Zespół uciskowy górnego otworu

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Zespół uciskowy górnego otworu"

Transkrypt

1 // 3/2015 DIAGNOSTYKA MGR DAWID PAWLAK, MGR WOJCIECH KUBASIK, MGR FILIP HUMPA Akademia Wychowania Fizycznego im. Jerzego Kukuczki w Katowicach, Centrum Fizjoterapii Galena Rehabilitacja, Bieruń, ul. Jerzego 6 Zespół górnego otworu klatki piersiowej Praca recenzowana Wybór właściwej metody leczenia zespołu uciskowego górnego otworu klatki piersiowej bardzo często jest uzależniony od prawidłowo przeprowadzonej diagnostyki i rozróżnienia postaci w zależności od struktur uciskanych: neurologicznej, naczyniowej i mieszanej. Title: Thoracic outlet syndrome Streszczenie: W pracy przedstawiono zespół górnego otworu klatki piersiowej (thoracic outlet syndrome, TOS), zespół rzadkich dolegliwości spowodowanych uciskiem na dolną część splotu ramiennego oraz na naczynia podobojczykowe w odcinku między szyją a pachą. Celem pracy jest przedstawienie etiopatogenezy, objawów i leczenia zespołu uciskowego górnego otworu klatki piersiowej. Słowa kluczowe: zespół uciskowy górnego otworu klatki piersiowej, zespoły ucisku naczyń Summary: The paper presents thoracic outlet syndrome (TOS), a rare disorder affecting the lower trunk of the brachial plexus and subclavian vessels between the neck and axilla. The aim of this paper is to present the etiopathogenesis, symptoms and treatment of thoracic outlet syndrome. Keywords: thoracic outlet syndrome, vascular compression syndromes Zespół uciskowy górnego otworu klatki piersiowej (TOS, thoracic outlet syndrome) to zbiorczy termin określający patologiczne objawy neurologiczne i naczyniowe (tętnicze i żylne), występujące w obrębie kończyn górnych, a wywołane uciskiem na splot ramienny, tętnicę podobojczykową i pachową oraz żyłę podobojczykową, w obszarze ich przebiegu, w otworze piersiowym pomiędzy odcinkiem szyjnym kręgosłupa a pachą (1, 5-7). Anatomia górnego otworu klatki piersiowej Jak wynika z anatomii topograficznej, splot ramienny, po opuszczeniu otworów międzykręgowych, biegnie do ramienia wraz z tętnicą i żyłą podobojczykową przez miejsca anatomicznych cieśni (szczelinę mięśni pochyłych, przestrzeń między pierwszym żebrem i obojczykiem oraz przestrzeń pod mięśniem piersiowym mniejszym). W tych miejscach, z uwagi na ograniczoną przestrzeń, w określonych warunkach mogą występować zmiany kompresyjne struktur naczyniowo-nerwowych (6, 7). Etiopatogeneza Choć brakuje jednoznacznego określenia częstości występowania TOS, to autorzy wielu prac są zgodni, że do powstania objawów uciskowych wynikających z TOS przyczyniają się zarówno uwarunkowania anatomiczne (w tym wady wrodzone i przebyte urazy), jak i zaburzenia posturalne w zakresie struktur mięśniowych i aparatu więzadłowego okolicy górnego otworu klatki piersiowej. Tłumaczy to trudności, na jakie natrafiają klinicyści w ustaleniu właściwego czynnika przyczynowego. Do wrodzonych nieprawidłowości, które mogą kompresować struktury nerwowo-naczyniowe, zalicza się dodatkowe żebro szyjne, szczątkowe pierwsze żebro, żebro pierwsze dwudzielne, patologie włóknisto-mięśniowe w trójkącie mięśni pochyłych, przesunięcia przyczepów mięśni pochyłych lub ich zrost. Również skrócenie mięśni pochyłych spowodowane aktywnymi punktami spustowymi może przyczyniać się do powstawania tego zespołu. Objawy TOS są dość często spotykane u osób, u których występuje nieprawidłowa postawa ciała z obniżeniem obręczy barkowej, co zmniejsza rozmiar kanału szyjno-pachowego. Osoby te cechują się nadmiernym napięciem mięśni powierzchownych zginaczy odcinka szyjnego kręgosłupa, mięśnia piersiowego mniejszego oraz osłabieniem mięśni odpowiedzialnych za stabilizację łopatki. W efekcie dysfunkcje te powodują nadmierne wysunięcie głowy do przodu oraz protrakcję łopatki. Nieprawidłowa postawa ciała w czasie pracy, wielokrotne powtarzanie niektórych ruchów z wykorzystaniem nadmiernej siły kończyn górnych, przerost mięśni obręczy barkowej (np. u kulturystów, górników czy gimnastyków), urazy (w tym wypadki komunikacyjne), stres w pracy i poza nią oraz wiele innych przyczyn niewątpliwie wpływają na osłabienie oraz zmniejszenie wydolności struktur w obrę- 65

2 DIAGNOSTYKA rehabilitacja // 1a 1b fot. archiwum autorów 1c 1d Fot. 1. Testy prowokacyjne w zespole górnego otworu klatki piersiowej bie górnego otworu klatki piersiowej (1, 5-7, 11). Objawy Objawy zespołu uciskowego górnego otworu klatki piersiowej zależą głównie od stopnia ucisku, jakiemu poddane są splot ramienny, tętnica i żyła podobojczykowa, dlatego też chorych można podzielić na trzy grupy. Pierwszą grupę stanowi neurogenny zespół górnego otworu klatki piersiowej, który dotyczy aż około 95% pacjentów. Chorzy najczęściej skarżą się na dolegliwości bólowe odcinka szyjnego kręgosłupa lub obręczy barkowej czy też drętwienia i mrowienia w rejonie całego ramienia bądź przedramienia i ręki. Często towarzyszą im bóle głowy. Niekiedy następstwem TOS jest osłabienie siły uścisku dłoni. Chorzy podają, że z rąk bezwiednie wypadają im przedmioty. Za typowe czynniki prowokujące wystąpienie wymienionych objawów uważa się urazy lub powtarzalne czynności z kończynami górnymi ustawionymi powyżej głowy, prawdopodobnie związane z praktykowanym zawodem i stylem życia. Do drugiej grupy zalicza się żylny zespół górnego otworu klatki piersiowej, który dotyczy 3-5% pacjentów. Ta grupa chorych cierpi z powodu ucisku żyły podobojczykowej lub pachowej między obojczykiem a pierwszym żebrem, jest to najpoważniejsze powikłanie żylnej komponenty ucisku i zostało opisane jako zespół Pageta-Schroettera. Konsekwencją tego ucisku jest bardzo często zakrzepica, która może występować nagle lub też narastać stopniowo. Występuje zazwyczaj u młodych osób i wiąże się z wysiłkiem fizycznym angażującym kończyny górne. Zwykle pojawiają się jednocześnie zarówno tępy ból, jak i odczucie ciężkości, zwłaszcza w pozycji leżącej w wyniku długotrwałego, wymuszonego ułożenia kończyny górnej, na przykład podczas snu. Pacjenci zgłaszają często purpurowo-czerwone przebarwienia i obrzęki kończyn. W miarę upływu czasu chorzy zauważają wyraźnie rozszerzone powierzchowne żyły na całym ramieniu, klatce piersiowej, plecach i szyi. Do trzeciej grupy należy tętniczy zespół górnego otworu klatki piersiowej, który jest najrzadszą formą i dotyczy tylko 1-2% pacjentów. Występuje w formie ostrej lub przewlekłej. Ciągłe tarcie tętnicy podobojczykowej o podstawę pierwszego żebra może powodować włóknienie tętnicy, prowadząc do powstania poszerzenia postenotycznego, a nawet tętniaka. Wszystko to sprzyja rozwojowi zakrzepów przyściennych i zmian miażdżycowych. Stan ostry charakteryzuje się występowaniem objawów ostrego niedokrwienia kończyny, w którym dochodzi do tworzenia się zakrzepów w tętniakowo poszerzonych naczyniach. Małe skrzepliny mogą uwalniać się, tworząc bolesne zatory z zamknięciem tętniczek palcowych. W fazie przewlekłej pacjenci doświadczają: uczucia oziębienie skóry dłoni, objawu Raynauda, dolegliwości o charakterze chromania przestankowego, zmian troficznych palców, owrzodzenia podpaznokciowego i martwicy (1, 5-7, 11). 66

3 // 3/2015 DIAGNOSTYKA Ryc. 1. Anatomia górnego otworu klatki piersiowej (6): a) obojczyk, b) pierwsze żebro, c) wyrostek kruczy łopatki, d) mięsień pochyły środkowy, e) mięsień pochyły tylny, f) splot barkowy, g) tętnica podobojczykowa, h) mięsień piersiowy mniejszy, i) mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy niowej oraz obecność szmeru nad tętnicą podobojczykową (fot. 1c);. Test AER (abduction-external-rotation) polega na odwiedzeniu obu ramion pod kątem prostym i zgięciu także pod kątem prostym w stawach łokciowych. Powierzchnie dłoniowe rąk są rotowane na zewnątrz. W tej pozycji pacjent wykonuje mocne ruchy zamykania dłoni w pięść i ich otwierania przez około 3 min. W czasie trwania próby u chorych występują charakterystyczne dla tego zespołu dolegliwości bólowe lub zblednięcie skóry dłoni (fot. 1d) (1, 5-8, 11). W literaturze autorzy coraz częściej informują, że wyniki tych testów mogą być dodatnie przy różnych przyczynach ucisku, nie są więc swoiste i specyficzne dla powyższych zespołów. Ponadto wykazano, że testy mogą być dodatnie również u ludzi zdrowych, a więc ich wartość w rozpoznawaniu TOS jest względna. Dlatego należy przyjąć, że próby uciskowe mają tym większą wartość, im mniejsze jest odwiedzenie kończyny podczas tych prób. W celu dokładniejszego postawienia diagnozy wykonuje się badania nieinwazyjne (RTG okolicy pogranicza szyjno-piersiowego, USG metodą podwójnego obrazowania, reoangiografia, elektromiografia) i w niektórych przypadkach także inwazyjne, tj. flebografię i arterografię (1, 5-8, 11). Leczenie Leczenie zachowawcze obejmuje rehabilitację, w skład której wchodzą zabiegi fizykoterapii oraz kinezyterapii. Głównym celem fizykoterapii w leczeniu TOS jest zmniejszenie dolegliwości bólowych oraz wzmożonego napięcia mięśni w obrębie obręczy barkowej oraz odcinka szyjnego kręgosłupa. Stosowanie fizykoterapii zależy od: typu TOS, rodzaju dolegliwości bólowych, doświadczeń własnych leczącego i tolerancji zabiegów przez chorego. W trakcie leczenia zachowawczego TOS pewne zabiegi fizykalne łączy się ze sobą w celu osiągnięcia lepszych efektów terapeutycznych. Wśród najczęściej Diagnostyka Mimo wielu publikacji dotyczących tego zagadnienia nadal brak jest skutecznego algorytmu postępowania pozwalającego na zdiagnozowanie TOS. Rozpoznanie jest oparte na diagnostyce klinicznej obejmującej wywiad, odpowiednie testy prowokacyjne oraz dodatkowe badania nieinwazyjne i inwazyjne. Wykonywane w diagnostyce TOS testy prowokacyjne mają na celu nasilenie istniejącego ucisku na tętnicę i żyłę podobojczykową oraz splot ramienny. Kompresję pęczka naczyniowo-nerwowego uzyskuje się najczęściej przez cztery testy: Test Adsona chory siedzi z przywiedzionymi ramionami, poleca mu się wykonanie głębokiego wdechu, w uniesieniu i skręceniu głowy w stronę badaną. Zanikanie tętna na tętnicy promieniowej wskazuje na cieśń tylnej szczeliny mięśni pochyłych (fot. 1a). Test militarny Falconera i Weddela test obojczykowo-żebrowy; u siedzącego pacjenta z maksymalnie opuszczonymi barkami i zbliżonymi do siebie łopatkami, przy pośrednim ustawieniu głowy ocenia się tętno na tętnicy promieniowej i osłuchuje dół nadobojczykowy (fot. 1b). Test hiperabdukcji Wrighta wykonywany u pacjentów siedzących z maksymalnie odwiedzionym ramieniem, ocenia się tętno na tętnicy promier e k l a m a 67

4 DIAGNOSTYKA rehabilitacja // 2a 2b 2c 2d 2e Fot. 2. Techniki mobilizacyjne dla poprawy ruchomości stawów w obrębie górnego otworu klatki piersiowej: a) mobilizacja łopatki, b) mobilizacja odcinka szyjnego kręgosłupa, c) mobilizacja I żebra, d) mobilizacja stawu mostkowo-obojczykowego, e) mobilizacja stawu barkowo-obojczykowego 68

5 // 3/2015 DIAGNOSTYKA stosowanych zabiegów należy wymienić: lampy z odpowiednimi filtrami, pole magnetyczne małej częstotliwości, zabiegi laserowe, prądy impulsowe średniej częstotliwości, jonoforezę, czyli wprowadzanie do tkanek jonów działających leczniczo lub przeciwbólowo, zabiegi ultradźwiękowe, termoterapię (okłady cieplne lub zimne stosowane miejscowo), hydroterapię (ćwiczenia w wodzie, masaż wirowy, pływanie) (1, 7-9, 11). Zabiegi fizykoterapeutyczne przygotowują chorego do kolejnego etapu leczenia zabiegami z zakresu kinezyterapii, które z powodzeniem mogą być stosowane równocześnie. Kinezyterapia w TOS podlega ścisłemu doborowi i dawkowaniu. Analizując wydolność chorego, po badaniu fizjoterapeutycznym dobiera się rodzaj technik terapeutycznych oraz ćwiczeń, ich pozycję wyjściową i stopień nasilenia. Kinezyterapia jest najistotniejszym elementem leczenia TOS, ponieważ przyspiesza procesy naprawcze, zabezpiecza przed wykształcaniem nieprawidłowych schematów kompensacyjnych, przeciwdziała wtórnym zmianom w układzie mięśniowo-szkieletowym. W ocenie ruchomości stawów w obrębie górnego otworu klatki piersiowej sprawdza się, które jego segmenty są hypomobilne, a które hypermobilne. Segmenty o małej ruchomości (hypomobilne) należy mobilizować w celu zachowywania maksymalnej harmonii ruchowej. Najczęściej wykonywane techniki to mobilizacja stawu ramienno-łopatkowego w kierunkach wyczuwalnych w testach translatoryczno-akcesorycznych jako najbardziej ograniczone, w celu odtworzenia ruchomości pomiędzy połączeniem piersiowo-łopatkowym. Mobilizacje odcinka szyjnego, pierwszego żebra, stawu mostkowo-obojczykowego i barkowo-obojczykowego pozwalają przywrócić prawidłowy ślizg powierzchni stawowych (2, 7, 9). W segmentach o nadmiernej ruchomości (hypermobilnych) staramy się wpłynąć na ich stabilizację. Stabilność segmentów okolicy górnego otworu klatki piersiowej, a szczególnie szyjnego odcinka kręgosłupa oraz obręczy barkowej, zależna jest od funkcjonalnego i stabilnego ułożenia łopatki. Dysbalans napięć mięśni okolicy łopatki (osłabienie siły dolnej części mięśnia zębatego przedniego i dolnej części mięśnia czworobocznego oraz nadmierne napięcie mięśnia piersiowego mniejszego oraz mięśni równoległobocznych) prowadzi do protrakcyjnego ustawienia łopatki oraz oddalania się jej dolnego kąta od klatki piersiowej. Układ łopatki zależny jest zdecydowanie od centralnej stabilizacji, jak i fizjologicznego układu piersiowego odcinka kręgosłupa wraz z klatką piersiową. Mięśnie, takie jak mięsień poprzeczny brzucha, wielodzielny, w kooperacji z przeponą klatki piersiowej oraz mięśniami dna miednicy, są w stanie przez swoje elastyczne możliwości przeciwdziałać niefunkcjonalnym ruchom międzysegmentarnym, tworząc tym samym swoisty fundament w docelowej stabilizacji obręczy kończyny górnej (1, 9, 10). Częstym problemem posturalnym w TOS jest obecność nadmiernego wysunięcia głowy ku przodowi, co prowadzi do nadmiernego angażowania mięśni mostkowo-obojczykowo-sutkowych (sterno-cleido-mastoideus, SCM). Falla w swoich badaniach wykazała, że przy nadmiernej 3 Fot. 3. Ćwiczenie z wykorzystaniem ciśnieniowej poduszki powietrznej (stabilizera): pozycja wyjściowa: leżenie tyłem, kończyny dolne wyprostowane lub zgięte w stawach kolanowych do 30, stabilizer znajduje się pod odcinkiem szyjnym kręgosłupa, odcinek czaszkowo-szyjny oraz szyjny znajdują się w pozycji neutralnej, ruch: zgięcie w połączeniu czaszkowo-szyjnym (ruch skinienia głową) 69

6 DIAGNOSTYKA rehabilitacja // aktywności leżących powierzchownie mięśni SCM, stwierdzonej w badaniu elektromiograficznym, występuje tendencja do niedostatecznej aktywacji głębokich zginaczy odcinka szyjnego kręgosłupa mięśnia długiego głowy (longus capitis) w synergii z mięśniem długim szyi (longus coli), co może prowadzić do powstawania dysfunkcji w tym odcinku. Falla zaleca program 4 Fot. 4. Ćwiczenie aktywacji mięśnia poprzecznego brzucha przy użyciu aparatu USG (SonoFeedback) 5 Fot. 5. Aktywacja dolnych zębów mięśnia zębatego przedniego rehabilitacji obejmujący ćwiczenia mające doprowadzić do odzyskania koordynacji w obrębie głębokich zginaczy szyi oraz wyhamowania napięcia mięśniowego przednich zginaczy powierzchownych szyi. Zapewnia to odbudowę neurofizjologicznego działania systemu stabilizacyjnego. W celu poprawy stabilizacji odcinka szyjnego kręgosłupa stosuje się urządzenie o nazwie stabilizer, jako formę biofeedbacku poprzez trening głębokich stabilizatorów (4, 7, 9). Terapię rozpoczyna się od aktywacji mięśnia poprzecznego brzucha; bardzo dobrym narzędziem do tego celu jest aparat do USG (SonoFeedBack) (fot. 4), który daje możliwość wspólnego z pacjentem śledzenia pożądanych zmian aktywizacji mięśni. Aktywność tego mięśnia, a wraz z nim synergistyczne napięcie mięśni wielodzielnych, powoduje kontrolę i stabilizację segmentów odcinka lędźwiowego kręgosłupa oraz wspomaga korekcję klatki piersiowej. Kolejnym elementem terapii jest aktywacja mięśni międzyżebrowych zewnętrznych oraz mięśnia poprzecznego klatki piersiowej, których toniczna praca powoduje uniesienie klatki piersiowej, dając tym samym możliwość prawidłowej stabilizacji obręczy kończyny górnej (głównie łopatek). Ostatnim z elementów stabilizacji okolicy górnego otworu klatki piersiowej jest aktywacja mięśnia zębatego przedniego (dolnych zębów 6-9), którego zadaniem jest prawidłowe ustawienie łopatki, przyciągając kąt dolny do klatki piersiowej, niwelując tym samym kompensacyjną nadmierną aktywność mięśni: równoległobocznych oraz piersiowego mniejszego. Głównym sposobem pobudzenia tych mięśni, a hamowania nadaktywnych jest praca w zamkniętym łańcuchu kinetycznym (wykonywanie tzw. pompek) pozwalająca na współdziałanie grup mięśniowych działających w rejonie stawu łopatkowo-piersiowego i ramienno-łopatkowego (fot. 6). Środki terapeutyczne, takie jak: piłki rehabilitacyjne, poduszki sensomotoryczne, BOSU, kształtki, jak również profesjonalne platformy, służą do szybszej aktywizacji neurofizjologicznej systemów stabilizacyjnych (1, 2, 10). W celu zmniejszenia nadmiernie napiętych mięśni stosuje się również techniki terapii tkanek miękkich. Do technik miękkich terapii manualnej zalicza się m.in.: techniki energii mięśniowej, kompresję ischemiczną w leczeniu tzw. punktów spustowych (fot. 7a), rozluźnianie pozycyjne, rozluźnianie mięśniowo-powięziowe oraz 70

