Organizacje i instytucje chroniące interesy konsumenta. Edukacja konsumencka Giszczak Jan Godlewska Sylwia

Transkrypt

1 Organizacje i instytucje chroniące interesy konsumenta Edukacja konsumencka Giszczak Jan Godlewska Sylwia

2 Plan prezentacji Polityka konsumencka w Polsce i w Unii Europejskiej, Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Inspekcja Handlowa, Rzecznik Praw Konsumentów, Stowarzyszenie Konsumentów Polskich, Europejskie Centrum Konsumenckie, Federacja Konsumentów, Rzecznik Ubezpieczonych, Urząd Lotnictwa Cywilnego.

3 Wprowadzenie do polityki konsumenckiej UE Prowadzone od ponad 100 lat działania organizacji konsumenckich doprowadziły do zmiany w sposobie traktowania problematyki konsumenckiej. Wpłynęły na to: zmiana świadomości samych konsumentów, zmiana traktowania problematyki konsumenckiej przez ośrodki władzy - ochrona konsumenta została uznana za obowiązek państwa.

4 Definicja polityki konsumenckiej Politykę konsumencką definiuje się jako świadome działania państwa, zmierzające do ukształtowania takich warunków, które umożliwiają realizacje dążeń konsumentów do możliwie najpełniejszego ich zaspokajania za pomocą dochodów.

5 Cel polityki konsumenckiej Głównym celem polityki konsumenckiej w gospodarce rynkowej jest umacnianie pozycji konsumenta jako najsłabszego uczestnika rynku i ochrona jego interesów.

6 Istota polityki konsumenckiej Istota polityki konsumenckiej sprowadza się do: Zapewnienia wysokiego poziomu ochrony zdrowia. Zapewnienia bezpieczeństwa i interesów ekonomicznych konsumentów. Wspierania ich prawa do informacji, edukacji i reprezentacji.

7 Podstawowe zasady europejskiego prawa konsumenckiego 1/2 Zapewnienie rzeczywistego wolnego rynku w obrocie przez zapewnienie możliwości konsumentowi podjęcia przemyślanej decyzji ekonomicznej opartej na racjonalnych przesłankach. Baza informacyjna konsumenta. Zabezpieczenie konsumentów przed nadmiernie niekorzystnymi klauzulami w kontraktach albo niekorzystnymi praktykami rynkowymi przedsiębiorców.

8 Podstawowe zasady europejskiego prawa konsumenckiego 2/2 Przerzucenie części kosztów prowadzenia sporów na przedsiębiorcę oraz zapewnienie przebiegu postępowania reklamacyjnego w zasięgu każdego konsumenta. Rygory jakościowe produktów i świadczonych usług. Towary i usługi oferowane konsumentom nie mogą stwarzać zagrożenia dla ich życia i zdrowia. Prawo do zrzeszania i reprezentacji interesów konsumenta.

9 Strategia polityki konsumenckiej w Polsce 1/3 Przełomowym momentem dla Polskiej polityki konsumenckiej była transformacja ustrojowa po roku Wiązało się to z radykalnymi zmianami gospodarczymi a mianowicie z wprowadzeniem zasad wolnego rynku. Mimo szeregu zalet tej zmiany pojawiły się także zagrożenia wynikające z braku odpowiednich przepisów prawnych oraz niekontrolowanej działalności podmiotów gospodarczych.

10 Strategia polityki konsumenckiej w Polsce 2/3 Od 1 maja 2004 roku Polska jest pełnoprawnym członkiem UE. Poprzedziło to podpisanie 16 grudnia 1991 roku przez Polskę Układu Europejskiego o stowarzyszeniu Rzeczypospolitej Polskiej ze Wspólnotami Europejskimi. Celem tego dokumentu było stworzenie niezbędnych warunków wstępnych umożliwiających w przyszłości przystąpienie Polski do UE.

11 Strategia polityki konsumenckiej w Polsce 3/3 Artykuł nr 69 tego dokumentu mówił o zasadach konkurencji, przepisach i normach technicznych oraz ochronie konsumenta. Biała Księga Komisji Europejskiej to kolejny dokument mający przygotować kraje stowarzyszone Europy Środkowej i Wschodniej do integracji z rynkiem UE, która wymagała zbudowania struktury zajmującej się sprawami konsumentów.

