Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi bądź towarowymi ich właścicieli.

Transkrypt

1

2 Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metodą kserograficzną, fotograficzną, a także kopiowanie książki na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji. Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi bądź towarowymi ich właścicieli. Autor oraz Wydawnictwo HELION dołożyli wszelkich starań, by zawarte w tej książce informacje były kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za związane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz Wydawnictwo HELION nie ponoszą również żadnej odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania informacji zawartych w książce. Redaktor prowadzący: Barbara Gancarz-Wójcicka Projekt okładki: Jan Paluch Fotografia na okładce została wykorzystana za zgodą Shutterstock. Wydawnictwo HELION ul. Kościuszki 1c, GLIWICE tel , onepress@onepress.pl WWW: (księgarnia internetowa, katalog książek) Drogi Czytelniku! Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję. ISBN: Copyright Helion 2012 Printed in Poland. Kup książkę Poleć książkę Oceń książkę Księgarnia internetowa Lubię to!» Nasza społeczność

3 Spis treści Wst p 7 1 Dlaczego jeszcze nie zarabiasz pieni dzy? 13 Twoje ulubione aktywa 15 Spekulacja czy inwestycje? 19 Inwestowanie w odpowiednie aktywa w odpowiednim czasie 23 Brak zaufania do w asnej wiedzy 27 S uchaj m drzejszych od siebie 29 Internet daje nieograniczone mo liwo ci zdobywania wiedzy 33 Niewa ne, ile wiesz wa ne, czy to rozumiesz 34 Warto ciowa informacja nie jest atwo dost pna 37 ufa, ale sprawdza 39 2 Najwi ksze k amstwo w historii 41 Obligacje Skarbu Pa stwa zysk bez ryzyka 45 Grecja 46 Obligacje korporacyjne 49 Bank Lehman Brothers 50 (Nie)Bezpieczne akcje 52 KGHM 53 Liczy si emitent, a potem papier warto ciowy 58 Co mo esz zrobi? 63

4 4 Dlaczego Twój makler wolałby, żebyś TEGO nie wiedział? 3 Najwa niejszy czynnik inwestycji gie dowych TY 67 Istnieje wiele rodzajów ryzyka, ale tylko jedno jest najwa niejsze 69 Lepszy i gorszy inwestor 74 Inteligencja emocjonalna 77 Wiedza inwestycyjna 77 Umiej tno zarz dzania swoimi pieni dzmi 77 Umiej tno wspó pracy z lud mi 78 Inwestycja jest wa na, ale 80 W kaczki, synu, w kaczki 81 Podsumowanie 86 4 Dawno, dawno temu 87 W jakie bajki wierzysz? 90 Rynek jest efektywny 90 Ceny akcji dyskontuj ró ne czynniki, a analiza techniczna jest skuteczna 101 Inwestowanie jest skomplikowane 103 Nie mo na pokona instytucji finansowych 106 Bezpieczne schronienie czy istnieje? 109 Lekarstwo na g upot inwestycyjn XXI wieku Cierpliwo, cierpliwo i cierpliwo 113 liczy si wysokie EQ, nie IQ 118 Emocje gie dowe w praktyce 121 Raz jeszcze: trzeba ufa sobie 128 Cena niecierpliwo ci 131 Pierwszy krok w kierunku cierpliwo ci 132 Podsumowanie 135

5 Spis treści 5 6 wi ty Graal inwestycji gie dowych? 137 Inwestowanie to podró 141 Uciekaj ce okazje inwestycyjne Inwestycyjny pierwszy krok 149 Przyk ad Przyk ad Czym jest sprawozdanie finansowe? 152 Elementy sk adowe sprawozdania finansowego 155 Wcale nie taki wa ny bilans 165 Ró ne rodzaje sprawozda finansowych 179 Jak nauczy si czyta sprawozdania finansowe? Nieoszlifowany diament 185 Rentowno... bo biznes musi zarabia 188 Zad u enie jest dla ludzi 193 P ynno 201 Zarz dzanie aktywami obrotowymi 206 Podsumowanie Nieodparta pokusa 211 Tylko inwestor jest w stanie rozpozna inwestora 212 Jak znale dobry fundusz inwestycyjny? 215 Koszty 217 Rentowno 219 Warto jednostki uczestnictwa, czyli co ja mam z wysokiej rentowno ci? 221 Troch praktyki 221 Jak to jest z tymi funduszami? 224

