Przedmiotowy system oceniania z wiedzy o społeczeństwie stosowany przez Wiesławę Krucz

Transkrypt

1 Przedmiotowy system oceniania z wiedzy o społeczeństwie stosowany przez Wiesławę Krucz Obszary aktywności : - Rozumienie i znajomość zasad funkcjonowania systemów politycznych, zjawisk życia społecznego, procesów ekonomicznych i dostrzeganie występujących tam związków przyczynowo skutkowych. - Znajomość terminów, pojęć, słownictwa przedmiotu. - Posługiwanie się wiadomościami z publicystyki prasowej, radiowo telewizyjnej, ( rozumienie, selekcjonowanie informacji, odróżnianie faktów od hipotez ). - Rozumienie i analiza źródeł normatywnych ( konstytucja, rozporządzenie itp.), statystycznych i opisowych.. - Znajomość mapy administracyjnej Polski i politycznej Europy. - Symulacja zachowań, projektowanie działań niezbędnych w życiu społecznym, obywatelskim ( wypełnianie druków, pisanie pism urzędowych, tworzenie plakatów o tematyce społeczno politycznej ) - Samodzielne zbieranie informacji, przygotowywanie wywiadów, ankiet, uczestnictwo i przygotowywanie uroczystości szkolnych, projektów edukacyjnych, praca w samorządzie uczniowskim. Formy i częstotliwość oceniania 1. Sprawdzian testowo- opisowy ( jeden / dwa w semestrze ) ocenia się rozumienie i znajomość treści programowych. 2. Zapowiedziane kartkówki sprawdzające przede wszystkim wiedzę( z 2-3 tematów lub z krótkiego działu). 3.Kartkówki nie zapowiedziane z 3 lekcji. 4. Wypowiedź pisemna (w domu lub w klasie), dotycząca zagadnień problemowych, sprawdzająca umiejętność wypowiadania się na piśmie, formułowania ocen, uzasadniania wyboru, dostrzegania związków przyczynowo skutkowych ( raz w roku ). 5.Sprawdzian z analizy źródeł opisowych, normatywnych i statystycznych (ocena minimum raz w roku ). 6. Kartkówki z wiadomości prasowych (dla klas II i III ) tylko wówczas gdy dzieją się rzeczy wyjątkowo ważne dla losów kraju. 7. Aktywność na zajęciach i postawa : kojarzenie zjawisk, kreatywność, analiza źródeł, śledzenie toku rozumowania podczas lekcji, przynoszenie podręcznika, odrabianie prac domowych. Nauczyciel obserwuje pracę ucznia i ocenia raz w semestrze, bardziej aktywnych dwa razy w semestrze, wykorzystując wstawiane na bieżąco plusy i minusy. 8. Odpowiedzi ustne z bieżącego materiału (3 lekcje). 9. Symulacja działań ( umiejętności praktyczne ) wypełniania druków, pisanie pism urzędowych. 10.Inne prace samodzielne lub grupowe: przygotowywanie gazetek, uroczystości, prezentacji, plakatów, albumów, przemówień, referatów,,realizacja projektów edukacyjnych ( raz w roku). 1

2 Kontrakt 1. Sprawdziany, kartkówki i inne formy oceniania dla uczniów, którym na podstawie dokumentów z poradni psychologiczno pedagogicznej obniżono poziom wymagań będą obejmowały jedynie treści i umiejętności z kategorii wymagań koniecznych zapisane, w zamieszczonym niżej planie. 2. Ocena końcowo roczna jest odbiciem wszystkich obszarów aktywności ucznia ale nie jest średnią arytmetyczną, największą wartość mają oceny ze sprawdzianów i aktywności na zajęciach.. 3. Uczeń, który nie mógł napisać sprawdzianu z klasą musi go zaliczyć w późniejszym terminie, najlepiej w ciągu dwóch tygodni i na zajęciach dodatkowych. 4. Uczeń może zgłosić nieprzygotowanie do lekcji ale rzutuje to niekorzystnie na ocenę postawy.. 5. Jeśli nauczyciel nie sprawdził poprzedniej pracy uczniów w terminie 2 tygodnie nie może zrobić następnej kartkówki czy sprawdzianu. 6. Uczeń może poprawiać każdą ocenę ze sprawdzianu. Poprawa zapowiedzianych kartkówek tylko po uzgodnieniu z nauczycielem, kiedy np. dotyczy ważnej partii materiału, a znaczny odsetek klasy dostał ocenę niedostateczną. 7.Każdy sprawdzian jest poprzedzony lekcją powtórzeniową i podaniem ( NACOBEZU) pełnego zakresu wiadomości i umiejętności podlegających kontroli. Kryteria Oceniania z Wiedzy o Społeczeństwie Kryteria oceniania sprawdzianów i kartkówek Zadania zamknięte lub otwarte wymagające wpisania pojedynczych słów po 1 punkt za odpowiedź. Zadania otwarte wymagające odpowiedzi dwuzdaniowej lub nieco dłuższej od 2 5 punktów. 98% 100 % możliwych do zdobycia punktów ocena celująca 97% - 94% bardzo dobry 93%- 90 % bardzo dobry 89%-85% dobry+ 84%- 78% dobry 77%- 75% dobry 74%- 70% dostateczny + 69%-58% dostateczny 57%- 50% dostateczny- 2

3 49%-45% dopuszczający+ 44%- 36% dopuszczający 35%- 30% dopuszczający 29%- 19% niedostateczny + Mniej niż 19% niedostateczny Przy pytaniach wymagających odpowiedzi kilkuzdaniowej 2/3 punktów przyznaje się za ( treść ) wartość merytoryczną, a 1/3 za formę wypowiedzi. Z kartkówek można otrzymać ocenę celującą jeśli zdobędzie się punkty dodatkowe za szczególnie interesujące i twórcze wnioski lub za informacje wykraczające poza wiedzę podręcznikową, zdobytą przez ucznia samodzielnie. Kryteria oceniania dłuższych wypowiedzi w formie pisemnej, dotyczących zagadnień problemowych pkt. wartość merytoryczna ( faktografia, pojęcia, własne wnioski, oceny ) 0 2pkt. kompozycja pracy, 0 2 pkt. poprawność ortograficzna 0 2 pkt. poprawność językowa, bogactwo słownictwa 0 1 pkt. estetyka Max- 20pkt. Wypełnianie druków 0 6 pkt poprawność merytoryczna 0 2 pkt poprawność ortograficzna 0 2 pkt estetyka Max 10 pkt Kryteria oceniania aktywności na lekcjach Nauczyciel notuje plusy i minusy w swoim zeszycie spostrzeżeń. Raz w semestrze dokonuje podsumowań i wystawia oceny. Osoby bardzo aktywne mogą otrzymać dwie oceny w semestrze. - Pojedyncze wypowiedzi na lekcji - ( + ) plus 3

