Monitoring głównych serwisów informacyjnych w czasie kampanii parlamentarnej 2011 roku. Metodologia badania

Transkrypt

1 Monitoring głównych serwisów informacyjnych w czasie kampanii parlamentarnej 2011 roku Metodologia badania Pracownia Teorii Zmiany Społecznej IS UW dla Fundacji im. Stefana Batorego Zespół badawczy: Prof. Ireneusz Krzemiński Mgr Wojciech Ogrodnik Mgr Marcin Jóźko

2 Metodologia badań I. Głównym celem monitoringu jest pomiar czasu, jaki główne serwisy informacyjne telewizji publicznej oraz wybranych stacji komercyjnych poświęcają poszczególnym kandydatom i partiom politycznym podczas kampanii parlamentarnej 2011 roku oraz określenie sposobu, w jaki kandydaci oraz partie są prezentowane w tych serwisach. Monitoringiem objęte są następujące serwisy informacyjne: a) Wiadomości (TVP 1) b) Panorama (TVP 2) c) Teleexpress (TVP 1) d) Serwis Info (TVP Info) e) Fakty (TVN) f) Wydarzenia (Polsat) II. Na potrzeby monitoringu wyodrębnione są 3 główne typy analizy: a) Analiza ilościowa b) Analiza ewaluacyjna c) Analiza jakościowa III. Analiza ilościowa materiału sprawdzana jest przez analityków agencji badawczej Nielsen Audience Measurement, którzy prowadzą bieżący audyt obserwacji ilościowych. IV. Na potrzeby monitoringu badane serwisy informacyjne zostały podzielone na poszczególne materiały, a następnie w ramach poszczególnych materiałów na fragmenty. Ważnym zabiegiem jest dokonanie podziału materiałów na wyborcze i niewyborcze o tym podziale decyduje tytuł, rodzaj zapowiedzi, wiodący temat danego materiału. Innymi słowy, o rozróżnieniu materiałów na wyborcze i niewyborcze decyduje kontekst nadany poszczególnym elementom programu przez redakcje monitorowanych serwisów. W badaniu zastosowane

3 są następujące kategorie jednostki analizy, które w pierwszym etapie badania stanowią podstawę obliczania danych ilościowych (czasów), a następnie służą do analizy ewaluacyjnej i jakościowej: 1) Wystąpienia i informacje wyborcze, na które składają się: a) wypowiedzi kandydatów uczestniczących w kampanii wyborczej - czas występowania obrazu i dźwięku, poświęcony na wypowiedzi kandydatów, w tym w charakterze urzędowym 1 ; b) obrazy kandydatów czas występowania obrazów kandydatów bez głosu, w tym w charakterze urzędowym (np. na tle komentarzy lub innych wypowiedzi); c) komentarze i informacje dotyczące konkretnych kandydatów, wygłaszane przez dowolne osoby (np. dziennikarzy, innych polityków, komentatorów), w tym obrazy ilustrujące tę kategorię informacji (z wyłączeniem obrazów wymienionych w punkcie 1 b); d) komentarze i informacje dotyczące partii/komitetów wyborczych, wygłaszane przez dowolne osoby (np. dziennikarzy, innych polityków, komentatorów), w tym obrazy ilustrujące tę kategorię informacji (z wyłączeniem obrazów wymienionych w punkcie 1 b); e) inne pozostałe materiały wyborcze lub związane z wyborami fragmenty materiałów niewyborczych, które nie dotyczą 1 Jako wypowiedzi lub obrazy o charakterze urzędowym rozumiemy materiały pokazujące kandydatów jako urzędników państwowych, osoby pełniące funkcje publiczne (np. kandydatów pełniących jednocześnie następujące funkcje: premiera, urzędujących ministrów, rzecznika rządu, wojewodów, marszałków sejmu i senatu, marszałków województw, burmistrzów lub prezydentów miast, osoby sprawujące kierownicze funkcje w urzędach państwowych itp.). Zakwalifikowanie danego fragmentu jako wystąpienia kandydata w charakterze urzędowym jest uzależnione od rodzaju materiału, w jakim pojawia się dana osoba, która pełni jednocześnie funkcję publiczną (materiał może być wyborczy lub niewyborczy patrz pkt. IV). W materiałach wyborczych wszystkie fragmenty dotyczące kandydatów traktowane są jako nieurzędowe. W materiałach niewyborczych fragmenty dotyczące kandydatów pełniących funkcje publiczne kwalifikowane są jako urzędowe, natomiast fragmenty dotyczące kandydatów, którzy nie sprawują aktualnie funkcji publicznych, interpretowane są jako nieurzędowe (dotyczy to np. kandydatów partii rządzących, nie pełniących funkcji publicznych, kandydatów partii opozycyjnych, w tym byłych urzędników państwowych).

