Treści nauczania na podstawie podręczników Słowa na czasie 1 (do kształcenia literackiego oraz językowego) Dział I

Transkrypt

1 Język polski wrzesień Gimnazjum klasa I Treści nauczania na podstawie podręczników Słowa na czasie 1 (do kształcenia literackiego oraz językowego) Zagadnienia Treści nauczania Dział I Blok 1. Historia literatury W starożytnym świecie - obraz epoki starożytnej: najważniejsze zjawiska historyczne, społeczne i kulturowe (filozofia, nauka, sztuka) - Biblia i mitologia grecka jako źródła kultury europejskiej - uniwersalne wartości w Biblii i mitach - budowa Biblii - biblijny obraz Boga, świata i człowieka - literacki charakter Biblii na przykładzie wybranych gatunków biblijnych - mitologiczne wyobrażenia dotyczące narodzin bogów, świata i człowieka - ingerencja bogów w życie ludzkie - epos antyczny jako najstarszy gatunek epicki - biblijne i mitologiczne tropy kulturowe - Biblia i mitologia jako skarbnice frazeologizmów Pojęcia: filozofia, stoicyzm, epikureizm, przepowiednia, proroctwo, alegoria, symbol, sens symboliczny i metaforyczny, przenośnia, przypowieść (parabola), pieśń, hymn, mit, mitologia, atrybut, werset, rodzaje literackie (epika, liryka, dramat), tragedia, komedia, porównanie, porównanie homeryckie, epos.

2 Propozycje lektur w kl. I (symbolem gwiazdki oznaczono utwory z podstawy programowej) - *Biblia (fragm.: Księgi Rodzaju, hymnu św. Pawła o miłości, Ewangelii) - *Mitologia (wybór) - *Homer Iliada (całość lub fragm.) - *Homer Odyseja (całość lub fragm.) - Legenda o świętym Aleksym (fragm.) - Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią (fragm.) - * Pieśń o Rolandzie (całość lub fragm.) - S. Undset Legendy o królu Arturze (fragm.) - M. Rej Żywot człowieka poczciwego (fragm.) - *J. Kochanowski: wybrane fraszki - J. Kochanowski: pieśń - *J. Kochanowski Treny (V, VII i VIII) - *W. Szekspir Romeo i Julia (całość) - P. Skarga Kazania sejmowe (fragm.) - D. Naborowski: wybór wierszy - J.A. Morsztyn: wybór wierszy - *Molier Skąpiec (całość) - wybrane wiersze poetów XX w., np.: *W. Szymborskiej, *J. Twardowskiego, T. Kubiaka, J. Harasymowicza, K. Iłłakowiczówny, M. Białoszewskiego, R. Brandstaettera, W. Broniewskiego - wybrane utwory współczesnej literatury polskiej i światowej, np.: L. Kołakowskiego, Z. Kossak-Szczuckiej, K.I. Gałczyńskiego, J. Huizinga - *wybrane utwory literatury młodzieżowej, np.: K. Siesickiej, E. Niziurskiego, M. Musierowicz, A. Bahdaja, E. Nowak, D. Terakowskiej, M. Fox, J.K. Rowling, A. Lindgren, P. Coelho, J. Gaardera - *wybrany utwór fantasy J.R.R. Tolkien Władca Pierścieni. Dwie wieże (fragm.)

3 - *wybór publicystyki z prasy i innych środków społecznego przekazu, np. artykuły i wywiady z Victora Gimnazjalisty, Cogito, Kina - *wybrany komiks, np.: B. Watterson Calvin i Hobbes. Coś się ślini pod łóżkiem, H.J. Chmielewski Tytus, Romek i A Tomek. Księga IX Zadania do wykonania: Test podsumowujący rozdział I, Słowa na czasie 1 Twórcy antyku Zygmunt Kubiak Wędrówki po stuleciach Fragment Kiedy najdawniejsi poeci greccy zadawali sobie pytanie, po co istnieje sztuka, a w szczególności poezja, przeważnie odpowiadali: po to, żeby dawać przyjemność. [...] Poeci późniejsi od Homera podkreślali nieraz, że poezja może być środkiem przekazywania ludziom ważnych prawd, ale również oni zaznaczali, że powinna ona dawać przyjemność. Poeta musiał być przede wszystkim dobrym rzemieślnikiem, znawcą metrum poetyckiego¹ i znawcą takiego układania słów, żeby z tego powstawał tekst piękny, dający przyjemność uszom i sercu. [...] Poeta był wykonawcą przedmiotów, pięknych, radujących słuchaczy przedmiotów, podobnie jak wykonawcami przedmiotów byli twórcy kor attyckich² i budowniczowie Partenonu. Wymagano od nich przede wszystkim, żeby były to przedmioty wykonane porządnie. Porządnie, to znaczy: dokładnie. [...] Poezja grecka najważniejszych epok, archaicznej i klasycznej, nie zna wierszy niedokończonych czy naszkicowanych, jakich jest wiele w poezji nowożytnej. Stan niewykończenia mógł być spowodowany tylko okolicznościami zewnętrznymi, na przykład śmiercią autora. Nie zna też ona mglistych opisów i mglistych stanów uczuciowych. [...] Porządne i dokładne opisy znajdujemy w obrazach z mitologii, na przykład opis porwania Kory przez Hadesa na początku Hymnu do Demetry. Jak wiadomo, Kora została porwana wtedy, gdy ze swymi towarzyszkami, córkami Okeanosa, zbierała na łące kwiaty i gdy po zerwaniu przez nią narcyza rozwarła się ziemia. Demeter o pięknych warkoczach, czcigodną, opiewać będę, i jej córkę o drobnych stopach, którą Hades zagarnął, a zgodził się na to władca gromów, Zeus szeroko-widzący, gdy z dala od Demetry złototronej, dawczyni darów, pośród cór Okeana odzianych w suknie szerokie

4 zbierała kwiaty róże, szafrany i piękne fiołki na łące miękkiej dla stóp mieczyki tam były, hiacynty, a także narcyz, na złudę dziewczęcia o twarzy jak kwiat wydany przez Ziemię tak Zeus przysłużył się Władcy-Co-Wielu- -Przyjmuje-do-Swego-Królestwa: kwiat nie do wiary radosny, będący dziwem dla wszystkich, co nań patrzyli, zarówno dla bogów, co śmierci nie znają, jak i dla ludzi śmiertelnych... Żaden epitet nie jest tu wyłącznie poetycki; każdy ma znaczenie rzeczowe: Demeter ma piękne warkocze, Kora drobne stopy, suknie cór Okeanosa są szerokie. Zanim zaświeci sam narcyz najważniejszy dowiadujemy się, jakie na owej łące rosły inne kwiaty. Łąka zaś jest miękka jest to więc rzeczywista łąka, ta, której miękkość autor Hymnu kiedyś odczuwał, gdy szedł przez nią może wczesnym rankiem boso. Taki sam ład zauważamy w formułowaniu myśli. [...] Dla Greków to, co nie osiągnęło jasności, nie nadawało się do sztuki. To, co nie osiągnęło określonego kształtu, nie nadawało się do sztuki. ¹ Metrum poetyckie układ regularnie powtarzających się elementów językowych w wersach lub strofach wiersza. ² Kora attycka antyczny posąg grecki przedstawiający stojącą młodą dziewczynę w powłóczystej szacie. 1. Jaki był główny cel poezji według poetów greckich żyjących przed Homerem? 1 p. A. Wyjaśnianie tajemnic życia. B. Dostarczanie przyjemności. C. Skłanianie do refleksji. D. Rozweselanie. 2. Homer to 1 p. A. biblijny prorok. B. poeta starożytnego Rzymu. C. twórca Iliady. D. grecki filozof. 3. Wyjaśnij w dwóch zdaniach sens stwierdzenia: Poeta musiał być przede wszystkim dobrym rzemieślnikiem. 2 p. 4. Podaj inne znaczenie słowa kora wyjaśnionego w przypisie. Jak nazywają się wyrazy o jednakowym brzmieniu, ale różniące się znaczeniem? 1 p.

5 5. Skreśl w każdym zdaniu jeden z wyróżnionych wyrazów tak, aby przekazywało ono prawdziwą informację. 2 p. Utwór Hymn do Demetry jest przykładem liryki bezpośredniej / pośredniej. Narcyz ma różne znaczenia jest symbolem / alegorią m.in. próżności, zimnej i nieczułej urody, a także wiosny. 6. Wymień dwie cechy zacytowanego wiersza świadczące o tym, że jest on hymnem. 2 p. 7. Z Hymnu do Demetry wypisz dwa wybrane epitety, które nie zostały omówione przez Zygmunta Kubiaka. 1 p. 8. We fragmencie: a także narcyz, na złudę dziewczęcia o twarzy jak kwiat wydany przez Ziemię znajduje się 1 p. A. porównanie i przenośnia. B. metafora i kontrast. C. anafora i porównanie. D. metafora i anafora. 9. Jaką funkcję epitetów występujących w Hymnie do Demetry podkreśla Zygmunt Kubiak? 1 p. A. Upiększanie tekstu. B. Nadanie utworowi wyłącznie poetyckiego charakteru. C. Wyrażenie uczuć podmiotu mówiącego. D. Ukonkretnienie i uplastycznienie opisu. 10. Tadeusz Kubiak, w celu nawiązania bliższego kontaktu z czytelnikami, zastosował w tekście 1 p. A. nieosobowe formy czasowników. B. czasowniki w 1. os. lm. C. czasowniki w 3. os. lp. D. zdania pojedyncze. 11. Demeter i Kora to 1 p. A. siostry. B. przyjaciółki. C. matka i córka. D. rywalki. 12. Atrybuty Demeter i Zeusa to odpowiednio 1 p.

6 A. kiść winogron i piorun. B. kłosy i trójząb. C. narcyz i miecz. D. kłosy i piorun. 13. Podkreśl wyraz, który nie jest związany z architekturą antyczną. 1 p. Partenon, Koloseum, kolumna, amfiteatr, katedra, łuk triumfalny, akwedukt 14. Filozofowie starożytnej Grecji to: 1 p. A. Platon, Sokrates, Arystoteles. B. Sofokles, Ajschylos, Eurypides. C. Platon, Sofokles, Tespis. D. Sokrates, Platon, Sofokles. 15. Oczyszczenie ze zbędnych emocji, stan wewnętrznego spokoju, który osiągali widzowie w teatrze antycznym, określa się słowem 1 p. A. proskenion. B. katharsis. C. exodos. D. tragizm. 16. Udowodnij (podając przynajmniej dwa argumenty), że epos Homera pt. Iliada jest utworem epickim. 17. Napisz streszczenie wybranego mitu greckiego (Twoja praca powinna zająć 15 linijek). 8 p.

7 UWAGA! W NASTĘPNYM MIESIĄCU UCZEŃ MOŻE SIĘ SKUPIĆ NA PRACY W ĆWICZENIACH (podręcznik do kształcenia językowego): rozdział 1 i 2. Można przesłać skany napisanych przez ucznia testów Sprawdź swoją wiedzę i umiejętności, które są zamieszczane pod koniec każdego rozdziału (bez wypracowań). Wiem, co trzeba