12 Kolejne cele zawarte w Białej Księdze to istnienie struktur konsultacyjnych (ogólnych lub branżowych), które mają za zadanie reprezentowanie interesów konsumentów, oraz zapewnienie im uczestnictwa w procesie podejmowania decyzji a także stworzenie programów informacyjnych i edukacyjnych dla konsumentów.

13 Konstytucja RP z 1997 roku Zgodnie z art. 76,, Władze publiczne chronią konsumentów, użytkowników i najemców przed działaniami zagrażającymi ich zdrowiu, prywatności i bezpieczeństwu oraz przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi.

14 Rządowy projekt polityki konsumenckiej Został przyjęty 15 września 1998 roku, został opracowany przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Zaprezentowano w nim kompleksowe działania w tym obszarze.

15 Zielona Księga Dokument wprowadzony przez UE, mówiący o potrzebie ujednolicenia zasad i standardów ochrony konsumentów w ramach Wspólnoty oraz wzmacniania ich zaufania do instytucji rynkowych. Cele: Pełne dostosowanie infrastruktury prawnej i organizacji ochrony konsumentów do standardów wspólnotowych Zapewnienie bezpieczeństwa ekonomicznego Ochrona przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi Podnoszenie wiedzy i świadomości konsumentów

16

17 Urząd ochrony Konkurencji i Konsumentów podstawowe informacje Prezes UOKiK jest centralnym organem administracji rządowej podległym Radzie Ministrów, który przy pomocy Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wykonuje zadania z zakresu: Rozwoju konkurencji, Przeciwdziałania praktykom monopolistycznym, Ochrony interesów konsumentów. Całokształt prowadzonych zadań można podzielić na prace o charakterze: Legislacyjnym, Informacyjno-edukacyjnym, Kontrolnym.

18 Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów podstawowe informacje cd. Dawniej Urząd Antymonopolowy, 20 marca 2014 r. Premier powołał Adama Jassera na stanowisko Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów,

19 Kontakt telefoniczny: numer infolinii konsumenckiej, która umożliwia uzyskanie bezpłatnej porady prawnej. Uruchomiona z inicjatywy UOKiK Centrala Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Kontakt uokik@uokik.gov.pl

20 Siedziba: Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów plac Powstańców Warszawy Warszawa Godziny pracy Urzędu: 8:15-16:15

21 Kompetencje Prezesa UOKiK w zakresie ochrony konkurencji Podstawowym zadaniem Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest dbałość o właściwe funkcjonowanie konkurencji, jako dobra publicznie pożądanego. Prezes UOKiK przeciwdziała praktykom ograniczającym konkurencję takim jak zawieranie niedozwolonych porozumień oraz nadużywanie pozycji dominującej.

22 Podstawowe narzędzia stosowane w celu ochrony konkurencji Postępowanie administracyjne (antymonopolowe) przeciwko przedsiębiorcom łamiącym zakaz praktyk ograniczających konkurencję. W wyniku postępowania Prezes Urzędu może wydać decyzję nakazującą zaniechanie działań sprzecznych oraz nałożyć karę w wysokości do 10 proc. ubiegłorocznego przychodu przedsiębiorcy.

23 Kontrola koncentracji przedsiębiorców - uprawnienie to ma na celu uniknięcie sytuacji, w której w wyniku fuzji powstanie podmiot mający na danym rynku silną (dominującą) pozycję, pozwalającą mu działać w oderwaniu od konkurentów, kontrahentów i konsumentów, Prezes UOKiK wydaje zgodę na dokonanie koncentracji, jeżeli w jej wyniku konkurencja na rynku nie zostanie istotnie ograniczona, w przeciwnym wypadku podejmuje decyduje o zakazie łączenia. W przypadku dokonania koncentracji bez zgody Prezesa UOKiK, może on podjąć działania zmierzające do przywrócenia stanu efektywnej konkurencji na przykład przez nakazanie podziału przedsiębiorcy bądź odsprzedaży części udziałów.

