Urban MAES usługi ekosystemowe na obszarach zurbanizowanych

Transkrypt

1 Urban MAES usługi ekosystemowe na obszarach zurbanizowanych Dominik Zajączkowski Iwona Zwierzchowska Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Zakład Geografii Kompleksowej Poznań, 13 czerwca 2017 r.

2 Porządek prezentacji 1. Ekspertyza i etapy jej realizacji 2. Zielona infrastruktura i jej usługi na terenach zurbanizowanych 3. Analizowane usługi ekosystemowe 4. Porównanie analizowanych miast pod względem świadczonych usług ekosystemów 5. Podsumowanie, wnioski i rekomendacje

3 Ekspertyza wykonana dla 11 wybranych polskich aglomeracji Miasto Powierzchnia Populacja [2015] rdzeniowe [km 2 ] Warszawa Kraków Łódź Wrocław Poznań Gdańsk Szczecin Bydgoszcz Lublin Katowice Toruń

4 Usługi ekosystemowe w miastach Krajowa Polityka Miejska 2023, październik 2015 r. Kształtowanie przestrzeni miast powinno być prowadzone z uwzględnieniem znaczenia obszarów zielonych, kształtujących mikroklimat i spowalniających spływ wód opadowych z powierzchni utwardzonych. Komisja Europejska, 2013 r. Zielona infrastruktura - strategicznie zaplanowana sieć obszarów naturalnych i półnaturalnych z innymi cechami środowiskowymi, zaprojektowana i zarządzana w sposób mający zapewnić szeroką gamę usług ekosystemowych (Strategia kształtowania zielonej infrastruktury na terenach miejskich i wiejskich Unii Europejskiej [COM(2013) 249 final)

5 Usługi ekosystemowe w miastach 1. Łagodzenie miejskiej wyspy ciepła. 2. Odbiór wód opadowych. 3. Łagodzenie fali wezbraniowej. 4. Funkcja rekreacyjna.

6 Łagodzenie miejskiej wyspy ciepła Temperatura radiacyjna [ o C] Data pozyskania obrazu satelitarnego 17 czerwca 2010 r. godz. 9:33 Użytkowanie terenu O C * Zabudowa luźna o bardzo małym zagęszczeniu 20,5 Lasy 20,8 Wody powierzchniowe 20,8 Pojedyncze zabudowania 22,4 Grunty rolne, obszary roślinności seminaturalnej, tereny podmokłe 23 Zabudowa luźna o małym zagęszczeniu 23,2 Tereny zieleni miejskiej 23,8 Zabudowa luźna o średnim zagęszczeniu 23,9 Miejsca eksploatacji odkrywkowej, wysypiska 24,6 Tereny sportowe i wypoczynkowe 24,6 Nieużytki 25,4 Place budów 25,5 Szybkie drogi tranzytowe i tereny z nimi związane 25,5 Zabudowa luźna o dużym zagęszczeniu 25,6 Tereny kolejowe 25,6 Pozostałe drogi i tereny im towarzyszące 25,7 Zabudowa zwarta 27,3 Strefy przemysłowe, handlowe, usług publicznych i wojskowe 27,5 Lotniska 28,2 *przeciętna temperatura radiacyjna Źródło: Lupa P., Łowicki D., Materiały niepublikowane, Zakład Geografii Kompleksowej UAM, Poznań.

7 Łagodzenie miejskiej wyspy ciepła Poziom świadczenia według typów okrycia terenu Wpływ zielonej infrastruktury na miejską wyspę ciepła

8 Odbiór wód opadowych przez zieloną infrastrukturę Źródło: AQUANET SA Źródło: Januchta-Szostak (2012) Źródło: Fundacja Sendzimira (2014)

9 Odbiór wód opadowych przez zieloną infrastrukturę Poziom usługi Priorytetowy Istotny Nieznaczny Brak Typ użytkowania terenu wody, lasy, tereny rolne, powierzchnie seminaturalne, tereny podmokłe, tereny zieleni urządzonej, zabudowa rozproszona o bardzo niskiej intensywności (<10% pow. uszczelnionej), pojedyncza zabudowa zabudowa rozproszona o niskiej i średniej intensywności (10% do 50% pow. uszczelnionej), tereny sportu i wypoczynku, tereny eksploatacyjne, składowiska odpadów, lotniska tereny w trakcie budowy, tereny zabudowy nieciągłej o znacznej intensywności (50-80% pow. uszczelnionej), nieużytkowane tereny zainwestowane (głównie poprzemysłowe) tereny zwartej zabudowy (>80% pow. uszczelnionej), tereny przemysłowe, handlowe, usługowe, wojskowe, tereny dróg, tereny kolejowe

10 Łagodzenie fali wezbraniowej

11 Dostępność usług rekreacyjnych Kryteria: Powierzchnia Obszar zielonej infrastruktury > 2 ha Odległość Odległość do zielonej infrastruktury 1 km = 15 min trasy pieszej 300m = 5-6 min trasy pieszej Płat zielonej infrastruktury Odległość od terenów zabudowanych

12 Dostępność usług rekreacyjnych w odległości 1 km od zielonej infrastruktury o pow. >2h znajduje się ponad 95% terenów zabudowy zwartej oraz zabudowy luźnej o dużym zagęszczeniu

13 Porównanie miast Zasobność w zieloną infrastrukturę Max Szczecin >60% Min Łódź <20% Max Max Szczecin ok. 50% to ekosystemy priorytetowe Szczecin ok. 25 % terenów uszczelnionych Łagodzenie miejskiej wyspy ciepła Min Przechwytywanie wód opadowych Min Redukcja fali wezbraniowej Szczecin, Wrocław, Toruń 10-17% terenów zagrożonych powodzią Kraków, Wrocław i Łódź, ok. 10 % to ekosystemy priorytetowe Warszawa ok. 45% terenów uszczelnionych Dostępność do zielonej infrastruktury (w odległości 300 m od zielonej infrastruktury o pow. >2h) Max >80% w Trójmiasto, Szczecin i Toruń Min ok. 60% w Łódź

14 Podsumowanie i wnioski usługi ekosystemowe w miastach istotnie wspierające działania techniczne związane są z występowaniem zjawisk lub procesów przyrodniczych; typy użytkowania terenu mogą stanowić dobre wskaźniki do szacowania wielu usług ekosystemowych występujących na obszarach zurbanizowanych; na poziom usług ekosytemowych ZI wpływa sposób zagospodarowania i zaprojektowania terenu oraz sposób zarządzania na tym terenie, stąd duże możliwości zastosowania tego podejścia w planowaniu przestrzennym; planowanie i projektowanie gospodarowania terenami ZI na obszarach zurbanizowanych powinno być ukierunkowane na kształtowanie synergii pomiędzy różnymi usługami ekosystemowymi; najwyższe prawdopodobieństwo kolizji między usługami regulacyjnymi, kulturowymi i produkcyjnymi występuje w dolinach rzek; skala analizy usług ekosystemowych terenów zurbanizowanych powinna być dobierana do rodzajów usług i rozmieszczenia ich odbiorców;

15 Dziękuję za uwagę Dominik Zajączkowski Iwona Zwierzchowska Zakład Geografii Kompleksowej Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu