Określam przybliżoną liczbę poszkodowanych. Podaję stan fizyczny poszkodowanych (o ile możliwe)

Transkrypt

1 Każdy z nas powinien posiadać podstawową wiedzę na temat procedury udzielania pierwszej pomocy ofiarom wypadku lub nagłego zachorowania jak również powinniśmy być w stanie takiej pomocy udzielić zanim na miejscu zdarzenia pojawi się zespół medyczny. Nasze działania ratunkowe powinny opierać się o zasadę Chronię/Alarmuję/Pomagam. CHRONIĘ Upewniam się że miejsce wypadku/zdarzenia jest zabezpieczone i że stan sytuacji nie ulegnie pogorszeniu; miejsce wypadku powinno być odpowiednio oznakowane a osoby uczestniczące w wydarzeniu ofiary i ratownicy powinny być bezpieczne; ALARMUJĘ Alarmuję służby ratownicze, podając w zgłoszeniu wypadku podstawowe dane: Miejsce wypadku Rodzaj zdarzenia Określam przybliżoną liczbę poszkodowanych Podaję stan fizyczny poszkodowanych (o ile możliwe) Podaję okoliczności wypadku i czynniki mogące wpłynąć na pogorszenie sytyuacji Jeśli zgłoszenie zdarzenia odbywa sie przez telefon, należy podać nr kontaktowy, pod którym odpowiednie służby będą mogły zadzwonić i zdobyć dodatkowe informacje; telefony anonimowe budzą podejrzenia dyspozytora; POMAGA M udzielam pomocy doraźnej ofiarom wypadku do momentu przyjazdu zespołu ratunkowego, starając się nie doprowadzić do pogorszenia stanu zdrowia poszkodowanego Podczas wypadku, należy postępować zgodnie z poniższymi zaleceniami: Działać sprawnie ale być opanowanym Policzyć poszkodowanych i umieścić ich w bezpiecznym miejscu Opiekujemy się poszkodowanymi, których stan jest najcięższy a ich życie jest zagrożone Dokonujemy wstępnej oceny ilości osób poszkodowanych Zawsze podejrzewamy urazy kręgosłupa u ofiary zdarzenia dlatego jej przenoszenie z miejsca wypadku musi odbyć się z należytą ostrożnością W przypadku zaistnienia sytuacji zagrożenia musimy być pewni tego co możemy zrobi, ale 1

2 również czego powinniśmy unikać. Szkolenia na temat udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej i zachowania w sytuacjach zagrożenia, powinno być przeprowadzone profesjonalnie z uwzględnieniem zakresu materiału i odpowiednich ćwiczeń. Osoby, które pierwsze dotrą do poszkodowanego muszą być świadome nie tylko potrzeby udzielenia pierwszej pomocy, ale także muszą znać 3 podstawowe kryteria, których identyfikacja wpływa na załagodzenie sytuacji i umożliwia opanowanie sytuacji. Określenie czynnika sprawczego jest istotne w celu dalszej ochrony i wyeliminowania zagrożenia życia poszkodowanego: Określić czynnik sprawczy zdarzenia W przypadku pożarów musimy określić stopień odwodnienia, poparzenia, zatrucia oparami oraz rozmiar kontuzji W sytuacji wypadku drogowego, musimy liczyć się że poszkodowani mogą być uwięzieni w pojeździe, zszokowani, okaleczeni oraz; należy też założyć zatrzymanie krążenia; W wypadkach spowodowanych z udziałem niebezpiecznych substancji powinniśmy liczyć się z ryzykiem pożaru lub eksplozji Znajomość tych czynników, ułatwi podjęcie kroków zapobiegawczych, a ich dalsza analiza przyczyni się do wdrożenia stosownych działań ratowniczych. Identyfikacja obrażeń Rozwój techniki udzielania pierwszej pomocy umożliwia nam prawidłowe rozpoznanie (ale nie diagnozę) kontuzji, uszkodzeń oraz podjęcie kroków ratowniczych w miejscu wypadku. Czynniki odpowiedzialne za kontuzje mogą mieć różne źródła uszkodzeń ciała 1. Choroba Zagrożenie życia w przypadku choroby rośnie wraz z pogorszenia się stanu klinicznego pacjenta. Istotna jest szybka reakcja i podjęcie działać w celu opanowania sytuacji, np. wysłanie chorego do szpitala lub specjalistycznego ośrodka. Należy pamiętać, że pacjent powinien być pod stałą opieką również w trakcie transportu medycznego. 2. Wypadek W porównaniu do choroby, wypadek jest sytuacja nagłą, nieprzewidywalną dlatego zgromadzenie danych na temat stanu pacjenta jest o wiele trudniejsze. Wszystkie informacje są istotne dla lekarza, nie można ich zatajać; należy również informować o naszych obserwacjach; ratownik który określi rodzaj i stopień urazu, wdroży odpowiednie leczenie i w razie potrzeby zaleci transport do szpitala po uprzednim ustabilizowaniu stanu pacjenta (jeśli transport niesie ze sobą ryzyko pogorszenia stanu zdrowia); 2

3 wiedza na temat zasobów Wiedza na temat zasobów ludzkich i dostępnych sprzętu umożliwia ocenę możliwych środków pomocy, oraz wybór lub wykorzystanie odpowiednich środków adekwatnych do zaistniałej sytuacji W tym celu potrzebujemy 1. Zasoby ludzkie Ludzie, odpowiedzialni za opiekę nad poszkodowanymi (ratownicy medyczni, lekarze, kierowcy karetki, pielęgniarki, technicy medyczni, specjaliści). 2. Zasoby materiałowe Karetki, pojazdy wspierające, centra medyczne ogólne i specjalistyczne, szpitale ambulatoria, ruchome stacje ratownicze; 3. Inne: Służby przeciwpożarowe Służba zdrowia Służba społeczna Służba bezpieczeństwa Serwis techniczny Jednostki współpracujące PIEWRSZA POMOC PSYCHOLOGICZNA W większości przypadków, w sytuacji zagrożenia, osoba poszkodowana jest zdenerwowana i odczuwa niepokój. Naszym zadaniem jest uspokojenie takiej osoby, obniżenie poziomu stresu oraz udzielenie wsparcia psychologicznego. To co możemy zrobić to przede wszystkim: Uspokoić osobę poszkodowaną Nie krytykować nawet jeśli jest sprawcą wypadku Wytłumaczyć, iż najbardziej bolące rany nie muszą zagrażać jego zyciu Wytłumaczyć, że to co najgorsze już minęło Uspokoić, iż wypadek został zgłoszony i że karetka jest w drodze Odwrócić uwagę poszkodowanego od sytuacji Możemy doświadczyć pewnych trudności w udzielaniu pierwszej pomocy psychologicznej: ofiara jest przerażona; w takim wypadku należy ją odizolować, aby nie sprowokowała paniki wśród innych uczestników wypadku, ofiara jest przygnębiona (sparaliżowana przez emocje, zdezorientowana); powinniśmy zachęcać taka osobę do działania, tłumaczyć że sytuacja poprawi się jeśli wesprze innych w działaniach ratowniczych; Ofiara jest nadpobudliwa; należy ją uspokoić; jeśli nam się to uda osoba taka może zostać zaangażowana w działania ratunkowe; Co robić z osobami przyglądającymi się sytuacji, ale nieangażującymi sie w akcję ratunkową: 3

4 powinniśmy się przedstawić zaangażować osoby trzecie w pomoc przy miejscu w wypadku. Takie osoby możemy poprosić o: wezwanie karetki oraz zadbanie o poprowadzenie karetki do miejsca wypadku zorganizowania łańcucha ochronnego w celu zapewnienia porządku na miejscu wypadku takie osoby mogą zadbać o osoby przerażone sytuacją, wymagające obecności drugiej osoby POZYCJE UŁOŻENIA RANNYCH I METOD TRANSPORTU POSZKODOWANEGO Znajomość pozycji i metod bezpiecznego przenoszenia poszkodowanych jest bardzo istotna, ponieważ zmniejsza ryzyko pogorszenia stanu poszkodowanego w trakcie udzielania pierwszej pomocy. Pozycja boczna ustalona Jest to standardowe ułożenie nieprzytomnego poszkodowanego: zapobiega zakrztuszeniu wymiocinami, zapewnia drożność układu oddechowego zapobiega utknięciu języka w drogach oddechowych umożliwia kontrolę tętna i oddechu Pozycja jest stabilna odpowiednie ułożenie rąk i nóg zabezpiecza ciało przed przewrócenie m się na plecy lub na brzuch 4

5 W celu ułożenia pacjenta w pozycji bocznej ustalonej: Poszkodowanego układamy na wznak z rękoma wzdłuż tułowia, Podkurczamy dalszą nogę tak by kolano było w górze, Chwytamy za nadgarstek poszkodowanego; ciągnąc za nadgarstek I jednoczesne wepchnięcie ręki pod bok umożliwia przekręcenie i ułożenie ciała. Podkurczona noga powinna zostać zgięta a dłoń powinna być podłożona pod policzek poszkodowanego Stan poszkodowanego musi być stale przez nas monitorowany; Pozycja antyszokowa /pozycja Trendelenburga W przypadku pacjentów będących w szoku lub pacjentów, którzy stracili dużo krwi, lub zemdleli, należy zastosować pozycję antyszokową/pozycję Trendelenburga: polega ona na ułożeniu poszkodowanego na plecach z lekko uniesionymi nogami (nad poziom głowy pozycja ta zapewnia drożność układu krążenia uniesienie nóg pozycja antywstrząsowa 5

6 uniesienie podłoża na którym leży poszkodowany pozycja Trendelemburga Ułożenie pacjenta z podejrzeniem urazu brzucha Stosuje się ją w transporcie osób z ostrym urazem brzucha (powstały w wyniku urazu lub choroby) Poszkodowany jest ułożony na plecach z podkurczonymi nogami Pozycja pozwala na zmniejszenie napięcia w miejscu urazu Pozycja przy zaburzeniach oddechu Poszkodowanego z zaburzeniami oddechu należy przenosić: W pozycji półsiedzącej, W przypadku poszkodowanego z urazem klatki piersiowej, należy zastosować pozycję półleżącą a rana klatki piersiowej powinna być skierowana w dół aby krew nie przedostawała się do uszkodzonej części klatki piersiowej; 6

7 NOSZE Transport poszkodowanego z pomocą noszy musi być dla niego bezpieczny; po uprzednim zabezpieczeniu pacjenta pasami możemy rozpocząć jego transport do karetki; niestety, nie zawsze jest to łatwe a prawidłowe przeniesienie chorego nie zawsze odbywa się prawidłowo. Ogólnie przyjęta zasada mówi, że poszkodowanego powinno przenosić się nogami do przodu; wyjątek stanowi przenoszenie chorego z obrażeniami kończyn lub hipotermią w dół (schodzenie po schodach, zboczu). Wtedy należy transportować poszkodowanego na noszach głową do przodu. Dla zachowania zasad bezpieczeństwa transportu powinno dokonywać dwie lub cztery osoby. Aby poszkodowany nie był narażony na nadmierne ruchy, krok ratowników w trakcie noszenia powinien być równy i w tym samym tempie. When arriving at an obstacle that cannot be avoided they will leave the stretcher in the ground, they will lift it holding by the laterals and they will rest the headboard on the obstacle. W sytuacji gdy ratownicy natkną sie na przeszkodę nie do ominięcia, należy: - ułożyć nosze na ziemi - podnieść chwytając za boki - Oprzeć nosze na przeszkodzie i przepchnąć je - w trakcie tych czynności ratownicy muszą dbać o stabilność poszkodowanego zwłaszcza w odcinku szyjnym. Po pokonaniu przeszkody, transport kontynuujemy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa. W wielu przypadkach transport poszkodowanego może odbyć się z użyciem krzesła, do którego pacjent musi być przymocowany i unieruchomiony pasami lub czymś co je zastąpi. Niekiedy nie mamy dostępu do noszy, dlatego powinniśmy wiedzieć jak zbudować nosze zaimprowizowane. Nosze improwizowane z wykorzystaniem koca I dwóch tyczek Improwizowane nosze można zbudować z wykorzystaniem: koca i dwóch tyczek odpowiedniej długości i wytrzymałości. Powierzchnia nośna takich noszy powinna odpowiadać wzrostowi poszkodowanego: rozwiń koc i ułóż na ziemi rozmieść tyczki na kocu w taki sposób, aby podzielić koc na dwie części w taki sposób aby jedna z nich była ok. dwukrotnie większa od drugiej zawiń koc z jego krótszej części, w taki sposób aby się owinął wokół tyczki, a druga część jest w tym samym czasie rozwinięta na drugiej stronie; 7

8 ułóż druga tyczkę na zwiniętej części koca owiń druga tyczkę pozostałą częścią koca Nosze improwizowane z wykorzystaniem elementów ubrań (bluza, kurtka) i dwóch tyczek odpowiedniej długości Wspominając o ubraniach, mamy na myśli bluzę z długim rękawem lub kurtkę. Zapnij kurtkę a rękawy włóż do środka tylna część odzieży powinna być skierowana ku górze Włóż po jednej tyczce do każdego rękawa WSTĘPNA OCENA STANU POSZKODOWANEGO Ocenę stanu poszkodowanego dzielimy na dwa etapy: ocean wstępna i ocena wtórna. Ponadto powinniśmy ocenić otoczenie całego zdarzenia oraz pierwszy kontakt z uczestnikiem wypadku. Ocean otoczenia wypadku 8

