Awarie, pożary, klęski żywiołowe, wypadki w budynkach mieszkalnych

Transkrypt

1 Każdy zarządca obiektu zamieszkania zbiorowego, bez względu na jego wielkość, ma obowiązek zrobić wszystko, aby zapobiec wypadkom, którym można zapobiec. Równie ważne jest posiadane środków do walki z konsekwencjami katastrof naturalnych, lub spowodowanych przez człowieka. Katastrofy naturalne: powodzie, huragany, trzęsienia ziemi, burze. Katastrofy spowodowane przez człowieka: akty terroryzmu, wojny, pożary, zalania, wybuchy. W osiąganiu należytej gotowości wobec nagłych wypadków można zastosować podejście fazowe. Oznacza to, że na początek należy opracować kilka zagadnień choćby w szkicowej formie - skupiając się najpierw na sprawach największej troski. W następnej fazie stopniowo należy dopisywać nowe w miarę zyskiwania wiedzy oraz postępów w dochodzeniu do zgody na temat tego, jak zarządca ma organizować działania podnoszące gotowość do działań. Planowanie na wypadek zagrożenia obejmuje pięć podstawowych etapów: - ocena zagrożeń: ustalenie niebezpieczeństw dla budynku oraz mienia - zapobieganie: zastosowanie wszelkich środków, w celu usunięcia lub zmniejszenia groźby niebezpieczeństw - gotowość: stworzenie planu gotowości, działania i odtworzenia - reakcja: procedury postępowania w razie nagłego wypadku - odtworzenie: odtworzenie miejsca wypadu oraz zniszczonych elementów i przywrócenie ich do stanu używalności. 1. Ocena zagrożeń Należy ustalić wszelkie zagrożenia zewnętrzne i wewnętrzne dla nieruchomości i jej mieszkańców oraz ocenić niedostatki podjętych do tej pory środków zapobiegania nagłym wypadkom. Konsultacje ze strażą pożarną na pewno pomogą znaleźć potencjalne zagrożenia, które w bezpośredni sposób nie wydawały się oczywiste Ustalenie zewnętrznych zagrożeń środowiskowych Należy dokonać opisu dzielnicy, w której znajduje się nieruchomość (mieszkaniowa, przemysłowa, centrum handlowe, okolica wiejska, tereny wypoczynkowe). Czy w pobliżu miejsca zamieszkania występują jakieś zagrożenia przemysłowe bądź naturalne (port lotniczy, linia kolejowa, autostrada, naturalne akweny i drogi wodne, obszary dzikiej roślinności, inne budynki)?

2 Jakie jest bezpośrednie otoczenie i ogrodzenie budynku (mury i bramy, granice naturalne: rzeki, jeziora, brzeg morski; ciemne zaułki, występy, miejsca zapewniające ukrycie). Czy otoczenie daje gwarancję bezpieczeństwa (regularne patrolowanie, skuteczne oświetlenie, zabezpieczenie wejścia)? Czy zanieczyszczenia fabryczne, komunikacyjne i środowiskowe (kurz, gazy) stanowią problem? Jakie jest bezpieczeństwo przeciwpożarowe i przeciwpowodziowe budynku; czy w pobliżu znajdują się źródła potencjalnych zagrożeń naturalnych (lasy, parki, rzeki) bądź też wytworzonych przez człowieka (np. fabryka petrochemiczna)? Czy w ostatnich pięciu latach zdarzył się jakiś większy wypadek bądź katastrofa (groźba zamachu bombowego i sam zamach, zakłócenie porządku publicznego, rozruchy, wojny, katastrofy naturalne: powódź, trzęsienie ziemi, pożar, burza piaskowa; akty wandalizmu)? 1.2. Ustalenie wewnętrznych zagrożeń środowiskowych Jakie materiały tworzą konstrukcję budynku? Czy konstrukcja zewnętrzna i struktury wewnętrzne budynku są ognioodporne? Czy istnieją ognioodporne ściany oddzielające części budynku, i ognioodporne drzwi? Czy w jakichś miejscach dozwolone jest palenie? Czy w nieruchomości przechowuje się materiały łatwopalne (np. odczynniki w laboratoriach, paliwa itp.)? 1.3. Ocena istniejących środków zapobiegawczych Czy budynek posiada system wykrywania dymu, ognia, wody? Czy jest zainstalowany automatyczny system gaszenia ognia? Jakiego rodzaju podręczne środki gaśnicze są dostępne (gaśnice wodne, pianowe, CO 2, węże gaśnicze itp.)? Czy przeglądy systemów wykrywania i / albo gaszenia ognia dokonywane są regularnie? Czy budynek jest wyposażony w odgromniki? Czy przy podejmowaniu potencjalnie niebezpiecznych prac, takich jak wymiana okablowania albo renowacja wnętrz bądź na zewnątrz budynku zachowywane są specjalne środki ostrożności? Czy system alarmowy w budynku (jeśli istnieje) ma połączenie ze strażą i policją? Czy nieruchomość posiada sporządzony na piśmie plan gotowości i działania? Oto elementy, które powinien on zawierać: opis procedur alarmowych; zarys działania w nagłych wypadkach; lista materiałów potrzebnych w nagłych wypadkach; priorytety odtworzenia; fachowcy w dziedzinie konserwacji; lista ochotników spośród użytkowników; inne. Czy mieszkańcy, użytkownicy są przeszkoleni w zakresie procedur działania (osoba odpowiedzialna, regularne szkolenia, próbne ewakuacje)?

