KOS O ZT Z Y T J A J KOŚ O CI

Transkrypt

1 Wykład 9. KOSZTY JAKOŚCI 1

2 1. Definicja i podział kosztów jakości: Koszty jakości wyrażają skwantyfikowany cel zapew- nienia jakości, który sprowadza się do doboru takiej struktury nakładów, przy której łączna suma strat i kosztów ponoszona na działanie zapewniające jakość będzie najmniejsza. Koszty jakości mają dwojaki charakter: 1. Koszty jawne rozpoznane w organizacji, dające się ewidencjonować i rozliczać; 2. Koszty ukryte w całości nierozpoznane, złożone, trudne do rozliczenia, takie jak: utracone korzyści i straty przychodów, koszty ponoszone przez klienta, koszty społeczne (wewnętrzne i zewnętrzne). Racjonalne zarządzanie jakością wymaga optymalizo- wania kosztów jakości, przy jednoczesnym umacnia- niu stanu jakości produktów lub ich doskonaleniu. 2

3 Zależności między pięcioma miernikami sukcesu organizacji: umiejętności kierownicze jakość zakres Równowaga czynników, gdyż w przeciwnym razie prowadzi do pogorszenia jakości wykonania. 3

4 W rachunku kosztów jakości są różne ich podziały, które wg normy ISO 9004 można sprowadzić do: A. Koszty wewnętrznego zapewnienia jakości: 1. Koszty zgodności: koszty działań zapobiegawczych, inaczej (prewencji lub zapewnienia), koszty oceny, tj. kontroli wewnętrznej, pomiaru satysfakcji klienta itp.; 2. Koszty niezgodności: koszty błędów wewnętrznych (np. przeróbka, złomowanie itp.), koszty błędów zewnętrznych (np. reklamacje, kary umowne, usuwanie wad u odbiorcy); B. Koszty zewnętrznego zapewnienia jakości: 1. Koszty oceny zgodności systemu jakości przez instytucje certyfikacyjne; 2. Koszty badań i oceny właściwości produktu przez niezależne instytucje badawcze. 4

5 2. Koszty jakości a poziom jakości: Są różne podejścia do zbierania i analizowania danych, będących miarą sprawności systemu jakości: A. Podejście koszty jakości, w którym składnikami operacyjnych kosztów jakości są: 1. Zapobieganie działania mające na celu uniknięcia wadliwości; 2. Ocena badanie, kontrola i sprawdzanie, czy spełnione są wymagania jakościowe, 3. Wady wewnętrzne koszty wynikające z niespeł- nienia wymagań jakościowych przez produkt (np. naprawa, ponowna ocena, złomowanie itp.), 4. Wady zewnętrzne koszty wynikające z niespełnie- nia wymagań jakościowych przez produkt, naprawa, odszkodowanie, koszty wycofania z rynku itp.). Koszty prewencji i oceny zalicza się do nakładów, a wady do strat. 5

6 B. Podejście koszt procesu, w którym analizuje się koszty zgodności i niezgodności danego procesu, a obie kategorie mogą być źródłem oszczędności: 1.Koszt zgodności to koszt wypełnienia wszystkich ustalonych i uzgodnionych wymagań klienta, przy równoczesnym prawidłowym przebiegu procesu; 2. Koszt niezgodności wynikający z nieprawidło- wego przebiegu danego procesu. C. Podejście straty jakości, wynikające z niewłaściwej jakości: 1. Straty wymierne koszty wad wykrytych wewnątrz i na zewnątrz organizacji; 2. Straty niewymierne wewnętrzne powstają na sku- tek mniejszej wydajności, wynikającej z operacji poprawkowych, niewłaściwej ergonomii itp. 3. Straty niewymierne zewnętrzne straty z powodu niezadowolenia klienta i koszty utraconych korzyści (np. spadek obrotów i przychodów). 6

7 Niezależnie od podejścia dąży się do zmniejszenia kosztów jakości, które przy dbaniu o jakość i podno- szeniu jej poziomu maleją w czasie, a zwłaszcza w ujęciu względnym. Koszty jakości stanowią 5-15% kosztów wytworzenia. Koszty jako ości błąd całkowity koszt jakości ocena jakości profilaktyka czas 7

8 3. Rachunek kosztów jakości i jego efekty: Celem prowadzania rachunku kosztów jakości jest: ocena efektywności zarządzania jakością, stworzenie podstaw dla wewnętrznych programów poprawy jakości poprzez identyfikowanie obszarów i problemów do rozwiązania, wykorzystania szans itp. Cele te mogą być realizowane z wykorzystaniem controllingu i benchmarkingu. Rachunek kosztów jakości obejmuje: ewidencjonowanie kosztów związanych zanych z jakością, obliczanie kosztów jakości w poszczególnych grupach, przeprowadzenie analizy w różnych przekrojach, podjęcie działań korygujących i zapobiegawczych. W analizie kosztów jakości należy uwzględnić ich strukturę w rozbiciu na rodzaje kosztów. 8

9 Analiza wskaźnikowa obejmuje różne zmienne, np.: Wkj = łączne koszty jakości / przychody ze sprzedaży Wkj = łączne koszty jakości / koszty wytworzenia Wkj = łączne koszty jakości / wynik finansowy Wkj = koszty wadliwości / koszty wytworzenia Wkj = koszty wadliwości / wartość produkcji Wkj = koszty prewencji / koszty wytworzenia Poszczególne grupy kosztów mogą być odnoszone do różnych wielkości ekonomicznych. Efektywność systemu jakości (Ej) zależy od: Ej = (K b K a ) x S K wskaźnik kosztów jakości, S wartość sprzedaży netto, b i a rok bazowy i analizowany. 9

10 4. Koszty jakości jako narzędzie efektywności i zarządzania: Koszty jakości w organizacji są pochodną całego systemu zarządzania, od podejmowania decyzji, do oceny i motywowania pracowników. Do podstawowych zadań systemu kosztów jakości w zarządzaniu organizacją należy: pomoc przy ustalaniu polityki jakościowej, wskazywanie słabych punktów jakościowych w produkcie i w procesie priorytetów kosztowych, możliwość planowania jakości z uwzględnieniem kosztów, w połączeniu analizą wartości, możliwość lepszego rozpoznania ekonomicznego znaczenia wymagań jakościowych, optymalne pod względem kosztów planowanie kontroli jakości, określenie zaniżonych lub zawyżonych kosztów jakości. 10

11 Rejestracja i rachunek kosztów jakości: stanowi część systemu zarządzania organizacją i zarządzania jakością organizacji, zapewnia informacje i możliwości podejmowania decyzji projakościowych, sprzyja doskonaleniu rachunkowości, którą należy udoskonalić o niezbędne procedury i plany kont, umożliwia wprowadzanie systemów przetwarzania danych i doskonalenia systemów informatycznych. Rachunek kosztów jakości jest systemem wspoma- gającym zarządzanie i analizę ekonomiczną. Celem tego rachunku jest poprawa efektywności gospodarowania organizacji i poprawy jej wizerunku. 11

12 Schemat budowy systemu rachunku kosztów jakości 1. Kierownictwo organizacji formułuje założenia do systemu rachunku kosztów jakości (SRKJ); 2. Kierownik ds. jakości ustala działania ukierunkowa- ne na jakość w obszarach działalności organizacji; 3. Dział księgowości sprawdza możliwości rejestro- wania kosztów i dostosowania systemu rachunku kosztów; 4. Kierownik ds. jakości w porozumieniu z działem kosztów i płac określają formuły oceny elementów kosztów jakości i wskaźniki kosztów jakości; 5. Kierownictwo organizacji wyraża opinię o propo- nowanych zmianach i w przypadku akceptacji wprowadza wytyczne kosztów jakości; 6. Kierownik ds. jakości z działem jakości przeprowa- dzają konieczne przedsięwzięcia zgodnie z wytycz- nymi. 12

13 5. Koszty jakości w strategii zarządzania: Strategia jest wzorcem rozwoju organizacji, opartym na przyjętych celach i zamierzeniach oraz kierunkach realizacji, z uwzględnieniem reakcji na otoczenie. Strategię tworzy się w oparciu o kluczowe czynniki sukcesu, wytypowane w trakcie analizy strategicznej. Wybór strategii powinien być świadomy i dostosowany do istniejących warunków działania, wynikający z: myślenia strategicznego, pojawiających się okazji, własnych możliwości. Myślenie strategiczne polega na wnikliwej analizie rynku i rozwijaniu takich koncepcji działania, które zapewniają utrzymanie pozycji konkurencyjnej orga- nizacji (np. poprzez jakość) i dalszy jej rozwój. 13

14 Koszty jakości mogą być podstawą podejmowania decyzji strategicznych, gdyż służą m. in.: określeniu misji organizacji i celów jej działania, poprawie jakości i wyrażeniu celu sterowania jakością, wyznaczaniu optymalnego poziomu jakości produktów, doborowi struktury nakładów na jakość zgodnie z zasadą racjonalnego gospodarowania, racjonalizacji działalności i efektywności gospoda- rowania. Koszty jakości mają istotne znaczenie ekonomiczne, a konkurowanie jakością ma sens, gdy: dotyczy całej organizacji w oparciu o jej strategię, liczone są koszty jakości oraz jest prowadzony ich controling strategiczny i operacyjny. 14

15 Dziękuję za uwagę... 15