6 6 Dlaczego Twój makler wolałby, żebyś TEGO nie wiedział? 10 Gie da Papierów Warto ciowych to jest to! 225 Informacja si liczy 227 Gazety i czasopisma 228 Blogi oraz strony internetowe innych inwestorów 228 Zasoby rz dowe 229 Sprawozdania finansowe 230 Inwestuj wiadomie 231 Zako czenie 233 A Dane finansowe funduszy inwestycyjnych 235 PZU Akcji Krakowiak FIO 236 ING Akcji FIO 237 Legg Mason Akcji FIO 238 Pioneer Akcji Polskich FIO 239 BPH Akcji FIO 240 Podsumowanie 240

7 2 Największe kłamstwo w historii K K amstwo powtarzane tysi c razy staje si prawd. Josef Goebbels, bliski wspó pracownik i doradca Adolfa Hitlera amstwo jest z e. Nikt nie lubi k amców, wszyscy chc s ysze prawd. Prawda jest jednak cz sto bolesna, dlatego odnosz wra enie, e pomimo obrzydliwo ci mówienia nieprawdy ludzie w jaki sposób kochaj k amstwo, bo ono mniej boli. Poj ciem k amstwa i procesem jego tworzenia zajmuje si wiele dziedzin nauki od psychologii po etyk i socjologi. Nie b d snu tu dywagacji na temat moralno ci k amcy oraz zasadno ci wymy lania k amstw. W tym rozdziale interesuje mnie jeden rodzaj k amstwa, który ma niesamowicie du y wp yw na Twoj zdolno do generowania pieni dzy.

8 42 Dlaczego Twój makler wolałby, żebyś TEGO nie wiedział? Zaczn jednak od pocz tku. Czy wed ug Ciebie istnieje wi ty Miko aj? A zaj czek wielkanocny lub bo onarodzeniowe dzieci tko przynosz ce prezenty pod choink? Oczywi cie, e nie, bo to s bajki. Jednak ka dy z nas na pewnym etapie swojego ycia wierzy w te bajki. wi ty Miko aj nie istnieje, a wmawiano nam, e jest inaczej by o to po prostu k amstwo. W dzieci stwie wierzyli my w te k amstwa, bo tego chcieli my, cieszyli my si z faktu, e istnieje kto lub co, dzi ki czemu czujemy si szcz liwsi; nie zdawali- my sobie sprawy z istnienia innego wiata bez wi tego Miko- aja i innych dobrych duchów obdarowuj cych nas prezentami. Pami tam, e gdy dowiedzia em si w ko cu od swoich rodziców, e wi ty Miko aj, zaj czek wielkanocny i bo onarodzeniowe dzieci tko, które przynosi prezenty, nie istniej, by em zszokowany. Okaza o si, e to nasi bliscy obdarowywali nas w dzieci stwie prezentami. Nasze dzieci ce, wyimaginowane postaci, wpojone nam przez naszych rodziców, by y bardzo wygodnymi k amstwami. Nie twierdz, e by o to z e, poniewa te k amstwa powsta y, i nadal powstaj, tylko i wy cznie w dobrej wierze. Czasy dzieci stwa si sko czy y, rozpocz y si czasy m odzie cze. Przyszed wi c moment na ch oni cie kolejnych k amstw, lecz o wiele gorszych. Po dzi dzie w szko ach, szczególnie gimnazjach, pokutuje w ród m odzie y co najmniej g upi stereotyp, e osoby modnie si ubieraj ce, posiadaj ce najnowsze gad ety i wielu znajomych s kim dla swoich rówie ników. Sk d si wzi o to k amstwo? Oczywi cie z mediów oraz obrazów ludzi przez nie kreowanych. M odzie wierzy w takie k amstwa, które s jednak o wiele bardziej niebezpieczne od wspomnianego k amstwa o wi tym Miko aju. Wp yw ten uwidacznia si przede wszystkim w samoocenie osób spe niaj cych kryteria bycia kim. Po uko czeniu gimnazjum przychodzi czas na szko redni. Nie ma znaczenia, czy uczniowie wybieraj si do liceum, czy do