24 Postępowanie antymonopolowe w ramach UE. Od dnia akcesji Polski do Unii Europejskiej Prezes UOKiK ma możliwość bezpośredniego stosowania Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

25 Film

26 Kompetencje Prezesa UOKiK w zakresie ochrony konsumentów Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów realizuje rządową politykę ochrony konsumentów. Podstawowym zadaniem UOKiK w tym obszarze jest występowanie w interesie publicznym to znaczy wszczynanie postępowań administracyjnych o naruszenie zbiorowych interesów konsumentów. Prezes Urzędu może wydać decyzje, która będzie zakazywała stosowania praktyk naruszających prawa słabszych uczestników rynku oraz może nałożyć karę pieniężną.

27 Ważną rolę pełni przysługujące Prezesowi UOKiK prawo kontroli wzorców stosowanych w umowach z udziałem konsumentów. W jej następstwie do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kierowane są pozwy o uznanie klauzul za niedozwolone.

28 UOKiK może opiniować ustawy i inne akty prawne, dbając tym samym, by w należytym stopniu uwzględniały interesy konsumentów. Urząd inicjuje również zmiany legislacyjne zmierzające do zapewnienia słabszym uczestnikom rynku możliwie pełnej ochrony.

29 Kompetencje Prezesa UOKiK w zakresie ogólnego bezpieczeństwa produktów Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wszczyna postępowanie administracyjne po otrzymaniu informacji dotyczącej zagrożenia bezpieczeństwa danego produktu. Sygnały o zagrożeniu bezpieczeństwa produktów mogą docierać od: Inspekcja Handlowa Konsumenci Prezes UOKiK Państwa UE Władze narodu

30 Gdy Prezes UOKiK stwierdzi, że produkt stwarza zagrożenie dla życia i zdrowia użytkowników, może w drodze decyzji nałożyć na jego producenta lub dystrybutora określone obowiązki, m.in.: zakazać wprowadzania produktu na rynek, nakazać odpowiednio oznakować dany produkt, wycofać go z rynku.

31 Suma kar pieniężnych nałożonych na przedsiębiorców w 2012r. 165,9 mln zł Za stosowanie praktyk ograniczających konkurencję 94,7 mln zł Za niewykonanie lub zwłokę w wykonaniu decyzji 1,8 mln zł Za brak współdziałania podczas kontroli 10 tys. zł Za nieudzielenie informacji 300 tys. zł Za stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów 68 mln zł W zakresie ogólnego bezpieczeństwa produktów 135 tys. zł Za niezgłoszenie zamiaru koncentracji lub dokonanie koncentracji bez uzyskania wymaganej zgody Prezesa UOKiK 907 tys. zł

32 Kartel taksówkowy w Grudziądzu Do UOKiK wpłynęło zawiadomienie o porozumieniu zawartym przez siedem firm taksówkowych z Grudziądza, które ustalały ceny swoich usług. Informację o kartelu Urząd otrzymał od jednego z uczestników zmowy, który złożył wniosek leniency. W konsekwencji współpracy z UOKiK przedsiębiorca ten uniknął kary finansowej.

33 Kiedy zgłosić się do UOKiK? Do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów zwrócić się można wówczas, gdy zostały naruszone zbiorowe interesy konsumentów. Z taką sytuacją mamy do czynienia wówczas, gdy bezprawna praktyka dotyka lub może dotyczyć nieograniczonej liczby osób np. wprowadzająca w błąd reklama czy nieprawdziwa informacja na opakowaniu produktu. Skargi i wnioski mogą być wnoszone pisemnie, faksem, pocztą elektroniczną.

34 Inspekcja Handlowa Inspekcja Handlowa jest instytucją powołaną do pełnienia funkcji kontrolnej na rynku. Jest organem administracji publicznej podległym Prezesowi UOKiK. Główny Inspektorat Inspekcji Handlowej Pl. Powstańców Warszawy Warszawa tel.:

35 Czym zajmuje się Inspekcja Handlowa? Działania Inspekcji Handlowej odnoszą się do ochrony konsumenta przed towarami zagrażającymi życiu lub zdrowiu konsumentów oraz ochrony jego ekonomicznych interesów. W praktyce oznacza to przede wszystkim koncentrowanie się na: Badaniu jakości towarów i usług, Ujmowaniu oszustw i innych nieprawidłowości występujących przy sprzedaży produktów żywnościowych, przemysłowych i usług, Podejmowaniu mediacji w celu ochrony interesów i praw konsumentów, Prowadzeniu poradnictwa konsumpcyjnego.

