Wielka ENC YKLOPEDIA. Jak to zrobić... Pomysł i biznesplan MAŁEGO PRZEDSIĘBIORCY PIENIĄDZE UMOWY PROCEDURY PODATKI PRACOWNICY

Transkrypt

1 Wielka ENC YKLOPEDIA MAŁEGO PRZEDSIĘBIORCY 2 Jak to zrobić... Pomysł i biznesplan Pomysł na biznes Propozycje dla początkujących, czyli jakie produkty warto wytwarzać, jakie usługi wykonywać, ile kosztują takie przedsięwzięcia i czy dużo można na nich zarobić Analiza pomysłu Jak ocenić szanse powodzenia projektu, jak zmierzyć wydatki i zyski, czyli co należy brać pod uwagę, aby zweryfikować możliwości wykonania planowanego przedsięwzięcia Poszukiwanie kapitału Gdzie i jak starać się o wsparcie finansowe kiedy trzeba sięgnąć po kredyt, gdzie zwrócić się po pożyczkę, jak pożyczyć małe pieniądze, jak uzyskać większe środki Biznesplan Jak napisać efektywny plan działania, czy potrzebna jest pomoc specjalistów, jakie błędy przedsiębiorcy popełniają najczęściej i jak można ich uniknąć, w czym może pomóc anioł biznesu Pomocni eksperci Lista firm, które sporządzają nie tylko biznesplany, ale także analizy rynkowe, marketingowe, zarządzania firmą czy możliwości uzyskania dotacji i środków z funduszy unijnych PIENIĄDZE UMOWY PROCEDURY PODATKI PRACOWNICY encyklopedia_ii_okladka.indd :19:35

2 2 zeszyt 2 1 Pomysł na biznes ABC... czyli propozycje dla początkujących PIENIĄDZE Ci, którzy już są przedsiębiorcami albo dopiero chcą się nimi stać, wiedzą, że w biznesie najtrudniej jest o dobry pomysł. Dobry, a więc taki, dzięki któremu powstaną produkty lub usługi, na które ktokolwiek zechce wydać swoje pieniądze. D obry pomysł na biznes może być wart miliony. Nic więc dziwnego, że nowe pomysły na biznes to najbardziej strzeżona tajemnica każdego szanującego się przedsiębiorcy. Co jednak można podpowiedzieć tym, którzy dopiero chcą zostać przedsiębiorcami, a nie mają jeszcze dobrego pomysłu na biznes? Co można doradzić tym, którzy stawiają dopiero pierwsze kroki? Chociaż pomysłów na biznes mogą być tysiące, reguły postępowania z nimi nie są aż tak liczne. Wielka Encyklopedia Małego Przedsiębiorcy Gazety Prawnej nie da nikomu gotowych recept na dobry biznes. Podpowie jednak, jakimi regułami kierować się, aby przekonać się, czy pomysł, jaki nam właśnie przyszedł do głowy, ma szansę stać się dobrym interesem. Przy zastosowaniu tych reguł nawet średni pomysł może okazać się dobry. Genialnych w końcu nie ma aż tak wiele. Jest ich na pewno mniej niż przedsiębiorców. Będąc początkującym biznesmenem, lepiej zacząć od realizacji prostszych, niekoniecznie własnych idei. To zresztą dobra szkoła nauki poruszania się w świecie biznesu i nie zawsze przyjaznego mu otoczenia. To czas na poznanie przepisów dotyczących prowadzenia biznesu, zasad rachunkowości, reguł obowiązujących przedsiębiorcę-podatnika czy formularzy, z jakimi trzeba się udać do ZUS-u. Katalog nie całkiem oryginalnych pomysłów na biznes jest bardzo szeroki. My postanowiliśmy wybrać najpopularniejsze z nich, układając je alfabetycznie. A jak agencja pocztowa Przygodę z biznesem można rozpocząć od reprezentowania kogoś innego, na przykład instytucji takiej jak poczta. To pomysł dobry zwłaszcza dla mieszkańca mniejszej miejscowości szczególnie tej, w której agencji takiej jeszcze nie ma. Prowadzenie agencji nie jest specjalnie skomplikowanym biznesem. Aby to robić, trzeba mieć zarejestrowaną działalność gospodarczą i dysponować jakimś lokalem. Do jej urządzenia nadaje się np. wiejski sklep albo punkt usługowy. Założeniu agencji sprzyja sama Poczta Polska, która dostarcza agentowi potrzebne wyposażenie placówki, a więc druki, pieczęcie, wagi i inne niezbędne narzędzia. Resztę trzeba już zrobić samemu, często wyremontować lokal, zrobić miejsce dla interesanta wypełniającego formularz. Czasami poczta zapewnia także sprzęty biurowe. Jest ona firmą użyteczności publicznej i jest zobowiązana do świadczenia usług także w małych miejscowościach. Aby obniżyć swoje koszty, korzysta z sieci agentów. To szansa dla początkującego. Aby stać się agentem poczty, nie trzeba spełnienia zbyt wielu formalności. Pierwszym krokiem jest zgłoszenie się do rejonowego urzędu poczty. Na ręce jego dyrektora trzeba złożyć pisemną ofertę utworzenia placówki agencyjnej. Poza świadectwem prowadzenia działalności gospodarczej trzeba przedstawić także tytuł prawny (własność, najem) do lokalu, w którym ma być utworzona placówka. Koszt w dużym stopniu zależy od tego, ile trzeba zapłacić za wynajęcie lokalu na agencję. Trzeba też ponieść jednorazowe wydatki związane z remontem lokalu. Agencja pocztowa to jednak biznes o jednym z najniższych kosztów zaistnienia na rynku. Do rozpoczęcia działalności może wystarczyć zaledwie 1 tys. zł. W kalkulacjach trzeba uwzględnić, że, otwierając placówkę Poczty Polskiej, musimy złożyć weksel in blanco tytułem zabezpieczenia udostępnionego wyposażenia. Poczta stosuje wynagradzanie ryczałtowe w mniejszych miejscowościach oraz prowizyjne. Ryczałt może przekraczać 1 tys. zł, a prowizje od wpływów kształtują się na ogół poniżej 1 proc. W większych miejscowościach formy te są łączone. W małych miejscowościach obrót dzienny sięga kilkuset złotych. Dlatego prowadzenie agencji to często jedynie uboczna działalność, np. wiejskiego sklepu. W większych miejscowościach, zwłaszcza gdy mieszkańcy przyzwyczają się już, że jest to dobre miejsce do dokonywania opłat, obroty rosną. Wrogiem agenta, także wiejskiego, zaczyna być jednak internet, za pomocą którego coraz więcej Polaków dokonuje wszelkich opłat, nie mówiąc o elektronicznej korespondencji wypierającej coraz powszechniej tradycyjną papierową, z udziałem Poczty Polskiej. B jak biuro podróży Turystyka i organizacja wypoczynku to bardzo trudna dziedzina biznesu, wymagająca dużej wiedzy z różnych dziedzin, potwierdzonej często certyfikatami i latami praktyki. Biznes ten, jako silnie uregulowany, wymaga także żmudnych starań o spełnienie różnych wymogów formalnych. Wymaga także dobrej reputacji, którą łatwo stracić przez jedną nieudaną imprezę. A marże zysku z powodu silnej konkurencji są w tej dziedzinie biznesu coraz niższe.

3 JAK TO ZROBIĆ... Pomysł i biznesplan 3 i Nisze w turystyce Trzeba zacząć od dokładnego rozejrzenia się, jakich atrakcji turystycznych może dostarczyć wizyta w swoim własnym regionie. To propozycja zwłaszcza dla małych miasteczek, a także wsi. W każdym regionie znajdzie się ciekawy obiekt, w którym można organizować konferencje czy biesiady dla firm albo park krajobrazowy, po którym można robić wycieczki. Sporo jest w Polsce rzek nadających się na spływy kajakowe czy tras na wycieczki rowerowe, a turyści często w ogóle nie wiedzą o istnieniu takich miejsc i nie zawsze mają łatwy dostęp do wypożyczalni odpowiedniego sprzętu. Trzeba takie miejsca odkryć, udostępnić i zachęcić do odwiedzenia ich. Któż to lepiej zrobi niż ten, kto miejsca te zna od dzieciństwa. Wiedzą o tych odkrytych dla turystów lokalnych atrakcjach można będzie później podzielić się także z dużymi, sieciowymi biurami podróży, które też szukają lokalnych partnerów biznesowych, aby uatrakcyjnić swoją ofertę dla turystów znudzonych zagranicznymi wojażami. Organizacja turystyki kosztuje przede wszystkim wiele zachodu, podlega bowiem licznym regulacjom. Aby rozpocząć działalność, trzeba mieć zezwolenie z urzędu wojewódzkiego. Aby takie zezwolenie uzyskać, należy przedstawić umowę gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej albo polisę ubezpieczeniową. Nie jest to więc pomysł dla początkującego w biznesie. Można jednak z powodzeniem próbować biznesowych sił w otoczeniu lokalnych firm turystycznych, zaczynając na przykład od wypożyczania sprzętu czy organizacji przejazdów lub noclegów. Koszt utworzenia lokalnego biura turystycznego to przede wszystkim koszt wynajęcia lokalu i jego umeblowania. Można go szacować na tys. zł. Marże zysku w turystyce są niskie. Lokalne biuro turystyczne oprócz udostępniania okolicznych atrakcji może jednak także zostać agentem dużych firm. Agenci utrzymują się z prowizji od sprzedanych wycieczek. Najczęściej wahają się one w granicach proc. kosztu wycieczki. C jak cukiernia To na ogół dochodowy, ale bardzo trudny biznes. Cukierni jest coraz więcej, aby więc wygrać z konkurencją, trzeba nie tylko gwarantować dobrą jakość wypiekanych szarlotek czy tortów, ale ponadto jeszcze czymś się wyróżnić specjalnym smakiem, dekoracyjnym kształtem ciast, ciepłą obsługą klientów. Cukiernia musi mieć lepszą ofertę niż supermarket. W cukierni na jakości nie wolno oszczędzać. Dobre muszą być nie tylko składniki ciast, ale i wyposażenie części produkcyjnej. Na pracownikach wiele zaoszczędzić też się nie da, bo do tej pracochłonnej branży mało kto się garnie. Nisze dla wielu jeszcze przedsiębiorców turystycznych są przede wszystkim w organizacji wypoczynku w kraju, a nie pod piramidami czy na Majorce Wśród cukierni najlepiej finansowo wychodzą te, które są firmami rodzinnymi, a produkcję i sprzedaż mają zlokalizowane w jednym miejscu. Oszczędza się wtedy na kosztach pracy i transportu. Wyposażenie małej cukierni to inwestycja, której koszt przekracza 300 tys. zł, a przy obecnej posusze na materiały budowlane i siły wykonawcze może być jeszcze znacznie wyższy. Oprócz pieca cukierniczego trzeba instalować drogie szafy chłodnicze. Koszty bieżące też są znaczące. Dobremu cukiernikowi trzeba zapłacić ponad 5 tys. zł miesięcznie na rękę. Marże zysku są w cukierniach tradycyjnie wysokie: proc. Trzeba pamiętać jednak o ryzyku zmarnowania szybko starzejących się wyrobów cukierniczych. Najlepsze cukiernie osiągają nawet 300 proc. zysku, a mimo to klienci ustawiają się do nich w kolejkach. Najwięcej zarabia się na mokrych wyrobach szarlotkach i tortach. D jak drogeria Sklep z kosmetykami nie wydaje się specjalnie skomplikowanym pomysłem na biznes. Jak każdy sklep, musi mieć część handlową i zaplecze. Punktem wyjścia każdego, kto chciałby się sprawdzić w tej dziedzinie biznesu, jest wybudowanie lub wynajęcie odpowiedniego lokalu. Koszt jego pozyskania wpływa w dużym stopniu na koszt uruchomienia sklepu drogeryjnego. Tak jest niestety jedynie w teorii. Prowadzenie drogerii, podobnie jak każdego wyspecjalizowanego sklepu, wymaga coraz bardziej pogłębionej wiedzy. Tym bardziej, że Polacy, nie tylko Polki, coraz bardziej interesują się kosmetykami i sami mają coraz większą wiedzę i wymagania. Na półkach drogerii muszą się przede wszystkim znaleźć produkty naturalne, zawierające składniki roślinne. Półki muszą być bogate nie tylko mydła i kremy, ale wszelkie maseczki, toniki, wody toaletowe i to na każdą kieszeń. Oprócz kosmetyków klienci pytają w takich sklepach niemal o wszystko: o zioła, herbatki, wody mineralne i lecznicze, a nawet o koce, poduszki i o zdrową żywność. Na te pytania trzeba szybko reagować aby wygrać z hipermarketami, które stać na dużą paletę oferty i na duże promocje. Na starcie właściciel drogerii musi się liczyć z potrzebą wyłożenia tys. zł własnego kapitału. Potem też musi się liczyć ze znaczącymi kosztami, m.in. opłaceniem zatrudnienia przynajmniej dwóch pracowników. Marże zysku w perfumerii nie są tak wysokie jak w cukierni czy kwiaciarni. Niestety, maleją z powodu wzrostu konkurencji ze strony hipermarketów. Silnym konkurentem słabo zaopatrzonej drogerii są też zwykłe kioski Ruchu. Dlatego, chcąc utrzymać się w tym biznesie, trzeba wyróżniać się albo specjalną ofertą, albo specjalną jakością. Wtedy można zarobić. F jak franczyza Franczyza to dobry pomysł na biznes dla kogoś, kto nie ma wielkiego zasobu własnego kapitału i tak naprawdę dopiero jest początkującym przedsiębiorcą. Franczyza (definicje str. 19) to sprzedaż lub częściej świadczenie usługi przez samodzielnego biznesmena, ale pod szyldem cudzej i uznanej marki. W ten sposób działają wielkie sieci barów samoobsługowych McDonald s czy sklepów kosmetycznych Yves Rocher.