4 kandydatów ani partii (nie kwalifikują się do punktów 1 a, b, c, d). Do tej kategorii zakwalifikowane są informacje na temat sondaży wyborczych. 2. informacje o przebiegu kampanii podzielone na obszary tematyczne: a) ogólne informacje o wyborach wszelkie informacje nie dotyczące konkretnych kandydatów i partii politycznych (np. informacje o technicznych aspektach wyborów, terminach, sposobie głosowania itp.) b) informacje na temat programów lub propozycji programowych partii/komitetów wyborczych kandydatów wszelkie informacje dotyczące programów lub propozycji/postulatów/obietnic zgłaszanych podczas kampanii c) obrazki z kampanii wszelkie informacje dotyczące przebiegu kampanii, kandydatów, partii politycznych, sztabów wyborczych i ich działania itp. d) naruszenia prawa wszelkie informacje związane z naruszeniami prawa lub oskarżeniami o naruszenia prawa (np. nielegalne formy prowadzenia kampanii) e) naruszenia obyczaju wszelkie informacje na temat nadużyć lub oskarżeń o nadużycia, których nie da się jednoznacznie zakwalifikować jako naruszenie prawa (np. nadużywanie stanowisk przez kandydatów pełniących funkcje publiczne) f) sondaże wyborcze wszelkie informacje związane z prezentacją badań przedwyborczych

5 V. Opis trzech obszarów analizy: ANALIZA ILOŚCIOWA: Na podstawie powyższego schematu każda z wyodrębnionych jednostek zostaje zmierzona: ile razy się pojawia i jaki jest czas jej trwania. Do rankingu obliczane są następujące wskaźniki: a) czas poświęcony kandydatom (punkt 1 a+b+c); b) czas poświęcony partiom politycznym: (1 a+b+c+d) - jest to łączny czas zarówno poświęcony kandydatom określonych partii plus wszelkie inne wystąpienia wyborcze na temat partii c) czas wystąpień urzędowych wliczany jest zarówno do czasu określonych kandydatów, jak i ich partii d) czas występowania wszystkich materiałów wyborczych ogółem oraz w rozbiciu na poszczególne kategorie tematyczne (2 a+b+c+d+e+f) e) waga informacji wyborczych w programach informacyjnych, rozumiana jako miejsce tych informacji na tle pozostałych wiadomości zamieszczanych w danym serwisie za jednostkę analityczną przyjęty został materiał wyborczy, jeśli w danym serwisie występuje więcej niż 1 materiał wyborczy, w analizie uwzględniany jest ten, który pojawia się jako pierwszy (o miejscu w rankingu decyduje kolejność pełnych materiałów pojawiających się w serwisach, z wyłączeniem zapowiedzi i podsumowań) ANALIZA EWALUACYJNA o Ocena, jaką walencję ma przekazany komunikat na temat kandydata lub jego partii politycznej. Poszczególne materiały oceniane są osobno dla kandydatów oraz dla partii politycznych (według kategorii wymienionych w punkcie 1 a, b, c dla kandydatów oraz w punkcie 1 a, b, c, d dla partii politycznych).

