Zachowanie na wypadek wystąpienia zagrożenia i klęsk żywiołowych

Transkrypt

1 Zachwanie na wypadek wystąpienia zagrżenia i klęsk żywiłwych Klęska żywiłwa Gdy znajdujemy się na terenie dtkniętym klęską żywiłwą, z pewnścią mamy wrażenie, że świat wywrócił się d góry ngami i nic nie działa tak, jak pwinn. Nie jest t takie znwu dalekie d prawdy. Sytuacja jest trudna, ludzie są bardz nerwwi, nie wiedza jak się zachwać, częst nie myślą racjnalnie, kierują się emcjami. T zupełnie zrzumiałe, zwłaszcza jeśli klęska żywiłwa dtknęła kgś bezpśredni, na przykład zabrała mu dbytek całeg życia. Z pewnścią t trudne, ale wówczas należy zachwać mżliwie maksymalny spkój i przytmnść umysłu, głównie p t, by nie ptęgwać klejnych zniszczeń i nie narażać własneg życia. W mmencie gdy żywił szaleje, najlepiej schrnić się w bezpieczne miejsce i nie próbwać za wszelką cenę ratwać majątku d statniej chwili. Natmiast, gdy minie największe niebezpieczeństw, jeśli nie wiemy, c pwinniśmy zrbić i d czeg zacząć, alb jak się uwlnić na przykład z zalaneg czy uszkdzneg budynku, najlepiej będzie, jeśli zadzwnimy pd nr TEL.112 i tam pinfrmujemy, że ptrzebujemy pmcy. T z pewnścią będzie bezpieczniejsze rzwiązanie, niż próba radzenia sbie samemu w tak trudnej sytuacji. Pżar jest niekntrlwanym prcesem spalania występującym w miejscach d teg nie przeznacznych, który w zależnści d rzwju mże spwdwać pwszechne zagrżenie dla życia. Najczęstszą przyczyną pwstawania pżarów są: bezmyślne, bądź umyślne działanie człwieka; zwarcia i wady instalacji elektrycznych; wyładwania atmsferyczne. Skntrluj dmwe źródła grzewania i usuń wszelkie nieprawidłwści: bardz strżnie używaj zastępczych źródeł grzewczych (np. przenśne grzejniki elektryczne, gazwe, piecyki na drewn i węgiel), zgdnie z instrukcją bsługi; zabezpiecz materiały mgące ulec zapaleniu (pdłga, ściany, firany, meble, stsy gazet itp.) przed mżliwścią kntaktu z twartym gniem, żarem raz grącym ppiłem; nie używaj kuchenki gazwej d dgrzewania mieszkania. Sprawdź i stsuj dpwiednie zabezpieczenia instalacji elektrycznej: nigdy nie "watuj krków" - autmatyczny bezpiecznik ksztuje kilka złtych!

2 włączając kilka urządzeń d jedneg gniazda, przeciążasz instalację elektryczną; używaj rzgałęźników z bezpiecznikami; utrzymuj instalację dgrmwą raz kminwą w dbrym stanie. Przetrzymując w mieszkaniu pjemniki z rzpuszczalnikami, benzyną, farbami itp.- przetrzymujesz bmbę, której wystarczy już tylk zapalnik!!! Przygtuj rdzinę d ewentualnej ewakuacji kreśl w mieszkaniu, dmu i bejściu gspdarskim drgi ewakuacji raz zapznaj z nimi dmwników, przetrenuj z rdziną taką ewakuację. Winny być ustalne c najmniej dwie drgi ewakuacji; naucz rdzinę, jak przemieszczać się w pmieszczeniach zadyminych. W miarę mżliwści: zainstaluj w mieszkaniu, dmu i bejściu gspdarskim wykrywacze dymów (pżaru) i eksplatuj je zgdnie z instrukcją; zapatrz mieszkanie, dm i bejście w pdręczne gaśnice i naucz rdzinę psługiwać się nimi. przestrzegaj terminów badania sprawnści gaśnic i ich legalizacji. Zapisz i zapamiętaj numer telefnu d straży pżarnej (998) raz naucz dzieci, jak infrmwać przez telefn pżarze. W razie pżaru Jeśli zauważyłeś pżar, t masz bwiązek prawny i mralny pwiadmić tym sby zagrżne, straż pżarną lub inne służby ratwnicze. Użyj prstych spsbów, by ugasić pżar w zardku - gaśnica, wda, kc gaśniczy. Jeśli ubranie pali się na Tbie - zatrzymaj się, płóż na ziemi i bracaj d chwili zduszenia gnia, ucieczka spwduje tylk zwiększenie płmienia. Jeśli pali się tłuszcz w naczyniu kuchennym - ugaś g slą kuchenną lub p prstu nakryj szczelną pkrywką. Nie gaś urządzeń elektrycznych wdą - mgą być pd napięciem, pstaraj się dłączyć zasilanie elektryczne. Nie próbuj gasić gnia, któreg nie jesteś w stanie panwać. Wyprwadź wszystkie sby zagrżne w bezpieczne miejsce i w razie ptrzeby udziel pierwszej pmcy. Gdyby pżar i swąd dymu budził Cię ze snu - zbadaj, czy drzwi są ciepłe, jeżeli tak, t nie twieraj ich, lecz użyj innych dróg, by puścić pmieszczenie (np. przez kn, ile jest t mżliwe) lub usilnie wzywaj pmcy, wymachując przez kn białym brusem, prześcieradłem. Jeśli musisz wyjść przez pmieszczenia zadymine, t zakryj usta i ns gęstą tkaniną, kryj się czymś niepalnym i przemieszczaj tuż przy pdłdze - dym i grące pwietrze unsi się d góry, a dłem pwietrze jest bardziej czyste i chłdne. Bądź przygtwany! Dym drażni czy. Opuszczając mieszkanie, zabierz ze sbą wszystkich dmwników. Dzieci ptrafią chwać się przed gniem w miejscach, z których ich nie widać: w szafie, pd łóżkiem, pd pścielą itp. P pżarze Jeżeli zamierzasz wejść d budynku p pżarze, pwinieneś: upewnić się, czy właściwe służby (władze, straż pżarna) stwierdziły, że budynek jest bezpieczny; uważać na znaki dymu i grąca;

3 nie włączać instalacji elektrycznej w budynku (pmieszczeniu) p pżarze przed jej sprawdzeniem przez elektryka; gdy zstał wyłączny główny wyłącznik gazu, dcinający dpływ gazu z sieci zasilającej d budynku - w razie pnwneg jeg włączenia, wezwać upważnineg pracwnika techniczneg administracji biektu raz służbę gazwniczą; zachwać czujnść i uwagę, gdyż p pżarze elementy knstrukcyjne budynku (zabudwań) mgą być słabine (np. dachy i strpy) i mgą wymagać naprawy. Jeśli fachwcy (inspektr budwlany) stwierdzą, że budynek p pżarze jest niebezpieczny i należy puścić dm: kniecznści puszczenia dmu pwiadm plicję, aby wzięła g i pzstawine mienie pd chrnę; zabierz ze sbą dwód tżsamści i inne ważne dkumenty, niezbędne i cenne przedmity (kulary, lekarstwa, plisy ubezpieczeniwe, pieniądze, biżuterię). Skntaktuj się z firmą ubezpieczeniwą w przypadku, gdy Twje mieszkanie, Twój dm, zabudwania gspdarcze i pzstałe mienie ubezpieczyłeś d pżaru. Wyrzuć prdukty żywnściwe, napje i lekarstwa, które były narażne na działanie wyskiej temperatury, dymu i płmieni. Dtyczy t również zawartści ldówki i zamrażarki. Nie wln też pnwnie zamrażać rzmrżnej żywnści. Jeśli sejf lub metalwa skrzynia uległy ddziaływaniu pżaru, nie próbuj ich twierać. W ich wnętrzu przez długi czas (wiele gdzin) mże utrzymywać się wyska temperatura. Jeśli twrzysz drzwi sejfu lub skrzyni przed wychłdzeniem, pwietrze z zewnątrz w płączeniu z wyską temperaturą wnętrza sejfu (skrzyni) mże spwdwać zapalenie się zawartści. Upały Zbyt intensywny wysiłek w czasie grąceg dnia, spędzanie zbyt długieg czasu na słńcu alb zbyt długie przebywanie w przegrzanym miejscu mże spwdwać uraz termiczny. Aby móc skutecznie zapbiegać pdbnym przypadkm, pznaj bjawy i bądź gtów d udzielenia pierwszej pmcy w takich przypadkach. Uraz termiczny mże przybrać pstać parzenia słneczneg lub przegrzania. Objawami parzenia słneczneg są zaczerwienienie i blesnść skóry, mżliwe swędzenie, grączka, ból głwy. Pierwsza pmc: weź chłdny prysznic, użyj mydła, aby usunąć lejki (kremy). Miejsca parzne plewaj dużą ilścią zimnej wdy. Jeśli na skórze wystąpią pęcherze, zrób suchy, sterylny patrunek i skrzystaj z pmcy medycznej. Objawy przegrzania są następujące: słabienie, zawrty głwy, pragnienie, nudnści i wymity, skurcze mięśni (zwłaszcza nóg i brzucha), utrata przytmnści. Pierwsza pmc: płóż pszkdwaną sbę w chłdnym miejscu (ngi unieś na wyskści cm). Pluzuj ubranie. Użyj zimnej mkrej tkaniny jak kładu d bniżenia temperatury ciała. Pdawaj d picia wdę z slą, małymi łykami. Jeśli wystąpią nudnści, dstaw wdę. Jeśli wystąpią wymity, szukaj natychmiastwej pmcy medycznej. W przypadku utraty przytmnści przy wyczuwalnym ddechu i tętnie, ułóż pszkdwaneg na bku. Bądź przygtwany na wystąpienie gwałtwneg cieplenia! Utrzymuj chłdne pwietrze wewnątrz pmieszczeń, stsując żaluzje w drzwiach i knach. Oszczędzaj elektrycznść.

4 W kresie dużych upałów ludzie mają skłnnści d znacznie większeg zużycia energii elektrycznej na ptrzeby urządzeń klimatyzacyjnych, c prwadzi d niedbru mcy lub przerw w dpływie prądu. Przebywaj wewnątrz pmieszczeń tak dług, jak t mżliwe. Jeśli jest brak klimatyzacji, przybywaj na najniższym pzimie budynku, pza zasięgiem światła słneczneg. Spżywaj zbilanswane, lekkie psiłki. Regularnie pij duże ilści wdy. Osby cierpiące na epilepsję raz schrzenia serca, nerek lub wątrby, będące na niskwdnej diecie raz mające prblemy z utrzymaniem płynów, pwinny skntaktwać się z lekarzem przed zwiększnym przyjmwaniem płynów. Ogranicz przyjmwanie napjów alkhlwych. Mim, że piw i napje alkhlwe zdają się zaspakajać pragnienie, t zazwyczaj pwdują dalsze dwdnienie rganizmu. Ubieraj się luźn dpaswane rzeczy, zakrywające mżliwie jak największą pwierzchnię skóry. Lekka, jasnych klrach dzież dbija ciepł i prmieniwanie słńca raz pmaga utrzymać nrmalną temperaturę ciała. Nś krycia głwy, które skutecznie będą chrnić twarz i głwę przed nadmiernym nagrzaniem. Unikaj zbytnieg nasłnecznienia. Opalenizna spwalnia zdlnść d samczynneg chłdzenia się. Użyj śrdków chrny przed prmieniami słnecznymi wyskim współczynniku skutecznści. Unikaj skrajnych zmian temperatury. Zwlnij tryb życia. Zredukuj, wykreśl lub przerganizuj wyczerpujące zajęcia. Osby wyskieg ryzyka pwinny przebywać w chłdnym miejscach. Stsuj tabletki slne, ale tylk wtedy, jeśli zstały zalecne przez lekarza. Pamiętaj, że pdczas upałów występuje zwiększne zagrżenie przeciwpżarwe - przebywając w lesie, na pdsusznych łąkach, ścierniskach, zachwaj szczególną strżnść i staraj się nie zaprószyć gnia. Pdczas suszy Zmniejsz zużycie wdy. Pdlewanie trawników i mycie samchdów marntrawi wdę. Gdzie tylk mżliwe, używaj wielkrtnie tej samej wdy. W i c h u r y Ochrna przed wichurami sprwadza się d zabezpieczenia bywateli i ich mienia raz usunięcia skutków Wichury (silne wiatry i huragany) - występują pwdwane najczęściej szybk przemieszczającymi się aktywnymi niżami. Najgrźniejszą frmę przyjmują ne w kresie wisennym i jesiennym. Przed wystąpieniem wichury: Upewnij się, czy wszyscy człnkwie Twjej rdziny wiedzą jak pstępwać w czasie huraganu raz naucz ich, jak wyłączać gaz, elektrycznść i wdę. Opracuj plan kmunikwanie się w czasie zagrżenia na klicznść, gdy człnkwie rdziny są rzdzieleni (realny przypadek, gdy drśli są w pracy, a dzieci w szkle). Naucz dzieci, jak i kiedy wzywa się plicję lub straż pżarną raz które radi jest nastrjne na dbiór infrmacji stanie zagrżenia.

5 Pdczas wichury Miej włączne radi bateryjne na częsttliwści rzgłśni lkalnej, w celu uzyskania kmunikatu zagrżeniu i spsbach pstępwania. Zabezpiecz swje mieszkanie (dm): zamknij kna, zabezpiecz rynny i inne elementy budynku; upewnij się, czy knstrukcja dachu jest mcn przytwierdzna d knstrukcji budynku; zabezpiecz lampy i inne urządzenia, które mgą ulec zniszczeniu; usuń z parapetów i balknów przedmity, które mgłyby narbić szkód (prwane przez wiatr); uprzątnij z bejścia przedmity, które mgłyby narbić szkód (prwane przez wiatr); zapewnij sbie dpwiednią ilść źródeł światła - jak: latarki elektryczne (baterie d latarek i dbirników radiwych), świece; sprawdź stan apteczki pierwszej pmcy i zapatrz się w niezbędne materiały i leki; przygtuj rzeczy, które mgą być ptrzebne w czasie ewakuacji, tj. dkumenty, dzież żywnść, wartściwe rzeczy; nie parkuj pjazdów w pbliżu drzew, słupów i trakcji elektrycznych. Wyłącz główny wyłącznik prądu i gazu - graniczy t niebezpieczeństw pwstania pżaru. Schwaj się w śrdkwych i najniższych partiach budynku z dala d szklnych kien, sufitów i drzwi. Znajdując się pza dmem, pzstań tam, aż huragan nie przejdzie. Nie zatrzymuj się pd trakcjami elektrycznymi, planszami reklamwymi, drzewami itp. Jeżeli służby ratwnicze zalecają ewakuację: Wyrusz tak szybk, jak t tylk mżliwe; Opuszczając mieszkanie wyłącz energię elektryczną raz główny zawór wdy i gazu, wygaś gień w piecach raz zabezpiecz dm; P wichurze Zawiadm kgś pza zasięgiem wichury, dkąd się ewakuujesz; Zabierz przygtwany zawczasu pdręczny bagaż raz ciepłą dzież. Udziel pierwszej pmcy rannym i pszkdwanym sbm. Unikaj leżących lub zwisających przewdów elektrycznych. Ostrżnie wkraczaj d sweg dmu. Sprawdź instalację (gazwą, elektryczną, wdciągwą i ściekwą) w zniszcznym dmu O wszystkich zdarzeniach, mających isttne znaczenie dla bezpieczeństwa ludzi infrmuj: służby dyżurne Straży Pżarnej, Plicji, pgtwie energetyczne, gazwe, inne Najczęstszą przyczyną uwlnień niebezpiecznych śrdków chemicznych (NŚCh) są: awarie i katastrfy w biektach przemysłwych; wypadki cystern klejwych raz aut-cystern; ZAPAMIĘTAJ!!! Pjazdy samchdwe przewżące substancje niebezpieczne są znakwane pmarańczwymi prstkątnymi tablicami z czarnymi napisami cyfrwymi kreślającymi

