- 1 - PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z WIEDZY O SPOŁECZEŃSTWIE GIMNAZJUM W SZLACHCIE

Transkrypt

1 - 1 - PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z WIEDZY O SPOŁECZEŃSTWIE GIMNAZJUM W SZLACHCIE Wewnątrzszkolny System Oceniania został opracowany na podstawie Ustawy z dnia 7 września 1991 o Systemie Oświaty (Dz. U. Z 2004 roku nr 256, poz.572 z późniejszymi zmianami), Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 roku w sprawie zasad oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzenia egzaminów i sprawdzianów w szkołach publicznych (Dz. U nr 83, poz. 562 z późniejszymi zmianami) zwanego dalej Rozporządzeniem i Statutu Zespołu Szkół Publicznych w Szlachcie. Wykorzystuję podręczniki umieszczone w wykazie MEN dla II etapu edukacyjnego spełniające wymagania Nowej Podstawy Programowej. Wykorzystuję podręczniki autorstwa: kl. I - Dziś i Jutro I. Janicka, A. Kucia, T. Maćkowski. kl. II Dziś i Jutro I. Janicka, A. Janicki, A. Kucia, T. Maćkowski. CELE OCENIANIA WEWNĄTRZSZKOLNEGO 1. Informowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych i postępach w tym zakresie. 2. Pomoc uczniowi w samodzielnym planowaniu swojego rozwoju i motywowanie go do dalszej pracy. 3. Dostarczenie rodzicom i nauczycielom informacji o postępach, trudnościach i specjalnych uzdolnieniach ucznia. 4. Umożliwienie nauczycielom doskonalenia organizacji i metod pracy dydaktyczno-wychowawczej. KONTRAKT Z UCZNIAMI 1. Sprawdziany są obowiązkowe i jeśli uczeń opuścił sprawdzian z przyczyn losowych, powinien napisać go w terminie uzgodnionym z nauczycielem w ciągu 2 tygodni od powrotu do szkoły.. 2. Sprawdzian obejmuje zwykle jeden dział programowy. 3. Sprawdzian jest zapowiedziana co najmniej tydzień wcześniej i omówiony jest jej zakres oraz kryteria wymagań. 4. Sprawdzian poprzedza lekcja powtórzeniowa, utrwalająca poznane wiadomości i umiejętności. 5. Na koniec semestru nie przewiduje się sprawdzianu zaliczeniowego. 6. Kartkówki są zapowiadane, materiał, który obejmują dotyczy najwyżej 3 ostatnich lekcji. 7. Odpowiedzi pisemne nie są zapowiedziane i obejmują materiał z ostatniej lekcji. 8. Uczeń ma prawo zgłosić w ciągu półrocza 2 nieprzygotowania. Nieprzygotowania obejmują:

2 brak zadania domowego, - odpowiedź, Nieprzygotowanie powinno być zgłoszone przez ucznia po sprawdzeniu obecności. 9. Oceny wystawione przez nauczyciela są jawne i uzasadnione. 10. Uczeń ma obowiązek prowadzenia ćwiczeń lub zeszytu przedmiotowego, w którym powinny znajdować się zapisy tematów, zapisy poleceń ustnych lub pisemnych prac domowych. Ćwiczenia lub zeszyt przedmiotowy powinien być prowadzone systematycznie. W przypadku nieobecności ucznia w szkole, powinien je uzupełnić. 11. Na końcu roku szkolnego system oceniania podlega ewaluacji. 1. Pomiar osiągnięć uczniów odbywa się za pomocą następujących narzędzi: Sprawdziany testy, kartkówki, odpowiedzi ustne, odpowiedzi pisemne, praca z mapą, prace długoterminowe, prace domowe, ćwiczenia aktywność. Osiągnięcia ucznia są podsumowane punktami w dzienniku. 2. Częstotliwość pomiaru osiągnięć: sprawdziany ( 1 godz. lekcyjna ) po każdym dziale, kartkówki ( 15 min. ) w miarę potrzeb, odpowiedzi ustne co najmniej 1 w każdym semestrze, odpowiedzi pisemne ( 10 min.) w miarę potrzeb, prace długoterminowe zależne od potrzeb, prace domowe ( pisemne lub ustne ) w miarę potrzeb, ćwiczenia lub zeszyt przynajmniej raz w semestrze. 3. Obserwacja ucznia uwzględniająca: przygotowanie do lekcji, prowadzenie ćwiczeń, NARZĘDZIA I WARUNKI POMIARU OSIĄGNIĘĆ

