Rada pedagogiczna szkoleniowa, agresja. 1. Co to jest agresja?

Transkrypt

1 Rada pedagogiczna szkoleniowa, agresja 1. Co to jest agresja? Jedna z definicji mówi, że jest to zachowanie mające na celu wyrządzenie szkody lub przykrości. (E. Aronson) Z języka łac. aggresio napad agresywne, wrogie, gwałtowne fizycznie lub słownie zachowanie, związane z pojawieniem się takich stanów emocjonalnych jak rozdrażnienie, niezadowolenie, napięcie, gniew, rzadziej strach lub lęk skierowane przeciwko zewnętrznym źródłom wymienionych stanów emocjonalnych, czyli np. ludziom bądź przedmiotom, zwierzętom (L. Korzeniowski, S. Pużyński). 2. Rodzaje agresji: fizyczna wyraża się w biciu kogoś lub znęcania się nad kimś, wymuszaniu pieniędzy, zamykaniu, niszczeniu własności psychiczna (werbalna) ubliżanie, przezywanie, wyśmiewanie, grożenie, ośmieszanie, plotkowanie, namawianie się, szantaż, obrażanie. mobbing (ang. Mob-tłum, motłoch, banda) jest to termin, którym nazwano zjawisko prześladowania psychicznego dzieci i młodzieży przez rówieśników. - Większość szykan tego rodzaju ma miejsce w szkole a nie na podwórku czy podczas drogi do lub ze szkoły. - Dotyczą one przede wszystkim uczniów młodszych (z kl. I-IV). - Nie jest prawdą, że zjawisko mobbingu występuje częściej w dużych miastach, w większych szkołach i w klasach liczących wielu uczniów. Równie często zdarza się na prowincji, w małych szkołach i mało liczebnych klasach 3. Przyczyny agresji: Brak ciepła rodzinnego, chłód emocjonalny wobec dziecka (szczególnie w pierwszych latach jego życia), brak jasno wyznaczonych granic odnośnie zachowania dziecka wobec innych, brak reakcji w rozpoznawaniu i akceptowaniu (nie tylko przez rodziców) zachowań dziecięcych, częste używanie przemocy i agresji przez dorosłych wobec dzieci. Słabo rozwinięta samokontrola własnych emocji, wzory zachowań agresywnych, używanie alkoholu, narkotyków, oglądanie aktów przemocy dzieci uczą się szybciej zachowań agresywnych, gdy forma

2 przemocy: przynosi sprawcy satysfakcję, jest demonstrowana przez atrakcyjną osobę, jest realistycznie i zachęcająco pokazana, nie ukazuje cierpienia ofiar przemocy, nie ukazuje negatywnych skutków przemocy, przedstawia rozluźnionego napastnika po zastosowaniu przemocy. Kolejnym czynnikiem może być usposobienie dziecka nadpobudliwość, brak zdolności koncentracji uwagi bądź temperament łagodny, spokojny. Pojawienie się rodzeństwa i rywalizacja z nim (agresja z przeniesienia) jeśli nie mogę pozbyć się brata, uderzę Anię albo kopnę Azora. wyrażanie buntu wobec autorytetu rodziców Naśladownictwo. 4. Relacje wewnątrz rodziny wpływające na zwiększenie ryzyka tworzenia postaw agresywnych: Brak jasnego przekazu co jest dobre, a co złe. Wychowanie w duchu dziecko nie ma głosu. Kryzysy domowe. Podwójne wzorce zachowań. Aprobowanie agresywnych wzorów zachowania. Brak kary za agresywne zachowanie. 5. Szkolne czynniki zwiększające ryzyko powstawania agresji: Zbyt duża liczba uczniów w klasach. Hałas, mała przestrzeń i ograniczona ruchliwość. Narzucony z góry porządek. Chłód emocjonalny w relacji nauczyciel uczeń. Niewłaściwy sposób komunikacji pomiędzy nauczycielem a uczniem. Rozwiązywanie konfliktów dorośli dzieci metodami siłowymi. Niedocenianie wysiłków i postępów dzieci, skupianie się na negatywach. Brak spójnych reakcji nauczycieli na zachowania agresywne. Brak poczucia współodpowiedzialności u uczniów za życie szkoły. 6. Etapy agresji i zachowań agresywnych u dzieci: Etap 1: Rodzi się z trudnym temperamentem. Pojawiają się objawy niedostosowania w wieku przedszkolnym. Występuje nadmierna pobudliwość.

