Analiza czasowo-przestrzenna eksportu i importu dzieł sztuki w Stanach Zjednoczonych

Transkrypt

1 Zeszyty Naukowe nr 864 Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie 211 Katedra Analizy Rynku i Badań Marketingowych Analiza czasowo-przestrzenna eksportu i importu dzieł sztuki w Stanach Zjednoczonych 1. Wprowadzenie Rynek dzieł sztuki w Stanach Zjednoczonych pod względem wartości sprzedawanych obiektów jest największym rynkiem dzieł sztuki na świecie 1. W tym kontekście szczególnego znaczenia nabiera identyfikacja powiązań eksportowo- importowych rynku dzieł sztuki w Stanach Zjednoczonych z rynkami w innych krajach świata 2. Celem niniejszego artykułu jest prezentacja wyników analizy handlu zagranicznego dziełami sztuki w USA. Przedmiotem rozważań stanie się dynamika, kierunki geograficzne oraz struktura importu i eksportu dzieł sztuki. Podstawę analizy stanowią dane OECD ITCS (International Trade Commodity Statistics) Zharmonizowanego Systemu Handlu Zagranicznego HS 96 oraz dane Trade Stats Express Departamentu Handlu Stanów Zjednoczonych (Office of Trade and Industry Information, Manufacturing and Services, International Trade Administration, U.S. Department of Commerce). 1 J. Białynicka-Birula, Analiza tendencji na światowym rynku dzieł sztuki na przełomie XX i XXI wieku, Zeszyty Naukowe AE w Krakowie, nr 756, Kraków 27, s ; The European Art Market in 22: A Survey, European Fine Art Foundation, Kusin & Company, Helvoirt 22; Art Market Trends. Tendencies du marche de l art, Artprice, Szerzej na temat handlu zagranicznego dziełami sztuki na świecie zob.: J. Białynicka-Birula, Global Perspective on Foreign Trade in the Works of Art [w:] Medzinarodne Vzt ahy 27, Vydatel stvo Ekonom, Bratislava 27.

2 98 2. Analiza dynamiczna eksportu i importu dzieł sztuki w Stanach Zjednoczonych w latach Dane dotyczące eksportu i importu dzieł sztuki w Stanach Zjednoczonych w latach zaprezentowano na rys eksport import Rys. 1. Eksport i import dzieł sztuki w Stanach Zjednoczonych w latach (w mln USD) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych: Office of Trade and Industry Information, Manufacturing and Services, International Trade Administration, U.S. Department of Commerce. W latach eksport i import dzieł sztuki w Stanach Zjednoczonych charakteryzował się ogólną tendencją wzrostową. Import dzieł sztuki do Stanów Zjednoczonych wzrósł z 2,8 mld USD w 1996 r. do 6,6 mld USD w 26 r., z kolei eksport wzrósł odpowiednio z 1,7 mld USD do 5,6 mld USD. Udział eksportu dzieł sztuki w ogólnym eksporcie USA wynosił,27,56%, zaś udział importu dzieł sztuki w ogólnym imporcie USA mieścił się w przedziale,33,48%. W analizowanym okresie saldo wymiany zagranicznej dzieł sztuki dla Stanów Zjednoczonych było ujemne, tzn. import przewyższał eksport. Analizując relację importu do eksportu dzieł sztuki, należy stwierdzić, że w analizowanym okresie kształtowała się ona na poziomie 1,2 2,1%, co oznacza maksymalnie dwukrotną przewagę importu nad eksportem. Przeprowadzono analizę trendu dla wartości eksportu i importu dzieł sztuki w Stanach Zjednoczonych. Wykresy funkcji liniowej oraz funkcji nieliniowych (wykładniczej i potęgowej) zostały zaprezentowane na rys. 2 i 3.