9 Zanim przystąpimy do udzielania pierwszej pomocy należy to najpierw zabezpieczyć wypadku, w taki sposób aby uniknąć ryzyka poszkodowania osoby niosącej pomoc. Ponadto należy przestrzegać podstawowych zasad bezpieczeństwa i higieny wskazane jest użycie rękawiczek gumowych w celu zabezpieczenia się przed infekcją. O ile to możliwe należy zdobyć jak najwięcej informacji o przyczynach wypadku od poszkodowanego i osób trzecich. Zebrane informacje będą wskazówką, jakich urazów możemy się spodziewać. Należy sprawdzić czy odzież poszkodowanego jest ochlapana substancjami łatwopalnymi, toksycznymi lub żrącymi. Jeśli tak należy taką odzież usunąć lub odciąć pochlapany fragment. Wstępna ocean stanu poszkodowanego Po dotarciu do poszkodowanego należy ocenić jego stan: przytomność oddech krążenie ewentualne krowtoki Powtórna ocean stanu poszkodowanego Polega ona na określenie rodzaju urazów i miejsce ich wystąpienia. Obejmuje ona czynności związane ze sprawdzeniem ciała ofiary pod kątem wszelkich krwawień, deformacji, wydzielin (wymiociny), niestandardowych zabarwień skóry i temperatury ciała Jeśli poszkodowany jest przytomny i może się z nami komunikować, powinniśmy zapytać go o dolegliwości i bole jakie odczuwa. Zanim nawiążemy kontakt z poszkodowanym należy zadać kilka pytań kontrolnych, aby sprawdzić jego orientację i pamięć. Do badania ciała używamy dłoni bacznie obserwując reakcje poszkodowanego, które mogą sygnalizować urazy ukryte. Dłonie powinny poruszać się płynnie, z obu stron ciała, zaczynając od głowy poruszając się w kierunku stóp. Głowa Szyja Klatka piersiowa Brzuch i podbrzusz e Kończyny rany na czole I twarzy krwawienia z nosa i/lub ucha Zawsze podejrzewamy uraz kręgosłupa Sprawdzamy tętno na tętnicy szyjnej Gdy poszkodowany jest przytomny prosimy go o wskazanie miejsca bolesnego Gdy poszkodowany jest nieprzytomny, szukamy ran i deformacji mogących świadczyć o urazie Gdy poszkodowany jest przytomny prosimy go o wskazanie miejsca bolesnego, Sprawdzamy obecność ran otwartych Zawsze należy podejrzewać urazy wewnętrzne Sprawdzamy ramiona i nogi pod kątem złamań, ran otwartych i deformacji mogących świadczyć o niewidocznym urazie Porównujemy oba ramiona i obie nogi ze sobą Sprawdzamy zdolność poruszania się w celu wykrycia złamań 9

10 RESUSCYTACJA Czynności resuscytacyjne podejmujemy, gdy doszło do zatrzymania czynności życiowych u poszkodowanego. Istotny jest czas w jakim podejmiemy akcje resuscytacyjną, ponieważ jej opóźnienie powoduje nieodwracalne zmiany w organizmie poszkodowanego. Resuscytację przeprowadza się do momentu przywrócenia czynności życiowych lub do momentu przyjazdu zespołu ratowniczego. Zgon poszkodowanego może określić wyłącznie lekarz. Resuscytacja krążeniowo-oddechowa Jest to zespół czynności, których celem jest przywrócenie podstawowych funkcji życiowych, tj. krążenia krwi i oddechu. Zanim rozpoczniemy RKO, należy podjąć niżej opisane czynności. Ocean przytomności Aby ocenić stan przytomności poszkodowanego, powinniśmy ostrożnie się do niego zbliżyć (nigdy od tyłu); chwycić lekko za ramię i zapytać co się stało. Poszkodowany może się z nami komunikować nie tylko słownie, ale również poprzez mimikę twarzy, mruganie oczami, uściskiem dłoni, etc. Powtórna ocean stanu poszkodowanego Jeśli udało nam się nawiązać kontakt z poszkodowanym możemy przejść do dalszej części oceny stanu zdrowia. Jeśli jednak okaże się, że poszkodowany jest nieprzytomny należy wezwać pogotowie a następnie przystąpić do sprawdzania czynności oddechowych. Należy pamiętać, iż w każdym wypadku podejrzewamy u poszkodowanego uraz kręgosłupa, dlatego nie wolno go nigdzie przenosić (chyba że wymaga tego sytuacja bezpośrednie zagrożenie). Przygotowanie do resuscytacji Ustawiamy się przy poszkodowanym na wysokości jego ramion. Usuwamy ubrania, które mogą utrudniać przeprowadzenie resuscytacji (luzujemy krawat, pasek od spodni, zdejmujemy biżuterię). Poszkodowany powinien leżeć na równym twardym podłożu, twarzą do góry z rękoma wzdłuż tułowia. Ocena oddechu Oddech oceniamy metodą słuchaj, patrz, czuj, tzn. nasłuchujemy szmer wdychanego/wydychanego powietrza; obserwujemy ruchy klatki piersiowej; odczuwamy ciepło wydychanego powietrza na naszym policzku; 10

11 Niedotlenienie Jeśli nie wyczuwamy oddechu musimy sprawdzić jamę ustna poszkodowanego i usunąć z ust potencjalne ciała obce (sztuczna szczęka, guma do żucia, cukierki, wymiociny). Następnie należy odchylić głowę poszkodowanego lekko do tylu. Jedną rękę kładziemy na czole, drugą odciągamy podbródek ku górze. W tym momencie ponownie sprawdzamy oddech poszkodowanego. Jeśli powróciła czynność oddechowa możemy przejść do dalszej oceny stanu poszkodowanego; jeśli nadal nie obserwujemy czynności oddechowej rozpoczynamy resuscytację. Resuscytację rozpoczynamy wpuszczeniem dwóch wdechów kontrolnych (metodą ustausta) i obserwujemy puls. Czynność ta umożliwia udrożnienie elementów ukł. oddechowego (krtani, tchawicy, oskrzeli) zanim przejdziemy do pełnej resuscytacji krążeniowooddechowej. Podtrzymując czoło poszkodowanego jedną ręką w lekko odchylonej pozycji, obejmujemy szczelnie usta poszkodowanego naszymi ustami i wdychamy powietrze. W tym samym czasie ściskamy nos poszkodowanego. Powietrze należy wdychać przez dwie sekundy z umiarkowanym natężeniem. 11

12 Jeśli w momencie wydychania powietrza, zaobserwujemy ruch brzucha zamiast klatki piersiowej oznacza to, że musimy poprawić pozycję głowy poszkodowanego, ponownie sprawdzając jamę ustną poszkodowanego pod kątem obecności ciał obcych uniemożliwiający przedostanie się powietrza do płuc. Jeśli taki przedmiot znajdziemy musimy drogi oddechowe udrożnić. Tętno Kontroli tętna dokonujemy na tętnicach szyjnych znajdujących się po obu stronach szyi, w miejscu powyżej krtani, w zagłębieniu pomiędzy krtanią a mięśniami szyi. Używamy w tym celu palca drugiego, trzeciego i czwartego - nigdy kciuka; nie wolno badać tętna na obu tętnicach szyjnych jednocześnie. Jeśli tętno jest wyczuwalne kontynuujemy reanimację metodą usta-usta, wdychając jeden oddech co 5 sekund.; Jeśli tętno nadal jest niewyczuwalne, przechodzimy do zewnętrznego masażu serca. Zewnętrzny masaż serca Masaż serca polega na uciskaniu klatki piersiowej poszkodowanego w miejscu nieco poniżej niż połowy mostka. Nadgarstki naszych dłoni układam w wyznaczonym miejscu, palce dłoni unosimy lub splatamy (aby w trakcie ucisku nie powodować innych urazów mostka i żeber). 12

13 Wykorzystując ciężar naszego ciała dokonujemy ucisków na głębokość ok. 3-5 cm; ramiona muszą być wyprostowane a barki pionowo nad mostkiem. Uciski muszą być energiczne i rytmiczne w stosunku 30 ciśnień mostka, 2 oddechy. Zakończenie resuscytacji Po zakończeniu każdego pełnego cyklu resuscytacyjnego oceniamy czy tętno jest wyczuwalne. Jeśli nie, kontynuujemy masaż serca do momentu powrotu tętna lub przyjazdu zespołu medycznego. Jeśli jednak puls powrócił, ponownie dokonujemy oceny stanu pacjenta, analogicznie do przeprowadzonej przed resuscytacją. Resuscytację możemy uznać za zakończoną: Jeśli zostaniemy zastąpieni w czynnościach przez inna osobę Kiedy lekarz stwierdza zgon Kiedy powróciły czynności życiowe Kiedy nie jesteśmy w stanie kontynuować resuscytacji z powodu zmęczenia. TRUDNOŚCI PRZY RESUSCYTACJI I RZY OCENIE STANU POSZKODOWANEGO Rozległe krwawienia: w przypadku krwotoków musimy zastosować czynności prowadzace do zatamowania krwotoku; Nie można sprawdzić tętna na szyi W trakcie wdmuchiwania powietrza podczas resuscytacji, powinniśmy zaobserwować unoszenie się tułowia. Jeśli tak się nie dzieje lub obserwujemy wychylenie brzucha, należy powtórzyć repozycję głowy; jeśli sytuacja się utrzymuje, należy udrożnić udrożnić drogi oddechowe Czynności udrożnienia dróg oddechowych Czynności te obejmują uciskanie dolnej części tułowia poprze ucisk na płuca; uwolnione w 13

14 ten sposób powietrze wypchnie ciało obce. Gdy poszkodowany leż na plecach (nieprzytomny), klękamy nad poszkodowanym z twarzą zwróconą do poszkodowanego. Następnie układamy pięść w dolnej części brzucha (zaraz pod żebrami) i wykonujemy silne uciśnięcia w kierunku głowy i grzbietu poszkodowanego. Jeśli poszkodowany stoi lub siedzi, podchodzimy do niego od tyłu; obejmujemy rękoma kładąc jedną pięść na podbrzuszu drugą ręką chwytamy pięść pierwszej; wykonujemy silnych uciśnień w kierunku górno-tylnym. Czynność powtarzamy do momentu udrożnienia dróg oddechowych lub do utraty przytomności przez poszkodowanego (ta metoda może doprowadzić do utraty przytomności, dlatego należy zabezpieczyć poszkodowanego przed upadkiem). Wyżej opisanych czynności nie wykonujemy u osoby zadławionej częściowo (zdolnej do rozmowy). W takim wypadku namawiamy poszkodowanego do kaszlu. UTRATA PRZYTOMNOŚCI Utrata przytomności to stan kiedy poszkodowany nie reaguje na bodźce zewnętrzne. Wyróżniamy dwa stopnie utraty przytomności: - umiarkowany stopień utraty przytomności mózg jest oszołomiony, reaguje częściowo na bodźce z zewnątrz; reakcje są spowolnione; uznaje sie że osoba półprzytomna jest w szoku; Utrata przytomności może być efektem: Urazu centralnego układu nerwowego Niedotlenienia mózgu Ostrego zatrucia (różnego pochodzenia) Zaburzenia układu nerwowego wstrząsu Przyczyny utraty przytomności dzieli się na: 14

15 Urazy: w wyniku upadku lub ciężkiego urazu głowy Zatrucia: alkohol, narkotyki, leki Choroby metaboliczne: cukrzyca Choroby układu nerwowego: epilepsja, etc. Z uwagi na stopień utraty przytomności rozróżniamy: ZAMROCZENI E OMDLENIE WSTZRĄS I ZAPAŚĆ ŚPIĄCZKA Krótka I chwilowa utrata przytomności z powodu chwilowego spadku ciśnienia krwi. Przyczyną może być przemęczenie, niedożywienie, nagły wstrząs, słabo wentylowane pomieszczenie, wysoka temperatura. Skóra twarzy staje się blada, osoba czuje że zaraz zemdleje. Omdlenie pojawia się nagle I jest efektem chwilowego zatrzymania krążenia, które w efekcie może prowadzić do całkowitej utraty przytomności. Z reguły krążenie powraca po 5 do 20 sekundach; bladość skóry zanika, twarz się rumieni z powodu nagłego przypływu natlenionej krwi przez rozszerzone naczynia krwionośne. zapaść to efekt stopniowego braku przepływu krwi do mózgu; w przypadku wszystkich poważnych urazów (krwawienie, złamania, rozległe I głębokie poparzenia, choroby serca, zatrucia) istnieje ryzyko wystąpienia wstrząsu. Niekiedy wstrząs jest rezultatem wewnętrznego krwotoku jelitowego lub żołądka i wtedy nazywamy taki stan hipowolemią (znaczna utrata ilości krwi); inne rodzaje wstrząsów: trauma (podłoże emocjonalne), szok anafilaktyczny (silna reakcja alergiczna) Długotrwała utrata przytomności z całkowitą utratą odruchów obronnych organizmu i brakiem reakcji na bodźce zewnętrzne. Do oceny stopnia śpiączki wykorzystuje się skalę Glasgow oraz test Neurologiczny. Najłatwiejszy testem neurologiczny jest test zwany A-O-P-N, który określa rodzaj reakcji na bodziec zewnętrzny. PIEWRSZA POMOC W PRZYPDAKU UTRATY PRZYTOMNOŚCI U osoby nieprzytomnej zawsze zakładamy uraz kręgosłupa Kontrola lub przywrócenie podstawowych czynności życiowych Kontrola krwotoków o ile występują. Ocena urazów I utrzymanie ciepłoty ciała Kiedy puls jest wyczuwalny i nie ma zaburzeń układu oddechowego, układamy osobą nieprzytomna w pozycji bocznej ustalonej, aby zapobiec zapadnięciu się języka, zadławienia wymiocinami, itp. Zakładając uraz kręgosłupa, poszkodowanego układamy w pozycji bezpiecznej zwracając szczególną uwagę na odcinek kręgosłupa szyjnego; gdy poszkodowany krwawi lub doszło do znacznej utraty krwi, poszkodowanego układamy w pozycji przeciwwstrząsowej Regularne i okresowe sprawdzanie czynności życiowych oraz bezpieczny transport 15

16 poszkodowanego do odpowiedniej placówki medycznej W niektórych przypadkach, utrata przytomności spowodowana przez uraz głowy jest krótkotrwała a poszkodowany szybko odzyskuje orientację; jednakże zdarza się, że po krótkim czasie poprawy stanu samopoczucia, pojawiają się mdłości, wymioty, senność, długotrwała utrata przytomności, w rezultacie śpiączka. Dlatego każdy przypadek utraty przytomności (nawet krótkotrwałej) powinien być zbadany przez lekarza. Osoba nieprzytomna nie może być pozostawiona sama sobie; należy regularnie kontrolować jej oddech do momentu przetransportowania jej do szpitala, gdzie zwykle zostaje zatrzymana na obserwacje na co najmniej kilka godzin. W poniższej tabeli prezentujemy kilka zaleceń w przypadku wystąpienia utraty przytomności u poszkodowanego Osoba czuje że zaraz zemdleje Osoba zemdlała omdlenie Śpiączka Ułożyć osobę poziomo na plecach z nogami uniesionymi pod kątem 45 stopni Poluzowanie odzieży lub innych przedmiotów w pobliżu szyi, klatki piersiowej ułatwi dostęp powietrza zapewnij drożność układu oddechowego, sprawdź puls; Ułożyć osobę poziomo na plecach z nogami uniesionymi pod kątem 45 stopni Poluzowanie odzieży lub innych przedmiotów w pobliżu szyi lub klatki piersiowej ułatwi dostęp powietrza. Po odzyskaniu przytomności, dopilnować aby poszkodowany poleżał jeszcze przez kilka minut. zapewnij drożność układu oddechowego, sprawdź puls; Przeprowadzić resuscytację oddechowo-krążeniową (gdy zaistnieje taka konieczność) Gdy czynności życiowe są zachowane postępować tak samo jak w przypadku zamroczenia. zapewnij drożność układu oddechowego, sprawdź puls; Przeprowadzić resuscytację oddechowo-krążeniową (gdy zaistnieje taka konieczność) Gdy czynności życiowe są zachowane, ułóż poszkodowanego w pozycji bocznej ustalonej Ochrona przed utratą temperatury ciała Kontrola podstawowych funkcji życiowych I szybki transport do placówki medycznej URAZY UKŁADU ODDECHOWEGO Przyczyny upośledzenia pracy ukł. oddechowego: Zator / niedrożność dróg oddechowych Niedobór powietrza Trudności w oddychaniu (z powodu ucisku, ran tułowia, silnego uderzenia). Upośledzenie centralnego układu sterującego czynnością oddechową Urazy upośledzające układ krążenia. Wymienione powyżej przyczyny, jeśli utrzymują się sie przez dłuższy czas, mogą powodować zatrzymanie czynności oddechowych I zmuszają do podjęcia czynności resuscytacyjnych 16

17 (metodą usta-usta) Najbardziej charakterystycznym objawem niedotlenienia jest zasinienie skóry I ust. Zaburzenia czynności oddechu spowodowane zatruciem oparami W trakcie pożaru wydzielają sie niebezpieczne dla zdrowia opary mogące prowadzić do uduszenia. Za każdym razem, gdy uczestniczymy w akcji ratunkowej lub udzielamy pierwszej pomocy, powinniśmy najpierw zabezpieczyć samych siebie przed skutkami tego zjawiska. Należy otworzyć drzwi I zapewnić dostęp świeżego powietrza. Odciąć zasilanie by uniknąć porażenia prądem Ochronić twarz maseczką, która ochroni nasze drogi oddechowe od dymu I oparów Podjąć kroki zapobiegające eksplozji Osoby biorące udział w akcji ratunkowej powinny przebywać w strategicznych punktach strefy ewakuacyjnej Wyprowadzić poszkodowanych z miejsca zagrożenia Poszkodowany w wyniku zaistnienia sytuacji zagrożenia może znaleźć się w dziurze, jaskini lub innym miejscu gdzie dostęp do świeżego powietrza jest ograniczony. Niestety zdarza się, iż sam ratownik ponosi śmierć w trakcie niesienia pomocy, dlatego tak ważne jest aby udzielać pomocy przy współpracy z innymi osobami nie na własną rękę. Inną przyczyną uduszenia/zaczadzenia jest wzrost stężenia tlenku węgla w powietrza; źródłem zagrożenia są uszkodzone grzejniki, nieszczelna instalacja, lub silniki spalinowe w zamkniętych pomieszczeniach. Ponadto do zaczadzenia może doprowadzić wyciek gazu (gaz wykorzystywany w gospodarstwach domowych jest wzbogacony o substancję o charakterystycznym zapachu co umożliwia wyczucie wycieku) Wyżej wymienione substancje trujące powodują senność a w ostateczności smierć. Co robić w przypadku zatrucia trującymi oparami W przypadku poszkodowanego cierpiącego z powodu zatrucia oparami, należy: wyprowadzić go z niebezpiecznego pomieszczenia I zapewnić dostęp do świeżego powietrza Skontrolować jego czynności życiowe zapewnić drożność drog oddechwoych gdy poszkodowany nie oddycha należy rozpocząć sztuczne oddychanie gdy poszkodowany był narażony na działanie oparów lub jest nieprzytomny należy 17

18 go jak najszybciej przewieźć do szpitala utrzymywać temp ciała I kontrolować funkcję życiowe. OBRAŻENIA UKŁADU KRĄŻENIA Praca układu krążenia jest obserwowana poprzez puls wyczuwalny w kilku konkretnych arteriach, np. w tętnicy szyjnej, tętnicy udowej lub w tętnicach promieniowych; objawem funkcjonowania układu krążenia jest również jak słyszalny ton serca pompującego krew. Zatrzymanie krążenia W przypadku zatrzymania akcji serca, mamy bardzo mało czasu na rozpoczęcie akcji reanimacyjnej. Głównymi przyczynami zatrzymania pracy serca są: urazy, choroby, zatrucia, etc. Niektóre urazy mogą zaburzać pracę układu krążenia pośrednio lub bezpośrednio: urazy w okolicach serca zapadnięcie sie klatki piersiowej porażenie prądem Objawy zatrzymania akcji serca: utrata przytomności hypotonia (brak napięcia mięśni) zanikający oddech prowadzący do bezdechu brak tonów pracy serca I tętna bladość stale rozszerzone żrenice Krwotoki Krwotok to wyciek krwi z naczyń krwionośnych w wyniku ich przerwania Krwotoki dzielimy na: z uwagi na pochodzenie/źródło: Aortalne: krew barwy jasnej, tryskająca Żylne: krew barwy ciemnej, wypływ krwi jest stały Włośniczokwe: punktowe sączenie krwi 18

19 Stopień poważności krwotoku zależy od: Tempa utraty krwi Ilości utraty krwi Wieku I stanu fizycznego osoby poszkodowanej Z uwagi na naturę: zewnętrzne Pierwsza pomoc przy krwotokach zewnętrznych Sprawdź drożność dróg oddechowych Oceń oddech i tętno. Zaleca się aby poszkodowany położył się aby zapobiec zamroczeniu Zastosować bezpośredni ucisk na ranę Unieść krwawiącą kończynę Jeśli krwawienie nie ustaje, ucisnąć na tętnicę doprowadzającą krew do kończyny ostateczny sposób to założenie opaski uciskowej z odnotowaniem czasu jej założenia Zapobieganie wstrząsu krwotocznego Opaska uciskowa służy do zatamowania rozległego krwotoku, w przypadku gdy inne metody zawiodły. Opaska zamyka światło tętnicy doprowadzającej krew. Opaska uciskowa to ostateczna ostateczność stosowna przy amputacjach kończyn, zmiażdżeniach lub kiedy inne metody nie pozwoliły na zatamowanie 19

20 krwawienia. Użycie opaski uciskowej niesie za sobą ryzyko wystąpienia: gangreny lub śmierci w wyniku samozatrucia organizmu. Opaska uciskowa powinna być założona pomiędzy krwawiącą raną a sercem; raz założona może być usunięta wyłącznie przez lekarza. Przedmioty tj. paski, liny, kable nie powinny zastępować funkcji opaski uciskowej; oryginalna opaska jest giętka, ma długość 1 metra i szerokość 5 centymetrów. Na opasce powinna znajdować się godzina jej założenia. Podany czas musi być widoczny dla lekarza, nie powinien być ukryty pod ubraniem poszkodowanego. Należy unikać zapisania czasu na wewnętrznej części dłoni, ponieważ pot może zamazać godzinę. Szok hipowolemiczny to stan kliniczny, kiedy do naczyń krwionośnych nie dociera wystarczająca ilość krwi co upośledza funkcjonowanie organizmu. Objawy Bladość, pocenie się, hipotermia. Rozdrażnienie, niepokój, wzmożone pragnienie Słaby ale szybki puls. Powolny, głęboki oddech zmęczenie długotrwały szok prowadzi do śpiączki Pierwsza pomoc w przypadku wstrząsu hipowolemicznego poluzować elementy odzieży lub biżuterii mogące ograniczać oddech. Ułożyć poszkodowanego w pozycji przeciwwstrząsowej z nogami uniesionymi pod kątem 30 stopni Należy okryć poszkodowanego Zapewnić wsparcie psychiczne 20