3 2. Zapobieganie Po dokonaniu oceny zagrożeń należy podjąć wszelkie kroki, niezbędne do zapewnienia bezpieczeństwa dla nieruchomości. Należy przy tym działać w porozumieniu ze służbami alarmowymi (straż pożarna, policja, szpital) Przeciwpożarowe systemy alarmowe Wszystkie części budynku powinny być objęte systemem wykrywania ognia i dymu, alarmującym jednocześnie mieszkańców i lokalny oddział straży pożarnej. Urządzenia do wykrywania dymu pozwalają wcześnie odebrać ostrzeżenie o powstającym pożarze, stwarzając możliwość stłumienia go ręcznie. W całym budynku powinny też być rozmieszczone obsługiwane ręcznie aparaty alarmowe, przy pomocy których mieszkańcy mogliby w potrzebie alarmować o pojawieniu się dymu lub ognia Ręczne systemy gaśnicze Jeżeli w budynku nie ma automatycznego systemu gaśniczego, powinny w nim być zainstalowane: węże na szpulach bądź stojakach tak rozmieszczone, aby każde miejsce w budynku znajdowało się nie dalej niż 6 metrów od końcówki w pełni rozwiniętego węża; system hydrantów bądź hydrofor jeżeli wysokość budynku przekracza 30 metrów albo powierzchnia pomieszczenia wynosi więcej niż 1000 metrów kwadratowych; główny zawór hydroforu bądź hydrantów powinien być zlokalizowany tak, aby straż pożarna w potrzebie miała możliwość zwiększenia z zewnątrz ciśnienia w rurach; zawsze powinny być pod ręką przenośne gaśnice nawet po zainstalowaniu systemu automatycznego. Odpowiednia ich ilość powinna być rozmieszczona w strategicznych miejscach budynku (CO 2, wodnych i pianowych zależnie od możliwej przyczyny pożaru, natury elektrycznej czy też chemicznej) Automatyczne systemy gaśnicze Zacząć trzeba od rozważenia korzyści, jakie daje automatyczny system gaśniczy. System z użyciem CO 2 nadaje się tylko do mniejszych pomieszczeń, które dadzą się uszczelnić i nie są przeznaczone do zajmowania przez ludzi. Produkcja systemów halonowych została zarzucona z uwagi na ich szkodliwość dla środowiska naturalnego, szczególnie dla ziemskiej ozonowej warstwy ochronnej. Systemy tryskaczowe mokre są niezawodne, bezpieczne i stosunkowo łatwe w eksploatacji. W przeciwieństwie do rozpowszechnionego przekonania,

4 uruchomienie jednego tryskacza nie pociąga za sobą uaktywnienia całego systemu; nie należy zatem przeceniać niebezpieczeństwa przypadkowego wyrzutu wody. Przeciętny tryskacz wyrzuca około 90 litrów wody na minutę, podczas gdy wąż strażacki ma wydajność w granicach litrów na minutę. Ważne jest też, że działanie wody na środowisko i wpływ na bezpieczeństwo ludzi są znane czego nie można powiedzieć o możliwych efektach działania różnych substancji chemicznych. Co więcej, techniki odtwarzania materiału uszkodzonego przez wodę także są znane i sprawdzone. Systemy tryskaczowe suche są zasadniczo zbudowane w ten sam sposób, co systemy mokre, z tą modyfikacją, że rury w chronionych pomieszczeniach zawierają sprężone powietrze. Uruchomienie tryskacza otwiera zawór, który wpuszcza wodę do rur. System ten minimalizuje niebezpieczeństwo wycieku w pomieszczeniach, gdzie są przechowywane zbiory. Prowadzi się też prace nad systemami rozpylania, które rozpryskują ograniczone ilości wody pod bardzo wysokim ciśnieniem, co wyjątkowo skutecznie schładza atmosferę i pozwala opanować ogień przy małym zużyciu wody. Testy wykazały, że dzięki temu zapobiega się nasyceniu materiałów bibliotecznych wodą, co często następuje przy typowych metodach walki z ogniem Bieżące utrzymanie Systemy ochrony przeciwpożarowej i systemy gaśnicze, substancja budynku oraz instalacje hydrauliczne, elektryczne, gazowe itp. Powinny być stale konserwowane i okresowo sprawdzane zgodnie z wymogami przepisów prawnych, w ilości dostosowanej do warunków indywidualnych. Wszystkie prace powinny być dokumentowane, a dokumentacja zachowywana. 3. Gotowość Zawsze gotowe, przejrzane i regularnie aktualizowane powinny być następujące dokumenty i plany działań: Plany kondygnacji w budynku, ze wskazaniem, okien, wejść i wyjść, pomieszczeń mieszkalnych; lokalizacji gaśnic; ogniowych punktów alarmowych; tryskaczy; wykrywaczy dymu i ognia; rur wodociągowych, gazowych i c.o.; tablic rozdzielczych windy; tablic rozdzielczych elektryczności; głównych zaworów wody. Oddziałowe listy priorytetów ratowniczych, wskazujące, które przedmioty z których pomieszczeń należy ratować. Straż pożarna w czasie akcji może udzielić zezwolenia na wejście do budynku na krótki czas w celach ratowniczych i wtedy trzeba wiedzieć, co i skąd wynosić. Wybranie i przeszkolenie ochotniczej ekipy ratowniczej spośród osób zamieszkujących nieruchomość. Zespół powinien być przećwiczony w udzielaniu pierwszej pomocy, ewakuacji osób i godny zaufania, co do podejmowania decyzji o wyborze technik ratowniczych. Nieodzowne dla niego