3 Analiza czasowo-przestrzenna eksportu i importu Tabela 1. Import i eksport dzieł sztuki w USA w latach (w mln USD) Lata Eksport Import udział udział w eksporcie w imporcie w mln USD w mln USD ogółem ogółem w % w % Saldo w mln USD Relacja import/eksport ,4, ,9,35 11,5 1, ,5,3 3573,5, , 1, ,1,4 3964,9, ,8 1, ,8,33 493,3,48 265,5 2, ,9, ,7, ,8 1, ,1,56 545,1,48 138, 1, ,5, ,9, ,4 2, ,5, ,2, ,7 1, ,6,43 531,2, ,6 1, ,9, ,4, ,5 1, ,7, ,,36 177,3 1,19 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Office of Trade and Industry Information, Manufacturing and Services, International Trade Administration, U.S. Department of Commerce. 6 5 y = 1754,7e,895x R 2 =, y = 282,28x ,6 R 2 =,6656 y = 1599,8x,3956 R 2 =, Eksport w mln USD Wykładniczy (eksport w mln USD) Liniowy (eksport w mln USD) Potęgowy (eksport w mln USD) Rys. 2. Funkcje trendu dla eksportu dzieł sztuki w Stanach Zjednoczonych w latach (w mln USD) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych: Office of Trade and Industry Information, Manufacturing and Services, International Trade Administration, U.S. Department of Commerce.

4 y = 266,26x ,4 R 2 =,6356 y = 333,9e,61x R 2 =,6327 y = 2946,1x,2985 R 2 =, Import w mln USD Wykładniczy (import w mln USD) Liniowy (import w mln USD) Potęgowy (import w mln USD) Rys. 3. Funkcje trendu dla importu dzieł sztuki w Stanach Zjednoczonych w latach (w mln USD) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych: Office of Trade and Industry Information, Manufacturing and Services, International Trade Administration, U.S. Department of Commerce. Estymacja parametrów wybranych funkcji trendu opisujących zmiany wartości eksportu dzieł sztuki doprowadziła do uzyskania modeli trendu o następujących postaciach: model liniowy: y = 282,28x ,6 (R 2 =,66); model wykładniczy: y = 1754,7e,895x (R 2 =,7); model potęgowy: y = 15599,8x,3956 (R 2 =,69). Współczynniki determinacji dla wyznaczonych funkcji trendu kształtują się w granicach,66,7 (modele wyjaśniają w 66 7% zmienność wartości eksportu w czasie). Funkcje trendu dla eksportu dzieł sztuki ze Stanów Zjednoczonych mają charakter rosnący. Zmiany między kolejnymi okresami są wyrażone w jednostkach (wzrost średnio o 282 mln USD rocznie) lub w procentach w zależności od rodzaju funkcji 3. Estymacja parametrów wybranych funkcji trendu opisujących zmiany wartości importu dzieł sztuki w analizowanym okresie doprowadziła do uzyskania następujących modeli trendu: model liniowy: y = 266,26x ,4 (R 2 =,63); model wykładniczy: y = 333,9e,61x (R 2 =,63); model potęgowy: y = 2946,1x,2985 (R 2 =,79). Współczynniki determinacji dla 3 Interpretacja parametrów dla wybranych postaci funkcji trendu: model trendu liniowego: α 1 z okresu na okres poziom zjawiska zwiększy się średnio o α 1 (gdy α 1 > ), a zmniejszy się o α 1 (gdy α 1 < ); model trendu potęgowego: P t = α t α1 ; y t = α t α1 e ηt ; ln y t = ln α + α 1 ln t + η t α 1. wzrost zmiennej czasowej o 1% spowoduje przyrost badanego zjawiska y t o α 1 % (jeśli t rośnie ze 1% do 11%); model trendu wykładniczego: P t = α α 1t ; Y t = α α 1 t e η ; ln y t = ln α + t ln α η t α 1 wzrost zmiennej czasowej o jednostkę powoduje wzrost poziomu badanego zjawiska średnio o (α 1 1)1%.

5 Analiza czasowo-przestrzenna eksportu i importu wyznaczonych funkcji trendu kształtują się w granicach,63,79 (modele wyjaśniają w 63 79% zmienność wartości importu w czasie). Zmiany między kolejnymi okresami są wyrażone w jednostkach (wzrost o średnio 266 mld USD rocznie) lub w procentach w zależności od rodzaju funkcji. Funkcje trendu dla importu, podobnie jak dla eksportu, mają charakter rosnący. Dane OECD dotyczące wartości eksportu i importu Stanów Zjednoczonych według kontynentów prezentują tabele 2 i 3. Tabela 2. Import dzieł sztuki do Stanów Zjednoczonych według kontynentów w latach (w mln USD) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z zakresu handlu zagranicznego: OECD ITCS International Trade by Commodities Statistics, Harmonized System Tabela 3. Eksport dzieł sztuki ze Stanów Zjednoczonych według kontynentów w latach (w mln USD) Wyszczególnienie Ogółem 2798,3 365,2 431,4 4945, 5899,4 5485,6 5218,8 4415,9 5338,2 Europa 2428,7 387,4 3497, 432,8 538,2 4889,1 4675,2 3859,6 4616,3 Afryka 26,4 31,2 3,9 37,4 37, 41,8 26,8 35,6 38,1 Ameryka Północna 55,2 57,4 7,5 76,6 18,3 78, 56,4 66, 82,8 Azja 243,1 365,6 351,5 437,8 563,2 422,8 397,5 396,8 516,3 Australia i Oceania 7,6 13,4 17,2 14,5 17,6 14,7 13,3 13,9 26,6 Ameryka Południowa i Środkowa 37,3 5, 64,2 58, 63,1 39,2 49,5 44, 58, Wyszczególnienie Ogółem 1671,4 244,5 2737,1 2297,8 3425, 47,2 2557,5 2735,5 3514,6 Europa 1218,8 1599,8 2318, 1945,7 285,2 3332,2 2194,5 233,9 2961,7 Afryka 3,1 1,7 1,5 2,4 2,8 2, 1,5 2,1 11,8 Ameryka Pólnocna 78,8 67,3 7,7 61,2 64,4 54,5 7, 94,7 162,1 Azja 33,6 331,2 29,8 246,8 487, 67,1 25,1 294,6 33, Australia i Oceania 15,6 24,5 26,8 18,3 27,6 22,6 19,2 18,4 26,8 Ameryka Południowa i Środkowa 24,5 2, 29,2 23,4 37,9 51,7 22,2 21,8 22,2 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z zakresu handlu zagranicznego: OECD ITCS International Trade by Commodities Statistics, Harmonized System 1996.

6 12 Największy udział w imporcie dzieł sztuki do Stanów Zjednoczonych mają kraje Europy. W latach udział Europy w imporcie Stanów Zjednoczonych wynosił 85,4 89,6%. Drugie miejsce zajmują kraje azjatyckie (7,6 1,2%), następne Ameryka Północna (1,1 3,1%) oraz Ameryka Południowa i Środkowa (,7 1,6%). Afryka i Australia mają niewielkie znaczenie jako kierunki importu dzieł sztuki (udział poniżej 1%) Europa Afryka Ameryka Północna Azja Australia i Oceania Ameryka Południowa i. Środkowa Afryka Ameryka Północna Azja Australia i Oceania Ameryka Południowa i Środkowa Rys. 4. Import dzieł sztuki Stanów Zjednoczonych według kontynentów w latach Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z zakresu handlu zagranicznego: OECD ITCS International Trade by Commodities Statistics, Harmonized System 1996.

7 Analiza czasowo-przestrzenna eksportu i importu Europa Afryka Ameryka Północna. Azja Australia i Oceania Ameryka Południowa i Środkowa Afryka Ameryka Północna Azja Australia i Oceania Ameryka Południowa i Środkowa Rys. 5. Eksport dzieł sztuki ze Stanów Zjednoczonych według kontynentów Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z zakresu handlu zagranicznego: OECD ITCS International Trade by Commodities Statistics, Harmonized System Analiza udziału w eksporcie dzieł sztuki ze Stanów Zjednoczonych wykazuje istnienie identycznej kolejności kontynentów. Największy udział w eksporcie mają kraje Europy (72,9 85,8%), drugie miejsce zajmują kraje azjatyckie (9,4 19,8%), zaś kolejne: Ameryka Północna (1,3 4,7%) oraz Ameryka Południowa i Środkowa (,6 1,5%). Afryka i Australia mają niewielkie znaczenie jako kierunki eksportu dzieł sztuki ze Stanów Zjednoczonych (udział poniżej 1,1%).