9 Największe kłamstwo w historii 43 technikum lub jakiejkolwiek innej szko y redniej. Wszyscy oni na tym etapie wys uchuj setek k amstw na swój temat, a tak e na temat ycia oraz pieni dzy. W szkole redniej ka dy s yszy stwierdzenie, e nale y si uczy i dobrze zda matur, eby dosta si na dobre studia, a potem zrobi wspania karier. Wraz z up ywem czasu oraz dorastaniem spo ecze stwo karmi nas coraz bardziej szkodliwymi k amstwami. Stopniowanie ich mocy ma na celu przystosowanie naszych umys ów do ich poch aniania. W kó ko s yszymy ró ne k amstwa, które ostatecznie przyjmujemy za prawd (patrz cytat na pocz tku rozdzia u), a potem dowiadujemy si, e mówienie nieprawdy jest spo ecznie pi tnowane. Niesamowity paradoks. Sytuacja przypominaj ca schizofreni. Wkraczaj c w mury wy szych uczelni, znowu s yszymy wygadywane przez innych ludzi bzdury. Pami tam, e na pierwszym spotkaniu z dziekanem mojego wydzia u us ysza em s owa, z których wynika o, e pojawi em si na tej uczelni po to, by w przysz o ci znale dobr prac. O ile w wi kszo ci przypadków jest to prawd, o tyle istniej równie ludzie, których nie jest ma o, posiadaj cych inne cele zwi zane z podejmowaniem studiów. Ja do takich osób w a nie si zalicza em. Tak naprawd rozpocz em studia finansowe, bo chcia em sta si lepszym inwestorem i wiedzia em, e na uczelni technicznej, na której studiowa em wcze- niej, osi gni cie tego celu by oby o wiele trudniejsze. Poza tym okaza o si, e jestem stworzony do zajmowania si pieni dzmi, a nie programowania komputerów. Dlaczego wi c nie powiedzie studentom, e studiuj po to, by zdoby umiej tno ci, które mog by wykorzystane nie tylko w pracy na etacie? Zauwa, e k amstwa wmawiane nam przez innych ludzi s coraz bardziej szkodliwe i wprowadzaj nas w b d w miar dorastania, a potem starzenia si :

10 44 Dlaczego Twój makler wolałby, żebyś TEGO nie wiedział? 1. K amstwo o wi tym Miko aju jest zupe nie nieszkodliwe. 2. K amstwa m odzie cze wp ywaj ju na poczucie w asnej warto ci i mog wycisn na nas trwa e pi tno na reszt ycia. 3. K amstwa dotycz ce nauki oraz zdobywania dobrej pracy wp ywaj ograniczaj co na nasz zdolno do tworzenia bogactwa. 4. Nieprawda zas yszana na dalszych etapach ycia jeszcze bardziej wp dza nas w poczucie finansowej bezradno ci oraz w znacznej cz ci eliminuje nasze indywidualne sk onno ci do bogacenia si. W XXI wieku mamy jednak do dyspozycji internet, a wi kszo z tradycyjnych k amstw finansowych zosta a zweryfikowana. S jednak takie k amstwa, których nikt z przeci tnych Kowalskich nigdy nie zweryfikuje. Mo emy weryfikowa nieprawd na tyle, na ile kto nam na to pozwoli. Kim jest ten kto? Nie b d udziela jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie, bo sam nie wiem, niemniej mog z du ym prawdopodobie stwem, granicz cym nawet z pewno ci, stwierdzi, e za k amstwami finansowymi stoi bran a finansowa. Robert Kiyosaki w swoich ksi kach przytoczy wiele rodzajów finansowych k amstw, np.: Inwestowanie jest ryzykowne. Bogaci s chciwi. Praca na etacie jest bezpieczna. Nale y posiada plan emerytalny. I tak dalej, i tak dalej. B d c doros ymi lud mi, dos ownie obracamy si w zakl tym kr gu k amstw, twierdz c jednocze nie, e umi owali my prawd.

11 Największe kłamstwo w historii 45 O ile wiara w nieprawd, któr s yszeli my wcze niej na ró nych etapach ycia, by a ma o szkodliwa, o tyle k amstwa, które akceptujemy, b d c doros ymi, s o wiele gorsze, bo wp ywaj na nasz finansow przysz o. Moim celem nie jest powielanie w tym miejscu wywodów, które przeprowadzi Robert, jednak chcia bym poszerzy jego list k amstw o nieprawd akceptowan przez spo ecze stwo w kontek- cie gie dy i papierów warto ciowych. Obligacje Skarbu Państwa zysk bez ryzyka Kiedy czytam powy sze s owa, przypomina mi si pewien epizod z ycia Ryszarda Krauzego, który mia miejsce w roku Otó ogl daj c informacje nadawane przez jedn z popularnych stacji telewizyjnych, dowiedzia em si, e katowicka prokuratura postawi a Ryszardowi Krauzemu zarzut dzia ania na szkod ówczesnej spó ki Prokom Investments. rodowisko rz dowe by o uradowane, mog c wygrzeba ró ne elementy finansowej przesz o ci Ryszarda Krauzego jako jednego z najbogatszych Polaków, do których mo na by o si przyczepi (szczególnym zadowoleniem emanowa wtedy Jaros aw Kaczy ski). Z drugiej strony, rodowisko biznesowe by o oburzone takim posuni ciem katowickiej prokuratury, argumentuj c swoje stanowisko ingerencj pa stwa w swobod dzia alno ci gospodarczej. W obronie gdy skiego biznesmena zosta wystosowany list otwarty, którego autorem by Zygmunt Solorz- ak 2. Mo na w nim by o przeczyta nast puj ce s owa: krauzego.

