GDAŃSKIE ZESZYTY NUMIZMATYCZNE Nr 112 część 1 grudzień 2012 r.

Transkrypt

1 3

2 4 GDAŃSKIE ZESZYTY NUMIZMATYCZNE Pismo ukazuje się od 1988 roku Redaguje : Aleksander M. Kuźmin Dariusz Świsulski Zdjęcia : Aleksander M. Kuźmin Dariusz Świsulski Wydawca : Polskie Towarzystwo Numizmatyczne Oddział w Gdańsku Adres wydawcy i Adres redakcji : Gdynia ul. Apollina 38 tel (0 58) tel. kom alemka@poczta.onet.pl Gdańskie Zeszyty Numizmatyczne są rozprowadzane wewnątrz Towarzystwa przez Oddział w Gdańsku. Redakcja nie odpowiada za treść zamieszczanych reklam i ogłoszeń. Za treść artykułów odpowiedzialni są autorzy. Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i korekty nadesłanych materiałów.

3 5 Polskie Towarzystwo Numizmatyczne Oddział w Gdańsku Gdańskie Zeszyty Numizmatyczne NR 112 Część I Grudzień 2012

4 6 W NUMERZE: Kolejny numer Gdańskich Zeszytów Numizmatycznych poświęcony jest w całości twórczości Dobrochny Surajewskiej. Ta gdańska artystka rzeźbiarka jest autorką wielu monet, medali, numizmatów kolekcjonerskich, monet inwestycyjnych, a także małych form rzeźbiarskich. Ze względu na obszerny materiał zeszyt został podzielony na dwie części. Część pierwsza zawiera biografię pani Surajewskiej, artykuły na temat jej twórczości oraz katalog monet Narodowego Banku Polskiego i emitentów zagranicznych. SPIS TREŚCI Część 1 Dobrochna Surajewska artysta rzeźbiarz, autorka monet i medali s. 3 Dariusz Świsulski Żaglowce na projektach Dobrochny Surajewskiej s. 5 Piotr Kosanowski Bursztynową komnatę zapamiętam na długo s. 8 Część 2 Monety Dobrochny Surajewskiej s. 10 Monety Narodowego Banku Polskiego s. 10 Monety Białorusi s. 12 Monety Armenii s. 18 Monety Malawi s. 19 Monety Niue Island s. 19 Dukaty lokalne, numizmaty i medale Dobrochny Surajewskiej s. 3 Dukaty lokalne s. 3 Numizmaty s. 14 Medale s. 26

5 3 DOBROCHNA SURAJEWSKA ARTYSTA RZEŹBIARZ, AUTORKA MONET I MEDALI Dobrochna Surajewska - artysta rzeźbiarz, urodzona w 1970 roku w Gdańsku, córka ceramika i malarza Ryszarda Surajewskiego i rzeźbiarki Anny Sobczak - Surajewskiej. W 1997 roku obroniła dyplom z wynikiem celującym na Wydziale Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku. Jest autorką licznych realizacji mało- i wielkoformatowych, często będących integralną częścią projektów architektonicznych. Brała udział w wystawach indywidualnych i zbiorowych, zarówno krajowych, jak i zagranicznych. Ma w swoim dorobku stworzenie małych form rzeźbiarskich wpisanych w krajobraz znaczących ogólnopolskich wydarzeń kulturalnych, takich jak Nagroda Literacka Gdynia czy statuetka Międzynarodowego Festiwalu Filmów Sportowych. Współpracuje z Mennicą Polską S.A., projektując medale i numizmaty, monety obiegowe, kolekcjonerskie oraz inwestycyjne. Dobrochna Surajewska jest laureatką polskich i zagranicznych konkursów medalierskich.

6 4 Do najważniejszych należą: konkurs związany z upamiętnieniem XXV rocznicy Podpisania Porozumień Sierpniowych, konkurs na Medal wdzięczności Europejskiego Centrum Solidarności. Projekty artystki zdobywały nagrody na Coin Constellation, przyznawane przez międzynarodowe jury: drugie miejsce dla monety 20 rubli Constitution w 2011 roku w kategorii Najlepsza koncepcja artystyczna, drugie miejsce dla monety 10 zł Europa bez barier lecie Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi w 2012 roku w kategorii unikalny pomysł. Opracowała przestrzennie godła Armenii, Malawi, Dominikany. Inspiracji do twórczości poszukuje w przejawach życia społecznego, dziedzictwie kulturowym Pomorza Gdańskiego, przyrodzie i historii. W kręgu Jej zainteresowań znajduje się socjologia, antropologia kulturowa, muzyka dawna.

7 5 ŻAGLOWCE NA PROJEKTACH DOBROCHNY SURAJEWSKIEJ piękna kobieta w tańcu, koń pełnej krwi w galopie i fregata pod pełnymi żaglami To popularne powiedzenie w wersji Honoriusza Balzaka określa trzy przykłady prawdziwego piękna. Tańczące kobiety i galopujące konie nie są popularne w numizmatyce, ale amatorzy żaglowców nie mogą narzekać. Żaglowce są przedstawione na wielu polskich monetach. W 1936 roku, z okazji 15-lecia budowy Gdyni, zostały wyemitowane monety (2 zł, 5 zł i klipa 5 zł), na których rewersie znajduje się żaglowiec na falach. Autorem projektu jest Józef Aumiller, a jednym z inicjatorów emisji był Eugeniusz Kwiatkowski. Emisja ta została przypomniana na monecie 2 zł NG i kolekcjonerskiej 10 zł z serii Dzieje złotego w 2005 roku. W 1980 roku, z okazji 50-lecia Daru Pomorza została wyemitowana moneta 20 zł z sylwetką tej fregaty. Autorem projektu jest Stanisława Wątróbska. Natomiast w 1982 roku ukazała się moneta próbna 500 zł z wizerunkiem Daru Młodzieży (projekt Ewy Olszewskiej-Borys). Żaglowce są również motywem chętnie umieszczanym na medalach. Projektant nie jest ograniczony tak małą powierzchnią, jak w przypadku monety, dlatego może przedstawić więcej szczegółów. Nie sposób wymienić tu wszystkich medali, ponieważ są ich dziesiątki. Wśród medalierów, na projektach których często pojawiały się żaglowce, można wspomnieć Józefa Kaweckiego, Gertrudę Kuziemską-Wilczopolską, czy Wiesława Marię Komorowskiego. Medal z okazji Operacji Żagiel w 1974 roku tego ostatniego artysty jest jednym z moich ulubionych medali z wizerunkami żaglowców. W ostatnich latach do grona artystów medalierów, na projektach których często pojawiają się żaglowce, dołączyła Dobrochna Surajewska. Mimo młodego wieku, ma ona już w tym zakresie imponujący dorobek. Żaglowce na projektach Pani Surajewskiej, w przeciwieństwie do wielu innych autorów są pełne dynamiki. Płynące fregaty wyglądają, jak tylko na ułamek sekundy zatrzymane w migawce aparatu fotograficznego, a już za chwilę popłyną dalej z łopotem żagli. Projekty Pani Surajewskiej trzeba oglądać w dużym powiększeniu, bo dopiero wtedy można smakować się w szczegółach. Można dostrzec, z jaką precyzją został oddany każdy detal: maszty, liny, bloczki, czy uginające się na wietrze żagle.

8 6 Sztandarowymi projektami z tej tematyki jest seria monet Białorusi o nominale 20 rubli (srebrne o średnicy 38,61 mm) i 1 rubel (miedzioniklowe o średnicy 32 mm), wybitych w Mennicy Polskiej w latach Seria obejmuje sześć żaglowców: największy i najszybszy żaglowiec na świecie Sedov, polską fregatę Dar Pomorza, trzymasztowiec szkolny włoskiej marynarki wojennej Amerigo Vespucci, najstarszy pływający i pozostający w czynnej służbie okręt na świecie USS Constitution, jedyny na świecie zachowany szybki kliper Cutty Sark oraz czteromasztowy bark Kruzenshtern. To nie jest jedyny Dar Pomorza w twórczości Dobrochny Surajewskiej. W 2009 roku został wyemitowany medal z okazji 100-lecia wodowania. Na jednej stronie medalu autorka przedstawiła płynący żaglowiec. Mnie jednak urzekła druga strona, pokazująca moment wodowania kadłuba w stoczni Blohm & Voss w Hamburgu, jako statku szkolnego niemieckiej marynarki handlowej.

9 7 Dar Pomorza możemy też zobaczyć na monecie 2 zł NG Gdynia z serii Miasta w Polsce. Tym razem zacumowany przy Molo Południowym jako siedziba filii Centralnego Muzeum Morskiego. Również następca Daru Pomorza Dar Młodzieży był tematem twórczości pani Surajewskiej. W 2007 roku został wybity medal z okazji 25 rocznicy podniesienia bandery. Morska twórczość Dobrochny Surajewskiej to nie tylko wielkie żaglowce, ale również mniejsze jednostki. Jachty pojawiły się m.in. na tzw. dukatach lokalnych pamiątkowych żetonach emitowanych przez gminy w celach promocyjnych. Jako przykład można podać 3 i 4 Dëtczi wyemitowane przez Puck w 2008 roku z okazji 660-lecia miasta. W 2011 roku Szczecin wyemitował dukat lokalny 8 Gryfów z serii Polskie żaglowce z wizerunkiem Zawiszy Czarnego. Okazją do przedstawienia tego trzymasztowego szkunera była rocznica 50 lat od podniesienia bandery. Jestem przekonany, że jeszcze niejeden piękny żaglowiec będzie można zobaczyć na projektach Pani Dobrochny Surajewskiej. Dariusz Świsulski

10 8 BURSZTYNOWĄ KOMNATĘ ZAPAMIĘTAM NA DŁUGO Moja współpraca z Panią Dobrochną Surajewską, pośrednio lub bezpośrednio, rozpoczęła się z chwilą, kiedy rozpocząłem pracę w Mennicy Polskiej, czyli prawie 4 lata temu. Na początku były to asysty przy projektach, które prowadzili moi koledzy z mennicy. Dopiero od kilku miesięcy mogę z czystym sumieniem powiedzieć, że bezpośrednio współpracuję z Panią Dobrusią nad kilkoma ciekawymi projektami numizmatycznymi, które mam nadzieję, spotkają się również z zainteresowaniem rynku. W momencie pisania tego artykułu (październik 2012), wspólnie z Panią Dobrusią prowadzę dwa projekty: numizmat Niedźwiedź brunatny z serii Młode zwierzęta oraz monetę Bursztynowa komnata z serii Tajemnice historii. Z pewnością ten ostatni projekt, mimo iż widać już jego szczęśliwe zakończenie, na pewno zapamiętam na długie miesiące, jeśli nie na lata. Mimo, iż kosztował on Nas wiele nerwów i wysiłku, z pewnością jest powodem do zadowolenia dla wszystkich, którzy nad nim pracowali, a w szczególności dla Pani Dobrusi, która stworzyła kolejny genialny projekt i na jego podstawie model gipsowy. Mennica Polska przetworzyła go na srebrną i złotą monetę kolekcjonerską, która już przed emisją została okrzyknięta numizmatycznym hitem 2012 roku. Praca nad projektem Bursztynowa komnata przebiegła w iście ekspresowym tempie (jak na tak zaawansowany projekt numizmatyczny). Prace nad projektem graficznym rozpoczęły się na początku sierpnia 2012 roku. Zależało nam na tym, aby emisja była wyjątkowa, stąd zdecydowaliśmy się na tak dużą średnicę monet - srebra 50 mm oraz złota 40 mm, oraz dodatek w postaci naturalnego bursztynu. Przystępując do projektu na początku sierpnia, zakładaliśmy ambitny plan, że emisja monety będzie gotowa na pierwszą dekadę października (premiera miałaby miejsce podczas targów COIN EXPO), ale szybko okazało się, że projekt jest na tyle zaawansowany, że termin ten będzie bardzo trudny do osiągnięcia. Podczas prac graficznych nad monetą, nieoceniona okazała się pomoc merytoryczna Pana Wiesława Gierłowskiego guru polskiego bursztynnictwa, którego zasługi dla popularyzacji bursztynu można by długo wymieniać. Pan W. Gierłowski był jednym z doradców i konsultantów w zakresie bursztynnictwa, podczas rekonstrukcji bursztynowej komnaty w Muzeum w Carskim Siole, której uroczystego otwarcia dokonano w 2003.

11 9 Przełom sierpnia i września to rozpoczęcie przez Panią Dobrusię prac nad modelem gipsowym, a przez Mennicę Polską nad przygotowaniem bursztynów, krążków oraz opakowań do monet. W pierwszym etapie został wykonany przez artystkę niewielki model gipsowy przedstawiający grawerunek na bursztyn do złotej monety. Następnie medalierka przygotowała model gipsowy awersu i po kilku dniach rewersu monety. W momencie przekazania nam modeli gipsowych zakończył się, ale tylko pozornie, etap prac wykonywany przez Panią Dobrusię. Praktycznie każdego dnia, na bieżąco, informowałem artystkę o postępach przy wykonywaniu oprzyrządowania oraz próbnych tłoczeniach monety. Widać było w głosie medalierki ogromne emocje i niezwykłe zainteresowanie. Zresztą, do każdego projektu Pani Dobrusia podchodzi z ogromnym zaangażowaniem i oddaniem, ale efekty za każdym razem są naprawdę imponujące. 2 dolary Niue Island - Bursztynowa komnata Bursztynowa komnata ukazała się na rynku numizmatycznym na przełomie października i listopada i od razu zaskarbiła sobie serca setek kolekcjonerów z Polski i zagranicy. Niezwykle kunsztowny i dopracowany w każdym detalu relief, dopełniony dodatkiem w postaci bursztynu, tworzy fascynujący walor kolekcjonerski, który nam nadzieję, że będzie ozdobą niejednej kolekcji numizmatycznej. Przed nami rozpoczynają się już prace nad drugim tematem z serii Tajemnice historii Świętym Graalem, którego emisję przewidujemy na przełomie lutego i marca 2013 roku. Piotr Kosanowski (Mennica Polska) Sandomierz, Warszawa

12 10 MONETY DOBROCHNY SURAJEWSKIEJ 2 zł Gdynia, seria: Miasta w Polsce Projekt awersu: Ewa Tyc-Karpińska Monety Narodowego Banku Polskiego Emisja: lipiec 2011 Średnica: 27 mm Metal: Nordic Gold Nakład: szt 2 zł Mława, seria: Miasta w Polsce Projekt awersu: Ewa Tyc-Karpińska Emisja: sierpień 2011 Średnica: 27 mm Metal: Nordic Gold Nakład: szt

13 11 10 zł Europa bez barier 100-lecie Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi Emisja: październik 2011 Średnica: 32 mm Nakład: szt 2 zł Europa bez barier 100-lecie Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi Projekt awersu: Ewa Tyc-Karpińska Emisja: październik 2011 Średnica: 27 mm Metal: Nordic Gold Nakład: szt 2 zł 50-lecie Programu 3 Polskiego Radia Projektanci: Dobrochna Surajewska (rewers), Ewa Tyc-Karpińska (awers)

14 12 Emisja: marzec 2012 Średnica: 27 mm Kształt tzw. kwiatu hiszpańskiego Metal: Nordic Gold Nakład: szt Monety Białorusi 20 Rubli Sedov, seria: Żaglowce Emisja: styczeń 2009 Zdobienie: hologram Nakład: do szt. 20 Rubli Dar Pomorza, seria: Żaglowce

15 13 Emisja: październik 2009 Zdobienie: hologram Nakład: do szt. 20 Rubli Amerigo Vespucci, seria: Żaglowce Emisja: kwiecień 2010 Zdobienie: hologram Nakład: do 7000 szt. 20 Rubli USS Constitution, seria: Żaglowce