4 - Stała aktywność, własne twórcze wnioski dwa plusy - Przygotowanie do lekcji krótkiej notatki jeden plus - Przygotowanie wywiadu, dłuższych informacji dwa plusy Uczeń, który zapytany w trakcie zajęć nie potrafi powiedzieć, o czym mówił jego przedmówca, otrzymuje minusa. Osoby, które dostaną 3 4 minusy, a nie będą miały plusów uzyskują ocenę niedostateczną. 3-4 plusy dopuszczający 5 6 ( + ) dostateczny 7 8 ( + ) dobry 9 10 ( + ) bardzo dobry Powyżej 10 ( + ) celujący przy czym dotyczy to wyłącznie uczniów, którzy wysuwają własne wnioski, wypowiadają się swobodnie, posługują się językiem przedmiotu. Kryteria oceniania odpowiedzi ustnych Ocena dopuszczająca : uczeń popełnia liczne błędy w zakresie wiedzy merytorycznej i sposobu jej prezentowania, odpowiada z pomocą nauczyciela. Obowiązują go treści z zakresu wymagań koniecznych. Ocena dostateczna : uczeń popełnia nieliczne błędy, formułuje proste wnioski, dość dobrze zna treści z zakresu wymagań podstawowych. Ocena dobra : uczeń ma pewne braki w znajomości materiału programowego, ale biegle posługuje się wiadomościami z poziomu podstawowego jego odpowiedzi są samodzielne i poprawne pod względem językowym, potrafi interpretować fakty, analizować źródła. Ocena bardzo dobra : uczeń udziela odpowiedzi wyczerpujących pod względem faktograficznym formułuje opinie, dostrzega związki przyczynowo skutkowe, posługuje się językiem przedmiotu. Ocena celująca : uczeń wykazuje szczególne zainteresowania przedmiotem, biegle operuje zdobytą wiedzą, samodzielnie rozwiązuje problemy, ocenia fakty i wydarzenia ma bogaty zasób słownictwa. WYKAZ WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH Z WIEDZY O SPOŁECZEŃSTWIE DLA KLAS I -III gimnazjum 4

5 Temat lekcji Zagadnienia, materiał nauczania Wymagania konieczne na ocenę dopuszczającą Wymagania podstawowe na ocenę dostateczną i dobrą Wymagania ponadpodstawowe na ocenę bardzo dobrą i celującą ROZDZIAŁ I : JA I MOJE OTOCZENIE 1. Ja, czyli kto? - tożsamość - tożsamość osobista i społeczna - samoocena - praca nad sobą - styl życia - aktywny i bierny styl życia - sposoby spędzania wolnego czasu - samorealizacja - konsumpcyjny styl życia - współczesne autorytety - wyjaśnia terminy: tożsamość, samoocena, autorytet - wymienia elementy tożsamości - podaje przykłady aktywnego i biernego spędzania wolnego czasu - wyjaśnia terminy: tożsamość, samoocena, samorealizacja, konsumpcjonizm, autorytet - odróżnia tożsamość osobistą od społecznej - dokonuje samooceny - tłumaczy, czym jest styl życia - charakteryzuje własny styl życia - omawia różnice pomiędzy aktywnym i biernym stylem życia - wskazuje współczesne autorytety - wymienia czynniki kształtujące styl życia - odróżnia autorytety rzeczywiste od pozornych - omawia negatywne skutki zaniżonej lub zawyżonej samooceny - wskazuje sposoby poprawienia samooceny - podejmuje działania mające na celu eliminację swoich wad i wykorzystywanie atutów - uzasadnia, jaki sposób spędzania wolnego czasu jest najkorzystniejszy dla człowieka - przedstawia negatywne i pozytywne strony konsumpcyjnego stylu życia, na podstawie tekstu źródłowego - wskazuje osobę, którą uważa za swój autorytet i uzasadnia własny wybór - wyjaśnia terminy: konformizm, nonkonformizm 2. Człowiek istotą społeczną - socjalizacja - czynniki ułatwiające i utrudniające socjalizację - wyjaśnia termin: socjalizacja - wylicza pełnione przez siebie role społeczne - tłumaczy, co to znaczy, że człowiek jest istotą społeczną - wymienia role społeczne, jakie może odgrywać człowiek - wskazuje czynniki sprzyjające - wyjaśnia, co decyduje o dobrych relacjach z innymi ludźmi - określa, w jakich sytuacjach człowiek może utracić swoją indywidualność, na podstawie 5

6 3.Porozumiewamy się 4. Nie taki konflikt straszny 5. Grupy społeczne - role społeczne - konflikt ról - komunikacja werbalna i niewerbalna - nadawca i odbiorca - zasady skutecznej komunikacji - mowa ciała - umiejętność publicznych wystąpień - prowadzenie dyskusji i debaty - praca zbiorowa - przyczyny powstawania konfliktów - najczęstsze sytuacje konfliktowe - sposoby rozwiązywania konfliktów - skuteczne prowadzenie negocjacji - zbiorowość a grupa społeczna - wyjaśnia, na czym polega komunikacja werbalna i niewerbalna - wyjaśnia terminy: konflikt, negocjacje, kompromis - wskazuje sposoby rozwiązywania konfliktów - dostrzega różnicę pomiędzy zbiorowością a socjalizacji i ją ograniczające - podaje zasady skutecznego porozumiewania się - prowadzi rozmowę w sposób kulturalny - wymienia podstawowe zasady publicznych wystąpień - wskazuje sposoby podejmowania decyzji w grupie - przekazuje komunikat w sposób werbalny i niewerbalny - prezentuje publicznie przygotowane wystąpienie - podaje przykłady sytuacji konfliktowych w codziennym życiu - wymienia różne typy zachowań i postaw w sytuacjach konfliktowych - tłumaczy, na czym polega konflikt pokoleń, na podstawie tekstu źródłowego - wskazuje problemy, z którymi najczęściej wiąże się konflikt pokoleń, na podstawie tekstu źródłowego - wyjaśnia, czym jest zbiorowość, a czym grupa tekstu źródłowego - wymienia przyczyny konfliktu ról społecznych - wyjaśnia znaczenie mowy ciała w akcie komunikacji - odczytuje w sposób prawidłowy gesty rozmówcy - uczestniczy w dyskusji lub debacie na wybrany temat - określa reguły przemawiania w sytuacjach oficjalnych - tłumaczy, na czym polega debata oksfordzka - podaje zalety pracy zespołowej - określa najczęstsze przyczyny konfliktów we współczesnym świecie - podaje negatywne skutki różnych zachowań w sytuacjach konfliktowych - wymienia korzyści płynące z przynależności do różnych grup 6