4 4 zeszyt 2 UWAGA DLA KOGO FRANCZYZA Franczyza to świetny pomysł na biznes może nie dla początkujących, ale stosunkowo jeszcze młodych przedsiębiorców, świadomych konieczności dotrzymania standardów wymaganych przez udzielającego franczyzy W Polsce już mamy także wiele rodzimych przykładów zastosowania franczyzy choćby sieć cukierni Blikle czy sklepów i kawiarni Pożegnanie z Afryką. Korzystający z cudzego szyldu przedsiębiorca nie pracuje przy tym to jednak minus na własne imię i rachunek. Jego sukces w dużym stopniu zależy od powodzenia innych. Jak to może być bolesne, przekonują się przedsiębiorcy, którzy kilka lat temu zainwestowali w warsztaty fotograficzne, wyposażając je właśnie na zasadzie franczyzy w sprzęt znanych firm: Kodaka czy Fuji. Złote czasy dla tradycyjnej fotografii tymczasem szybko minęły, a korzystający z franczyzy przedsiębiorcy stali się ofiarami gwałtownej rewolucji cyfrowej w tej dziedzinie. Franczyza ma jednak ewidentne plusy, i to dla obu stron kontraktu. Udzielający jej może szybciej rozwijać swój biznes, bez potrzeby zamrażania własnych środków w rozszerzanie do niego dostępu, budowę sieci kolejnych placówek czy sklepów. Może więc skoncentrować się na dopracowywaniu szczegółów własnego przedsięwzięcia czy wzbogacaniu go o nowe, często pokrewne działy. Najlepsze pomysły na biznes często rodzą się właśnie z doświadczeń zebranych w realizacji wcześniejszych. W ten sposób zwykły sklep z kawą może stać się jednocześnie elegancką kawiarnią, a kawoszy przyciąga nie tylko aromat małej czarnej, ale także własnej produkcji akcesoria i wyposażenie. Tak właśnie było w przypadku Pożegnania z Afryką. Mała firma także może liczyć na ogromne korzyści. Od razu może działać pod znakiem znanej marki. Minimalizuje w ten sposób ryzyko związane z wejściem na mocno już zatłoczony rynek, nie angażując ze swojej strony bardzo dużych środków finansowych. Ma też gotową instrukcję obsługi, czyli narzucone standardy oferowanych produktów czy usług, czytaj także o franczyzie jako sposobie na uzupełnienie kapitału pisaliśmy w zeszycie nr 1 Wielkiej Encyklopedii Małego Przedsiębiorcy sposoby ich prezentacji, aranżacji wnętrz. Te zostały już bowiem wymyślone przez udzielającego franczyzy. Nie ma jednej metody ustalania stawek franczyzy. Korzystający z niej płaci za licencję, której wysokość zależy od bardzo wielu czynników: renomy marki, lokalizacji. Wiele dalszych kosztów przedsiębiorca musi ponosić sam. Płaci za projekt wnętrza, wyposażenie, towar, wynajęcie lokalu, media, telefony. W przypadku takich biznesów jak cukiernia czy kawiarnia musi zatrudnić dwie, trzy osoby. Razem trzeba mieć na początek (zależy także, w jak wielkim mieście) nie mniej niż 100 tys. zł. Miesięczne obroty małej kawiarni w średniej wielkości mieście to góra 6 7 tys. zł. W większym najwyżej kilkanaście tysięcy złotych. Warto pamiętać, że kawa jest dziś w świecie tania. Dzięki temu pijących ją jest może wielu, ale marże są niskie. G jak gospodarstwo agroturystyczne Gospodarstwa agroturystyczne mają do zaoferowania do pięciu pokoi. Standard ich wyposażenia, ze względu na rosnące wymagania, powinien być właściwie taki jak w małych hotelikach: nowe meble, łazienki z prysznicem, telewizor. Mieszkańcy miast chętnie spędzają urlop na wsi, ale ze swoich przyzwyczajeń nie chcą całkiem rezygnować. Gospodarstwo agroturystyczne to jednak nie tylko mieszkanie na wsi. To także okazja wzięcia udziału albo przynajmniej przyjrzenia się wiejskiemu życiu. Z tym niestety jest coraz większy problem. W wielu wsiach trudno już na przykład znaleźć gospodarskiego konia. Nie ma rady, dla potrzeb miejskich turystów warto próbować odtwarzać dawne obyczaje i remontować sprzęty i wyroby. Gdyby zaczynać od zera, koszt kupna gospodarstwa i dostosowania go dla potrzeb turystów może dziś sięgać kilkuset tysięcy złotych. Rolnicy mają dziś już o wiele więcej pieniędzy niż jeszcze kilka lat temu i tanio gospodarstwa nie sprzedadzą. Temu, kto był zapobiegliwy i wcześniej stał się wiejskim gospodarzem, dziś pozostaną już tylko koszty adaptacji i remontu. Kilkanaście tysięcy złotych wystarczy. Nie należy zapominać o koniecznej już dziś obecności w internecie. To zresztą najtańszy sposób reklamy. Agrogospodarstwo to jednak nie hotel i stawki za wynajem pokoju są zdecydowanie niższe. Za nocleg można oczekiwać od turystów od 25 do 45 złotych, a za całodzienne wyżywienie od zł. H jak hotelik Charakter biznesu jest podobny jak w przypadku gospodarstwa agroturystycznego, tylko na większą skalę. W Polsce, nie tylko w najatrakcyjniejszych jej częściach, czyli nad morzem, w górach i nad jeziorami, bardzo brakuje bazy hotelowej średniej klasy. Średniej klasy, czyli w niskiej cenie, za to dobrej jakości. Spędzający wakacje w kraju coraz częściej poszukują małych hotelików i pensjonatów, a przy drogach bardzo brakuje tak popularnych jak na Wyspach Brytyjskich zajazdów B & B, czyli noclegu na jedną noc ze śniadaniem. Małych pensjonatów powstaje już jednak coraz więcej. Dla zorganizowania takiego obiektu potrzeba budynku z kilkoma pokojami albo nawet wyodrębnionymi apartamentami z własnymi łazienkami, bo to już jest dziś minimalny wymóg każdego hotelowego lokum. Goście coraz częściej liczą także na możliwość zaparkowania auta pod dachem. Pensjonat musi więc mieć minimum mkw. powierzchni i tyle też powinien mieć okalającej go działki. Wybudowanie takiego domu to dziś inwestycja warta co najmniej kilkaset tysięcy złotych. Remont istniejącego może kosztować podobnie. Kluczem do powodzenia pensjonatowego biznesu jest dobre jego obłożenie. Aby biznes był dochodowy, powinno ono wynosić minimum 40 proc. Przy krótkim sezonie wakacyjnym nie jest o to w Polsce łatwo. Duże hotele radzą sobie, udostępniając swoją bazę wszelkim kursom i konferencjom, chętnie organizowanym przez duże i bogate przedsiębiorstwa. Dla nich najprzytulniejsze nawet pensjonaty są często po prostu zbyt małe. Atutem małych pensjonatów zawsze może być lepsze jedzenie, bardziej rodzinna atmosfera. Koszty obniża zatrudnianie członków rodziny. Aby pensjonat był chętnie odwiedzany, powinien mieć jakąś atrakcję przyciągającą wciąż nowych turystów. Rada

5 JAK TO ZROBIĆ... Pomysł i biznesplan 5 i Obecność w internecie Założenie własnej strony interenetowej przez prowadzącego biznes jest dziś wręcz koniecznością na to taka, jak w przypadku lokalnych biur podróży trzeba rozejrzeć się wokół i dostrzec to, czego być może na pierwszy rzut oka nie widać, a może skrywać prawdziwe atrakcje. No i wreszcie własna strona www to już właściwie elementarz każdego przedsiębiorcy. Budowany od nowa pensjonat z pewnością może kosztować ponad 1 mln zł. Koszty eksploatacyjne też są wysokie. Prowadzenie nawet małego pensjonatu wymaga zatrudnienia co najmniej kilku osób. Do tego opłaty za prąd, gaz, telefon z internetem minimum 2 tys. zł miesięcznie. Przy cenie zł za nocleg mały pensjonat może osiągać obroty na poziomie tys. zł miesięcznie. Zysku może zostać około jednej piątej tej sumy, czyli bez wielkich kokosów. I jak internet Możliwości rozwijania biznesu z wykorzystaniem sieci albo wyłącznie w internecie wydają się wprost nieograniczone. Podobnie jak zyski. Niektórym internetowym przedsiębiorcom udało się już je rzeczywiście osiągnąć. Aby tak się stało, trzeba jednak naprawdę dobrego pomysłu i pasji, aby go wcielić w życie. Najmniejszym problemem są pieniądze potrzebne do rozruchu internetowego biznesu. W przypadku biznesu związanego z internetem przede wszystkim liczy się refleks. Zmienia się on bowiem i przekształca równie szybko jak sam internet. Jeszcze kilka lat temu hitem były kawiarenki internetowe. Kto je założył w odpowiednim czasie, mógł liczyć na zyski. Wraz z upowszechnianiem się szybkiego internetu bezprzewodowego internauci przestają szukać kawiarenek, a kawy można napić się dziś wszędzie. Potem przyszła moda na zakładanie sklepów w internecie z płytami, książkami, częściami samochodowymi, kosmetykami. Dziś zakup poprzez internet to już chleb powszedni handlu. Karierę natomiast, w tym i finansową, robią bardzo często młodzi przedsiębiorcy, którzy pomagają sprawniej poruszać się i znajdywać ciekawe dla klienta treści w coraz większym gąszczu internetu. Stąd sukcesy np. porównywarek cenowych, komunikatorów czy serwisów dla internautów o bardzo specjalistycznych zainteresowaniach. Wyposażenie kawiarenki internetowej kosztuje tyle, ile koszt kilku stanowisk komputerowych. Do tego aranżacja wnętrza lokalu, ekspres do kawy. Razem kilkanaście tysięcy złotych. Prosty sklep w internecie z dostępem do serwera to mniej więcej taki sam wydatek. Koszty początkowe specjalistycznych interesów w internecie są podobne. Prowadząc kawiarenkę internetową niewiele. Dochody są podobne jak w przypadku baru czy małej restauracji. Dobre pomysły na biznes w internecie potrafią jednak być prawdziwą żyłą złota. Rozwijane dzięki osobistej pasji swoich twórców, po kilku latach potrafią nabrać wartości idącej w miliony złotych. Przykładem jest m.in. notowany już na giełdzie i wyceniany na 400 mln zł komunikator internetowy Gadu-Gadu czy sprzedana za 5 mln zł serwisowi Allegro.pl porównywarka cenowa Ceneo.pl. Jest się nad czym zadumać. K jak knajpa Prowadzenie zakładu gastronomicznego to biznes dla bardzo pracowitych. Niezależnie od tego, czy restauracja, którą chcielibyśmy otworzyć, ma być w mieście, czy przy ruchliwej drodze, wymagania co do czasu, jaki trzeba poświęcić, są podobne. Rozliczne są także formalne wymagania, jakim musi sprostać właściciel restauracji. Jak każdy lokal, w którym nie tylko przebywają, ale także pracują ludzie, restauracja musi spełniać wymogi przeciwpożarowe, higieniczne, ochrony pracowniczej. Pracownicy, w tym zwłaszcza kucharze, muszą posiadać uprawnienia do wykonywania zawodu. Konieczne są też okresowe badania na nosicielstwo wirusów chorób zakaźnych. Wszystkie te wymogi zwiększają koszt inwestycji związanych z otwarciem restauracji. W przypadku restauracji przydrożnej pierwszym kosztem, jaki trzeba ponieść, jest budowa bądź adaptacja budynku, w którym ma się ona znaleźć. W mieście restaurację można założyć w wynajmowanym lokalu, ale za to koszty remontu mogą okazać się wyższe. Licząc wraz z wyposażeniem, bez 300 tys. zł nie ma nawet co zaczynać. Niebagatelnym problemem jest znalezienie dobrych kucharzy. Wraz z otwarciem brytyjskiego i irlandzkiego rynku pracy bardzo wielu z tych, którzy rzeczywiście potrafią coś ugotować, wyemigrowało. UWAGA MAŁO CZASU DLA SIEBIE Prowadzący restaurację nie wie, co to wolna sobota czy niedziela. A czas odpoczynku w ciągu doby, jakkolwiek by liczyć, dobrze, jeśli wyniesie 10 godzin. Kto ma ochotę dłużej pospać i otwiera swoją knajpę później, na ogół spędza w niej czas do późnych godzin wieczornych, a nawet nocnych Kluczowe jednak pytanie, na jakie trzeba sobie odpowiedzieć, otwierając lokal gastronomiczny, brzmi: dla kogo on ma być? Uruchamiając restaurację obojętnie, w mieście czy przy drodze trzeba mieć dobrze rozpoznany rynek potencjalnych klientów. Czy są to spieszący się podróżni, którym nie zależy na wymyślnym menu, ale na szybkim zjedzeniu smacznego obiadu po niewygórowanej cenie? Czy są to klienci biznesowi, dla których cena lunchu nie ma aż tak wielkiego znaczenia, bo i tak firma płaci, za to liczą się modne potrawy? A może klientami będą jedynie amatorzy piwa i paru głębszych? Wystrój wnętrza, menu i umiejętność obsługi oraz cena za usługi powinny być adekwatne do oczekiwań. Ale i odwrotnie różny charakter restauracji przyciągnie różną klientelę. Oprócz kosztów inwestycji są także koszty eksploatacyjne. Bardzo dobremu kucharzowi, podobnie jak cukiernikowi, trzeba i warto zapłacić 5 7 tys. zł (i więcej) miesięcznie. Na pozostałym personelu, czyli kelnerach, też tak bardzo oszczędzać się nie da. Powszechnie się sądzi, że kelnerzy mają napiwki, ale to mit, Polacy nie są wcale skorzy do ich dawania. A jeśli nie ma napiwków, nie-

6 6 zeszyt 2 uczciwi kelnerzy i inni pracownicy zaczynają sobie dorabiać na boku albo kosztem właściciela, albo jego klientów. Właściwie każdy dzień może być niespodzianką. Są lepsze i gorsze dni tygodnia i pory roku. Tak jak w przypadku hoteli, i tu liczy się obłożenie, czyli zapełnienie. Najbardziej opłacalne jest przyjmowanie dużych grup wycieczek, wesel i innych prywatnych uroczystości. Dobry kilkudaniowy wieczór dla grupy, bez alkoholu, można przygotować za zł na osobę nawet w wykwintnej restauracji. Fundator zapłaci zł, nawet więcej. Prowadzenie restauracji może być dobrym, choć męczącym biznesem. M jak myjnia samochodowa Umycie samochodu, zwłaszcza ręczne, nie wydaje się skomplikowaną czynnością, ale to tylko pozory. Każdy, kto samodzielnie to robił, wie, ile pracy trzeba włożyć, aby samochód był naprawdę czysty. W przypadku myjni automatycznej nie ma pracy ręcznej, ale z kolei wysokie są koszty inwestycji, aby taką myjnię uruchomić. W jednym i drugim przypadku istotną okolicznością jest konieczność sprostania wymogom ochrony środowiska. Używane w myjni detergenty muszą być absorbowane ze ścieków. Myjnia to bardzo konkurencyjna dziedzina usług. Wyposażone są w nie właściwie wszystkie nowe stacje benzynowe, wiele warsztatów samochodowych, placów parkingowych. Ponieważ konkurentów jest wielu, właściciel myjni musi albo się czymś szczególnym wyróżniać, albo kojarzyć swoją usługę z innymi, pokrewnymi. Dobrym pomysłem jest na przykład budowa myjni przy parkingu. Właściciel auta wraca wieczorem do domu zakurzonym autem, zostawia kluczyki i rano ma samochód czysty i pachnący. Budowa myjni samochodowej jest dość kosztowna. Aby ją urządzić, trzeba dysponować oddzielnym budynkiem i okalającym go terenem, który spełnia rolę ochronną. W przypadku myjni automatycznej niebagatelnym kosztem jest wyposażenie. Nowe urządzenia myjące kosztują ponad 150 tys. zł, po regeneracji 50 tys. zł. Łączny koszt inwestycji, wraz z budynkiem, to ponad 700 tys. zł. W przypadku kojarzenia myjni i z innymi usługami można właściwie pominąć koszty pracy. Z powodu konkurencji stawki za mycie samochodu w myjni automatycznej nie mogą być wysokie. Najniższy koszt to zł, ale są także promocje i wtedy cena mycia spada poniżej 10 zł. Myjnia ręczna nie wymaga tak drogiego wyposażenia, ale konieczne jest zatrudnienie pracowników. Za usługę tę, w przypadku nadwozia, nie da się wziąć więcej niż 40 zł. Większe opłaty i zysk można osiągnąć na czyszczeniu wnętrza samochodu. Są to już jednak bardziej pracochłonne, a więc i kosztowne zajęcia. P Rekomendacje W firmie przeprowadzkowej, i nie tylko takiej, o powodzeniu decydują dobre rekomendacje. W ten sposób buduje się zaufanie do przedsiębiorstwa jak przeprowadzki Startując w branży przeprowadzkowej, teoretycznie nie trzeba mieć specjalnych kwalifikacji. W praktyce jednak konieczne są certyfikacje i licencje. Za uzyskanie certyfikatu (wcześniej trzeba zdać egzamin) trzeba zapłacić 700 zł przy przewozach w kraju i o 100 zł więcej za granicę. Z firmą przewozową musi być szybki kontakt, jej pracownicy powinni mieć oczywiście telefony komórkowe, ale dla przedsiębiorstwa lepiej, jeśli firma ma jakiś stały telefon i adres, najlepiej w centrum miasta, tak żeby szybko ją można było znaleźć nie tylko w internecie. Firma wzbudza też o wiele większe zaufanie, gdy jest ubezpieczona. Ważne jest też, z jakich korzysta środków transportu, przy czym istotna jest nie tylko marka samochodów, ale jakość ich zawieszenia oraz wyposażenie w podnośniki i uchwyty do mocowania przewożonych przedmiotów. To gwarancja, że przeprowadzane mienie dojedzie w całości. Zainteresowani usługą klienci mogą też chcieć towarzyszyć przewożonemu dobytkowi, szoferki pojazdów powinny być na tyle duże, by było to możliwe. Najdroższym elementem warsztatu pracy firmy przeprowadzkowej są środki transportu. Na początek choć to nie jest dobry wybór może być fiat ducato, iveco. Lepsze są posiadające bardziej miękkie zawieszenie mercedesy i many. Używane i już mocno zajeżdżone pojazdy można kupić za tys. zł. Kilkuletnie za tys. zł. Na kupno nowego trzeba wydać ponad 100 tys. zł. Samochody ciężarowe jednak na ogół się leasinguje, a nie kupuje. Drugi najważniejszy składnik kosztów to płace pracowników. Jeżeli wynagrodzenie będzie niższe niż 20 zł za godzinę, pracowników, do których można mieć absolutne zaufanie, się nie znajdzie. Na rynku przeprowadzek konkurencja jest dziś ogromna. Cena usługi jest w dużej mierze podyktowana liczbą niezbędnych pracowników. Przy zł za godzinę przeprowadzki pracy tej nie może wykonywać więcej niż dwóch, trzech pracowników. Zwrot kosztów za pojazdy i jako taką rentowność zapewniają firmie stawki za kilometry wykonanych tras przewozowych. Kształtują się one poniżej 1 zł za kilometr. S jak sprzątanie Sprzątanie mieszkań, biur czy sklepów. Może się wydawać, że to nic trudnego. Nie trzeba mieć przecież specjalnych kwalifikacji. Metody pracy też nie są nadmiernie skomplikowane, ale nie należy niedoceniać postępu techniki i w tej dziedzinie życia. Każdy wie, jak powinno wyglądać posprzątane biuro czy sklep. Nie każdy wie natomiast, jakich użyć do tego środków, aby praca była efektywna. Rozpoczęcie działalności firmy sprzątającej nie wymaga specjalnych koncesji ani zezwoleń. Trudniejszym problemem jest pozyskanie stałych klientów, a jedynie oni mogą zagwarantować przetrwanie i rozwój firmy. Problem polega na tym, że na duże stałe zlecenia mogą liczyć firmy już okrzepłe na rynku. Małym firmom pozostaje wypełnianie nisz rynkowych. Drugim poważnym problemem jest ciągła fluktuacja niewykwalifikowanych pracowników, którzy przy brakach kadrowych na rynku stawiają coraz większe wymagania płacowe.

7 JAK TO ZROBIĆ... Pomysł i biznesplan 7 W przypadku małej firmy tyle co zatrudnienie sprzątających osób. Trzeba jednak za nie zapłacić podatki i świadczenia. Dlatego tak silna jest w tej dziedzinie konkurencja firm i osób działających w szarej strefie. Wyznacznikiem kosztu jest stawka na rękę za godzinę pracy, która wynosi dziś nie mniej niż 10 złotych. Większa firma musi sama zadbać o sprzęt, bez którego nie ma co liczyć na intratniejsze kontrakty z biurami czy dużymi sklepami. Ci, którzy mają firmy sprzątające, niechętnie dzielą się informacją o swoich dochodach i zyskach. Można je szacować pośrednio. Zajmująca się m.in. takimi usługami giełdowa firma Impel potentat rynku sprzątania i ochrony jest w dobrej kondycji finansowej. T jak totalizator Prowadzenie gier hazardowych Totalizatora Sportowego lub sprzedaż losów Polskiego Monopolu Loteryjnego to dobry pomysł może nie na osobny biznes, ale na pewno na zarobienie dodatkowych pieniędzy przy okazji prowadzenia kiosku z gazetami, kwiaciarni czy stacji benzynowej. Można się tym zajmować, prowadząc inną działalność gospodarczą. Sprzedaż kuponów mogą prowadzić także osoby fizyczne, ale wtedy punkty te należą do Totalizatora i nie prowadzą innej działalności usługowej. Nie ma wielkich wymogów, jeśli chodzi o warunki prowadzenia punktu sprzedaży kuponów totka. Wyposażenie pochodzi od firmy. Aranżacja wnętrza należy do sprzedającego kupony, chyba że jest to osoba fizyczna, zajmująca się jedynie prowadzeniem kolektury. Dobrym biznesem jest jedynie uboczne prowadzenie sprzedaży kuponów totka. Koszty są niewielkie, tyle co dodatkowe stanowisko sprzedaży. Sprzęt należy do Totalizatora. W przypadku osób fizycznych taka sprzedaż to nie biznes, ale tylko praca. Sprzedaż kuponów totka to raczej pomysł na dorobienie sobie niż na samodzielny biznes. Zarobić można od kilkuset do nieco ponad tysiąca złotych miesięcznie. Wszystko zależy od lokalizacji placówki. X jak xero Kserokopiowanie, czyli właściwie kopiowanie, bo ksero to nazwa zastrzeżona, pochodząca od firmy Xerox, która opatentowała tę formę zwiększania nakładu druku, to była kiedyś prawdziwa żyła złota. Dzisiejsze xero to często centra kopiujące, wykorzystujące raczej technikę cyfrową niż starą, analogową. Z usług takich centrów korzystają inni profesjonaliści agencje reklamowe i firmy zamawiające materiały marketingowe. Kiedyś wystarczały proste kopie czarno-białe, z szyby, jak to się określa. Dziś najważniejszą usługą takiego centrum stał się małoi wielkoformatowy druk kolorowy. Drukowanie plakatów czy projektów architektonicznych wymaga zainstalowania dalszych urządzeń: plotterów, skanerów. Urządzenie centrum kserującego, z kilkoma wyspecjalizowanymi urządzeniami to wydatek przekraczający 100 tys. zł. Wzięcie urządzeń w leasing może ograniczyć koszty początkowe, ale podroży cenę usługi. Na wynajmie lokalu dużo się nie i Lokalizacja zaoszczędzi, bo gwarancją powodzenia jest dobra lokalizacja punktu, najlepiej w centrum miasta i blisko uczelni. Studenci to jeden z najpewniejszych typów klientów każdego centrum kopiującego. Znaczną część kosztów, do 40 proc., pochłaniają papier i inne drogie materiały eksploatacyjne. Trzeba pamiętać także o opłatach od obrotu z tytułu ochrony praw autorskich. Wynoszą one od 1 do 3 proc. wartości sprzedaży, w zależności od tego, jaki jej procent służy zaspokajaniu potrzeb własnych zlecającego kopiowanie. Stawki za usługę w nowoczesnych punktach zaczynają się od 29 gr za stronę. Duże firmy rentowność osiągają dzięki dodatkowym usługom drukowaniu, wytwarzaniu pieczątek, wizytówek, wydruków komputerowych, oprawianiu prac. Na zyski mogą też wciąż liczyć punkty znajdujące się blisko albo wręcz na uczelniach nastawione na niewygórowane pod względem jakości bieżące potrzeby studentów. 20 groszy za stronę na starej maszynie kopiującej to wciąż dobry biznes. Z jak zdrowa żywność Zrobienie biznesu na ekologicznej żywności nie jest łatwe i tanie. Z jednej strony, trzeba sprostać rosnącym wymaganiom sanitarnym, a więc unowocześniać wyposażenie drobnych wytwórni żywności. Z drugiej, z powodu trzymania się tradycyjnych receptur wydajność ekologicznych masarni czy piekarni jest o wiele niższa niż wielkich fabryk żywności. Nakład pracy za to większy. W tradycyjnej masarni z 1 kg mięsa wytwarza się najwyżej 0,8 kg szynki, w fabryce można uzyskać nawet 2 kg wędzonki. A klient za taką ekologiczną szynkę dwa razy więcej nie zapłaci. Produkowaniem zdrowej żywności zajmują się więc przede wszystkim ludzie z pasją albo firmy rodzinne, dla których ich prowadzenie jest kontynuacją domowych tradycji. W firmie rodzinnej inaczej też liczy się koszty pracy. Dla takich firm alternatywą jest często bezrobocie i dlatego wciąż funkcjonują. Dalszy wzrost społecznej świadomości znaczenia dobrego W większości przypadków czy przy prowadzeniu firmy kserujacej, czy punktu sprzedaży losów totka o zarobkach z dzialalności decyduje lokalizacja placówki żywienia może jednak okazać się silnym impulsem dla rozwoju ekologicznej produkcji i sieci sprzedaży. Produkcja ekologicznej żywności jest często dwukrotnie, a nawet bardziej, kosztowna niż zmechanizowana i zautomatyzowana. Wynika to z konieczności sprostania tym samym wymogom sanitarnym i niższej wydajności pracy. Dlatego trzeba ją lokować tam, gdzie są niższe koszty pracy, z dala od dużych miast. Niestety, mniej niż zarabiają wielcy producenci żywności. Polacy są gotowi zapłacić za ekologiczną żywność proc. więcej. Na zyski mogą liczyć ci, których produkcja zyskała już renomę. Receptą na większe dochody są wciąż nowe produkty, atrakcyjne zwłaszcza dla klientów z wyższej półki. Pamiętać jednak trzeba, że ci sami klienci są też zarazem najbardziej wymagający.

