KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH. Wniosek. Decyzja Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich Unii Europejskiej zebranych w Radzie

Transkrypt

1 PL PL PL

2 KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH Bruksela, dnia KOM(2009)62 wersja ostateczna 2009/0018 (CNS) Wniosek Decyzja Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich Unii Europejskiej zebranych w Radzie w sprawie podpisania i tymczasowego stosowania Umowy o transporcie lotniczym między Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Kanadą, z drugiej strony Wniosek Decyzja Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich Unii Europejskiej zebranych w Radzie w sprawie zawarcia Umowy o transporcie lotniczym między Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Kanadą, z drugiej strony PL PL

3 UZASADNIENIE 1. Kontekst wniosku Podstawa i cele wniosku Umowa o transporcie lotniczym między Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Kanadą, z drugiej strony, została wynegocjowana na podstawie pełnomocnictwa udzielonego przez Radę w październiku 2007 r. Ruch lotniczy między UE i Kanadą odbywa się w chwili obecnej na podstawie umów dwustronnych zawartych przez poszczególne państwa członkowskie z Kanadą. Umowy dwustronne zawierają jednak postanowienia, które w listopadzie 2002 r. Europejski Trybunał Sprawiedliwości uznał za sprzeczne z prawem wspólnotowym. W związku z tym zachodzi konieczność ustanowienia nowych, wspólnotowych ram dla transportu lotniczego między UE i Kanadą. Umowa stanowi obszerne całościowe porozumienie oraz przewiduje stopniowe wprowadzenie praw przewozowych i możliwości inwestycyjnych. Umowa spełnia prawne wymogi Wspólnoty i przyniosłaby znaczne bezpośrednie korzyści ekonomiczne dla pasażerów i nadawców przesyłek korzystających z przewozów transatlantyckich. Kontekst ogólny W pełnomocnictwie udzielonym Komisji jako cel negocjacji określono stworzenie otwartego obszaru lotniczego (OAA) między UE i Kanadą. W ten sposób powstałby jednolity rynek dla usług transportu lotniczego między UE i Kanadą, charakteryzujący się swobodą inwestowania, a linie lotnicze z Unii Europejskiej i Kanady miałyby możliwość świadczenia usług transportu lotniczego bez żadnych ograniczeń, w tym także na krajowych rynkach obu Stron. Pełna realizacja tego celu wymagałaby znacznych zmian w przepisach prawa Kanady, w szczególności usunięcia istniejących ograniczeń w zakresie posiadania udziałów w kanadyjskich liniach lotniczych przez podmioty zagraniczne i sprawowania przez te podmioty kontroli nad tymi liniami oraz w zakresie kabotażu. Z tego względu pełnomocnictwo wyraźnie uznaje możliwość realizacji Umowy w kilku etapach. UE zgodziła się w trakcie negocjacji, że pełne otwarcie na inwestycje nie nastąpiłoby od samego początku, lecz byłoby stopniowo wprowadzane w kilku etapach podczas okresu przejściowego. Na podstawie wytycznych negocjacyjnych zawartych w pełnomocnictwie oraz zgodnie z konkluzjami ze szczytu UE-Kanada, jaki odbył się w październiku 2008 r., projekt Umowy z Kanadą został sfinalizowany przez Komisję w listopadzie 2008 r. Obowiązujące przepisy w dziedzinie, której dotyczy wniosek Postanowienia Umowy zastępują istniejące dwustronne umowy o transporcie lotniczym zawarte między państwami członkowskimi i Kanadą. Spójność z pozostałymi obszarami polityki i celami Unii Zawarcie Umowy o transporcie lotniczym z Kanadą jest od dłuższego czasu priorytetem UE oraz głównym elementem ukształtowania polityki Unii w zakresie PL 2 PL

4 zewnętrznych stosunków w dziedzinie lotnictwa zgodnie z tym, co przewiduje komunikat Komisji COM(2005) 79 wersja ostateczna zatytułowany Rozwój programu polityki zewnętrznej w zakresie lotnictwa wspólnotowego. Umowa przyczyni się również do realizacji głównego celu wspólnotowej polityki w zakresie zewnętrznych stosunków w dziedzinie lotnictwa poprzez zapewnienie zgodności istniejących dwustronnych umów o transporcie lotniczym z prawem wspólnotowym. 2. Konsultacje z zainteresowanymi stronami oraz ocena skutków Konsultacje z zainteresowanymi stronami Metody konsultacji, główne sektory objęte konsultacjami i ogólny profil respondentów Przez cały okres trwania negocjacji Komisja prowadziła szerokie konsultacje z zainteresowanymi stronami, w szczególności w ramach odbywających się regularnie posiedzeń forum doradczego złożonego z przedstawicieli przewoźników, portów lotniczych i organizacji pracowniczych. Streszczenie odpowiedzi oraz sposób ich uwzględnienia Odbyło się ponad 10 wspólnych posiedzeń z forum doradczym, podczas których szczegółowo przedyskutowano wszystkie zagadnienia będące przedmiotem negocjacji. Wszystkie uwagi zainteresowanych stron zostały w należyty sposób uwzględnione podczas opracowywania stanowiska negocjacyjnego Wspólnoty. Gromadzenie i wykorzystanie wiedzy specjalistycznej Nie zaistniała potrzeba skorzystania z pomocy ekspertów zewnętrznych. Ocena skutków Umowa zapewnia stopniowe stworzenie otwartego obszaru lotniczego pomiędzy UE i Kanadą. W sprawozdaniu, które w 2006 r. zostało przygotowane dla Komisji przez konsultantów, szacowano, że otwarty obszar lotniczy UE-Kanada zwiększy liczbę pasażerów o 17 mln rocznie, przyniesie korzyści dla konsumentów warte co najmniej 5 mld EUR rocznie, a także przyczyni się do wzrostu zatrudnienia po obu stronach Atlantyku. Na mocy Umowy utworzony zostanie wspólny komitet, który będzie odpowiedzialny za przegląd realizacji Umowy i jej skutków. 3. Aspekty prawne wniosku Krótki opis proponowanych działań Umowa stanowi obszerne całościowe porozumienie, które zastąpi obowiązujące umowy dwustronne zawarte przez poszczególne państwa członkowskie z Kanadą. Dzięki Umowie usunięte zostaną wszystkie istniejące ograniczenia praw przewoźników ze Wspólnoty i przewoźników z Kanady w zakresie obsługi połączeń lotniczych między punktami położonymi we Wspólnocie Europejskiej i punktami w Kanadzie. W tym zakresie Umowa usuwa również przeszkody ograniczające PL 3 PL

