Uchwała nr XXXIX/246/06 Rady Powiatu w Jarocinie z dnia 27 lutego 2006 r.

Transkrypt

1 Uchwała nr XXXIX/246/06 Rady Powiatu w Jarocinie z dnia 27 lutego 2006 r. w sprawie przyjęcia dokumentu pn.: Plan Rozwoju Lokalnego Powiatu Jarocińskiego Na podstawie art. 4 i art. 12 pkt. 4 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządzie powiatowym /Dz.U. z 2001r. nr 142, poz.1592 ze zmianami/ Rada Powiatu uchwala, co następuje: 1. Przyjmuje się Plan Rozwoju Lokalnego Powiatu Jarocińskiego, stanowiący załącznik do uchwały. 2. Wykonanie uchwały powierza się Zarządowi Powiatu. 3. Traci moc uchwała nr XX/120/04 Rady Powiatu w Jarocinie z dnia 28 czerwca 2004r. w sprawie przyjęcia dokumentu pn.: Plan Rozwoju Lokalnego Powiatu Jarocińskiego. 4. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. Przewodniczący Rady Powiatu Czesław Robakowski

2

3 Załącznik do Uchwały nr XXXIX/246/06 Rady Powiatu w Jarocinie z dnia 27 lutego 2006 r. Plan Rozwoju Lokalnego Powiatu Jarocińskiego Jarocin, luty 2006 r.

4 WSTĘP Plan Rozwoju Lokalnego Powiatu Jarocińskiego Zróżnicowania regionalne i lokalne oraz ich negatywne konsekwencje występujące na płaszczyźnie politycznej, ekonomicznej, społecznej i kulturowej były elementem, które wpłynęły na zainteresowanie w Unii Europejskiej problematyką regionalną. W szczególności Wspólnota winna działać na rzecz redukcji zróżnicowań między regionami i ograniczenia zacofania słabiej uprzywilejowanych jednostek. Osiąganie tych celów jest wspomagane działaniami finansowanymi z takich funduszy jak: Fundusze Strukturalne, które tworzą: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Europejski Fundusz Społeczny, Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej - Sekcja Orientacji czy też Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa, Funduszu Spójności uzupełniane także środkami w ramach kredytów z Europejskiego Banku Inwestycyjnego i innymi środkami finansowymi. Reasumując celem polityki regionalnej Unii Europejskiej, także w Polsce, w pierwszym okresie programowania tj. w latach jest wzrost poziomu spójności wewnętrznej w ramach całej Wspólnoty. Zbyt duże zróżnicowania regionalne są bowiem niekorzystne nie tylko dla obszarów biednych, ale także dla obszarów bogatych, nie wspominając o globalnych interesach Unii Europejskiej. Spójność rozumiana jest w ujęciu ekonomicznym, społecznym i przestrzennym. Spójność ekonomiczna oceniana jest za pomocą produktu krajowego brutto na mieszkańca weryfikowanego parytetem siły nabywczej. Spójność społeczna charakteryzowana jest zróżnicowaniami stopy bezrobocia. Spójność przestrzenna oceniana jest najczęściej miernikiem ilości konsumentów osiąganych w danym czasie. Właściwej realizacji polityki regionalnej, oprócz już wymienionych instrumentów, czyli funduszy służą dokumenty programowe na podstawie których możliwe jest zaplanowane i konsekwentne realizowanie celów. Na poziomie lokalnym niezwykle ważnym dokumentem, umożliwiającym absorpcję środków w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego jest Plan Rozwoju Lokalnego. Na podstawie tego dokumentu, przygotowanego przez Powiat Jarociński samorząd terytorialny może ubiegać się o wsparcie w ramach priorytetu 3 Rozwój Lokalny Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego z działania pierwszego i drugiego. Warto dodać, iż nie należy bagatelizować tych tak ważnych instrumentów, gdyż polityka strukturalna Unii Europejskiej jest najważniejszym z elementów likwidujących dysproporcje w rozwoju regionalnym i lokalnym państw członkowskich. Na pewno będzie ona także ważnym elementem wpływającym na rozwój polski regionalnej i lokalnej. Bowiem z danych zawartych w Narodowym Planie Rozwoju wynika, że Polska na politykę strukturalną w pierwszym okresie programowania - do wykorzystania w latach otrzyma kwotę 11,4 mld Euro. Fakt ten najlepiej świadczy o możliwościach oddziaływania tych środków zarówno na poziomie lokalnym jak i regionalnym. Generalnymi celami realizowanymi w Polsce w oparciu o europejskie będzie: wspomaganie osiągnięcia i utrzymania w dłuższym okresie wysokiego wzrostu PKB, zwiększenie poziomu zatrudnienia i wykształcenia, włączenie Polski w europejskie sieci infrastruktury transportowej i informacyjnej, intensyfikacja poziomu zwiększenia w strukturze gospodarki udziału sektorów o wysokiej wartości dodanej, wspomaganie udziału w procesach rozwojowych i modernizacyjnych wszystkich regionów i grup społecznych. Zapewne polityka regionalna Wspólnoty zmierzająca do polepszenia wyników gospodarczych regionów jest przede wszystkim polityką gospodarczą, a nie jedynie polityką socjalną polegającą na transferze dochodów. Będzie ona zatem miała istotny wpływ na 2 2

5 rozwój polskich regionów, powiatów i gmin, będąc jednocześnie czynnikiem umożliwiającym szybsze osiągnięcie unii gospodarczej i walutowej. Będzie to także możliwe na obszarze powiatu jarocińskiego dzięki przygotowaniu dokumentu pt. Plan Rozwoju Lokalnego Powiatu Jarocińskiego, umożliwiającego w horyzoncie (tj. zgodnie z zasadą n+2) wykorzystanie funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. Procedura przygotowania Planu Rozwoju Lokalnego Powiatu Jarocińskiego Wyznaczenie pełnomocnika ds. rozwoju lokalnego - przewodniczącego horyzontalnego zespołu zadaniowego ds. rozwoju lokalnego, Ustalenie zadań dla pełnomocnika (przewodniczącego) i członków zespołu w zakresie zebrania wniosków i ich opracowania, Ustalenie składu personalnego horyzontalnego zespołu zadaniowego ds. rozwoju lokalnego spośród pracowników Starostwa Powiatowego w Jarocinie oraz jednostek organizacyjnych, Ustalenie harmonogramu prac i terminu ich zakończenia, Poddanie Planu Rozwoju Lokalnego Powiatu Jarocińskiego konsultacjom społecznym z udziałem przedstawicieli władz lokalnych, organizacji, lokalnych liderów, Przedłożenie Radzie Powiatu do przyjęcia wersji ostatecznej projektu, Ustalenie sposobu i częstotliwości monitoringu Planu w latach następnych i możliwości wprowadzania zmian. 3 3