8 14 Import dzieł sztuki z Europy w latach wzrósł z 2,4 mln USD do 4,6 mln USD, osiągając maksymalny poziom w 2 r. (5 mln USD). Import z Azji wzrósł z 243 mln USD do 516 mln USD, osiągając najwyższy poziom w 2 r. (563 mln USD). Import z Ameryki Północnej wzrósł z 55 mln USD w 1996 r. do 82 mln USD w 26 r., osiągając maksymalną wartość również w 2 r. Eksport dzieł sztuki ze Stanów Zjednoczonych do Europy w latach wzrósł z 1,2 mln USD do prawie 3 mln USD. Eksport do Azji kształtował się na poziomie mln USD, z wyjątkiem 2 r. oraz 21 r., kiedy to wzrósł gwałtownie odpowiednio do 487 i 67 mln USD. Eksport do Ameryki Północnej kształtował się w granicach mln USD, zaś eksport do Ameryki Południowej i Środkowej w granicach 2 51 mln USD, osiągając najwyższe wartości w latach 2 i 21 (odpowiednio 38 i 52 mln USD). Najważniejszym kierunkiem przepływu dzieł sztuki jest Europa, a w szczególności kraje Unii Europejskiej 4. Na drugim miejscu znajdują się kraje Azji, zaś na trzecim kraje Ameryki Północnej. 3. Kierunki handlu zagranicznego dziełami sztuki w Stanach Zjednoczonych W niniejszej części zidentyfikowane zostaną kierunki eksportu i importu dzieł sztuki w Stanach Zjednoczonych. Najpierw zaprezentowane zostanie światowe ujęcie wartości eksportu oraz importu dzieł sztuki na podstawie danych Trade Stats Express, a następnie uwaga zostanie skoncentrowana na kierunkach (krajach) o największym znaczeniu z punktu widzenia rozważanego problemu. Rys. 6 i 7 przedstawiają eksport i import dzieł sztuki dla wszystkich państw świata. Biorąc pod uwagę eksport dzieł sztuki w Stanach Zjednoczonych, najważniejsze kierunki to: Wielka Brytania, Szwajcaria, Francja, Niemcy, Japonia, Hong Kong, Holandia, Hiszpania i Kanada. Z kolei najważniejszymi kierunkami importu są: Francja, Wielka Brytania, Niemcy, Włochy, Szwajcaria, Chiny, Hiszpania, Austria i Holandia. Największy udział w eksporcie dzieł sztuki ze Stanów Zjednoczonych miała Szwajcaria. W latach kształtował się on na poziomie 23 39%. Na drugim miejscu znajdowała się Wielka Brytania, dla której udział w imporcie USA wynosił 19 32%. Kolejne pozycje zajmują Francja (7 1%) oraz Niemcy (6 9%). Łącznie udział czterech wymienionych wyżej państw w eksporcie USA to 62 73%, wskazując na silną koncentrację eksportu. Następne miejsca zajęły: Japonia, Hong Kong, Kanada, Włochy, Meksyk, Indie i Australia (kolej- 4 Szerzej na temat wymiany dzieł sztuki między Stanami Zjednoczonymi a krajami Unii Europejskiej zob. J. Białynicka-Birula, Struktura geograficzna eksportu i importu dzieł sztuki w krajach Unii Europejskiej, Wiadomości Statystyczne 27, nr 6, s

9 Analiza czasowo-przestrzenna eksportu i importu ,,1 : 1,9, 2,1 : 1,, 2,1 : 2, : 2, Rys. 6. Eksport dzieł sztuki ze Stanów Zjednoczonych w 26 r. według krajów (w USD) Źródło: opracowanie na podstawie danych Trade Stats Express. 1,,1 : 2,, 2,1 : 1,, 2,1 : 2, : 2, Rys. 7. Import dzieł sztuki do Stanów Zjednoczonych w 26 r. według krajów (w USD) Źródło: opracowanie na podstawie danych Trade Stats Express.

10 16 ność dla 26 r.). Wartość eksportu ze Szwajcarii w latach wzrosła z 453 mln USD do 1,8 mld USD, osiągając maksimum w 1998 r. (1,1 mld USD) i 21 r. (1,1 mld USD). Wartość importu z Wielkiej Brytanii wzrosła w analizowanym okresie z 338 mln USD do 1,4 mld USD, osiągając maksymalny poziom również w 21 r (1,1 mld USD). Eksport dzieł sztuki do Francji i Niemiec również odznaczał się tendencją wzrostową w latach Dla Francji wzrósł on ze 124 mln USD do 48 mln USD, zaś dla Niemiec ze 129 mln USD do 354 mln USD Szwajcaria Wielka Brytania Francja Niemcy Japonia Hong Kong Holandia Hiszpania Kanada Rys. 8. Eksport dzieł sztuki ze Stanów Zjednoczonych do wybranych państw w latach (w mln USD) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z zakresu handlu zagranicznego: Trade Stats Express, Office of Trade and Industry Information, Manufacturing and Services, International Trade Administration, U.S. Department of Commerce. Największy udział w imporcie dzieł sztuki do Stanów Zjednoczonych miała Francja. W latach kształtował się on na poziomie 29 4%. Na drugim miejscu znajdowała się Wielka Brytania, dla której udział w imporcie USA wynosił 2 29%. Kolejne pozycje zajmowały Niemcy (4 1%) oraz Włochy (5 8%). Łącznie udział czterech wymienionych wyżej państw w imporcie USA stanowił 68 73%, co wskazuje na silną koncentrację importu. Następne w kolejności były: Szwajcaria, Chiny, Indie, Japonia, Kanada, Rosja, Hong Kong, Meksyk, Australia (kolejność dla 26 r.). Wartość importu z Francji w latach wzrosła z 913 mln USD do 1,9 mld USD, osiągając maksimum w 2 r. (2,3 mld USD)