5 będzie przeprowadzenie próbnych alarmów, w czasie których dojdzie do symulacji nagłego zdarzenia i przećwiczenia różnych technik. Szczegółowa instrukcja, obejmująca krok po kroku wszystkie etapy operacji ratowniczej, uwzględniająca różne możliwe wypadki (przeciek z dachu, wyciek z rur, powódź, ogień), z uwzględenieniem zmian w otoczeniu (niespodziewane przeszkody na trasie ewakuacji kszesła, szafy, wiadra itp.) Lista kontaktów zewnętrznych oraz nazwiska, adresy i telefony służbowe i domowe osób odpowiadających za działania alarmowe. Miejsca tymczasowego rozlokowania mieszkańców i ich dóbr materialnych odzyskanych po nagłym wypadku. Umowy z lokalnymi właścicielami baz noclegowych, ewentualnie dyrektorami szkół (sale gimnastyczne). Porozumienia z firmami transportowymi. Formularze: duże ilości wszelkich formularzy, które mogą być przydatne w działaniach ratowniczych w tym: spisy osób, spisy inwentaryzacyjne, spisy zawartości, zamówienia itp. Informacje ubezpieczeniowe: przedmiot ubezpieczenia, procedury zgłaszania roszczeń, wymagania w zakresie dokumentacji, zastrzeżenia w kwestii dostępu mieszkańców / ochotników do miejsca wypadku, informacje o państwowych procedurach pomocy w nagłych wypadkach. 4. Reakcja Podjęcie działań wedle ustalonych reguł ogłaszania alarmu, ewakuowania mieszkańców i zabezpieczania miejsca wypadku. Kontakt z kierownikiem alarmowego zespołu ratowniczego dla omówienia sytuacji i pokierowania działaniami zespołu. Po tym, jak zostało wydane pozwolenie wejścia na miejsce wypadku, dokonanie wstępnej oceny rozmiarów zniszczenia oraz oszacowania potrzeb w zakresie sprzętu, materiałów i usług z zewnątrz, wymaganych do usunięcia szkód. Jeżeli to konieczne, podjęcie środków przeciwdziałających powstawaniu pleśni. Sfotografowanie zniszczonych elementów dla potrzeb roszczenia ubezpieczeniowego. Urządzenie miejsca do spisywania i pakowania dóbr i mebli oraz wymagających osuszenia na powietrzu urządzeń, mebli i sprzętu lekko zmoczonego a także do innych drobnych zabiegów. Urządzenie miejsca do spisywania i pakowania mokrych urządzeń mebli i sprzętu lekko zmoczonego oraz uszkodzonego w wyniku nagłego wypadku. 5. Panika podczas ewakuacji i sposób jej przeciwdziałania Strach jest wyrazem mechanizmu obronnego człowieka, bowiem mobilizuje ona cały jego potencjał w celu ochrony przed niebezpieczeństwem. Jest on pożądanym przejawem, który wyczula poszczególne osoby na niebezpieczeństwo i zapobiega podejmowaniu działań, które mogłyby wyrządzić jej jakąkolwiek szkodę. Negatywnym przejawem takiej obrony jest panika. Obecnie literatura przedmiotu

6 poświęca wiele uwagi temu problemowi jednakże głównie w odniesieniu do pojedynczych osób. Panika może powstać w wyniku faktycznegobą dź urojonego zagrożenia podczas sytuacji dnia codziennego np: w wyniku kontaktu z przedmiotami, osobami, zwierzętami itd. Zazwyczaj wtedy powstaje ona bez wyraźnej przyczyny. Natomiast mówiąc o panice podczas działań ratowniczych, panika przejmowana jest w potocznym znaczeniu jako zachowanie osób poszkodowanych działających głównie pod wpływem strachu. Na wystąpienie paniki wpływa wiele czynników do podstawowych zalicza się niebezpieczeństwo realne bądź urojone, brak orientacji w sytuacji, strach u osób towarzyszących, zaskoczenie, uczucie bezsilności wobec sytuacji, dezorientacja, brak obycia z niebezpieczeństwem, występowanie dużej zbiorowości bądź izolacja. W przypadku dużej zbiorowości dochodzi dodatkowo naśladownictwo zachowań ludzi i inne elementy psychologii tłumu. Istotnymi czynnikami wpływającymi na zmniejszenie zagrożenia wystąpienia paniki są: 1. wcześniejsze rozpoznanie obiektu przez straże pożarne i służby współdziałające umożliwia zwrócenie uwagi na ewentualne utrudnienia w akcji ratowniczej i umożliwia usunięcie rażących niedociągnięć w tym zakresie, 2. sporządzenie odpowiednich planów niezbędnych do sprawnego prowadzenia działań ratowniczo-gaśniczych dokumenty te mogą znacząco ułatwić i usprawnić działania ratownicze w szczególności, gdy występują szczególne utrudnienia np: materiały niebezpieczne, łatwopalna konstrukcja itd., 3. systematyczne ćwiczenia straży pożarnych i służb współdziałających na terenie danego obiektu i w jego bezpośrednim sąsiedztwie usprawniają akcję ratowniczą i zapobiegają pomyłkom. Przykładem może być uwięzienie ludzi przez pożar na poddaszu w budynku wielokondygnacyjnym z kilkoma klatkami schodowymi, z których tylko jedna prowadzi na ostatnią kondygnację. W takiej sytuacji wybór niewłaściwej klatki schodowej, która prowadzi jedynie do przedostatniej kondygnacji bez możliwości przedostania się na poddasze może zakończyć się tragicznie dla osób zagrożonych 4. przygotowanie osób przebywających w budynku do podejmowania właściwych działań w razie zagrożenia pożarem, wybuchem, awarią lub innym niebezpieczeństwem. Szczególnie pomocne w czasie ewakuacji są dodatkowe systemy usprawniające jej przeprowadzenie jak np. fluorescencyjne oznaczenia dróg ewakuacyjnych i pasów prowadzących oraz światła bezpieczeństwa. Niestety przy dużym zadymieniu oraz dla osób o słabym wzroku nie są one wystarczające. Dlatego też wprowadzane są i inne np. poręcze, które są dużo chłodniejsze od otoczenia i pomagają za pomocą dotyku odnaleźć właściwą drogę. Podczas analiz akcji stwierdzono jednak, iż niektóre z osób w stanie zdenerwowania skupiają się bardziej na próbach odnalezienia dodatkowych znaków zamiast poszukiwania drogi wyjścia, tracąc przez to cenne minuty, a co za tym idzie możliwość bezpiecznego opuszczenia zagrożonej strefy. Z tego też powodu bardziej przydatne wydają się być sygnały dźwiękowe. Oczywiście podczas ewakuacji należy również pamiętać, że różne grupy osób będą zachowywały się odmiennie. I tak:

7 - osoby młodsze będą poruszać się szybciej niż osoby starsze. Najszybciej będą poruszać się osoby w wieku ok. 20 lat, a szybkość poniżej 1 m/s osiągną dzieci poniżej 10 i powyżej 70 - kobiety będą poruszały się wolniej niż mężczyźni w wieku 20 lat mężczyźni osiągną szybkość 1,6 m/s, a kobiety 1,4 m/s, natomiast w wieku 60 lat odpowiednio 1,4 m/s i 1 m/s - kobiety po usłyszeniu alarmu będą raczej starały się powiadomić służby ratownicze (11.4%, mężczyzn dotyczy to w 6,1%), natomiast mężczyźni znaleźć miejsce zagrożenia (14,9%, a tylko 6,3% kobiet podejmie takie działanie) - szybciej będą poruszać się osoby sprawne niż niepełnosprawne, przy czym należy zaznaczyć, że grupy osób z osobami niepełnosprawnymi będą poruszać się wolniej niż osoby bez takich osób - przy przechodzeniu gdzie na metr kwadratowy przypada mniej niż jedna osoba ruch odbywa się z prędkością powyżej 1.3 m/s, w grupie idącej bez kontaktu (ma jeden metr kwadratowy przypada 1,8 osób) ok. 1 m/s, a przy obecności 4 osób na m 2 praktycznie osoby stoją (przemieszczanie poniżej 0,4 m/s) dane podane dla powierzchni płaskiej, przy przechodzeniu na schodach wartości te znacznie się obniżają osoby spokrewnione, szczególnie te opiekujące się dziećmi lub osobami starszymi / niepełnosprawnymi poruszać się będą w mniejszej odległości od siebie - osoby opuszczające miejsce drogą ewakuacyjną bez przeszkód w postaci np. klatek schodowych poruszają się szybciej - osoby przebywające w dobrze oznakowanym budynku z kilkoma wyjściami ewakuacyjnymi szybciej opuszczają zagrożone miejsca - osoby w silnym stresie trudniej zachowują prawidłową postawę podczas ewakuacji - występowanie trudnych warunków jak dym, wysoka temperatura drastycznie zmniejszają szybkość ewakuacji, nie tylko powodując stres, ale także faktyczne ograniczają zdolność odnalezienia drogi, bądź powodując uszkodzenia ciała (podrażnienie błon śluzowych wywołujące kaszel i łzy, oparzenia) - osoby znające miejsce i procedury postępowania szybciej i sprawniej podejmują ewakuację. Z polskich doświadczeń wynika ponadto, iż ludzie są całkowicie nie przygotowani na możliwość ewakuacji. Typowymi zdarzeniami jest niechęć opuszczenia miejsca pobytu, jeśli nie widzą bezpośredniego zagrożenia, brak hierarchii w ratowaniu mienia (np. wyjście bez dokumentów, ale z pamiątkami), brak podjęcia właściwych działań, stan zagubienia się. Uwzględniając powyższe przed rozpoczęciem ewakuacji kierujący akcją powinien ocenić jakie grupy osób trzeba ewakuować i dostosować do nich warunki opuszczania miejsca zagrożonego. W zapobieganiu panice istotną rolę odgrywają działania ratowników Straży Pożarnej, które winny zapewnić między innymi: - usunięcie z terenu zagrożonego osób wykazujących największy czynnik lękowy, - informowanie tłumu o wypadkach, wielkości i rodzaju zagrożenia (nie zawsze zgodnie z sytuacją faktyczną), - kierowanie ewakuacją,

8 - skuteczne i zdecydowane prowadzenie akcji ratowniczej, - autorytet dowódczy Reasumując należy również zwrócić uwagę na konieczność edukacji i treningu użytkowników. Osoby znające dane miejsce i zaznajomione z systememi umożliwiającymi wyjście ze strefy zagrożonej są mniej narażone na powstanie paniki, a dzięki temu ewakuacja przebiegnie sprawniej i bezpieczniej. Ze względu na istnienie dużej ilości zagrożeń, jakie mogą wystąpić podczas ewakuacji z wykorzystaniem sprzętu ratowniczego, podstawowym niebezpieczeństwem jest panika, której mogą ulec oczekujący na pomoc, która w ich przekonaniu może przyjść zbyt późno. Dlatego celowym jest wykorzystywanie do ewakuacji, o ile jest to możliwe, dróg komunikacji ogólnej. Natomiast inne środki (rękawy ratunkowe, poduszki, kosze zamontowane na podnośnikach, drabiny) należy stosować w sytuacjach, gdy zawiodą dostępne możliwości, licząc się z możliwością powstania paniki wywołanej zwolnieniem tempa ewakuacji. Ponadto, aby ewakuacja mogła być prowadzona sprawnie należy uwzględnić działania: - zmierzające do opanowania przez społeczeństwo procedur na wypadek zagrożenia i ewakuacji, - prowadzenie treningów mających na celu zaznajomienie się z drogami ewakuacyjnymi i znakami sygnalizacyjnymi, - edukacja społeczeństwa o sprzęcie używanym podczas prowadzenia działań ratowniczych, - edukacja służb ratowniczych w zakresie ograniczania paniki (np. jak podawać komunikaty, jak prowadzić ewakuację), - zaznajomienie służb ratowniczych z ważniejszymi obiektami na terenie ich działań 6. Procedura ewakuacji mieszkańców oraz osób trzecich z nieruchomości (przykład) 6.1. Cel procedury Zapewnienie sprawnego przygotowania i przeprowadzenia bezpiecznej ewakuacji osób obecnych na terenie nieruchomości w stytuacji wystąpienia zagrożenia Przedmiot i zakres stosowania procedury Procedura określa tryb postępowania oraz uprawnienia i odpowiedzialności osób realizujących niezbędne działanie począwszy od stwierdzenia symptomów wskazujących na konieczność podjęcia czynności związanych z ewakuacją osób z budynku Podstawy uruchomienia procedury Pożar (gdy nieskuteczna jest likwidacja pożaru podręcznymi środkami);

9 Zamach terrorystyczny (otrzymanie informacji o podłożeniu ładunku wybuchowego lub innego środka niebezpiecznego); Zagrożenie chemiczne (jeżeli czas dojścia skażonego obłoku powietrza jest większy niż 15 minut); Zagrożenie katastrofą budowlaną; Zagrożenie wybuchem gazu spowodowane awarią instalacji gazowej; Inne Sposób ogłaszania alarmu 5. Alarmowanie o zagrożeniach w budynku mieszkalnym odbywa się z wykorzystaniem ręcznych urządzeń głośno mówiących. 6. W każdym wypadku zagrożenia wymagającego ewakuacji kilkakrotnie powtarzamy /słowny komunikat EWAKUACJA oraz sygnał dźwiękowy trwający 3 minuty/. 7. Komunikat o ewakuacji przekazuje się indywidualnie w każdym lokalu i przystępuje do natychmiastowej ewakuacji. 8. Ewakuację należy prowadzić w sposób zorganizowany kierując się ustaleniami procedury i aktualnie zaistniałą sytuacją. 9. Komunikat o ewakuacji powinien być słownie doprowadzony do wszystkich osób znajdujących się w rejonie zagrożenia. ŚWIADEK NIEBEZPIECZNEGO ZDARZENIA /ODBIORCA INFORMACJI/ ZOBOWIĄZANY JEST NATYCHMIAST POWIADOMIĆ ZARZĄDCĘ NIERUCHOMOŚCI TEL Organizacja działania 1. Wstrzymanie wejścia na teren nieruchomości. 2. Powiadomienie specjalistycznych służb ratowniczych stosownie do zagrożenia. 3. Powiadomienie zarządcy obiektu o zaistniałym zdarzeniu. 4. Podjęcie decyzji o częściowej lub całkowitej ewakuacji. 5. Przeprowadzanie oraz nadzorowanie ewakuacji ludzi. 6. Uruchomienie elementów procedury: a. otwarcie wyjść b. ogłoszenie alarmu dla mieszkańców c. nakazanie opuszczenia budynku d. wskazanie miejsca, z którego odbędzie się transport e. transport osób (w zależności od potrzeb) f. zapewnienie miejsca lokalizacji poszkodowanych (j.w.) g. zapewnienie kocy, śpiworów, ciepłych posiłków i napojów dla poszkodowanych (j.w.) h. zapewnienie lokalizacji i zabezpieczenie mienia ewakuowanego podczas akcji

10 i. zabezpieczenie instalacji: gazowej, elektrycznej, wodnej. j. organizacja akcji ratowniczej k. ewakuacja pojazdów z terenu posesji l. współdziałanie ze służbami ratowniczymi m. przekazanie informacji o zakończeniu ewakuacji 6.6. Ogólne zasady ewakuacji 1. Ściśle stosować się do przekazywanych zaleceń; 2. Wyłączyć i zabezpieczyć wszystkie urządzenia elektryczne i gazowe; 3. Przygotować do ewakuacji (zabezpieczyć) ważne wytypowane mienie, dokumenty, pieczęcie, środki finansowe itp.; 4. Pozamykać okna; 5. Wytypowane osoby do działań zabezpieczających ewakuację winny przystąpić do wykonywania przypisanych im zadań; 6. Wszystkie osoby opuszczające budynek mieszkalny powinny zabrać rzeczy osobiste i przystąpić do ewakuacji postępując zgodnie z postępującymi zaleceniami i udać się na wyznaczone miejsce ewakuacji; 7. Nie zamykać pomieszczeń; 8. Osoby wyznaczone na miejscu ewakuacji sprawdzają obecność i przekazują informację do kierującego akcją ewakuacyjną; 9. Na miejscu ewakuacji mieszkańcy przebywają do czasu otrzymania stosownej informacji, co do powrotu na teren obiektu lub sposobu transportu i miejsca, w które zostaną przewiezieni Obowiązki mieszkańców nieruchomości. 1. Opracowanie wewnętrznej procedury stanowiącej załącznik, uwzględniającej własne potrzeby i uwarunkowanie w szczególności w zakresie zabezpieczenia mienia; 2. Posiadanie wykazu ważnych dokumentów, urządzeń, pieczęci itp., które mają być zabezpieczone /ewakuowane/ oraz posiadanie przygotowanych pojemników na dokumenty, pieczęci itp.; 3. Przeszkolenie rodziny i współużytkowników lokalu w zakresie organizacji i przebiegu ewakuacji; 4. Uczestnictwo w próbnych ewakuacjach organizowanych przez zarządcę Postanowienia końcowe 1. Wyznaczenie osoób regulujących ruchem, zabezpieczających dokumenty, ważne mienie itp.; 2. Na terenie obiektu do czasu otrzymania innych dyspozycji pozostają wyznaczone osoby funkcyjne Załączniki do procedury ewakuacyjnej 1. Wykaz powiadamianych służb.

11 2. Wykaz numerów tel. zarządcy i mieszkańców nieruchmości. 3. Kierunki opuszczania budynku (szkic). 4. Lokale mieszkalne podlegające ewakuacji 5. Miejsce ewakuacji mieszkańców /szkic/ 6. Wykaz osób funkcyjnych pozostających na terenie budynku. 7. Wykaz osób odpowiedzialnych za wyłączenie energii elektr. i gazu oraz otwarcie dopływu wody do hydrantu. 8. Instrukcje alarmowe 7. Zasady bezpieczeństwa pożarowego w budynkach mieszkalnych W związku z koniecznością zapewnienia bezpieczeństwa pożarowego w budynkach mieszkalnych zabronione jest: 1. Używanie ognia otwartego, palenie tytoniu i stosowanie innych czynników mogących zainicjować pożar w pomieszczeniach piwnicznych oraz na strychach, 2. Garażowanie pojazdów silnikowych w pomieszczeniach nie przeznaczonych do tego celu, jeżeli nie opróżniono zbiornika paliwa pojazdu i nie odłączono na stałe zasilania akumulatorowego pojazdu, 3. Przechowywanie materiałów palnych w odległości mniejszej niż 0,5 m od: urządzeń i instalacji, których powierzchnie zewnętrzne mogą nagrzewać się do temperatury przekraczającej 100 st.c oraz przewodów uziemiających oraz przewodów odprowadzających instalacji odgromowej, jeżeli odrębne przepisy nie stanowią inaczej, 4. Użytkowanie elektrycznych urządzeń ogrzewczych ustawionych bezpośrednio na podłożu palnym, z wyjątkiem urządzeń eksploatowanych zgodnie z warunkami określonymi przez producenta, 5. Stosowanie na osłony punktów świetlnych materiałów palnych, z wyjątkiem materiałów trudno zapalnych, jeżeli zostaną umieszczone w odległości co najmniej 0,05 m od żarówki, 6. Instalowanie opraw oświetleniowych oraz osprzętu instalacji elektrycznych, jak: wyłączniki, przełączniki, gniazda wtyczkowe, bezpośrednio na podłożu palnym, jeżeli ich konstrukcja nie zabezpiecza podłoża przed zapaleniem, 7. Składowanie materiałów palnych na drogach komunikacji ogólnej służących ewakuacji, 8. Ustawianie na klatkach schodowych jakichkolwiek przedmiotów utrudniających ewakuację oraz zamykanie drzwi ewakuacyjnych w sposób uniemożliwiający ich natychmiastowe użycie, 9. Uniemożliwianie lub ograniczanie dostępu do: urządzeń przeciwpożarowych, takich jak hydranty, zawory hydrantowe, suche piony; wyjść ewakuacyjnych; wyłączników i tablic rozdzielczych prądu elektrycznego oraz głównych zaworów gazu,