6 rdzaj niebezpiecznej substancji według międzynardwych znaczeń, umieszcznymi z tyłu i przdu pjazdu, w następujący spsób: np.: benzyny - paliwa silnikwe 33 - nr rzpznawczy nr substancji wg wykazu ONZ. Jeżeli jesteś świadkiem wypadku z udziałem NŚCh - pwiadm natychmiast w jakiklwiek spsób straż pżarną i plicję: Pdaj isttne dane: miejsce zdarzenia; swje dane. Nie bądź kibicem zdarzenia, ale ddal się z miejsca wypadku, aby zminimalizwać ryzyk zatrucia. Opuść rejn zagrżny, kierując się prstpadle d kierunku wiatru. Chrń swje drgi ddechwe. W tym celu wyknaj filtr chrnny z dstępnych Ci materiałów (zwilżna w wdzie lub wdnym rztwrze sdy czyszcznej chusteczka, szalik, ręcznik, itp.) i słń nim drgi ddechwe. Jeśli jesteś w samchdzie - zamknij kna, włącz wentylację wewnętrzną, staraj się jak najszybciej puścić strefę skażenia. Stsuj się ściśle d pleceń służb ratwniczych lub kmunikatów przekazywanych przez lkalne śrdki przekazu - radi, TV, megafny. Jeśli przebywałeś w strefie skażnej, zdejmij ubranie, które uległ zanieczyszczeniu, i zamień je na czyste raz dużą ilścią wdy przemyj czy, usta, nas i weź prysznic. Jeśli istnieje prawdpdbieństw, że niebezpieczne śrdki chemiczne przenikną d Twjeg dmu, t: włącz radi lub telewizr na prgram lkalny i stsuj się ściśle d pleceń wydanych przez lkalne władze (służby ratwnicze); uszczelnij wszystkie twry kienne, wentylacyjne, drzwi - klejając je taśmą klejącą, bkładając rulnami z mkrych ręczników lub prześcieradeł; ddychaj przez maseczkę wyknaną z gazy, waty, ręcznika itp.; pzstań w wewnętrznej części budynku przy zamkniętych drzwiach - w przypadku, gdy istnieje niebezpieczeństw skażenia chlrem, udaj sie na wyższe kndygnacje, np. d sąsiadów. W przypadku amniaku - kieruj się d pmieszczeń płżnych na niskich kndygnacjach; pwiadm zagrżeniu najbliższe tczenie; wyłącz urządzenia elektryczne i gazwe z twartym gniem; nie jedz żywnści i nie pij płynów, które mgły ulec skażeniu. TERRORYZM Terrryzm [łac. terrr - strach], t różnie umtywwane idelgicznie, planwane i zrganizwane działania pjedynczych sób lub grup skutkujące naruszeniem istniejąceg prządku prawneg, pdjęte w celu wymuszenia d władz państw i spłeczeństwa kreślnych zachwań i świadczeń, częst naruszające dbra sób pstrnnych; działania te

7 są realizwane z całą bezwzględnścią, za pmcą różnych śrdków (naciski psychiczne, przemc fizyczna, użycie brni i ładunków wybuchwych), w warunkach specjalnie nadaneg im rzgłsu i celw wytwrzneg w spłeczeństwie lęku. Obecnie istnieje pnad 100 definicji teg zjawiska; kilkadziesiąt pwstał w ramach prac ONZ, gł. przy próbach kreślenia terrryzmu międzynardweg. Należy dróżnić, mim wspólneg źródłsłwu, terrryzm d terrru (aktów terrru); terrr t gwałt i przemc "silniejszych" rganów państwa wbec "słabszych" bywateli, a terrryzm t gwałt i przemc "słabszych" bywateli wbec "silniejszych" rganów państwa. Akty terrrystyczne są uzasadniane różnymi ideami: plitycznymi, spłecznymi, nardwściwymi i religijnymi, niekiedy niewyraźnymi lub pmieszanymi (np. zamach na papieża Jana Pawła II 1981) i mają również przyczynę w psychicznych anmaliach terrrystów. Sprawcy takich działań bywają zafascynwani reakcjami spłeczeństwa na swje czyny i charakteryzuje ich pewna teatralnść; zdesperwani i niedpwiedzialni szukają w przemcy spsbu rzwiązania własnych prblemów. Ewakuacja ludnści Dbrze zrganizwane spłeczeństw przygtwane jest d sprawneg funkcjnwania nawet w najtrudniejszych sytuacjach. Statystyki wskazują, że w większści przypadków występujące zagrżenia mają charakter lkalny, a ich likwidacja jest działaniem rutynwym. W teg rdzaju akcjach udział birą służby zawdwe (częst również chtnicze) jednej lub kilku frmacji (straż pżarna, plicja, pgtwie ratunkwe, i inne). Czasami jednak w wyniku niekrzystneg rzwju sytuacji, zdarzenia mgą spwdwać pwstanie sytuacji kryzyswej, w knsekwencji której, następuje znaczne graniczenie mżliwści reagwania służb raz funkcjnwania struktur państwwych i grźba zerwania więzi spłecznych. Jednym z ważniejszych zadań zmierzających d zapewnienia bezpieczeństwa ludnści znajdującej się na zagrżnym bszarze jest jej dpwiedni wczesne strzeżenie przed niebezpieczeństwem i - jeśli zajdzie taka ptrzeba - dbrze zrganizwana i przeprwadzna ewakuacja. Warunkiem pdjęcia skutecznych działań jest dpwiedni wczesne uzyskanie infrmacji zaistnieniu zagrżenia, jej przetwrzenie i przekazanie we właściwej frmie d pszczególnych adresatów. Realizacja działań strzegania i alarmwania pwinna umżliwić skuteczne uruchmienie systemu reagwania i uprzedzenie ludnści zagrżeniu przy jednczesnym zminimalizwaniu niebezpieczeństwa pwstania paniki wśród ludnści zagrżnej. Ewakuacja ludnści d dawna stanwi wypróbwaną, chciaż częściej wymuszną niż wcześniej przewidywaną, metdę chrny przed niebezpiecznymi zdarzeniami lswymi, zarówn w sensie zapbiegawczym jak i ratwniczym. Za zrganizwaniem ewakuacji przemawia fakt, że zawsze znajdą się ludzie, którzy będą usiłwali puścić rejny zagrżne. W takiej sytuacji, przy braku jakiejklwiek rganizacji, maswe ruchy ludnści mgą spwdwać paraliż rganizacyjny, zablkwanie ciągów kmunikacyjnych itp., c w knsekwencji mże wywłać tragiczne skutki. Ewakuacja jest jednym ze spsbów zbirwej chrny ludnści. Celem ewakuacji jest zmniejszenie stpnia zagrżenia, dlateg zarządza się ją tylk w razie pewnści, że zwiększy t mżliwść przetrwania ludnści. Aby ewakuacja kazała się skuteczną frmą chrny ludnści, pwinna być należycie zaplanwana. Dlateg też knieczne jest przygtwanie planu ewakuacji, jak jedneg z elementów Planu Zarządzania Kryzysweg i Planu Obrny Cywilnej. Plan taki winien precyzwać zarówn spsób prwadzenia ewakuacji w zależnści d istniejących uwarunkwań, jak i kreślać zasby niezbędne d realizacji teg zadania. Warunkiem skutecznści teg planu jest jeg