7 // 3/2015 DIAGNOSTYKA masaż tkanek głębokich. Nadmiernemu napięciu bardzo często towarzyszy skrócenie długości mięśnia, czemu również można przeciwdziałać, stosując techniki rozciągania mięśniowego. Lekkie, izometryczne napięcie skróconych mięśni przez ok sekund wywołuje specyficzny efekt poizometrycznej relaksacji (PIR) (fot. 7a-b). Daje to większe możliwości rozciągnięcia mięśnia. Lekkie, izometryczne napięcie antagonistów skróconych mięśni nazywane jest reciprokalną inhibicją (RI). Na drodze hamowania również daje większe możliwości rozciągnięcia mięśni skróconych. Oznacza to, że mięsień będzie można rozciągać z mniejszym wysiłkiem niż bez wcześniejszego napięcia izometrycznego, ponieważ zmiany neurologiczne wprowadzone w trakcie tego napięcia doprowadzają do obniżenia ich pobudliwości (1, 3). Do obowiązków fizjoterapeuty w trakcie leczenia należy też edukacja pacjenta w zakresie ergonomii pracy, zarówno podczas wykonywania obowiązków zawodowych, jak i domowych. U pacjentów, u których w zespole TOS występują objawy neurologiczne nieustępujące nawet w czasie intensywnie prowadzonego postępowania zachowawczego lub u pacjentów z zaburzeniami naczyniowymi czy też z tworzeniem skrzepu, należy przeprowadzić konsultację chirurgiczną, gdyż konieczne u nich może okazać się wykonanie zabiegu operacyjnego. W przypadku powikłań tętniczych podczas zabiegu operacyjnego wykonuje się także rekonstrukcję naczyniową. Zamknięcie światła tętnicy spowodowane uciskiem przez w pełni wykształcone żebro szyjne likwiduje się zazwyczaj przez usunięcie pierwszego żebra (1, 2, 8, 11). Podsumowanie Właściwy wybór leczenia TOS jest bardzo często uzależniony od prawidłowo przeprowadzonej diagnostyki i rozróżnienia postaci w zależności od struktur uciskanych: neurologicznej, naczyniowej i mieszanej. W przypadku powikłań neurologicznych bardziej preferowane jest leczenie zachowawcze w postaci zabiegów fizykoterapii oraz kinezytera- 6a 6b 6c Fot. 6. Przykładowa progresja ćwiczeń nakierowanych na kontrolę prawidłowego ustawienia łopatki w łańcuchu zamkniętym: (a) pozycja wyjściowa: pozycja stojąca, pacjent oparty rękami o ścianę, stawy łokciowe wyprostowane, ruch: zgięcie kończyn górnych w stawach łokciowych do 90, uwagi: pacjent skorygowane ustawienie łopatki (terapeuta kontroluje, czy dolny kąt łopatki przylega do klatki piersiowej oraz czy nadmierne napięcie mięśni równoległobocznych nie przyciąga łopatki w kierunku wyrostków kolczystych odcinka piersiowego kręgosłupa) podczas wykonywanego ruchu, modyfikacje: ćwiczenie może zostać wykonane na niestabilnym podłożu, np. na piłce rehabilitacyjnej (b) lub w klęku podpartym na poduszkach sensomotorycznych (c) z otwartymi i zamkniętymi oczami, terapeuta może dodatkowo delikatnymi ruchami starać się wytrącić pacjenta z pozycji skorygowanej 71

8 DIAGNOSTYKA rehabilitacja // 7a 7b 7c Fot. 7. Techniki terapii tkanek miękkich w zespole górnego otworu klatki piersiowej: a) terapia punktów spustowych mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego, b) technika PIR mięśnia piersiowego mniejszego, c) technika PIR mięśni pochyłych pii. Leczenie operacyjne stosowane jest u chorych, u których rehabilitacja nie przyniosła żadnych efektów i dochodzi do dużych zaników mięśni i silnych dolegliwości bólowych oraz w przypadku postaci naczyniowych dających objawy (1, 11). q Piśmiennictwo 1. Brukner P., Khan K.: Kliniczna medycyna sportowa. DB Publishing, Warszawa Coselli J.S., Thompson R.W.: Challenges in Treating Thoracic Outlet Syndrome. Texan Heart Institute Journal, 2012; 39 (6): Chaitow L., Fritz S.: A massage therapists guide to understanding, locating and treating myofascial trigger points. Churchill Livingstone, Edinburgh Falla D.: Unravelling the complexity of muscle impairment in chronic neck pain. Manual Therapy, 2004; 9 (3): Freischlag J., Orion K.: Understanding Thoracic Outlet Syndrome, Scientifica, (6). 6. Gliedt J.A., Daniels C.J., Enix D.E.: Clinical Brief: Neurogenic Thoracic Outlet Syndrome Integrative Health Care, 2013; 4 (3). 7. Hooper T.L., Denton J., McGalliard M.K.: Thoracic outlet syndrome: a controversial clinical condition. Part 1: anatomy, and clinical examination/diagnosis. Journal Manual Manipulative Therapy, 2010; 18 (2): Klisowska I., Dąbek A., Zborowska I., Nowakowska M.: Problemy chorych, u których w czasie oczekiwania na leczenie stwierdzono obecność żeber szyjnych Pielęgnacja Zdrowia Publicznego, 2013, 3 (2): Lo C.N., AdliBukry S., Alsuleman S.: Systematic review: the effectiveness of physical treatments on thoracic outlet syndrome in reducing clinical symptoms. Hong Kong Physiotherapy Journal, 2011; 29 (2): Richardson C., Hodges P., Hides J.: Therapeutic exercise for lumbopelvic stabilization. 2 nd ed., London Churchil Livingstone, Szarnecka-Sojda A.: Zespół górnego otworu klatki piersiowej. Acta Angiologica, 2004, 10 (3). 72

MEDYCZNE SZKOLENIA PODYPLOMOWE PAKT ul. Kopernika 8/ Katowice tel

MEDYCZNE SZKOLENIA PODYPLOMOWE PAKT ul. Kopernika 8/ Katowice tel WIELOSPECJALISTYCZNY KURS MEDYCYNY MANUALNEJ - Zintegrowane metody terapii manualnej w tym osteopatyczne i chiropraktyczne, techniki części miękkich (mięśniowo-powięziowe, terapia punktów spustowych),

Bardziej szczegółowo

8. Badanie obręczy kończyny górnej

8. Badanie obręczy kończyny górnej 8. Badanie obręczy kończyny górnej Program badania 1. Oglądanie barku 2. Czynne i bierne ruchy obręczy kończyny górnej unoszenie i opuszczanie obręczy kończyny górnej przednie i tylne ruchy obręczy kończyny

Bardziej szczegółowo

WIELOSPECJALISTYCZNY KURS MEDYCYNY MANUALNEJ

WIELOSPECJALISTYCZNY KURS MEDYCYNY MANUALNEJ WIELOSPECJALISTYCZNY KURS MEDYCYNY MANUALNEJ Patronat naukowy: Polskie Towarzystwo Ortopedyczne i Traumatologiczne Oddział Śląski Polskie Towarzystwo Medycyny Sportowej Międzynarodowe Stowarzyszenie Studentów

Bardziej szczegółowo

WIELOSPECJALISTYCZNY KURS MEDYCYNY MANUALNEJ

WIELOSPECJALISTYCZNY KURS MEDYCYNY MANUALNEJ WIELOSPECJALISTYCZNY KURS MEDYCYNY MANUALNEJ Patronat naukowy : Polskie Towarzystwo Ortopedyczne i Traumatologiczne. Oddział Śląski Polskie Towarzystwo Medycyny Sportowej. Oddział Śląski Międzynarodowe

Bardziej szczegółowo

Terapia manualna tkanek miękkich w zespołach posturalnych odcinka szyjnego i obręczy barkowej

Terapia manualna tkanek miękkich w zespołach posturalnych odcinka szyjnego i obręczy barkowej Terapia manualna tkanek miękkich w zespołach posturalnych odcinka szyjnego i obręczy barkowej Manual therapy in postural syndromes within the neck and shoulder girdle Radosław Szwarocki Wyższa Szkoła Edukacji

Bardziej szczegółowo

Spis Tabel i rycin. Spis tabel

Spis Tabel i rycin. Spis tabel Spis Tabel i rycin Spis tabel 1. Podział stawów ze względu na ilość osi ruchów i ukształtowanie powierzchni stawowych. 20 2. Nazwy ruchów w stawach człowieka w pozycji anatomicznej..... 21 3. Zestawienie

Bardziej szczegółowo

Plecy okrągłe (hiperkifoza piersiowa). Jest to wada obejmująca odcinek piersiowy kręgosłupa, w której obserwuje się: nadmierne pogłębienie

Plecy okrągłe (hiperkifoza piersiowa). Jest to wada obejmująca odcinek piersiowy kręgosłupa, w której obserwuje się: nadmierne pogłębienie Plecy okrągłe (hiperkifoza piersiowa). Jest to wada obejmująca odcinek piersiowy kręgosłupa, w której obserwuje się: nadmierne pogłębienie fizjologicznej kifozy piersiowej, kompensacyjne patologiczne pogłębienie

Bardziej szczegółowo

PROGRAM KURSU. Terapia Manualna Holistyczna Tkanek Miękkich

PROGRAM KURSU. Terapia Manualna Holistyczna Tkanek Miękkich PROGRAM KURSU Terapia Manualna Holistyczna Tkanek Miękkich MODUŁ I Koncepcja Terapii Manualnej Holistycznej. Miednica, stawy biodrowe, segmenty ruchowe kręgosłupa lędźwiowego i przejścia piersiowo-lędźwiowego.

Bardziej szczegółowo

WIELOSPECJALISTYCZNY KURS MEDYCYNY MANUALNEJ SZCZEGÓŁOWY PROGRAM

WIELOSPECJALISTYCZNY KURS MEDYCYNY MANUALNEJ SZCZEGÓŁOWY PROGRAM WIELOSPECJALISTYCZNY KURS MEDYCYNY MANUALNEJ Zintegrowane metody terapii manualnej w tym osteopatyczne i chiropraktyczne, techniki tkanek miękkich, terapia mięśniowo-powięziowa, taping; diagnostyka różnicowa,

Bardziej szczegółowo

- obrzęk po złamaniu kości oraz zwichnięciach i skręceniach stawów, - ostre zapalenie tkanek miękkich okołostawowych (ścięgien, torebki stawowej,

- obrzęk po złamaniu kości oraz zwichnięciach i skręceniach stawów, - ostre zapalenie tkanek miękkich okołostawowych (ścięgien, torebki stawowej, Fizykoterapia jest działem lecznictwa, w którym stosuje się występujące w przyrodzie naturalne czynniki fizyczne, jak czynniki termiczne, promieniowanie Słońca oraz czynniki fizyczne wytworzone przez różnego

Bardziej szczegółowo

Działanie mięśni w warunkach funkcjonalnych

Działanie mięśni w warunkach funkcjonalnych Działanie mięśni w warunkach funkcjonalnych Ryc. Pozycja neutralna szyi w płaszczyźnie strzałkowej Głowa jest praktycznie w osi barków, lekko wysunięta do przodu. Tę pozycję można przyjąć pod dwoma warunkami:

Bardziej szczegółowo

Program usprawniania dzieci z porodowym uszkodzeniem splotu ramiennego

Program usprawniania dzieci z porodowym uszkodzeniem splotu ramiennego Program usprawniania dzieci z porodowym uszkodzeniem splotu ramiennego 0-5 dzień po porodzie - badanie pediatryczne badanie radiologiczne (jeżeli konieczne dot. złamania obojczyka lub ramienia niekiedy

Bardziej szczegółowo

Slajd 1. Slajd 2. Slajd 3 PODZIAŁ MIĘŚNI GRZBIETU MIĘŚNIE GRZBIETU POWIERZCHOWNE

Slajd 1. Slajd 2. Slajd 3 PODZIAŁ MIĘŚNI GRZBIETU MIĘŚNIE GRZBIETU POWIERZCHOWNE Slajd 1 Slajd 2 Slajd 3 PODZIAŁ MIĘŚNI GRZBIETU Mięśnie grzbietu dzieli się na dwie grupy: - warstwę bardziej powierzchowną stanowią mięśnie związane ze szkieletem kończyny górnej - do warstwy głębokiej

Bardziej szczegółowo

Zespół ciasnoty podbarkowej i uszkodzenie pierścienia rotatorów. Małgorzata Chochowska

Zespół ciasnoty podbarkowej i uszkodzenie pierścienia rotatorów. Małgorzata Chochowska Zespół ciasnoty podbarkowej i uszkodzenie pierścienia rotatorów Małgorzata Chochowska Zespół ciasnoty podbarkowej i uszkodzenie pierścienia rotatorów. Pierścień rotatorów stanowią ścięgna 4 mieśni: Podłopatkowego

Bardziej szczegółowo

B IB LIO TEKA SPECJALISTY

B IB LIO TEKA SPECJALISTY B IB LIO TEKA SPECJALISTY o Zbigniew Arkuszewski Mrozili, Medycyny manualnej ATLAS ZABIEGÓW - KRĘGOSŁUP SZYJNY Kraków 200 9 SPSS TREŚCI Skróty stosowane w tekście... 9 Oznaczenia rycin... 9 1. Część ogólna

Bardziej szczegółowo

Rys. 1: Kanał nadgarstka

Rys. 1: Kanał nadgarstka ZESPÓŁ CIEŚNI NADGARSTKA Zespół cieśni nadgarstka (CTS ang. carpal tunel syndrome) to schorzenie powstałe w wyniku ucisku nerwu pośrodkowego w kanale nadgarstka. Dotyczy 1-5% ogólnej populacji, ze szczególnym

Bardziej szczegółowo

Miejsce metod neurofizjologicznych w terapii manualnej i chiropraktyce

Miejsce metod neurofizjologicznych w terapii manualnej i chiropraktyce Miejsce metod neurofizjologicznych w terapii manualnej i chiropraktyce Metody neurofizjologiczne Mają na celu badanie i leczenie ludzi z zaburzeniami napięcia, ruchu i aktywności w oparciu o wiedzę z zakresu

Bardziej szczegółowo

Przygotowanie do samodzielnej pracy z pacjentem masaż w dyskopatii jako jedna z metod neurorehabilitacji

Przygotowanie do samodzielnej pracy z pacjentem masaż w dyskopatii jako jedna z metod neurorehabilitacji Przygotowanie do samodzielnej pracy z pacjentem masaż w dyskopatii jako jedna z metod neurorehabilitacji Czym jest dyskopatia? Jest to szerokie pojęcie obejmujące schorzenia krążka międzykręgowego. W większości

Bardziej szczegółowo

MECHANIKA KOŃCZYNY GÓRNEJ OBRĘCZ I STAW ŁOKCIOWY

MECHANIKA KOŃCZYNY GÓRNEJ OBRĘCZ I STAW ŁOKCIOWY MECHANIKA KOŃCZYNY GÓRNEJ OBRĘCZ I STAW ŁOKCIOWY POŁĄCZENIA KOŃCZYNY GÓRNEJ OBRĘCZ KOŃCZYNY GÓRNEJ Kończyna górna jest połączona ze szkieletem tułowia za pomocą obręczy. W tym połączeniu znajdują się trzy

Bardziej szczegółowo

Metoda Sling Exercise Therapy ( SET)

Metoda Sling Exercise Therapy ( SET) Metoda Sling Exercise Therapy ( SET) Charakterystyka metody : - wykorzystuje zasady ćwiczeń czynnych w odciążeniu - można ją stosować w okresie ostrym, przewlekłym schorzenia - łączy się z takimi pojęciami

Bardziej szczegółowo

TRENING OKLUZYJNY I FLOSSING W FIZJOTERAPII I SPORCIE

TRENING OKLUZYJNY I FLOSSING W FIZJOTERAPII I SPORCIE TRENING OKLUZYJNY I FLOSSING W FIZJOTERAPII I SPORCIE ACCEPT PROWADZ 16 grudnia 2017 Bieruń ĄCY: THE CHALLENGE MGR WOJCIECH KUBASIK TRENING OKLUZYJNY Trening okluzyjny-occlusion training (BFR-Blood Flow

Bardziej szczegółowo

Plan Szkolenia Medical Personal Trainer

Plan Szkolenia Medical Personal Trainer Plan Szkolenia Medical Personal Trainer Zjazd I Dzień 1. (10-18) Pierwszy zjazd poświęcony jest wadom postawy oraz dolegliwościom kręgosłupa. Uczestnicy szkolenia uczą się jak zapobiegać powstawaniu dolegliwości

Bardziej szczegółowo

Slajd 1. Slajd 2. Slajd 3 OGÓLNA BUDOWA I MECHANIKA KLATKI PIERSIOWEJ ŻEBRO

Slajd 1. Slajd 2. Slajd 3 OGÓLNA BUDOWA I MECHANIKA KLATKI PIERSIOWEJ ŻEBRO Slajd 1 Slajd 2 Slajd 3 OGÓLNA BUDOWA I MECHANIKA KLATKI PIERSIOWEJ W skład szkieletu klatki piersiowej wchodzi: 12 kręgów piersiowych, 12 par żeber i mostek. trzon mostka ŻEBRO Jest kością długą w kształcie

Bardziej szczegółowo

Wykorzystanie elementów metody PNF w stabilizacji kręgosłupa lędźwiowego

Wykorzystanie elementów metody PNF w stabilizacji kręgosłupa lędźwiowego Wykorzystanie elementów metody PNF w stabilizacji kręgosłupa lędźwiowego Historia PNF Początek koniec lat 40 XX w. w USA Herman Kabat Maggi Knott Wspólnie rozwinęli: Zasady stosowania metody Techniki Ruchy

Bardziej szczegółowo

Metoda Dobosiewicz. Physiotherapy & Medicine www.pandm.org

Metoda Dobosiewicz. Physiotherapy & Medicine www.pandm.org Metoda Dobosiewicz Physiotherapy & Medicine Znajduje zastosowanie w zachowawczym leczeniu dziecięcych i młodzieńczych skolioz idiopatycznych. Według tej metody czynnikiem powstawania i progresji wady są

Bardziej szczegółowo

Wybrane zagadnienia. ANATOMIA CZYNNOŚCIOWA UKŁADU RUCHU CZŁOWIEKA Autor; dr Ida Wiszomirska

Wybrane zagadnienia. ANATOMIA CZYNNOŚCIOWA UKŁADU RUCHU CZŁOWIEKA Autor; dr Ida Wiszomirska Wybrane zagadnienia ANATOMIA CZYNNOŚCIOWA UKŁADU RUCHU CZŁOWIEKA Autor; dr Ida Wiszomirska 1. Nazwy kości oraz powierzchnie stawowe tych kości. 2. Podział połączeń: połączenia ścisłe (stałe) i wolne (ruchome).

Bardziej szczegółowo

Innowacyjność w terapii skolioz, metodyka i aparatura SKOL-AS PROGRAM SZKOLENIA. I dzień 9:00-18:45

Innowacyjność w terapii skolioz, metodyka i aparatura SKOL-AS PROGRAM SZKOLENIA. I dzień 9:00-18:45 Innowacyjność w terapii skolioz, metodyka i aparatura SKOL-AS PROGRAM SZKOLENIA I dzień 9:00-18:45 I. Wprowadzenie i dyskusja moderowana 1. Morfofizjologiczne podstawy metody SKOL-AS. a) Współzależność

Bardziej szczegółowo

OGÓLNA BUDOWA I MECHANIKA KLATKI PIERSIOWEJ

OGÓLNA BUDOWA I MECHANIKA KLATKI PIERSIOWEJ OGÓLNA BUDOWA I MECHANIKA KLATKI PIERSIOWEJ SZKIELET KLATKI PIERSIOWEJ W skład szkieletu klatki piersiowej wchodzi: 12 kręgów piersiowych, 12 par żeber i mostek. trzon mostka ŻEBRO Jest kością długą w

Bardziej szczegółowo

Etiopatogeneza: Leczenie kręgozmyków z dużym ześlizgiem

Etiopatogeneza: Leczenie kręgozmyków z dużym ześlizgiem Leczenie kręgozmyków z dużym ześlizgiem Physiotherapy & Medicine www.pandm.org Definicja: Kręgozmyk prawdziwy jest to wada chorobowa polegająca na ześlizgu kręgów w obrębie kręgoszczeliny na poziomie L5-

Bardziej szczegółowo

PROGRAM KURSU. I. Wykłady (10h) II. Ćwiczenia w grupach dziekańskich (14h) III. Ćwiczenia w grupach klinicznych (46h)

PROGRAM KURSU. I. Wykłady (10h) II. Ćwiczenia w grupach dziekańskich (14h) III. Ćwiczenia w grupach klinicznych (46h) Autorski program kursu TERAPIA MANUALNA TKANEK MIĘKKICH W DYSFUNKCJACH NARZĄDU RUCHU Kurs będzie realizowany na WZKF w Gorzowie Wielkopolskim, w ramach przedmiotu: Fizjoterapia w dysfunkcjach narządu ruchu

Bardziej szczegółowo

ZAPRASZAMY DO WSPÓŁPRACY PRACY PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA IM. STANISŁAWA STASZICA W PILE

ZAPRASZAMY DO WSPÓŁPRACY PRACY PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA IM. STANISŁAWA STASZICA W PILE ZAPRASZAMY DO WSPÓŁPRACY PRACY SPECJALISTYCZNE PRACOWNIE: - kinezyterapii - dwie fizykoterapii - hydroterapii - kriokomora - salka gimnastyczna ŚWIADCZENIE USŁUG UG FIZJOTERAPEUTYCZNYCH fizjoterapia ambulatoryjna

Bardziej szczegółowo

Rehabilitacja u chorych na astmę oskrzelową

Rehabilitacja u chorych na astmę oskrzelową W leczeniu przewlekłym wielu chorób układu oddechowego, w tym astmy, zaleca się rehabilitację oddechową. Program rehabilitacji po odpowiednim przeszkoleniu może być realizowany przez chorego indywidualnie.

Bardziej szczegółowo

Fizjoterapia). Usługa Fizjoterapia jest limitowana i obejmuje wykonanie ogółem w 12 miesięcznym okresie obowiązywania umowy: 10 zabiegów fizykoterapeu

Fizjoterapia). Usługa Fizjoterapia jest limitowana i obejmuje wykonanie ogółem w 12 miesięcznym okresie obowiązywania umowy: 10 zabiegów fizykoterapeu Fizjoterapia). Usługa Fizjoterapia jest limitowana i obejmuje wykonanie ogółem w 12 miesięcznym okresie obowiązywania umowy: 10 zabiegów fizykoterapeutycznych oraz 10 zabiegów kinezyterapeutycznych (w

Bardziej szczegółowo

obowiązkowy X wybieralny Moduł / przedmiot: JAKOŚĆ KSZTAŁCENIA obowiązkowy wybieralny Liczba godzin w semestrze I II III IV V VI

obowiązkowy X wybieralny Moduł / przedmiot: JAKOŚĆ KSZTAŁCENIA obowiązkowy wybieralny Liczba godzin w semestrze I II III IV V VI AKADEMIA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO im. JERZEGO KUKUCZKI w KATOWICACH Kierunek studiów: FIZJOTERAPIA poziom pierwszy tytuł zawodowy absolwenta: licencjat Profil kształcenia: ogólnoakademicki Moduł / przedmiot:

Bardziej szczegółowo

Zespół rowka nerwu. i leczenie

Zespół rowka nerwu. i leczenie Zespół rowka nerwu łokciowego - diagnostyka i leczenie Zespół rowka nerwu łokciowego( zrnł) jest drugą pod względem częstości występowania opisywaną neuropatią uciskową kończyny górnej. Historia leczenia

Bardziej szczegółowo

KURS ROZWIJAJĄCY DLA TERAPEUTÓW Z I STOPNIEM KOMPETENCJI PROGRAM KURSU

KURS ROZWIJAJĄCY DLA TERAPEUTÓW Z I STOPNIEM KOMPETENCJI PROGRAM KURSU KURS ROZWIJAJĄCY DLA TERAPEUTÓW Z I STOPNIEM KOMPETENCJI PROGRAM KURSU WERSJA 2014 Moduł I TMH w ortopedii Dysfunkcje i deformacje stóp dzieci i dorośli pierwotne wtórne zasady korekcji czynnej korekcja

Bardziej szczegółowo

KURS SPECJALISTYCZNY TERAPII MANUALNEJ HOLISTYCZNEJ PROGRAM KURSU Moduł II

KURS SPECJALISTYCZNY TERAPII MANUALNEJ HOLISTYCZNEJ PROGRAM KURSU Moduł II KURS SPECJALISTYCZNY TERAPII MANUALNEJ HOLISTYCZNEJ PROGRAM KURSU Moduł II WERSJA 08.2014 Spis treści Istotne dla czynności statycznych elementy zdjęć rtg przeglądowych. Zadania diagnostyki radiologicznej

Bardziej szczegółowo

5dni / 35godzin (7h zajęć / 1h na lunch w sumie 8h dziennie) pon-pt; godz. 09:00-17:00

5dni / 35godzin (7h zajęć / 1h na lunch w sumie 8h dziennie) pon-pt; godz. 09:00-17:00 William Huhn Method - Advanced Clinical Trigger Point From Understanding to Implementing [ Od zrozumienia do realizacji ] TRIGGER POINT COURSE - www.rehabilitacja-warszawa.pl Punkty spustowe - kurs w Warszawie

Bardziej szczegółowo

zgięcie odwiedzenie rotacja zewnętrzna (ręka za głowę górą) rotacja wewnętrzna (ręka za plecami do łopatki)

zgięcie odwiedzenie rotacja zewnętrzna (ręka za głowę górą) rotacja wewnętrzna (ręka za plecami do łopatki) Diagnostyka wizualna barku 1. Norma ustawienia łopatki: łopatka w odległości ok 8 cm od kręgosłupa, umiejscowiona między TH2 i TH7, płasko przylegająca do klatki, zrotowana 30 st. 2. Norma ustawienia głowy

Bardziej szczegółowo

ORTEZY STAWU BARKOWEGO

ORTEZY STAWU BARKOWEGO ORTEZY STAWU BARKOWEGO to grupa ortez stabilizujących i odciążających staw ramienny i barkowo-obojczykowy, a w części modeli także staw łokciowy, ramię i przedramię. Ortezy A-KOB, A-SOB-02 i A-SOB-03 utrzymują

Bardziej szczegółowo

Physiotherapy & Medicine www.pandm.org Zestaw ćwiczeń po mastektomii

Physiotherapy & Medicine www.pandm.org Zestaw ćwiczeń po mastektomii Zestaw ćwiczeń po mastektomii Ćwiczenie 1 Pozycja wyjściowa: siedzenie na krześle z oparciem, łopatki wraz z tułowiem przylegają do oparcia, ręce oparte na kolanach, trzymają laskę nachwytem (ryc. 4).

Bardziej szczegółowo

ARCUS. OFERTA DLA FIRM by. Ul. Wysłouchów 51/u2, 30-611 Kraków Telefon 012 654 89 87 Kom 601 95 65 25 www.arcus.strefa.pl

ARCUS. OFERTA DLA FIRM by. Ul. Wysłouchów 51/u2, 30-611 Kraków Telefon 012 654 89 87 Kom 601 95 65 25 www.arcus.strefa.pl OFERTA DLA FIRM by ARCUS 2011r Szanowni Państwo Cieszę się, że mogę zapoznać Państwa z działalnością usługową Firmy ARCUS. Jestem przekonany, że firma posiadając szerokie spektrum usług będzie odpowiednim

Bardziej szczegółowo

Podręcznik * Medycyny manualnej

Podręcznik * Medycyny manualnej LJ < Z li i n i e w A r k u s z e w s k i Podręcznik * Medycyny manualnej ATLAS ZABIEGÓW M IED N ICA KRĘG O SŁU P LĘDŹW IOW Y KRĘGOSŁU P PIER SIO W Y ŻEB R A K r a k ó w 20 07 ELIPSA-JAIM s.c. ( J v n

Bardziej szczegółowo

Wady postawy. Podział i przyczyna powstawania wad postawy u dziecka. Najczęściej spotykamy podział wad postawy i budowy ciała na dwie grupy:

Wady postawy. Podział i przyczyna powstawania wad postawy u dziecka. Najczęściej spotykamy podział wad postawy i budowy ciała na dwie grupy: Wady postawy Wada postawy jest pojęciem zbiorczym i niedostatecznie sprecyzowanym. Obejmuje szereg osobniczych odchyleń postawy ciała od wzorców uznawanych za normę stosowną do wieku, płci, typów budowy,

Bardziej szczegółowo

METODYKA BADANIA RTG URAZÓW OBRĘCZY BARKOWEJ I WYBRANYCH STAWÓW. Lek. med. Dorota Szlezynger-Marcinek

METODYKA BADANIA RTG URAZÓW OBRĘCZY BARKOWEJ I WYBRANYCH STAWÓW. Lek. med. Dorota Szlezynger-Marcinek METODYKA BADANIA RTG URAZÓW OBRĘCZY BARKOWEJ I WYBRANYCH STAWÓW Lek. med. Dorota Szlezynger-Marcinek ANATOMIA 2 Jedne z najczęstszych urazów w zależności od wieku można je uszeregować następująco -dzieci-obojczyk

Bardziej szczegółowo

Anna Pyszora, PT, PhD Katedra i Zakład Opieki Paliatywnej Collegium Medicum UMK

Anna Pyszora, PT, PhD Katedra i Zakład Opieki Paliatywnej Collegium Medicum UMK Anna Pyszora, PT, PhD Katedra i Zakład Opieki Paliatywnej Collegium Medicum UMK Ból mięśniowo-powięziowy Przyczyny: zaburzenia równowagi mięśniowej: zmiana postawy ciała w wyniku przebytego leczenia przeciwnowotworowego

Bardziej szczegółowo

Prawidłowa postawa ciała a ergonomia pracy

Prawidłowa postawa ciała a ergonomia pracy Prawidłowa postawa ciała a ergonomia pracy Współczesny człowiek jest szczególnie narażony na wady postawy ciała. Siedzący tryb życia coraz mniejsza aktywność ruchowa, złe nawyki żywieniowe a w konsekwencji

Bardziej szczegółowo

Kinezjologiczna analiza łucznictwa

Kinezjologiczna analiza łucznictwa Treść Schemat mięśni szkieletowych Kinezjologiczna analiza łucznictwa Neuromuskularne podstawy ruchów ciała Anatomia górnych części ciała Mięśnie zaangażowane w łucznictwie Mięśnie podczas pracy 1 UTRZYMYWANIE

Bardziej szczegółowo

WYBRANE RUCHY W STAWACH KOŃCZYNY GÓRNEJ - ZARYS CZYNNOŚCI MIĘŚNI

WYBRANE RUCHY W STAWACH KOŃCZYNY GÓRNEJ - ZARYS CZYNNOŚCI MIĘŚNI WYBRANE RUCHY W STAWACH KOŃCZYNY GÓRNEJ - ZARYS CZYNNOŚCI MIĘŚNI Uwagi: 1. W prezentowanym zestawieniu czynność mięśni opisana jest w ujęciu klasycznym rozpatrywane są jedynie mięśnie bezpośrednio działające

Bardziej szczegółowo

Andrzeja Zembatego tom I

Andrzeja Zembatego tom I pod redakcją Andrzeja Zembatego tom I pod redakcją Andrzeja Zembatego Zespół Autorów dr n. kult. fiz. dr n. kult. fiz. dr n. kult. fiz. prof. dr hab. n. kult. fiz. Mirosław Kokosz Tadeusz Łoza Edward Saulicz

Bardziej szczegółowo

Program 1 dnia: Trening medyczny w treningu personalnym dzień I

Program 1 dnia: Trening medyczny w treningu personalnym dzień I Program - trener medyczny Health Factory Nowoczesny trener musi sprostać licznym wyzwaniom. Jednym z najważniejszych jest przywrócenie klienta do stanu pełnej sprawności. Siedzący tryb życia, brak ruchu,

Bardziej szczegółowo

Wykłady i ćwiczenia w dużych grupach

Wykłady i ćwiczenia w dużych grupach Fizjoterapia w dysfunkcjach narządu ruchu plan przedmiotu Dr n. med. Małgorzata Chochowska UWAGA OGÓLNA: Studenci na zajęciach muszą posiadać wygodny zmienny strój, zmienne obuwie oraz ręcznik. Jest to

Bardziej szczegółowo

Arthritis.

Arthritis. Arthritis Leczenie zapalenia stawów koncentruje się wokół środków: - kontrolujących ból, - poprawiających funkcję stawów, - zwiększających i utrzymujących masę i wytrzymałość mięśniową, - zwiększających

Bardziej szczegółowo

Fizjoterapia dzieci i niemowląt

Fizjoterapia dzieci i niemowląt Fizjoterapia dzieci i niemowląt FORU/H www.e-forum.pl www.e-forum.pl FIZJOTERAPIA DZIECI DNIEMOWLĄT FORU/M Wiedza ^usługach rynku strona 1 Spis treści Spis treści NEUROLOGIA 1 Prawidłowy rozwój dziecka

Bardziej szczegółowo

Opracowanie grzbietu i kończyn dolnych w ułożeniu na brzuchu

Opracowanie grzbietu i kończyn dolnych w ułożeniu na brzuchu Ponowne przejście do opracowania górnych partii grzbietu stojąc za głową pacjenta. Wykonujemy zwrot dłonią i tak jak na początku masażu, przechodzimy za głowę pacjenta. Większość chwytów jest wykonywana

Bardziej szczegółowo

ZASTOSOWANIE MD-SHOULDER W LECZENIU ZESPOŁU CIEŚNI PODBARKOWEJ

ZASTOSOWANIE MD-SHOULDER W LECZENIU ZESPOŁU CIEŚNI PODBARKOWEJ Dolegliwości bólowe w obrębie obręczy barkowej to problem, który dotyczy coraz większej liczby osób, niestety coraz młodszych. Dawniej typowym pacjentem zgłaszającym się z bólem barku była osoba starsza,

Bardziej szczegółowo

7. Opisz sposób pomiarów obwodów kończyn górnych

7. Opisz sposób pomiarów obwodów kończyn górnych Z zakresu Kinezyterapia 1. Opisz cechy Polskiej Szkoły Rehabilitacji 2. Co to jest Kinezyterapia i jej miejsce w rehabilitacji 3. Co to jest Fizjoterapia, podaj działy fizjoterapii 4. Omów wpływ ćwiczeń

Bardziej szczegółowo

Dr hab. med. Paweł Hrycaj

Dr hab. med. Paweł Hrycaj Dr hab. med. Paweł Hrycaj Chory z dolegliwościami reumatycznymi Zakład Reumatologii i Immunologii Klinicznej Katedra Immunologii Klinicznej Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Mała

Bardziej szczegółowo

ŚWIĘTOKRZYSKIE CENTRUM ONKOLOGII Zakład Rehabilitacji

ŚWIĘTOKRZYSKIE CENTRUM ONKOLOGII Zakład Rehabilitacji ŚWIĘTOKRZYSKIE CENTRUM ONKOLOGII Zakład Rehabilitacji Kierownik: dr n. med. Anna Opuchlik Opracowanie: mgr Piotr Siwoń ZESTAW ĆWICZEŃ DLA PACJENTÓW KLINIKI ONKOLOGII KLINICZNEJ DZIAŁU CHEMIOTERAPII Z poniższego

Bardziej szczegółowo

Osteopatia w rehabilitacji i praktyce lekarza specjalisty

Osteopatia w rehabilitacji i praktyce lekarza specjalisty PREZENTUJE OSTEOPATIA www.przychodniamorska.pl SKRÓT MERYTORYCZNY WYKŁADU SPOTKANIA EDUKACYJNEGO PT. Osteopatia w rehabilitacji i praktyce lekarza specjalisty Prowadzący wykład: mgr Tomasz Lewandowski

Bardziej szczegółowo

ELEMENTY BADANIA... 2 TESTY... 3 ZASADY PRZEBIEGU TERAPII... 6 PROGRAM POSTĘPOWANIA... 7

ELEMENTY BADANIA... 2 TESTY... 3 ZASADY PRZEBIEGU TERAPII... 6 PROGRAM POSTĘPOWANIA... 7 ELEMENTY BADANIA... 2 TESTY... 3 ZASADY PRZEBIEGU TERAPII... 6 PROGRAM POSTĘPOWANIA... 7 Koncepcja asymetryczności pozwala na wczesne i łatwe wykrywanie pierwszych oznak zaburzeń kręgosłupa, dzięki czemu