3 - 3 - wypowiedzi na lekcji, praca w grupie, posługiwanie się pomocami naukowymi ( mapy, tablice graficzne, atlasy, słowniki itp.) podsumowywana w formie ustnej oceny opisowej na bieżąco, pod koniec każdego semestru oceną w dzienniku za aktywność. 4. Inne formy aktywności: pisanie i prezentacja referatów, wykonywanie albumów, plakatów, makiet, pomocy naukowych, udział w konkursach, praca nad projektem. Oceny za pracę w grupie, prace długoterminowe i aktywność wystawione są po uwzględnieniu samooceny ucznia i jego pracy przez kolegów. OCENA BIEŻĄCA I JEJ KRYTERIA 1. Kryteria ocen: wypowiedzi ustne waga 1 oceniana jest zawartość rzeczowa, umiejętność formułowania myśli, stosowanie terminologii historycznej, zgodność z poziomem wymagań, umiejętność ilustrowania wypowiedzi poprzez wykorzystanie pomocy naukowych (mapy, tablice graficzne) itp. celująca odpowiedź wskazuje na szczególne zainteresowanie przedmiotem, spełniając kryteria oceny bardzo dobrej, wykracza poza obowiązujący program nauczania, zawiera treści pozaprogramowe własne przemyślenia i oceny, bardzo dobra odpowiedź wyczerpująca, zgodna z programem, swobodne operowanie faktami i dostrzeganie związków między nimi, dobra odpowiedź zasadniczo samodzielna, zawiera większość wymaganych treści, poprawna pod względem języka, nieliczne błędy, nie wyczerpuje zagadnienia, dostateczny uczeń zna najważniejsze fakty, umie je zinterpretować, odpowiedź odbywa się przy niewielkiej pomocy nauczyciela, występują nieliczne błędy rzeczowe, dopuszczający niezbyt precyzyjne odpowiedzi na pytania nauczyciela, braki w wiadomościach i umiejętnościach, podanie nazwy zjawiska lub procesu przy pomocy nauczyciela, niedostateczny nie potrafi rozwiązać zadań teoretycznych lub praktycznych o elementarnym stopniu trudności nawet z pomocą nauczyciela, nie udziela odpowiedzi na większość pytań zadanych przez nauczyciela, ma braki w wiadomościach koniecznych. prace pisemne kartkówki waga 3 składają się z 3 4 pytań z ostatnich 3 lekcji, pytania są punktowane, jest zapowiedziana co najmniej dzień wcześniej ; odpowiedź pisemna składa się z kilku krótkich pytań z ostatniej lekcji, pytania są punktowane, jest niezapowiedziana ;

4 - 4 - sprawdziany waga 4 zawierają kilka lub kilkanaście pytań bądź też są w formie testu, testy zawierają zadania otwarte lub zamknięte, którym jest przyporządkowana określona liczba punktów; Sprawdziany, kartkówki i odpowiedzi pisemne są oceniane zgodnie z wymaganą ilością punktów na daną ocenę. prace długoterminowe waga 2 przy ustaleniu oceny brane są pod uwagę: sposób zaplanowania, samodzielność, wartość merytoryczna, umiejętność prezentacji wyników, oryginalność pomysłowość, estetyka wykonania, kompletność, możliwości ucznia, prace domowe waga 1 ocenie podlegają: pomysłowość rozwiązania, poprawność rzeczowa, umiejętność prezentacji (w przypadku prac ustnych), zgodność z poziomem wymagań, praca w grupie waga 1 bierze się pod uwagę: precyzyjność, stopień zaangażowania, efektywność, czas jej wykonania, udział w projekcie waga 1 ocenie podlega: zaangażowanie, systematyczność, samodzielność, korzystanie z materiałów źródłowych, aktywność pozalekcyjna waga 4 udział w konkursach, wyniki najwyższe ocena celująca, wyniki na poziomie wyższym niż przeciętny ocena bardzo dobra. Uwaga! W stosunku do ucznia, u którego stwierdzono specyficzne trudności w uczeniu się lub deficyty rozwojowe ( uniemożliwiające sprostanie wymaganiom edukacyjnym wynikającym z realizowanego programu nauczania) potwierdzone pisemną opinią poradni psychologiczno-pedagogicznej lub innej upoważnionej poradni specjalistycznej, nauczyciel obniżył wymagania edukacyjne w porozumieniu z jego rodzicami oraz pedagogiem szkolnym. SPOSÓB USTALANIA OCENY SEMESTRALNEJ I KOŃCOWOROCZNEJ Przy ustalaniu oceny semestralnej i końcowo rocznej nauczyciel bierze pod uwagę stopnie ucznia z poszczególnych obszarów działalności według następującej kolejności: sprawdziany testy,

