PL B1. Ciecze jonowe z kationem di(tallowoiloksyetylo)dimetyloamoniowym oraz sposób ich otrzymywania. POLITECHNIKA POZNAŃSKA, Poznań, PL

Transkrypt

1 PL B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: (51) Int.Cl. C07C 211/63 ( ) C07C 209/20 ( ) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: (54) Ciecze jonowe z kationem di(tallowoiloksyetylo)dimetyloamoniowym oraz sposób ich otrzymywania (43) Zgłoszenie ogłoszono: BUP 19/13 (73) Uprawniony z patentu: POLITECHNIKA POZNAŃSKA, Poznań, PL (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: WUP 07/14 (72) Twórca(y) wynalazku: JULIUSZ PERNAK, Poznań, PL KAMIL CZERNIAK, Sompolno, PL MICHAŁ NIEMCZAK, Inowrocław, PL

2 2 PL B1 Opis wynalazku Przedmiotem wynalazku są ciecze jonowe z kationem di(tallowoiloksyetylo)dimetyloamoniowym oraz sposób ich otrzymywania, mające zastosowanie jako kationowe środki zmiękczające. Ciecze jonowe są związkami organicznymi całkowicie składającymi się z jonów o temperaturze topnienia mniejszej niż temperatura wrzenia wody. Typowe ciecze jonowe zbudowane są z kationu organicznego, najczęściej zawierającego czwartorzędowy atom azotu. Duża liczba możliwych kombinacji kationu i anionu, którą można wykorzystać w syntezie cieczy jonowych daje możliwość zmieniania właściwości fizycznych i chemicznych otrzymywanych soli. Właściwości takie jak kwasowość, zasadowość, hydrofilowość i hydrofobowość, rozpuszczalność i nierozpuszczalność w wodzie zależą głównie od wzajemnego dopasowania się kationu i anionu, ich wielkości, geometrii i rozmieszczenia ładunku. Zazwyczaj anion odpowiedzialny jest za rozpuszczalność, zaś kation ma wpływ na hydrofobowość i zdolność tworzenia wiązań wodorowych. Kation organiczny zazwyczaj jest asymetryczny, ale może być również symetryczny. Najpopularniejsze są na kationy: amoniowy, fosfoniowy, imidazoliowy, pirydyniowy, morfoliniowy oraz piperydyniowy. Opisane są również w literaturze ciecze jonowe z kationem sulfoniowym czy oksazoliowym. Istnieje wiele rodzajów anionów wchodzących w skład cieczy jonowych. Są to zarówno związki zawierające atom fluoru, takie jak PF - 6, BF - 4, CF 3 SO - 3, (CF 3 SO 3 ) 2 N - oraz bez atomu fluoru, np. AlCl - 4 czy Al 2 Cl - 7. Również popularnymi nieorganicznymi anionami są: azotany(v), siarczany(vi), azotany(lll) oraz fosforany(v). Jako kationy organiczne stosuje się octany, mrówczany, mleczany, salicylany czy benzoesany. Płyny do płukania pozwalają zachować jakość tkanin przez dłuższy okres, dzięki skróceniu czasu suszenia, zmniejszeniu tarcia oraz ilości uszkodzeń mechanicznych włókien powstających podczas suszenia w suszarce. Dzięki ich adsorpcji na materiale redukują również zagniecenia oraz ułatwiają prasowanie. Wielokrotne powtarzane pranie powoduje łamanie się oraz strzępienie włókien bawełny. Tarcie mechaniczne w czasie procesu mycia indukuje ładunki elektrostatyczne, które powodują grupowanie się włókien w prostopadłe do nich wiązki podczas suszenia. W wyniku tego zmniejsza się poślizg między włóknami oraz ich elastyczność, co może być odczuwane przez skórę jako źródło oporu podczas zakładania tkaniny. Płyny do płukania mogą zmniejszać ilość oddziaływań pomiędzy włóknami dzięki ograniczeniu powstawania ładunków elektrostatycznych oraz umożliwić prawidłowe, równoległe do siebie położenie włókien tkaniny. Głównym składnikiem powszechnie stosowanych płynów zmiękczających są kationowe środki powierzchniowo czynne. Najczęściej kationowe surfaktanty mają budowę czwartorzędowej aminy z centralnie umieszczonym ładunkiem dodatnim na atomie azotu oraz zawierają dwa długie łańcuchy alkilowe o atomach węgla. Posiadają one