tys. zł. W 2010 roku pod względem dochodów własnych, Elbląg (211,4 mln zł) na tle analizowanych miast nie wyróżnia się od większości miast dochody pozostałych miast wynoszą od 179,5 do 255,2 mln zł. Wyjątek stanowią: Płock, Olsztyn i Opole. W 2010 roku Płock osiągnął 399,5 mln zł dochodów, Olsztyn 368,5 mln zł, Opole 320,2 mln zł. W większości miast, również w Elblągu, dochody własne w 2008 roku znacznie przewyższały dochody z 2010 roku. Wyjątek stanowią: Włocławek, Tarnów i Koszalin. Podobnie kształtują się wydatki ogółem: Olsztyn 781,9 mln zł, Płock 693,3 i Opole 568,9 mln zł. Wydatki Elbląga 532,9 mln zł wobec pozostałych miast (393,3 547,1 mln zł). Prawie we wszystkich porównywanych miastach, oprócz Opola, wydatki wzrastały od 2007 do 2010 roku. Wydatki na 1 mieszkańca w 2010 roku były najwyższe w Płocku (5,5 tys. zł), w Elblągu 4,2 tys. zł, najniższe, bo 3,76 tys. zł w Koszalinie. Liderem w pozyskiwaniu środków z budżetu Unii Europejskiej zdecydowanie jest Zielona Góra, która w latach pozyskała 89,3 mln zł z UE. Elbląg zajmuje drugą lokatę; pozyskał do budżetu miasta łącznie prawie 86,5 mln zł, znacznie wyprzedzając miasto Olsztyn (67,2 mln zł z UE), Opole (prawie 62 mln zł), czy też Płock (56,6 mln zł). Pozwala to stwierdzić, iż Elbląg skutecznie aplikował o dotacje unijne z różnych Programów Operacyjnych i możliwości te efektywnie wykorzystał. Najmniej środków unijnych pozyskał Włocławek 8,3 mln zł. W 2010 roku wśród analizowanych miast pod względem zarejestrowanych bezrobotnych, najwięcej osób bezrobotnych wystąpiło we Włocławku 10226, Elblągu 7589 i Płocku Najmniej w Kaliszu 4100 zarejestrowanych bezrobotnych. 266 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

269 Również stopa bezrobocia jest najwyższa w wyżej wymienionych dwóch miastach: Włocławku i Elblągu, odpowiednio: 18,7 oraz 16,6%. Najniższa stopa bezrobocia wystąpiła w Opolu: 6,3%. Lp. Wyszczególnienie Elbląg Liczba mieszkańców Powierzchnia Budżet Dochody w mln zł 408,8 404,6 437,7 482,2 Dochody na 1 mieszkańca w zł 3 221, , , ,36 Wydatki w mln zł 388,3 410,6 442,8 532,9 Wydatki na 1 mieszkańca w zł 3 060, , , Środki z budżetu Unii Europejskiej w mln zł 39,6 9,0 37,9 b.d. 5. Procentowy udział środków UE 9,69% 2,22% 8,66% b.d. w budżecie 6. Liczba bezrobotnych Stopa bezrobocia 12,8% 11,7% 15,7% 16,6% Lp. Wyszczególnienie Olsztyn Koszalin Liczba mieszkańców Powierzchnia Budżet Dochody w mln zł 586,2 629,1 630,2 670,8 324,3 334,0 338,0 359,3 Dochody na 1 mieszkańca w zł 3 347, , , , , , , ,30 Wydatki w mln zł 560,9 622,3 712,9 781,9 308,0 335,7 385,5 406,7 Wydatki na 1 mieszkańca w zł 3 203, , , , , , Środki z budżetu Unii Europejskiej w mln zł 28,4 17,1 21,6 b.d. 7,3 8,8 1,8 b.d. 5. Procentowy udział środków UE w 4,84% 2,72% 3,43% b.d. 2,25% 2,63% 0,53% b.d. budżecie 6. Liczba bezrobotnych Stopa bezrobocia 4,4% 4,3% 7,3% 6,9% 11,2% 7,8% 10,2% 10,7% Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 267