Bardziej szczegółowo

Metoda Mc Kenzie Mechanical Diagnosis and Therapy

Metoda Mc Kenzie Mechanical Diagnosis and Therapy Metoda Mc Kenzie Mechanical Diagnosis and Therapy Metoda ta zawiera część diagnostyczną i terapeutyczną. Badanie: Przed podjęciem leczenia u pacjenta przeprowadza się dokładny wywiad dotyczący: - ewentualnych

Bardziej szczegółowo

3 Techniki Blagrave a

3 Techniki Blagrave a 55 Techniki Blagrave a Terapeuta występujący na zdjęciach: Peter Blagrave.1 Podstawy 56.2 Techniki tkanek miękkich 56.2.1 Rozciąganie mięśni przykręgosłupowych w leżeniu przodem 56.2.2 Skrzyżowane rozciąganie

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenia w autokorektorze

Ćwiczenia w autokorektorze Ćwiczenia w autokorektorze W proponowanej metodyce terapii uwzględniliśmy wytyczne i zalecenia opracowane przez SOSORT. 1 - najważniejszym elementem kinezyterapii skolioz są ćwiczenia czynne prowadzące

Bardziej szczegółowo

CENNIK PORADNI REHABILITACYJNEJ

CENNIK PORADNI REHABILITACYJNEJ CENNIK PORADNI REHABILITACYJNEJ Lp. Nazwa świadczenia Cena brutto [zł] Kinezyterapia 1. Ćwiczenia wg metod terapii manualnej lub neurofizjologicznych do 45 min. 70 2, Ćwiczenia wg metod terapii manualnej

Bardziej szczegółowo

Badanie ultrasonograficzne tętnic szyjnych w odcinku zewnątrzczaszkowym

Badanie ultrasonograficzne tętnic szyjnych w odcinku zewnątrzczaszkowym 5 Badanie ultrasonograficzne tętnic szyjnych w odcinku zewnątrzczaszkowym Radosław Kaźmierski W niniejszym rozdziale omówiono jeden z najważniejszych elementów badania ultrasonograficznego w neurologii

Bardziej szczegółowo

Cennik usług rehabilitacyjnych

Cennik usług rehabilitacyjnych Cennik usług lekarskich obowiazuje od 1 sierpnia 2015 r. KONSULTACJA LEKARSKA - neurolog - neurolog dziecięcy - ortopeda - specjalista rehabilitacji medycznej - psycholog, terapeuta konsultacja/terapia

Bardziej szczegółowo

ĆWICZĘ ODDYCHAM ODPOCZYWAM

ĆWICZĘ ODDYCHAM ODPOCZYWAM DR N. MED. MAŁGORZATA RAKOWSKA-MUSKAT ĆWICZĘ ODDYCHAM ODPOCZYWAM AUTOTERAPIA DYSFUNKCJI NARZĄDU RUCHU W KONCEPCJI TERAPII MANUALNEJ HOLISTYCZNEJ ANDRZEJA RAKOWSKIEGO DEDYKUJĘ MOJEJ MAMIE spis treści płyty

Bardziej szczegółowo

ZESTAW ĆWICZEŃ Z PIŁKĄ GIMNASTYCZNĄ. Opracował: mgr Michał Bielamowicz.

ZESTAW ĆWICZEŃ Z PIŁKĄ GIMNASTYCZNĄ. Opracował: mgr Michał Bielamowicz. ZESTAW ĆWICZEŃ Z PIŁKĄ GIMNASTYCZNĄ Opracował: mgr Michał Bielamowicz www.rehanova.pl Krynica-Zdrój 2019 Duża piłka gimnastyczna do doskonały przybór do ćwiczeń wzmacniających nasze ciało. Dzięki niej

Bardziej szczegółowo

Zastosowanie rolki stabilizacyjnej EVA (club core roller) w doskonaleniu umiejętności sportowych.

Zastosowanie rolki stabilizacyjnej EVA (club core roller) w doskonaleniu umiejętności sportowych. Agnieszka Mrozowska, Grzegorz Lemiesz Olsztyńska Szkoła Wyższa im. J. Rusieckiego, Olsztyn, Centrum Rehabilitacji Ruchowej im. Stefana Bołoczko Zastosowanie rolki stabilizacyjnej EVA (club core roller)

Bardziej szczegółowo

Neurodynamika kliniczna

Neurodynamika kliniczna Neurodynamika kliniczna Koncepcja Neurodynamiki Klinicznej (NDS) została stworzona i opisana przez Michaela Shacklocka. Dzięki latom badań naukowych i zdobywanego doświadczenia opisał on koncpecję pracy

Bardziej szczegółowo

MODUŁ II Kolano, stopa. Neurologia kliniczna cz. 1.

MODUŁ II Kolano, stopa. Neurologia kliniczna cz. 1. MODUŁ II Kolano, stopa. Neurologia kliniczna cz. 1. 1. Anatomia palpacyjna 1.1 Anatomia palpacyjna kolana, podudzia, stopy Elementy kostne: Rzepka Kość piszczelowa Guzowatość przednia piszczeli Śródlinia

Bardziej szczegółowo

wykłady 15, ćwiczenia - 30 wykłady 10, ćwiczenia - 30 Nakład pracy studenta bilans punktów ECTS Obciążenie studenta

wykłady 15, ćwiczenia - 30 wykłady 10, ćwiczenia - 30 Nakład pracy studenta bilans punktów ECTS Obciążenie studenta Lp. Element Opis 1 Nazwa Terapia manualna 2 Typ obowiązkowy 3 Instytut Nauk o Zdrowiu 4 Kod PPWSZ F-P_18 Kierunek, kierunek: Fizjoterapia 5 specjalność, specjalność: poziom i profil poziom : studia pierwszego

Bardziej szczegółowo

Metoda Kaltenborna-Evjentha

Metoda Kaltenborna-Evjentha WYBRANE METODY FIZJOTERAPEUTYCZNE STOSOWANE W LECZENIU SCHORZEŃ KRĘGOSŁUPA: Metoda Kaltenborna-Evjentha Metoda McKenziego Metoda Mulligana Metoda PNF Metoda S-E-T Metoda Kaltenborna-Evjentha Podstawowym

Bardziej szczegółowo

Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: TERAPEUTA ZAJĘCIOWY

Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: TERAPEUTA ZAJĘCIOWY Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: TERAPEUTA ZAJĘCIOWY przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej Priorytet III.

Bardziej szczegółowo

niedostatecznego rozwój części kręgu (półkręg, kręg klinowy, kręg motyli) nieprawidłowego zrostu między kręgami (płytka lub blok kręgowy)

niedostatecznego rozwój części kręgu (półkręg, kręg klinowy, kręg motyli) nieprawidłowego zrostu między kręgami (płytka lub blok kręgowy) Kifozy wrodzone Błędy w rozwoju kręgosłupa w okresie wewnątrzmacicznym prowadzą do powstawania wad wrodzonych kręgosłupa. Istnienie wady w obrębie kręgosłupa nie jest równoznaczne z powstaniem deformacji

Bardziej szczegółowo

ŚCIANY KLATKI PIERSIOWEJ 2.3.1.2 ŻEBRA

ŚCIANY KLATKI PIERSIOWEJ 2.3.1.2 ŻEBRA 133 2.3.1.2 ŻEBRA U człowieka występuje 12 par żeber. Są to długie, płaskie i wygięte listwy kostne, zwane też kośćmi żebrowymi. Z przodu ich przedłużeniami są chrząstki żebrowe. Tylny koniec żebra (costa)

Bardziej szczegółowo

TECHNIKI KINEZYTERAPEUTYCZNE STOSOWANE W REHABILITACJI

TECHNIKI KINEZYTERAPEUTYCZNE STOSOWANE W REHABILITACJI 6 TECHNIKI KINEZYTERAPEUTYCZNE STOSOWANE W REHABILITACJI Wojciech Chydziński Kinezyterapia (kinesis ruch, therapeia leczenie) jest podstawą rehabilitacji medycznej i obejmuje całość zagadnień związanych

Bardziej szczegółowo

Wciągu całego życia około

Wciągu całego życia około DR N. MED. WOJCIECH FIBIGER 1, 2, MGR ALEKSANDRA MALEC 2, 3 1 Podhalańska Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Targu 2 Centrum Ortopedyczno-Rehabilitacyjne ARTROMED 3 Wydział Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu

Bardziej szczegółowo

BTL -4000 Smart & Premium Elektroterapia Nowe rodzaje prądów. BTL -4000 Smart & Premium. Nowe rodzaje prądów

BTL -4000 Smart & Premium Elektroterapia Nowe rodzaje prądów. BTL -4000 Smart & Premium. Nowe rodzaje prądów BTL -4000 Smart & Premium Elektroterapia 1. Prąd Kotz`a średniej częstotliwości, bipolarny. Prąd Kotz`a jest jednym z grupy prądów, z których pochodzi rosyjska stymulacja, stąd prąd Kotz`a może być również

Bardziej szczegółowo

UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE

UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU PIOTR TURMIŃSKI Porównanie skuteczności wybranych metod fizjoterapeutycznych w leczeniu skręceń stawu skokowego STRESZCZENIE ROZPRAWY DOKTORSKIEJ

Bardziej szczegółowo

Program praktyk zawodowych dla kierunku: Fizjoterapia ( studia stacjonarne i niestacjonarne)

Program praktyk zawodowych dla kierunku: Fizjoterapia ( studia stacjonarne i niestacjonarne) Wyższa Szkoła Mazowiecka w Warszawie Wydział Nauk Medycznych Program praktyk zawodowych dla kierunku: Fizjoterapia ( studia stacjonarne i niestacjonarne) Student studiów pierwszego stopnia (licencjat)

Bardziej szczegółowo

Rysunek 1: Pochewka ścięgnista pierwszego przedziału prostowników

Rysunek 1: Pochewka ścięgnista pierwszego przedziału prostowników ZESPÓŁ DE QUERVAINA Zespół do Quervaina jest jednostką chorobową z grupy entezopatii, opisaną po raz pierwszy w 1895 roku. Obejmuje zapalenie pochewki ścięgnistej pierwszego przedziału prostowników ścięgna

Bardziej szczegółowo

Spis treści. 1. Rehabilitacja w chirurgii zagadnienia ogólne... 13 Marek Woźniewski, Jerzy Kołodziej, Maciej Mraz

Spis treści. 1. Rehabilitacja w chirurgii zagadnienia ogólne... 13 Marek Woźniewski, Jerzy Kołodziej, Maciej Mraz Spis treści 1. Rehabilitacja w chirurgii zagadnienia ogólne... 13 Marek Woźniewski, Jerzy Kołodziej, Maciej Mraz 1.1. Wstęp.... 13 Marek Woźniewski, Jerzy Kołodziej 1.2. Znaczenie rehabilitacji w chirurgii...