strukturę podobną do lecytyny oraz innych fosfatydylocholin wchodzących w skład ścian komórkowych. Przykładem takich związków używanych jako składnik aktywny płynów do płukania są nierozpuszczalne w wodzie esterquaty. Preparaty handlowe, będące chlorkami czwartorzędowych estrów amoniowych charakteryzują się szybką oraz całkowitą biodegradacją. Jako przykładowe związki z grupy cieczy jonowych z kationem di(tallowoiloksyetylo)dimetyloamoniowym i anionem organicznym lub nieorganicznym, o wzorze ogólnym 1 wymienić można: Azotan(V) di(tallowoiloksyetylo)dimetyloamoniowy, Tetrafluoroboran di(tallowoiloksyetylo)dimetyloamoniowy, Mrówczan di(tallowoiloksyetylo)dimetyloamoniowy, Salicylan di(tallowoiloksyetylo)dimetyloamoniowy. Nazwa zwyczajowa podstawnika 'tallow' oznacza mieszaninę podstawników nienasyconych zawierającą dwanaście atomów węgla (1%), czternaście atomów węgla (4%), szesnaście atomów węgla (31%) oraz osiemnaście atomów węgla (64%). Istotą wynalazku są ciecze jonowe z kationem di(tallowoiloksyetylo)dimetyloamoniowym, o wzorze ogólnym 1, w którym R oznacza podstawnik alkilowy 'tallow' o długości łańcucha węglowego od 12 do 18 atomów węgla, zaś A oznacza anion organiczny z grupy: benzoesanów, lub salicylanów, lub mrówczanów, lub octanów, lub propionianów, lub butanianów, lub metanosulfonianów, lub trifluorometanosulfonianów, lub etanosulfonianów, lub benzenosulfonianów, lub dodecylobenzenosulfonianów, lub nikotynianów, lub izonikotynianów, lub pikolinianów, lub acesulfamów, lub cyklaminianów, lub sacharynianów, lub nieorganiczny z grupy: węglanów, lub ortofosforanów(v), lub tripolifosforanów, lub azotanów(lll), lub azotanów(v), lub siarczanów(iv), lub siarczanów(vi), lub alkilosiarczanów, o długo-

3 PL B1 3 ści łańcucha alkilowego od 1 do 12 atomów węgla, lub tetrafluoroboranów, lub heksafluorofosforanów, lub dicyjanoimidków, a sposób ich otrzymywania polega na tym, że chlorki di(tallowoiloksyetylo)dimetyloamoniowe o wzorze ogólnym 2, w którym R oznacza podstawnik alkilowy 'tallow' o długości łańcucha węglowego od 12 do 18 atomów węgla, rozpuszcza się w alkoholu alifatycznym o długości łańcucha węglowego od 1 do 4 atomów węgla, lub ich mieszaninie, korzystnie w metanolu i miesza się z wodnym roztworem soli sodowej lub potasowej, lub litowej, lub amonowej acesulfamu, lub cyklaminianu, lub sacharynianu, lub dicyjanoimidku, lub kwasu: benzoesowego, lub salicylowego, lub mrówkowego, lub octowego, lub propionowego, lub butanowego, lub metanosulfonowego, lub trifluorometanosulfonowego, lub etanosulfonowego, lub benzenosulfonowego, lub dodecylobenzenosulfonowego, lub nikotynowego, lub izonikotynowego, lub pikolinowego, lub węglowego, lub ortofosforowego(v), lub tripolifosforowego, lub azotowego(lll), lub azotowego(v), lub siarkowego(iv), lub siarkowego(vi), lub alkilosiarkowego o długości łańcucha alkilowego od 1 do 12 atomów węgla, lub tetrafluoroborowego, lub heksafluorofosforowego, o stężeniu co najmniej 1%, w stosunku molowym czwartorzędowej soli amoniowej do soli nieorganicznej od 1:1 do 1:1,05, korzystnie 1:1, w temperaturze od 293 do 363K, korzystnie 293K, w czasie co najmniej 2 minut, następnie odparowuje się mieszaninę rozpuszczalników, a produkt ługuje się bezwodnym rozpuszczalnikiem organicznym z grupy: aceton, lub metanol, lub etanol, lub propanol, lub izopropanol, lub butanol, lub octan etylu, lub acetonitryl, lub chloroform, lub dichlorometan, następnie odsącza się wytrącony osad nieorganiczny, po czym rozpuszczalnik usuwa się. Drugi sposób otrzymywania polega na tym, że chlorki di(tallowoiloksyetylo)dimetyloamoniowe od 12 do 18 atomów węgla, rozpuszcza