5 - 5 - kartkówki, odpowiedzi ustne i pisemne, praca ze źródłami i ćwiczeniami, aktywność na zajęciach, praca z mapą, aktywność pozalekcyjna, prace domowe i prace długoterminowe. Ocena końcowo roczna wyliczana jest jak semestralna, przy czym ocena semestralna traktowana jest jak praca klasowa. Przy ocenianiu proponuje się sześciostopniową skalę ocen oraz ich wagę: Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który: - nie opanował treści koniecznych, - ma poważne braki w podstawowych wiadomościach, uniemożliwiające dalszą naukę, - nie przejawia chęci przyswajania nowych wiadomości i współpracy z nauczycielem. Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: - ma braki w podstawowych wiadomościach, lecz z pomocą nauczyciela potrafi je nadrobić, - rozwiązuje i wykonuje typowe zadania o niewielkim stopniu trudności, - przejawia gotowość i chęć do przyjmowania nowych wiadomości i współpracy z nauczycielem. Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który: - opanował treści przewidziane w programie nauczania na poziomie podstawowym, - rozwiązuje i wykonuje typowe zadania o średnim stopniu trudności i niewielkim stopniu złożoności, - próbuje porównywać, selekcjonować i klasyfikować fakty i informacje, - dostrzega podstawowe związki pomiędzy różnymi faktami historycznymi, - współpracuje z nauczycielem, - wykazuje aktywność na lekcji. Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który: - potrafi samodzielnie pracować z podręcznikiem, materiałem źródłowym, - ustnie i pisemnie stosuje terminy i pojęcia historyczne, - rozwiązuje typowe problemy z wykorzystaniem informacji z różnych źródeł, - efektywnie współpracuje w zespole i aktywnie pracuje w grupie, - bierze udział w dyskusjach, wymianie poglądów, potrafi argumentować i bronić swoich racji. Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który:

6 opanował pełny zakres wiedzy i umiejętności określony programem nauczania historii w danej klasie, - sprawnie posługuje się wiadomościami, - rozwiązuje samodzielnie problemy, potrafi samodzielnie interpretować i wyjaśniać fakty i zjawiska historyczne, - potrafi zastosować posiadaną wiedzę w ocenie bieżących wydarzeń, - umie bronić swoich poglądów, a także potrafi dochodzić do porozumienia w kwestiach spornych, - wnosi twórczy wkład w realizowane zagadnienia. Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który: - w wysokim stopniu opanował treści programowe, rozszerzając swoją wiedzę o wiadomości wykraczające poza granice danej klasy, - umie formułować oryginalne wnioski, hierarchizować i selekcjonować nabytą wiedzę, - bierze udział i osiąga znaczące sukcesy w konkursach przedmiotowych, - samodzielnie i twórczo rozwija swoje zainteresowania. oprac. Adam Zaborowski Roczny plan pracy z wiedzy o społeczeństwie dla gimnazjum zintegrowany z serią Dziś i jutro Część 1 Wymagania na poszczególne oceny Temat lekcji Zagadnienia 1. Ja, czyli kto? - tożsamość - tożsamość osobista i społeczna - samoocena - praca nad sobą - styl życia - aktywny i bierny styl życia - sposoby spędzania wolnego czasu - samorealizacja - konsumpcyjny styl życia Wymagania na poszczególne oceny dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobra celująca Rozdział I: Ja i moje otoczenie samoocena, samorealizacja, autorytet - dokonuje samooceny - tłumaczy, czym jest styl życia - podaje przykłady aktywnego i biernego spędzania wolnego czasu tożsamość, konsumpcjonizm elementy tożsamości - odróżnia tożsamość osobistą od społecznej własny styl życia - omawia różnice pomiędzy aktywnym i biernym stylem - podejmuje działania mające na celu eliminację swoich wad i wykorzystywanie atutów czynniki kształtujące styl życia negatywne i pozytywne strony konsumpcyjnego stylu życia, na - wskazuje sposoby poprawienia samooceny - uzasadnia, jaki sposób spędzania wolnego czasu jest najkorzystniejsze dla człowieka - wskazuje osobę, którą uważa za autorytet, i uzasadnia swój wybór - omawia negatywne skutki zaniżonej lub zawyżonej samooceny - odróżnia autorytety rzeczywiste od pozornych