7 - przyczyny powstawania grup społecznych - podział grup społecznych - hierarchia w grupie - rodzina jako podstawowa grupa społeczna - funkcje rodziny 6. Życie szkoły - władze szkolne - statut szkoły - prawa i obowiązki ucznia - zadania samorządu uczniowskiego 7. Normy i zasady - formalne i nieformalne normy społeczne - funkcje norm społecznych - prawa obywatelskie - tolerancja i rodzaje nietolerancji - dyskryminacja osób i grup grupą społeczną - podaje nazwy grup społecznych, do których należy - zna strukturę władz szkoły - wyjaśnia, czym jest statut szkoły - wymienia podstawowe prawa i obowiązki ucznia - rozpoznaje podstawowe zasady i normy współżycia społecznego - wymienia podstawowe prawa obywatelskie Polaków społeczna - określa rolę kontaktów i więzi z innymi ludźmi w życiu człowieka - przedstawia podział grup społecznych - wymienia funkcje rodziny - dostrzega wpływ grupy na jednostkę - wyjaśnia terminy: rodzina niepełna, rodzina przybrana, rodzina zastępcza - omawia strukturę władz szkoły - podaje przykłady działań samorządu uczniowskiego - przedstawia historię swojej szkoły i biografię jej patrona - określa zadania poszczególnych organów władz szkoły - wyjaśnia, dlaczego należy przestrzegać norm społecznych - tłumaczy, na czym polega tolerancja i nietolerancja - podaje przyczyny nietolerancji - omawia przyczyny dyskryminacji w szkole - podaje przykłady postępowania zgodne z określonymi normami społecznych - omawia hierarchię grupy - przedstawia cechy, jakie powinien mieć przywódca grupy - charakteryzuje współczesny model rodziny - tłumaczy, na czym polega wartość i rola rodziny oraz specyfika więzi rodzinnych - podaje sposoby aktywnego uczestniczenia w życiu szkoły - omawia wybrany problem swojej społeczności szkolnej i wskazuje sposoby jego rozwiązania - uzasadnia, które normy społeczne uważa za najważniejsze - omawia skutki nieprzestrzegania norm społecznych - przedstawia prawa i wolności obywatelskie Polaków - określa, czym zajmuje się Rzecznik Praw Obywatelskich w Polsce - wymienia przykłady nietolerancji 7

8 społecznych - wyjaśnia termin: wolność słowa ROZDZIAŁ II: NARÓD I SPOŁECZEŃSTWO we współczesnym świecie - rozpoznaje zagrożenia związane z nietolerancją, na podstawie tekstu źródłowego - przedstawia sposoby zapobiegania dyskryminacji w szkole 1. Mój udział w życiu społecznym 2. Razem stanowimy naród - społeczność - społeczność lokalna - tradycja lokalna - lokalne stowarzyszenia i organizacje - potrzeby człowieka i ich podział - hierarchia potrzeb - naród - tożsamość narodowa - dziedzictwo narodowe - symbole narodowe i ich historia - kształtowanie - wyjaśnia terminy: społeczność, społeczność lokalna - wskazuje potrzeby niższego i wyższego rzędu - wyjaśnia termin naród - wymienia polskie symbole narodowe - wymienia elementy składające się na tradycję lokalną swojego miejsca zamieszkania - podaje przykłady stowarzyszeń i organizacji lokalnych - tłumaczy, czym są potrzeby - wymienia różne sposoby realizacji tej samej potrzeby - wymienia korzyści płynące z życia w społeczności - przedstawia hierarchię potrzeb według A. Maslowa - wyjaśnia terminy: naród, tożsamość narodowa, dziedzictwo narodowe - podaje daty polskich świąt narodowych - omawia czynniki sprzyjające kształtowaniu się narodów - podaje przykłady polskiego dziedzictwa narodowego - podaje informacje na temat swojej najbliższej okolicy - określa zadania lokalnych stowarzyszeń i organizacji - charakteryzuje działalność lokalnego stowarzyszenia, na podstawie tekstu źródłowego - omawia problemy występujące w społeczności lokalnej - podaje przykłady polskiego dziedzictwa narodowego - określa rolę symboli narodowych - przedstawia etapy powstawania narodu polskiego - wyjaśnia, dlaczego utrata niepodległości i okres zaborów wpłynęły na kształtowanie 8

9 3. Od patriotyzmu do szowinizmu 4. Mniejszości narodowe się narodu polskiego - ojczyzna - mała ojczyzna - patriotyzm - patriotyzm lokalny - nacjonalizm, szowinizm, rasizm, kosmopolityzm - stereotypy narodowe - mniejszości narodowe i etniczne - prawa mniejszości narodowych i etnicznych - emigracja i imigracja - Polonia na świecie - wyjaśnia terminy: ojczyzna, patriotyzm, szowinizm - tłumaczy, na czym polega patriotyzm lokalny - wyjaśnia terminy: mniejszości narodowe, emigracja i imigracja - wymienia mniejszości narodowe i etniczne mieszkające w Polsce - wskazuje największe skupiska Polonii na świecie - przedstawia obowiązki obywateli wobec ojczyzny - wymienia rodzaje patriotyzmu, na podstawie tekstu źródłowego - charakteryzuje różne postawy patriotyczne nacjonalizm, i kosmopolityzm - określa, czym jest stereotyp i wymienia jego cechy - wyjaśnia, czym był Holocaust - podaje przykłady pozytywnych stereotypów narodowych - wyjaśnia terminy: mniejszości etniczne - podaje podstawowe prawa mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce - uzasadnia konieczność poszanowania odrębności kulturowej mniejszości narodowych - wskazuje na mapie państwo, w którym znajduje się największe skupisko Polonii świadomości narodowej Polaków - wymienia zalety uczestnictwa w tworzeniu kultury narodowej - omawia dobre oraz złe strony wielonarodowości - wyjaśnia pojęcia diaspora - charakteryzuje współczesne formy patriotyzmu - wskazuje różnice pomiędzy patriotyzmem a nacjonalizmem i szowinizmem - wyjaśnia znaczenie stereotypu w odniesieniu do narodów - wyjaśnia pojęcia antysemityzm i syjonizm - omawia prawa mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce - ocenia stosunek Polaków do mniejszości narodowych - podaje czynniki wpływające na kształtowanie poczucia odrębności kulturowej, na podstawie tekstu źródłowego - wskazuje więzi łączące Polonię z państwem i narodem polskim - wymienia dziedziny aktywności Polonii 9