36 Jakie działania może podjąć IH w razie stwierdzenia nieprawidłowości? Inspekcja Handlowa w wyniku kontroli może wydać decyzje administracyjne takie jak: Nakaz wycofania z obrotu wadliwych towarów, Nakaz przekwalifikowania towarów lub ich zniszczenia, Wymierzanie mandatów przedsiębiorstwom, Kierowanie spraw do postępowania ds. wykroczeń lub karnego. W Polsce ważnym obszarem działalności Inspekcji Handlowej jest organizowanie i prowadzenie polubownego sądownictwa konsumpcyjnego.

37 W Polsce powiaty są zobowiązane prowadzić edukację konsumencką. Przy powiatach działa Rzecznik Praw Konsumentów.

38 Najważniejsze zadania Rzecznika Praw Konsumenta: prowadzenie edukacji konsumenckiej zapewnienie bezpłatnego poradnictwa konsumenckiego i informacji prawnej w zakresie ochrony interesów konsumentów, składanie wniosków w sprawie stanowienia i zmiany przepisów prawa miejscowego w zakresie ochrony interesów konsumentów, występowanie do przedsiębiorców w sprawach ochrony praw i interesów konsumentów, wytaczanie powództw w sprawie uznania wzorców umów za niedozwolone, występowanie z zawiadomieniem do Prezesa UOKiK w sprawie podejrzenia stosowania praktyk ograniczających konkurencję.

39 Rola rzecznika praw konsumenta wzrasta. W powiecie kościerskim od 2000 do 2004 roku ilość rozpatrywanych spraw wzrosła 7 krotnie. Najprawdopodobniej jest to skutkiem wzrostu świadomości konsumenckiej.

40 Urząd m.st. Warszawa Miejski Rzecznik Konsumentów Warszawa ul. Senatorska 27, I piętro od poniedziałku do piątku; od godz do godz w poniedziałki dodatkowo w godzinach od do

41

42 Federacja Konsumentów ogólnopolskie, dobrowolne, samorządne trwałe stowarzyszenie konsumentów, samodzielnie określające swoje cele, program działania i struktury oraganizacyjne

43 Cele działania Federacji Konsumentów Tworzenie społecznego systemu ochrony interesów konsumentów. Inicjowanie nowych rozwiązań prawnych i wzmacnianie skuteczności przyznanej konsumentom ochrony prawnej. Kształtowanie racjonalnych wzorców konsumpcji.

44 Działalność Federacji Konsumentów 1/3 Reprezentowanie potrzeb i wymagań konsumentów oraz wskazywanie warunków ich sprawnego zaspakajania. Oddziaływanie na podwyższanie jakości dóbr i usług. Zapobieganie naruszaniu praw i interesów konsumentów oraz zapewnianie im ochrony.

45 Działalność Federacji Konsumentów 2/3 Rozwijanie działalności informacyjnej i edukacyjnej konsumentów, jednostek produkcyjnych i usługowych. Współpracowanie z pokrewnymi stowarzyszeniami oraz organizacjami krajowymi i zagranicznymi.

46 Działalność Federacji Konsumentów 3/3 Federacja Konsumentów prowadzi nieodpłatne poradnictwo konsumenckie oraz pomoc konsumentom w dochodzeniu ich roszczeń.

47 Jakie są praktyczne formy pomocy Federacji konsumentów? Wystąpienia pisemne w imieniu konsumentów do podmiotów gospodarczych i organów administracji. Porady pisemne, w tym badanie dokumentów. Porady i interwencje telefoniczne. Sporządzanie pozwów. Pomoc prawna przy prowadzeniu spraw przed sądami powszechnymi i polubownymi sądami konsumenckimi.

48 Rada Krajowa Federacji Konsumentów ul. Ordynacka 11 lok Warszawa warszawa@federacja-konsumentow.org.pl Porady w siedzibie Oddziału udzielane są po uprzednim ustaleniu terminu wizyty. Zapisy prowadzone są pod numerem tel. (22) lub na miejscu.