6 I. OBSZAR I CZAS REALIZACJI PLANU ROZWOJU LOKALNEGO Obszarem realizacji Planu Rozwoju Lokalnego jest teren powiatu jarocińskiego w województwie wielkopolskim. Powiat jarociński jest jednym z 31 powiatów ziemskich województwa wielkopolskiego. Położony w południowo-wschodniej jego części, graniczy z powiatem: wrzesińskim, pleszewskim, krotoszyńskim, gostyńskim, śremskim i średzkim. Dawny region - umownie dziś nazywany Ziemią Jarocińską - od północy zamyka Warta, od wschodu Prosna, przez środek przepływa Lutynia z jej dopływem Lubieszką a na zachodzie Obra. Teren powiatu jarocińskiego obejmuje w swych granicach administracyjnych cztery gminy: Jarocin, Jaraczewo, Kotlin i Żerków położone na obszarze 587,7 km kwadratowych. Jarocin - stolica powiatu leży przy drodze krajowej nr 11 (Piła - Poznań - Katowice). Jako znaczący węzeł komunikacyjny, zarówno trakcji kolejowej jak i drogowej, posiada dogodny dojazd z Poznania, Leszna, Krotoszyna, Ostrowa Wlkp., Gniezna i Konina. Ludność zamieszkująca tereny naszego powiatu (ok. 73 tys.) tworzy trwały układ osadniczy. Mieszkańcy tej ziemi znani są z pracowitości i przywiązania do tradycji. Siedzibą władz powiatowych jest Jarocin, który rolę miasta powiatowego pełnił blisko 100 lat, od 1887 do 1975 roku. Po 24 latach, wraz z wprowadzeniem reformy administracyjnej kraju, powiat jarociński znalazł się wśród 308 polskich powiatów ziemskich. Okres realizacji Planu Rozwoju Lokalnego Powiatu Jarocińskiego - zgodnie z zasadą n+2 - obejmuje lata

7 II. DIAGNOZA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA POWIATU JAROCIŃSKIEGO 1. CHARAKTERYSTYKA POWIATU Położenie geograficzne Granice powiatu jarocińskiego mieszczą się pomiędzy południkami λ E: a długości geograficznej wschodniej i równoleżnikami φ N: a szerokości geograficznej północnej. W oparciu o fizyczno-geograficzną regionalizację Europy J. Kondrackiego terytorium powiatu, w jego południowo-centralnej części, położone jest w regionie WYSOCZYZNA KALISKA, a niewielkim północno-wschodnim obszarem w regionie RÓWNINA RYCHWALSKA. W części północnej teren powiatu mieści się w regionie WAŁ ŻERKOWSKI, a dalej na północ w regionie KOTLINA ŚREMSKA. Na północy granicę powiatu wyznacza rzeka Warta, na wschodzie część granicy stanowi rzeka Prosna, podobnie jak na zachodzie rzeka Obra. Pozostałe granice ukształtowały się w wyniku historycznych powiązań społecznych, gospodarczych i kulturowych omawianego obszaru. Położenie administracyjne Powiat jarociński położony jest na południu środkowej części województwa wielkopolskiego. Od północy graniczy z powiatem średzkim, na północnym-wschodzie z wrzesińskim, na wschodzie i południowym-wschodzie z pleszewskim, na południu z krotoszyńskim, a na zachodzie ze śremskim i gostyńskim. Podstawowe jednostki administracyjne wchodzące w skład powiatu to: miasta: Jarocin (podzielone na 14 osiedli) i Żerków oraz gminy: Jaraczewo (podzielona na 22 sołectwa), Jarocin (podzielona na 23 sołectwa), Kotlin (podzielona na 12 sołectw) i Żerków (podzielona na 21 sołectw). Powiat jarociński to jeden z 31 powiatów ziemskich województwa wielkopolskiego, w którym powołano również 4 powiaty grodzkie. Tabela nr 1. Zestawienie porównawcze jednostek administracyjnych Jednostka administracyjna Powierzchnia w km 2 udział % w tys. osób Ludność udział % Liczba ludności na 1 km 2 Województwo Wielkopolskie , , ,5 Powiat Jarociński 587,7 1,97 72,8 2, ,8 Miasto i Gmina Jarocin 200,2 0,67 46,4 1, ,3 Miasto i Gmina Żerków 170,5 0,57 10,8 0, ,9 Gmina Jaraczewo 132,9 0,45 8,4 0, ,2 Gmina Kotlin 84,1 0,28 7,2 0, ,9 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych gmin Przyrost naturalny na 1000 mieszkańców 5 5

8 W roku 2003 powiat jarociński liczył mieszkańców. Jak wynika z wykresu nr 1 w gminie Jarocin mieszka 64% ludności powiatu, w gminie Żerków 15%, w gminie Jaraczewo 11%, a w gminie Kotlin 10% mieszkańców Ziemi Jarocińskiej. Łącznie w ośrodkach miejskich tj. w mieście Jarocinie i Żerkowie mieszka osób, co daje 40% ogółu mieszkańców powiatu. Pozostała część ludności czyli 60% zamieszkuje tereny wiejskie. Na terenie powiatu mieszka więcej kobiet (51,53%) niż mężczyzn (48,47%). Różnica ta jest jednak stosunkowo niewielka. Zresztą taka tendencja utrzymuje się w całym kraju. Wykres 1. Ludność powiatu jarocińskiego w poszczególnych gminach gmina Kotlin gmina Jaraczew o 10% 11% gmina Żerków 15% gmina Jarocin 64% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych gmin Tabela nr 2. Podział mieszkańców powiatu ze względu na wiek przedprodukcyjny, produkcyjny i poprodukcyjny (dane na dzień 10 czerwca 2003 r.) Ludność w wieku Terytorium przedprodukcyjnym w % produkcyjnym w % poprodukcyjnym w % Gminy Jarocin Żerków Jaraczewo Kotlin Ogółem Źródło: obliczenia własne na podstawie danych gmin Powyższa tabela przedstawia, że 64% ludności znajduje się w wieku produkcyjnym, 23% to ludność przedprodukcyjna, a 13% ogółu mieszkańców to osoby w wieku poprodukcyjnym. W porównaniu do lat ten przedział wieku przedprodukcyjnego zmalał na korzyść wieku produkcyjnego. Nasze społeczeństwo stało się bardziej dojrzałe, co spowodowane jest wejściem w wiek produkcyjny wyżu demograficznego. Należy jednak podkreślić, że do końca 2004 r. ponad 2600 osób wejdzie w wiek produkcyjny. 6 6

9 2. ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE Budowa geologiczna Terytorium powiatu jarocińskiego leży w obrębie monokliny przedsudeckiej. Na utworach piętra podlaramijskiego natrafia się skały czerwonego spągowca, sprzyjające akumulacji gazu ziemnego. Trzeciorzęd, to za wyjątkiem krótkotrwałej transgresji morza oligoceńskiego, obszar lądowy z intensywnymi procesami wietrzenia, erozji i denudacji i dopiero w neogenie, po początkowej mioceńskiej fazie rzeczno-jeziornej, w wyniku obniżenia terenu, powstało zajmujące całą Wielkopolskę wielkie jeziorzysko plioceńskie, po którym pozostały tłuste, plastyczne i bezwapienne pstre iły poznańskie. Czwartorzęd zaznacza się na terenie powiatu zarówno utworami plejstocenu jak i holocenu. Plejstocen budują osady glacjalne w postaci glin piaszczystych z dużą ilością otoczaków, a formy fluwioglacjalne i fluwialne występują tutaj jako różnoziarniste piaski i żwiry, przewarstwione glinami zwałowymi. Holocen reprezentują osady aluwialne o miąższości do kilku metrów oraz warstwa gleby o miąższości 0,1 do 0,5 m, a w lokalnych obniżeniach dolin rzecznych torfy i mady. Hydrogeologia Podstawowe piętra wodonośne na terytorium powiatu jarocińskiego to zasoby w utworach czwartorzędowych i trzeciorzędowych. Odcinek Pradoliny Warszawsko- Berlińskiej z przepływającą przez nią Wartą zalicza się do głównych czwartorzędowych zbiorników wód podziemnych i podobnie jak zbiornik rzeki Prosna, którego część zlokalizowana jest w dolnym biegu tego cieku, zaliczane są do obszaru wysokiej ochrony (OWO). W sąsiedztwie Jarocina znajduje się ważny czwartorzędowy zbiornik wód podziemnych o długości ponad 5 km i szerokości od 0,3 do 1 km, forma pochodząca z interglacjału wielkiego. W strukturach trzeciorzędowych wyróżnia się mioceński zbiornik wód podziemnych południowo-wschodniej części niecki wielkopolskiej. W konsekwencji nadmiernej eksploatacji poziomu mioceńskiego zaobserwowano rozwój leja depresyjnego w okolicach Jarocina. Poziom jurajski zaznacza się na całym obszarze powiatu. Miąższość warstwy wodonośnej wynosi tutaj kilkadziesiąt metrów i jest ona zasilana przez przesączanie wód mioceńskich. Geomorfologia. Litologia Czwartorzędowy plejstocen pozostawił na obszarze powiatu dwa rodzaje krajobrazu, tj. staroglacjalny i młodoglacjalny. Granicę między nimi stanowi linia maksymalnego zasięgu zlodowacenia bałtyckiego fazy leszczyńskiej przebiegająca wzdłuż linii Leszno Żerków Konin. Terytorium objęte oddziaływaniem ostatniego zlodowacenia charakteryzuje się urozmaiconym krajobrazem, w formie niespotykanej na Niżu Środkowopolskim rzeźbie terenu, a wybijający się tutaj masyw to Łysa Góra o kulminacji 161 m n.p.m. Na południe od wyniesień moreny czołowej znajduje się pradolina Żerkowska, a dalej ukształtował się krajobraz staroglacjalny, typowo równinny rozcięty gdzieniegdzie dolinami rzecznymi. Budowa podłoża uzależniona jest od wykształconych tutaj form terenowych. Pradoliny wypełniają torfy, namuły i holoceńskie piaski rzeczne oraz plejstoceńskie piaski różnoziarniste zalegające na iłach plioceńskich. Miąższość utworów czwartorzędowych nie przekracza 30 m. Wysoczyzna Żerkowska zbudowana jest głównie z glin zwałowych ułożonych na piaskach fluwioglacjalnych pokrywających iły plioceńskie. Sam Pagór 7 7

10 Żerkowski stanowi glacitektonicznie spiętrzoną formę o budowie łuskowej z przewarstwionymi utworami trzecio- i czwartorzędowymi. Hydrografia Terytorium powiatu cechuje niewielka zasobność w wody powierzchniowe. Znaczące zbiorniki wodne omawianego terytorium to zespół rybackich stawów hodowlanych na terenie wsi Podlesie i Raszewy, gm. Żerków o łącznej powierzchni 48,93 ha, zbiornik retencyjny Roszków, gm. Jarocin o pow. 34,2 ha oraz zbiornik w m. Parzęczew o pow. 6,7 ha. Pozostałe akweny to niewielkie oczka wodne powstałe na terenie powyrobiskowym kopalin, zastoiska wodne utworzone w wyniku zmiany biegu koryta cieków wodnych, a także sztuczne obiekty np. stawy na terenach zespołów parkowo-pałacowych czy też osad wiejskich. Największa rzeka powiatu to przepływająca na odcinku 10,6 km przy północnej granicy omawianego terytorium Warta główna rzeka regionu. Drugą co do wielkości jest przepływająca na odcinku 15 km przy północnej części wschodniej granicy powiatu Prosna. Pozostałe cieki podstawowe obszaru to rzeka Lutynia osiowy ciek obszaru, której całkowita długość w granicach powiatu wynosi 44,3 km oraz Obra z Kanałem Obry, Lubieszka, Lubianka, Patoka, Kotlinka i inne o mniejszych przepływach wód. Wszystkie pozostałe cieki to głównie rowy melioracji szczegółowej, których łączna długość wynosi 672,2 km. Z powierzchni ha gruntów zmeliorowanych, ha to tereny zdrenowane. Klimat Na obszarze powiatu klimat charakteryzuje się przewagą wpływów oceanicznych. Miejscowo, można zaobserwować lokalne zróżnicowania wynikające z danego układu morfologicznego. Doliny rzek charakteryzują: pojawiające się okresowo i zalegające tam dłużej chłodniejsze masy powietrza o zwiększonej wilgotności, a także częściej występujące przygruntowe przymrozki. Swoisty mikroklimat wprowadzają kompleksy leśne cechujące się podwyższoną wilgotnością powietrza, hamowaniem jego przepływu i zacisznością przy wyczuwalnej obecności olejków eterycznych. Lokalne warunki mikroklimatyczne tworzą się także w otoczeniu wód stojących (stawy, oczka wodne). Podstawowe cechy klimatyczne obszaru to: średni opad w przedziale od 500 do 550 mm/rok, średnia roczna temperatura powietrza +7,5 C. Gleby Skały macierzyste gleb powiatu jarocińskiego to utwory powstałe w wyniku zlodowacenia środkowopolskiego (tereny południowe i środkowe) oraz bałtyckiego (część północna) o stosunkowo dużym zróżnicowaniu związanym z miejscową budową geomorfologiczną. Doliny rzek zalegają mady piaszczyste. Większą część powierzchni zajmują gleby piaskowe, bielice, szczerki oraz szczerki naglinowe i naiłowe. Całe południe terytorium powiatu to gliny i iły z niewielkimi przewarstwieniami serii piasków. Na terenie gminy Żerków spotykamy najczęściej gleby pseudobielicowe i brunatne wyługowane wytworzone z piasków gliniastych z dużym udziałem, na terenach zalewowych, mad średniozwięzłych. Północno-wschodnią część gminy zalegają bielice i gleby brunatne pyłowe o dobrej przydatności rolniczej. W gminie Jaraczewo dominują bielice właściwe i gleby brunatne właściwe bądź wyługowane oraz lokalnie w obrębie dolin rzecznych mady. Północno-zachodnia część gminy to niskiej jakości wyługowane gleby brunatne powstałe z piasków słabogliniastych podścielonych przeważnie piaskami luźnymi. Północną część gminy Jarocin, poza terenami dolin rzek, gdzie zalegają mady i mursze, pokrywają gleby bielicowe i brunatne w dużej części wyługowane, natomiast południe gminy to gleby 8 8

11 brunatne i bielice średnie wytworzone z glin zwałowych oraz piasków gliniastych mocnych i lekkich na glinach. W gminie Kotlin tereny północne oraz północno-wschodnie to kontynuacja pokrycia glebami jak w południowej części gminy Jarocin ze spotykanymi niekiedy czarnymi ziemiami. Część środkowa i południowo-zachodnia gminy to koncentracja słabszych gleb brunatnych i bielic. Doliny rzek wypełniają gleby bagienne oraz niekiedy czarne ziemie właściwe i zdegradowane. Szata roślinna 64,72 % powierzchni omawianego obszaru to grunty orne - użytkowane rolniczo. Paranaturalne warunki rozwoju roślinności stwarzają trwałe użytki zielone, tj. łąki i pastwiska zajmujące 7,25%, a grunty zadrzewione 0,36% powierzchni powiatu. Nieużytki i tereny inne stanowią na omawianym terytorium niespełna 1% powierzchni. Lasy i tereny leśne powiatu zajmują łącznie ,3 ha powierzchni, co stanowi nieco powyżej 18% pokrycia całego terytorium. Najwyższym wskaźnikiem lesistości odznacza się teren gminy Jarocin (25,34%), a następnie: Jaraczewo (16,69%), Żerków (14,52%) i Kotlin (11,45%). Z poszczególnych sołectw największym udziałem lasów oznaczają się na terenie gminy Jaraczewo: Bielejewo (29,7%), Brzostów (37,9%), Góra (41,0%), Panienka (30,2%) i Parzęczew (41,5%); gminy Jarocin: Cielcza (47,7%), Hilarów (47,0%), Osiek (52,7%), Roszków (38,6%), Tarce (74,1%) i Witaszyczki (40,4%); na terenie gminy Kotlin: Racendów (25,3%) i Wola Książęca (20,0%), a na terenie gminy Żerków: Brzóstków (35,2%), Lubinia Mała (36,7%) i Żerniki (23,2%). Świat zwierzęcy Na terenie powiatu w warunkach naturalnych egzystuje zwierzostan typowy dla nizinnych obszarów Polski. Spośród dużych, dziko żyjących ssaków na omawianym obszarze występują: jelenie, dziki, sarny polne i leśne, sporadycznie daniele. Na polach bytuje, nieliczne ostatnio, pogłowie zajęcy. Z drapieżników występują lisy, kuny, rzadziej borsuki i wędrujące jenoty. Mniejsze ssaki reprezentowane są także przez gatunki chronione, jak: ryjówka, kret, jeż, nietoperz, wydra oraz bóbr. Bardzo bogata jest awiofauna. Stwierdzono tutaj występowanie ok. 140 gatunków ptaków. Również wśród gadów, płazów oraz owadów znajdujemy szereg osobników podlegających prawnej ochronie gatunkowej. Ryby, poza stawami hodowlanymi ukierunkowanymi głównie na hodowlę karpia, tołpygi czy amura, reprezentowane są przez gatunki charakterystyczne dla środkowopolskich nizinnych wód słodkowodnych. Eksploatacja wód podziemnych Ujęcia wód podziemnych stanowią na terenie powiatu dominującą formę zaopatrzenia w wodę ludności miast i wsi oraz na potrzeby przemysłu i gospodarstw rolnych. Na koniec 2000 roku łączna długość sieci wodociągowej miasta i gminy Żerków wynosiła 158,42 km i zaopatrywała 99% mieszkańców tego obszaru. Wszystkie miejscowości gminy Kotlin objęte są systemem zbiorowego zaopatrzenia w wodę. Łączna długość sieci wodociągowej wynosi tutaj ponad 100 km. Długość sieci rozdzielczej w okolicach miasta Jarocin wynosi 238,7 km, co stanowi 97%. Sieć wodociągowa na terenie gminy Jaraczewo wynosi ponad 130 km, co stanowi prawie 100%. Wiejskie i komunalne sieci wodociągowe połączone są w większości z wodociągami zakładowymi dla wyrównania występujących okresowo niedoborów wody. 9 9

12 Jakość wód podziemnych Plan Rozwoju Lokalnego Powiatu Jarocińskiego W wyniku prowadzonego, w ramach badań regionalnych, monitoringu jakości wód podziemnych uzyskano następujące wyniki: wody z utworów czwartorzędowych w międzyrzeczu Warta Prosna Lutynia i ciągu dolin kopalnych w rejonie Góry i Goliny oznaczały się w większości II klasą czystości; do klasy III kwalifikowały się wody z ujęć w Wilkowyi i Gąsiorowie; poza klasami pozostały wody z ujęć w Komorzu (Cd, mętność), Cielczy (NH 4, fosforany, Cd, siarczki, Fe, Mn, sucha pozostałość), Jaraczewie i Potarzycy (Fe, Mn, Cd); wody z utworów trzeciorzędowych oznaczały się klasą Ib w rejonie na zachód od Jarocina, II klasą w rejonie Jaraczewo Jarocin Witaszyce Kotlin, a klasą III (Fe, NH 4, mętność, utlenialność) w ujęciach Witaszyce i Stęgosz; wody z utworów jurajskich oznaczały się Ib i II klasą czystości. Stojące wody powierzchniowe Do znaczących zbiorników wodnych powiatu należy zaliczyć: zbiornik retencyjny Roszków o pojemności całkowitej 981 tys. m 3, usytuowany na powierzchni 34,2 ha i zasilany wodami rzeki Lubieszka, zbiornik wodny Parzęczew o powierzchni 6,7 ha i pojemności całkowitej 85,5 tys. m 3, zasilany wodami cieku Czarny Rów, zespół hodowlanych stawów rybackich w gm. Żerków składający się z kompleksu 5 stawów Raszewy zasilanego wodami rzeki Lutynia oraz kompleksu 9 stawów Podlesie zasilanego wodami rzeki Lubieszka. Pozostałe zbiorniki wodne, o niewielkiej powierzchni, nie mają istotnego znaczenia gospodarczego. Jakość wód w zbiornikach powierzchniowych stanowi pochodną zasilających je wód. W zbiorniku Roszków istnieje stałe zagrożenie zanieczyszczania, niezorganizowanym spływem powierzchniowym rozpuszczonych nawozów sztucznych i chemicznych środków ochrony roślin z pól przyległych do rzeki Lubieszka oraz z dopływem wód opadowych (w tym również skanalizowanych) zanieczyszczonych ściekami komunalno - bytowymi z terenów miejscowości Borzęcice, Wałków - gm. Koźmin oraz Golina, Siedlemin - gm. Jarocin, a okresowo spływem bezpośrednio do rzeki odcieków z pryzm kiszonkowych. Płynące wody powierzchniowe Północna i częściowo wschodnia granica powiatu opiera się o rzeki Warta i Prosna. Warta na odcinku od ujścia Prosny do Poznania winna spełniać wymogi I klasy czystości rzek. Wyniki badań z 1988 roku wykazały, że wody ww. rzeki nie spełniały wymogów żadnej z klas czystości. Przeprowadzone w 1975 roku badania jakości wód rzeki Prosna wykazały, że do 11 km biegu cieku spełniał on wymogi III klasy czystości, a dalej płynęły wody pozaklasowe. W 1978 roku stan czystości wód na punkcie poboru w Rudzie Komorskiej spełniał wymogi II klasy. W tym samym punkcie poboru w 1988 roku płynęły wody pozaklasowe. Wg badań z 1978 roku wody rzeki Lutynia spełniały wymogi III klasy czystości. Ostatnio odnotowuje się poprawę jakości wód tego cieku, spowodowaną uruchomieniem części biologicznej oczyszczalni ścieków Cielcza oraz zmianami zachodzącymi w obiektach przemysłu rolnego. Rzeką Lubieszką obecnie płyną wody nie spełniające wymagań jakiejkolwiek klasy. Szczególnie zagrożony jest górny bieg rzeki. Stały 10 10

13 odpływ z obiektów przetwórstwa rolnego i rolno-spożywczego gminy Jaraczewo i terenów sąsiednich powoduje, że Obrą płyną wody pozaklasowe. Stan melioracji szczegółowych Sieć cieków zaliczanych do szczegółówki jest stosukowo gęsta. Stałe mokradła zajmują niewielkie obszary (w dolinie Warty - okolice Szczonowa) i wzdłuż Kanału Obry. W dolinach rzecznych występują miejscami podtopienia okresowe. Źródła związane są głównie z krawędzią doliny Warty i występują jako stałe w okolicy Bieździadowa (wydajność ca 10 dm 3 /s) oraz okresowe pomiędzy Żerkowem, Brzóstkowem i Raszewami. Dla utrzymywania, w tym konserwacji obiektów melioracji szczegółowej powołane są spółki wodne zrzeszone w Związku Spółek Wodnych w Jarocinie. Niektóre gospodarstwa są członkami gminnych spółek jako osoby prawne. Przedsiębiorstwo Rolne Rusko i RSP Kotlin zajmują się utrzymywaniem urządzeń melioracji szczegółowej we własnym zakresie poza strukturami ww. Związku podobnie jak rolnicy wsi Potarzyca, którzy utworzyli samodzielną organizację w oparciu o prawo dot. spółek wodnych. Łącznie powierzchnia gruntów zmeliorowanych w powiecie wynosi ha, a długość rowów przekracza 670 km. Budowle hydrotechniczne, obiekty ochrony wód Największą budowlą hydrotechniczną jest tama na Lubieszce, w m. Roszków o wysokości piętrzenia 7,2 m. Na Lutyni jest 8 jazów regulujących przepływ rzeki, na Lubieszce 2, a na Obrze 3 jazy. Na większości cieków występują liczne zastawki. Obecnie szereg urządzeń regulujących stosunki wodne, zarówno cieków podstawowych, a w szczególności obiektów melioracji szczegółowej wymaga podjęcia działań renowacyjnych, a w wielu wypadkach przebudowy. W powiecie największe zagrożenie zalania wodami powodziowymi ma miejsce na znacznym obszarze gminy Żerków w rejonie tzw. żerkowskiego węzła hydrograficznego u zbiegu rzek Prosna, Lutynia i Warta oraz w mniejszym stopniu na terenach zachodniej części gminy Jaraczewo. Podstawowe obiekty ochrony przeciwpowodziowej w powiecie to: przepompownia w m. Komorze służąca do przejęcia wód z pól o powierzchni 230 ha (bezpośrednio) o zasięgu oddziaływania 1480 ha, lewostronny wał rzeki Warta (km ), lewostronny wał rzeki Prosna (km ), obustronny wał rzeki Lutynia (km ), Na terenie powiatu funkcjonują następujące, większe oczyszczalnie ścieków prezentowane w poniższych tabelach: Tabela3. Komunalne oczyszczalnie ścieków Lp. Lokalizacja Gmina Przepustowość m 3 /d Typ Odbiornik 1. CIELCZA Jarocin mech-biologiczna Lubieszka 2. WITASZYCE Jarocin 500 mech-biologiczna Lutynia 3. JARACZEWO (osiedle) Jaraczewo 50 mech-biologiczna Obra 4. ŻÓŁKÓW Żerków 750 mech-biologiczna Lutynia 5. RASZEWY Żerków 400 mech-biologiczna Lutynia 6. WYSZKI Kotlin 250 mech-biologiczna Kotlinka Źródło: opracowanie własne 11 11

14 Tabela 4. Zakładowe oczyszczalnie ścieków Lp. Lokalizacja Gmina Przepustowość m 3 /d Typ Odbiornik 1. KPCB Brzostów Jarocin 50 mech-biologiczna Lubieszka 2. ZPL Lenwit Jarocin Witaszyce b.d. mechaniczna Lutynia 3. DPS Zakrzew Jarocin 50 mech-biologiczna Lutynia 4. ZPOW Kotlin Kotlin mechaniczna Kotlinka 5. Gorzelnia Twardów Kotlin 40 mech-biologiczna Lutynia 6. Masarnia Jaraczewo Jaraczewo 50 mech-biologiczna Obra 7. Gorzelnia Radlin Jarocin 100 mech-biologiczna Lubieszka 8. Gorzelnia Żółków Żerków 180 mech-biologiczna Lutynia 9. Cukrownia Witaszyce Jarocin mech-biologiczna Lutynia Źródło: opracowanie własne W chwili obecnej niektóre z wyżej wymienionych oczyszczali nie działają. Powietrze atmosferyczne Wielkość imisji substancji w powietrzu określa jego jakość. Jest ona oceniana w oparciu o badania monitoringowe, prowadzone również w sieci lokalnej. Monitoring jakości powietrza atmosferycznego w powiecie jarocińskim prowadzony jest przez stacje pomiarowe w Jarocinie i w miejscowości Chrzan (gmina Żerków). Stężenia substancji oznaczane są metodami manualnymi, na podstawie pomiarów automatycznych w zakresie dwutlenku siarki, dwutlenku azotu i pyłu zawieszonego; wykorzystywana jest również metoda pasywna. Wyniki badań monitoringowych odzwierciedlające stan jakości powietrza w wybranych punktach powiatu jarocińskiego w roku 2002 prezentuje tabela poniżej. Tabela nr 5. Wyniki badań stanu czystości powietrza w obrębie powiatu jarocińskiego przeprowadzonych w roku 2002 Lokalizacja stacji pomiarowej Stężenie średnioroczne substancji w powietrzu (imisja) w μg/m 3 SO 2 NO 2 pył PM 10 Chrzan (pomiar imisji metodą pasywnego 7,0 12,3 - pobierania próbek, IMGW Poznań) Jarocin (pomiar pyłu zawieszonego metodą wagową WSSE) 9,3 32,2 37,0 Promieniowanie, hałas Przez wschodnią i północno-wschodnią część powiatu przebiegają pasy teletransmisyjne, krzyżujące się w m. Żerków (wieża przekaźnikowa). W środkowej części gminy Jaraczewo realizowana jest w układzie południkowym budowa przesyłowej linii energetycznej 400 kv. Cały teren powiatu pokryty jest napowietrzną siecią linii energetycznych średniego i niskiego napięcia. Wszystkie wyżej wymienione obiekty są źródłem promieniowania elektromagnetycznego, ale jego natężenie nie stwarza zagrożenia dla zdrowia i życia ludzi. Na tło akustyczne terenu, poza lokalnymi źródłami pochodzenia przemysłowego, w sposób najistotniejszy wpływa hałas wywoływany przez środki transportowe, a jego natężenie wzrasta wraz ze wzrostem ruchu komunikacyjnego. Na terytorium powiatu ośrodkiem najbardziej narażonym na przekroczenie dopuszczalnych norm jest miasto Jarocin

15 Zasoby kopalin, eksploatacja Z najstarszą epoką geologiczną, tj. z permskim cyklem sedymentacyjnym wiążą się udokumentowane na terenie powiatu i okolic złoża gazu ziemnego. Wydobycie następuje tutaj poprzez jego samoczynny wypływ z poziomu m p.p.t. a poszczególne otwory przyłączone są do zautomatyzowanej kopalni usytuowanej w Pawłowicach (gm. Żerków). Obecnie w fazie przygotowania do eksploatacji znajdują się dalsze odwierty m.in. w okolicach wsi Wilcza, Tarce oraz Cielcza. Podstawowym surowcem ilastym wydobywanym na terytorium powiatu są trzeciorzędowe iły plioceńskie. Ich złoża charakteryzują się dość dużą miąższością i jako wartościowy surowiec spełniają wymogi do produkcji, wysokiej jakości, wyrobów grubooraz cienkościennych. Największe złoża tych iłów znajdują się w okolicach: Brzostowa i Witaszyc, a mniejsze na terenie m. Kotlin i Góra. W formie rozpoznanych złóż, w szczególności w okolicach wsi Twardów, Orpiszewek i Kurcew gm. Kotlin, Panienka, Zalesie, Brzostów i Gola gm. Jaraczewo, Żółków, Sierszew i Lubinia Mała gm. Żerków oraz Bachorzew, Cząszczew i Roszków gm. Jarocin znajdują się pokłady żwirów i pospółki. 3. TURYSTYKA Zabytki powiatu jarocińskiego Gmina Jarocin Ponad 750-letnia historia miasta pozostawiła ślady materialne w postaci obiektów architektury: Ratusz Skarbczyk Pałac Radolińskich Ruiny kościoła św. Ducha Kościół p.w. św. Marcina Gmach dworca PKP W gminie Jarocin prawie każda wieś posiada coś cennego pod względem historycznym. Roszków dwór z początków XX wieku Siedlemin klasycystyczny dwór z ok roku kościół p.w. św. Mikołaja Potarzyca kościół Podwyższenia Krzyża Świętego grodzisko stożkowe zwane Okop Golina drewniany kościółek z XVII wieku drewniana dzwonnica z 1750 roku Zakrzew pałac z 1886 roku, w którym aktualnie mieści się Dom Pomocy Społecznej Witaszyce kościół z 1808 roku z drewnianą dzwonnicą dwór z XIX wieku pałac z 1899 roku 13 13

16 Tarce Pałac Gorzeńskich z 1871 roku Wilkowyja kościół św. Wojciecha stary młyn nad rzeką Lutynią opisany przez Jarosława Iwaszkiewicza Łuszczanów wiatrak Koźlak z II połowy XIX wieku Radlin ruiny szesnastowiecznego pałacu Mieszków barokowy dworek z XVII wieku kościół późnobarokowy z 1767 roku Cielcza kościół parafialny z lat p.w. św. Małgorzaty. Gmina Żerków Znana jest krajoznawcza wartość okolic Żerkowa. Żerków Miasto położone jest na Wale Żerkowskim. Pierwsza wzmianka pochodzi z 1283 roku. W Żerkowie zachowało się kilka zabytkowych domów, głównie z XIX i XX wieku. Obiekty zabytkowe jakie można podziwiać w Żerkowie to: barokowy kościół św. Stanisława z 1717 roku neogotycka dzwonnica arkadowa z 1828 roku ośmioboczna dzwonnica Świętego Krzyża z 1708 roku kościół ewangelicki, neobarokowy z 1904 roku barokowa brama wjazdowa do parku z XVIII wiek Śmiełów Lgów kompleks parkowo-pałacowy. Pałac wybudowany został w 1797 roku przez rodzinę Gorzeńskich. Wokół pałacu mieści się park krajobrazowy z XVIII/XIX wieku. Obecnie w pałacu mieści się filia Muzeum Narodowego im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. drewniany kościół Narodzenia NMP, zbudowany prawdopodobnie w XVII wieku. Wewnątrz kościoła mieszczą się 3 ołtarze późnorenesansowe z początku XVII w. Brzóstków kościół spichlerz z I połowy XIX wieku. Dumą okolic Żerkowa jest także Żerkowsko-Czeszewski Park Krajobrazowy. Na terenie Żerkowsko-Czeszewskiego Parku Krajobrazowego utworzono cztery rezerwaty. Trzy z nich to rezerwaty leśne: rezerwat Czeszewo rezerwat Dwunastak rezerwat Lutynia rezerwat faunistyczny Dębno nad Wartą 14 14

17 Gmina Kotlin Równie atrakcyjna, choć nie tak bogata w walory turystyczne, jest gmina Kotlin. Z zabytkowych zespołów architektonicznych gminy Kotlin należy wymienić zespoły dworskie: w Kotlinie, w Kurcewie, w Magnuszewicach, w Racendowie, w Sławoszewie i w Twardowie. Kotlin kościół p.w. św. Kazimierza z 1858 roku. Wewnątrz kościoła mieszczą się 4 ołtarze z XVIII wieku kapliczka św. Jana Nepomucena z początku XX wieku Magnuszewice drewniany kościół p.w. św. Barbary. Kościół został wzniesiony w latach W wyposażeniu wnętrza są ołtarze i rzeźby z XVII XVIII wieku. drewniana dzwonnica z ok roku Sławoszew drewniany kościół p.w. św. Zofii - kościół wybudowany został w 1717 r. Wewnątrz zobaczyć można 3 barokowe ołtarze z początku XVIII wieku. Wola Książęca pałac z II połowy XIX wieku Gmina Jaraczewo Dzieje gminy Jaraczewo sięgają czasów Kazimierza III Wielkiego i Władysława Jagiełły. Jaraczewo kościół św. Marii Magdaleny z 1843 roku z późnobarokową wieżą park z II połowy XIX wieku, w którym mieści się dwór Panienka drewniany kościół z XVI XVIII wieku Góra późnoklasycystyczny kościół Wniebowzięcia NMP z roku pałac neorenesansowy z roku. Obecnie w pałacu mieści się Dom Dziecka. Powiat jarociński jest pięknym regionem sprzyjającym turystyce i rekreacji. Wokół Jarocina, przez poszczególne miejscowości powiatu prowadzą szlaki turystyczne: szlak żółty, szlak czerwony, szlak zielony. Na terenie powiatu jarocińskiego prężnie działa Polskie Towarzystwo Turystyczno- Krajoznawcze. Baza noclegowa Bazę noclegową powiatu można oszacować na 265 miejsc noclegowych. Wszystkie zlokalizowane są w obiektach całorocznych. Zauważyć należy, iż liczba miejsc noclegowych Jarocina stanowi 45% ogólnej liczby miejsc noclegowych powiatu. Obiekty świadczące usługi noclegowe w powiecie sklasyfikować można wg ich rodzaju, jako: hotele, motele, schroniska młodzieżowe, gospodarstwa agroturystyczne, inne obiekty świadczące usługi noclegowe: hotele robotnicze, pensjonaty

18 Ilościowa ocena bazy noclegowej powinna zostać uzupełniona oceną jakościową, charakteryzującą poziom (standard) usług świadczonych przez obiekty noclegowe w powiecie. W opiniach ankietowanych standard obiektów noclegowych z terenu powiatu nie wybija się ponad przeciętność. Ocenę dobrą lub średnią dało w sumie 75% mieszkańców oraz 78% turystów. Ocenę bardzo dobrą przyznaje usługom noclegowym tylko 15% mieszkańców i 8% turystów. Równie rzadka była ocena słaba odpowiednio 10 i 14%. Podsumowując: wielkość bazy noclegowej może wpływać negatywnie na rozwój turystyki w powiecie. Szczególnie skromna jest oferta najtańszych obiektów noclegowych (kampingi, pola namiotowe, pensjonaty). Baza żywieniowa Na terenie powiatu występują wszystkie rodzaje urządzeń żywieniowych. Działają one w systemie ogólnodostępnym. Wielkość bazy gastronomicznej powiatu określana jest na około Największym obiektem gastronomicznym w powiecie jest Restauracja Kasyno, posiadająca 200 miejsc konsumpcyjnych. Na obszarze powiatu można wyróżnić zakłady gastronomiczne nie związane z baza noclegową (restauracje, bary, pizzerie, puby, kawiarnie) oraz zakłady gastronomiczne funkcjonujące w obiektach noclegowych (stanowiące integralną część) czyli restauracje i bary w motelach, hotelach. O ocenę dotyczącą obiektów gastronomicznych zapytano mieszkańców powiatu i turystów. Liczba punktów gastronomicznych została oceniona najczęściej jako dobra. Dotyczy to zarówno grupy ankietowanych mieszkańców jak i turystów. Ocenę słabą dało zaledwie 1% ankietowanych mieszkańców i 6% turystów. Sądząc po tym, można śmiało stwierdzić, że baza żywieniowa jest aktualnie na miarę potrzeb. Duży odsetek obiektów żywieniowych stanowią restauracje, co dobrze może świadczyć o ich standardzie. Chcąc mieć jednak bardziej pewne informacje na ten temat poproszono w ankietach również o ocenę standardu oferowanych usług w obiektach gastronomicznych. Badanie pokazało, że większość mieszkańców i turystów ocenia go dobrze. Słaba ocenę dało zaledwie 2% mieszkańców i 3% turystów. Obiekty sportowo-rekreacyjne Na obszarze powiatu znajduje się 65 obiektów sportowo-rekreacyjnych. Dokładny wykaz liczbowy różnych obiektów w poszczególnych gminach powiatu przedstawia tabela. Tabela 6. Obiekty sportowo-rekreacyjne powiatu jarocińskiego L. p. Obiekty Powiat jarociński Gmina Jaraczewo Gmina Kotlin Gmina Jarocin Gmina Żerków 1. Stadiony Hale sportowe Boiska sportowe Korty tenisowe Strzelnice sportowe Baseny, w tym : otwarte, kryte, kąpieliska Sale sportowe Razem Źródło: opracowanie własne Razem

19 Wynika z niej, że rozmieszczenie przestrzenne omawianych obiektów w powicie ma charakter koncentryczny. W stolicy regionu Jarocinie, znajduje się ponad połowa wszystkich obiektów sportowo-rekreacyjnych powiatu. Główną instytucją zapewniającą warunki do uprawiania sportu oraz animatorem życia sportowo-rekreacyjnego w powiecie jest Jarocin-Sport Sp. z o.o. w Jarocinie. Na terenie Jarocin-Sport Sp. z o.o. znajdują się: stadion z boiskami do piłki nożnej i lekkiej atletyki, kort tenisowy, boisko do koszykówki, basen pływacki i kryta pływalnia. W ostatnich latach z inicjatywy samorządowej wybudowano kilka obiektów sportowych na terenie powiatu. Stanowi to dobry prognostyk na przyszłość, jednak nie zmienia to faktu, że ciągła jest potrzeba budowy tego typu obiektów. Podstawowe wnioski ogólne: brak lodowiska i toru wrotkowego, brak powszechnego dostępu do sal sportowych (istniejące sale szkolne są na ogół słabo wyposażone), brak obiektów do rekreacji wykorzystujących wodę (zjazdy na kaskadach, wypożyczalnie łodzi do spacerów na stawach parkowych, zamknięte zjeżdżalnie), brak kompleksów rekreacyjnych w pełni wyposażonych w niezbędne urządzenia rekreacyjne, zaplecze socjalne i towarzyszące, brak hali widowiskowo-sportowej. Kierunki rozwoju infrastruktury turystycznej na terenie powiatu Znajomość uwarunkowań rozwoju turystyki w powiecie jarocińskim pozwoliła na wyznaczenie tych produktów turystycznych, które powinny stać się podstawą do rozwoju tej branży na tym obszarze. Są to: 1. turystyka wypoczynkowa (weekendowa), 2. agroturystyka, 3. turystyka kulturalna, 4. turystyka wycieczkowa, 5. turystyka tranzytowa, 6. turystyka aktywna i specjalistyczna. Na produktach tych powinny być skoncentrowane wysiłki władz lokalnych, także w sferze środków finansowych, gdyż powinny one odpowiadać konkurencyjnym standardom na polskim i międzynarodowym rynku turystycznym. Podstawowym założeniem jest, aby były one efektywne ekonomicznie, aby przyczyniały się do stworzenia nowych miejsc pracy i sprzyjająco wpływały na warunki do inwestowania. Podsumowanie i wnioski Postępowanie badawcze przyjęte w pracy pozwoliło na realizacje wszystkich jej celów. W odniesieniu do stanu zagospodarowania turystycznego powiatu jarocińskiego ustalono, że: 1) powiat jarociński posiada niewystarczającą bazę noclegową. Tylko jeden spośród trzydziestu sześciu powiatów wielkopolskich ma mniej od niego obiektów noclegowych (dane US z 2000 r.). Szczególnie skromna jest oferta najtańszych obiektów noclegowych na tym terenie, 2) baza żywieniowa (gastronomiczna) jest aktualnie na miarę potrzeb turystycznych. Chcąc jednak rozwijać turystykę na tym terenie, należy systematycznie powiększać sieć punktów gastronomicznych, 17 17

20 3) dobra dostępność komunikacyjna to jeden z głównych atutów powiatu. Jarocin stolica regionu jest ważnym węzłem komunikacyjnym zarówno drogowym jak i kolejowym. Gęsta sieć drogowa i kolejowa na obszarze powiatu czyni ten region dostępnym dla turystów, 4) aktualny stan informacji turystycznej jest niewystarczający. Na obszarze powiatu brak jest instytucji powołanych wyłącznie w celu udzielania informacji turystycznej np. w postaci centrów informacji turystycznej. Pośrednio funkcję tę sprawuje kilka placówek, 5) spośród 65 obiektów sportowo rekreacyjnych zlokalizowanych w powiecie, tylko niewielka ich część jest w pełni dostępna dla mieszkańców i turystów. Większość z nich to obiekty szkolne, wykorzystywane podczas lekcji wychowania fizycznego. Dostępność wielu z nich jest ograniczona również ze względu na ich podporządkowanie klubom i organizacjom sportowym. Stan ilościowy bazy nie zaspokaja w wystarczający sposób potrzeb sportu i wypoczynku, 6) łączna długość znakowanych szlaków pieszych w powiecie to blisko 125 km. Opiekę nad nimi sprawuje Oddział PTTK w Jarocinie. Szlaki te są regularnie odnawiane, dzięki czemu można powiedzieć, że ich stan jest zadowalający. Przewiduje się wytyczanie nowych szlaków. Znacznie mniej jest w powiecie wytyczonych szlaków rowerowych. Łączna ich długość wynosi około 25 km. Szlaki te w znikomym stopniu zaspokajają potrzeby turystów, 7) zlokalizowane na terenie powiatu obiekty kulturalno rozrywkowe stanowią zachętę dla turystów. Większość z nich wymaga jednak remontów, 8) na pozytywną ocenę zasługują dobrze rozwinięte usługi handlowe, rzemieślnicze, bankowe, telekomunikacyjne, medyczne i łączności. Powiat nie jest jednolity pod względem atrakcyjności turystycznej. Dla zbadania atrakcyjności turystycznej powiatu i gmin użyto dwóch metod: bonitacji punktowej, wielowymiarowej analizy porównawczej. Wyniki pierwszej metody badawczej, przy użyciu której dokonano oceny atrakcyjności turystycznej powiatu jarocińskiego na tle innych powiatów województwa wielkopolskiego, wykazują, że powiat jarociński jest średnio atrakcyjny turystycznie. Porównania dokonano przy wykorzystaniu czterech cechy obszarów: lesistości, jeziorności, liczby miejsc noclegowych oraz liczby zabytków wpisanych do rejestru. Można sądzić, że na ocenę tę wpłynęła przede wszystkim liczba miejsc noclegowych. W wielowymiarowej analizie porównawczej, którą zastosowano dla oceny rozwoju turystyki w gminach powiatu jarocińskiego oraz gminach otaczających ten powiat, zastosowano 37 różnych cech. Analiza potwierdziła, że szczególnie godnym zainteresowania, jeśli chodzi o cele turystyczne jest obszar północno-wschodni powiatu obejmujący swym zasięgiem gminę Żerków. Nieco niżej oceniona została gmina Jarocin. Gminy Kotlin i Jaraczewo wypadły dużo słabiej. Ocenę zagospodarowania turystycznego oraz atrakcyjności powiatu uzupełnia analiza SWOT. Ustalono, że do grupy czynników wewnętrznych wpływających pozytywnie na rozwój turystyki w powiecie (mocne strony) należy zatem zaliczyć: dostępność komunikacyjną, walory turystyczne, nastawienie władz do turystyki, stan środowiska. Natomiast grupę czynników wewnętrznych zagrażających rozwojowi turystyki (słabe strony) w powiecie stanowią zagospodarowanie turystyczne, niewystarczająca promocja turystycznych i inwestycyjnych walorów powiatu, wysokie bezrobocie i związane z tym patologie, słaba jeziorność i lesistość powiatu