10 5. Społeczeństwo i hierarchia społeczna 6. Polskie społeczeństwo - społeczeństwo - społeczeństwo informacyjne - globalna wioska - klasy i warstwy społeczne - awans społeczny i degradacja społeczna - współczesne społeczeństwo polskie - podział klasowy polskiego społeczeństwa - wyjaśnia terminy: społeczeństwo, awans społeczny i degradacja społeczna - wskazuje różnice między życiem społeczeństwa pierwotnego i współczesnego - wymienia klasy społeczne - wymienia klasy społeczne występujące w Polsce - przedstawia kwestie związane ze szkolnictwem wyższym w Polsce, na podstawie tekstu źródłowego - wyjaśnia terminy: globalna wioska - tłumaczy, czym jest społeczeństwo informacyjne - charakteryzuje klasę średnią - wymienia korzyści wynikające z obecności w społeczeństwie klasy średniej, na podstawie tekstu źródłowego - wyjaśnia, na czym polega awans społeczny i degradacja społeczna - charakteryzuje współczesne społeczeństwo polskie - omawia poziom wykształcenia społeczeństwa polskiego - omawia pozytywne i negatywne skutki emigracji Polaków - opisuje funkcjonowanie wybranego społeczeństwa pierwotnego - charakteryzuje klasy i warstwy społeczne - przedstawia dobre i złe strony przynależności do wybranej klasy społecznej - charakteryzuje problemy społeczne występujące w Polsce - przedstawia korzyści i zagrożenia, jakie niesie ze sobą powszechny dostęp do Internetu - tłumaczy przyczyny dużej liczebności polskiej klasy średniej ROZDZIAŁ III : PAŃSTWO 1. Po co ludziom państwo? - państwo - państwa federacyjne i unitarne - cechy państwa - funkcje państwa - obywatelstwo - narodowość - wyjaśnia termin: państwo - określa funkcje państwa - rozróżnia pojęcia obywatelstwo i narodowość - podaje nazwy trzech państw federacyjnych i unitarnych - przyporządkowuje Polskę do właściwego rodzaju państwa - wymienia cechy państwa - wskazuje na mapie państwa federacyjne i unitarne - wyjaśnia termin: repatriacja - samodzielnie tworzy definicje państwa federacyjnego i państwa unitarnego - omawia cechy państwa - opisuje wewnętrzne i zewnętrzne funkcje państwa - przedstawia sposoby uzyskania obywatelstwa polskiego 10

11 2. Ustroje polityczne - państwa demokratyczne, autorytarne i totalitarne - republika - monarchia - system prezydencki, parlamentarny i mieszany 3. Demokracja - termin: prawa człowieka - istota demokracji - demokracja bezpośrednia i pośrednia - prawa i wolności obywatelskie w państwie demokratycznym - rozróżnia ustroje : demokratyczny, autorytarny i totalitarny - wymienia nazwy trzech państw demokratycznych, autorytarnych i totalitarnych - wskazuje różnice między monarchią a republiką - wyjaśnia istotę demokracji - odróżnia demokrację bezpośrednią od pośredniej - wyjaśnia terminy: radni, posłowie, referendum - wymienia kategorie wolności obywatelskich w państwie demokratycznym - charakteryzuje ustroje: demokratyczny, autorytarny i totalitarny - wskazuje różnice między monarchią a republiką - podaje nazwy trzech monarchii i republik - opisuje, na czym polegają mechanizmy wpajania społeczeństwu określonej ideologii, na podstawie tekstu źródłowego - wskazuje na mapie państwa demokratyczne, autorytarne i totalitarne - odszukuje na mapie monarchie i republiki - podaje przykłady zastosowania różnych form demokracji bezpośredniej i pośredniej - wymienia kategorie praw i wolności obywatelskich w państwie demokratycznym - tłumaczy, czym jest kultura polityczna, na podstawie tekstu źródłowego - uczestniczy w dyskusji na temat stosowania zasad - ocenia relacje państwo obywatel - opisuje sposoby powstawania trzech typów ustrojów politycznych - wyjaśnia genezę różnych form rządów - charakteryzuje rolę obywateli w państwie demokratycznym, autorytarnym i totalitarnym - rozpoznaje przywódców najważniejszych państw współczesnych - wyjaśnia terminy: ideologia, indoktrynacja, pucz, gospodarka centralnie sterowana, kadencja, system prezydencki, parlamentarny i mieszany - opisuje okoliczności powstania nowych państw w Europie po II wojnie światowej - tłumaczy, na czym polegają różne rodzaje demokracji - ocenia znaczenie kultury politycznej dla funkcjonowania państwa demokratycznego - uzasadnia wyższość demokracji nad innymi ustrojami politycznymi - wymienia przykłady praw przysługujących obywatelom w krajach demokratycznych - wyjaśnia zasady demokracji pluralizm, jawność, trójpodział 11

12 4. Zalety i wady demokracji 5. Społeczeństwo obywatelskie - zalety i wady demokracji - demokracja większościowa i konstytucyjna - dobro państwa a dobro partii - obywatelstwo - inicjatywa obywatelska i społeczeństwo obywatelskie - formy społecznego protestu - obywatelskie nieposłuszeństwo - wymienia zalety i wady ustroju demokratycznego - wyjaśnia pojęcia: partia polityczna - wymienia prawa i obowiązki obywatela Polski - rozróżnia formy społecznego protestu demokratycznych w życiu codziennym - wyjaśnia, w jaki sposób państwo demokratyczne dba o dobro obywateli - tłumaczy, na czym polega demokracja większościowa i demokracja konstytucyjna - wyjaśnia, na czym polegają działania dla dobra państwa - wyjaśnia sposoby zdobycia władzy przez partię - wymienia cechy charakteru i osobowości, którymi powinien się odznaczać dobry polityk - wyjaśnia termin: obywatelstwo - tłumaczy, na czym polega istota społeczeństwa obywatelskiego - przedstawia formy udziału obywateli w życiu publicznym - omawia cechy charakteryzujące dobrego obywatela - wymienia cechy, którymi powinny charakteryzować się osoby chcące brać aktywny udział w życiu społecznym, na podstawie tekstu źródłowego - wyjaśnia terminy: weto ludowe, strajk pracowniczy, organizacja pożytku władzy, suwerenność narodu - omawia zagrożenia, które wiążą się z demokracją większościową - rozróżnia pojęcia dobro państwa i dobro partii - przedstawia znaczenie współpracy i kompromisu dla funkcjonowania demokracji, na podstawie tekstu źródłowego - przedstawia swoją opinię na temat polskiej demokracji - wskazuje sposoby rozwiązań problemów lokalnych i ogólnokrajowych z wykorzystaniem różnych form inicjatywy obywatelskiej - uzasadnia konieczność udziału obywateli w życiu publicznym - uczestniczy w dyskusji dotyczącej wpływu obywateli na sprawy ważne dla całego państwa 12