49

50 Cel Stowarzyszenia Konsumentów Polskich Rozwijanie świadomości konsumentów w zakresie posiadanego przez nich prawa do bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, informacji, edukacji i reprezentacji, jak również ochrony ich interesów ekonomicznych i prawnych.

51 Cele te spełniane są między innymi przez: bezpłatną Infolinię Konsumencką,na której konsument może uzyskać informacje i porady prawne, usługę dla biznesu Certyfikat SKP, który ma na celu zwiększenie zaufania konsumentów do firm poprzez zapewnienie im bezpiecznych umów, opracowywanie i publikowanie materiałów informacyjnych dla konsumentów, projekty edukacyjne.

52 Edukacja Konsumencka w szkołach Europy Centralnej i Wschodniej Internet z ludzką twarzą wspólna odpowiedzialność Ogólnopolska Edukacja Młodego Konsumenta

53 Stowarzyszenie Konsumentów Polskich ul. Marcina Kasprzaka Warszawa Bezpłatna Infolinia Konsumencka

54 EUROPEJSKIE CENTRUM KONSUMENCKIE

55 Europejskie Centrum Konsumenckie Sieć centrów, która informuje konsumentów o ich prawach w Unii Europejskiej, bezpłatnie udziela porad i pomocy w polubownym rozwiązywaniu sporów ponad granicznych. Konsumenci mogą zgłaszać do ECK swoje skargi na przedsiębiorców związane z zakupami w innych krajach UE, Norwegii i Islandii oraz podróżami po Europie.

56 Jak zgłaszać się do Europejskiego Centrum Konsumenckiego? Za pomocą formularza skargi dostępnego na stronie internetowej drogą telefoniczną ( ), em lub osobiście odwiedzając siedzibę Centrum w Warszawie przy Placu Powstańców Warszawy 1.

57 Państwa, w których działa ECK

58

59 Rzecznik ubezpieczonych Dba o prawa i reprezentuje interesy konsumentów wobec ubezpieczycieli i funduszy emerytalnych. Udostępnia pomoc Rzecznika ubezpieczonych oraz porady ekspertów.

60 Kontakt Skargi i prośby o interwencję należy przekazywać tradycyjną pocztą. Wyjątek stanowią e z podpisem elektronicznym.

61 Dane kontaktowe Biuro Rzecznika Ubezpieczonych Al. Jerozolimskie Warszawa tel , (Recepcja) fax

62

63 Misja Urzędu Lotnictwa Cywilnego: Działając w interesie publicznym zapewniamy efektywny i bezstronny nadzór nad lotnictwem cywilnym, umożliwiając bezpieczne i zrównoważone zaspokajanie potrzeb jego użytkowników oraz całego społeczeństwa.

64 Czym zajmuje się ULC? nadzoruje przestrzeganie prawa w zakresie lotnictwa cywilnego i lotniczej działalności gospodarczej nadzoruje służby żeglugi powietrznej nadzoruje eksploatacje statków powietrznych sprawdza zdatność sprzętu lotniczego do lotu sprawdza kwalifikacje personelu lotniczego współpracuje z nadzorem i administracją lotniczą innych państw

65 działa w zakresie bezpieczeństwa lotów (w tym: e-baza zdarzeń lotniczych, zalecenia profilaktyczne, ocena stanu bezpieczeństwa lotów, wymiana danych z organami UE) wydaje wytyczne techniczne opracowuje i wykonuje Krajowy Program Ochrony Lotnictwa Cywilnego nadzoruje w swoim zakresie służby ochrony lotnisk nadzoruje badania lotniczo-lekarskie

66 Punkt Obsługi Klienta i Kancelaria Kontakt ul. Marcina Flisa 2 Warszawa woj. mazowieckie Polska kancelaria@ulc.gov.pl Infolinia ULC:

67

68 Bibliografia: Dąbrowska, A., Janoś-Kresło, M., Ozimek, I. (2005) Ochrona i edukacja konsumentów we współczesnej gospodarce rynkowej. Warszawa: PWE. rozdz. 2 i 3 Lewicka-Strzałecka, A. (red.) (2006). Edukacja konsumencka. Cele, instrumenty, dobre praktyki. Warszawa: Wyd. WSPiZ im. Leona Koźmińskiego. w.html

69 Dziękujemy za uwagę. tel. (+48) ul.nowoursynowska Warszawa