8 8 zeszyt 2 2 Analiza pomysłu Jak ocenić szanse powodzenia projektu PIENIĄDZE Załóżmy, że mamy już świetny obojętne czy własny, czy podpatrzony u innych pomysł na biznes. Co dalej? Jak zabrać się do jego realizacji? Od czego zacząć? Na początek trzeba ocenić szanse powodzenia planowanego przedsięwzięcia. N ajlepszy pomysł na biznes wymaga przede wszystkim weryfikacji, czy rzeczywiście jest on taki świetny. Zacząć trzeba od gruntownego rozpoznania, jakie szanse na sprzedaż ma wyrób czy usługa, które jako przedsiębiorca chcę zaproponować rynkowi. Najpierw pytania Zanim przyszły przedsiębiorca przystąpi do jakiegokolwiek działania, musi uporządkować swój pomysł we własnej głowie. Najlepiej to zrobić, odpowiadając sobie na wiele pytań o to, co właściwie chce się zaoferować. Jaki ma być wyrób czy usługa, którymi chcę kogokolwiek zainteresować? Na jakich mogę liczyć klientów i jakie potrzeby mogę zaspokoić? Jakie korzyści osiągnie nabywca mojego produktu lub usługi, czyli w czym ma tkwić moja przewaga nad konkurentami? No i najważniejsze czy sprzedaż będzie rentowna (definicje str. 19)? Wszystkie te pytania prowadzą do lepszego rozpoznania rynku, na którym ma działać przyszły przedsiębiorca, jego potrzeb, trendów. Skąd może czerpać on taką wiedzę? Skąd odpowiedzi Najprostsza odpowiedź brzmi powinien ją czerpać, skąd się tylko da. Potrzebna jest bowiem zarówno wiedza natury ogólnej, o trendach całych segmentów rynku, jak i o zachowaniach i oczekiwaniach pojedynczych klientów. O tę pierwszą jest stosunkowo łatwo. W ocenie temperatury koniunktury pomagają dostępne informacje statystyczne GUS czy instytucji analizujących poszczególne rynki. Wiele z nich można znaleźć w internecie. Przydatne są zwłaszcza informacje o trendach w sprzedaży poszczególnych produktów i usług. i Zalety ogłoszeń Bardziej szczegółowe analizy popytu i podaży są już niestety raczej odpłatne. Gromadzenie wiedzy rynkowej też było jednym z dobrych pomysłów na biznes i większość rynków dorobiła się już instytucji analizujących ich trendy. W przypadku realizacji poważniejszych przedsięwzięć biznesowych nieodzowne jest korzystanie z takich właśnie analiz. Będą one przydatne w późniejszych staraniach o uzyskanie dofinansowania z banku czy przy poszukiwaniu inwestora. Ocena rynku to jeden z elementów przyszłego opisu biznesu czy biznesplanu. UWAGA NA RYNKU LOKALNYM Ogólna wiedza o trendach w gospodarce jest potrzebna, ale niewiele z niej wynika dla oceny lokalnych możliwości. W kraju czy w województwie sprzedaż np. produktów spożywczych może wzrastać, ale zła lokalizacja nowej budki z warzywami albo wybór złych jej dostawców zadecyduje o biznesowym niepowodzeniu W ocenie rynkowej kluczowe jest tak naprawdę dobre rozpoznanie reakcji klientów na pojawienie się nowego produktu bądź usługi. Takiej wiedzy nie dostarczy żaden podręcznik ani rynkowa instytucja. Przyszły przedsiębiorca musi ją zdobyć sam, najlepiej, oczywiście, z autopsji. Dochodzenie do wiedzy Jak ją zdobywać? Wszystko zależy od rodzaju i skali planowanego przedsięwzięcia. Jeżeli ma ono polegać na otwarciu nowej restauracji, trzeba samodzielnie zbadać okolicę miejsca, gdzie ma ona To, co ma szansę na sprzedaż, można wyczytać z lokalnych ogłoszeń. Kryją wiele informacji o tym, jaki biznes powstaje, a jaki jest upłynniany powstać, i sprawdzić, jaka jest konkurencja, a także jakie są gastronomiczne przyzwyczajenia miejscowych konsumentów. Trzeba spędzić u konkurentów sporo czasu, aby sprawdzić dobór i jakość menu i oceny, z jakimi się ono spotyka. Trzeba sprawdzić, w jakich godzinach najczęściej przychodzą klienci i ile zostawiają pieniędzy, i czy są skorzy do pozostawiania napiwków, bo to będzie wiele mówiło o zasobności ich kieszeni. Po takim rozpoznaniu trafniej dobierzemy profil własnej propozycji, menu, ceny. Podstawą powodzenia, oprócz dobrej jakości, jest jakiś wyróżnik. Łatwiej o to, gdy ma się dobre rozpoznanie rynku. To także punkt wyjścia do oceny, czy jako przedsiębiorca osiągnę zyski. Być tu i tam Podobnie jest we wszystkich od najprostszych po bardziej skomplikowane dziedzinach biznesu. Zakładając aptekę, trzeba sprawdzić, ile ich już jest w okolicy, jaka jest ich lokalizacja i czy asortyment odpowiada potrzebom okolicznych mieszkańców. Zakładając agencję pocztową, dobrze wcześniej wiedzieć, ilu mieszkańców będzie z niej korzystać. Otwierając myjnię samochodową sprawdzić, czy jej lokalizacja będzie wygodna z punktu widzenia przyszłych użytkowników i na ilu klientów dziennie może ona liczyć. Trzeba więc chodzić, próbować, sprawdzać, podpatrywać innych. Trzeba przyglądać się, jakie biznesy powstają w okolicy, a jakie zanikają. Przydatna jest lektura lokalnych ogłoszeń co cieszy się popytem, a jakie biznesy wystawiane są na sprzedaż. Coraz więcej można też wyczytać w internecie, sprawdzając lokalne strony samorządowe i listy dyskusyjne, a nawet wyniki sprzedaży portali aukcyjnych. Dla kogo to W przypadku dużo poważniejszych przedsięwzięć biznesowych takie sprawdziany są już niewystarczające. Zanim jednak podejmie się dalsze kroki, zawsze trzeba znać odpowiedź na pytanie do kogo właściwie kieruję swoją ofertę, po jakiej cenie i czy aby na pewno znajdzie ona nabywców.

9 JAK TO ZROBIĆ... Pomysł i biznesplan 9 Jak zmierzyć wydatki i zyski PIENIĄDZE Mamy pomysł, chyba dobry pomysł, bo poddaliśmy go rynkowej weryfikacji. Co dalej? Teraz potrzebny jest plan operacyjny, czyli przemyślana koncepcja realizacji. Czas na przyjrzenie się możliwościom jej wykonania. B ez analizy możliwości wcielenia w życie pomysłu na biznes niezależnie od tego, czy ocenić go można jako dobry, średni czy taki sobie pozostanie on jedynie pomysłem, ideą, niczym więcej. Dalsze starania zacząć więc trzeba od postawienia sobie samemu pytania: jak chcę osiągnąć cel? Koszty małe i duże Odpowiedź zależy oczywiście od charakteru planowanego przedsięwzięcia. Niezależnie jednak, czy ma to być kiosk z warzywami, czy produkcja wyrobów high-tech, trzeba przyjrzeć się swojemu przyszłemu produktowi czy usłudze pod kątem kosztów, jakie będą niezbędne, aby one w ogóle powstały. Koszty trzeba rozebrać na czynniki pierwsze, przyglądając się poszczególnym ich elementom ile będzie kosztowało wzniesienie budynku, wynajęcie lokalu, kupno maszyn, zakup surowców, koszty energii, pracy, obsługa pożyczek i kredytów, koszty marketingu. Nie należy zapominać o podatkach, jakie jako przedsiębiorca będę musiał zapłacić, i kosztach zdobycia odpowiednich certyfikatów o ile jest to konieczne. Koszty trzeba konfrontować ze spodziewanymi wpływami, ich wielkością, czasem uzyskania. Możliwe wpływy W ten oto sposób przedsiębiorca in spe niepostrzeżenie wkracza w fazę pierwszego biznesplanu. Nie dla banku czy inwestycyjnego funduszu, ale dla samego siebie. Taki biznesplan, czyli bilans wydatków i wpływów, powinien być właściwie zawsze gotowy i aktualny. Nie potrzeba opisów, wystarczy jedna karteczka z zestawieniem kosztów i wpływów. Zarządzanie płynnością Właśnie gotówki, a nie zysku (definicje str. 19). W ocenach ekonomicznych główny akcent często spoczywa na zysku. Kategoria ta ważna jest w długoterminowych analizach wartości przedsiębiorstwa. Zysk pokazuje jednak jedynie stan na koniec jakiegoś okresu roku albo kwartału. W bieżącym funkcjonowaniu przedsiębiorstwa, zwłaszcza małego, bardziej niż zysk liczy się płynność (definicje str. 19), czyli czy ma ono gotówkę na regulowanie bieżących zobowiązań. Firma może mieć zyski, a mimo to zbankrutować, bo wierzyciele nie chcą zgodzić się na prolongatę płatności. Przedsiębiorca musi umieć rozpisać w czasie wszystkie swoje podstawowe wydatki i wpływy. Na tym właśnie polega umiejętność zarządzania płynnością cecha dobrego biznesmena. Jest ona szczególnie istotna wtedy, gdy musi się on udać do banku po kredyt. UWAGA BIZNESPLAN DLA SIEBIE Konfrontacja kosztów z przewidywanymi wpływami z działalności to pierwszy biznesplan, który i warto, i trzeba sporządzić dla samego siebie, by od razu móc ocenić szanse na jakiekolwiek zyski Z techniką na ty Wiedza o tym, jak zrealizować zamierzenia, nie dotyczy jedynie ekonomicznej strony przygotowywanej produkcji bądź usług. Równie istotna jest techniczna czy technologiczna strona przedsięwzięcia. Zamysł przedsiębiorcy nie dojdzie do skutku, jeśli on sam bądź ludzie, których uda mu się pozyskać do planowanego przedsięwzięcia, nie będą znali technologii, potrafili wnieść do niej nowości. I w tych sprawach potrzebne jest dobre rozpoznanie rynku, wiedza, co oferują konkurenci. Jeśli przedsiębiorca ma taką wiedzę, jest o wiele poważniej traktowany przez instytucje udzielające wsparcia finansowego. 3 Poszukiwanie kapitału Gdzie i jak starać się o wsparcie finansowe PIENIĄDZE Mamy pomysł, rozpoznaliśmy rynek, znamy technologię, a z bilansu wynika, że przedsięwzięcie przyniesie większe dochody niż koszty. Zatem możemy wreszcie przystąpić do działania. N a początku trzeba ponosić wzmożone koszty inwestycyjne, pierwsze koszty eksploatacyjne płacić za surowce i materiały, opłacać pracowników, a do pierwszych wpływów droga jeszcze daleka. Pod względem finansowym to najbardziej ryzykowny moment każdego biznesowego przedsięwzięcia. W szczególnie trudnej sytuacji są przedsiębiorcy stawiający dopiero pierwsze kroki w biznesie. Nie zdążyli oni bowiem jeszcze zapracować na zaufanie dostawców i kredytodawców. Sytuacja jest prosta, gdy przedsiębiorca dysponuje własnymi zasobami kapitału. Inwestuje, uruchamia produkcję, rozpoczyna świadczenie usług, czeka na pierwsze wpływy. Weryfikuje najwyżej swoje pierwotne doświadczenia pod wpływem pierwszych doświadczeń z realizacji. Zgoła inaczej rzecz wygląda, gdy przedsiębiorca musi pożyczyć kapitał dla rozkręcenia biznesu. Gdzie go ma szukać i jakiej użyć argumentacji, w dużej mierze zależy od skali planowanego przedsięwzięcia.

10 10 zeszyt 2 W przypadku najmniejszych przedsięwzięć, gdy potrzeby kapitałowe sięgają co najwyżej tys. zł, przyszły przedsiębiorca może liczyć przede wszystkim na siebie, rodzinę i znajomych. Konkurencja między instytucjami pożyczkowymi i bankami sprawia, że nawet tak mali przedsiębiorcy mają coraz większe szanse na uzyskanie finansowego wsparcia. Lepiej, co brzmi może paradoksalnie, jest w przypadku większych przedsięwzięć. Gdy skala planowanego biznesu sięga tys. zł, potrzebami kapitałowymi nowych przedsiębiorców, o ile pomysł na biznes jest ciekawy, zaczynają UWAGA WSPARCIE DLA NIELICZNYCH Nie wszyscy przedsiębiorcy mogą liczyć na dofinansowanie. Doświadczenie wskazuje, że z pomysłów na biznes, z jakimi zgłaszają się ich autorzy do instytucji pożyczkowych i kredytowych, wsparcie takie otrzymuje zaledwie kilka procent. Dopiero o tych projektach można powiedzieć, że są już rzeczywiście dojrzałe do realizacji się interesować nie tylko banki, ale także aniołowie biznesu poważni przedsiębiorcy poszukujący lokaty dla swojego kapitału. W przypadku jeszcze większych przedsięwzięć do gry chętniej wkraczają specjalne fundusze venture capital i private equity. W sukcesie, oczywiście jeśli jest szansa na sukces, wszyscy chcą uczestniczyć. Jak pożyczyć małe pieniądze Po to, aby uzyskać wsparcie finansowe od instytucji zajmującej się jego udzielaniem, przedsiębiorca musi ułożyć stosowny biznesplan. Jak on powinien wyglądać? Napisanych zostało już na ten temat bardzo wiele podręczników, uczą tego na uczelniach ekonomicznych i na kursach biznesu, są też rozliczne poradniki w internecie i nadal nie ma gotowej recepty. W przypadku najmniejszych przedsięwzięć określenie biznesplan jest stanowczo na wyrost. Chodzi raczej o skrócony opis planowanego biznesu. Przykładem mogą być wymagania, jakie stawia jeden z najpopularniejszych dawców kapitału, jakim jest działający od 1994 roku Fundusz Mikro. We wniosku o przyznanie pożyczki (definicje str. 19) oprócz wskazania najbardziej podstawowych informacji o właścicielu INFORMACJE DO WNIOSKU O POŻYCZKĘ Z FUNDUSZU MIKRO Wnioskowana kwota*... Okres spłaty*... Przeznaczenie pożyczki*... Imię i nazwisko pożyczkobiorcy*... Numer telefonu*... Adres zamieszkania* Wykształcenie: wyższe, średnie, inne... Skąd dowiedział(a) się Pan/Pani o Funduszu Mikro*... Miejsca faktycznie prowadzonej działalności... Kiedy założono firmę? Czym się firma zajmuje?*... Jaka jest forma prawna firmy:* działalność jednoosobowa, spółka... Rodzaj opodatkowania firmy:* zasady ogólne, ryczałt, karta podatkowa, VAT... Główne składniki majątku trwałego i obrotowego firmy i ich szacunkowa wartość... Ile osób aktualnie pracuje w firmie... w tym na: umowę o pracę:... umowę zlecenie (o dzieło):... inne:... Czy firma planuje zwiększyć zatrudnienie w związku z pożyczką? tak/nie Jeżeli tak, o ile osób?... Wielkość zobowiązań wobec dostawców*... Wielkość należności ze strony kontrahentów*... Rodzaj i średnia wysokość Pani/Pana miesięcznych płatności wobec urzędu skarbowego: VAT:*... Podatek dochodowy:*... ZUS:*... oraz kwota zaległości w stosunku do tych instytucji:... Prognozowane przychody (obroty) w miesiącach trwania pożyczki:*... Oświadczenie pod wnioskiem Oświadczam, że wszystkie dane podane w niniejszym wniosku są poprawne i zgodne ze stanem faktycznym. Wyrażam zgodę na umieszczanie moich danych osobowych w bazie danych Funduszu Mikro Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie w celu wywiązania się z umowy oraz wyrażam zgodę na korzystanie z nich w celach marketingowych i promocyjnych Funduszu Mikro. Jednocześnie przyjmuję do wiadomości, że podanie przeze mnie danych jest dobrowolne i że przysługuje mi prawo wglądu do moich danych i ich poprawiania. * informacje wymagane 76 Instytucje wspierania Tyle jest dzisiaj regionalnych i lokalnych instytucji wspierania przedsiębiorców. Figurują one w rejestrze Polskiego Stowarzyszenia Funduszy Pożyczkowych