13 6. Organizacje pozarządowe 7. Patologie w państwie demokratycznym - organizacje pozarządowe - wolontariat - stowarzyszenia i fundacje - demagogia - populizm - przykłady patologii władzy: korupcja, biurokratyzacja, centralizacja - wyjaśnia terminy: organizacja pozarządowa, wolontariat - wskazuje różnice między działalnością fundacji i stowarzyszenia - tłumaczy, na czym polegają: korupcja, biurokratyzacja, centralizacja publicznego - rozróżnia trzy sektory życia społecznego - wyjaśnia terminy: organizacja pozarządowa, wolontariat - omawia zadania organizacji pozarządowych - przedstawia zasady wolontariatu - podaje przykłady organizacji non profit działających w najbliższej okolicy - wyjaśnia terminy: demagogia, populizm - wymienia patologie władzy - wskazuje przykłady nadmiernej biurokratyzacji - wymienia skutki korupcji - wskazuje korzyści wynikające z pracy wolontariuszy dla obywatela i społeczeństwa - tłumaczy, jaką rolę odgrywają w społeczeństwie organizacje non profit, na podstawie tekstu źródłowego - rozpoznaje wystąpienie o charakterze populistycznym - uczestniczy w dyskusji lub debacie na temat sposobów zwalczania patologii władzy - opracowuje szkolną kampanię walki z korupcją 1. Po co ludziom pieniądze? - historia pieniądza - karty płatnicze - konto bankowe - funkcje pieniądza ROZDZIAŁ IV: MÓJ UDZIAŁ W ŻYCIU GOSPODARCZYM - wymienia funkcje pieniądza - wyjaśnia pojęcie: konto bankowe, karta płatnicza. - przedstawia historię pieniądza - wyjaśnia, jak należy posługiwać się kartą płatniczą - uczestniczy w dyskusji na temat przyszłości pieniądza - omawia funkcje pieniądza - tłumaczy ideę wprowadzania wspólnej europejskiej waluty euro 13 - przedstawia pozytywne strony posiadania karty płatniczej - wymienia pozytywne i negatywne skutki nieograniczonego dostępu do pieniędzy 2. ABC gospodarki - gospodarka i jej - wyjaśnia terminy: popyt - wyjaśnia, czym jest - charakteryzuje polską

14 działy - gospodarka centralnie planowana - gospodarka wolnorynkowa - popyt i podaż - równowaga rynkowa - konkurencja i monopol podaż - wymienia działy gospodarki gospodarka - charakteryzuje poszczególne działy gospodarki - wyjaśnia terminy: konkurencja, monopol - określa zależność między popytem i podażą - wyjaśnia, czym jest koniunktura gospodarcza gospodarkę - wskazuje różnice pomiędzy gospodarką centralnie planowaną i gospodarką wolnorynkową - tłumaczy, na czym polega monopol i konkurencja 3. Ekonomia w moim domu - gospodarstwo domowe - źródła dochodów gospodarstw domowych - budżet domowy - wydatki stałe i zmienne - konsument - prawa konsumenta - obowiązki sprzedawcy - umowa kupnasprzedaży - gwarancja towaru - reklamacja - dochodzenie praw konsumenta - wyjaśnia, czym jest gospodarstwo domowe - przedstawia różne źródła dochodów w gospodarstwach domowych - wymienia podstawowe prawa konsumenta - wymienia rodzaje gospodarstw domowych - planuje swoje wydatki - wyjaśnia, kim jest konsument - podaje sposoby zgłaszania reklamacji - tłumaczy, czym jest gwarancja towaru - wskazuje instytucje zajmujące się ochroną praw konsumenta - planuje budżet domowy - wyjaśnia, czym są wydatki stałe i zmienne - omawia prawa konsumenta i obowiązki sprzedawcy - określa liczebność i rodzaje współczesnych polskich gospodarstw domowych - podaje, na co należy zwrócić uwagę przy dokonywaniu zakupu towaru - prawidłowo wypełnia formularz reklamacyjny - wymienia zadania rzecznika konsumentów - tłumaczy, czym zajmuje się Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów 14

15 4. Podatki i budżet państwa 5. System bankowy - idea podatków - rodzaje podatków w Polsce - budżet państwa - system pieniężny - rodzaje banków i ich specyfika - usługi bankowe - reklama usług bankowych - wyjaśnia termin: podatek - wymienia rodzaje podatków w Polsce - wyjaśnia, czym jest budżet państwa - wskazuje źródła dochodów i wydatków państwa - wyjaśnia terminy: Narodowy Bank Polski, konto bankowe, lokata, kredyt. - omawia prawo popytu i podaży - uzasadnia potrzebę płacenia podatków - podaje wysokość stawek podatkowych obowiązujących w Polsce - oblicza wysokość podatku dochodowego płaconego przez obywatela - charakteryzuje rodzaje podatków w Polsce - wyjaśnia terminy: deficyt budżetowy, NIP, PIT, CIT, VAT - wyjaśnia terminy: waluta, emisja, Rada Polityki Pieniężnej - określa istotę działalności banków - wymienia zadania Narodowego Banku Polskiego - określa czynniki kształtujące prawo popytu i podaży - opisuje sposoby pokrywania deficytu budżetowego - ocenia skalę podatkową obowiązującą w Polsce na tle innych państw - przedstawia własne propozycje inicjatyw, które można by finansować z dochodów państwa - tłumaczy, na czym polega zjawisko szarej strefy - wyjaśnia, co wpływa na tworzenie systemu pieniężnego w danym państwie - wymienia zadania Rady Polityki Pieniężnej - wskazuje szanse i zagrożenia wynikające z korzystania z różnorodnych usług bankowych - porównuje i ocenia jakość usług bankowych - omawia rolę reklamy w sektorze bankowym - prezentuje ofertę wybranych banków internetowych 6. Giełda papierów wartościowych - giełda i jej rodzaje - rodzaje papierów wartościowych - specyfika gry na - wyjaśnia terminy : giełda, makler, akcja, obligacja. - wyjaśnia terminy: indeks giełdowy, hossa, bessa - wskazuje różnice między akcjami a obligacjami - wymienia miasta, w których znajdują się największe współczesne giełdy papierów wartościowych - odszukuje w internecie informacje o wynikach indeksów 15