12 10. Przechowywanie w mieszkaniu cieczy łatwo zapalnych o temperaturze zapłonu poniżej 21 st.c (benzyna, rozpuszczalniki, alkohol etylowy itp.) w ilości ponad 5 litrów i cieczy o temperaturze zapłonu 21 st.c do 55 st.c (nafta, olej napędowy, terpentyna) w ilości ponad 20 litrów. 8. Zasady postępowania w przypadku pożaru w budynku mieszkalnym Pożar w budynku mieszkalnym powstać może w pomieszczeniach mieszkalnych, piwnicach, poddaszach, zsypach, pionach instalacji elektrycznych oraz innych instalacji ocieplanych materiałem palnym. W przypadku zauważenia pożaru należy niezwłocznie zaalarmować osoby przebywające w strefie zagrożenia oraz wezwać straż pożarną. Po wykręceniu numeru alarmowego straży pożarnej 998 i zgłoszeniu się dyżurnego należy spokojnie i wyraźnie podać: - swoje imię i nazwisko, numer telefonu, z którego nadawana jest informacja o zdarzeniu, - adres i nazwę obiektu, - co się pali, na którym piętrze, - czy występuje zagrożenie dla życia i zdrowia ludzkiego. Po podaniu informacji nie odkładać słuchawki do chwili potwierdzenia przyjęcia zgłoszenia. Przyjmujący może zażądać: - potwierdzenia zgłoszenia poprzez oddzwonienie, - dodatkowych informacji, które w miarę możliwości należy podać. Największe zagrożenie dla osób przebywających w pobliżu pożaru niesie ze sobą zadymienie poziomych i pionowych dróg ewakuacji. W przypadku pożaru we własnym mieszkaniu należy: - wyprowadzić z mieszkania dzieci i osoby niepełnosprawne, - w zależności od zaistniałej sytuacji podjąć działania gaśnicze, wyłączyć dopływ gazu i energii elektrycznej, nie otwierać okien, - jeśli ugaszenie pożaru we własnym zakresie jest niemożliwe, opuścić mieszkanie zamykając drzwi jedynie na klamkę, - Uwaga! Nie można dopuścić do odcięcia przez pożar drogi wyjścia z mieszkania. - zaalarmować straż pożarną i osoby znajdujące się w sąsiednich lokalach. - w przypadku odcięcia drogi wyjścia z mieszkania udać się do pomieszczenia najdalej usytuowanego od pożaru posiadającego okno lub balkon zabierając ze sobą (jeśli jest to możliwe) mokry koc

13 zamykając za sobą drzwi do innych pomieszczeń na klamkę. Wezwać pomoc przez okno lub z balkonu, a w przypadku silnego wzrostu temperatury i zadymienia położyć się na balkonie pod oknem i okryć szczelnie kocem lub innym okryciem. W przypadku pożaru w mieszkaniu sąsiednim lub na niższej kondygnacji oraz zadymienia korytarza i klatki schodowej należy: - pozostać w domu zamykając drzwi wejściowe do mieszkania jedynie na klamkę, - zakręcić zawór gazu, wyłączyć wszystkie odbiorniki energii elektrycznej, - w celu niedopuszczenia do przenikania dymu i wysokiej temperatury przez drzwi wejściowe do mieszkania należy zabezpieczyć otwory i nieszczelności drzwi (np. mokrym ręcznikiem), - przygotować zapas wody do gaszenia lub chłodzenia elementów konstrukcyjnych i wyposażenia, - w razie potrzeby wzywać pomocy przez otwarte okno lub balkon. W przypadku pożaru na wyższej kondygnacji należy pozostać w mieszkaniu lub opuścić je na wezwanie kierującego akcją gaśniczą zamykając drzwi wejściowe do mieszkania na klucz. Niezależnie od powyższych wskazań, po przybyciu straży należy bezwzględnie podporządkować się poleceniom kierownika akcji ratowniczo-gaśniczej. Mimo, że przepisy przeciwpożarowe nie nakładają na użytkowników mieszkań wymagań w zakresie ich zabezpieczenia w sprzęt i urządzenia przeciwpożarowe - w celu ograniczenia ilości pożarów w mieszkaniach i ich skutków, Państwowa Straż Pożarna postuluje aby użytkownicy mieszkań wyposażali je w podstawowe urządzenia zabezpieczające, takie jak : - autonomiczne czujki dymu (posiadające zasilanie bateryjne) - umożliwiające już przy pierwszych oznakach pożaru zaalarmowanie sygnałem akustycznym osób przebywających w mieszkaniu i w sąsiednich mieszkaniach. Jest to szczególnie istotne w czasie nieobecności mieszkańców w domu lub w porze nocnej, - detektory gazu ziemnego - instalowane w pomieszczeniach kuchennych, - detektory tlenku węgla - instalowane w łazienkach z tzw. piecem kąpielowym, - gaśnice proszkowe (ABC) 2 lub 1 kg - umieszczane w miejscach łatwo dostępnych i znanych wszystkim domownikom (najlepiej w przedpokoju), zabezpieczone przy tym zarówno przed uszkodzeniami mechanicznymi jak i przed dostępem małych dzieci. Przedkładając powyższe pod rozwagę należy podkreślić, że wyposażenie mieszkań w szczególności w autonomiczne czujki dymu oraz podręczny sprzęt gaśniczy jest obecnie standardem w zabezpieczeniu mieszkań w krajach zachodnich. Informujemy również, że szacunkowy koszt wyposażenia mieszkania we wszystkie wyżej wymienione zabezpieczenia nie powinien przekroczyć kwoty zł.