11 Analiza czasowo-przestrzenna eksportu i importu i 21 r. (2,2 mld USD). Wartość importu z Wielkiej Brytanii wzrosła w analizowanym okresie z 85 mln USD do 1,5 mld USD, osiągając maksymalny poziom również w 2 r. (1,2 mld USD). Zarówno w wypadku Francji, jak i Wielkiej Brytanii w 24 r. odnotowano spadek wartości importu dzieł sztuki do Stanów Zjednoczonych. Import dzieł sztuki z Niemiec i Włoch również odznaczał się tendencją wzrostową w latach Dla Niemiec wzrósł on ze 111 mln USD do 638 mln USD, zaś dla Włoch ze 136 mln USD do 462 mln USD Francja Wielka Brytania Niemcy Włochy Szwajcaria Chiny Hiszpania Austria Holandia Rys. 9. Import dzieł sztuki do Stanów Zjednoczonych z wybranych państw świata w latach (w mln USD) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z zakresu handlu zagranicznego: Trade Stats Express, Office of Trade and Industry Information, Manufacturing and Services, International Trade Administration, U.S. Department of Commerce. Na uwagę zasługuje silny stopień koncentracji wymiany między Stanami Zjednoczonymi a kilkoma państwami prawidłowość ta dotyczy zarówno importu, jak i eksportu. Należy również podkreślić fakt występowania dwustronnych przepływów dzieł sztuki między poszczególnymi państwami a Stanami Zjednoczonymi. W celu określenia stopnia nakładania się strumieni eksportu i importu dzieł sztuki zostanie wykorzystany indeks handlu Balassy dla pojedynczego dobra (tabela 4) 5. Ei I E + I 5 Indeks Balassy dla pojedynczego dobra jest wyznaczany na podstawie wzoru: ( ), gdzie E i eksport dobra i, I i import dobra i. i i i

12 18 Tabela 4. Indeks Balassy dla wymiany dzieł sztuki między Stanami Zjednoczonymi a wybranymi krajami w latach Kraj Francja,76,78,75,8,76,75,75,74,67,57,76 Wielka Brytania,41,22,29,25,16,3,2,3,8,4,41 Niemcy,7,4,7,,5,2,31,32,34,18,7 Włochy,6,66,76,65,78,48,32,78,72,6,6 Szwajcaria,41,54,72,58,54,69,38,45,72,72,41 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z zakresu handlu zagranicznego: Trade Stats Express, Office of Trade and Industry Information, Manufacturing and Services, International Trade Administration, U.S. Department of Commerce. 1,,1 : 2,, 2,1 : 1,, 2,1 : 2, : 2, Rys. 1. Eksport dzieł sztuki z USA do Europy w 26 r. (w USD) Źródło: Trade Stats Express na podstawie danych Office of Trade and Industry Information, Manufacturing and Services, International Trade Administration, U.S. Department of Commerce. Dla Wielkiej Brytanii i Niemiec otrzymane indeksy przyjmują z reguły wartości bliższe zera, co oznacza duży stopień nakładania się strumieni eksportu na