16 giełdzie giełdowych - opisuje, na czym polega praca maklera i gra na giełdzie - ocenia ryzyko związane z grą na giełdzie - przedstawia zasady funkcjonowania funduszy inwestycyjnych 7. Ożywienie gospodarcze i kryzys Temat lekcji 1. Konstytucja ustawa zasadnicza zasady ustrojowe - warunki rozwoju gospodarczego państwa - przyczyny kryzysu gospodarczego - wpływ władz państwowych na rozwój gospodarczy - produkt krajowy brutto i inne wskaźniki gospodarki: produkt narodowy brutto, produkt krajowy brutto na osobę Zagadnienia - wyjaśnia terminy: koniunktura, recesja, inflacja, produkt krajowy brutto, produkt krajowy brutto na osobę Wymagania koniczne ocena dopuszczająca wyjaśnia terminy: konstytucja, trójpodział władzy 16 - wymienia skutki ożywienia i kryzysu gospodarczego dla obywateli - tłumaczy, za pomocą jakich wskaźników można ocenić stan gospodarki - wymienia skutki ożywienia i kryzysu gospodarczego dla państwa i przedsiębiorców - odszukuje w rocznikach statystycznych i Internecie informacje o wartości wskaźników stanu gospodarki w Polsce Wymagania podstawowe ocena dostateczna Wymagania dopełniające oceny dobra i bardzo dobra ROZDZIAŁ I: SYSTEM POLITYCZNY PAŃSTWA POLSKIEGO wyjaśnia terminy: preambuła, suwerenność narodu, państwo uzasadnia znaczenie nadrzędności Konstytucji nad innymi aktami - określa czynniki wpływające na ożywienie i kryzys gospodarczy w państwie - opisuje mechanizm powstawania inflacji - ocenia aktualny stan polskiej gospodarki - porównuje obecny stan polskiej gospodarki z sytuacją gospodarczą w innych krajach Unii Europejskiej - wskazuje szanse i zagrożenia wynikające z ingerencji władz państwowych w gospodarkę danego kraju - porównuje wskaźniki poziomu polskiej gospodarki ze wskaźnikami stanu gospodarki innych państw Wymagania wykraczające ocena celujaca wymienia przykłady sytuacji, w których doszło

17 III RP prawa i obowiązki obywatela Polski 2. Sejm i senat uprawnienia polskiego parlamentu funkcjonowanie polskiego parlamentu przebieg procesu ustawodawczego 3. Rząd i prezydent organy władzy wykonawczej funkcje i uprawnienia Rady Ministrów rola i kompetencje Prezydenta RP sposoby powoływania i odwoływania Rady Ministrów 4. Władza sądownicza rola i specyfika władzy sądowniczej rodzaje sądów i trybunałów w Polsce struktura sądów w Polsce rola sędziego, prokuratury i policji wymienia podstawowe prawa obywatelskie Polaków odszukuje w Konstytucji III RP rozdziały, w których zawarte są podstawowe zasady ustroju oraz wolności, prawa i obowiązki obywateli wyjaśnia terminy Zgromadzenie Narodowe, inicjatywa ustawodawcza, ordynacja wyborcza wylicza uprawnienia sejmu i senatu w Polsce wymienia podstawowe kompetencje Prezydenta RP i Rady Ministrów podaje imię i nazwisko obecnego Prezydenta RP oraz aktualnego prezesa Rady Ministrów wyjaśnia terminy: prawo, adwokat, radca prawny wymienia rodzaje sądów i trybunałów w Polsce tłumaczy, na czym polega zasada niezawisłości sędziów prawa, decentralizacja władzy określa obowiązki obywatelskie Polaków na podstawie tekstu źródłowego podaje prawa dzieci zapisane w Konstytucji III RP 17 prawnymi wyjaśnia znaczenie praw i obowiązków wynikających z Konstytucji III RP wyjaśnia terminy: immunitet, próg przedstawia genezę polskiego wyborczy, wotum zaufania, wotum parlamentaryzmu nieufności wymienia podmioty, którym omawia funkcjonowanie polskiego przysługuje inicjatywa parlamentu ustawodawcza przedstawia kwestie związane z zasadami opisuje, na czym polega praca wyborczymi parlamentarzysty tłumaczy, na czym polega proces ocenia pracę wybranego parlamentarzysty ustawodawczy odszukuje w źródłach dodatkowe opisuje rolę parlamentu w koncepcji informacje na temat regulaminu trójpodziału władzy pracy sejmu i senatu określa funkcje sejmu i senatu określa rolę Prezydenta RP i wymienia warunki, które Trybunału Konstytucyjnego w procesie musi spełnić kandydat na ustawodawczym posła lub senatora aktywnie uczestniczy w symulacji charakteryzuje poszczególne etapy procesu ustawodawczego procesu ustawodawczego interpretuje wybrane fragmenty Konstytucji III RP opisuje rolę władzy wykonawczej w koncepcji trójpodziału władzy przedstawia procedury wyboru Prezydenta RP i Rady Ministrów charakteryzuje specyfikę władzy sądowniczej w koncepcji trójpodziału władzy opisuje rolę sędziego w sprawowaniu władzy sądowniczej uzasadnia konieczność niezawisłości władzy sądowniczej rozróżnia specyfikę pracy prokuratury i wyjaśnia terminy dymisja, Rada Gabinetowa, kontrasygnata, ratyfikacja wymienia imiona i nazwiska wszystkich prezydentów Polski po 1989 r. opisuje procedury odwołania Prezydenta RP i Rady Ministrów porównuje kompetencje Prezydenta RP z uprawnieniami prezesa Rady Ministrów ocenia pracę obecnego Prezydenta RP oraz aktualnych członków Rady Ministrów interpretuje wybrane fragmenty Konstytucji III RP wymienia kompetencje poszczególnych organów władzy sądowniczej w Polsce wyjaśnia, na czym polega zasada instancyjności sądów podaje nazwy instytucji, do których można się zwrócić w przypadku bycia świadkiem naruszenia prawa do naruszenia praw obywateli interpretuje wybrane fragmenty Konstytucji III RP - ocenia działalność sądów, prokuratury i policji w Polsce