14 9. Zasady posługiwania się podręcznym sprzętem gaśniczym Równocześnie z alarmowaniem należy przystąpić do akcji gaśniczej za pomocą podręcznego sprzętu gaśniczego będącego na wyposażeniu obiektu - gaśnic i hydrantów wewnętrznych Grupy sprzętu gaśniczego Podręczny sprzęt wykorzystywany jest do gaszenia pożarów w zarodku. Należy wykorzystywać do gaszenia pożarów wg następujących wskazań. Grupa A Rodzaj palącego się materiału: Ciała stałe pochodzenia organicznego, przy spalaniu których występuje zjawisko żarzenia (drewno, papier itp. materiały) Rodzaj środka gaśniczego: woda, piana gaśnicza, proszek gaśniczy, dwutlenek węgla Grupa B Rodzaj palącego się materiału: Ciecze palne i substancje stałe topniejące wskutek ciepła (rozpuszczalniki, pasty do podłogi, topiące się tworzywa sztuczne) Rodzaj środka gaśniczego: piana gaśnicza, proszek gaśniczy, dwutlenek węgla, halon Grupa C Rodzaj palącego się materiału: Gazy palne (gaz miejski, metan, propan-butan) Rodzaj środka gaśniczego: proszek gaśniczy, dwutlenek węgla, halon Grupa E Rodzaj palącego się materiału: Pożary ABC występujące w obrębie urządzeń pod napięciem Rodzaj środka gaśniczego: proszek gaśniczy, dwutlenek węgla, halon Symbolami literowymi oznakowane są gaśnice odpowiednio do gaszenia pożarów danej grupy. Podręczny sprzęt gaśniczy należy tak dobierać, aby można nim ugasić ewentualny pożar. Przy gaszeniu należy pamiętać o następujących zasadach:

15 - kierować strumień środka gaśniczego na palące się przedmioty lub obiektu od strony zewnętrznej (skrajnej) w kierunku do środka, - przy gaszeniu przedmiotów ustawionych pionowo należy gasić od góry w dół, - należy używać środków gaśniczych przeznaczonych do gaszenia danej grupy pożarów Charakterystyka podręcznego sprzętu gaśniczego Do podręcznego sprzętu gaśniczego zaliczamy gaśnice i koce gaśnicze. Gaśnice są to przenośne urządzenia o masie brutto do 20 kg i masie środka gaśniczego do 12 kg, którego użycie następuje pod wpływem uruchamianego ręcznie wyzwolenia ciśnienia gazu. Efekt akcji gaśniczej, a także bezpieczeństwo jej prowadzenia zależy od wielu czynników, między innymi od wyboru odpowiedniego środka gaśniczego. Dokonanie prawidłowego wyboru zależne jest od rozpoznania rodzaju pożaru oraz pewnego minimum wiedzy o środkach gaśniczych i ich działaniu Hydrant wewnętrzny Hydrant wewnętrzny jest to zawór zainstalowany na specjalnej sieci wodociągowej obudowany szafką i wyposażony w wąż pożarniczy i prądownice. Może być o średnicy 25 lub 52 mm. Ma on zastosowanie do lokalizacji pożarów w zarodku wszędzie tam gdzie jako środek gaśniczy stosuje się wodę. Sposób użycia hydrantu jest następujący: - otworzyć drzwiczki szafki sprawdzić czy podłączony jest wąż i prądownica, - rozwinąć odcinek węża w całości unikając zagięć i załamań, - skierować strumień wody na miejsce pożaru. Obsługę hydrantu powinny stanowić dwie osoby, jedna obsługuje prądownice a druga obsługuje zawór hydrantowy dawkując ilość wody. Wodą nie gasimy urządzeń pod napięciem elektrycznym oraz w ich obrębie jak również innych substancji, które z woda tworzą gazy palne np. karbid Gaśnica wodno-pianowa Gaśnica wodno-pianowa jest to zbiornik cylindryczny w którym znajduje się wodny roztwór środka pianotwórczego oraz zbiornik z gazem napędowym zaopatrzony w zbijak, wężyk zakończony prądowniczką zamykaną. Po dostarczeniu gaśnicy w pobliże pożaru zrywamy plombę zabezpieczającą, wciskamy zbijak (gaz napędzający wypełnia zbiornik gaśnicy, kierujemy strumień piany w ognisko pożaru. Działanie gaśnicy można w każdej chwili przerwać przez zwolnienie dźwigni prądowniczki. Ze względu na swoją budowę syfonową gaśnica prawidłowo pracuje tylko w pozycji pionowej.

16 Gaśnica proszkowa Gaśnica proszkowa jest to cylindryczny zbiornik zaopatrzony w dźwignię uruchamiającą zawór lub zbijak patronuz gazem napędowym. Środek gaśniczy ( proszek) wyrzucany jest przez dyszę lub wężyk zakończony prądowniczką przy pomocy gazu obojętnego ( azot lub dwutlenek węgla). Po dostarczeniu gaśnicy w miejsce pożaru zrywamy plombę i zawleczkę blokującą, uruchamiamy dźwignie lub zbijak i kierujemy strumień proszku w ognisko pożaru. Działanie gaśnicy można w każdej chwili przerwać przez zwolnienie dźwigni uruchamiającej lub dźwigni prądowniczki. Ze względu na swoją budowę syfonową gaśnica prawidłowo pracuje tylko w pozycji pionowej Gaśnica śniegowa Gaśnica śniegowa jest to cylindryczny zbiornik zaopatrzony w zawór i wężyk zakończony dyszą wylotową lub w gaśnicach mniejszych króćcem obrotowym z dyszą. Wewnątrz gaśnicy znajduje się skroplony dwutlenek węgla, który po uruchomieniu pod własnym ciśnieniem wydostaje się na zewnątrz oziębiając się do temperatury ok st.c. Po dostarczeniu gaśnicy w pobliże pożaru zrywamy plombę zabezpieczającą uruchamiamy zawór i kierujemy strumień dwutlenku węgla na ognisko pożaru. Działanie gaśnicze można w każdej chwili przerwać zamykając zawór. Należy pamiętać o tym że: - w czasie działania gaśnic trzymać ją tylko za uchwyty, - nie wolno używać tych gaśnic do gaszenia ludzi. Ze względu na swoją budowę syfonową gaśnica prawidłowo pracuje tylko w pozycji pionowej Koc gaśniczy Koc gaśniczy jest to płachta z tkaniny całkowicie niepalnej (włókno szklanego) o powierzchni około 2 m2. Przechowuje się go w specjalnym futerale. Służy do tłumienia pożaru w zarodku przez odcięcie dopływu powietrza do palącego się przedmiotu. Sposób użycia: - wyjąć koc z futerału, - rozłożyć i szczelnie przykryć palcy się przedmiot. W przypadku gaszenia ludzi należy osobę przewrócić i przykryć ją szczelnie kocem. Koce gaśnicze można wykorzystywać do przenoszenia ewakuowanego mienia. 10. Zasady rozmieszczania sprzętu p.poż. w budynkach przeznaczonych na pobyt ludzi