13 Analiza czasowo-przestrzenna eksportu i importu ,,1 : 2,, 2,1 : 1,, 2,1 : 2, : 2, Rys. 11. Import dzieł sztuki do USA z Europy w 26 r. (w USD) Źródło: Trade Stats Express na podstawie danych Office of Trade and Industry Information, Manufacturing and Services, International Trade Administration, U.S. Department of Commerce. strumienie importu przepływy dzieł sztuki następują w obydwu kierunkach. Indeksy dla Francji i Włoch przyjmują wartości bliższe jedności, wskazując na mały stopień nakładania się handlu i przewagę jednego z kierunków przepływu. W obydwu przypadkach import dzieł sztuki do Stanów Zjednoczonych przewyższa wartość eksportu. Dla Szwajcarii indeks przyjmuje wartości z przedziału,4,7, co świadczy o zmiennym stopniu nakładania się strumieni handlu w analizowanym okresie. 4. Struktura przedmiotowa eksportu i importu dzieł sztuki w Stanach Zjednoczonych Struktura przedmiotowa eksportowanych i importowanych dzieł sztuki zostanie omówiona na podstawie klasyfikacji handlu zagranicznego HS (Harmonized

14 11 Commodity Description and Coding System) dla działu 97 dzieła sztuki, antyki i przedmioty kolekcjonerskie (tabela 5) 6. Tabela 5. Struktura przedmiotowa eksportu dzieł sztuki ze Stanów Zjednoczonych w latach (w %) Kategorie Obrazy, rysunki 73,12 77,64 77,12 76,11 78,25 79,53 74,69 72,83 73,2 77,3 77,44 Rzeźby 7,34 6,14 6,42 6,35 5,72 7,38 1,3 9,88 11,41 9,74 1,28 Antyki 11,18 11,32 9,76 12,22 12,55 1,3 9,82 11,39 1,66 7,78 8,73 Ryciny i litografie 3,56 2,13 2,17 2,8 1,3 1,28 2,43 3,37 2,58 2,17 2, Przedmioty kolekcjonerskie 4,24 2,47 4,8 2,7 1,93 1,49 2,24 1,81 1,26 1,78 1,29 Znaczki, okładki książek,56,3,45,44,26,3,52,69 1,6 1,23,25 Źródło: obliczenia własne na podstawie danych z zakresu handlu zagranicznego: Trade Stats Express, Office of Trade and Industry Information, Manufacturing and Services, International Trade Administration, U.S. Department of Commerce. antyki 9% grafiki, litografie 2% przedmioty kolekcjonerskie 1% rzeźby 1% obrazy, rysunki 78% Rys. 12. Struktura przedmiotowa eksportu dzieł sztuki ze Stanów Zjednoczonych w 26 r. (w %) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z zakresu handlu zagranicznego: Trade Stats Express, Office of Trade and Industry Information, Manufacturing and Services, International Trade Administration, U.S. Department of Commerce. 6 Dział 97 HS obejmuje dzieła sztuki, przedmioty kolekcjonerskie i antyki, w tym: 971 obrazy, rysunki, 972 ryciny, litografie, 973 rzeźby, pomniki, 974 znaczki, okładki, 975 przedmioty kolekcjonerskie, 976 antyki (ponadstuletnie).

15 Analiza czasowo-przestrzenna eksportu i importu W latach struktura przedmiotowa eksportu dzieł sztuki przedstawiała się następująco: obrazy, rysunki 72,8 79,5%, rzeźby 5,7 1,3%, antyki 7,8 12,6%; ryciny, litografie 1,3 3,6%, przedmioty kolekcjonerskie 1,3 4,3%, znaczki, okładki,3 1,1%. Struktura przedmiotowa eksportu dzieł sztuki ze Stanów Zjednoczonych w 26 r. została zaprezentowana w tabeli 6 i na rys. 12. Tabela 6. Struktura przedmiotowa importu dzieł sztuki do Stanów Zjednoczonych w latach (w %) Kategorie Obrazy, rysunki 58,97 58,7 59,2 62,52 62,86 65,89 64,1 59,37 63,34 59,33 64,46 Rzeźby 31,81 31,26 31,2 29,27 27,74 25,36 25,7 28,21 26,22 27,12 23,88 Antyki 5,26 5,98 6,29 5,22 6,79 6,18 7,67 9,6 7,16 9,29 8,9 Ryciny i litografie 1,8 1,75 1,87 1,53 1,31 1,36 1,53 1,99 1,95 2,26 2,3 Przedmioty kolekcjonerskie 1,38 1,69 1,37 1,6,91,79,8 1,7 1,1 1,79 1,26 Znaczki, okładki książek,78,62,43,4,4,42,19,3,22,21,28 Źródło: obliczenia własne na podstawie danych z zakresu handlu zagranicznego: Trade Stats Express, Office of Trade and Industry Information, Manufacturing and Services, International Trade Administration, U.S. Department of Commerce. antyki 8% grafiki, litografie 2% przedmioty kolekcjonerskie 1% rzeźby 24% obrazy, rysunki 65% Rys. 13. Struktura przedmiotowa importu dzieł sztuki do Stanów Zjednoczonych w 26 r. (w %) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z zakresu handlu zagranicznego: Trade Stats Express, Office of Trade and Industry Information, Manufacturing and Services, International Trade Administration, U.S. Department of Commerce.