8 aktualnść, która weryfikwana musi być pprzez regularnie prwadzną inwentaryzację zasbów i weryfikację przyjętych rzwiązań. Bezpieczeństw dla dzieci Jeżeli zauważysz gień w swim dmu, natychmiast pwiadm tym fakcie znajdujące się w nim sby drsłe. Gdy ich nie ma, nie pdejmuj sam próby ugaszenia pżaru, b mżesz ulec pparzeniu lub w zależnści d przyczyny jeg pwstania prażeniu prądem elektrycznym. O ile t mżliwe, zadzwń pd numer alarmwy straży pżarnej 998, pdaj dkładny adres zamieszkania, imię i nazwisk raz numer telefnu, z któreg dzwnisz. Następnie, jak najszybciej wyjdź z mieszkania i pwiadm pżarze sąsiadów. Jeżeli natmiast pżar zaskczy cię, i jeg rzmiar będzie duży, bezzwłcznie skieruj się d wyjścia. Uczyń t przesuwając się d drzwi na czwrakach. Uchrni cię t d szkdliweg dymu i wyskiej temperatury, które skupiają się w górnych partiach pmieszczenia. D twarzy przyłóż zmczny wdą ręcznik. W żadnym wypadku nie chwaj się w szafach, zakamarkach, za firanami lub zasłnami. Nie uchrni cię t d gnia, a ratwnikm utrudni dnalezienie ciebie. Nie twieraj kien! Pwietrze z zewnątrz spwduje, że wzrśnie intensywnść pżaru

9 Jeżeli zgubiłeś się, nie próbuj na własna rękę dnaleźć miejsca, z któreg rzpcząłeś wędrówkę p lesie. Nie denerwuj się i nie płacz. Wybierz sbie drzew - przyjaciela, d któreg się przytul. Gdy pczujesz się pewniej, pmóż drsłym dnaleźć siebie. W tym celu, zdób jak chinkę" małe drzewka i krzaki rsnące w klicy, gdzie się znajdujesz. Pwieszne na nich różne przedmity, będą sygnałem dla pszukujących, że jesteś w pbliżu. Wyknaj na całej szerkści leśnych ścieżek znaki STOP" pprzez równlegle ułżenie na nich trzech gałęzi, bądź trzech linii wyknanych z kamieni, szyszek lub patyków. P ich zrbieniu nie dchdź w inne miejsce! Pamiętaj! Ważne jest, abyś utrzymywał ciepł swjeg ciała. Unikaj kntaktu z zimną ziemią! Z suchych gałązek lub trawy zrób pdłgę, na której będziesz mógł dpcząć, a z większych gałęzi nieduży szałas chrniący cię d wiatru. Jeżeli znajdujesz się w klicach leśnej plany lub skraju lasu nie ddalaj się d nich, pnieważ dla pszukujących cię z pwietrza, właśnie w takich miejscach będziesz najbardziej widczny. Osy, pszczły i szerszenie są szczególnie niebezpieczne w pbliżu swich gniazd. Dlateg nie wln d nich się zbliżać lub ich niszczyć. Gdy wady cię zaatakują, unikaj gwałtwnych ruchów. Jeżeli t mżliwe pszukaj schrnienia w ciemnym pmieszczeniu. P użądleniu natychmiast pwiadm tym drsłych. Pszczły w dróżnieniu d s i szerszeni, które mgą żądlić wielkrtnie, zstawiają w miejscu użądlenia żądł. Nie próbuj samemu g usunąć, pnieważ mżesz uszkdzić znajdujący się na jeg kńcu pęcherzyk jadwy. Gdy żądła nie ma, w celu zmniejszenia bólu i brzęku, przyłóż zimny kład, przetrzyj blące miejsce ctem lub plastrem cebuli. W przypadku użądlenia w szyję lub jamę ustną przepłucz usta rztwrem sli kuchennej. Nie drap miejsca użądlenia!. Nigdy nie pdchdź d nieznanych ci psów, przywiązanych d łańcucha, bądź znajdujących się na grdznym terenie. Musisz mieć się na bacznści, gdy pies na ciebie szczeka, warczy i pkazuje zęby, ma uszy płask płżne p sbie, sztywne ngi, uniesiny gn i zjeżną sierść. Nie