11 JAK TO ZROBIĆ... Pomysł i biznesplan 11 firmy (nazwa, adres, liczba pracujących osób, wielkość zobowiązań, wielkość płatności podatku VAT, możliwe zabezpieczenia pożyczki) i o osobach poręczających trzeba opisać firmę i planowane przedsięwzięcie. Fundusz Mikro ma w swojej ofercie kilka produktów finansowych dla początkujących przedsiębiorców. Całkiem początkującym mikroprzedsiębiorcom Fundusz udziela pożyczek Starter, których wysokość może sięgać do 7 tys. zł. Okres spłaty wynosi 12 miesięcy. Stali klienci Funduszu mogą liczyć na większe pożyczki: BiznesPożyczka SOLO może wynieść 15 tys. zł, a BiznesPożyczka nawet 150 tys. zł. Podobne są wymagania wielu innych instytucji pożyczkowych. W Polskim Stowarzyszeniu Funduszy Pożyczkowych zarejestrowanych jest dzisiaj 76 regionalnych i lokalnych instytucji wspierania przedsiębiorców. Przedsiębiorcy z zachodniej części kraju mogą korzystać z regionalnych i subregionalnych funduszy pożyczkowych zrzeszonych w Polskiej Fundacji Przedsiębiorczości w Szczecinie. Podobnych programów jest jeszcze więcej (m.in. Kanadyjski Program Pożyczkowy). Ich oferty pożyczkowe i wymagania stawiane przy zawieraniu umów są dość podobne pożyczki są udzielane na okres do trzech lat, wymagają zabezpieczenia na majątku firmy i osobistym. Jeśli chodzi o uzasadnienie, trzeba dostarczyć raczej opis biznesu niż prawdziwy biznesplan. Pożyczki w BGK Niewielkich pożyczek i kredytów na rozkręcenie biznesu udzielają nie tylko instytucje pożyczkowe, ale także niektóre banki, m.in. Bank Gospodarstwa Krajowego. BGK uczestniczy w realizacji prowadzonego z inicjatywy Ministerstwa Pracy i Spraw Społecznych programu Pierwszy Biznes. W programie tym wykorzystywane są środki UŁATWIENIA DLA FIRM W przypadku firm mających już doświadczenie banki gotowe są udzielać daleko idących ułatwień kredytowych. Nowe instrumenty płatnicze karty biznesowe, stosowanie odroczonej płatności pozwalają przedsiębiorcom finansować kredytem bieżącą działalność, a nawet realizować drobniejsze inwestycje bez konieczności przedstawiania bankom jakichkolwiek biznesplanów. WZÓR WNIOSKU O POŻYCZKĘ Z BGK W RAMACH PROGRAMU PIERWSZY BIZNES Data złożenia wniosku: Data rejestracji wniosku: WNIOSEK O POŻYCZKĘ NA FINANSOWANIE KOSZTÓW ROZPOCZĘCIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ I. INFORMACJA O WNIOSKODAWCY Imię i nazwisko:... Adres:... kod pocztowy...województwo... Imiona rodziców:... Stan cywilny:... PESEL...Nr dow. osob.... Data urodzenia:... rok miesiąc dzień Poziom wykształcenia (zaznaczyć właściwe): wyższe średnie zasadnicze Kierunek wykształcenia... Kwota pożyczki (zł):... Okres pożyczkowy (liczba m-cy):... Okres karencji (liczba m-cy):... II. POŻYCZKA NA FINANSOWANIE... (rodzaj zamierzonej działalności gospodarczej) specyfikacja wydatków:... rodzaj... kwota zł... uwagi * wypełnia Wnioskodawca. W przypadku, gdy Wnioskodawców jest dwóch lub więcej, Wniosek o pożyczkę w poz. I, III i IV wypełnia każda osoba uprawniona osobno. III. ZADŁUŻENIE WNIOSKODAWCY Nazwa banku... Kwota kredytu (zł)... Zadłużenie (w dniu składania wniosku)... Data końcowej spłaty... IV. PROPOZYCJA ZABEZPIECZENIA SPŁATY POŻYCZKI Opis zabezpieczenia... Wartość zabezpieczenia (zł) dnia podpis Wnioskodawcy Bank Gospodarstwa Krajowego informuje, że w celu podjęcia niezbędnych działań związanych z zawarciem i wykonaniem umowy oraz w celu wypełnienia usprawiedliwionych potrzeb Banku Gospodarstwa Krajowego, związanych z wykonywaniem czynności bankowych, podane przez Wnioskodawcę dane osobowe będą przekazywane na podstawie art. 105 ust. 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz.U. z 2002 r. nr 72, poz. 665 z późn. zm.) do Biura Informacji Kredytowej S.A. z siedzibą w Warszawie przy ul. Mariana Senegera Cichego 1 (Biuro Obsługi Klienta przy ul. Pruszkowskiej 17) oraz będą przechowywane przez to Biuro przez okres nie dłuższy niż:

12 12 zeszyt 2 z budżetu państwa w ramach szerszego projektu Pierwsza Praca. O pożyczki z programu Pierwszy Biznes, w wysokości do 40 tys. zł, mogą się ubiegać osoby bezrobotne, które nie ukończyły 25 roku, a w przypadku absolwentów uczelni 27 roku życia. Podobnie jak w przypadku pożyczek z funduszy pożyczkowych kandydat na przedsiębiorcę musi przedstawić opis biznesu, jaki planuje. Jak pożyczyć większe pieniądze Poważniejsze przedsięwzięcia biznesowe wymagają poważniejszych biznesplanów, zwłaszcza gdy w grę wchodzi potrzeba zaciągnięcia poważniejszego kredytu, czyli w banku. Nie ma jednolitych standardów postępowania banków wobec przedsiębiorców. Wynika to ze strategii poszczególnych banków, doświadczeń, jakie dotychczas zebrały w relacjach z kredytobiorcami, posiadania kadr specjalistów znających realia dziedzin i branż, w których udzielają kredytu (definicja str. 19). Banki są generalnie konserwatywnymi instytucjami, nieskorymi do podejmowania zbyt dużego ryzyka. Ma to uzasadnienie, udzielając kredytów, wykorzystują bowiem przede wszystkim kapitały nie własne, ale powierzone przez depozytariuszy. Z nastawienia tego wynika, że banki niechętnie udzielają kredytów firmom istniejącym krócej niż dwa lata. Dwa pełne bilanse roczne to w ocenie niemal wszystkich banków minimalny okres, który pozwala coś powiedzieć o firmie, która stara się o kredyt jakie ma wyniki, czy jest w stanie zachować płynność i spłacać odsetki. Z konserwatyzmu banków wynika ich duże przywiązanie do liczb wskazujących na zdolności do obsługi i spłacenia kredytu. Dlatego przedsiębiorcy przygotowujący biznesplany dla banków oprócz standardowych informacji o rodzaju biznesu, jaki chcą rozwinąć, opisu rynku, dla którego jest on przeznaczony, powinni zwrócić szczególną uwagę na analizy finansowe. Powinno z nich wynikać, czy wymagający kredytowania pomysł na biznes będzie w stanie przynosić gotówkę. To obok innych zabezpieczeń na majątku, weksli podstawowa dla banku gwarancja, że pożyczone pieniądze wrócą kiedyś do banku. CZYTAJ TAKŻE O zdobywaniu pieniędzy na biznes pisaliśmy szeroko w zeszycie nr 1 Wielkiej Encyklopedii Małego Przedsiębiorcy 5 lat od dnia wygaśnięcia zobowiązania wobec Banku z tytułu zawarcia umowy o pożyczkę, 2 lata od dnia otrzymania przez Biuro Informacji Kredytowej S.A. zapytania z Banku Gospodarstwa Krajowego, powstałego w związku ze złożeniem przez Wnioskodawcę niniejszego wniosku skutkującego podjęciem przez Bank czynności bankowych. Dane te mogą być udostępniane przez Biuro Informacji Kredytowej S.A. bankom oraz innym instytucjom wymienionym w art.105 ustawy Prawo bankowe i w zakresie tam określonym oraz biurom informacji gospodarczej. Wnioskodawcy przysługuje prawo wglądu do swoich danych oraz ich poprawiania, a także prawo żądania zaprzestania przetwarzania danych i wniesienia sprzeciwu w przypadkach określonych w art. 32 ust. 1 pkt 7 i 8 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz.U. z 2002 r. nr 101, poz. 926 z późn. zm.). Bank Gospodarstwa Krajowego informuje o możliwości przekazania danych Pożyczkobiorcy do systemu Międzybankowej Informacji Gospodarczej Bankowy Rejestr, którego Administratorem jest Związek Banków Polskich z siedzibą w Warszawie, ul. Smolna 10A, działającego na podstawie przepisów art. 105 ust.1 i ust. 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz.U. z 2002 r. nr 72, poz. 665 z późn. zm.). Dane gromadzone w systemie MIG BR mogą być udostępnione biurom informacji gospodarczej działającym na podstawie ustawy z dnia 14 lutego 2003 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych (Dz.U. nr 50, poz. 424 z późn. zm.), na podstawie wniosków tych biur i w zakresie w nich określonym. Zgodnie z art. 23 ust.1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. o ochronie danych osobowych (Dz.U. z 2002 r. nr 101, poz. 926 z późn. zm.), wyrażam zgodę na przetwarzanie przez BGK z siedzibą w Warszawie, Al. Jerozolimskie 7, informacji zamieszczonych w niniejszym wniosku, stanowiących dane osobowe oraz informacji o umowie, której wniosek dotyczy, oraz innych umów zawartych uprzednio z Bankiem, w tym wszelkich informacji dotyczących treści wszystkich umów, ich realizacji, zawartych ugodach, czynnościach podjętych przez Bank w celu zaspokojenia roszczeń wynikających z tej umowy oraz podjętych postępowaniach sądowych i egzekucyjnych, które to informacje stanowią tajemnicę bankową. W celu umożliwienia dokonania przez BGK oceny zdolności kredytowej i analizy ryzyka kredytowego upoważniam Bank Gospodarstwa Krajowego do przekazywania do Biura Informacji Kredytowej S.A. z siedzibą w Warszawie powyższych informacji zgodnie z art. 104 ust. 3 i art. 105a ust.1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz.U. z 2002 r. nr. 72, poz. 665 z późn. zm.). Na podstawie art. 15 ust.1 i art. 47 ust. 2 ustawy z dnia 14 lutego 2003 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych (Dz.U. nr 50, poz. 424 z późn. zm.) upoważniam Bank Gospodarstwa Krajowego do wystąpienia za pośrednictwem Biura Informacji Kredytowej S.A. z siedzibą w Warszawie przy ul. Mariana Senegera Cichego 1 (Biuro Obsługi Klienta przy ul. Pruszkowskiej 17) do biur informacji gospodarczej o ujawnienie informacji gospodarczych dotyczących moich zobowiązań. Wyrażam zgodę na gromadzenie, przetwarzanie i udostępnianie przez Biuro Informacji Kredytowej S.A. z siedzibą w Warszawie przy ul. Mariana Senegera Cichego 1 (Biuro Obsługi Klienta przy ul. Pruszkowskiej 17) przekazanych przez Bank, a dotyczących mnie informacji oraz zapytań banków, stanowiących tajemnicę bankową, powstałych w związku ze złożeniem przeze mnie wniosku skutkującego podjęciem przez BGK czynności bankowych, przez okres nie dłuższy niż 2 lata od dnia otrzymania przez Biuro Informacji Kredytowej S.A. takiej informacji lub zapytania i w zakresie przewidzianym przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Prawo bankowe (Dz.U. z 2002 r. nr 72, poz. 665 z późn. zm.) oraz innych ustaw.