18 5. Idziemy na wybory legitymizacja władzy ordynacja wyborcza rodzaje ordynacji wyborczej zasady demokratycznych wyborów rodzaje prawa wyborczego procedury wyborcze do parlamentu 6. Partie polityczne partie polityczne funkcje partii politycznych systemy partyjne typy partii politycznych polska scena polityczna 7. Mass media i opinia publiczna opinia publiczna mass media i ich funkcje termin czwarta władza cenzura 8. Służba publiczna administracja publiczna służba cywilna prawa i obowiązki obywatela prawa i obowiązki urzędnika 1. Władza centralna a samorząd terytorialny idea samorządności rodzaje samorządów podział administracyjny Polski zadania samorządu terytorialnego nadzór nad samorządem terytorialnym wymienia nazwy organów władzy, do których społeczeństwo wybiera swoich przedstawicieli rozróżnia czynne i bierne prawo wyborcze wyjaśnia termin: partia polityczna podaje nazwy partii politycznych istniejących w Polsce opisuje funkcje mass mediów wskazuje obowiązki urzędników służby cywilnej wymienia prawa przysługujące obywatelom korzystającym z usług urzędów publicznych policji na podstawie tekstu źródłowego określa wpływ władzy sądowniczej na życie obywateli oraz jej rolę we współczesnym państwie demokratycznym wyjaśnia terminy: legitymizacja władzy, ordynacja wyborcza opisuje zasady demokratycznych wyborów omawia funkcje partii politycznych określa typy systemów partyjnych wymienia nazwy krajów, w których obowiązują poszczególne systemy partyjne charakteryzuje typy partii politycznych na podstawie tekstu źródłowego wskazuje cechy ideologii konserwatywnej wyjaśnia terminy: opinia publiczna, mass media, cenzura, czwarta władza omawia strukturę administracji publicznej na podstawie tekstu źródłowego określa najważniejsze zasady moralne i etyczne obowiązujące urzędników służby cywilnej ROZDZIAŁ II: SAMORZĄDNA RZECZPOSPOLITA wyjaśnia termin: decentralizacja władzy opisuje założenia reformy samorządu terytorialnego z 1999 r. przedstawia ideę samorządności tłumaczy, na czym polega zasada pomocniczości 18 uzasadnia konieczność obowiązywania zasad demokratycznych wyborów opisuje procedury wyborcze do parlamentu odszukuje informacje o wynikach wyborów i zasadach ich przeprowadzania określa rolę partii politycznych we współczesnym świecie opisuje procedury zakładania partii i podstawy jej działania charakteryzuje polską scenę polityczną wymienia nazwy ośrodków badania opinii publicznej podaje sposoby przeprowadzania badań opinii publicznej korzysta z różnych źródeł informacji wskazuje różnice między pracownikami służby cywilnej a urzędnikami mianowanymi służby cywilnej bierze udział w dyskusji na temat funkcjonowania idealnego urzędu wyjaśnia terminy: prawo lokalne, subwencja, Regionalna Izba Obrachunkowa wymienia rodzaje samorządów w Polsce omawia, kto i w jaki sposób nadzoruje samorząd terytorialny omawia znaczenie udziału obywateli w wyborach ocenia zasadność istnienia przymusu wyborczego wskazuje korzyści i zagrożenia wynikające z częstego przeprowadzania referendów wymienia zalety oraz wady proporcjonalnego i większościowego systemu liczenia głosów wskazuje zalety i wady poszczególnych typów systemów partyjnych odszukuje informacje o programach partii politycznych istniejących w Polsce na podstawie tekstu źródłowego omawia tezę o częstej niejednoznaczności podziału na lewicę i prawicę w Polsce wyjaśnia wpływ mass mediów oraz opinii publicznej na działalność władz i zachowania społeczne uzasadnia znaczenie apolityczności urzędników służby cywilnej rozróżnia zadania własne samorządu od zadań zleconych określa, jaką rolę odgrywają Samorządowe Kolegia Odwoławcze

19 2. Samorząd gminny 3. Samorząd powiatowy 4. Samorząd wojewódzki 5. Jak załatwić sprawę w urzędzie? rodzaje gmin władze gminne i ich uprawnienia zadania i budżet gminy rola obywatela w życiu gminy rodzaje powiatów władze powiatowe i ich uprawnienia zadania i budżet powiatu cechy województwa władze wojewódzkie i ich uprawnienia zadania samorządu wojewódzkiego budżet województwa przedstawiciel rządu w województwie urzędy publiczne i ich funkcjonowanie proces informatyzacji urzędów Biuletyn Informacji Publicznej podpis elektroniczny wymienia typy gmin określa zadania władz gminnych wskazuje źródła gminnych dochodów i wydatków wymienia typy powiatów określa zadania władz powiatowych wskazuje źródła powiatowych dochodów i wydatków podaje przykłady spraw urzędowych, które można załatwić na poziomie powiatu wyjaśnia, jaka jest rola wojewody określa zadania samorządu wojewódzkiego wyjaśnia termin: Biuletyn Informacji Publicznej wypełnia wybrane formularze urzędowe, np. wniosek o wydanie dowodu osobistego pobiera z Internetu wybrane druki urzędowe charakteryzuje specyfikę poszczególnych typów gmin omawia różnice między uprawnieniami władzy wykonawczej a kompetencjami władzy uchwałodawczej w gminie podaje przykłady spraw urzędowych, które można załatwić na poziomie gminy wyjaśnia, w jaki sposób obywatele mogą wpływać na decyzje władz gminy charakteryzuje specyfikę poszczególnych typów powiatów omawia różnice między uprawnieniami władzy wykonawczej a kompetencjami władzy uchwałodawczej w powiecie na podstawie tekstu źródłowego przedstawia propozycje zmian, które warto byłoby wprowadzić w funkcjonowaniu powiatów wymienia różnice między uprawnieniami władzy wykonawczej a kompetencjami władzy uchwałodawczej w województwie podaje przykłady spraw urzędowych, które można załatwić na poziomie województwa wskazuje źródła wojewódzkich dochodów i wydatków na podstawie tekstu źródłowego przedstawia główne problemy dotyczące współpracy między różnymi organami władzy samorządu wojewódzkiego odszukuje w różnych źródłach informacje na temat działalności wskazanych urzędów tłumaczy, do czego służą karty opisu usługi 19 uzasadnia konieczność sprawowania nadzoru nad samorządem terytorialnym opisuje sposób wyboru kandydatów do władz gminnych wskazuje miejsce urzędowania władz gminy, na której terenie mieszka wymienia imiona i nazwiska osób pełniących najważniejsze funkcje w gminie (burmistrza lub prezydenta, przewodniczącego rady gminy bądź przewodniczącego rady miasta) przedstawia własne propozycje inicjatyw, które można by finansować z dochodów gminnych opisuje sposób wyboru kandydatów do władz powiatowych wskazuje miejsce urzędowania władz powiatu, na którego terenie mieszka wymienia imiona i nazwiska osób pełniących najważniejsze funkcje w powiecie (starosty, przewodniczącego rady powiatu) opisuje sposób wyboru kandydatów do władz wojewódzkich wskazuje miejsce urzędowania władz województwa, na którego terenie mieszka wymienia imiona i nazwiska osób pełniących najważniejsze funkcje w województwie (wojewody, marszałka wojewódzkiego) podaje przykładowe rozwiązania problemów zaistniałych w województwie podaje własne propozycje zmian w funkcjonowaniu urzędów wskazuje lokalizację najważniejszych urzędów w miejscu swojego zamieszkania wymienia rodzaje usług świadczonych przez urzędy za podaje przykładowe rozwiązania problemów zaistniałych w gminie ocenia pracę władz swojej gminy przedstawia własne propozycje inicjatyw, które można by finansować z dochodów powiatowych podaje przykładowe rozwiązania problemów zaistniałych w powiecie ocenia pracę władz swojego powiatu omawia zmiany w podziale administracyjnym Polski, które zaszły od 1950 r. przedstawia własne propozycje inicjatyw, które można by finansować z dochodów wojewódzkich ocenia pracę władz swojego województwa wyjaśnia konieczność informatyzacji administracji publicznej podaje szanse i zagrożenia wynikające z informatyzacji urzędów