7 2. Człowiek istotą społeczną 3. Porozumiewamy się 4. Nie taki konflikt straszny - współczesne autorytety - socjalizacja - czynniki ułatwiające i utrudniające socjalizację - role społeczne - konflikt ról - komunikacja werbalna i niewerbalna - nadawca i odbiorca - zasady skutecznej komunikacji - mowa ciała - umiejętność publicznych wystąpień - prowadzenie dyskusji i debaty - praca zespołowa - przyczyny powstawania konfliktów - najczęstsze sytuacje tłumaczy, co to znaczy, że człowiek jest istotą społeczną - wylicza pełnione przez siebie role społeczne - wyjaśnia, na czym polega komunikacja werbalna i niewerbalna - prowadzi rozmowę w sposób kulturalny - wskazuje sposoby podejmowania decyzji w grupie konflikt, negocjacje, kompromis - podaje przykłady życia - wskazuje współczesne autorytety socjalizacja role społeczne, jakie może odgrywać człowiek - podaje zasady skutecznego porozumiewania się podstawowe zasady publicznych wystąpień różne typy zachowań i postaw w sytuacjach konfliktowych - wskazuje sposoby podstawie tekstu konformizm, nonkonformizm - wyjaśnia, co decyduje o dobrych relacjach z innymi ludźmi - określa, w jakich sytuacjach człowiek może utracić swoją indywidualność, na podstawie tekstu - przekazuje komunikat w sposób werbalny i niewerbalny - odczytuje w sposób prawidłowy gesty rozmówcy - określa reguły przemawiania w sytuacjach oficjalnych - podaje zalety pracy zespołowej - określa najczęstsze przyczyny konfliktów we współczesnym świecie - wskazuje problemy, - wskazuje czynniki sprzyjające socjalizacji i ją ograniczające - wyjaśnia znaczenie mowy ciała w akcie komunikacji - uczestniczy w dyskusji lub debacie na wybrany temat - podaje negatywne skutki różnych zachowań w sytuacjach konfliktowych przyczyny konfliktu ról społecznych - prezentuje publicznie przygotowane wystąpienie polega debata oksfordzka - symuluje prowadzenie mediacji pomiędzy zwaśnionymi stronami

8 5. Grupy społeczne konfliktowe - sposoby rozwiązywania konfliktów - skuteczne prowadzenie negocjacji - zbiorowość a grupa społeczna - przyczyny powstawania grup społecznych - podział grup społecznych - hierarchia w grupie - rodzina jako podstawowa grupa społeczna - funkcje rodziny 6. Życie szkoły - władze szkolne - statut szkoły - prawa i obowiązki ucznia - zadania samorządu uczniowskiego 7. Normy i zasady - formalne i nieformalne normy społeczne - funkcje norm społecznych - prawa obywatelskie sytuacji konfliktowych w codziennym życiu - wyjaśnia, czym jest zbiorowość, a czym grupa społeczna - podaje nazwy grup społecznych, do których należy funkcje rodziny - wyjaśnia, czym jest statut szkoły podstawowe prawa i obowiązki ucznia - rozpoznaje podstawowe zasady i normy współżycia społecznego podstawowe prawa obywatelskie rozwiązywania konfliktów polega konflikt pokoleń, na podstawie tekstu - określa rolę kontaktów i więzi z innymi ludźmi w życiu człowieka podział grup społecznych - omawia strukturę władz szkoły - podaje przykłady działań samorządu uczniowskiego - wyjaśnia, dlaczego należy przestrzegać norm społecznych polega tolerancja i nietolerancja - podaje przyczyny z którymi najczęściej wiąże się konflikt pokoleń, na podstawie tekstu korzyści płynące z przynależności do różnych grup społecznych - dostrzega wpływ grupy na jednostkę współczesny model rodziny - określa zadania poszczególnych organów władz szkoły historię swojej szkoły i biografię jej patrona - podaje przykłady postępowania zgodne z określonymi normami - omawia skutki nieprzestrzegania norm społecznych - omawia hierarchię grupy cechy, jakie powinien mieć przywódca grupy polega wartość i rola rodziny oraz specyfika więzi rodzinnych - podaje sposoby aktywnego uczestniczenia w życiu szkoły - uzasadnia, które normy społeczne uważa za najważniejsze przykłady nietolerancji we rodzina niepełna, rodzina przybrana, rodzina zastępcza - omawia wybrany problem swojej społeczności szkolnej i wskazuje sposoby jego rozwiązania sposoby zapobiegania dyskryminacji w szkole