6 Wymowa określonego komunikatu ujęta jest w postaci tezy, jaką przekazuje komunikat o wyraźnym zabarwieniu oceniającym: dodatnia negatywna neutralna/ambiwalentna wobec określonego kandydata partii politycznej. W badaniu przyjęta została zasada domniemania neutralności - jeśli wymowa danego materiału w postaci tezy budzi wątpliwości, nie poddaje się jednoznacznej interpretacji, dana jednostka obligatoryjnie jest waloryzowana jako neutralna/ambiwalentna. W przypadku zakwalifikowania wymowy danego materiału jako nieneutralnej, formułowane są argumenty uzasadniające ocenę przypisaną danemu materiałowi. W ramach tej części badania prowadzona jest analiza, jakie określone słowa czy elementy wypowiedzi potwierdzają lub ilustrują przyjętą waloryzację tezy, a także jakie elementy obrazu są z nią zgodne. Interpretacja wymowy danego materiału dla partii lub kandydata nie jest tożsama z oceną zawartości informacji czy faktów podawanych w serwisach informacyjnych, które obiektywnie - mogą mieć różne zabarwienie. Ewaluacji podlega sposób przedstawienia tych informacji, np. ich interpretacja przez dziennikarza, komentarze czy towarzyszące im obrazy, które mogą decydować o tym, jaki jest wydźwięk danej informacji dla odbiorcy. Na interpretację materiału wpływa również ocena, czy i jakie stanowisko zajmuje w danej kwestii dziennikarz, czy zachowane zostały proporcje w prezentacji poglądów i opinii różnych stron. ANALIZA JAKOŚCIOWA o Porównanie sposobów pokazywania i opisywania informacji wyborczych w poszczególnych programach informacyjnych na postawie wyodrębnionych specjalnie w tym celu jednostek analitycznych, którymi są wątki/obszary tematyczne, pojawiające się w kampanii. Elementem analizy jakościowej są również uzasadnienia ocen nieneutralnych oraz notatki przygotowane przez zespół

7 badaczy realizujących analizę ewaluacyjną. Jakościowy komponent badania zbudowany jest wokół tych wyodrębnionych wątków/obszarów tematycznych kampanii, a także uzasadnień i notatek przygotowanych przez ewaluatorów, które poddawane są pogłębionym studiom. Ta część prac analitycznych jest próbą odpowiedzi na następujące pytania badawcze: o Jaki jest sposób opisywania i omawiania poszczególnych obszarów tematycznych? o Jakie obszary tematyczne nakładają się na siebie/współwystępują? o Jakie obszary tematyczne pojawiają się/dominują w materiałach dotyczących poszczególnych komitetów/partii politycznych? o Sposób pokazywania - Jakie obrazy towarzyszą poszczególnym obszarom tematycznym? Czy obrazy te są spójne z komunikatem? Czy występują jakieś tendencje w obrazowaniu określonych osób lub przedstawicieli partii? o Problem perswazyjności Czy można mówić o świadomych zabiegach perswazyjnych w materiałach wyborczych, rozumianych jako celowe działanie nadawcy komunikatu, czyli stacji telewizyjnej lub dziennikarzy/operatorów - ta część analizy realizowana jest z wykorzystaniem możliwie miękkich kryteriów i narzędzi, charakterystycznych dla badań jakościowych. VI. Dodatkowe informacje Podobnie, jak w poprzednich pomiarach realizowanych przez Fundację im. Stefana Batorego, wystąpienia i obrazy prezydenta RP Bronisława Komorowskiego w charakterze urzędowym nie są wliczane do czasu jego macierzystej partii Platformy Obywatelskiej. Jedynym wyjątkiem od tej reguły są fragmenty, w których prezydent RP pojawia się w wyraźnym

8 kontekście wyborczym (np. występuje na konwencji wyborczej lub namawia do głosowania na daną partię lub kandydata). Monitoringiem zostały objęte wszystkie ugrupowania, które zarejestrowały swoje listy w całej Polsce, a także blok Unia Prezydentów Obywatele do Senatu: 1. Prawo i Sprawiedliwość 2. Polska Jest Najważniejsza 3. Sojusz Lewicy Demokratycznej 4. Ruch Palikota 5. Polskie Stronnictwo Ludowe 6. Polska Partia Pracy Sierpień Platforma Obywatelska 8. Unia Prezydentów Obywatele do Senatu