21 Jak najszybciej przetransportować do szpitala, kontrolując stale czynności życiowe. Krwotoki wewnętrzne Pierwsza pomoc w przypadku krwotoków wewnętrznych Zapewnić drożność układu oddechowego Ocenić oddech i krążenie Zapobiec wstrząsom Jak najszybciej przetransportować do szpitala, kontrolując stale czynności życiowe Zapewnić odpowiednią ciepłotę ciała. Pierwsza pomoc w przypadku krwotoku z naturalnych otworów ciała Krwawienie z ucha ułożenie poszkodowanego w pozycji bocznej ustalonej na krwawiącym uchu podłożenie poduszki pod głowę nie tamować wycieku! Krwawienie z nosa Zimne okłady na nasadę nosa i kark Tamowanie krwawienia z użyciem opatrunków nasączonych wodą utlenioną Zalecić wizytę u lekarza w celu przeprowadzenia badania UWAGA: W przypadku ciężkiego urazu głowy, mogą pojawić sie wylewy/krwiaki w okolicach szyi, uszu oraz nagromadzenie się krwi wokół oczu. Objawy te występują razem lub oddzielnie i mogą być efektem urazu czaszki. Wylew krwi z układu oddechowego przez usta kaszel, krew zmieszana z plwociną Ułożenie poszkodowanego w pozycji półsiedzącej Transport do szpitala i pobranie próbki plwociny. Ocena wystąpienia objawów charakterystycznych dla wstrząsu krwotocznego Wyciek krwi układu pokarmowego przez usta z (mieszanina wymiocin i strawionej krwi w kształcie ziarnek kawy) 21

22 Pozycja boczna ustalona lub pozycja półsiedząca z podkurczonymi kolanami Transport do szpitala z próbką wymiocin Ocena wystąpienia objawów charakterystycznych dla wstrząsu krwotocznego UWAGA: rozróżniamy jeszcze trzeci rodzaj krwawienia poprzez usta spowodowany poprzez ranę w ustach lub w jamie ustnej. Inne krwotoki: Wyciek krwi z odbytu o czarnawym zabarwieniu. W takim wypadku należy przewieźć poszkodowanego jak najszybciej do szpitala w pozycji półsiedzącej z podkurczonymi nogami; staramy się uniknąć cofnięcia się krwi do układu pokarmowego Krwiomocz konieczny transport do szpitala w celu przeprowadzenie badań URAZY SKÓRY I MIĘŚNI Urazy skóry mogą być efektem wielu czynników I różnego stopnia zagrożenia. Skaleczenia Przerwanie ciągłości tkanki i wystąpienie krwawienia. Konsekwencją skaleczenia może być infekcja i uszkodzenie nerwów, mięśni, naczyń krwionośnych, itd. Skaleczenia mogą być poważne z uwagi podane poniżej cechy: Głębokość obszar miejsce skaleczenia brud, ciało obce, zakażenie rany Pierwsza pomoc zmniejszenie krwawienia dezynfekcja narzędzi medycznych dezynfekcja dłoni ratownika. oczyszczeni rany wodą utlenioną lub wodą z mydłem od środka rany do krawędzi zew. Jeśli rana jest głęboka należy użyć soli fizjologicznej Jeśli rana jest rozległa konieczne będzie zszycie jej przez lekarza; jeśli nie, należy ją pozostawić odkrytą; jeśli rana krwawi należy ją osłonić bandażem uciskowym ( nie za mocno); Zaleca się przyjęcie szczepionki przeciwtężcowi Rany nie należy polewać bezpośrednio alkoholem, jodyną, pudrem lub smarować kremem z antybiotykiem Pierwsza pomoc przy skaleczeniach Ogólna ocena stanu zdrowia poszkodowanego Kontrola krwawienia i niedoprowadzenie do szoku krwotocznego. dezynfekcja rany i opatrzenie jej sterylnym opatrunkiem, kontrola czynności życiowych Nie usuwać ciał obcych z ran; zabezpieczyć ciało obce przed przemieszczaniem sie w ciele w celu niknięcia dalszych obrażeń; 22

23 Przypadki niestandardowe Rana kłuta klatki piersiowej: ból w trakcie oddychania oraz trudności w oddychaniu, spowodowane są obecnością powietrza w jamie opłucnej, które przeniknęło do organizmu poprzez otwór rany Pierwsza pomoc: Częściowe zatamowanie krwawienia (tamponada); z jednej strony rana powinna pozostać otwarta; Pilny transport w pozycji półsiedzącej. Nie usuwamy ciała obcego tkwiącego w ranie Regularna kontrola czynności życiowych Poszkodowanemu nie wolno podawać nic do picia ani do jedzenia. Rana kłuta brzucha, może być przyczyną poniższych komplikacji: Krwotok wewnętrzny; należy krwotok opanować i nie doprowadzić do wstrząsu hipowolemicznego; Perforacja układu pokarmowego. Wylew do jamy brzusznej Pierwsza pomoc w przypadku urazów jamy brzusznej Opatrzenie rany jałowym opatrunkiem; Transport chorego w pozycji leżącej z podkurczonymi nogami, 23

24 Nie usuwamy ciała obcego Nie próbujemy włożyć organów wewnętrznych które w wyniku urazu są na zewnątrz ciała (ograniczamy się do przykrycia organów jałowym opatrunkiem) Nie podajemy nic do picia ani do jedzenia Kontrola czynności życiowych Amputacja: Amputacja kończyny lub jej części, w wyniku wypadku wywołuje u pacjenta stan traumy; u poszkodowanego obserwujemy wówczas tachykardię, bladość, odwodnienie i niepokój. Pierwsza pomoc: Opanowanie krwotoku w miejscu amputacji (jeśli zachodzi konieczność należy założyć opaskę uciskową) Amputowana część ciała: Powinna być osłonięta jałowym opatrunkiem Należy włożyć ją do plastikowego worka, Następnie worek z kończyną włożyć do innego worka wypełnionego wodą Amputowaną część ciała przewozimy do szpitala razem z poszkodowanym Stłuczenia: urazy spowodowane siłą mechaniczna bez przerwania tkanki; kontuzja może objawić się wylewem pod skórą w miejscu uderzenia, jak również może przeobrazić się w poważny uraz wewnętrzny. Stłuczenia dzielimy na: Stłuczenie proste: nie powoduje zagrożenia zdrowia lub życia; objawia sie np. zaczerwienieniem miejsca urazu (otarcie); Stłuczenie I stopnia: jest to przerwanie struktury mocno ukrwionych miejsc naskórka 24