3 Etap 2: Reaguje agresją na każdy konflikt. Ma problemy w sferze zachowań. Wycofuje się. Nie potrafi wiązać więzi z rówieśnikami, odrzuca ich. Pojawiają się problemy w nauce (połączone z niskim poczuciem wartości i depresją). Etap 3: Ukrywa lub przemilcza nowe problemy (kradzież, wagary, kłamstwo). Może przyłączyć się do przestępczej podgrupy młodzieżowej. W skrajnych przypadkach może popaść w konflikt z prawem. 7. Portret prześladowcy: Jest agresywny i to nie tylko w kontaktach z rówieśnikami (słabsi i bezbronni), ale i w stosunku do dorosłych rodzice, nauczyciele (choć czasem w stosunku do dorosłych może być ugrzeczniony). Jest impulsywny (łatwo się denerwuje i wybucha), a przy tym pewny siebie i odważny. Lubi dominować i podporządkowywać sobie innych, nie znosi sprzeciwu. Ma wysoką samoocenę i małe bądź żadne poczucie winy. Lubi mówić nie. Ma trudności lub nie respektuje ogólnie przyjętych zasad. Imponuje mu siła, sprawność fizyczna jest to typowy twardziel sprawny i zręczny. Nie potrafi radzić sobie z trudnościami i przeciwnościami. Wobec ofiary brak mu zrozumienia, współczucia lub sympatii. Ma dobry kontakt z otoczeniem. Potrafi sprytnie wybrnąć z sytuacji, potrafi udawać. Czerpie korzyści materialne i psychiczne ze swej przemocy. Wcześnie prezentuje zachowania antyspołeczne wandalizm, kradzieże, picie alkoholu, narkotyki. U dziewcząt siła fizyczna odgrywa mniejszą rolę, bo one stosują bardziej wyrafinowane metody. Działania warsztatowe Po tej prezentacji dwie grupy tworzą portret agresora, a dwie inne- ofiary ( plakat). Po 30 min. pracy wszystkie grupy prezentują efekty swojej pracy.

4 8. Portret ofiary: Jest bardziej niż inni ostrożny w kontaktach, zatrwożony, niepewny i nieśmiały. Trudno mu zaistnieć w grupie rówieśniczej, zawsze stoi z tyłu. Nie jest agresywny, nie drażni innych, nie ma prowokacyjnego stylu bycia. Nie umie się bronić gdy jest atakowany, wycofuje się lub płacze. Jest wrażliwy i łatwo go zranić. Ma dobry kontakt z rodzicami. Zazwyczaj ma niską samoocenę uważa siebie za mało atrakcyjne towarzysko, głupie, niewysportowane, słabe, i takie sygnały nieświadomie wysyła otoczeniu. 9. Sposoby redukowania agresji wg E. Aronsona Argumentacja rozumowa, która przynosi efekty pozytywne we wczesnych fazach rozwoju człowieka, wtedy, gdy jest połączona z pozytywnymi postawami rodziców. Jednakże wtedy, gdy wytworzone pewne sposoby reagowania agresywnego utrwaliły się perswazja okazuje się nieskuteczna. Stosowanie kar skutkuje na pewien czas raczej w sposób powierzchowny a w dalszej perspektywie ma działanie odwrotne do zamierzonego. W przypadku małych dzieci łagodna kara okazuje się skuteczniejsza od kary surowej. Nagradzanie pozytywnych zachowań, a ignorowanie agresywnych zachowań dziecka. Takie postępowanie może modyfikować reakcje dziecka także w sytuacjach dla niego trudnych. Trening głośnego myślenia. Celem jest nauczenie rozwiązywania problemów w sposób dojrzały a zarazem zmniejszenie zachowania agresywnego. Rozwijanie u dziecka empatii czyli przygotowanie młodego człowieka do rozumienia myśli i uczuć drugiej osoby jako bezpośredniej eliminacji zachowań agresywnych.

5 Modyfikacja postaw rodzicielskich jest to korygowanie dawnych a uczenie nowych form komunikacji rodziców z dziećmi. Ogranicznie negatywnych uwag i agresywnego zachowania na rzecz komunikatów pozytywnych i słownej aprobaty prospołecznych zachowań dzieci. 10. Jak radzić sobie z agresją w szkole: Sprawa norm i zasad stworzenie jasnego i przewidywalnego dla uczniów środowiska wychowawczego, czyli jasne zasady, normy i ich konsekwencje oraz respektowanie tych konsekwencji w przypadku łamania norm. Budowanie więzi na płaszczyźnie uczeń uczeń zapobieganie agresji w klasie poprzez pogłębioną integrację, wspieraną zajęciami psychoedukacyjnymi (SAPER czyli jak rozminować agresję, program profil. wych. dla szkół podst., wyd. RUBIKON, Kraków 2003). Budowanie więzi na płaszczyźnie nauczyciel uczeń zachowania agresywne ucznia na forum klasy są często sposobem walki o pozycję w klasie i wtedy uczeń za wszelką cenę chce wygrać z nauczycielem. Sposobem na poradzenie sobie jest konkretne odniesienie się do złamanej normy i wskazanie na konsekwencję, jaka będzie z tym związana oraz umówieniem się z uczniem na dalszy kontakt. Relacja nauczyciel nauczyciel tworzenie atmosfery bezpieczeństwa w zespole. Wykorzystanie ćwiczeń i zabaw interakcyjnych (interakcja wzajemne oddziaływanie na siebie ludzi w różnych sytuacjach społecznych). 11. Przykłady ćwiczeń i zabaw interakcyjnych