10 krzycz w jeg kierunku, lecz stanwczym tnem pwiedz NIE" i zachwuj się tak, jakbyś się g nie bał. Nie wpatruj się w czy psa, nie dwracaj się d nieg tyłem i nie uciekaj. Nie wsuwaj rąk przez grdzenie, za którym jest pies, aby je pwąchał. W przypadku ugryzienia natychmiast pwiadm tym drsłych. Przez minut ranę przemywaj letnią bieżącą wdą lub zdezynfekuj ją wdą utleniną. Następnie udaj się d lekarza. Zapamiętaj jak wyglądał pies i w jakim kierunku dszedł. Zwierzę musi być dnalezine i pddane bserwacji, w celu zbadania na wściekliznę. Pżary w kuchni, z uwagi na znajdujące się w niej urządzenia gazwe i elektryczne, zdarzają się częst. Pamiętaj więc, że d ugaszenia gnia pwstałeg wskutek zwarcia w przewdach elektrycznych lub paląceg się tłuszczu na kuchence gazwej, w żadnym wypadku nie używaj wdy. W pierwszym przypadku pamiętaj dłączeniu wtyczki przewdu z gniazdka. Ugaś pżar slą kuchenną lub sdą d pieczenia. Jeżeli zaś gień jest nieduży i pali się tylk na patelni mżesz g ugasić przykrywając naczynie. Zrób t jednak bardz strżnie! Pdczas burzy lub wichury nie szukaj schrnienia pd wyskimi drzewami, zwłaszcza tymi rsnącymi w dsbnieniu, czy na wzniesieniach, pnieważ spadające gałęzie lub wyładwania atmsferyczne - piruny mgą być zagrżeniem dla twjeg zdrwia, a nawet życia! Nie używaj pdczas burzy telefnu kmórkweg. Dla własneg bezpieczeństwa wyłącz g! Jeżeli znajdujesz się w terenie zabudwanym dejdź d metalwych biektów takich jak siatki grdzeniwe, słupy energetyczne lub maszty i jak najszybciej ukryj się w najbliższym budynku. Gdy natmiast burza zastała cię w terenie twartym, nie staraj się przed nią uciec. Nie biegnij! Oddal się małymi krkami d wyskich drzew i pszukaj schrnienia na bniżnym terenie (wąwóz, dlina). Przykucnij i spkjnie przeczekaj nawałnicę. Jeżeli jesteś w z innymi dziećmi pwinniście się rzdzielić na mniejsze grupy. Pamiętaj! Odległść burzy d miejsca, w którym się znajdujesz, blicza się mnżąc liczbę sekund, jaka upłynęła d ujrzenia błyskawicy, d mmentu usłyszenia grzmtu przez 330. Mże zdarzyć się, że ktś w Twim tczeniu zasłabnie. Ułóż taką sbę wygdnie na ziemi, pierając jej uniesine ngi na pdwyższeniu. Sprawdź też czy równmiernie ddycha. Taka pzycja pmże w lepszym dpływie tlenu d mózgu. Pamiętaj, jeżeli stał się t w zamkniętym pmieszczeniu, twórz szerk kn, aby napłynęł d nieg świeże pwietrze. Szybk pwiadm drsłych.

11 Jesień i zima t pry rku, kiedy bardz łatw przemczenie i wychłdzenie rganizmu. Dlateg też, gdy zdarzy się taka sytuacja należy przede wszystkim zdjąć mkre rzeczy i suszyć ciał, szybk załżyć na nie suche ubranie lub kryć je ciepłym kcem. Jeżeli jest t mżliwe, daj d wypicia ciepły napój na przykład herbatę.jesień i zima t pry rku, kiedy bardz łatw przemczenie i wychłdzenie rganizmu. Dlateg też, gdy zdarzy się taka sytuacja należy przede wszystkim zdjąć mkre rzeczy i suszyć ciał, szybk załżyć na nie suche ubranie lub kryć je ciepłym kcem. Jeżeli jest t mżliwe, daj d wypicia ciepły napój na przykład herbatę. Jeżeli ktś z Twich rówieśników parzy się, trskliwie zapiekuj się pszkdwanym, a miejsce pparzenia chłdź natychmiast strumieniem zimnej, bieżącej wdy. Czynnść ta pwinna trwać kł 20 minut lub d mmentu, kiedy parzny przestanie dczuwać ból. Także i w tym przypadku pwinieneś szybk pwiadmić drsłych. Gdy zauważysz u klegi lub kleżanki krwtk z nsa nie panikuj! D chwili nadejścia kgś z drsłych pprś taką sbę, aby usiadła i wyczyściła ns, tak jak t rbi się przy katarze. Następnie pchyl jej głwę d przdu, aby uniknąć mżliwści zadławienia się krwią. Na czł krwawiąceg przyłóż zmczny zimną wdą kład. Przygtuj małe tampniki z chusteczki higienicznej i pmóż umieścić je w krwawiącym nsie. Jedną z ulubinych zabaw dzieci i młdzieży jest jeżdżenie na rlkach lub łyżwach. Bywa, że zabawy te kńczą się złamaniem, zwichnięciem bądź skręceniem ngi. Kiedy więc zauważysz, że któreś z dzieci przewrócił się i ma kłpty z pruszaniem się, zdejmij mu z nóg buty i dsłń miejsce urazu. Zbacz, czy nie dszł d rzcięcia skóry. W razie mcn krwawiącej rany, nie pdnś pszkdwaneg. Jeżeli takiej rany nie ma, pprś kgś pmc w celu unieruchmienia ngi i szybk pwiadm sby drsłe. Jazda na rlkach dstarcza wielu wrażeń. Pamiętaj, by uprawiać ten sprt w kasku i chraniaczach na nadgarstki i klana. Nie szusuj p ulicy między samchdami, ale p wyznacznych alejkach i chdnikach. W dmu używa się wielu substancji chemicznych. Służą ne d utrzymania czystści w kuchni lub łazience. Nie wln ich w żadnym wypadku pić! Gdy jednak ktś z Twjeg młdszeg rdzeństwa przez pmyłkę wypije trującą