25 Stłuczenie II stopnia: nagromadzenie się krwi pod tkanką skórną (np. guz) Stłuczenie III stopnia: obumarcie uszkodzonych tkanek Pierwsza pomoc w przypadku stłuczeń: Znieczulenie miejsca stłuczenia. Zastosować kompres z zimną wodą aby zamknąć krwawiące naczynia i anestezja (znieczulenie) nerwów czuciowych; Pod żadnym pozorem nie nakłuwamy ran Stłuczenie musi obejrzeć lekarz w celu wyeliminowania poważnych urazów wewnętrznych Poparzenia: wszystkie urazy ciała spowodowane działaniem ciepła, substancji żrących, prądu, promieni UV. Stan osoby, która uległa poparzeniu determinuje: Głębokość oparzenia: warunkuje proces zdrowienia. Obszar: procent poparzonej powierzchni ciała jest proporcjonalny do procenta szans na przeżycie; Miejsce: poparzenia Wiek Ryzyko wystąpienia infekcji: spowodowane utratą skóry Z uwagi na głębokość, poparzenia dzielimy na: I stopnia: zaczerwienienie naskórka; II stopnia: obejmuje naskórek i skórę właściwą. Pojawiają się pęcherze wypełnione osoczem. II stopnia: dotyka, naskórek, skórę właściwą i tkankę podskórną, jak również może uszkodzić: mięśnie, nerwy, naczynia krwionośne, itp. Miejsce poparzenia jest barwy ciemnobrązowej; Poszkodowany może nie odczuwać żadnego bólu, gdyż zniszczeniu ulegają zakończenia nerwowe. Pierwsza pomoc: Ogólna ocean stanu zdrowia poszkodowanego I kontrola czynności życiowych, Schłodzenie poparzonej części ciała (opatrunki hydrożelowe); schładzanie powinno trwać co najmniej 10 minut lub dłużej gdy ból nie ustępuje; w przypadku poparzeń 25

26 chemicznych, chłodzenie powinno trwać co najmniej minut Po schłodzeniu ranę trzeba przykryć sterylnym opatrunkiem Poparzonego miejsca nie wolno też niczym smarować; Jeśli ubranie przykleiło się do skóry, nie należy odrywać go siłą, tylko rozciąć. Odzież należy usunąć tylko wtedy, gdy ubrania są przesiąknięte substancja łatwopalną lub żrącą; Poszkodowanemu nie podajemy nic do jedzenia i picia; jeśli osoba odczuwa pragnienie, należy zwilżać usta wodą;. Nie przekłuwamy pęcherzy, Zdjąć biżuterię pierścionki, zegarek, łańcuszki. Jeśli poszkodowany płonie, należy przewrócić go na ziemię (nie pozwolić na ucieczkę); okryć go kocem lub przetoczyć poszkodowanego po ziemi Jeśli poparzenie jest rozległe musimy zapobiec możliwości wystąpienia wstrząsu, Jak najszybsze przewiezienie poszkodowanego do szpitala I wdrożenie leczenia; Poparzenie chemiczne: powstałe na skutek styczności poszkodowanego z substancją żrącą, np. kwas, produkty chemiczne. Postępowanie w przypadku oparzeń chemicznych jest analogiczne do postępowania opisanego powyżej: Zdjąć przesiąkniętą odzież Zmyć środek żrący dużą ilością wody, Dalsze leczenie analogiczne do oparzeń standardowych. Niezwłoczny transport do szpitala. Kiedy doszło do poparzenia oczu: Przemywamy oczy dużą ilością wody nie krócej niż przez 20 minut Osłonić oczy Natychmiastowy transport do szpitala Urazy wywołane porażeniem prądem elektrycznym: Porażenie prądem powoduje oparzenia, ale także poważne urazy układu nerwowego, przyczyniając się przy tym do upośledzenia czynności układu oddechowego; jeśli zły stan pacjenta utrzymuje się istnieje ryzyko zatrzymania pracy serca; Warto świadomym prądu jaki płynie w domowej instalacji elektrycznej: prąd niskiego napięcia (standardowe napięcie w mieszkalnej instalacji elektrycznej o wartości 125, 220 lub 26

27 380 V); prąd wysokiego napięcia o wartości ponad 1000V. Ten rodzaj prądu jest obecny w systemach przesyłu energii elektrycznej zaopatrujących miasta w energię a jego napięcie mieści się w przedziale od 12,000 do 142, 000 V. Odbiornikami prądu wysokiego napięcia są: reklamy świetlne, bariery i ogrodzenia, siec trakcyjna tramwajowa, kolejowa, trolejbusowa. Oto podstawowe zasady udzielenia pomocy osobie porażonej prądem: odciąć dopływ prądu zanim dotkniemy poszkodowanego. jeśli to możliwe, nie dotykajmy poszkodowanego bezpośrednio (np. załóżmy gumowe rękawiczki,); odciągnij porażonego od urządzenia pod napięciem odpowiednimi narzędziami z suchego drewna lub tworzywa sztucznego; Kontrola czynności życiowych, podjęcie resuscytacji krążeniowo-oddechowej; czynności resuscytacyjne mogą trwać nawet kilka godzin, opatrzyć porażone miejsca przetransportować poszkodowanego do szpitala również w przypadku niewielkich urazów skutki porażenia mogą wystąpić nawet kilka godzin od zdarzenia; URAZY UKŁADU MOTORYCZNEGO Urazy Uraz to uszkodzenie ciała, tkanki w wyniku działania czynników zewnętrznych fizycznych, mechanicznych, termicznych, itp. Urazy, z uwagi na miejsce wystapięnia dzielimy na: Skaleczenia: obejmują urazy skóry i mięśni. Urazy kończyn: zwichnięcia przemieszczenie, wybicie Urazy układu kostnego Złamania całkowite niecałkowite lub nadłamania proste powikłane 27

28 z przemieszczeniem otwarte zamknięte urazy czaszki i twarzy urazy kręgosłupa wielourazowośc Urazy kończyn: są to urazy które prowadzą do uszkodzenia układu kostnego i układów sąsiadujących. Zwichnięcia: uszkodzenie w którym dochodzi do chwilowej bądź trwałej utraty kontaktu powierzchni stawowych. Zwichnięcia charakteryzuje: intensywny ból, opuchlizna, ograniczenie ruchowe w wykonywaniu codziennych czynności Pierwsz pomoc w miejscu zwichnięcia założyć okład z wody, wody z lodem unieść lekko zwichniętą kończynę i ułożyć w wygodnym położeniu ocena urazu przez personel medyczny Skręcenie: trwała utrata styczności powierzchni stawowych; Objawy: ostry ból zniekształcenie na skutek obrzęku (w porównaniu ze zdrową kończyną) znaczne ograniczenie koordynacji ruchowej Pierwsza pomoc: unieruchomienie uszkodzonego stawu nie ruszmy stawu i nie próbujemy samodzielnie nastawić kończyny 28

