Znaczenie gospodarcze produkcji drobiarskiej

Transkrypt

1 Znaczenie gospodarcze produkcji drobiarskiej Drobiarstwo jest w naszym kraju szczególnym sektorem produkcji. Jego dynamiczny rozwój nastąpił w latach siedemdziesiątych i doprowadził do powstania wielu wytwórni pasz, nowoczesnych wylęgarni i zakładów drobiarskich. Krajowa produkcja drobiarska wciąż się rozwija. Rośnie ilość wyprodukowanego drobiu, eksport i spożycie białego mięsa. Nie oznacza to jednak, że drobiarze mogą spać spokojnie wobec coraz silniejszej światowej konkurencji trzeba wzmóc wysiłki na rzecz promocji polskiego drobiu i dalszego zwiększenia wewnętrznej konsumpcji. Niepokojąca jest natomiast sytuacja na rynku jaj. Polska z produkcją tys. t mięsa drobiowego (2011 r.) zajmowała 4 miejsce wśród największych producentów w Unii Europejskiej, wyprzedzały nas jedynie Francja (1 850 tys. t), Niemcy (1 588 tys. t) oraz Wielka Brytania (1 568 tys. t). Produkcja żywca i mięsa drobiu z roku na rok u nas rośnie: w 2009 r. wyprodukowaliśmy tys. t żywca, w 2010 r tys. t, w tys. t. Pierwsze miejsce zajmuje tu produkcja kurcząt brojlerów (1 470 tys. t), następne indyków 375 tys. t, w dalszej kolejności drobiu wodnego: kaczek i gęsi. Za szybkim rozwojem produkcji drobiarskiej przemawia wiele czynników, ale najważniejsze z nich to: niski koszt produkcji jaj i mięsa, niskie zużycie paszy na produkcję kilograma produktu oraz walory smakowe i dietetyczne mięsa drobiowego. Z kilkuletniej obserwacji wynika, że najintensywniej rozwijającym się kierunkiem będzie produkcja żywca indyczego, a także brojlerów kurzych. Natomiast znacznie wolniejsze tempo rozwoju przewiduje się w produkcji drobiu wodnego, którego wielkość produkcji uzależniona jest głównie od możliwości eksportowych. Zakłada się, że wraz z produkcją, będzie wzrastać spożycie mięsa drobiowego, które w 2012 roku na jednego mieszkańca przekroczyło 25 kg. W strukturze spożycia mięsa w Polsce główną pozycję zajmuje mięso wieprzowe (ok. 40 kg) i drobiowe. Głównym czynnikiem wpływającym na wzrost spożycia mięsa drobiowego w Polsce, jest jego niska cena w

2 porównaniu z mięsem wieprzowym i wołowym. Przy dobrej organizacji i integracji całego sektora produkcji drobiarskiej wielkość produkcji będzie wzrastać. Bardzo intensywnie rozwija się przetwórstwo drobiu, a szczególnie wyrobów wędliniarskich. W sprzedaży znajduje się szeroki asortyment wyrobów drobiarskich, które są chętnie kupowane przez konsumentów, a zakładom drobiarskim przetwórstwo umożliwia lepsze wykorzystanie surowca. Produkcję jaj w Polsce do roku 1993 charakteryzował duży spadek i niestabilność. W 2005 roku produkcja jaj wynosiła 9,4 mld sztuk. Spożycie jaj w Polsce jest porównywalne z krajami europejskimi. W 2012 r. statystyczny Polak zjadł ok. 165 jajek. Spadek spożycia wynika z zaleceń dietetycznych, ale również z wahań ceny jaj. W 2011 r. średnie spożycie domowe na osobę wynosiło 150 jaj, ale np. w 2007 były to 162 sztuki, , w , a sztuki. Najwięcej jajek zużywa się w domach rolników i emerytów, najmniej - w gospodarstwach osób pracujących na własny rachunek. Od połowy 2011 r. do kwietnia 2012 r. jajka drożały. W kwietniu 2012 r. ceny detaliczne jaj były o ponad 45% wyższe, niż w grudniu 2011 r. i o prawie 55% wyższe, niż w kwietniu 2011 r. Od maja do sierpnia obniżyły się one o 15%, a od września zaczęły ponownie rosnąć. W grudniu 2012 r. ceny jaj przewyższyły poziom sprzed roku o ponad 26%. Jajo jest produktem, który dostarcza organizmowi białko najwyższej jakości, niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, substancje biologicznie czynne, składniki mineralne i witaminy. Wzrost spożycia jaj zależy od kilku czynników: należy produkować jaja o lepszych walorach odżywczych wzbogacone w wielonienasycone kwasy tłuszczowe, witaminy, jod czy selen; na rynek muszą być dostarczane jaja markowe o znanym pochodzeniu i terminie produkcji; warunki produkcji i przechowywania jaj muszą być dobre; należy rozbudować zakłady przetwórcze tak, aby nadwyżki jaj mogły być przetworzone i aby wyeliminować niestabilność produkcji spowodowaną niską ceną. Mankamentem produkcji drobiarskiej są często duże wahania cenowe żywca i jaj, co prowadzi do dużych wahań w wielkości produkcji w ciągu roku.

3 Pochodzenie i pokrój ptaków Drobiem określamy kilka udomowionych gatunków ptaków, które wykorzystujemy do masowej produkcji jaj, mięsa i pierza. Podstawowym gatunkiem ptaków w kraju są kury, które odgrywają decydującą rolę w produkcji jaj i mięsa. Kura domowa pochodzi od kura bankiwa (Gallus gallus domesticus) żyjącego w stanie dzikim w Indiach, Birmie, Indochinach, Syjamie, na Półwyspie Malajskim, Filipinach i Sumatrze. Indyki udomowione wcześniej przez Indian sprowadzili w XVI wieku Hiszpanie. W udomowieniu dużą rolę odegrał dziki indyk północno-amerykański (Meleagris gallopavo). W XVII wieku indyki zostały sprowadzone do Polski. Indyki różnych typów i odmian pod względem cech fenotypowych są do siebie podobne, natomiast różnią się masą ciała, od bardzo ciężkich do lekkich. Gęsi występujące w Europie pochodzą od dzikiej gęsi szarej, gęgawej (Anser anser). Z dzikiej gęsi łabędziowej udomowiono gęś chińską (Cygnopis cygnoides) oraz gęś kanadyjską (Branta canadensis Pall). Cechą charakterystyczną gęsi chińskiej jest narośl na czole, natomiast gęsi kanadyjskiej biała plama na podgardlu i policzkach, a dziób i skoki są czarne. Gęś kanadyjska zamieszkuje Kanadę i północną część Stanów Zjednoczonych, a gęś chińska Azję od Uralu do Japonii. Kaczka domowa pochodzi od dzikiej kaczki krzyżówki (.Anas platyrhynchos), która zamieszkuje prawie całą Europę, północną Afrykę, Azję i Amerykę Północną. Natomiast występująca w kraju kaczka piżmowa, zwana też Barbarie lub niemą, pochodzi od kaczki Cairina moschata, która w stanie dzikim żyje w Ameryce Południowej. Kaczka ta różni się od kaczki pekin przede wszystkim tym, że ma poziomą postawę oraz przy nasadzie dzioba, w części czołowej i na policzkach posiada czerwone, pofałdowane brodawki. Cechy pokroju, czyli wyglądu zewnętrznego ptaka, są wykorzystywane przez hodowców do określania typu użytkowego, rasy, płci, wieku, kondycji, a w praktyce na podstawie cech pokroju przeprowadza się brakowanie. Na rysunkach przedstawiono pokroje czterech gatunków drobiu.

4

5 Omówiony zostanie pokrój koguta i kury.

6 Dziób jest to zrogowaciały wytwór naskórka, w którym znajdują się otwory nosowe. Jest krótki, ostro zakończony, o barwie od jasnej do prawie czarnej. Głowa jest stosunkowo mała, a na szczytowej jej części wyrasta grzebień. Niektóre ptaki mają głowę ozdobioną hełmem z piór i bokobrody. Kształt grzebienia jest cechą genetyczną, charakterystyczną dla typu użytkowego lub rasy. Barwa grzebienia zależy od funkcjonowania hormonów, a wszelkie jego odbarwienia mogą być oznaką choroby. U ras uznanych w Polsce występuje grzebień pojedynczy w formie płata z 5-7 wycięciami. Można wyróżnić 4 typowe najczęściej występujące grzebienie: pojedynczy - jest to blaszkowaty płat z 5-7 wycięciami, charakterystyczny dla kur typu lekkiego,

7 różyczkowy - tworzy go mięsista brodawkowata narośl, zwężajaca się ostro w kierunku szyi, groszkowy - składa się z trzech niskich fałd drobno ząbkowanych, ułożonych równolegle do siebie, orzeszkowy - stanowi go niewielki fałd skórny u nasady dzioba, kształtem przypomina rozłupany orzech. Oczy są okrągłe, rozmieszczone po obu stronach głowy o żółtopomarańczowej tęczówce. Dzwonki są to parzyste przydatki znajdujące się poniżej dzioba. Są to silnie ukrwione płaty skórne, które mogą być różnej wielkości i kształtu. Otwory, pozbawione małżowin, stanowią uszy, które są otoczone niewielkimi piórkami. Zausznice znajdują się poniżej i od tyłu uszu, są parzyste, owalne i mogą być, zależnie od rasy, białe, niebieskie lub czerwone. Policzki stanowią część głowy pomiędzy oczami, dziobem i otworami usznymi i pokryte są delikatnymi piórkami. Szyja kur jest dość długa, smukła, lekko wygięta w kształcie litery S. Najczęściej jest bogato upierzona, chociaż może być również nieopierzona (gołoszyjka siedmiogrodzka). W okolicy głowy pióra są krótsze, ku nasadzie szyi wydłużają się, co stwarza złudzenie, że przy klatce piersiowej jest dużo grubsza. Pierś jest dobrze wysklepiona, przy czym u ptaków lekkich jest ona słabo, a u ciężkich silnie umięśniona. Podbrzusze u dobrych niosek jest bardzo rozbudowane i szerokie. Stanowi tę partię ciała, z której budowy można wnioskować o rozwoju narządów rozrodczych i przewodu pokarmowego. Grzbiet jest stosunkowo szeroki, słabo umięśniony, lekko opadający ku ogonowi, z którym tworzy tzw. siodło. Na zakończeniu grzbietu znajduje się nasada ogona z parzyście usytuowanymi gruczołami kuprowymi. Skrzydła są proporcjonalne do masy ciała, u kur nieśnych są one dłuższe, a u kur mięsnych nieco krótsze, dobrze przylegają do tułowia lub są lekko odchylone. Ogon może być krótki lub długi. W zależności od kąta pochylenia w stosunku do linii grzbietu wyróżnia się cztery rodzaje ogona:

8 wiewiórczy - wtedy, gdy kąt ułożenia piór w stosunku do linii grzbietu jest mniejszy niż 90, zadarty - gdy pióra tworzą z linią grzbietu kąt 90, opadający - kiedy kąt ułożenia jest rozwarty, leżący - gdy pióra są znacznie wydłużone (nawet do 1-1,5 m) o elastycznych wiotkich stosinach, miękko się układające (u ras amatorskich). Nogi są różnej długości i składają się z ud, podudzi, pięty i skoku, czyli zmodyfikowanej kości stopy. U kogutów na skoku znajduje się ostroga, tj. szablasty, rogowy wyrostek. Barwa skoku zależy od barwników zawartych w skórze.