się w alkoholu alifatycznym o długości łańcucha węglowego od 1 do 4 atomów węgla, lub ich mieszaninie, korzystnie w metanolu i miesza się z wodnym roztworem soli sodowej lub potasowej, lub litowej, lub amonowej kwasu: węglowego lub ortofosforowego(v), lub tripolifosforowego, lub siarkowego(iv), lub siarkowego(vi), o stężeniu co najmniej 1%, w stosunku molowym czwartorzędowej soli amoniowej do soli nieorganicznej od 2:1 do 5:1, w temperaturze od 293 do 363K, korzystnie 293K, w czasie co najmniej 2 minut, następnie odparowuje się mieszaninę rozpuszczalników, a produkt ługuje się bezwodnym rozpuszczalnikiem organicznym z grupy: aceton, lub metanol, lub etanol, lub propanol, lub izopropanol, lub butanol, lub octan etylu, lub acetonitryl, lub chloroform, lub dichlorometan, następnie odsącza się wytrącony osad nieorganiczny, po czym rozpuszczalnik usuwa się. Trzeci sposób otrzymywania polega na tym, że chlorki di(tallowoiloksyetylo)dimetyloamoniowe od 12 do 18 atomów węgla, rozpuszcza się w alkoholu alifatycznym o długości łańcucha węglowego od 1 do 4 atomów węgla, lub ich mieszaninie, korzystnie w metanolu i miesza się z wodnym roztworem soli sodowej lub potasowej, lub litowej, lub amonowej acesulfamu, lub cyklaminianu, lub sacharynianu, lub dicyjanoimidku, lub kwasu: benzoesowego, lub salicylowego, lub mrówkowego, lub octowego, lub propionowego, lub butanowego, lub metanosulfonowego, lub trifluorometanosulfonowego, lub etanosulfonowego, lub benzenosulfonowego, lub dodecylobenzenosulfonowego, lub nikotynowego, lub izonikotynowego, lub pikolinowego, lub węglowego, lub ortofosforowego(v), lub tripolifosforowego, lub azotowego(lll), lub azotowego(v), lub siarkowego(iv), lub siarkowego(vi), lub alkilosiarkowego o długości łańcucha alkilowego od 1 do 12 atomów węgla, lub tetrafluoroborowego, lub heksafluorofosforowego, o stężeniu co najmniej 1%, w stosunku molowym czwartorzędowej soli amoniowej do soli nieorganicznej od 1:1 do 1:1,05, korzystnie 1:1, w temperaturze od 293 do 363K, korzystnie 293K, w czasie co najmniej 2 minut, następnie mieszaninę poreakcyjną poddaje się ekstrakcji dwufazowej za pomocą mieszaniny woda - rozpuszczalnik niepolarny z grupy: chloroform, lub dichlorometan, lub toluen, a po rozdzieleniu faz, fazę organiczną przemywa się wodą i następnie odparowuje rozpuszczalnik. Czwarty sposób otrzymywania polega na tym, że chlorki di(tallowoiloksyetylo)dimetyloamoniowe od 12 do 18 atomów węgla, rozpuszcza się w alkoholu alifatycznym o długości łańcucha węglowego od 1 do 4 atomów węgla, lub ich mieszaninie, korzystnie w metanolu i miesza się z wodnym roztworem soli sodowej lub potasowej, lub litowej, lub amonowej kwasu: węglowego, lub ortofosforowego(v), lub tripolifosforowego, lub siarkowego(iv), lub siarkowego(vi), o stężeniu co najmniej 1%, w stosunku molowym czwartorzędowej soli amoniowej do soli nieorganicznej od 2:1 do 5:1, w temperaturze od 293 do 363K, korzystnie 293K, w czasie co najmniej 2 minut, następnie mieszani-

4 4 PL B1 nę poreakcyjną poddaje się ekstrakcji dwufazowej za pomocą mieszaniny woda - rozpuszczalnik niepolarny z grupy: chloroform, lub dichlorometan, lub toluen, a po rozdzieleniu faz, fazę organiczną przemywa się wodą i następnie odparowuje rozpuszczalnik. Piąty sposób otrzymywania polega na tym, że chlorki di(tallowoiloksyetylo)dimetyloamoniowe od 12 do 18 atomów węgla, rozpuszcza się w alkoholu alifatycznym o długości łańcucha węglowego od 1 do 4 atomów węgla, lub ich mieszaninie, korzystnie w metanolu i miesza się z alkoholowym roztworem soli sodowej lub potasowej, lub litowej, lub amonowej acesulfamu, lub cyklaminianu, lub