21 Trendy obserwowane w gospodarce krajowej i światowej pozwalają dostrzec konkretne szanse na zwiększenie poziomu turystyki w powiecie jarocińskim. Dotyczą one między innymi wzrostu podaży turystycznej, wykorzystania funduszy przedakcesyjnych i akcesyjnych, rozwoju usług turystyczno-hotelarskich, wzrostu zainteresowania wypoczynkiem na wsi. Równie istotne są: wzrastające zapotrzebowanie na zdrową żywność, budowa zbiorników retencyjnych z funkcją rekreacyjną, wykorzystanie walorów turystyczno-krajobrazowych. Istnieją także pewne zagrożenia dla rozwoju turystyki w powiecie. Należą do nich: brak poczucia bezpieczeństwa wśród turystów, zwłaszcza cudzoziemców, ogólne zubożenie społeczeństwa, duża dynamika wzrostu bezrobocia. Pewne przeszkody można również dostrzec w przywiązaniu do tradycyjnych form gospodarowania na wsi, migracji wykształconej młodzieży do większych miast. Należy oprócz tego liczyć się z konkurencją ze strony innych, sąsiednich powiatów. Przeprowadzone w pracy analizy pozwoliły ustalić możliwe drogi rozwoju na obszarze powiatu. Mógłby on być realizowany w ramach następujących produktów: turystyka wypoczynkowa (weekendowa), agroturystyka, turystyka kulturowa, wycieczkowa, aktywna, specjalistyczna i tranzytowa. Prawidłowe funkcjonowanie tych produktów wymaga jednak odpowiednio przygotowanej infrastruktury turystycznej. Jej usprawnienie wymaga przedsięwzięć podstawowych tj. poszerzenia oferty noclegowej, stworzenia punktów informacji turystycznej, wytyczenia i znakowania szlaków pieszych, rowerowych i jeździeckich, jak i inwestycji związanych z konkretnymi produktami np. wybudowania hali widowiskowo sportowej. Najważniejszą kwestią może się jednak okazać rozbudzenie inicjatywy turystycznej u mieszkańców powiatu jarocińskiego, przekonanie ich samych do tego, że teren, który zamieszkują może być chętnie odwiedzany przez turystów. Może to wywołać wielorakie korzystne efekty jak np. wzrost standardu życia. 4. ZAGOSPODAROWANIE PRZESTRZENNE Odpady komunalne Podstawową metodą unieszkodliwiania odpadów komunalnych na terenie powiatu jest ich składowanie na tzw. wysypiskach śmieci. Każda z gmin wchodząca w skład omawianego obszaru posiada własne składowisko odpadów i tak: dla terenu miasta i gminy Jarocin jest ono zlokalizowane w m. Leszczyce - Jarocin. Składowisko to, o pojemności m 3 zostało urządzone w 1980 roku na działce o powierzchni 4,5 ha i ma uregulowaną stronę formalnoprawną. dla terenu miasta i gminy Żerków składowisko odpadów, ostatnio przebudowane, znajduje się w m. Rozmarynów - Brzóstków. Rozbudowa zwiększyła jego pojemność o m 3. Równocześnie z procesem modernizacji, stopniowo wdrażany jest proces segregacji dostarczanych odpadów. Składowisko posiada uregulowaną stronę formalnoprawną. dla terenu gminy Jaraczewo składowisko odpadów mieści się na działce o powierzchni 0,70 ha, w m. Gola II. Pojemność obiektu wynosi m 3. W 2000 roku podjęto się organizacji selektywnej zbiórki odpadów. Składowisko odpadów posiada uregulowaną stronę formalnoprawną. dla terenu gminy Kotlin składowisko odpadów zlokalizowane jest na terenie Kotlin Sp. z o.o. i służy do składowania zarówno odpadów przemysłowych, jak i odpadów 19 19

22 komunalnych. Obiekt posiada uregulowaną stronę formalnoprawną i zajmuje powierzchnię 1,21 ha. W roku 2000 władze miejskie Jarocina podjęły się urządzenia Kompostowni Osadów Ściekowych. Założenia projektowe tego obiektu przewidują również unieszkodliwianie innych, poza osadami, odpadów organicznych. Na terenie powiatu jarocińskiego funkcjonuje kilka zakładów likwidacji wraków samochodowych, np. w Żerkowie. Odpady inne niż komunalne Terytorium powiatu jarocińskiego charakteryzuje się dużym udziałem rolnictwa w ogólnej działalności produkcyjnej. Obszary wiejskie zamieszkuje tutaj około 60% mieszkańców. Rolnictwo powiatu cechuje stosunkowo intensywna produkcja zwierzęca, wynikiem której jest znaczna ilość powstałych odpadów organicznych. Jedynym, praktykowanym obecnie sposobem zagospodarowania ww. odpadów jest ich wykorzystywanie rolnicze, do nawożenia gruntów uprawnych. Dużym zagrożeniem dla środowiska i zdrowia ludzi jest nieprawidłowe zagospodarowanie odpadów powstałych w wyniku zastosowania chemicznych środków ochrony roślin. Na terenie powiatu znajduje się zlokalizowany w m. Niedźwiady, gm. Jaraczewo mogilnik przeznaczony do składowania przeterminowanych i niewykorzystanych środków chemicznych stosowanych w produkcji rolnej. Obecnie obiekt jest nieczynny i planuje się jego całkowitą likwidację. W oparciu o dane zebrane z 11 największych jednostek organizacyjnych powiatu oszacowano, że w 1999 roku wytworzono w nich ok. 152 tys. ton odpadów, z których 140 tys. ton zostało przeznaczonych do wykorzystania. W ogólnej masie ww. odpadów ok. 60 ton stanowiły substancje zaliczane do grupy odpadów niebezpiecznych. Na terytorium powiatu nie ma składowiska przeznaczonego wyłącznie do składowania odpadów przemysłowych. Unieszkodliwianie odpadów powstających w wyniku działalności służb medycznych dokonuje się na terenie szpitala powiatowego w funkcjonującej tam spalarni odpadów medycznych. W m. Witaszyce, gm. Jarocin działa Zakład Przerobu Olejów Przepracowanych na Olej Opałowy, a współpracująca z nim firma prowadzi odbiór wytwarzanych przepracowanych olejów. Obiekty ochrony przyrody Na terytorium powiatu jarocińskiego ustanowiono dotychczas dwie formy ochrony przyrody, tj. utworzono Żerkowsko-Czeszewski Park Krajobrazowy oraz dokonano wpisu 94 obiektów do rejestru pomników przyrody. Żerkowsko-Czeszewski Park Krajobrazowy Dnia 17 października 1994 roku zarządzeniem Wojewodów Kaliskiego i Poznańskiego ustanowiono Żerkowsko-Czeszewski Park Krajobrazowy. Na obszarze gminy Żerków park zajmuje powierzchnię ha z czego ha to tereny leśne, 755 ha - trwałe użytki zielone, 5,946 ha to grunty orne, a 36 ha znajduje się pod wodami. Łącznie z terenami znajdującymi się w granicach powiatów średzkiego i wrzesińskiego powierzchnia parku wynosi ha