16 14 Emisja: grudzień Rubli Cutty Sark, seria: Żaglowce Zdobienie: hologram Nakład: do 7000 szt. Emisja: marzec 2011 Zdobienie: hologram Nakład: do 7000 szt. 20 Rubli Kruzenshtern, seria: Żaglowce Emisja: wrzesień 2011 Zdobienie: hologram Nakład: do 7000 szt. 1 Rubel Sedov, seria: Żaglowce

17 15 Emisja: 2008 Średnica: 32 mm Metal: CuNi Nakład: szt. 1 Rubel Dar Pomorza, seria: Żaglowce Emisja: 2009 Średnica: 32 mm Metal: CuNi Nakład: szt. 1 Rubel Amerigo Vespucci, seria: Żaglowce Emisja: 2010 Średnica: 32 mm Metal: CuNi Nakład: do 4000 szt.

18 16 1 Rubel USS Constitution, seria: Żaglowce Emisja: 2010 Średnica: 32 mm Metal: CuNi Nakład: 4000 szt. 1 Rubel Cutty Sark, seria: Żaglowce Emisja: 2011 Średnica: 32 mm Metal: CuNi 1 Rubel Kruzenshtern, seria: Żaglowce

19 17 Emisja: 2011 Średnica: 32 mm Metal: CuNi 20 Rubli Połock, seria: Miasta Hanzeatyckie Projekt awersu: Andrzej Nowakowski i Dobrochna Surajewska Emisja: wrzesień 2011 Nakład: do 7000 szt. 20 Rubli Moje serce Modele gipsowe: Dobrochna Surajewska

20 18 Emisja: styczeń 2010 Zdobienie: kryształki Swarovskiego Nakład: do szt. 20 Rubli Moja miłość Projektant: Svetlana Zaskevich, modele gipsowe: Dobrochna Surajewska Emisja: styczeń 2011 Zdobienie: wstawka z korundu Nakład: do szt. Monety Armenii 100 Dram Hovhannes Aivazovsky, seria: Malarze świata Modele gipsowe: Dobrochna Surajewska Emisja: maj 2006 Wymiary: 40,00 x 28,00 mm Nakład: do 5000 szt.

21 19 Monety Malawi 20 Kwacha Białowieski Park Narodowy, Seria: Rezerwaty Biosfery Awers: projekt: Piotr Gorol, rewers: projekt: Ryszard Surajewski, modele gipsowy: Dobrochna Surajewska Emisja: maj 2011 Nakład: do 5000 szt. Monety Niue Island Rok świni - świnia, seria: Kalendarz chiński Projekt: Robert Kotwicz, modele gipsowe: Dobrochna Surajewska Emisja: 2006 Nakład: do 5000 szt.

22 20 Rok szczura - szczur, seria: Kalendarz chiński Emisja: styczeń 2007 Nakład: do szt. Rok szczura - szczurki, seria: Kalendarz chiński Emisja: styczeń 2007 Nakład: do szt. Rok byka - byk, seria: Kalendarz chiński

23 21 Emisja: listopad 2008 Nakład: do szt. Rok byka - byczek, seria: Kalendarz chiński Emisja: listopad 2008 Nakład: do szt. Rok tygrysa - tygrys, seria: Kalendarz chiński

24 22 Emisja: listopad 2009 Nakład: do 6000 szt. Rok tygrysa - tygrysek, seria: Kalendarz chiński Emisja: listopad 2009 Nakład: do 6000 szt. Rok królika - królik, seria: Kalendarz chiński Emisja: październik 2010 Nakład: do 3000 szt. Rok królika - króliczki, seria: Kalendarz chiński

25 23 Emisja: październik 2010 Zdobienie: wstawka szklana Nakład: do 3000 szt. Rok smoka - smok, seria: Kalendarz chiński Emisja: wrzesień 2011 i wybłyszczenie Nakład: do 6000 szt. Rok smoka - smoczek, seria: Kalendarz chiński