13 JAK TO ZROBIĆ... Pomysł i biznesplan 13 Oświadczam, że niniejsze zgody i upoważnienia zostały udzielone dobrowolnie. Zostałem/am poinformowany/a o prawie do wglądu i poprawiania danych osobowych oraz o miejscu ich przechowywania, tj. siedzibie Banku Gospodarstwa Krajowego (Warszawa, Al. Jerozolimskie 7), siedzibie Biura Informacji Kredytowej S.A. (Warszawa ul. Jana Sengera Cichego 1, Biuro Obsługi Klienta: Warszawa, ul. Pruszkowska 17) i siedzibie Związku Banków Polskich (Warszawa, ul. Smolna 10A), a także celu zbierania danych. Oświadczam, że zostałem poinformowany, iż zgoda wyrażona w akapicie powyżej może zostać przeze mnie odwołana w każdym czasie, z zastrzeżeniem, że odwołanie musi nastąpić w formie pisemnego oświadczenia złożonego w BGK.... dnia podpis Wnioskodawcy Potwierdzenie zgody Współmałżonka: Imię i Nazwisko. PESEL... nr dow. osob (data i podpis) Załączniki: 1) opis przedsięwzięcia, sposób wydatkowania kwoty wnioskowanej pożyczki oraz przewidywane źródło pozyskiwania środków na jej spłatę; 2) informacja o miejscu prowadzenia działalności; 3) zaświadczenie o statusie bezrobotnego; 4) odpis dyplomu wyższej uczelni (dotyczy osoby bezrobotnej do 27 roku życia); 5) informacja o dotychczasowym zadłużeniu Wnioskodawcy 4 S prawdza się bardzo ogólna wskazówka: biznesplany powinny zawierać maksimum konkretów, nie powinny być długie, bo nikt nie ma ochoty studiować opasłych i zawiłych dokumentów. Musi z nich jasno wynikać, czy proponowany pomysł ma szansę stać się dobrym biznesem. Podstawowa cecha dobrego biznesplanu musi być napisany zwięźle, konkretnie i przejrzyście. Nie ma jednego obowiązującego układu, w jakim powinien być zrobiony biznesplan. Układ zależy też od charakteru przedsięwzięcia i adresata dokumentu. Można jednak wskazać Biznesplan Jak napisać efektywny plan działania PIENIĄDZE Każdy biznes jest inny, a jeśli nawet jest podobny do już znanych, prowadzony jest często w odmiennych warunkach, przez innych ludzi. Różni są też adresaci biznesplanów. Trudno w tej sytuacji o jedną receptę na opracowanie dobrego dokumentu. typowe elementy, które powinny znaleźć się niemal w każdym takim dokumencie. Streszczenie przedsięwzięcia Powinno się je traktować jak miniaturkę biznesplanu. Jego zadaniem jest przykucie uwagi inwestora i zachęta do dalszego czytania. Na kilku stronach powinien znaleźć się zarys przedsięwzięcia. W tej części czytelnik musi zrozumieć ideę planowanego biznesu. Musi też dowiedzieć się, kim jest pomysłodawca, jakie ma doświadczenie. To miejsce na krótkie wykazanie tego, co stanowi szansę rynkową, kim są klienci, EKSPERT RADZI Marek Badowski kierownik zespołu w Departamencie Rozwoju Produktów Bankowości Detalicznej Raiffeisen Bank Polska SA Czy przedsiębiorcy rozpoczynający swoją działalność mogą dziś liczyć na większą przychylność banków i uzyskanie od nich wsparcia? Banki niechętnie dotychczas udzielały kredytów firmom bez historii. Sytuacja się zmienia. Coraz więcej instytucji finansowych udziela już kredytów firmom z coraz krótszym stażem działalności na rynku. Taką zmianę podejścia w polityce kredytowej wobec mniejszych przedsiębiorstw wprowadza także Raiffeisen Bank Polska. W środowisku bankowym funkcjonowało kiedyś założenie, że pożyczanie środków firmie działającej co najmniej dwa lata jest relatywnie bezpieczne, gdyż po takim czasie mocno usadowiła się ona już na rynku. Skoro przetrwała dwa pierwsze lata, to znaczy, że jej pomysł na biznes sprawdził się, a ludzie, którzy nią zarządzają, najtrudniejsze mają już za sobą i zebrali niezbędne doświadczenie. O takiej firmie dużo mówią też jej dokumenty i wyniki finansowe, co pozwala przeprowadzić rzetelną analizę i pokusić się o realistyczne prognozy. Banki nabierają doświadczenia w obsłudze różnego rodzaju klientów. Początkowo wolały zajmować się największymi klientami, z mocną pozycją rynkową. Ale stopniowo bankowcy uczyli się coraz lepiej oceniać ryzyko udzielania kredytów także mniejszym firmom i dlatego wzrosła dla nich dostępność różnych produktów kredytowych. Dzięki tym doświadczeniom możemy zaoferować swoje usługi także segmentowi najmniejszych firm, łagodząc jednocześnie stosowane dotychczas wobec nich kryteria, m.in. minimalny czas prowadzenia działalności gospodarczej w przypadku ubiegania się o kredyt. KB

14 14 zeszyt 2 KONSTRUKCJA BIZNESPLANU Dekalog według Raiffeisen Bank Polska Każdy bank ma swoje własne wytyczne i instrukcje stosowane przy ocenie przedstawianych przez przedsiębiorców biznesplanów. Przyzwyczajone są nawet do standardowego ich układu. W Raiffeisen Bank Polska lubią, gdy biznesplan zbudowany jest według następującego układu 10 punktów: 1. Streszczenie, opis koncepcji 2. Ogólna charakterystyka przedsiębiorstwa 2.1. Nazwa przedsiębiorstwa i forma prawna 2.2. Przedmiot działalności 2.3. Siedziba 2.4. Charakterystyka właściciela 3. Analiza SWOT (definicje str. 19) 3.1. Mocne strony 3.2. Słabe strony 3.3. Szanse 3.4. Zagrożenia 4. Cele przedsiębiorstwa 4.1. Cele krótkoterminowe 4.2. Cele długoterminowe 5. Plan marketingowy 5.1. Asortyment usług 5.2. Klienci 5.3. Charakterystyka konkurencji 5.4. Ceny produktu/usługi oraz porównanie z konkurencją 5.5. Dystrybucja 5.6. Promocja 6. Plan działalności operacyjnej 6.1. Technologia 6.2. Nakłady inwestycyjne 6.3. Źródła finansowania inwestycji 6.4. Plan ilościowy sprzedaży 6.5. Zaopatrzenie 7. Plan organizacji i zarządzania 8. Plan zatrudnienia 8.1. Zatrudnienie 8.2. Płace 9. Harmonogram głównych zamierzeń 10. Ocena finansowa jakie są prognozy sprzedaży, jakie jest zapotrzebowanie na kapitał, w tym obcy, jakie są cele długoterminowe, jakie są możliwości wyjścia z biznesu w przypadku inwestorów. Plan finansowy To miejsce na zestawienie różnych dokumentów pozwalających ocenić zyskowność i płynność projektu. W planie powinno się znaleźć określenie przepływów pieniężnych miesięcznych i kwartalnych na najbliższe dwa lata, sformułowanie (pro forma) rachunku wyników i bilansu za pierwsze lata działalności. To ważne dla określenia płynności i zapotrzebowania na gotówkę. i Konieczny obiektywizm Model biznesowy W tej części trzeba przedstawić ideę biznesu. Powinien tu się znaleźć opis nowego wyrobu lub usługi. Najlepiej, aby było to ujęte jako szansa z punktu widzenia rynku, do którego produkt czy usługa są skierowane. Czytający musi zrozumieć, na czym polega wartość dla klienta, unikalność propozycji. Rynek To miejsce na skonfrontowanie nowego wyrobu bądź usługi i szans dla klientów, jakie one tworzą z realiami rynku. W tym fragmencie biznesplanu trzeba opisać, jak wielki jest rynek, jacy są konkurenci w danej branży, jak silna jest ich pozycja. Potencjalny inwestor lub kredytodawca orientuje się dzięki temu, czy rynek jest dostatecznie chłonny na nowy produkt i czy jest szansa na zyski. Narzędzia i zasoby Po opisaniu zewnętrznych warunków realizacji projektu pora na oszacowanie własnych zasobów. Punktem wyjścia jest plan marketingowy, który powinien pokazywać prognozy sprzedaży i metody ich osiągnięcia. Tu powinna się znaleźć informacja o strategii cenowej przedsiębiorcy w stosunku do konkurencji i wskazane metody sprzedaży. Następnym etapem jest wskazanie struktury organizacji i pokazanie, jakie Możliwości realizacji planowanego przedsięwzięcia muszą być w biznesplanie przedstawione obiektywnie powinien on przewidywać także negatywne okoliczności Nie każdy potrafi sam Wielu przedsiębiorców wskazuje, że biznesplan jest potrzebny firmie nie tylko wtedy, gdy zaciąga ona kredyty, ale na co dzień. Biznesplan może być też dobrym narzędziem konfrontacji projektów przedsiębiorstwa z rzeczywistością. Jest jednak warunek biznesplan musi być rzeczywiście przemyślany i aktualizowany. doświadczenie mają pracownicy, w tym zwłaszcza kadra zarządzająca. Dalszym elementem powinno być pokazanie własnych zasobów finansowych. Dobrym uzupełnieniem tej części biznesplanu jest pokazanie szkicu planu wdrożenia projektu. Ryzyko Biznesplan powinien obiektywnie oceniać możliwości. Po oszacowaniu wszystkich mocnych stron projektu i zbilansowaniu narzędzi i zasobów przedsiębiorca powinien przedstawić różne nie tylko optymistyczne scenariusze rozwoju sytuacji rynkowej i ich konsekwencje dla realizacji swojego projektu. PIENIĄDZE Biznesplan to dokument, bez którego nie może się obejść żaden, zwłaszcza początkujący, przedsiębiorca. Nie sposób bez niego uzyskać kredyt w banku czy pozyskać inwestora. W bardzo skróconej postaci jako opis projektu jest niezbędny przy zaciąganiu skromnych nawet pożyczek. Można spróbować przygotować go samemu albo udać się do wyspecjalizowanej firmy. Treść, nie ilość Doświadczenie wskazuje, że biznesplany przedsiębiorstw nie spełniają często roli najważniejszego strategicznego dokumentu przedsiębiorcy. Są często przegadane, pełne powtórzeń, nie widać w nich strategicznej myśli firmy. Pisane z obowiązku, a nie z autentycznej potrzeby biznesplany nie są

15 JAK TO ZROBIĆ... Pomysł i biznesplan 15 2 proc. Niewiele dobrych projektów przydatne ani bankom, ani samym przedsiębiorcom. Nic więc dziwnego, że instytucje finansowe starają się namawiać swoich klientów do przygotowywania krótszych, ale treściwych dokumentów. Jakąś wskazówką może tu być informacja, że na 100 biznesplanów zgłaszanych do takich instytucji jak Lewiatan Business Angels, do fazy realizacji docierają jedynie dwa (czytaj też na str. 18). Z pomocą fachowców... Dla wielu przedsiębiorców napisanie zwięzłego, konkretnego biznesplanu nie jest jednak łatwym zadaniem. Mocno zakorzeniony jest mit, że do banku, jak do urzędu, trzeba iść z opasłymi dokumentami, z wieloma załącznikami. One mogą być oczywiście potrzebne, ale niekoniecznie w początkowej fazie starań o finansowe wsparcie. Jaka na to rada? NAJCZĘSTSZE WADY BIZNESPLANÓW Wielu przedsiębiorców ma świetne pomysły biznesowe, ale nie zawsze potrafi je dobrze opisać, a nawet o nich opowiedzieć. Gdy od tego zależy los biznesu, warto zwrócić się do instytucji specjalizujących się w przygotowywaniu biznesplanów. Koszt skorzystania Tylko tyle biznesplanów zgłaszanych do takich instytucji, jak Lewiatan Business Angels, jest doprowadzonych do końcowego etapu z ich pomocy może okazać się minimalny w porównaniu z wartością planowanego przedsięwzięcia. Banki i instytucje finansowe zdecydowanie lepiej traktują projekty przygotowane w sposób profesjonalny....albo z programem Przygotowując dobry biznesplan, można także sięgnąć do specjalnych programów komputerowych. Nie zastąpią one wiedzy przedsiębiorcy czy pomocy specjalistów, ale mogą pomóc sprawniej samemu poruszać się tym, którzy stawiają pierwsze kroki w biznesie (ocenę tego oprogramowania przedstawiamy na str. 17). Brak wyczerpujących informacji, najczęściej w zakresie analizy rynku i konkurencji Brak modelu finansowego lub nieprecyzyjne założenia przyjęte w jego tworzeniu często brakuje całych kategorii kosztów lub wielkości znacząco rozmijają się z realiami Przedstawianie nieprawdziwego obrazu firmy lub jej perspektyw, opieranie założeń na nieobiektywnych danych Nieodpowiednia struktura dokumentu utrudniająca adresatom zapoznanie się z informacjami, jakie są dla nich najważniejsze Rozwlekłość dokumentu Traktowanie biznesplanu jako dokumentu służącego promocji firmy, pełnego nierealistycznych wizji i zbytnio optymistycznych prognoz wzrostu Traktowanie biznesplanu wyłącznie jako narzędzia do zdobycia niezbędnych funduszy. Jest to dokument służący skonkretyzowaniu planów strategicznych firmy Koncentracja wyłącznie na liczbach, kosztem przedstawienia ważnych informacji o charakterze jakościowym, uwiarygadniających przyjęte założenia Wypełnianie kolejnych punktów biznesplanu bez zwracania uwagi na istniejące między nimi zależności, efektem jest niespójny lub niespójnie przedstawiony model planowanego biznesu EKSPERT RADZI Michał Macierzyński Bankier.pl Niektórym wydaje się, że im więcej informacji przedstawią w biznesplanie, tym lepiej. Na ile szczegółowy powinien być biznesplan. Czy trzeba pisać o wszystkim i dużo? O jakich danych można zapomnieć, a jakich absolutnie nie wolno pominąć? Bank ocenia ryzyko związane z danym projektem na podstawie biznesplanu. I im bardziej jest on szczegółowy, tym analityk w fazie rozpatrywania wniosku kredytowego ma mniej pytań do przedsiębiorcy. Tym samym wniosek jest szybciej rozpatrywany. Dobre przygotowanie biznesplanu ma zatem znaczenie. Co powinien on zawierać? Przede wszystkim: opis przedsięwzięcia, opis rynku i konkurencji, potencjalnych odbiorców i dostawców, sposób finansowania, prognozowane wyniki finansowe, opis kadry zarządzającej i pracowników, powinny wskazywać, jaki jest aktualny etap przedsięwzięcia. Wymagania co do szczegółowości i jakości biznesplanu zależą od wielkości i rodzaju przedsięwzięcia. Kiedyś banki wymagały biznesplanów w formie książkowej. Teraz część informacji bank otrzymuje podczas rozmów z klientem, a klient dosyła brakujące dokumenty, które nie mogą być przekazane tylko w formie opisowej (np. prognoza finansowa). KB LISTA DORADCÓW Listę firm doradzających w przygotowaniu biznesplanów sporządzoną dla Gazety Prawnej przez portal internetowy IPO.pl Doradca dla biznesu publikujemy w tabeli na str PRZYDATNE ADRESY strona internetowa Ministerstwa Gospodarki, na której znajdują się również informacje o funduszach unijnych