Bardziej szczegółowo

1. Polska szkoła rehabilitacji. Ogólnoustrojowe konsekwencje bezruchu po urazach ośrodkowego układu nerwowego, udarach i urazach wielonarządowych

1. Polska szkoła rehabilitacji. Ogólnoustrojowe konsekwencje bezruchu po urazach ośrodkowego układu nerwowego, udarach i urazach wielonarządowych Wykłady: 1. Polska szkoła rehabilitacji. Ogólnoustrojowe konsekwencje bezruchu po urazach ośrodkowego układu nerwowego, udarach i urazach wielonarządowych - przeglądowa historia rehabilitacji na świecie

Bardziej szczegółowo

PORADNIK NEUROREHABILITACJI DLA PACJENTÓW SPECJALISTYCZNEJ PRAKTYKI LEKARSKIEJ o profilu neurochirurgicznym i neurologicznym

PORADNIK NEUROREHABILITACJI DLA PACJENTÓW SPECJALISTYCZNEJ PRAKTYKI LEKARSKIEJ o profilu neurochirurgicznym i neurologicznym PORADNIK NEUROREHABILITACJI DLA PACJENTÓW SPECJALISTYCZNEJ PRAKTYKI LEKARSKIEJ o profilu neurochirurgicznym i neurologicznym Autorzy: mgr Bartosz Nazimek, dr med. Dariusz Łątka Opole, kwiecień 2010 Prawidłowe

Bardziej szczegółowo

Masaż. Warianty usługi: estetyka.luxmed.pl

Masaż. Warianty usługi: estetyka.luxmed.pl Masaż Masaż polega na manualnym ucisku ciała w celu redukcji napięcia mięśni, eliminacji bóli kręgosłupa oraz dolegliwości pochodzenia okołostawowego. Masaż relaksacyjny skutecznie redukuje poziom stresu

Bardziej szczegółowo

Ból pleców u dentystów (i jak się go pozbyć)

Ból pleców u dentystów (i jak się go pozbyć) Ból pleców u dentystów (i jak się go pozbyć) Doktor James Tang jest lekarzem, specjalistą z zakresu ćwiczeń korekcyjnych i trenerem personalnym 3-ego poziomu. Zapoznaj się z jego skutecznymi wskazówkami

Bardziej szczegółowo

1. Badanie okolicy lędźwiowo-miedniczno-biodrowej. 1.1 Badanie podmiotowe. 1.2 Badanie przedmiotowe. Physiotherapy & Medicine www.pandm.

1. Badanie okolicy lędźwiowo-miedniczno-biodrowej. 1.1 Badanie podmiotowe. 1.2 Badanie przedmiotowe. Physiotherapy & Medicine www.pandm. 1. Badanie okolicy lędźwiowo-miedniczno-biodrowej Physiotherapy & Medicine W rozdziale tym zostanie przedstawiony schemat badania miednicy pacjenta. Bardziej szczegółowo zostaną przedstawione testy nakierowane

Bardziej szczegółowo

1. Biomechanika miednicy. 1.1 Model stabilności według Panjabiego. Strefa neutralna. Physiotherapy & Medicine

1. Biomechanika miednicy. 1.1 Model stabilności według Panjabiego. Strefa neutralna. Physiotherapy & Medicine 1. Biomechanika miednicy Physiotherapy & Medicine Pod względem biomechanicznym najważniejszą funkcją układu szkieletowego, mięśniowo-więzadłowego i nerwowego jest możliwość wykonania ruchu w sposób jak

Bardziej szczegółowo

Sylabus przedmiotowy 2017/ /2022 r. Wykład Ćwiczenia Konwersatorium Lektorat Seminarium Praktyka

Sylabus przedmiotowy 2017/ /2022 r. Wykład Ćwiczenia Konwersatorium Lektorat Seminarium Praktyka Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko Sylabus przedmiotowy 2017/2018 2021/2022 r. Fizjoterapii Wydział Kierunek studiów Fizjoterapia Specjalność ----------- Forma studiów Stacjonarne Stopień

Bardziej szczegółowo

Dyskopatia & co dalej? Henryk Dyczek 2010

Dyskopatia & co dalej? Henryk Dyczek 2010 Dyskopatia & co dalej? Henryk Dyczek 2010 Definicja - 1 Dyskopatia szerokie pojęcie obejmujące schorzenia krążka międzykręgowego. W większości przypadków jest to pierwszy z etapów choroby zwyrodnieniowej

Bardziej szczegółowo

Kręgozmyk, choroba Bechterowa, reumatyzm stawów, osteoporoza

Kręgozmyk, choroba Bechterowa, reumatyzm stawów, osteoporoza Kręgozmyk, choroba Bechterowa, reumatyzm stawów, osteoporoza Kręgozmyk (spondylolisteza) - jest to zsunięcie się kręgu do przodu (w kierunku brzucha) w stosunku do kręgu położonego poniżej. Dotyczy to

Bardziej szczegółowo

Centrum Terapii Manualnej

Centrum Terapii Manualnej AUTOTERAPIA DYSFUNKCJI NARZĄDU RUCHU Z ELEMENTAMI TERAPII MANUALNEJ Moduł 1. PROGRAM KURSU Wprowadzenie Znaczenie i cele autoterapii w terapii dolegliwości narządu ruchu: - program minimum, indywidualny

Bardziej szczegółowo

Wykład Ćwiczenia Konwersatorium Lektorat Seminarium Praktyka

Wykład Ćwiczenia Konwersatorium Lektorat Seminarium Praktyka Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczn im. Z. i J. Łyko Sylabus przedmiotowy 2016/17-2018/19 r. Wydział Fizjoterapii Kierunek studiów Fizjoterapia Specjalność ----------- Forma studiów Stacjonarne / Niestacjonarne

Bardziej szczegółowo

Herbert Frisch, Jacąues Roex. Terapia manualna. Poradnik wykonywania ćwiczeń

Herbert Frisch, Jacąues Roex. Terapia manualna. Poradnik wykonywania ćwiczeń Herbert Frisch, Jacąues Roex Terapia manualna Poradnik wykonywania ćwiczeń Herbert Frisch, Jaeques Roex Terapia manualna Poradnik wykonywania ćwiczeń Tłumaczenie z języka niemieckiego: prof. dr hab. med.

Bardziej szczegółowo

ZWYRODNIENIE STAWU RAMIENNEGO (RAMIENNO - ŁOPATKOWEGO)

ZWYRODNIENIE STAWU RAMIENNEGO (RAMIENNO - ŁOPATKOWEGO) ZWYRODNIENIE STAWU RAMIENNEGO (RAMIENNO - ŁOPATKOWEGO) Luty 06, 2016 Staw ramienny (ramienno łopatkowy) utworzony jest przez wydrążenie stawowe łopatki i głowę kości ramiennej. Jako staw kulisty posiada

Bardziej szczegółowo

Cennik konsultacji lekarskich.

Cennik konsultacji lekarskich. Cennik konsultacji lekarskich. CHIRURG OGÓLNY + USG DOPPLER 150 CHIRURG OGÓLNY 120 CHIRURG ONKOLOG 100 CHOROBY ODZWIERZĘCE I PASOŻYTNICZE 150 DERMATOLOG 120 DIETETYK - WSTĘPNA 80 DIETETYK - KONTROLA 50

Bardziej szczegółowo

Trener mgr Michał Ficoń. Wyższa Szkoła Edukacja w Sporcie Warsztat Trenera Przygotowania Motorycznego Zakopane 2016

Trener mgr Michał Ficoń. Wyższa Szkoła Edukacja w Sporcie Warsztat Trenera Przygotowania Motorycznego Zakopane 2016 Trener mgr Michał Ficoń Wyższa Szkoła Edukacja w Sporcie Warsztat Trenera Przygotowania Motorycznego Zakopane 2016 Organizm ludzki posiada niebywałą zdolność do samo leczenia. Właściwie niezależnie od

Bardziej szczegółowo

Niestabilność kręgosłupa

Niestabilność kręgosłupa Niestabilność kręgosłupa Niestabilność kręgosłupa jest to nadmierna ruchomość kręgosłupa wykraczająca poza fizjologiczne zakresy ruchu, wywołująca dolegliwości bólowe lub objawy neurologiczne, również

Bardziej szczegółowo