26 24 Emisja: wrzesień Dolarów Rok smoka - smok, seria: Kalendarz chiński Nakład: do 6000 szt. Emisja: wrzesień 2011 Średnica: 22 mm Metal: Au 900 Nakład: do 1000 szt. Rok węża wąż bajkowy, seria: Kalendarz chiński Emisja: 2012 Nakład: szt. Widłoróg, seria: Osobliwości natury

27 25 Emisja: maj 2010 Wymiary: 40 x 40 mm Nakład: do 9000 szt. Muchołówka, seria: Osobliwości natury Emisja: wrzesień 2010 Wymiary: 40 x 40 mm Nakład: do 9000 szt. Dziobak, seria: Osobliwości natury

28 26 Emisja: grudzień 2010 Wymiary: 40 x 40 mm Nakład: do 9000 szt. Żaba latająca, seria: Osobliwości natury Emisja: luty 2011 Wymiary: 40 x 40 mm Nakład: do 5000 szt. Czerwończyk dukacik, seria: Motyle Emisja: czerwiec 2010 Nakład: do 8000 szt. Niepylak apollo, seria: Motyle

29 27 Emisja: wrzesień 2010 Nakład: do 8000 szt. 5 Dolarów Czerwończyk dukacik, seria: Motyle Emisja: listopad 2010 Średnica: 27 mm Metal: Au 900 Nakład: do 1000 szt. 5 Dolarów Niepylak apollo, seria: Motyle

30 28 Emisja: styczeń 2011 Średnica: 27 mm Metal: Au 900 Modraszek arion, seria: Motyle Nakład: do 1000 szt. Emisja: styczeń 2011 Nakład: do 8000 szt. Paź królowej, seria: Motyle Emisja: październik 2011 Nakład: do 8000 szt. Ornithoptera Goliath, seria: Motyle

31 29 Emisja: maj 2012 Nakład: do 8000 szt. Fryderyk Chopin Emisja: 2010 Wymiary: 28,2 x 28,2 mm Nakład: szt. Gdańsk, seria: Stadiony polskie 2012

32 30 Emisja: czerwiec 2010 Nakład: do szt. Podkówka, seria: Monety na szczęście Emisja: listopad 2010 Średnica: 41 mm Zdobienie: kapsułka ze srebrną podkówką Nakład: do szt. 2 Dolary Podkówka, seria: Monety na szczęście Emisja: wrzesień 2012 Średnica: 41 mm Zdobienie: kapsułka ze złoconą podkówką Nakład: do szt. Czterolistna koniczynka, seria: Monety na szczęście Emisja: grudzień 2010 Średnica: 41 mm Zdobienie: element filigranowy Nakład: do szt.

33 31 Słonik, seria: Monety na szczęście Emisja: czerwiec 2011 Średnica: 41 mm Zdobienie: element filigranowy Nakład: do szt. 2 Dolary Słonik, seria: Monety na szczęście Emisja: wrzesień 2012 Średnica: 41 mm Zdobienie: element filigranowy, pozłacany 24-karatowym złotem Nakład: do szt. Biedronka, seria: Monety na szczęście Emisja: listopad 2011 Średnica: 41 mm, wybłyszczenie i element filigranowy Nakład: do szt. 2 Dolary Moneta weselna

34 32 Emisja: wrzesień 2012 Średnica: 41 mm, wkładka: obrączki pokryte złotem Nakład: do szt. Złote Wężyki Emisja: październik 2012 Średnica: 41 mm, złocenie selektywne Zdobienie: element filigranowy pokryty złotem Nakład: do szt. 2 Dolary Komnata Bursztynowa, seria: Tajemnice Historii

35 33 Emisja: październik 2012 Średnica: 50 mm Zdobienie: bursztyn Nakład: 2000 szt. 100 Dolarów Komnata Bursztynowa, seria: Tajemnice Historii Emisja: październik 2012 Średnica: 40 mm Metal: Au 999 Zdobienie: bursztyn Nakład: 2000 szt.

36 34 Drugie miejsce na Coin Constellation w 2011 roku w kategorii Najlepsza koncepcja artystyczna Drugie miejsce na Coin Constellation w 2012 roku w kategorii Unikalny pomysł