9 1. Mój udział w życiu społecznym 2. Razem stanowimy naród - tolerancja i rodzaje nietolerancji - dyskryminacja osób i grup społecznych - społeczność - społeczność lokalna - tradycja lokalna - lokalne stowarzyszenia i organizacje - potrzeby człowieka i ich podział - hierarchia potrzeb - naród - tożsamość narodowa - dziedzictwo Polaków - omawia przyczyny dyskryminacji w szkole społeczność, społeczność lokalna - tłumaczy, czym są potrzeby - wskazuje potrzeby niższego i wyższego rzędu naród polskie symbole narodowe nietolerancji Rozdział II: Naród i społeczeństwo elementy składające się na tradycję lokalną swojego miejsca zamieszkania - podaje informacje na temat swojej najbliższej okolicy różne sposoby realizacji tej samej potrzeby tożsamość narodowa, dziedzictwo prawa i wolności obywatelskie Polaków - określa, czym zajmuje się Rzecznik Praw Obywatelskich w Polsce wolność słowa - rozpoznaje zagrożenia związane z nietolerancją, na podstawie tekstu korzyści płynące z życia w społeczności - podaje przykłady stowarzyszeń i organizacji lokalnych działalność lokalnego stowarzyszenia, na podstawie tekstu hierarchię potrzeb według A. Maslowa - podaje przykłady polskiego dziedzictwa narodowego - określa rolę symboli współczesnym świecie - określa zadania lokalnych stowarzyszeń i organizacji - omawia problemy występujące w społeczności lokalnej etapy powstawania narodu polskiego - wyjaśnia, dlaczego - inicjuje działania mające na celu rozwiązanie lokalnych problemów zalety uczestnictwa w tworzeniu kultury narodowej

10 3. Od patriotyzmu do szowinizmu 4. Mniejszości narodowe narodowe - symbole narodowe i ich historia - kształtowanie się narodu polskiego - ojczyzna - mała ojczyzna - patriotyzm - patriotyzm lokalny - nacjonalizm, szowinizm, rasizm, kosmopolityzm - stereotypy narodowe - mniejszości narodowe i etniczne - prawa mniejszości narodowych i etnicznych - emigracja i imigracja - Polonia na świecie ojczyzna, patriotyzm obowiązki obywateli wobec ojczyzny mniejszości narodowe, mniejszości etniczne mniejszości narodowe i etniczne narodowe - podaje daty polskich świąt narodowych - omawia czynniki sprzyjające kształtowaniu się narodów polega patriotyzm lokalny rodzaje patriotyzmu, na podstawie tekstu różne postawy patriotyczne nacjonalizm, szowinizm i kosmopolityzm - określa, czym jest stereotyp i wymienia jego cechy - wyjaśnia, czym był Holocaust - podaje podstawowe prawa mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce - uzasadnia konieczność poszanowania odrębności narodowych - wskazuje różnice pomiędzy patriotyzmem a nacjonalizmem i szowinizmem - omawia prawa mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce - wskazuje na mapie państwo, w którym znajduje się największe skupisko utrata niepodległości i okres zaborów wpłynęły na kształtowanie świadomości narodowej Polaków współczesne formy patriotyzmu - omawia przyczyny Holocaustu - wskazuje więzi łączące Polonię z państwem i narodem polskim dziedziny aktywności Polonii - omawia - omawia dobre oraz złe strony wielonarodowości - wyjaśnia znaczenie stereotypu w odniesieniu do narodów - podaje przykłady pozytywnych stereotypów narodowych - ocenia stosunek Polaków do mniejszości narodowych

11 5. Społeczeństwo i hierarchia społeczna 6. Polskie społeczeństwo 1. Po co ludziom państwo? - społeczeństwo - społeczeństwo informacyjne - globalna wioska - klasy i warstwy społeczne - awans społeczny i degradacja społeczna - współczesne społeczeństwo polskie - podział klasowy polskiego społeczeństwa - państwo - państwa federacyjne i mieszkające w Polsce społeczeństwo klasy społeczne klasy społeczne występujące w Polsce państwo - przyporządkowuje kulturowej mniejszości narodowych - wskazuje największe skupiska Polonii na świecie globalna wioska - tłumaczy, czym jest społeczeństwo informacyjne - wskazuje różnice między życiem społeczeństwa pierwotnego i współczesnego klasę średnią współczesne społeczeństwo polskie kwestie związane ze szkolnictwem wyższym w Polsce, na podstawie tekstu Rozdział III: Państwo - podaje nazwy trzech państw federacyjnych i Polonii - podaje czynniki wpływające na kształtowanie poczucia odrębności kulturowej, na podstawie tekstu klasy i warstwy społeczne korzyści wynikające z obecności w społeczeństwie klasy średniej, na podstawie tekstu problemy społeczne występujące w Polsce - omawia cechy państwa - opisuje wewnętrzne pozytywne i negatywne skutki emigracji Polaków - opisuje funkcjonowanie wybranego społeczeństwa pierwotnego dobre i złe strony przynależności do wybranej klasy społecznej - omawia poziom wykształcenia społeczeństwa polskiego korzyści i zagrożenia, jakie niesie ze sobą powszechny dostęp do internetu - wskazuje na mapie państwa federacyjne i unitarne - wyjaśnia, na czym polega awans społeczny i degradacja społeczna - tłumaczy przyczyny małej liczebności polskiej klasy średniej - samodzielnie tworzy definicje państwa