5 możliwość korzystania przez wspólnotowych przewoźników z prawa przedsiębiorczości w obrębie Wspólnoty, w tym prawa do niedyskryminującego dostępu do rynku, w odniesieniu do świadczenia usług transportu lotniczego do i z Kanady. Podstawa prawna: Artykuł 80 ust. 2 w związku z art. 300 ust. 2 akapit pierwszy zdanie pierwsze i art. 300 ust. 3 akapit pierwszy Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską. Zasada pomocniczości Zasada pomocniczości ma zastosowanie, o ile wniosek nie podlega wyłącznym kompetencjom Wspólnoty. Cele wniosku nie mogą być osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie z następujących względów. Umowa zawiera nowe uregulowania na szczeblu Wspólnoty dotyczące świadczenia transatlantyckich usług transportu lotniczego, które zastąpią obowiązujące uregulowania poszczególnych państw członkowskich. Umowa stwarza jednocześnie jednolite warunki dostępu do rynku dla wszystkich przewoźników ze Wspólnoty i określa nowe mechanizmy współpracy między Wspólnotą Europejską i Kanadą w zakresie regulacji w obszarach mających zasadnicze znaczenie dla bezpiecznego i skutecznego wykonywania transatlantyckich połączeń lotniczych. Przewidywana jest w szczególności bardziej ścisła współpraca w kwestiach dotyczących ochrony i bezpieczeństwa lotniczego. Wprowadzone zostaną ponadto nowe mechanizmy współpracy w celu stworzenia jednolitych warunków konkurencji. Mechanizmy te mogą zostać wprowadzone w życie jedynie na szczeblu Wspólnoty, ponieważ dotyczą one szeregu kwestii wchodzących w zakres wyłącznych kompetencji Wspólnoty. Działanie Wspólnoty zapewni lepsze osiągnięcie celów wniosku z następujących względów. Umowa pozwala na jednoczesne objęcie jej postanowieniami 27 państw członkowskich, niedyskryminujące stosowanie tych samych przepisów i zapewnienie korzyści wszystkim przewoźnikom lotniczym ze Wspólnoty niezależnie od ich siedziby. Przewoźnicy ze Wspólnoty uzyskają dzięki niej swobodę działania między każdym punktem w Unii Europejskiej a każdym punktem w Kanadzie. Usunięcie wszystkich ograniczeń w dostępie do rynku między UE i Kanadą nie tylko przyciągnie na ten rynek nowe podmioty i stworzy szanse obsługiwania mniej wykorzystywanych portów lotniczych, ale ułatwi również proces konsolidacji między przewoźnikami ze Wspólnoty. Umowa otwiera wszystkim przewoźnikom ze Wspólnoty takie możliwości rynkowe, jakich w drodze indywidualnych negocjacji nie udało się osiągnąć żadnemu państwu członkowskiemu, jak np. swobodne ustalanie taryf. Jednym z głównych celów określonych w pełnomocnictwie jest stworzenie jednolitych warunków konkurencji dla wszystkich przewoźników z Unii Europejskiej i Kanady, co wymaga intensywnej współpracy w zakresie regulacji, którą można osiągnąć jedynie na szczeblu Wspólnoty. PL 4 PL

6 Wniosek jest zatem zgodny z zasadą pomocniczości. Zasada proporcjonalności Wniosek jest zgodny z zasadą proporcjonalności z następujących względów Celem przedyskutowania kwestii związanych ze stosowaniem Umowy utworzony zostanie wspólny komitet. Komitet ten będzie wspierał wymianę opinii na szczeblu ekspertów w przypadku nowych inicjatyw i zmian w zakresie prawodawstwa i regulacji oraz badał potencjalne obszary dalszego rozwijania Umowy. Wspólny komitet składać się będzie z przedstawicieli Komisji oraz państw członkowskich. Stanowisko w kwestiach związanych z art. 8 zostanie przedyskutowane na odpowiednich gremiach wspólnotowych, takich jak Komitet ds. VAT. Państwa członkowskie będą ponadto nadal wykonywać tradycyjne czynności administracyjne, które przypadają im w ramach międzynarodowego transportu lotniczego, ale na podstawie jednolicie stosowanych, wspólnych przepisów. Wybór instrumentów Proponowane instrumenty: inne. Inne instrumenty byłyby niewłaściwe z następujących względów. Stosunki zewnętrzne w dziedzinie lotnictwa mogą być uregulowane jedynie przez umowy międzynarodowe. 4. Wpływ na budżet Wniosek nie ma wpływu na budżet Wspólnoty. PL 5 PL

7 Wniosek Decyzja Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich Unii Europejskiej zebranych w Radzie w sprawie podpisania i tymczasowego stosowania Umowy o transporcie lotniczym między Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Kanadą, z drugiej strony RADA UNII EUROPEJSKIEJ I PRZEDSTAWICIELE RZĄDÓW PAŃSTW CZŁONKOWSKICH ZEBRANI W RADZIE, uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, w szczególności jego art. 80 ust. 2 w związku z art. 300 ust. 2 akapit pierwszy zdanie pierwsze, a także mając na uwadze, co następuje: (1) W imieniu Wspólnoty i państw członkowskich Komisja wynegocjowała z Kanadą Umowę o transporcie lotniczym (dalej zwaną Umową ), zgodnie z decyzją Rady upoważniającą Komisję do rozpoczęcia negocjacji, (2) Umowa została parafowana w dniu 30 listopada 2008 r. (3) Wynegocjowana przez Komisję Umowa powinna zostać podpisana i być stosowana tymczasowo przez Wspólnotę i jej państwa członkowskie, z zastrzeżeniem możliwości zawarcia jej w późniejszym terminie, (4) Konieczne jest określenie procedur podejmowania, w stosownych przypadkach, decyzji dotyczących sposobu zaprzestania tymczasowego stosowania Umowy. Konieczne jest także określenie właściwych procedur udziału Wspólnoty i państw członkowskich we wspólnym komitecie utworzonym na podstawie art. 17 Umowy i w postępowaniu rozstrzygania sporów przewidzianym w art. 21 Umowy, jak również procedur dotyczących stosowania niektórych przepisów Umowy dotyczących ochrony i bezpieczeństwa. STANOWIĄ, CO NASTĘPUJE: Artykuł 1 (Podpisanie) 1. Niniejszym zatwierdza się w imieniu Wspólnoty podpisanie Umowy o transporcie lotniczym między Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Kanadą, z drugiej strony (dalej zwanej Umową ), z zastrzeżeniem decyzji Rady dotyczącej zawarcia Umowy. Tekst Umowy dołączono do niniejszej decyzji. PL 6 PL

8 2. Przewodniczący Rady zostaje upoważniony do wyznaczenia osoby (osób) upoważnionej (upoważnionych) do podpisania Umowy w imieniu Wspólnoty, z zastrzeżeniem możliwości jej zawarcia. Artykuł 2 (Tymczasowe stosowanie) Do momentu wejścia w życie Umowa jest stosowana tymczasowo przez Wspólnotę i państwa członkowskie, zgodnie z prawem krajowym, począwszy od pierwszego dnia miesiąca następującego po dacie ostatniej noty, którą Strony wzajemnie notyfikowały zamknięcie procedur koniecznych do tymczasowego stosowania Umowy. Artykuł 3( Wspólny komitet) 1. Wspólnotę i jej państwa członkowskie reprezentują we wspólnym komitecie ustanowionym na mocy art. 17 Umowy przedstawiciele Komisji i państw członkowskich. 2. Stanowisko zajmowane przez Wspólnotę we wspólnym komitecie w odniesieniu do kwestii wchodzących w zakres wyłącznych kompetencji Wspólnoty, które nie wymagają przyjęcia decyzji mającej skutki prawne, jest określane przez Komisję. 3. We wszystkich pozostałych decyzjach wspólnego komitetu dotyczących kwestii leżących w kompetencjach Wspólnoty stanowisko Wspólnoty i jej państw członkowskich jest na wniosek Komisji przyjmowane przez Radę stanowiącą kwalifikowaną większością głosów. 4. We wszystkich pozostałych decyzjach wspólnego komitetu, dotyczących kwestii wchodzących w zakres kompetencji państw członkowskich, stanowisko Wspólnoty i jej państw członkowskich jest na wniosek Komisji lub państw członkowskich przyjmowane przez Radę stanowiącą jednogłośnie. 5. Stanowisko zajmowane przez Wspólnotę i jej państwa członkowskie we wspólnym komitecie jest przedstawiane przez Komisję, z wyjątkiem obszarów wchodzących w zakres wyłącznych kompetencji państw członkowskich, w którym to przypadku stanowisko takie jest przedstawiane przez prezydencję Rady lub, o ile Rada tak postanowi, przez Komisję. Artykuł 4 (Rozstrzyganie sporów) 1. Komisja reprezentuje Wspólnotę i państwa członkowskie w postępowaniach w sprawie rozstrzygania sporów określonych w art. 21 Umowy. 2. Decyzja w sprawie zawieszenia korzyści na podstawie art. 21 ust. 7 Umowy jest podejmowana przez Radę na wniosek Komisji. Rada stanowi większością kwalifikowaną. PL 7 PL

9 3. Decyzje dotyczące wszystkich pozostałych właściwych działań podejmowanych na podstawie art. 21 Umowy w sprawach leżących w kompetencjach Wspólnoty są podejmowane przez Komisję, której pomaga specjalny komitet złożony z przedstawicieli państw członkowskich wyznaczonych przez Radę. Artykuł 5 (Informacje przekazywane Komisji) 1. Państwa członkowskie z wyprzedzeniem informują Komisję o wszelkich decyzjach dotyczących odmowy, cofnięcia, zawieszenia lub ograniczenia upoważnienia wydanego kanadyjskiej linii lotniczej, które zamierzają podjąć na podstawie art. 3 Umowy. 2. Państwa członkowskie niezwłocznie informują Komisję o wszelkich prośbach lub powiadomieniach przekazanych lub otrzymanych przez nie na podstawie art. 6 Umowy (Bezpieczeństwo lotnictwa). 3. Państwa członkowskie niezwłocznie informują Komisję o wszelkich prośbach lub powiadomieniach przekazanych lub otrzymanych przez nie na podstawie art. 7 Umowy (Ochrona lotnictwa). Sporządzono w Brukseli dnia [...] r. W imieniu Rady Przewodniczący [ ] PL 8 PL

10 2009/0018 (CNS) Wniosek Decyzja Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich Unii Europejskiej zebranych w Radzie w sprawie zawarcia Umowy o transporcie lotniczym między Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Kanadą, z drugiej strony RADA UNII EUROPEJSKIEJ I PRZEDSTAWICIELE RZĄDÓW PAŃSTW CZŁONKOWSKICH ZEBRANI W RADZIE, uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, w szczególności jego art. 80 ust. 2 w związku z art. 300 ust. 2 akapit pierwszy zdanie pierwsze i art. 300 ust. 3 akapit pierwszy, uwzględniając opinię Parlamentu Europejskiego, a także mając na uwadze, co następuje: (1) W imieniu Wspólnoty i państw członkowskich Komisja wynegocjowała z Kanadą Umowę o transporcie lotniczym (dalej zwaną Umową ). (2) Umowa została podpisana w dniu [ ] r. (3) Umowa powinna zostać zatwierdzona przez Wspólnotę i państwa członkowskie. (4) Konieczne jest określenie procedur podejmowania, w stosownych przypadkach, decyzji dotyczących sposobu wypowiedzenia Umowy. Konieczne jest także określenie właściwych procedur udziału Wspólnoty i państw członkowskich we wspólnym komitecie utworzonym na podstawie art. 17 Umowy i w postępowaniu arbitrażowym przewidzianym w art. 21 Umowy, jak również procedur dotyczących stosowania niektórych przepisów Umowy dotyczących ochrony i bezpieczeństwa. STANOWIĄ, CO NASTĘPUJE: Artykuł 1 (Zatwierdzenie) 1. Niniejszym zatwierdza się w imieniu Wspólnoty Umowę o transporcie lotniczym między Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Kanadą, z drugiej strony. Tekst Umowy jest załączony do niniejszej decyzji. 2. Po zakończeniu wewnętrznych procedur wprowadzania w życie Umowy, każde państwo członkowskie przekazuje Sekretariatowi Rady notę dyplomatyczną określoną w art. 23 ust. 1 Umowy. PL 9 PL

11 3. Niniejszym upoważnia się Przewodniczącego Rady do wyznaczenia osoby upoważnionej do przekazania Kanadzie, w imieniu Wspólnoty i państw członkowskich, not dyplomatycznych, o których mowa w art. 23 ust. 1 Umowy. Artykuł 2 (Wypowiedzenie) Decyzja o wypowiedzeniu Umowy i powiadomieniu o tym fakcie Kanady zgodnie z art. 24 Umowy, jak również decyzja o cofnięciu takiego powiadomienia, jest na wniosek Komisji przyjmowana jednogłośnie przez Radę w imieniu Wspólnoty i państw członkowskich. Artykuł 3( Wspólny komitet) 1. Wspólnotę i jej państwa członkowskie reprezentują we wspólnym komitecie, ustanowionym na mocy art. 17 Umowy, przedstawiciele Komisji i państw członkowskich. 2. Stanowisko zajmowane przez Wspólnotę we wspólnym komitecie w odniesieniu do kwestii wchodzących w zakres wyłącznych kompetencji Wspólnoty, które nie wymagają przyjęcia decyzji mającej skutki prawne, jest określane przez Komisję. 3. We wszystkich pozostałych decyzjach wspólnego komitetu dotyczących kwestii leżących w kompetencjach Wspólnoty stanowisko Wspólnoty i jej państw członkowskich jest na wniosek Komisji przyjmowane przez Radę stanowiącą kwalifikowaną większością głosów. 4. We wszystkich pozostałych decyzjach wspólnego komitetu, dotyczących kwestii wchodzących w zakres kompetencji państw członkowskich, stanowisko Wspólnoty i jej państw członkowskich jest na wniosek Komisji lub państw członkowskich przyjmowane przez Radę stanowiącą jednogłośnie. 4 Stanowisko zajmowane przez Wspólnotę i jej państwa członkowskie we wspólnym komitecie jest przedstawiane przez Komisję, z wyjątkiem obszarów wchodzących w zakres wyłącznych kompetencji państw członkowskich, w którym to przypadku stanowisko takie jest przedstawiane przez prezydencję Rady lub, o ile Rada tak postanowi, przez Komisję. Artykuł 4 (Rozstrzyganie sporów) 1. Komisja reprezentuje Wspólnotę i państwa członkowskie w postępowaniach w sprawie rozstrzygania sporów określonych w art. 21 Umowy. 2. Decyzja w sprawie zawieszenia korzyści na podstawie art. 21 ust. 7 Umowy jest podejmowana przez Radę na wniosek Komisji. Rada stanowi większością kwalifikowaną. PL 10 PL

12 3. Decyzje dotyczące wszystkich pozostałych właściwych działań podejmowanych na podstawie art. 21 Umowy w sprawach leżących w kompetencjach Wspólnoty są podejmowane przez Komisję, której pomaga specjalny komitet złożony z przedstawicieli państw członkowskich wyznaczonych przez Radę. Artykuł 5 (Informacje przekazywane Komisji) 1. Państwa członkowskie z wyprzedzeniem informują Komisję o wszelkich decyzjach dotyczących odmowy, cofnięcia, zawieszenia lub ograniczenia upoważnienia wydanego kanadyjskiej linii lotniczej, które zamierzają podjąć na podstawie art. 3 Umowy. 2. Państwa członkowskie niezwłocznie informują Komisję o wszelkich prośbach lub powiadomieniach przekazanych lub otrzymanych przez nie na podstawie art. 6 Umowy (Bezpieczeństwo lotnictwa). 3. Państwa członkowskie niezwłocznie informują Komisję o wszelkich prośbach lub powiadomieniach przekazanych lub otrzymanych przez nie na podstawie art. 7 Umowy (Ochrona lotnictwa). Sporządzono w Brukseli dnia [...] r. W imieniu Rady Przewodniczący [ ] PL 11 PL

13 DODATEK 1 UMOWA O TRANSPORCIE LOTNICZYM MIĘDZY RZĄDEM KANADY A WSPÓLNOTĄ EUROPEJSKĄ I JEJ PAŃSTWAMI CZŁONKOWSKIMI PL 12 PL

14 SPIS TREŚCI ARTYKUŁ TYTUŁ 1 Nagłówki i definicje 2 Przyznanie praw 3 Wyznaczenie, upoważnienie i cofnięcie 4 Inwestycje 5 Stosowanie przepisów 6 Bezpieczeństwo lotnictwa 7 Ochrona lotnictwa 8 Cła, podatki i opłaty 9 Statystyka 10 Interes konsumentów 11 Dostępność portów lotniczych oraz urządzeń i służb lotniczych 12 Opłaty za korzystanie z portów lotniczych oraz urządzeń i służb lotniczych 13 Ramy handlowe 14 Konkurencja 15 Zarządzanie ruchem lotniczym 16 Ciągłość wyznaczeń i upoważnień 17 Wspólny Komitet 18 Środowisko 19 Sprawy pracownicze 20 Współpraca międzynarodowa 21 Rozstrzyganie sporów 22 Zmiana 23 Wejście w życie i tymczasowe stosowanie 24 Wygaśnięcie 25 Zarejestrowanie Umowy PL 13 PL

15 26 Konwencje wielostronne 27 Związek z innymi umowami PL 14 PL

16 UMOWA O TRANSPORCIE LOTNICZYM MIĘDZY Rządem Kanady, z jednej strony, A Republiką Austrii, Królestwem Belgii, Republiką Bułgarii, Republiką Cypryjską, Republiką Czeską, Królestwem Danii, Republiką Estońską, Republiką Finlandii, Republiką Francuską, Republiką Federalną Niemiec, Republiką Grecką, Republiką Węgierską, Irlandią, Republiką Włoską, Republiką Łotewską Republiką Litewską Wielkim Księstwem Luksemburga, Republiką Malty, Królestwem Niderlandów, Rzeczpospolitą Polską, Republiką Portugalską, Rumunią, PL 15 PL

17 Republiką Słowacką, Republiką Słowenii, Królestwem Hiszpanii, Królestwem Szwecji, Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, jako stronami Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską i państwami członkowskimi Unii Europejskiej (zwanymi dalej państwami członkowskimi ), oraz Wspólnotą Europejską, z drugiej strony. PL 16 PL

18 Rząd Kanady oraz rządy państw członkowskich, będąc stronami Konwencji o międzynarodowym lotnictwie cywilnym, podpisanej w Chicago dnia 7 grudnia 1944 r., wraz ze Wspólnotą Europejską; kierowane pragnieniem wspierania systemu lotnictwa opartego na konkurencji między liniami lotniczymi na rynku o minimalnym stopniu regulacji i ingerencji ze strony państwa; kierowane pragnieniem promowania swoich interesów dotyczących przewozów lotniczych; uznając znaczenie wydajnego transportu lotniczego dla promowania handlu, turystyki i inwestycji; kierowane pragnieniem poprawy przewozów lotniczych; kierowane pragnieniem zapewnienia najwyższego poziomu bezpieczeństwa i ochrony transportu lotniczego; zdecydowane wykorzystać możliwości, jakie daje współpraca regulacyjna i, w stopniu w jakim jest to praktycznie uzasadnione, harmonizacja przepisów i podejść; zdając sobie sprawę z istotnych potencjalnych korzyści, jakie mogą wyniknąć z konkurencyjności przewozów lotniczych i rentowności sektora przewozów lotniczych; kierowane pragnieniem wspierania konkurencyjnego środowiska przewozów lotniczych oraz przekonaniem, że potencjalne korzyści mogą nie zostać zrealizowane w przypadku braku równych zasad konkurencji dla linii lotniczych; kierowane pragnieniem zapewnienia swoim liniom uczciwych i równych możliwości świadczenia przewozów lotniczych na podstawie niniejszej Umowy; kierowane pragnieniem zmaksymalizowania korzyści dla pasażerów, nadawców ładunków, linii lotniczych, portów lotniczych oraz ich pracowników, a także innych podmiotów, odnoszących korzyści pośrednio; potwierdzając znaczenie ochrony środowiska przy opracowywaniu i realizowaniu międzynarodowej polityki w zakresie lotnictwa; mając na uwadze znaczenie ochrony konsumentów oraz promowania odpowiedniego poziomu ochrony konsumentów w związku z przewozami lotniczymi; mając na uwadze znaczenie kapitału dla sektora linii lotniczych w związku z dalszym rozwojem przewozów lotniczych; kierowane pragnieniem zawarcia umowy o transporcie lotniczym, stanowiącej uzupełnienie przywołanej konwencji; uzgodniły, co następuje: PL 17 PL

19 ARTYKUŁ 1 Nagłówki i definicje 1. Nagłówki w niniejszej Umowie służą jedynie jako odniesienie. 2. Jeżeli nie określono inaczej, dla celów niniejszej Umowy: a) władze lotnicze oznaczają dowolny organ lub osobę uprawnioną przez Strony do wykonywania funkcji wymienionych w niniejszej Umowie; b) przewozy lotnicze oznaczają regularne przewozy lotnicze pasażerów i ładunku, w tym poczty, łącznie lub osobno, na trasach wymienionych w niniejszej Umowie; c) Umowa oznacza niniejszą Umowę, wszelkie załączniki do niej oraz wszelkie zmiany Umowy lub któregokolwiek z załączników; d) linia lotnicza oznacza linię lotniczą, która została wyznaczona i uzyskała upoważnienia zgodnie z art. 3 niniejszej Umowy; e) Strona oznacza Kanadę albo Wspólnotę Europejską i jej państwa członkowskie, razem lub indywidualnie; f) konwencja oznacza Konwencję o międzynarodowym lotnictwie cywilnym, podpisaną w Chicago dnia 7 grudnia 1944 r., i obejmuje wszelkie załączniki przyjęte na podstawie art. 90 tej konwencji oraz wszelkie zmiany załączników lub konwencji wprowadzone na podstawie art. 90 i 94 tej konwencji, o ile takie załączniki bądź poprawki zostały przyjęte przez obie Strony; oraz, g) terytorium oznacza w odniesieniu do Kanady, obszary lądowe (ląd stały i wyspy), wody wewnętrzne i wody terytorialne, zgodnie z prawem krajowym Kanady, oraz obejmuje przestrzeń powietrzną ponad nimi; natomiast w przypadku państw członkowskich Wspólnoty Europejskiej, obszary lądowe (ląd stały i wyspy), wody wewnętrzne i wody terytorialne, w odniesieniu do których zastosowanie ma Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską na warunkach określonych w tym traktacie i wszelkich późniejszych aktach urzędowych, wraz z przestrzenią powietrzną ponad nimi; niniejsza Umowa ma zastosowanie do portu lotniczego w Gibraltarze bez uszczerbku dla stanowisk prawnych Królestwa Hiszpanii oraz Zjednoczonego Królestwa w odniesieniu do sporu dotyczącego suwerenności nad terytorium, na którym położony jest ten port lotniczy oraz nieustającego zawieszenia stosowania względem portu lotniczego w Gibraltarze środków wspólnotowych w dziedzinie lotnictwa obowiązujących pomiędzy państwami członkowskimi na dzień 18 września 2006 r., zgodnie z oświadczeniem ministrów w sprawie portu lotniczego w Gibraltarze uzgodnionym w Kordobie we wrześniu 2006r. PL 18 PL

20 ARTYKUŁ 2 Przyznanie praw 1. Każda Strona przyznaje drugiej Stronie następujące prawa dotyczące wykonywania przewozów lotniczych przez linie lotnicze drugiej Strony: a) prawo przelotu nad jej terytorium bez lądowania; b) prawo lądowania na jej terytorium w celach niehandlowych; c) w zakresie dozwolonym niniejszą Umową, prawo lądowania na jej terytorium na trasach wymienionych w niniejszej Umowie, w celu zabrania na pokład lub pozostawienia pasażerów i ładunku, w tym poczty, łącznie lub osobno; oraz, d) inne prawa określone w niniejszej Umowie. 2. Ponadto każda Strona przyznaje drugiej Stronie prawa określone w ust. 1 lit. a) i b) niniejszego artykułu w odniesieniu do linii lotniczych innych niż wymienione w art. 3 (Wyznaczenie, upoważnienie i cofnięcie) niniejszej Umowy. ARTYKUŁ 3 Wyznaczenie, upoważnienie i cofnięcie 1. Strony za wyznaczenie w ramach niniejszej Umowy uznają koncesje lub upoważnienia w innej formie, wydane przez drugą Stronę a dotyczące wykonywania przewozów lotniczych w ramach niniejszej Umowy. Na wniosek władz lotniczych jednej ze Stron władze lotnicze drugiej Strony, która wydała koncesję lub upoważnienie w innej formie, weryfikują status takiej koncesji bądź upoważnienia. 2. Gdy jedna ze Stron otrzyma wniosek wyznaczonej linii lotniczej drugiej Strony, złożony w wymaganej formie i w wymagany sposób, Strona ta wydaje tej linii lotniczej określone we wniosku upoważnienia i zezwolenia dotyczące wykonywania przewozów lotniczych, w najkrótszym przewidzianym przez procedury terminie, pod warunkiem że: a) linia lotnicza kwalifikuje się do ich uzyskania zgodnie z przepisami ustawowymi i wykonawczymi stosowanymi normalnie przez władze lotnicze Strony przyznającej upoważnienia i zezwolenia; b) linia lotnicza przestrzega przepisów ustawowych i wykonawczych Strony przyznającej upoważnienia i zezwolenia; c) z zastrzeżeniem postanowień załącznika 2, w przypadku linii lotniczej Kanady, skuteczną kontrolę nad linią sprawują obywatele jednej ze Stron, linia uzyskała koncesję jako linia kanadyjska a jej głównym miejscem prowadzenia działalności jest Kanada; w przypadku linii lotniczej państwa członkowskiego, skuteczną kontrolę nad linią sprawują obywatele jednej ze Stron, Islandii, Liechtensteinu, Norwegii lub Szwajcarii, linia uzyskała koncesję jako linia PL 19 PL

21 wspólnotowa a jej głównym miejscem prowadzenia działalności jest państwo członkowskie; oraz, d) linia lotnicza pod innymi względami działa w sposób zgodny z warunkami niniejszej Umowy. 3. Strona może wstrzymać przyznanie upoważnień lub zezwoleń, o których mowa w ust. 2 niniejszego artykułu, oraz cofnąć lub zawiesić upoważnienia bądź zezwolenia na prowadzenie działalności jednej lub większej liczby linii lotniczych drugiej Strony, bądź obwarować te upoważnienia i zezwolenia warunkami lub ograniczeniami, albo w inny sposób zawiesić lub ograniczyć działalność takiej linii lotniczej (takich linii lotniczych) w przypadku niespełnienia przez nią (przez nie) postanowień ust. 2 lub w przypadku stwierdzenia przez Stronę, że warunki obowiązujące na terytorium drugiej Strony nie są zgodne z zasadami uczciwej konkurencji i stawiają linię lotniczą bądź linie lotnicze pierwszej Strony w znacząco niekorzystnej sytuacji bądź narażają ją (je) na szkody, zgodnie z ust. 5 w art. 14 (Konkurencja). 4. Prawa wymienione w ust. 3 niniejszego artykułu są wykonywane wyłącznie po przeprowadzeniu konsultacji w ramach wspólnego komitetu, chyba że natychmiastowe działanie jest niezbędne dla zapobieżenia naruszeniu przepisów ustawowych i wykonawczych, o których mowa w ust. 2, lub względy bezpieczeństwa bądź ochrony wymagają podjęcia działań zgodnie z postanowieniami art. 6 (Bezpieczeństwo lotnictwa) i art. 7 (Ochrona lotnictwa). ARTYKUŁ 4 Inwestycje Obie Strony zezwalają na posiadanie pełnej własności ich linii lotniczych przez obywateli Kanady lub państwa członkowskiego, lub państw podlegających warunkom wymienionym w załączniku 2. Obie Strony wymagają przestrzegania: ARTYKUŁ 5 Stosowanie przepisów a) swoich przepisów ustawowych i wykonawczych oraz procedur dotyczących wpuszczenia na terytorium danej Strony statku powietrznego wykonującego międzynarodową żeglugę powietrzną, jego przebywania na tym terytorium oraz opuszczenia go, oraz wykonywania operacji i żeglugi takim statkiem powietrznym, przez linie lotnicze przy wlatywaniu na to terytorium, wylatywaniu z niego oraz podczas przebywania na nim; oraz, b) swoich przepisów ustawowych i wykonawczych dotyczących wpuszczania na terytorium danej Strony pasażerów, członków załogi i ładunków, w tym poczty, ich przebywania na tym terytorium oraz opuszczania go przez nich PL 20 PL

22 (takich jak przepisy dotyczące wjazdu, odprawy, tranzytu, ochrony lotnictwa, przepisy imigracyjne i przepisy dotyczące paszportów, ceł i kwarantanny) przez linie lotnicze oraz przez wymienionych pasażerów, członków załogi i łądunki, w tym pocztę, bądź w imieniu tychże, podczas tranzytu przez wymienione terytorium, wjazdu na nie, wyjazdu z niego oraz przebywania na nim. W ramach stosowania takich przepisów ustawowych i wykonawczych każda ze Stron zapewnia liniom lotniczym traktowanie co najmniej również korzystne jak traktowanie, w podobnych okolicznościach, swoich własnych linii lotniczych lub dowolnych innych linii lotniczych wykonujących podobne międzynarodowe przewozy lotnicze. PL 21 PL