sacharynianu, lub dicyjanoimidku, lub kwasu: benzoesowego, lub salicylowego, lub mrówkowego, lub octowego, lub propionowego, lub butanowego, lub metanosulfonowego, lub trifluorometanosulfonowego, lub etanosulfonowego, lub benzenosulfonowego, lub dodecylobenzenosulfonowego, lub nikotynowego, lub izonikotynowego, lub pikolinowego, lub węglowego, lub ortofosforowego(v), lub tripolifosforowego, lub azotowego(lll), lub azotowego(v), lub siarkowego(iv), lub siarkowego(vi), lub alkilosiarkowego o długości łańcucha alkilowego od 1 do 12 atomów węgla, lub tetrafluoroborowego, lub heksafluorofosforowego, o stężeniu co najmniej 1%, w stosunku molowym czwartorzędowej soli amoniowej do soli nieorganicznej od 1:1 do 1:1,05, korzystnie 1:1, w temperaturze od 273K do 323K, korzystnie 298K, następnie odsącza się wytrącony z alkoholu, lub ich mieszaniny nieorganiczny produkt uboczny, po czym rozpuszczalnik lub ich mieszaninę usuwa się do otrzymania gotowego produktu. Kolejny sposób otrzymywania polega na tym, że chlorki di(tallowoiloksyetylo)dimetyloamoniowe od 12 do 18 atomów węgla, rozpuszcza się w alkoholu alifatycznym o długości łańcucha węglowego od 1 do 4 atomów węgla, lub ich mieszaninie, korzystnie w metanolu i miesza się z wodnym roztworem soli sodowej lub potasowej, lub litowej, lub amonowej kwasu: węglowego, lub ortofosforowego(v), lub tripolifosforowego, lub siarkowego(iv), lub siarkowego(vi), o stężeniu co najmniej 1%, w stosunku molowym czwartorzędowej soli amoniowej do soli nieorganicznej od 2:1 do 5:1, w temperaturze od 293 do 363K, korzystnie 293K, w czasie co najmniej 2 minut, następnie odsącza się wytrącony z alkoholu lub ich mieszaniny nieorganiczny produkt uboczny, po czym rozpuszczalnik lub ich mieszaninę usuwa się do otrzymania gotowego produktu. Dzięki zastosowaniu rozwiązania według wynalazku uzyskano następujące efekty techniczno- -ekonomiczne: opracowano metodę otrzymywania nowej grupy amoniowych cieczy jonowych z kationem di(tallowoiloksyetylo)dimetyloamoniowym i anionem nieorganicznym i organicznym, będących cieczami jonowymi otrzymane ciecze jonowe charakteryzują się wysokim stopniem biodegradacji, ciecze te posiadają niemierzalną prężnością par nad swą powierzchnią, otrzymane ciecze jonowe wykazują stabilność termiczną w szerokim zakresie temperatur, wydajności reakcji otrzymywania cieczy jonowych z kationem di(tallowoiloksyetylo)dimetyloamoniowym i anionem nieorganicznym i organicznym, mieści się w granicach od 90 do 99%. syntezowane amoniowe ciecze jonowe są dobrze rozpuszczalne w rozpuszczalnikach organicznych, natomiast słabo rozpuszczają się w wodzie, otrzymane amoniowe ciecze jonowe wykazują właściwości antyelektrostatyczne. P r z y k ł a d I Sposób wytwarzania azotanu(v) di(tallowoiloksyetylo)dimetyloamoniowego W kolbie reakcyjnej umieszczono 27,3 g (0,04 mola) chlorku di(tallowoiloksyetylo)dimetyloamoniowego rozpuszczonego w 30 cm 3 metanolu. Następnie dodano małymi porcjami, przy ciągłym mieszaniu, 4,0 g (0,04 mola) azotanu potasu rozpuszczonego w 10 cm 3 wody. Mieszanie kontynuowano przez 3 godziny, po czym odparowano mieszaninę rozpuszczalników, a surowy produkt dokładnie osuszono. Produkt rozpuszczono w bezwodnym izopropanolu i odsączono 3,0 g (0,04 mola) chlorku potasu. Przesącz zatężono pod obniżonym ciśnieniem otrzymując amoniową ciecz jonową. Wydajność przeprowadzonej reakcji wyniosła 96%. Strukturę związku potwierdzono wykonując widmo protonowego i węglowego magnetycznego rezonansu jądrowego: 1 H NMR (CDCI 3 ) δ [ppm] = 0,88(t, J = 5,1 Hz, 6H); 126(m, 56H); 1,59(m, 4H); 2,35(m, 4H); 3,4(m, 10H); 4,57(t, J = 4,2 Hz, 4H); 5,34(m, 2H).