12 2. Ustroje polityczne unitarne - cechy państwa - funkcje państwa - obywatelstwo - narodowość - państwa demokratyczne, autorytarne i totalitarne - republika - monarchia - system prezydencki, parlamentarny i mieszany 3. Demokracja - demokracja bezpośrednia i pośrednia - istota demokracji - termin: prawa człowieka - prawa i wolności obywatelskie w państwie demokratycznym Polskę do właściwego rodzaju państwa cechy państwa ustroje: demokratyczny, autorytarny i totalitarny - wskazuje różnice między monarchią a republiką - wyjaśnia istotę demokracji prawa i wolności obywatelskie w państwie demokratycznym radni, posłowie, referendum unitarnych - określa funkcje państwa - rozróżnia pojęcia obywatelstwo i narodowość nazwy dwóch państw demokratycznych, autorytarnych i totalitarnych - podaje nazwy dwóch monarchii i republik - opisuje, na czym polegają mechanizmy wpajania społeczeństwu określonej ideologii, na podstawie tekstu - odróżnia demokrację bezpośrednią od pośredniej - podaje przykłady zastosowania różnych form demokracji bezpośredniej i pośredniej - tłumaczy, czym jest kultura polityczna, i zewnętrzne funkcje państwa repatriacja rolę obywateli w państwie demokratycznym, autorytarnym i totalitarnym ideologia, gospodarka centralnie sterowana, kadencja - wyjaśnia, w jaki sposób państwo demokratyczne dba o dobro obywateli przykłady praw przysługujących obywatelom w krajach demokratycznych - przyporządkowuje prawa obywateli do odpowiednich sposoby uzyskania obywatelstwa polskiego - opisuje sposoby powstawania trzech typów ustrojów politycznych - wyjaśnia genezę różnych form rządów - wskazuje na mapie państwa demokratyczne, autorytarne i totalitarne - odszukuje na mapie monarchie i republiki polegają różne rodzaje demokracji - uzasadnia wyższość demokracji nad innymi ustrojami politycznymi federacyjnego i państwa unitarnego - ocenia relacje państwo obywatel - rozpoznaje przywódców najważniejszych państw współczesnych indoktrynacja, pucz, system prezydencki, parlamentarny i mieszany - ocenia znaczenie kultury politycznej dla funkcjonowania państwa demokratycznego

13 4. Zalety i wady demokracji 5. Społeczeństwo obywatelskie - zalety i wady demokracji - demokracja większościowa i konstytucyjna - dobro państwa a dobro partii - obywatelstwo - inicjatywa obywatelska i społeczeństwo obywatelskie - formy społecznego protestu - obywatelskie nieposłuszeństwo zalety i wady ustroju demokratycznego obywatelstwo prawa i obowiązki obywatela Polski - omawia cechy charakteryzujące dobrego obywatela na podstawie tekstu - uczestniczy w dyskusji na temat stosowania zasad demokratycznych w życiu codziennym inicjatywa obywatelska, plebiscyt, konsultacje społeczne polega demokracja większościowa i demokracja konstytucyjna - wyjaśnia, na czym polegają działania dla dobra państwa polega istota społeczeństwa obywatelskiego formy udziału obywateli w życiu publicznym - rozróżnia formy społecznego protestu kategorii praw - omawia zagrożenia, które wiążą się z demokracją większościową znaczenie współpracy i kompromisu dla funkcjonowania demokracji, na podstawie tekstu cechy, którymi powinny charakteryzować się osoby chcące brać aktywny udział w życiu społecznym, na podstawie tekstu - uzasadnia konieczność udziału - rozróżnia pojęcia dobro państwa i dobro partii cechy charakteru i osobowości, którymi powinien się odznaczać dobry polityk weto ludowe, strajk pracowniczy, organizacja pożytku publicznego - uczestniczy w dyskusji dotyczącej wpływu obywateli na sprawy ważne dla całego państwa swoją opinię na temat polskiej demokracji - wskazuje sposoby rozwiązań problemów lokalnych i ogólnokrajowych z wykorzystaniem różnych form inicjatywy obywatelskiej - prowadzi dyskusję