12 substancję, natychmiast pwiadm rdziców i zadzwń na pgtwie ratunkwe pd numer alarmwy 999,112 lub d straży pżarnej Pamiętaj! Nie wln pdawać w takim przypadku niczeg d picia! Zabezpiecz substancję, która zstała spżyta i pkaż ją lekarzwi. Pmże t w szybkim pdjęciu właściweg leczenia. Przedmity spadające z dużej wyskści są zagrżeniem dla przechdniów. Dlateg nie wln niczeg wyrzucać przez kn. T c Tbie wydaje się dbrą zabawą mże być przyczyną grźneg wypadku. Przedmity spadające z dużej wyskści są zagrżeniem dla przechdniów. Dlateg nie wln niczeg wyrzucać przez kn. T c Tbie wydaje się dbrą zabawą mże być przyczyną grźneg wypadku. Lubisz jeździć na łyżwach, prawda?! Uprawiaj ten wspaniały sprt w miejscach specjalnie d teg przeznacznych. Unikaj sadzawek, stawów, jezir i rzek. Jeżeli w twjej miejscwści nie ma sztuczneg ldwiska, upewnij się, że lód p którym masz zamiar się ślizgać zstał sprawdzny przez drsłych i nie kryje przykrych niespdzianek (przerębla, zbyt cienkiej tafli ldwej). Lubisz jeździć na łyżwach, prawda?! Uprawiaj ten wspaniały sprt w miejscach specjalnie d teg przeznacznych. Unikaj sadzawek, stawów, jezir i rzek. Jeżeli w twjej miejscwści nie ma sztuczneg ldwiska, upewnij się, że lód p którym masz zamiar się ślizgać zstał sprawdzny przez drsłych i nie kryje przykrych niespdzianek (przerębla, zbyt cienkiej tafli ldwej). Na pewn wiesz tym, że istnieją takie substancje, które bardz łatw się zapalają. Kntakt z nimi jest niebezpieczny. Zaprószenie gnia w pbliżu ich składwania, mże spwdwać wybuch. Bawiąc się, unikaj miejsc, gdzie leżą beczki, puszki i pjemniki niewiadmeg pchdzenia, nie tylk ze względu na łatwpalne ale również trujące substancje, które mgą się w nich znajdwać. Przede wszystkim jednak nie baw się zapałkami. Istnieją substancje, które wdychane przez dłuższy czas pwdują trwałe uszkdzenie rganizmu. D takich należą kleje. Kleje biurwe używane na c dzień d klejenia papieru nie zawierają niebezpiecznych substancji. Jednak kleje d drewna, skóry itp. jak np. butapren nisą ze sbą niebezpieczeństw. Pamiętaj, nie daj się namówić klegm i

13 nie wąchaj żadnych substancji niewiadmeg pchdzenia. Istnieją substancje, które wdychane przez dłuższy czas pwdują trwałe uszkdzenie rganizmu. D takich należą kleje. Kleje biurwe używane na c dzień d klejenia papieru nie zawierają niebezpiecznych substancji. Jednak kleje d drewna, skóry itp. jak np. butapren nisą ze sbą niebezpieczeństw. Pamiętaj, nie daj się namówić klegm i nie wąchaj żadnych substancji niewiadmeg pchdzenia. Lekarstwa mają różną pstać. Czasami wyglądają jak klrwe cukierki, jednak niewłaściwie stswane mgą być bardz niebezpieczne dla twjeg rganizmu. Gdy pczujesz się źle, nie próbuj leczyć się sam. Pwiedz tym drsłym, którzy na pewn pójdą z tbą d lekarza i t n zdecyduje jaki lek pwinieneś przyjmwać. Pamiętaj, że lekarstwa stswane niewłaściwie mgą dnieść zupełnie inny skutek d zamierzneg, a czasami dprwadzić nawet d śmierci. Na pewn drzemie w tbie dusza dkrywcy. Lubisz kpać w ziemi i wydbywać z niej różne ciekawe rzeczy. Nie wszystkie jednak przedmity które wykpiesz są bezpieczne. Częst pd ziemią drzemią pzstałści p wjnie - granaty i różneg rdzaju pciski. By nie zrbiły nikmu krzywdy, muszą się nimi zająć fachwcy. Pamiętaj! Nigdy nie wyciągaj samdzielnie z ziemi pdejrzanych przedmitów, nie próbuj ich rzbierać i pd żadnym pzrem nie wrzucaj d gnia. Wybuch mże spwdwać twją śmierć lub trwałe kalectw. Gdy znajdziesz przedmit przypminający granat lub jakiklwiek pcisk nie dtykaj g! Zawiadm drsłych. Trzepak nie jest najlepszym miejscem d zabawy. Myślę, że takie wspaniałe fikłki bezpieczniej jest wyknywać na sali gimnastycznej pd pieką nauczyciela wychwania fizyczneg. Upadek z trzepaka mże zakńczyć się bardz blesnymi stłuczeniami, a nawet złamaniami rąk i nóg. Pamiętaj tym pdczas swich zabaw.