5 PL B C NMR (CDCI 3 ) δ [ppm] = 172,68; 63,57; 57,51; 52,08; 33,81; 31,78; 29,57; 29,22; 29,03; 24,54; 22,54; 13,96. Miareczkowanie dwufazowe przeprowadzone według normy PN-EN ISO :2000 wykazało zawartość substancji kationowo czynnej na poziomie 99%. P r z y k ł a d Il Sposób wytwarzania tetrafluoroboranu di(tallowoiloksyetylo)dimetyloamoniowego W 25 cm 3 izopropanolu rozpuszczono 34,1 g izopropanolowego 80% roztworu, zawierającego (0,04 mola) chlorku di(tallowoiloksyetylo)dimetyloamoniowego. Następnie dodano, przy ciągłym mieszaniu, 4,4 g (0,04 mola) tetrafluoroboranu sodu rozpuszczonego w 10 cm 3 wody. Mieszanie kontynuowano przez 1,5 godziny w temperaturze 293K. Po odparowaniu mieszaniny rozpuszczalników pod zmniejszonym ciśnieniem dodano 60 cm 3 mieszaniny wodno-chloroformowej w stosunku objętościowym 1:1, celem ekstrakcji produktu z mieszaniny do rozpuszczalnika niepolarnego. Ekstrakt chloroformowy przemyto trzykrotnie wodą, a następnie pod obniżonym ciśnieniem odparowano rozpuszczalnik otrzymując amoniową ciecz jonową. Produkt reakcji otrzymano z wydajnością 98%. Strukturę związku potwierdzono wykonując widmo protonowego, węglowego i fluorowego magnetycznego rezonansu jądrowego: 1 H NMR (CDCI 3 ) δ [ppm] = 0,88(t, J = 5,1 Hz, 6H); 1,25(m, 56H); 1,59(m, 4H); 2,34(m, 4H); 3,24(s, 6H); 3,75 (m, 4H); 4,51(m, 4H); 5,34(m, 2H). 13 C NMR (CDCI 3 ) δ [ppm] = 172,83; 63,69; 57,4; 52,13; 33,83; 31,89; 29,70; 29,33; 29,14; 24,60; 22,65; 14, F NMR (CDCI 3 ) δ [ppm] = -150,55. Miareczkowanie dwufazowe przeprowadzone według normy PN-EN ISO :2000 wykazało zawartość substancji kationowo czynnej na poziomie 99%. P r z y k ł a d III Sposób wytwarzania mrówczanu di(tallowoiloksyetylo)dimetyloamoniowego W kolbie umieszczono 27,3 g (0,04 mola) chlorku di(tallowoiloksyetylo)dimetyloamoniowego oraz 30 cm 3 metanolu, po czym dodano małymi porcjami 4,4 g (0,044 mola) mrówczanu sodu rozpuszczonego w 20 cm 3 metanolu. Mieszanie kontynuowano przez 45 minut w temperaturze 323K, po czym w wyniku reakcji wymiany anionu, z metanolu wypadł biały osad chlorku sodu. Po ochłodzeniu mieszaniny do temperatury otoczenia odsączono wytrąconą sól nieorganiczną oraz nadmiar azotanu(v) sodu. Metanolowy przesącz zatężono pod obniżonym ciśnieniem otrzymując amoniową ciecz jonową. Wydajność przeprowadzonej reakcji wyniosła 97%. Strukturę związku potwierdzono wykonując widmo protonowego i węglowego magnetycznego rezonansu jądrowego: 1 H NMR (CDCI 3 ) δ [ppm] = 0,88(t, J = 5,1 Hz, 6H); 1,26(m, 56H); 1,6(m, 4H); 2,34(m, 4H); 3,44(s, 6H); 4,05 (m, 4H); 4,57(t, J = 4,5 Hz, 4H); 5,34(m, 2H); 8,68(s, H). 13 C NMR (CDCI 3 ) δ [ppm] = 172,64; 157,89; 63,32; 57,56; 51,98; 33,83; 31,77; 29,56; 29,37; 29,15; 24,52; 22,53; 13,95. Miareczkowanie dwufazowe przeprowadzone według normy PN-EN ISO :2000 wykazało zawartość substancji kationowo czynnej na poziomie 99%. P r z y k ł a d IV Sposób wytwarzania salicylanu di(tallowoiloksyetylo)dimetyloamoniowego: W 20 cm 3 etanolu rozpuszczono 34,1 g izopropanolowego 80% roztworu, zawierającego (0,04 mola) chlorku di(tallowoiloksyetylo)dimetyloamoniowego. Następnie wprowadzono, przy ciągłym mieszaniu, 7,0 g (0,04 mola) salicylanu potasu rozpuszczonego w 20 cm 3 wody. Mieszanie kontynuowano przez 2,5 godziny w temperaturze 293K. Po odparowaniu mieszaniny rozpuszczalników pod zmniejszonym ciśnieniem, surowy produkt suszono przez 24 godziny i następnie rozpuszczono w bezwodnym izopropanolu. Wytrącony osad chlorku potasu odsączono, a z przesączu odparowano rozpuszczalnik. Produkt reakcji otrzymano z wydajnością 96%. Strukturę związku potwierdzono wykonując widmo protonowego i węglowego magnetycznego rezonansu jądrowego: 1 H NMR (CDCI 3 ) δ [ppm] = 0,88(t, J = 7,2 Hz, 6H); 1,26(m, 56H); 1,52(m, 4H); 2,23(m, 4H); 3,32(s, 6H); 3,66 (m, 4H); 4,48(m, 4H); 5,34(m, 2H); 6,72(m, 1H); 6,8(m, 1H); 7,22(t, J = 7,2 Hz, 1H); 7,83(d, J = 6,9, 1H).