14 6. Organizacje pozarządowe 7. Patologie w państwie demokratycznym - organizacje pozarządowe - wolontariat - stowarzyszenia i fundacje - demagogia - populizm - przykłady patologii władzy: korupcja, biurokratyzacja, centralizacja rozróżnia trzy sektory życia społecznego wolontariat organizacja pozarządowa patologie władzy - wskazuje przykłady nadmiernej biurokratyzacji - wskazuje różnice między działalnością fundacji i stowarzyszenia - omawia zadania organizacji pozarządowych demagogia, populizm polegają: korupcja, biurokratyzacja, centralizacja obywateli w życiu publicznym zasady wolontariatu - tłumaczy, jaką rolę odgrywają w społeczeństwie organizacje non profit, na podstawie tekstu - rozpoznaje wystąpienie o charakterze populistycznym skutki korupcji - podaje przykłady organizacji non profit działających w najbliższej okolicy - uczestniczy w dyskusji lub debacie na temat sposobów zwalczania patologii władzy dotyczącą wpływu obywateli na sprawy ważne dla całego państwa - wskazuje korzyści wynikające z pracy wolontariuszy dla obywatela i społeczeństwa - prowadzi dyskusję lub debatę na temat sposobów zwalczania patologii władzy - opracowuje szkolną kampanię walki z korupcją 1. Po co ludziom pieniądze? 2. ABC gospodarki - historia pieniądza - karty płatnicze - konto bankowe - funkcje pieniądza - gospodarka i jej działy - gospodarka centralnie planowana - gospodarka funkcje pieniądza - wyjaśnia, jak należy posługiwać się kartą płatniczą - wyjaśnia, czym jest gospodarka konkurencja, monopol Rozdział IV: Mój udział w życiu gospodarczym historię pieniądza - omawia funkcje pieniądza poszczególne działy gospodarki popyt, podaż - uczestniczy w dyskusji na temat przyszłości pieniądza pozytywne strony posiadania karty płatniczej - wskazuje różnice pomiędzy gospodarką centralnie planowaną i gospodarką wolnorynkową pozytywne i negatywne skutki nieograniczonego dostępu do pieniędzy polską gospodarkę - określa zależność między popytem i podażą - tłumaczy ideę wprowadzania wspólnej europejskiej waluty euro - wyjaśnia, czym jest koniunktura gospodarcza

15 3. Ekonomia w moim domu 4. Podatki i budżet państwa wolnorynkowa - popyt i podaż - równowaga rynkowa - konkurencja i monopol - gospodarstwo domowe - źródła dochodów gospodarstw domowych - budżet domowy - wydatki stałe i zmienne - konsument - prawa konsumenta - obowiązki sprzedawcy - umowa kupnasprzedaży - gwarancja towaru - reklamacja - dochodzenie praw konsumenta - idea podatków - rodzaje podatków w Polsce - budżet państwa wyjaśnia, czym jest gospodarstwo domowe różne źródła dochodów w gospodarstwach domowych - planuje swoje wydatki - wyjaśnia, kim jest konsument podstawowe prawa konsumenta - tłumaczy, czym jest gwarancja towaru podatek - uzasadnia potrzebę płacenia podatków - wyjaśnia, czym jest budżet państwa rodzaje gospodarstw domowych - podaje sposoby zgłaszania reklamacji - wskazuje instytucje zajmujące się ochroną praw konsumenta rodzaje podatków w Polsce - podaje wysokość stawek podatkowych obowiązujących w Polsce - wskazuje źródła dochodów i wydatków państwa polega monopol i konkurencja - planuje budżet domowy - wyjaśnia, czym są wydatki stałe i zmienne - podaje, na co należy zwrócić uwagę przy dokonywaniu zakupu towaru - omawia prawa konsumenta i obowiązki sprzedawcy - prawidłowo wypełnia formularz reklamacyjny rodzaje podatków w Polsce polega zjawisko szarej strefy - określa liczebność i rodzaje współczesnych polskich gospodarstw domowych deficyt budżetowy, NIP, PIT, CIT, VAT - oblicza wysokość podatku dochodowego płaconego przez obywatela zadania rzecznika konsumentów - tłumaczy, czym zajmuje się Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów - opisuje sposoby pokrywania deficytu budżetowego - ocenia skalę podatkową obowiązującą w Polsce na tle innych państw własne propozycje inicjatyw,