29 przewiezienie do szpitala w celu wdrożenia leczenia Urazy kości Złamanie: przerwanie ciągłości kości. W przypadku złamania należy wziąć pod uwagę kilka czynników: Złożoność złamania Zamknięte: skóra pozostaje nietknięta (nie ma zewnętrznych ran) Otwarte: złamaniu towarzyszy uszkodzenie skóry; Unieruchomienie kończyny w dalszym procesie leczenia: Objawy złamania: Złamanie bez przemieszczenia: kość pozostała na swoim miejscu, Złamanie z przemieszczeniem: fragmenty kości znajdują się w różnych miejscach lub w różnej linii Ból narastający w momencie poruszania uszkodzoną kończyną Zniekształcenie kończyny (wygięcie w nienaturalny sposób, skrócenie) Siniak i obrzęk Dysfunkcja kończyny Komplikacje: Ryzyko uszkodzenia sąsiadujących układów: naczyń krwionośnych, nerwów, etc. Krowtok i wstrząs hypowolemiczny z powodu przerwania naczyń krwionośnych, Infekcje przy złamaniach otwartych Pierwsza pomoc: O ile nie występuje zagrożenie życia (np. pożar), nie przenosimy osoby, nie ciągniemy aby nie doprowadzić do bardziej rozległego złamania; Usunąć biżuterię, zegarek, itp Zbadać mobilność kończyny, tętno I czucie; Unieruchomić miejsce złamania razem z sąsiadującym stawem za pomocą szyny, unikając gwałtownych ruchów miejsca i okolic złamania; Przetransportować do szpitala w celu dalszego leczenia W przypadku złamania otwartego, zanim unieruchomimy kończynę, wpierw należy 29

30 opatrzyć ranę jałowym opatrunkiem i opanować krwawienie; Zasady unieruchamiania w przypadku złamania, zwichnięcia, skręcenia Kończyna górna: Na temblaku z wykorzystaniem chusty trójkątnej lub elementu odzieży osoby poszkodowanej Unieruchomienie za pomocą elementów sztywnych - deska, pręt; Połączenie obu tych sposbów; Kość piszczelowa i strzałkowa: Rzepka Unieruchomienie elementem sztywnym z obu stron i po bokach, owinięcie szyny materiałem; Unieruchomienie z drugą kończyną Unieruchominie sztywne od tyłu i owinięcie chustą Kość udowa Unieruchomienie elementem sztywnym z obu stron i po bokach, owinięcie szyny materiałem Należy usztywnić także staw kolanowy i biodrowy Urazy czaszki I twarzy Urazy te są poważne, ponieważ znajdują się blisko Centralnego Systemu Nerwowego. Objawy: Zaburzenia stanu świadomości Wyciek krwi lub przezroczystej cieczy przez naturalne otwory ciała (uszy, noc) siniaki zmiany w rozmiarze i symetrii źrenic wymioty ból głowy 30

31 Pierwsza pomoc: Gdy zachodzi potrzeba przemieszczenia poszkodowanego, należy uczynić to ostrożnie i zwrócić szczególna uwagę na zblokowanie osi głowa szyja - tułów Utrzymanie drożności dróg oddechowych, kontrola kręgosłupa Regularna kontrola czynności życiowych Przewiezienie poszkodowanego do szpitala w pozycji bocznej ustalonej (poszkodowany jest nieprzytomny); czynności związane z przenoszeniem poszkodowanego wymagają współudziału kilku osób; Urazy kręgosłupa Urazy mogą obejmować uszkodzenie jednej lub kilku kości lub stawów tworzących układ szkieletowy, gdzie schowany jest rdzeń kręgowy (kanał kręgowy). Najczęstze przyczyny urazów kregosłupa Upadek ze znacznej wysokości Upadek do tyłu Pośredenie/Bepośrednie działanie siły zewnętrznej Gwałtowny ruch szyją Urazy kręgosłupa mogą prowadzić do kompresji rdzenia kręgowego, dlatego są one tak niebezpieczne dla naszego zdrowia i życia. Objawy: złamanie: ból karku, szyi, ramion lub pleców (w zależności od miejsca wystąpienia urazu) zniekształcenie (trudne do wykrycia) skurcze mięśni uraz rdzenia kręgowego niemożność poruszania kończynami (stwierdzona na podstawie badania) całkowity lub częściowy zanik czucia w kończynach (stwierdzona na podstawie badania) uczucie mrowienia/swędzenia palców rąk I/lub nóg nietrzymanie moczu i stolca 31

32 brak odruchów Pierwsza pomoc: Nie ruszamy poszkodowanego; jeśli zachodzi taka konieczność usztywniamy oś głowa szyja tułów; Unieruchomić pacjenta przed transportem do szpitala. Poszkodowanego przenosimy na twardej i sztywnej powierzchni Regularna kontrola funkcji zyciowych Wielourazowość Życie pacjenta jest poważnie zagrożone w sytuacji gdy, na skutek wypadku doznał urazów wielu narządów/układów. Pośród urazów towarzyszących obrażeniom czaszki, kręgosłupa, tułowia, jamy brzusznej czy kończyn dominują: złamania, krwotoki, poparzenia czy okaleczenia. Pierwsza pomoc Należy ściśle przestrzegać zasad wstępnej ewaluacji stanu zdrowia poszkodowanego (ocena wstępna a następnie bardziej szczegółowa): Okreslić rozmiar obrażeń Ustalić priorytety działania Podjąć stosowne kroki ratunkowe charakterystyczne dla każdego przypadku Upewnij sie że transport poszkodowanych odbywa się w bezpieczny sposób Działania priorytetowe: Wstępna ocena stany poszkodowanego: przytomność, oddech, krążenia Przeprowadź resuscytacje oddechowo - krążeniowa gdy jest potrzebna Opanowanie krwawienia i tym samym uniknięcie wstrząsu Usztywnienie osi głowa szyja - tułów Usztywnienie złamań Opatrzenie ran I oparzeń Przygotowanie do transportu Zapewnienie stałej temperatury ciała 32

33 Okresowa kontrola stanu poszkodowanego. APTECZKA PIERWSZEJ POMOCY Apteczka pierwszej pomocy to miejsce, gdzie przechowuje się przedmioty niezbędne do udzielenia pierwszej pomocy poszkodowanemu; ich zawartość różni się w zależności od wykorzystania (apteczka domowa, samochodowa) oraz umiejętności osoby która z niej korzysta. Każdy lek musi być odpowiednio oznakowany aby uniknąć pomyłki przy podawaniu go poszkodowanemu. Ponadto leki powinno przechowywać się w miejscu suchym, ciemnym, z dala od wilgoci. Należy systematycznie sprawdzać datę przydatności leków, ich kolor i konsystencję. Nie wolno podawać leków przeterminowanych. Należy zwrócić szczególną uwagę na resztki takich leków jak: jodyna, krople do oczu lub nosa, syropy na przeziębienie, maści. Wyposaż swoja apteczkę zanim zajdzie potrzeba jej użycia; wszystko co znajdzie sie w apteczce powinno być czyste i odpowiednio oznakowane; przydatna może okazać sie lista telefonów alarmowych umieszczona wewnątrz lub na apteczce. Apteczka powinna być umieszczona w dostępnym miejscu a dostęp do jej zawartości nie powinien być utrudniony (nie zamykamy na kłódkę). ZAWARTOŚĆ APTECZKI bandaż 5 m x 5 cm. bandaż 5 m x 10 cm. chusta trójkątna kompres na oczy małe opatrunki jałowe duże opatrunki 50 x 100 bandaż elastyczny plaster kompres jałowy przylepiec wata nożyczki, pęseta, agrafki 33

34 szyna alkohol do odkażania (np. w formie nasączonych chusteczek) aspiryna lub inny lek przeciwbólowy jałowe strzykawki jednorazowe taśma z gumy termometr dwuwęglan kompres żelowy wazelina betadyna mertiolat lub podobny lek przeciwbakteryjny (woda utleniona - zalecana) 34