14 Petardy nie są zabawkami i nie pwinny się znaleźć w twich rękach. Wybuchając nagle mgą spwdwać pważne parzenia rąk i twarzy. Mżesz nawet stracić wzrk. Nie pzwól się namówić klegm i sklepy z petardami raz sztucznymi gniami mijaj z daleka. Wypalanie traw, nie jest najmądrzejszym spsbem spędzania wlneg czasu. Nie wiem czy wiesz, że prócz zagrżenia pżarweg jakie stwarzasz pdpalając suchą trawę, niszczysz rganizmy żyjące tuż pd ziemią. Gra w piłkę jest świetną zabawą. Jeżeli bawisz się zbyt blisk drgi, mżesz ulec grźnemu wypadkwi, a jedncześnie mżesz być przyczyną wypadku, kiedy kierwca straci panwanie nad kierwnicą mijając ciebie wbiegająceg na jezdnię za piłką. Wiem, że uwielbiasz pływać. Musisz jednak wiedzieć, że nie każde miejsce nadaje się d kąpieli. Wda częst kryje różne przedmity leżące na dnie, a które mgą się stać przyczyną trwałeg kalectwa, kiedy p skku d wdy uderzysz w nie np. głwą. Krzystaj tylk z wyznacznych kąpielisk pd pieką drsłych!

15 Instrukcja alarmwania Alarmwanie i pmc W przypadku kniecznści udzielenia natychmiastwej pmcy, w zależnści d rdzaju występująceg zagrżenia, należy niezwłcznie pwiadmić: D pdstawwych zadań realizwanych przez te służby należy: Pgtwie Ratunkwe (Państwwe Ratwnictw Medyczne) ratwanie sób w stanie nagłeg zagrżenia zdrwtneg, plegająceg na nagłym lub przewidywanym w krótkim czasie pjawieniu się bjawów pgarszania zdrwia, któreg bezpśrednim następstwem mże być pważne uszkdzenie funkcji rganizmu lub uszkdzenie ciała lub utrata życia, wymagający pdjęcia natychmiastwych medycznych czynnści ratunkwych i leczenia. Uwaga! Kt zauważy sbę lub sby znajdujące się w stanie nagłeg zagrżenia zdrwtneg lub jest świadkiem zdarzenia pwdująceg taki stan, w miarę psiadanych mżliwści i umiejętnści ma bwiązek niezwłczneg pdjęcia działań zmierzających d skuteczneg pwiadmienia tym zdarzeniu pdmitów ustaww pwłanych d niesienia pmcy sbm w stanie nagłeg zagrżenia zdrwtneg (art.4 Ustawy Państwwym Ratwnictwie Medycznym z dnia 8 września 2006 r., Dz.U Nr 191, pz. 1410). Państwwa Straż Pżarna Plicja ratwanie ludzi i zwierząt przed skutkami zagrżenia pżarweg, ratwanie życia ludzi i zwierząt zagrżnych awarią techniczną, ratwanie życia ludzi i zwierząt zagrżnych skażeniem substancją niebezpieczną. chrna życia i zdrwia ludzi raz mienia przed bezprawnymi zamachami naruszającymi te dbra; chrna bezpieczeństwa i prządku publiczneg, w tym zapewnienie spkju w miejscach publicznych raz w śrdkach publiczneg transprtu i kmunikacji publicznej, w ruchu drgwym i na wdach przeznacznych d pwszechneg krzystania. JAK UZYSKAĆ POMOC? POGOTOWIE Zadzwnić na nr tel. 999 lub 112. P uzyskaniu telefniczneg płączenia Dyspzytr zapyta: C się stał? Jaki jest stan sby wymagającej pmcy? Gdzie t się stał?

16 Ewentualne dane sbwe sby ptrzebującej pmcy? Kim jesteś, jak sba wzywająca? Pamiętaj, że w przypadkach wątpliwych (pdejrzenie fałszyweg wezwania, niedkładne dane adreswe lub przerwanie rzmwy) dyspzytr mże pnwnie nawiązać rzmwę uściślając adres. Jeżeli jest t wypadek, zabezpiecz miejsce wypadku. Dyspzytr pgtwia ratunkweg już sam pwiadmi inne służby ratwnicze ptrzebne na miejscu zdarzenia, a więc Straż Pżarną i Plicję. W przypadkach niezagrażających życiu pacjenta dyspzytr udzieli infrmacji, w jaki spsób pmóc pacjentwi lub, kt jest w stanie przybyć na lekarską wizytę dmwą. Państwwa Straż Pżarna Zadzwnić na nr tel. 998 lub 112. P uzyskaniu telefniczneg płączenia należy wyraźnie pdać: swje imię i nazwisk, numer telefnu, z któreg nadawana jest infrmacja zdarzeniu, adres i nazwę biektu, c się pali, na którym piętrze, czy istnieje zagrżenie życia ludzi w miejscu pżaru, lub w bezpśrednim sąsiedztwie znajdują się materiały łatwpalne lub wybuchwe. UWAGA! Odłóż słuchawkę dpier p ptwierdzeniu przyjęcia zgłszenia pżaru. Odczekaj chwilę przy telefnie na ewentualne sprawdzenie przez dyżurneg telefnistę straży, czy meldunek pżarze nie jest fałszywy. POLICJA Zadzwnić na nr tel. 997 lub 112. P uzyskaniu telefniczneg płączenia Dyspzytr zapyta : miejsce i rdzaj zdarzenia, dkładny adres, jakie istnieje zagrżenie (wypadek, klizja, ile samchdów bierze udział w wypadku itp.), nazwisk i numer telefnu, z któreg się dzwni. NUMER RATUNKOWY nr 112. P uzyskaniu telefniczneg płączenia z nr 112 Dyspzytr w zależnści d zdarzenia przekieruje płączenie d dpwiedniej służby (plicji, pgtwia, straży pżarnej) lub przyjmie infrmację zdarzeniu, zadając dpwiednie pytania.

17

18