16 16 zeszyt 2 Rozmawiamy z TOMASZEM GOŁĘBIEM, ekspertem portalu IPO.pl Doradca dla biznesu Jak uniknąć błędów, pisząc biznesplan PIENIĄDZE Biznesplan powinien być pisany dla każdego przedsięwzięcia przed jego rozpoczęciem, przede wszystkim po to, aby wyznaczyć cele. Nie powinien być tworzony w pośpiechu, gdyż zachodzi niebezpieczeństwo pominięcia wielu istotnych elementów. Czy przedsiębiorcy poszukują praktycznej wiedzy, jak tworzyć dobre biznesplany? Polscy przedsiębiorcy coraz częściej zdają sobie sprawę, że biznesplan jest podstawowym dokumentem w przedsiębiorstwie. Niestety, często dochodzą oni do tego wniosku zbyt późno, najczęściej gdy instytucja finansowa, taka jak bank, w którym ubiegają się oni o kredyt, prosi o przedstawienie planu rozwoju na najbliższe lata. Dla większości przedsiębiorców jest to moment, w którym po raz pierwszy odczuwają potrzebę, a właściwie konieczność stworzenia biznesplanu. Zdarza się to nie tylko nowo powstającym małym czy mikrofirmom, ale także większym, świetnie już prosperującym przedsiębiorstwom. ryzyka Z jakimi głównie problemami zgłaszają się przedsiębiorcy do doradców? Do doradców w pierwszej kolejności zgłaszają się ci przedsiębiorcy, którzy nie potrafią sobie poradzić z niektórymi fragmentami biznesplanu. Istotnym problemem jest brak wiedzy z zakresu ekonomii, marketingu, planowania niezbędnej na przykład przy przygotowywaniu analizy rynku. Najczęściej gruntowej wiedzy poszukują mali lub początkujący przedsiębiorcy, których nie stać na zlecenie stworzenia biznesplanu zewnętrznym podmiotom. Dotyczy to bardzo często również osób bezrobotnych, które ubiegają się o dofinansowanie z powiatowych urzędów pracy. Jak przygotować się do rozmowy z doradcą? Zalecałbym specjalistyczną literaturę, którą bez problemu można nabyć w księgarniach. Z pewnością bardzo przydatne będzie zapoznanie się z przykładowymi biznesplanami, które można znaleźć w zasobach internetu, czy użycie specjalnych programów do ich tworzenia. Portal IPO.pl wkrótce zamieści na swoich stronach generator biznesplanów w wersji on-line. Gdy się czyta różne porady o tym, jak pisać biznesplany, odnosi się wrażenie, że wszystkie one wyszły spod jednego pióra. Najpierw streszczenie, potem Nikt nie chce stracić zainwestowanych pieniędzy. Dlatego informacje o ich wydatkowaniu, szansach powodzenia przedsięwzięcia i ocena są nieodłącznym elementem biznesplanu o firmie, analiza rynku, mocne i słabe strony Czy to właściwa recepta na dobry biznesplan? Rzeczywiście biznesplany najczęściej przygotowywane są według jednego wzorca. Tymczasem ich zawartość powinna zależeć od funkcji, jaką ma spełnić biznesplan. To jak powinien wyglądać dobry biznesplan? Zasada powinna być taka: piszemy o rzeczach najbardziej istotnych dla potencjalnego odbiorcy, pomijając bądź krótko opisując pozostałe sprawy. Inaczej będzie więc wyglądał biznesplan dla banku, a inaczej dla funduszu venture capital. Wprawdzie oba podmioty mają nam docelowo dostarczyć kapitał, jednak z uwagi na inny charakter finansowania będą zwracały uwagę na inne elementy. Bank spojrzy przede wszystkim na zdolność przedsiębiorstwa do terminowego spłacania odsetek, na zabezpieczenia udzielonego kredytu i zdolność firmy do przetrwania w przypadku niepowodzenia. Fundusz venture capital zainteresowany jest z kolei wzrostem wartości przedsiębiorstwa w okresie kilku lat. Zwróci zatem uwagę na to, czy inwestycja, w którą zamierza wejść, charakteryzuje się dużym potencjałem wzrostu. Niezmiernie istotną kwestią będzie posiadanie przez firmę doświadczonej kadry zarządzającej, bo to przecież ona ma zagwarantować wysoki zwrot z zainwestowanego kapitału. Jedna rzecz jest jednak wspólna i niezwykle istotna dla każdego odbiorcy. To intratność. Nikt nie chce stracić pożyczonych czy zainwestowanych pieniędzy. Dlatego informacje o ich wydatkowaniu, szansach powodzenia przedsięwzięcia i ocena ryzyka będą zawsze nieodłącznym elementem biznesplanu. Jakie najczęstsze błędy popełniają przedsiębiorcy przy tworzeniu biznesplanów? Podstawowym, najczęściej spotykanym błędem, z którego większość przedsiębiorców nie zdaje sobie sprawy, jest brak świadomości istoty biznesplanu. Panuje powszechne przekonanie, że jest to dokument, który należy stworzyć, gdy poszukujemy finansowania. Jest to karygodne myślenie. Biznesplan to dokument wyznaczający kierunek rozwoju firmy i umożliwiający kontrolowanie jej rozwoju poprzez analizę porównawczą bieżących wyników z wcześniejszymi założeniami. Powinien stanowić mapę dla każdego przedsiębiorstwa, powinien jasno precyzować i wyznaczać cele. Poprzeczka powinna być wysoko postawiona, jednak nie na tyle, by cele były nieosiągalne. Wynika z tego, że kluczem jest umiejętność oceny ryzyka. Czy firmy tego nie doceniają? Wiele firm bagatelizuje, to kolejny poważny błąd, znaczenie badań rynkowych i analiz rynku, przede wszystkim analiz konkurencji i konsumentów. Prowadzi to często do błędnych założeń, co w przyszłości skutkuje niewykonaniem planu założonego na starcie. Czy przedsiębiorcy, zwłaszcza początkujący, są przygotowani do prowadzenia takich badań? Fot. Paweł Relikowski

17 JAK TO ZROBIĆ... Pomysł i biznesplan 17 Każdy przedsiębiorca powinien zacząć przygotowania do stworzenia biznesplanu od sumiennej analizy własnych zasobów i możliwości. Dopiero później można przystąpić do analizowania potrzeb konsumentów i konkurencji. Rozeznanie w tym, jakie są potrzeby konsumentów, to jeden z najważniejszych elementów biznesplanu. Złe określenie potrzeb rynku przyczyni się do klęski każdego przedsięwzięcia. Niestety, wielu osobom prowadzącym firmy wydaje się, że ich produkt czy usługa jest najlepszy na świecie i popyt nań jest w zasadzie nieograniczony. Takie myślenie dla wielu firm jest początkiem ich końca. Mówił pan, że biznesplan powinien zależeć od funkcji, jaką ma spełnić. Czy to oznacza, że powinien on być inny, gdy przedsiębiorca stara się o kredyt w banku, inny, gdy szuka inwestora, a jeszcze inny, gdy pisze go tylko dla siebie? Często tak właśnie jest. Pisząc biznesplan dla własnych potrzeb, przedsiębiorca może pominąć wiele elementów dla niego oczywistych. Nie będzie opisywał produktu czy usługi, którą doskonale zna. Dla inwestora opis ten może być akurat najważniejszy, ponieważ wyjaśnia, jaką wartość dodaną niesie nasza usługa czy produkt. Czym chcemy się wyróżnić, jak chcemy wyrwać dla siebie ten kawałek tortu, jakim jest nasza grupa docelowa to dla inwestora elementarna informacja. Dlatego pisząc biznesplan, przedsiebiorca nie powinien się spieszyć, pamiętając dla kogo jest on przeznaczony. Rozmawiał KRZYSZTOF BIEŃ TOMASZ GOŁĄB absolwent Wydziału Nauk Ekonomicznych Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu. Od 2005 roku związany z portalem IPO.pl, w którym pełni funkcję eksperta z zakresu finansowania przedsiębiorstw Kilka uwag o oprogramowaniu radzi TOMASZ GOŁĄB, ekspert portalu IPO.pl Doradca dla biznesu i o najpopularnieszym programie W internecie można odnaleźć kila aplikacji, które ułatwią nam przygotowanie biznesplanu. Najbardziej znaną jest z pewnością Business Plan Pro, program amerykańskiej firmy Palo Alto Software. Aplikacja ta prowadzi niejako przedsiębiorcę za rękę, najpierw zaznajamia ze strukturą biznesplanu, przedstawia znaczenie poszczególnych jego elementów, po czym w oparciu o przykłady, krok po kroku, przeprowadza nas przez kolejne rozdziały, czyniąc pisanie biznesplanu wyjątkowo łatwym. Dodatkowo wraz z programem otrzymujemy obszerną literaturę na temat tworzenia takiego dokumentu oraz setki przykładowych biznesplanów, które zostały stworzone i wykorzystane przez istniejące firmy, właśnie przy pomocy tego programu. Niestety, program ma jedną zasadniczą wadę: jest przeznaczony dla osób władających dobrze językiem angielskim. o polskiej ofercie Który program wybrać? Odpowiedzmy sobie najpierw, do czego potrzebujemy biznesplanu jakie przedsięwzięcie planujemy zł przydatne adresy Buisness Plan Pro ( / ibiznesplan Pro ( BiznesPlan 2003 ( Na polskim rynku istnieje jednak alternatywa. Od kilku lat można nabyć dwa programy służące do pisania biznesplanów, których możliwości nie odbiegają zbytnio od produktu Palo Alto Software. Podobnie jak ich amerykański pierwowzór, oferują również kilka wersji. W przypadku firmy P.U.H. W&W będzie to ibiznesplan w wersji pro oraz standard. Firma oferuje ponadto program służący przygotowaniu analizy SWOT. Drugim znanym producentem jest krakowska spółka Innova, która przygotowała dla swoich klientów (oprócz standardowego Biznesplan 2003) narzędzie dedykowane osobom ubiegającym się o dotacje unijne EuroBiznesPlan. Na internetowej stronie spółki znajdziemy również generator analiz menedżerskich, służący do przygotowywania profesjonalnych planów finansowych. o roli przedsiębiorcy Oferta oprogramowania do pisania biznesplanów nie jest może szeroka, jednak powinna zaspokoić oczekiwania przedsiębiorców. Programy oferują przede wszystkim stworzenie profesjonalnego biznesplanu, a w zasadzie profesjonalnie wyglądającego, gdyż żaden program nie napisze za nas analizy rynku, konkurencji czy strategii sprzedażowej. Oprogramowanie, dzięki dołączonym materiałom, wskaże właściwy kierunek, wzbogaci znacznie wiedzę i pokaże, jak powinien wyglądać profesjonalny biznesplan. Ostatecznie jednak wszystko trzeba będzie napisać samodzielnie. o kryteriach wyboru Który program wybrać? Odpowiedzmy sobie najpierw, do czego potrzebujemy biznesplanu i jakie przedsięwzięcie planujemy. Jeśli do użytku własnego, jeśli przedsięwzięcie jest niewielkie, np. mikrofirma, mała firma, nie sądzę, aby potrzebny był program w wersji rozbudowanej. Wystarczająca będzie wersja standardowa z podstawowymi funkcjami (przed zakupem warto przeanalizować, czym różnią się poszczególne wersje). Istotnym czynnikiem jest niewątpliwie cena aplikacji, która kształtuje się od ok. 300 zł wzwyż, może sięgać nawet 1 tys. zł. Ile kosztuje program Dostępne na rynku aplikacje ułatwiające przygotowanie biznesplanu mają różne wersje. Najtańsze kosztują ok. 300 zł