270 Lp. Wyszczególnienie Kalisz Legnica Liczba mieszkańców Powierzchnia Budżet Dochody w mln zł 330,6 369,2 370,6 410,8 409,6 394,1 423,7 417,7 Dochody na 1 mieszkańca w zł 3 052, , , , , , , ,77 Wydatki w mln zł 342,8 413,7 431,3 430,7 313,9 352,7 392,7 393,2 Wydatki na 1 mieszkańca w zł 3 165, , , , , , Środki z budżetu Unii Europejskiej w mln zł 8,9 14,9 5,6 b.d. 4,9 0,7 5,1 b.d. 5. Procentowy udział środków UE w 2,69% 4,04% 1,51% b.d. 1,20% 0,18% 1,20% b.d. budżecie 6. Liczba bezrobotnych Stopa bezrobocia 7,3% 5,8% 8,4% 8,5 7,8% 6,3% 8,8% 9,2% Lp. Wyszczególnienie Włocławek Gorzów Wlkp Liczba mieszkańców Powierzchnia Budżet Dochody w mln zł 380,1 422,8 416,1 461,1 409,6 394,1 423,7 417,7 Dochody na 1 mieszkańca w zł 3 202, , , , , , , ,04 Wydatki w mln zł 379,9 411,3 428,0 515,3 364,8 390,9 482,0 506,3 Wydatki na 1 mieszkańca w zł 3 194, , , , , , Środki z budżetu Unii Europejskiej w mln zł 1,7 1,3 5,3 b.d. 12,8 2,7 34,4 b.d. 5. Procentowy udział środków UE w 0,45% 0,31% 1,27% b.d. 3,13% 0,69% 8,12% b.d. budżecie 6. Liczba bezrobotnych Stopa bezrobocia 14,4% 13,9% 17,3% 18,7 6,1% 4,2% 7,7% 7,8% Lp. Wyszczególnienie Zielona Góra Tarnów Liczba mieszkańców Powierzchnia Budżet Dochody w mln zł 429,8 399,5 438,5 467,6 353,0 402,4 438,5 486,3 Dochody na 1 mieszkańca w zł 3 640, , , , , , , ,01 Wydatki w mln zł 391,0 435,9 501,0 354,4 347,8 407,5 459,0 547,1 Wydatki na 1 mieszkańca w zł 3 312, , , , , , Środki z budżetu Unii Europejskiej w mln zł 44,8 8,6 35,8 b.d. 2,3 1,6 25,6 b.d. 5. Procentowy udział środków UE w 10,42% 2,15% 8,16% b.d. 0,65% 0,40% 5,84% b.d. budżecie 6. Liczba bezrobotnych Stopa bezrobocia 7,1% 4,9% 7,4% 7,6% 6,8% 7,3% 9,3% 9,4% 268 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

271 Lp. Wyszczególnienie Płock Opole Liczba mieszkańców Powierzchnia Budżet Dochody w mln zł 581,7 587,8 573,9 614,6 561,8 506,3 483,3 540,6 Dochody na 1 mieszkańca w zł 4 579, , , , , , , ,16 Wydatki w mln zł 578,6 612,0 621,6 693,3 584,3 538,2 515,8 568,8 Wydatki na 1 mieszkańca w zł 4 555, , , , , , Środki z budżetu Unii Europejskiej w mln zł 39,6 13,8 3,2 b.d. 37,3 3,5 21,1 b.d. 5. Procentowy udział środków UE w 6,81% 2,35% 0,56% b.d. 6,64% 0,69% 4,37% b.d. budżecie 6. Liczba bezrobotnych Stopa bezrobocia 12,5% 9,6% 10,9% 10,9% 5,3% 4,4% 5,9% 6,3% Wykres 27. Liczba ludności Elbląga na tle innych miast w latach Opracowanie własne na podstawie danych Banku Danych Lokalnych GUS Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 269

272 Wykres 28. Dochody ogółem w Elblągu na tle innych miast w latach [zł] Opracowanie własne na podstawie danych Banku Danych Lokalnych GUS Wykres 29. Dochody budżetowe na 1 mieszkaoca w Elblągu na tle innych miast i całego kraju w latach [zł] Elbląg Gorzów Wielkopolski Kalisz Koszalin Legnica Opole Płock Tarnów Włocławek Zielona Góra Olsztyn Opracowanie własne na podstawie danych Banku Danych Lokalnych GUS 270 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny

273 Wykres 30. Wydatki budżetowe ogółem w Elblągu na tle innych miast w latach [zł] Opracowanie własne na podstawie danych Banku Danych Lokalnych GUS Wykres 31. Wydatki budżetowe na 1 mieszkaocaw Elblągu na tle innych miast i całego kraju w latach [zł] Elbląg Gorzów Wielkopolski Kalisz Koszalin Legnica Opole Płock Tarnów Włocławek Zielona Góra Opracowanie własne na podstawie danych Banku Danych Lokalnych GUS Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny 271

274 Wykres 32. Elbląg na tle innych miast środki pozyskane z funduszy UE w latach [mln zł] Łącznie Opracowanie własne na podstawie danych Banku Danych Lokalnych GUS Wykres 33. Elbląg na tle innych miast stopa bezrobocia [%] Elbląg Gorzów Wielkopolski Kalisz Koszalin Legnica Opole Płock Tarnów Włocławek Zielona Góra Olsztyn POLSKA Opracowanie własne na podstawie danych Banku Danych Lokalnych GUS 272 Sytuacja społecznogospodarcza Elbląga raport diagnostyczny