6 6 PL B1 13 C NMR (CDCI 3 ) δ [ppm] = 173,75; 172,65; 172,83; 161,97; 132,39; 130,32; 119,51; 117,45; 116,25; 63,55; 57,34; 52,02; 33,71; 31,84; 29,63; 29,23; 29,01; 24,49; 22,60; 14,04. Miareczkowanie dwufazowe przeprowadzone według normy PN-EN ISO :2000 wykazało zawartość substancji kationowo czynnej na poziomie 99%. P r z y k ł a d o w e z a s t o s o w a n i e: Preparat o właściwościach antyelektrostatycznych oraz zwiększający miękkość ubrań, przeznaczony do użycia jako płyn do płukania tkanin w pralkach automatycznych. 40 g cieczy jonowej mrówczanu di(tallowoiloksyetylo)dimetyloamoniowego rozpuszczono w 200 cm 3 wody, uzyskując gotowy preparat. Całość mieszano przez 60 minut w temperaturze 293K. Przygotowana kompozycja została użyta podczas prania 2,5 kg tkanin w postaci ręczników przy pomocy pralki automatycznej i dodana w czasie cyklu płukania. Wskazana ilość dodawanej mieszaniny, wahająca się od 25 do 150 cm 3, zależy od masy oraz stopnia zabrudzenia tkanin, a także wielkości i rodzaju pralki. Po cyklu płukania, pranie zostało wysuszone i poddane ocenie miękkości. Zaobserwowano wysoką skuteczność preparatu w zmiękczaniu tkanin w porównaniu do ręczników wypranych bez użycia przygotowanej kompozycji oraz w referencyjnym płynie do płukania. Zastrzeżenia patentowe 1. Ciecze jonowe z kationem di(tallowoiloksyetylo)dimetyloamoniowym, o wzorze ogólnym 1, w którym R oznacza podstawnik alkilowy 'tallow' o długości łańcucha węglowego od 12 do 18 atomów węgla, zaś A oznacza anion organiczny z grupy: benzoesanów, lub salicylanów, lub mrówczanów, lub octanów, lub propionianów, lub butanianów, lub metanosulfonianów, lub trifluorometanosulfonianów, lub etanosulfonianów, lub benzenosulfonianów, lub dodecylobenzenosulfonianów, lub nikotynianów, lub izonikotynianów, lub pikolinianów, lub acesulfamów, lub cyklaminianów, lub sacharynianów, lub nieorganiczny z grupy: węglanów, lub ortofosforanów(v), lub tripolifosforanów, lub azotanów(lll), lub azotanów(v), lub siarczanów(iv), lub siarczanów(vi), lub alkilosiarczanów, o długości łańcucha alkilowego od 1 do 12 atomów węgla, lub tetrafluoroboranów, lub heksafluorofosforanów, lub dicyjan o- imidków. 2. Sposób otrzymywania cieczy jonowych z kationem di(tallowoiloksyetylo)dimetyloamoniowym, o wzorze ogólnym 1, określonych zastrzeżeniem 1, znamienny tym, że chlorki di(tallowoiloksyetylo)dimetyloamoniowe o wzorze ogólnym 2, w którym R oznacza podstawnik alkilowy 'tallow' o długości łańcucha węglowego od 1 do 4 atomów węgla, lub ich mieszaninie, korzystnie w metanolu i miesza się z wodnym roztworem soli sodowej lub potasowej, lub litowej, lub amonowej acesulfamu, lub cyklaminianu, lub sacharynianu, lub dicyjanoimidku, lub kwasu: benzoesowego, lub salicylowego, lub mrówkowego, lub octowego, lub propionowego, lub butanowego, lub metanosulfonowego, lub trifluorometanosulfonowego, lub etanosulfonowego, lub benzenosulfonowego, lub dodecylobenzenosulfonowego, lub nikotynowego, lub izonikotynowego, lub pikolinowego, lub węglowego, lub ortofosforowego(v), lub tripolifosforowego, lub azotowego(lll), lub azotowego(v), lub siarkowego(iv), lub siarkowego(vi), lub alkilosiarkowego o długości łańcucha alkilowego od 1 do 12 atomów węgla, lub tetrafluoroborowego, lub heksafluorofosforowego, o stężeniu co najmniej 1%, w stosunku molowym czwartorzędowej soli amoniowej do soli nieorganicznej od 1:1 