16 112 Struktura importu w latach przedstawiała się następująco (tabela 6): obrazy i rysunki: 58,7 64,5%, rzeźby: 23,9 31,8%, antyki: 5,3 9,3%, ryciny i litografie: 1,3 2,3%, przedmioty kolekcjonerskie:,8 1,8%, znaczki, okładki:,2,8%. Struktura przedmiotowa importu dzieł sztuki Stanów Zjednoczonych w 26 r. została zaprezentowana na rys Podsumowanie W artykule zaprezentowano problematykę handlu zagranicznego dziełami sztuki w Stanach Zjednoczonych. W latach eksport i import dzieł sztuki w Stanach Zjednoczonych charakteryzował się ogólną tendencją wzrostową. Import dzieł sztuki do Stanów Zjednoczonych wzrósł z 2,8 mld USD w 1996 r. do 6,6 mld USD w 26 r., z kolei eksport wzrósł odpowiednio z 1,7 mld USD do 5,6 mld USD. W analizowanym okresie saldo wymiany zagranicznej dzieł sztuki dla Stanów Zjednoczonych było ujemne. Analizując udział kontynentów w eksporcie i w imporcie dzieł sztuki Stanów Zjednoczonych, należy stwierdzić, że największy udział w handlu zagranicznym dziełami sztuki mają kraje europejskie, drugie miejsce zajmują kraje azjatyckie, zaś trzecie kraje Ameryki Północnej. Największy udział w imporcie dzieł sztuki do Stanów Zjednoczonych w latach miała Francja, na drugim miejscu znajdowała się Wielka Brytania, kolejne pozycje zajmowały Niemcy oraz Włochy. Największy udział w eksporcie dzieł sztuki ze Stanów Zjednoczonych posiadała Szwajcaria, na drugim miejscu znajdowała się Wielka Brytania, na kolejnych Francja oraz Niemcy. W latach struktura przedmiotowa eksportu i importu dzieł sztuki kształtowała się podobnie. Największy udział miały obrazy i rysunki, na drugim miejscu znalazły się rzeźby, na trzecim antyki. Pozostałe kategorie mają niewielki udział w międzynarodowym handlu dziełami sztuki. Literatura Art Market Trends. Tendencies du marche de l art, Artprice, Białynicka-Birula J., Analiza tendencji na światowym rynku dzieł sztuki na przełomie XX i XXI wieku, Zeszyty Naukowe AE w Krakowie, nr 756, Kraków 27. Białynicka-Birula J., Analiza wartości eksportu i importu dzieł sztuki w krajach Unii Europejskiej, Handel Wewnętrzny 26, nr 2. Białynicka-Birula J., Global Perspective on Foreign Trade in the Works of Art [w:] Medzinarodne Vzt ahy 27, Vydatel stvo Ekonom, Bratislava 27. Białynicka-Birula J., Struktura geograficzna eksportu i importu dzieł sztuki w krajach Unii Europejskiej, Wiadomości Statystyczne 27, nr 6. The European Art Market in 22: A Survey, European Fine Art Foundation, Kusin & Company, Helvoirt 22.

17 Analiza czasowo-przestrzenna eksportu i importu A Space-Time Analysis of the Export and Import of Artwork in the United States The article presents the results of an analysis of the foreign trade in artwork in the US. The analysis is based on OECD ITCS data (International Trade Commodity Statistics) from the field of foreign trade (system HS 96) and Trade Stats Express data from the US Department of Commerce. The subject under consideration is the change in value of the artwork exported and imported in the years The article also identifies the geographic directions of foreign trade. Particular attention is given the most important export-import flows, which are those between the States and the European countries and Asia, especially Great Britain, France, Germany, and Switzerland in Europe and Japan, China and Hong Kong in Asia. The final part of the paper presents the structure of these imports and exports to the US (including paintings, drawings, antiques, and sculpture, among others).