20 pośrednictwem Internetu 1. Polska polityka zagraniczna 2. Integracja europejska racja stanu polityka zagraniczna współpraca międzynarodowa podmioty polityki zagranicznej służba dyplomatyczna i konsularna geneza integracji europejskiej trzy filary Unii Europejskiej funkcjonowanie i organy Unii Europejskiej przebieg integracji europejskiej miejsce Polski w Unii Europejskiej fundusze unijne 3. Polska w organizacje organizacjach międzynarodowe międzynarodowych rodzaje organizacji międzynarodowych charakterystyka wybranych organizacji międzynarodowych miejsce Polski w organizacjach międzynarodowych 4. Organizacja Narodów Zjednoczonych 5. Konflikty międzynarodowe 6. Problemy współczesnego świata geneza ONZ struktura i cele ONZ misje pokojowe organizacje wyspecjalizowane ONZ konflikty na świecie i ich przyczyny migracje ludności główne formy migracji terroryzm państwa Trzeciego Świata podział na bogatą Północ i biedne Południe problemy współczesnego świata pomoc humanitarna globalizacja wyjaśnia terminy: polityka zagraniczna, służba dyplomatyczna i konsularna wymienia podmioty uprawnione w Polsce do prowadzenia polityki zagranicznej wymienia nazwy organów Unii Europejskiej wskazuje na mapie państwa członkowskie Unii Europejskiej wyjaśnia termin: organizacja międzynarodowa rozwija skrótowce: ONZ, NATO, OBWE, ZSRR określa zasadnicze cele wybranych organizacji międzynarodowych, do których należy Polska określa założenia i cele tej organizacji charakteryzuje działalność UNESCO i UNICEF wyjaśnia terminy: migracja, terroryzm charakteryzuje aktualne konflikty wyjaśnia terminy: Trzeci Świat, pomoc humanitarna, wskazuje na mapie kraje bogatej Północy i biednego Południa ROZDZIAŁ III: POLSKA I ŚWIAT wyjaśnia terminy: racja stanu przedstawia kierunki polskiej polityki zagranicznej wskazuje główne kierunki polskiej polityki zagranicznej na podstawie tekstu źródłowego omawia tezę o wpływie techniki na politykę międzynarodową przedstawia najważniejsze etapy integracji europejskiej charakteryzuje trzy filary Unii Europejskiej podaje nazwy najważniejszych organów ONZ wymienia najważniejsze organizacje wyspecjalizowane ONZ omawia przyczyny utworzenia ONZ charakteryzuje aktualne konflikty i wskazuje na mapie miejsca, w których do nich doszło wymienia potencjalne skutki konfliktów zbrojnych i działań terrorystycznych wyjaśnia terminy: globalizacja charakteryzuje problemy współczesnego świata wymienia zadania polskiej dyplomacji na podstawie mapy przedstawia kierunki polskiej polityki zagranicznej w Europie i na świecie uzasadnia konieczność współpracy międzynarodowej omawia przyczyny integracji europejskiej charakteryzuje organy Unii Europejskiej wymienia typy organizacji międzynarodowych wskazuje na mapie zasięg wybranych organizacji międzynarodowych przedstawia genezę ONZ charakteryzuje poszczególne organy ONZ lokalizuje na mapie miejsca misji pokojowych ONZ charakteryzuje różne formy migracji tłumaczy, na czym polega uchodźstwo opisuje wybrane zamachy terrorystyczne w XXI w. przedstawia sposoby rozwiązywania problemów współczesnego świata uzasadnia konieczność niesienia pomocy humanitarnej w wybranych rejonach świata ocenia bieżącą politykę zagraniczną Polski charakteryzuje różne sposoby działania w polityce zagranicznej wskazuje korzyści i zagrożenia wynikające z integracji Polski z Unią Europejską uczestniczy w dyskusji na temat dalszego pogłębiania i poszerzania integracji Unii Europejskiej oraz wprowadzenia euro w Polsce ocenia zaangażowanie Polski w funkcjonowanie organizacji międzynarodowych (np. NATO) odszukuje informacje na temat wybranych organizacji międzynarodowych ocenia skuteczność działań podejmowanych przez ONZ uczestniczy w dyskusji na temat przyszłości i reformy ONZ odszukuje informacje na temat najważniejszych konfliktów zbrojnych na świecie ocenia działalność terrorystyczną, uwzględniając zasady moralne, prawo oraz skuteczność działania opisuje różne wymiary globalizacji wskazuje pozytywne i negatywne strony globalizacji 20