12 46 Dlaczego Twój makler wolałby, żebyś TEGO nie wiedział? Przedsi biorca uruchamiaj cy przedsi wzi cie biznesowe podejmuje ryzyko, musi je oszacowa i si z nim zmierzy. Zysk bez ryzyka istnieje tylko na papierze lub jako chwytliwe has o reklamowe pa stwowych obligacji. Czy w celu unikni cia ryzyka polscy przedsi biorcy mieliby jedynie inwestowa w obligacje Skarbu Pa stwa?. Nie ma zysku bez ryzyka, to prawda i zgadzam si z tym. Jednak niegdysiejsze has o reklamowe obligacji skarbowych jest co najmniej nie na miejscu. S owa Zygmunta Solorza- aka dotycz ce obligacji skarbowych równie nie s do ko ca zgodne z prawd. Przytocz zaraz kilka przyk adów, które pos u mi do zilustrowania podstawowej my li tego rozdzia u, tj. najwi kszego k amstwa finansowego, które wpaja si przeci tnemu cz owiekowi. Nie zdradz na razie tre ci tego k amstwa, bo chc, eby na podstawie przyk adów, które za chwil poznasz, sam zda sobie spraw z pewnych zale no ci. Zacz em omawia temat bezpiecze stwa nabywania obligacji na przyk adzie obligacji skarbowych, gdy to one uwa ane s za najbezpieczniejsze. Uwa a si, e papiery rz dowe s nawet bezpieczniejsze ni lokaty bankowe. Czy tak jest w rzeczywisto- ci? Uwa am, e nie. Grecja W roku 2009 d ug grecki na rynku finansowym znacznie podro- a 3. Jak donios a Gazeta Prawna 2 grudnia 2009 roku, za 10 mln euro po yczki udzielonej Grecji inwestorzy za dali 600 tys. euro odsetek, co daje stop oprocentowania tych papierów na poziomie 6% w skali roku. Dla porównania Niemcy i Francja oferowa y 3 blizej_bankructwa.html.

13 Największe kłamstwo w historii 47 w tamtym czasie 4%. Wy sze oprocentowanie obligacji czy, szerzej mówi c, papierów d u nych jest premi za ryzyko, czyli swoist rekompensat za wy sze ryzyko zwi zane z nabywaniem tych papierów. Ryzyko to jest zwi zane z wyp acalno ci d u nika w zakresie p atno ci odsetkowych oraz ostatecznego wykupu obligacji. W roku 2009 inwestorzy w tpili, czy Grecja jest w stanie wywi za si ze swoich zobowi za, które zaci ga a w przesz o ci na finansowanie deficytu bud etowego. W roku 2010 okaza o si, e kraj ten jest de facto bankrutem. Rz d grecki od dawna wiedzia, jak z a jest sytuacja pa stwowych finansów, jednak poprzez sztuczki ksi gowe zniekszta ca obraz finansów swojego kraju w raportach przesy anych Unii Europejskiej. Na ratunek Grecji ruszy a Unia Europejska oraz Mi dzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW), zasilaj c bud et tego kraju dodatkowymi pieni dzmi. Je li ledzi- e wydarzenia w tamtym czasie, pewnie nie umkn y Twojej uwadze relacje telewizyjne z zamieszek z udzia em ludno ci greckiej, wyst puj cej przeciwko ci ciom wydatków, obni ce wynagrodze w sferze bud etowej oraz rosn cemu bezrobociu. MFW przekaza Grecji 110 mld euro pomocy finansowej. Nie wnikam ju, sk d ta pomoc si wzi a, bo okaza oby si, e w po redni sposób ka dy ucierpia na rozpasanej polityce bud etowej Grecji. Wa ne jest tutaj co innego. 11 marca 2011 roku w serwisie Bankier.pl 4 ukaza si artyku, z którego w jasny sposób wynika o, e Grecja b dzie zmuszona restrukturyzowa swój d ug. Pokazane zosta o równie bie ce oprocentowanie obligacji tego kraju, które wynios o a 17% rocznie przy po yczce pieni dzy na dwa lata! To bardzo du o w skali wiatowej, a tym bardziej europejskiej. Restrukturyzacja d ugu to po prostu ustalenie nowych warunków sp aty dotychczasowego html.

14 48 Dlaczego Twój makler wolałby, żebyś TEGO nie wiedział? zad u enia. Je li Kowalski ma problem ze sp at kredytu bankowego, negocjuje nowe warunki jego sp aty tak te prawdopodobnie si stanie lub ju si dzieje w przypadku Grecji. Wysokie oprocentowanie greckich papierów d u nych, jak ju wcze niej wspomnia em, jest dla inwestorów rekompensat za z kondycj finansow kraju. Czy w wietle tego, czego si dowiedzia- e, nadal uwa asz, e kupno papierów rz dowych jest najbezpieczniejsze, a przynajmniej wystarczaj co bezpieczne? Id my dalej. Na pierwszym roku studiów finansowych ucz szcza em na przedmiot podstawy finansów, na którym pani prowadz ca omawia a ró ne podstawowe zagadnienia finansowe, równie zwi zane z d u nymi papierami warto ciowymi. Gdy temat wyk adu zacz oscylowa wokó obligacji skarbowych, us ysza em stwierdzenie, e bankructwa rz dów si zdarzaj, ale niesamowicie rzadko. Jest to nie do ko ca prawd. W roku 2010 na polskim rynku pojawi a si wietna ksi ka autorstwa francuskiego ekonomisty Jacques a Attaliego 5. Zosta o w niej omówione zagadnienie nadmiernego zad u ania si rz dów wspó czesnych krajów europejskich. Ju we wst pie przeczyta em, co nast puje: Tylko w ostatnich dwóch stuleciach od 1800 roku do dzi zdarzy o si 170 przypadków og aszania niewyp acalno ci krajów zarówno w stosunku do wierzycieli wewn trznych, jak i zagranicznych. To, e bankrutuj kraje biedne, niestabilne politycznie i gospodarczo, wydaje si zrozumia e. Ale finansowe upad o ci zaliczy y tak e mocarstwa. Hiszpania mi dzy rokiem 1500 a 1900 og asza a niewyp acalno trzyna cie razy, Francja bankrutowa a o miokrotnie. Niemcy w wieku XIX bankrutowa y w latach 1807, 1812, 1813, 1814 i 1850, a w XX wieku dwukrotnie. 5 Jacques Attali, Zachód 10 lat przed totalnym bankructwem?, Wydawnictwo Studio EMKA, Warszawa 2010.

15 Największe kłamstwo w historii 49 Obecnie bankrutem jest Grecja, równie USA znajduj si nieciekawej sytuacji zad u eniowej, problemy finansowe maj tak e takie kraje, jak Hiszpania oraz Portugalia. Powsta o nawet okre lenie na kraje-bankrutów: PIIGS 6. Czy w zwi zku z tym bankructwo pa stwa jest zjawiskiem na tyle rzadkim, eby my mogli stwierdzi, e sporadycznym? Oczywi cie nie. Czy zaczynasz ju widzie potencjalny zwi zek pomi dzy ryzykiem a papierami warto ciowymi? Je li nie, to nie martw si i czytaj dalej. Obligacje korporacyjne Innym rodzajem obligacji s obligacje przedsi biorstw korporacyjne. W Polsce mamy rynek, na którym mo na je kupi Catalyst 7. Mo na znale szereg obligacji, których emitentami s ró nego rodzaju firmy spó ki zarówno publiczne, jak i niepubliczne. Mo na kupi ró ne obligacje, zarówno pod k tem wysoko ci odsetek, jak i ze wzgl du na ró ne rodzaje przedsi biorstw. Obligacje korporacyjne maj wy sz stop zwrotu w porównaniu z innymi rodzajami obligacji najcz ciej w okolicach 10% lub wy sz je li oprze si na danych pochodz cych z rynku Catalyst. Przedsi biorstwa s postrzegane jako podmioty bardziej ryzykowne ni pa stwa, dlatego na obligacjach korporacyjnych mo na zarobi wi cej. Zdarza y si jednak przypadki niewykupienia obligacji przez emitenta. Przyk adem mo e by operator sieci sklepów odzie owych Reserved. Spó ka Anti z powodu z ej kondycji finansowej musia a z kolei odroczy wykup swoich obligacji. Jak wobec tego powi za bezpiecze stwo kupowania obligacji z towarzysz cym im ryzykiem? 6 7 PIIGS to akronim od Portugalii, Irlandii, Islandii, Grecji oraz Hiszpanii (ang. Spain). PIG to po angielsku oczywi cie winia.

16

17