23 ARTYKUŁ 6 Bezpieczeństwo lotnictwa 1. Strony potwierdzają znaczenie bliskiej współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa lotnictwa. W związku z tym Strony podejmują dalszą współpracę, w tym w odniesieniu do operacji lotniczych, mającą na celu w szczególności umożliwienie wymiany informacji, które mogą być istotne dla bezpieczeństwa międzynarodowej żeglugi powietrznej, udziału jednej Strony w działaniach z zakresu nadzoru prowadzonych przez drugą Stronę bądź prowadzenia przez Strony wspólnych działań z zakresu nadzoru w dziedzinie bezpieczeństwa lotnictwa, oraz rozwijania wspólnych projektów i inicjatyw, w tym z krajami trzecimi. Współpraca ta będzie rozwijana w ramach [Umowy w sprawie bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego między Wspólnotą Europejską a Kanadą, która weszła w życie z dniem XXX r.] w odniesieniu do spraw wchodzących w zakres tej umowy. 2. Świadectwa zdatności do lotu, świadectwa kwalifikacji oraz koncesje wydane przez władze lotnicze jednej ze Stron bądź zatwierdzone przez te władze zgodnie z umową w sprawie bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego między Wspólnotą Europejską a Kanadą, w tych przypadkach, gdzie takie postanowienia istnieją, o ile pozostają w mocy są uznawane jako ważne przez władze lotnicze drugiej Strony do celów wykonywania przewozów lotniczych, pod warunkiem, że te świadectwa i koncesje zostały wydane lub zatwierdzone zgodnie co najmniej z normami określonymi w konwencji. 3. Jeżeli przywileje lub warunki wynikające z koncesji lub świadectw, o których mowa w ust. 2 powyżej, wydanych przez władze lotnicze jednej ze Stron dowolnej osobie, lub linii lotniczej, lub dotyczących statku powietrznego wykorzystywanego do wykonywania przewozów lotniczych, dopuszczają odstępstwo będące poniżej minimalnych norm określonych w konwencji, które to odstępstwo zostało zgłoszone do Organizacji Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego, lub jeśli wymienione władze stosują normę lub normy wyższe lub odmienne od norm określonych w konwencji, druga Strona może wystąpić z wnioskiem o przeprowadzenie konsultacji pomiędzy Stronami zgodnie z art. 17 (Wspólny komitet) niniejszej Umowy w celu wyjaśnienia danej praktyki. Do czasu osiągnięcia konsensu w ramach tych konsultacji władze lotniczej w dalszym ciągu uznają świadectwa i koncesje traktowane jako ważne przez władze lotnicze drugiej Strony, zgodnie z duchem ustaleń dotyczących wzajemnego uznawania świadectw i koncesji drugiej Strony, lub zgodnie z Umową w sprawie bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego między Wspólnotą Europejską a Kanadą, o ile zawiera ona postanowienia dotyczące wzajemnego uznawania świadectw i koncesji. 4. Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi i w ramach Umowy w sprawie bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego między Wspólnotą Europejską a Kanadą podpisanej w X dnia XXX r., Strony zobowiązują się doprowadzić do wzajemnego uznawania świadectw i koncesji. 5. Władze lotnicze Strony mogą w każdym momencie wystąpić z wnioskiem o konsultacje z odpowiednimi władzami lotniczymi drugiej Strony w sprawie norm i wymogów bezpieczeństwa utrzymywanych i administrowanych przez te władze lotnicze. Jeśli w wyniku tych konsultacji składające wniosek władze stwierdzą, że PL 22 PL

24 konsultowane władze nie stosują lub nie utrzymują w danym obszarze skutecznie norm i wymogów bezpieczeństwa odpowiadających przynajmniej minimalnym normom ustanowionym na podstawie konwencji, o ile nie postanowiono inaczej, władze te informują konsultowane władze o swoich ustaleniach oraz o krokach uważanych za niezbędne do spełnienia wspomnianych minimalnych norm. Niepodjęcie przez te władze lotnicze odpowiednich działań naprawczych w ciągu piętnastu (15) dni lub w innym ustalonym terminie stanowi podstawę dla władz lotniczych, które wystąpiły z wnioskiem o konsultacje, do cofnięcia, zawieszenia bądź ograniczenia upoważnień do prowadzenia działalności bądź zezwoleń technicznych, lub do zawieszenia bądź ograniczenia w inny sposób operacji linii lotniczej, nad którą nadzór w zakresie bezpieczeństwa stanowi przedmiot odpowiedzialności tych drugich władz lotniczych. 6. Obie Strony zgadzają się, że każdy statek powietrzny obsługiwany przez linię lotniczą jednej ze Stron lub w imieniu takiej linii może podczas przebywania na terytorium drugiej Strony zostać poddany oględzinom (kontroli na ziemi) przeprowadzanym przez władze lotnicze drugiej Strony, mającym na celu zweryfikowanie ważności odpowiednich dokumentów statku powietrznego i jego załogi oraz widocznego stanu statku powietrznego i jego wyposażenia, pod warunkiem, że oględziny te nie powodują nieuzasadnionego opóźnienia operacji wykonywanych przez statek powietrzny. 7. Jeżeli po przeprowadzeniu kontroli na ziemi władze lotnicze jednej ze Stron stwierdzą, że statek powietrzny bądź wykonywane nim operacje nie spełniają minimalnych norm obowiązujących w danym momencie zgodnie z konwencją, lub że nie są skutecznie utrzymywane bądź administrowane normy bezpieczeństwa obowiązujące w danym momencie zgodnie z konwencją, władze lotnicze tej Strony informują władze lotnicze odpowiedzialne za nadzór w zakresie bezpieczeństwa nad linią lotniczą obsługującą ten statek powietrzny o swoich ustaleniach oraz o krokach uważanych za niezbędne do spełnienia wspomnianych minimalnych norm. Niepodjęcie przez te władze lotnicze odpowiednich działań naprawczych w ciągu piętnastu (15) dni stanowi podstawę do cofnięcia, zawieszenia bądź ograniczenia upoważnień do prowadzenia działalności bądź zezwoleń technicznych, lub do zawieszenia bądź ograniczenia w inny sposób operacji linii lotniczej obsługującej dany statek powietrzny. Takie samo rozstrzygnięcie może zostać zastosowane w przypadku odmowy dostępu do celu przeprowadzenia kontroli na ziemi. 8. Władze lotnicze każdej ze Stron mają prawo podjąć natychmiastowe działania, obejmujące również prawo do cofnięcia, zawieszenia lub ograniczenia upoważnień do prowadzenia działalności bądź zezwoleń technicznych, lub też zawieszenia bądź ograniczenia w inny sposób operacji wykonywanych przez linię lotniczą drugiej Strony, jeżeli stwierdzą, że jest to konieczne z uwagi na bezpośrednie zagrożenie dla bezpieczeństwa lotnictwa. Tam, gdzie jest to praktycznie wykonalnie, Strona podejmująca takie środki stara się najpierw przeprowadzić konsultacje z drugą Stroną. 9. Władze lotnicze zaprzestają wszelkich działań podjętych na podstawie ust. 5, 7 lub 8 niniejszego artykułu po ustaniu okoliczności, które stały się podstawą do podjęcia tych działań. PL 23 PL

25 ARTYKUŁ 7 Ochrona lotnictwa 1. Zgodnie ze swoimi prawami i zobowiązaniami wynikającymi z prawa międzynarodowego Strony potwierdzają, że ich wzajemne zobowiązania dotyczące ochrony lotnictwa cywilnego przed aktami bezprawnej ingerencji stanowią integralną część niniejszej Umowy. 2. Bez ograniczania ogólnych praw i zobowiązań Stron wynikających z prawa międzynarodowego, Strony w szczególności postępują zgodnie z Konwencją w sprawie przestępstw i niektórych innych czynów popełnionych na pokładzie statków powietrznych, sporządzoną w Tokio dnia 14 września 1963 r.; Konwencją o zwalczaniu bezprawnego zawładnięcia statkami powietrznymi, sporządzoną w Hadze dnia 16 grudnia 1970 r.; Konwencją o zwalczaniu bezprawnych czynów skierowanych przeciwko bezpieczeństwu lotnictwa cywilnego, sporządzoną w Montrealu dnia 23 września 1971 r., Protokołem o zwalczaniu bezprawnych aktów przemocy w portach lotniczych służących międzynarodowemu lotnictwu cywilnemu, sporządzonym w Montrealu dnia 24 lutego 1988 r., Konwencją o oznaczeniach materiałów wybuchowych w celu ich wykrycia, podpisaną w Montrealu dnia 1 marca 1991 r., a także wszelkimi innymi wielostronnymi porozumieniami dotyczącymi ochrony lotnictwa, które są wiążące dla Stron. 3. Strony na prośbę udzielają sobie nawzajem wszelkiej niezbędnej pomocy w celu zapobiegania aktom bezprawnego zawładnięcia statkami powietrznymi i innym aktom nieuprawnionej ingerencji skierowanymi przeciw bezpieczeństwu takich statków powietrznych, ich pasażerów i członków załogi, portów lotniczych i urządzeń żeglugi powietrznej oraz wszelkim innym zagrożeniom dla bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego. 4. Strony postępują zgodnie z postanowieniami dotyczącymi ochrony lotnictwa określonymi przez Organizację Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego i wskazanymi w załącznikach do Konwencji o międzynarodowym lotnictwie cywilnym, w zakresie, w jakim te postanowienia mają zastosowanie do Stron; Strony wymagają przestrzegania postanowień dotyczących bezpieczeństwa lotnictwa od operatorów zarejestrowanych w prowadzonych przez Strony rejestrach, operatorów, których główne miejsce działalności lub stała siedziba znajduje się na ich terytorium oraz operatorów portów lotniczych znajdujących się na ich terytorium. W związku z tym każda Strona na żądanie drugiej Strony powiadamia ją o wszelkich rozbieżnościach pomiędzy swoimi przepisami i praktykami a normami ochrony lotnictwa zawartymi w załącznikach, o których jest mowa w niniejszym ustępie, jeżeli rozbieżności te polegają na stosowaniu wyższych lub uzupełniających norm i mają znaczenie dla operatorów drugiej Strony. Każda ze Stron może w dowolnym momencie wystąpić z wnioskiem o przeprowadzenie konsultacji z drugą Stroną w celu omówienia takich rozbieżności, które to konsultacje odbywają się bez nieuzasadnionego opóźnienia. 5. Uwzględniając w pełni i wzajemnie respektując suwerenność państw obie Strony zgadzają się, że od wspomnianych operatorów statków powietrznych może być wymagane przestrzeganie postanowień dotyczących ochrony lotnictwa, o których jest mowa w ust. 4 powyżej, stosowanych przez drugą Stronę w odniesieniu do wlotu PL 24 PL

26 na jej terytorium, wylotu z niego oraz przebywania na nim. Każda Strona zapewnia skuteczne stosowanie na jej terytorium odpowiednich środków służących ochronie statków powietrznych oraz kontroli pasażerów, członków załogi, ich bagażu i bagażu kabinowego, ładunku, poczty i jak również zapasów pokładowych statków powietrznych przed przyjęciem na pokład lub załadowywaniem 6. Strony zobowiązują się do działania na rzecz osiągnięcia wzajemnego uznawania swoich norm ochrony oraz do bliskiej współpracy w zakresie środków kontroli jakości, prowadzonej na zasadzie wzajemności. Strony zobowiązują się również do stworzenia, tam, gdzie jest to właściwe i na podstawie decyzji podejmowanych osobno przez Strony, warunków do wdrożenia jednorazowych kontroli bezpieczeństwa w odniesieniu do lotów pomiędzy terytoriami Stron, tj. do zwolnienia pasażerów tranzytowych, bagażu tranzytowego i ładunków tranzytowych z ponownej kontroli. W tym celu Strony dokonają ustaleń administracyjnych umożliwiających prowadzenie w ramach wspólnego komitetu konsultacji dotyczących obowiązujących lub planowanych środków ochrony lotnictwa oraz współpracy i wymiany informacji na temat wdrażanych przez Strony środków kontroli jakości. Strony konsultują ze sobą planowane środki ochrony mające znaczenie dla operatorów na terytorium drugiej Strony wspomnianych ustaleń administracyjnych. 7. Każda Strona w zakresie, w jakim jest to praktycznie uzasadnione, pozytywnie rozpatruje wszelkie prośby drugiej Strony o zastosowanie uzasadnionych specjalnych środków ochrony w przypadku szczególnego zagrożenia dotyczącego poszczególnych lotów lub serii lotów. 8. Strony zobowiązują się do współpracy w zakresie podejmowanych przez siebie kontroli na którymkolwiek terytorium, polegającej na stworzeniu mechanizmów, w tym ustaleń administracyjnych, dotyczących wzajemnej wymiany informacji na temat wyników tych kontroli. Strony zobowiązują się do pozytywnego rozpatrywania wniosków dotyczących: a) udziału przedstawicieli Strony jako obserwatorów w kontrolach w zakresie ochrony przeprowadzanych przez drugą Stronę; oraz b) wspólnego przeprowadzania na terytorium drugiej Strony, w stosownych przypadkach, oceny środków ochrony stosowanych przez operatorów statków powietrznych w odniesieniu do lotów rozpoczynających się lub kończących na terytorium jednej ze Stron. 9. W przypadku incydentu lub groźby incydentu bezprawnego zawładnięcia statkiem powietrznym lub innej nieuprawnionej ingerencji skierowanej przeciwko bezpieczeństwu statku powietrznego, jego pasażerów, członków załogi, portu lotniczego lub urządzeń żeglugi powietrznej, Strony pomagają sobie nawzajem ułatwiając komunikowanie się i podejmując inne odpowiednie działania w celu szybkiego i bezpiecznego zakończenia takiego incydentu lub takiej groźby. 10. Jeśli jedna ze Stron ma uzasadnione powody by sądzić, że druga Strona nie przestrzega postanowień niniejszego artykułu, jej właściwe organy mogą złożyć wniosek o konsultacje. Konsultacje takie rozpoczynają się w terminie piętnastu (15) dni od złożenia wniosku. Nieosiągnięcie satysfakcjonującego porozumienia w PL 25 PL