do 1:1,05, korzystnie 1:1, w temperaturze od 293 do 363K, korzystnie 293K, w czasie co najmniej 2 minut, następnie odparowuje się mieszaninę rozpuszczalników, a produkt ługuje się bezwodnym rozpuszczalnikiem organicznym z grupy: aceton, lub metanol, lub etanol, lub propanol, lub izopropanol, lub butanol, lub octan etylu, lub acetonitryl, lub chloroform, lub dichlorometan, następnie odsącza się wytrącony osad nieorganiczny, po czym rozpuszczalnik usuwa się. 3. Sposób otrzymywania cieczy jonowych z kationem di(tallowoiloksyetylo)dimetyloamoniowym, o wzorze ogólnym 1, określonych zastrzeżeniem 1, znamienny tym, że chlorki di(tallowoiloksyetylo)- dimetyloamoniowe o wzorze ogólnym 2, w którym R oznacza podstawnik alkilowy 'tallow' o długości łańcucha węglowego od 1 do 4 atomów węgla, lub ich mieszaninie, korzystnie w metanolu i miesza się z wodnym roztworem soli sodowej lub potasowej, lub litowej, lub amonowej kwasu: węglowego lub ortofosforowego(v), lub tripolifosforowego, lub siarkowego(iv), lub siarkowego(vi), o stężeniu co najmniej 1%, w stosunku molowym czwartorzędowej soli amoniowej do soli nieorganicznej od 2:1 do 5:1,

7 PL B1 7 w temperaturze od 293 do 363K, korzystnie 293K, w czasie co najmniej 2 minut, następnie odparowuje się mieszaninę rozpuszczalników, a produkt ługuje się bezwodnym rozpuszczalnikiem organicznym z grupy: aceton, lub metanol, lub etanol, lub propanol, lub izopropanol, lub butanol, lub octan etylu, lub acetonitryl, lub chloroform, lub dichlorometan, następnie odsącza się wytrącony osad nieorganiczny, po czym rozpuszczalnik usuwa się. 4. Sposób otrzymywania cieczy jonowych z kationem di(tallowoiloksyetylo)dimetyloamoniowym, o wzorze ogólnym 1, określonych zastrzeżeniem 1, znamienny tym, że chlorki di(tallowoiloksyetylo)- dimetyloamoniowe o wzorze ogólnym 2, w którym R oznacza podstawnik alkilowy 'tallow' o długości łańcucha węglowego od 1 do 4 atomów węgla, lub ich mieszaninie, korzystnie w metanolu i miesza się z wodnym roztworem soli sodowej lub potasowej, lub litowej, lub amonowej acesulfamu, lub cyklaminianu, lub sacharynianu, lub dicyjanoimidku, lub kwasu: benzoesowego, lub salicylowego, lub mrówkowego, lub octowego, lub propionowego, lub butanowego, lub metanosulfonowego, lub trifluorometanosulfonowego, lub etanosulfonowego, lub benzenosulfonowego, lub dodecylobenzenosulfonowego, lub nikotynowego, lub izonikotynowego, lub pikolinowego, lub węglowego, lub ortofosforowego(v), lub tripolifosforowego, lub azotowego(lll), lub azotowego(v), lub siarkowego(iv), lub siarkowego(vi), lub alkilosiarkowego o długości łańcucha alkilowego od 1 do 12 atomów węgla, lub tetrafluoroborowego, lub heksafluorofosforowego, o stężeniu co najmniej 1%, w stosunku molowym czwartorzędowej soli amoniowej do soli nieorganicznej od 1:1 do 1:1,05, korzystnie 1:1, w temperaturze od 293 do 363K, korzystnie 293K, w czasie co najmniej 2 minut, następnie mieszaninę poreakcyjną poddaje się ekstrakcji dwufazowej za pomocą mieszaniny woda - rozpuszczalnik niepolarny z grupy: chloroform, lub dichlorometan, lub toluen, a po rozdzieleniu faz, fazę organiczną przemywa się wodą i następnie odparowuje rozpuszczalnik. 