17 Do prowadzenia skutecznej działalności w zapobieganiu pożarom i ich zwalczaniu niezbędne jest posiadanie wiedzy o procesie spalania, gdyż tylko ona pozwala na wszechstronną ocenę elementów, jakie składają się na szeroko rozumiane zjawisko pożaru. Ogólnie rzecz biorąc, spalanie jest procesem chemicznym, w czasie którego występuje łączenie się materiału palnego z utleniaczem (najczęściej tlenem), podczas którego wydziela się światło, ciepło i inne produkty spalania. Aby powstał, a następnie rozwijał się proces spalania konieczne jest istnienie w odpowiedniej proporcji substancji palnej, utleniacza oraz energii cieplnej niezbędnej do zainicjowania procesu. Wynika z tego jednoznacznie, że proces spalania można przerwać przez: - wprowadzenie do strefy spalania środka oddziałującego antykatalitycznie na reakcje chemiczne towarzyszące procesowi spalania, - usunięcie lub odizolowanie materiału palnego, - wyeliminowanie bodźca termicznego podtrzymującego proces spalania (np. chłodzenie układu palnego), - odcięcie dostępu utleniacza do miejsca pożaru. Mechanizm działania nowoczesnych środków gaśniczych, stosowanych w sprzęcie gaśniczym, łączy ze sobą co najmniej kilka z ww. cech. Podręczny sprzęt gaśniczy to przenośny sprzęt uruchamiany ręcznie, służący do gaszenia pożarów w zarodku. Przy doborze i rozmieszczeniu podręcznego sprzętu gaśniczego w obiektach należy uwzględnić przepisy Rozporządzenia MSW z dn r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 92, poz. 460 z późn. zm.). W szczególności należy uwzględnić następujące zasady: - co najmniej jedna jednostka sprzętu o masie środka gaśniczego 2 kg powinna przypadać :» w strefach pożarowych lub ich częściach zaliczonych do kategorii zagrożenia ludzi ZL II i ZL V oraz w strefach, w których występują pomieszczenia zagrożone wybuchem - na każde 150 m2 powierzchni,» w strefach pożarowych o obciążeniu ogniowym 500 MJ/m2 i wyższym oraz zaliczonych do kategorii zagrożenia ludzi ZL I i ZL III - na każde 300 m2 powierzchni,» w pozostałych strefach pożarowych, z wyjątkiem stref zaliczonych do kategorii zagrożenia ludzi ZL IV - na każde 500 m2 powierzchni, - w strefach pożarowych, w których zainstalowane są silniki elektryczne stosuje się dodatkowo jedną jednostkę sprzętu na każde 30 silników, - do gaszenia pożarów grupy A (w których występuje zjawisko spalania żarowego np. drewna, papieru, tkanin) stosuje się gaśnice pianowe lub proszkowe (wypełnione proszkiem fosforanowym) oraz w ograniczonym zakresie gaśnice śniegowe, - do gaszenia pożarów grupy B (cieczy palnych i substancji stałych, topiących się) stosuje się zamiennie gaśnice pianowe, śniegowe lub proszkowe,

18 - do gaszenia pożarów grupy C (gazów palnych) stosuje się zamiennie gaśnice proszkowe lub śniegowe, - do gaszenia pożarów poszczególnych grup z indeksem E (urządzeń elektrycznych pod napięciem lub materiałów znajdujących się w pobliżu tych urządzeń) stosuje się zamiennie gaśnice proszkowe lub śniegowe, sprzęt powinien być umieszczony w miejscach łatwo dostępnych i widocznych, przy wejściach i klatkach schodowych, przy przejściach i korytarzach, przy wyjściach na zewnątrz pomieszczeń, - w obiektach wielokondygnacyjnych sprzęt należy umieszczać w tych samych miejscach na każdej kondygnacji, jeżeli warunki techniczne na to pozwalają, - oznakowanie miejsc usytuowania sprzętu powinno być zgodne z Polskimi Normami, - do sprzętu powinien być zapewniony dostęp o szerokości co najmniej 1 m, - sprzęt należy umieszczać w miejscach nie narażonych na uszkodzenie mechaniczne oraz działanie źródeł ciepła, - odległość dojścia do sprzętu nie powinna być większa niż 30 m., - gaśnice powinny być poddawane okresowym (nie rzadziej niż raz w roku) czynnościom konserwacyjnym; przeglądy lub ewentualne remonty i naprawy gaśnic należy zlecać wykwalifikowanym pracownikom (konserwatorom sprzętu ppoż.) lub specjalistycznym firmom.

19 SPIS TREŚCI 1. Ocena zagrożeń Ustalenie zewnętrznych zagrożeń środowiskowych Ustalenie wewnętrznych zagrożeń środowiskowych Ocena istniejących środków zapobiegawczych Zapobieganie Przeciwpożarowe systemy alarmowe Ręczne systemy gaśnicze Automatyczne systemy gaśnicze Bieżące utrzymanie Gotowość Reakcja Panika podczas ewakuacji i sposób jej przeciwdziałania Procedura ewakuacji mieszkańców oraz osób trzecich z nieruchomości (przykład) Cel procedury Przedmiot i zakres stosowania procedury Podstawy uruchomienia procedury Sposób ogłaszania alarmu Organizacja działania Ogólne zasady ewakuacji Obowiązki mieszkańców nieruchomości Postanowienia końcowe Załączniki do procedury ewakuacyjnej Zasady bezpieczeństwa pożarowego w budynkach mieszkalnych Zasady postępowania w przypadku pożaru w budynku mieszkalnym Zasady posługiwania się podręcznym sprzętem gaśniczym Grupy sprzętu gaśniczego Charakterystyka podręcznego sprzętu gaśniczego Hydrant wewnętrzny Gaśnica wodno-pianowa Gaśnica proszkowa Gaśnica śniegowa Koc gaśniczy Zasadyrozmieszczania sprzętu p.poż. w budynkach przeznaczonych na pobyt ludzi... 16