18 18 zeszyt 2 Jak zdobyć wsparcie anioła biznesu PIENIĄDZE Anioły biznesu to wciąż jeszcze nowa w Polsce forma pomocy młodym firmom i przedsiębiorcom szukającym wsparcia nie tylko finansowego, ale także merytorycznego. Idea pomocy tzw. aniołów biznesu polega na kojarzeniu ze sobą ludzi, którzy mają dobre pomysły na biznes, z dojrzałymi już, często bardzo znanymi przedsiębiorcami, poszukującymi obiecujących lokat dla zgromadzonego kapitału. W Polsce mamy dwie takie sieci aniołów biznesu: Lewiatan Business Angels oraz PolBAN. Pierwsza z nich działa w ramach struktury Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych w Warszawie. Druga z nich Polska Sieć Aniołów Biznesu jest stowarzyszeniem non profit, działającym w ramach większej struktury europejskiej. PolBAN ma siedzibę w Bydgoszczy. UWAGA DUŻE PROJEKTY Aniołowie biznesu interesują się projektami, które wymagają zaangażowania co najmniej tys. zł kapitału KONSTRUKCJA STRESZCZENIA PROJEKTU ZGŁOSZONEGO DO LEWIATAN BUSINESS ANGELS NAZWA PRZEDSIĘWZIĘCIA Najważniejsze dane Branża: Lokalizacja: Etap rozwoju: Zaangażowanie środków własnych (w tys. zł): Zapotrzebowanie na kapitał (w tys. zł): % w kapitale: Wykorzystanie środków: Udział we władzach: IRR: Okres zwrotu: Wyjście z inwestycji: Podstawowe dane finansowe (w tys. zł) Przychody: Dynamika: EBITDA: Rentowność EBITDA: Zysk netto: Rentowność netto: Mocne Strony przedsięwzięcia (w punktach) Podstawowe dane o projekcie (tekst): Produkt/Usługa (opis) Oferowane wersje produktu/usługi (w punktach): Korzyści dla Klienta (w punktach): Zasady postępowania w celu uzyskania wsparcia anioła biznesu są podobne jak w przypadku starań o pożyczkę z funduszu czy o kredyt z banku. Trzeba mieć dobry pomysł na biznes i umieć przekonać, że warto zaangażować się w jego realizację. Inaczej jednak niż w przypadku instytucji finansowych, aniołowie biznesu interesują się przede wszystkim merytoryczną stroną projektów i kompetencjami ludzi, którzy się z nimi zgłaszają. Strona finansowa jest raczej w tle. W grę nie wchodzą też proste projekty biznesowe typu założenie sklepu czy cukierni, ale raczej poważniejsze przedsięwzięcia, często z obszaru biznesów internetowych czy technologicznych. Również skala projektów jest większa niż w przypadku pomysłów na biznes, z jakimi można się zgłaszać do funduszy pożyczkowych. Aniołowie biznesu interesują się projektami, które wymagają zaangażowania co najmniej tys. zł kapitału. Mniejszymi projektami aniołowie raczej się nie interesują. I nie jest to kwestia pieniędzy, ale raczej braku czasu, jaki może poświęcić dojrzały biznesmen młodemu przedsiębiorcy. W jaki sposób odbywa się rekrutacja pomysłów w sieciach aniołów biznesu? Potrzebne są biznesplany, ale w bardzo skróconej postaci. Temu, kto je czyta, potrzebne są najbardziej podstawowe informacje, czyli: na czym polega idea pomysłu, co to za produkt bądź usługa, dla kogo ten produkt czy usługa, Rynek i konkurencja Rozmiar i oczekiwany wzrost rynku źródła szacunków Cechy docelowych segmentów Krótko/długoterminowy rozwój rynku: spodziewane innowacje, kierunki rozwoju Konkurencja: udziały rynkowe, dynamika sprzedaży, kluczowe oferty Strategia marketingowa Obecne strategie marketingu i sprzedaży Opis zaplanowanych do użycia instrumentów marketingowych Polityka cenowa Kanały dystrybucji Techniki sprzedaży Plan marketingowy z prognozami sprzedaży Model biznesowy Obecna organizacja Kadra zarządzająca z podkreśleniem doświadczenia Wymagania kadrowe Harmonogram zadań (w punktach) Podstawowe założenia projektu (w punktach) Ryzyko przedsięwzięcia (w punktach) Inne Regulamin LBA przewiduje m.in.: Art. 5 ust. 2. Anioł biznesu (inwestor) LBA zobowiązuje się nie wykorzystywać bez pisemnej zgody Przedsiębiorcy LBA koncepcji i informacji zawartych w przekazywanym mu streszczeniu przedsięwzięcia oraz innych informacji otrzymanych od LBA. Art. 4 ust. 2. LBA nie doradza aniołom biznesu (inwestorom) LBA w zakresie oceny projektów inwestycyjnych i nie bierze odpowiedzialności za skutki ich ewentualnych decyzji odnośnie do jakichkolwiek przedsięwzięć. i Finanse w tle Aniołowie biznesu interesują się głównie merytoryczną stroną projektów i kompetencjami ludzi, którzy je przedstawiają jaką korzyść będzie miał klient, ile potrzeba środków. Dokumenty, jakie trzeba wypełnić, starając się o pomoc anioła biznesu, nie są nadmiernie rozbudowane, ale sposób ich wypełnienia jest już pierwszą przesłanką do oceny kompetencji autora projektu.

19 JAK TO ZROBIĆ... Pomysł i biznesplan 19 EKSPERT RADZI Jacek Błoński Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych, Lewiatan Business Angels Jakie największe błędy popełniają autorzy biznesplanów? Wielu przedsiębiorców boi się słowa biznesplan i na wszelki wypadek wkłada do przygotowywanego dokumentu wszystko, co wie o swoim produkcie, rynku. Dokumenty są często źle zredagowane, wiele w nich powtórzeń, wiele załączników. Niedoświadczeni przedsiębiorcy traktują biznesplany trochę jak pisma do urzędu. Wiele szczegółów, ale content free. Dużo czasu zajmuje wówczas wyłapanie tego, co jest rzeczywiście ważne. Dlatego bardzo namawiamy, aby na początek była to bardzo skrócona wersja biznesplanu. Ważne jest też, aby piszący biznesplany dla aniołów biznesu zdawali sobie sprawę, że muszą one być nieco inne niż dla banków. Dla banku najważniejsze są zabezpieczenia udzielonego kredytu. Dla anioła biznesu najważniejszy jest natomiast zespół ludzie, którzy mają ten biznes poprowadzić. Czyli: kto to będzie robił, jakie ma doświadczenie w danej branży, czy czuje rynek, czy sam pomysł jest dobry i ma szanse powodzenia. Oczywiście ryzyko w tego typu projektach jest duże, ale jest to przecież kapitał zalążkowy, a więc gotowy do ponoszenia dużego ryzyka w zamian za wysoką stopę zwrotu z zainwestowanego kapitału. KB Poradnik przygotował Krzysztof Bień Wydawca: Grupa Wydawnicza INFOR S.A. ul. Okopowa 58/72, Warszawa Copyright Grupa Wydawnicza INFOR S.A. Bezpłatny dodatek do Gazety Prawnej ISBN DEFINICJE I POJĘCIA Analiza SWOT to jedna z najpopularniejszych technik analitycznych, służąca porządkowaniu informacji. W biznesie stosowana do analizy wewnętrznego i zewnętrznego środowiska przedsiębiorstwa i do oceny wartości projektów. Technika analizy polega na segregowaniu informacji na cztery grupy czynników strategicznych. Nazwa SWOT pochodzi od pierwszych liter (z języka angielskiego) analizowanych kategorii: S (Strenghts) mocne strony, czyli wszystko to, co stanowi atut, przewagę, zaletę; W (Weaknesses) słabe strony, czyli wszystko to, co stanowi słabość, barierę, wadę analizowanego przedsięwzięcia czy firmy; O (Opportunities) szanse, czyli wszystko to, co stwarza szansę korzystnej zmiany; T (Threats) zagrożenia, czyli wszystko to, co mówi o niebezpieczeństwie niekorzystnej zmiany. Mocne strony i słabe strony, to czynniki wewnętrzne firmy lub przedsięwzięcia; szanse i zagrożenia to czynniki zewnętrzne. Czytaj strona 14 Franczyza (ang. franchising) to system sprzedaży towarów, usług lub technologii, który jest oparty na ścisłej i ciągłej współpracy pomiędzy prawnie i finansowo odrębnymi i niezależnymi przedsiębiorstwami franczyzodawcą i franczyzobiorcą. Istota systemu polega na tym, że dawca franczyzy prawo oraz nakłada obowiązek prowadzenia działalności zgodnie ze swoją koncepcją biznesu. W zamian za bezpośrednie lub pośrednie świadczenia finansowe upoważnia biorcę franczyzy do korzystania z nazwy handlowej, jego znaku towarowego lub usługowego, metod prowadzenia działalności gospodarczej, wiedzy technicznej, systemów postępowania i innych praw własności intelektualnej lub przemysłowej, a także do korzystania ze stałej pomocy handlowej i technicznej dawcy franczyzy. Czytaj strona 3 Kredyt bankowy operacja polegająca na postawieniu przez bank do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony określonej kwoty środków pieniężnych, z przeznaczeniem na określony cel. Kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z kredytu na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystywanego kredytu wraz z odsetkami w określonym terminie spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Prawo udzielania kredytów mają wyłącznie banki, a środki na ten cel pochodzą z depozytów powierzonych bankowi przez ich klientów, dlatego umowy kredytowe reguluje prawo bankowe. Czytaj strona 12 Płynność to zdolność do terminowego spłacania zobowiązań. Płynność jest jednym z elementów oceny finansowej przedsiębiorstwa. Zarządzanie płynnością ma na celu utrzymywanie odpowiedniej ilości środków pieniężnych i linii kredytowych. Opóźnienia w wywiązywaniu się ze zobowiązań powodują nieufność kontrahentów i kredytowych instytucji finansowych, co może doprowadzić do bankructwa. Zbyt wysoka płynność (nadmiar wolnych środków pieniężnych) powoduje zamrożenie części kapitału obrotowego, a przez to wpływa na zmniejszenie rentowności przedsiębiorstwa. Czytaj strona 9 Pożyczka operacja polegająca na postawieniu do dyspozycji pożyczkobiorcy na oznaczony w umowie czas środków pieniężnych lub określonych przedmiotów. W przeciwieństwie do kredytu bankowego, którego udzielać mogą jedynie banki, pożyczki mogą udzielić osoby fizyczne i instytucje inne niż banki. Kwestie pożyczek regulowane są przez kodeks cywilny. W rzeczywistości rozgraniczenie między kredytem a pożyczką nie zawsze jest proste. Według prawa bankowego o kredycie można mówić wówczas, gdy zostanie ustalony cel jego udzielenia. Kiedy cel taki nie został jasno ustalony, mamy do czynienia z pożyczką. Przy wielu kredytach udzielanych przez banki np. gotówkowych cel kredytu też często nie jest jasno określony. Czytaj strony 10 Rentowność to miara efektywności gospodarowania, wyrażająca się stosunkiem zysku lub bardziej ogólnie wyniku finansowego do sprzedaży netto, wielkości zaangażowanego kapitału lub wartości wszystkich aktywów. Pojęcie to znajduje zastosowanie w ocenie wyników przedsiębiorstw, pojedynczych inwestycji i papierów wartościowych. Rentowność może być zarówno dodatnia, jak i ujemna, w zależności od tego, czy przedsięwzięcie gospodarcze przynosi dochód czy też stratę. Czytaj strony 8 9 Zysk to różnica między ceną zbytu a kosztem własnym lub między ceną hurtową a cena detaliczną, stanowi ona zysk producenta lub sprzedawcy. Czytaj strony 8 9

20 20 zeszyt 2 EKSPERCI W PISANIU BIZNESPLANÓW NAZWA FIRMY ZAKRES USŁUG CENA USŁUGI DANE KONTAKTOWE 3City Consulting Pełen zakres usług doradczych, w tym sporządzanie biznesplanów Uzgadniana indywidualnie 3City Consulting Sopot al. Niepodległości 606/610, Sopot tel , tel. kom , biuro@3city.com.pl, Abakus Konsulting ABM Business Partner Szczęsny, Zalewski Profesjonalne biznesplany, kompletne aplikacje pod dotacje unijne, pozyskiwanie finansowania z systemu bankowego, pozyskiwanie inwestorów strategicznych, pozyskiwanie finansowania z venture capital, pozostałe doradztwo Biznesplan, aplikacje pod dotacje unijne od 1 tys. zł, pozyskiwanie finansowania z systemu bankowego bez opłat, pozyskiwanie finansowania z innych źródeł od 1 proc. pozyskanego kapitału [ceny w tys. zł] biznesplan [2-8], analiza finansowa [1,5], due diligence [4-6], cz. finansowa prospektu emisyjnego [15-20], Corporate Profile [1,5], analiza opłacalności inwestycji [3-5], budżet [1-5], analiza rynkowa i marketingowa [do 5], plan marketingowy i strategia [2-5], analiza struktury organizacyjnej [2], analiza strategiczna [6-9], optymalizacja kosztów [1-3], analiza systemów zarządzania [3-4], wycena przedsiębiorstwa [4-8] Abakus Konsulting ul. Skierniewicka 13/ Warszawa, tel , biuro@biznesplan-abakus.pl, ABM Business Partner Szczęsny, Zalewski ul. Lubuska 15/29, Katowice, tel , fax , abm@abmpartner.eu, Azimutus Associates Wyceny przedsiębiorstw Wsparcie przy sprzedaży/poszukiwaniu inwestora/zakupie przedsiębiorstwa Pozyskiwanie finansowania Doradztwo strategiczne i operacyjne (w zakresie zarządzania sprzedażą, rozwoju nowych produktów i ekspansji międzynarodowej) [ceny w tys. zł] np.: biznesplan [2-8], analiza finansowa [1,5], cz. finansowa prospektu emisyjnego [15-20], Corporate Profile [1,5], analiza opłacalności inwestycji [3-5], budżet [1-5], plan marketingowy i strategia [2-5], analiza strategiczna [6-9], optymalizacja kosztów [1-3], wycena przedsiębiorstwa [4-8] Azimutus Associates ul. Konduktorska 4/32, Warszawa, Oddział: al. Szucha 8, Warszawa, tel , fax , associates@azimutus.com, Beskidzkie Biuro Consultingowe Pozyskiwanie finansowania z różnych źródeł fiansowania, w tym ze środków Unii Europejskiej, wykonywanie biznesplanów, planów restrukturyzacyjnych, memorandów, prospektów emisyjnych, szkolenia Ustalana indywidualnie na podstawie zakresu prac Beskidzkie Biuro Consultingowe ul. Piekarska 86, Bielsko- -Biała, tel. (33) , tel/fax (33) , tel. kom. biuro , bbc@bbc.ig.pl, Biuro doradcze Perfectis Pozyskiwanie funduszy strukturalnych, biznesplany, studia wykonalności, szkolenia Uzgadniana indywidualnie Biuro doradcze Perfectis Gdynia, ul. Chylońska 283/54, tel./fax: , tel. kom , perfectis@perfectis.pl Business Consulting Reklama, konsulting (analizy ekonomiczne, prawne; biznesplany; wyceny), doradztwo personalne, inwestycyjne, szkolenia, badania rynku Ustalana indywidualnie Business Consulting Katowice, ul. Konckiego 2, tel , , , , , , fax , tel. kom , buscon@buscon.com.pl, Consul Centrum Analiz i Doradztwa Konstruowanie biznesplanów i planów marketingowych, analizy ekonomiczne, analizy rynku, doradztwo finansowe w zakresie inwestycji kapitałowych, doradztwo organizacyjne (analiza struktury firmy, audyt skuteczności procedur wewnętrznych, opracowywanie procedur organizacyjnych, wartościowanie stanowisk pracy), badania poziomu satysfakcji pracowników, badania marketingowe Ceny negocjowane są indywidualnie. Średnio biznesplany od 1,5 tys. do 12 tys. zł; plany marketingowe od 1,5 tys. do 12 tys. zł; analizy ekonomiczne od 1 tys. do 10 tys. zł; doradztwo organizacyjne od 10 tys. do 40 tys. zł, badania marketingowe i analizy rynku (od 5 tys. do 40 tys. zł) CONSUL Centrum Analiz i Doradztwa ul. Grabowa 2, Katowice, tel. (032) , fax (032) , kontakt@consul.com.pl,