5. Sposób otrzymywania cieczy jonowych z kationem di(tallowoiloksyetylo)dimetyloamoniowym, o wzorze ogólnym 1, określonych zastrzeżeniem 1, znamienny tym, że chlorki di(tallowoiloksyetylo)dimetyloamoniowe o wzorze ogólnym 2, w którym R oznacza podstawnik alkilowy 'tallow' o długości łańcucha węglowego od 1 do 4 atomów węgla, lub ich mieszaninie, korzystnie w metanolu i miesza się z wodnym roztworem soli sodowej lub potasowej, lub litowej, lub amonowej kwasu: węglowego, lub ortofosforowego(v), lub tripolifosforowego, lub siarkowego(iv), lub siarkowego(vi), o stężeniu co najmniej 1%, w stosunku molowym czwartorzędowej soli amoniowej do soli nieorganicznej od 2:1 do 5:1, w temperaturze od 293 do 363K, korzystnie 293K, w czasie co najmniej 2 minut, następnie mieszaninę poreakcyjną poddaje się ekstrakcji dwufazowej za pomocą mieszaniny woda - rozpuszczalnik niepolarny z grupy: chloroform, lub dichlorometan, lub toluen, a po rozdzieleniu faz, fazę organiczną przemywa się wodą i następnie odparowuje rozpuszczalnik. 6. Sposób otrzymywania cieczy jonowych z kationem di(tallowoiloksyetylo)dimetyloamoniowym, o wzorze ogólnym 1, określonych zastrzeżeniem 1, znamienny tym, że chlorki di(tallowoiloksyetylo)dimetyloamoniowe o wzorze ogólnym 2, w którym R oznacza podstawnik alkilowy 'tallow' o długości łańcucha węglowego od 1 do 4 atomów węgla, lub ich mieszaninie, korzystnie w metanolu i miesza się z alkoholowym roztworem soli sodowej lub potasowej, lub litowej, lub amonowej acesulfamu, lub cyklaminianu, lub sacharynianu, lub dicyjanoimidku, lub kwasu: benzoesowego, lub salicylowego, lub mrówkowego, lub octowego, lub propionowego, lub butanowego, lub metanosulfonowego, lub trifluorometanosulfonowego, lub etanosulfonowego, lub benzenosulfonowego, lub dodecylobenzenosulfonowego, lub nikotynowego, lub izonikotynowego, lub pikolinowego, lub węglowego, lub ortofosforowego(v), lub tripolifosforowego, lub azotowego(lll), lub azotowego(v), lub siarkowego(iv), lub siarkowego(vi), lub alkilosiarkowego o długości łańcucha alkilowego od 1 do 12 atomów węgla, lub tetrafluoroborowego, lub heksafluorofosforowego, o stężeniu co najmniej 1%, w stosunku molowym czwartorzędowej soli amoniowej do soli nieorganicznej od 1:1 do 1:1,05, korzystnie 1:1, w temperaturze od 273K do 323K, korzystnie 298K, następnie odsącza się wytrącony z alkoholu, lub ich mieszaniny nieorganiczny produkt uboczny, po czym rozpuszczalnik lub ich mieszaninę usuwa się do otrzymania gotowego produktu. 7. Sposób otrzymywania cieczy jonowych z kationem di(tallowoiloksyetylo)dimetyloamoniowym, o wzorze ogólnym 1, określonych zastrzeżeniem 1, znamienny tym, że chlorki di(tallowoiloksyetylo)dimetyloamoniowe o wzorze ogólnym 2, w którym R oznacza podstawnik alkilowy 'tallow' o długości łańcucha węglowego od 12 do 18 atomów węgla, rozpuszcza się w alkoholu alifatycznym o dłu-

8 8 PL B1 gości łańcucha węglowego od 1 do 4 atomów węgla, lub ich mieszaninie, korzystnie w metanolu i miesza się z wodnym roztworem soli sodowej lub potasowej, lub litowej, lub amonowej kwasu: węglowego, lub ortofosforowego(v), lub tripolifosforowego, lub siarkowego(iv), lub siarkowego(vi), o stężeniu co najmniej 1%, w stosunku molowym czwartorzędowej soli amoniowej do soli nieorganicznej od 2:1 do 5:1, w temperaturze od 293 do 363K, korzystnie 293K, w czasie co najmniej 2 minut, następnie odsącza się wytrącony z alkoholu lub ich mieszaniny nieorganiczny produkt uboczny, po czym rozpuszczalnik lub ich mieszaninę usuwa się do otrzymania gotowego produktu. Rysunki Departament Wydawnictw UPRP Cena 2,46 zł (w tym 23% VAT)