27 terminie piętnastu (15) dni od daty rozpoczęcia konsultacji stanowi dla Strony, która wnioskowała o konsultacje, podstawę do podjęcia działań polegających na odmowie wydania, cofnięciu, zawieszeniu lub obwarowaniu stosownymi warunkami upoważnień linii lotniczych drugiej Strony. Gdy jest to uzasadnione nagłymi okolicznościami Strona, która uważa, że druga Strona nie przestrzega postanowień niniejszego artykułu, może w dowolnym momencie podjąć odpowiednie działania tymczasowe w celu zapobieżenia dalszym naruszeniom postanowień niniejszego artykułu. 11. Bez uszczerbku dla potrzeby podjęcia natychmiastowych działań w celu ochrony bezpieczeństwa transportu, Strony potwierdzają, że przy rozważaniu środków bezpieczeństwa każda ze Stron ocenia ich ewentualne negatywne skutki ekonomiczne i operacyjne dla wykonywania przewozów lotniczych w ramach niniejszej Umowy i, jeśli nie istnieją ograniczenia prawne, uwzględnia te czynniki przy określaniu środków koniecznych i odpowiednich dla sprostania problemom w zakresie ochrony. ARTYKUŁ 8 Cła, podatki i opłaty 1. Każda ze Stron w najszerszym możliwym zakresie dopuszczonym przez krajowe przepisy ustawowe i wykonawcze danej Strony, i na zasadzie wzajemności, zwalnia statki powietrzne używane w międzynarodowym transporcie lotniczym przez linie lotnicze drugiej Strony, a także ich normalne wyposażenie, zapasy materiałów pędnych i smarów, techniczne materiały eksploatacyjne, urządzenia naziemne, części zamienne (w tym silniki), zapasy pokładowe (w tym między innymi artykuły żywnościowe, napoje alkoholowe i bezalkoholowe, tytoń i pozostałe wyroby przeznaczone do sprzedaży pasażerom lub do wykorzystania przez nich podczas lotu w ograniczonych ilościach) oraz pozostałe przedmioty przeznaczone lub wykorzystywane wyłącznie w związku z eksploatacją lub obsługą statku powietrznego wykorzystywanego w międzynarodowym transporcie lotniczym, ze wszelkich ograniczeń przywozowych, podatków majątkowych i kapitałowych, opłat celnych, podatków akcyzowych oraz innych podobnych opłat lub podatków nakładanych przez Strony i niezwiązanych z kosztem świadczonych usług. 2. Strony zwalniają również w najszerszym możliwym zakresie dopuszczonym przez krajowe przepisy ustawowe i wykonawcze danej Strony i na zasadzie wzajemności, wymienione niżej pozycje z podatków, opłat celnych i innych opłat wymienionych w ust. 1 niniejszego artykułu, z wyjątkiem opłat związanych z kosztem świadczonych usług: a) zapasy pokładowe wprowadzone na terytorium jednej ze Stron lub dostarczone na tym terytorium i wzięte na pokład w ramach rozsądnych limitów, przeznaczone do zużycia na pokładzie wylatujących statków powietrznych linii lotniczej drugie Strony wykonujących międzynarodowy transport lotniczy, także wówczas, gdy zapasy te mają zostać zużyte w części podróży odbywającej się nad wspomnianym terytorium; PL 26 PL

28 b) urządzenia naziemne i części zamienne (w tym silniki), wprowadzone na terytorium jednej ze Stron, przeznaczone do obsługi, konserwacji lub naprawy statków powietrznych linii lotniczej drugiej Strony, wykonujących międzynarodowy transport lotniczy, a także sprzęt komputerowy oraz jego komponenty, używany do obsługi pasażerów bądź ładunku, lub do kontroli w ramach ochrony; c) materiały pędne, smary oraz techniczne materiały eksploatacyjne wprowadzone na terytorium jednej ze Stron lub dostarczone na tym terytorium, przeznaczone do wykorzystania przez statki powietrzne linii lotniczej drugiej Strony wykonujące międzynarodowy transport lotniczy, także wówczas, gdy materiały te mają zostać zużyte w części podróży odbywającej się nad wspomnianym terytorium; oraz d) materiały drukowane, w tym bilety lotnicze, okładki biletów, lotnicze listy przewozowe i inne powiązane materiały reklamowe dystrybuowane nieodpłatnie przez linię lotniczą. 3. Wyposażenie używane normalnie w trakcie lotu oraz materiały i zapasy normalnie trzymane na pokładzie statku powietrznego wykorzystywanego przez linię lotniczą jednej ze Stron mogą być wyładowywane na terytorium drugiej Strony jedynie za zgodą organów celnych tego terytorium. W takim przypadku mogą one zostać objęte wymogiem umieszczenia pod nadzorem takich organów celnych do czasu ich ponownego wywozu lub zbycia w inny sposób, zgodnie z przepisami celnymi. 4. Zwolnienia przewidziane w niniejszym artykule mają również zastosowanie, gdy linia lotnicza jednej ze Stron zawarła z inną linią lotniczą, która również korzysta z podobnych zwolnień udzielonych przez drugą Stronę, umowę dzierżawy lub udostępnienia na terytorium drugiej Strony pozycji wyszczególnionych w ust. 1 i Niniejsza Umowa nie zmienia postanowień odpowiednich umów o unikaniu podwójnego opodatkowania dochodów i kapitału, pozostających w mocy między państwami członkowskimi a Kanadą. PL 27 PL

29 ARTYKUŁ 9 Statystyka 1. Każda ze Stron udostępnia drugiej Stronie dane statystyczne wymagane zgodnie z krajowymi przepisami ustawowymi i wykonawczymi oraz, na żądane, inne dostępne informacje statystyczne, jakie mogą być w uzasadnionych przypadkach niezbędne przy dokonywaniu przeglądu funkcjonowania przewozów lotniczych. 2. Strony współpracują ze sobą w ramach wspólnego komitetu powołanego na mocy art. 17 w celu ułatwienia wymiany informacji statystycznych potrzebnych do celów monitorowania rozwoju przewozów lotniczych. ARTYKUŁ 10 Interes konsumentów 1. Strony uznają wagę ochrony interesów konsumentów i mogą, w sposób wolny od dyskryminacji, wymagać od linii lotniczych podejmowania uzasadnionych i proporcjonalnych środków, w tym między innymi środków dotyczących: a) ochrony funduszy przekazanych zaliczkowo liniom lotniczym; b) inicjatyw dotyczących rekompensat z tytułu odmowy przyjęcia na pokład; c) zwrotu pieniędzy pasażerom; d) publicznego ujawniania tożsamości przewoźnika lotniczego będącego faktycznym operatorem statku powietrznego; e) właściwej kondycji finansowej własnych linii lotniczych; f) ubezpieczenia od odpowiedzialności z tytułu obrażeń odniesionych przez pasażerów; oraz g) określania środków dotyczących dostępności. 2. Strony będą starać się konsultować się ze sobą w ramach stałego komitetu, o którym mowa w art. 17, na temat spraw dotyczących interesów konsumentów, w tym planowanych środków, w celu osiągnięcia w miarę możliwości zgodności podejść. ARTYKUŁ 11 Dostępność portów lotniczych oraz urządzeń i służb lotniczych 1. Każda ze Stron zapewnia udostępnianie liniom lotniczym drugiej Strony, w sposób wolny od dyskryminacji, portów lotniczych, dróg powietrznych, służb kontroli ruchu lotniczego oraz służb żeglugi powietrznej, ochrony lotnictwa, obsługi naziemnej i PL 28 PL