16 5. System bankowy 6. Giełda papierów wartościowych 7. Ożywienie gospodarcze i kryzys - system pieniężny - rodzaje banków i ich specyfika - usługi bankowe - reklama usług bankowych - giełda i jej rodzaje - rodzaje papierów wartościowych - specyfika gry na giełdzie - warunki rozwoju gospodarczego państwa - przyczyny kryzysu gospodarczego - wpływ władz państwowych na rozwój gospodarczy - produkt krajowy brutto i inne wskaźniki gospodarki: produkt waluta, konto bankowe, lokata, kredyt - określa istotę działalności banków giełda, makler, akcja, obligacja koniunktura, recesja, inflacja skutki ożywienia i kryzysu gospodarczego dla obywateli emisja, NBP, Rada Polityki Pieniężnej - omawia prawo popytu i podaży indeks giełdowy, hossa, bessa - wskazuje różnice między akcjami a obligacjami produkt krajowy brutto, produkt krajowy brutto na osobę - tłumaczy, za pomocą jakich wskaźników można ocenić stan gospodarki - wskazuje szanse i zagrożenia wynikające z korzystania z różnorodnych usług bankowych nazwy miast, w których znajdują się największe współczesne giełdy papierów wartościowych - określa czynniki wpływające na ożywienie i kryzys gospodarczy w państwie skutki ożywienia i kryzysu gospodarczego dla państwa i przedsiębiorców - wskazuje szanse i zagrożenia zadania Narodowego Banku Polskiego i Rady Polityki Pieniężnej - określa czynniki kształtujące prawo popytu i podaży - omawia rolę reklamy w sektorze bankowym - opisuje, na czym polega praca maklera i gra na giełdzie - ocenia ryzyko związane z grą na giełdzie - odszukuje w rocznikach statystycznych i internecie informacje o wartości wskaźników stanu gospodarki w Polsce - opisuje mechanizm powstawania inflacji które można by finansować z dochodów państwa - wyjaśnia, co wpływa na tworzenie systemu pieniężnego w danym państwie - porównuje i ocenia jakość usług bankowych - prezentuje ofertę wybranych banków internetowych - odszukuje w internecie informacje o wynikach indeksów giełdowych zasady funkcjonowania funduszy inwestycyjnych - ocenia aktualny stan polskiej gospodarki - porównuje obecny stan polskiej gospodarki z sytuacją gospodarczą w innych krajach Unii Europejskiej - porównuje wskaźniki poziomu polskiej gospodarki

17 narodowy brutto, produkt krajowy brutto na osobę wynikające z ingerencji władz państwowych w gospodarkę danego kraju ze wskaźnikami stanu gospodarki innych państw Uwaga dotycząca oceniania na każdym poziomie wymagań: - aby uzyskać kolejną, wyższą ocenę, uczeń musi opanować zasób wiedzy i umiejętności z poprzedniego poziomu. Rozkład wymagań jest autorską propozycją mgr. Macieja Batorskiego, doświadczonego nauczyciela wiedzy o społeczeństwie. Roczny plan pracy z wiedzy o społeczeństwie dla gimnazjum zintegrowany z serią Dziś i jutro Część 2 Wymagania na poszczególne oceny Temat lekcji Zagadnienia 1. Konstytucja - ustawa zasadnicza - zasady ustrojowe III RP - prawa i obowiązki obywatela Polski Wymagania na poszczególne oceny dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobra celująca konstytucja, suwerenność narodu - omawia różnicę między prawami a obowiązkami konstytucyjnymi Rozdział I: System polityczny państwa polskiego preambuła, trójpodział władzy, państwo prawa, decentralizacja władzy - odszukuje w Konstytucji III RP - wyjaśnia znaczenie naczelnych zasad konstytucyjnych dla określenia ustroju państwa - omawia znaczenie praw i obowiązków wynikających z - uzasadnia znaczenie nadrzędności konstytucji nad innymi aktami prawnymi - interpretuje - ocenia jakość Konstytucji i prawa stanowionego w Polsce ównuje Konstytucję III RP z rozwiązaniami ustrojowymi innych państw

18 2. Sejm i senat - uprawnienia polskiego parlamentu - funkcjonowanie polskiego parlamentu - przebieg procesu ustawodawczego podstawowe prawa obywatelskie Polaków - określa obowiązki obywatelskie Polaków immunitet - opisuje rolę parlamentu w koncepcji trójpodziału władzy - określa funkcje sejmu i senatu warunki, które musi spełnić kandydat na posła lub senatora rozdziały, w których zawarte są podstawowe zasady ustroju oraz wolności, prawa i obowiązki obywateli - na podstawie tekstu podaje prawa dzieci zapisane w Konstytucji III RP próg wyborczy, Zgromadzenie Narodowe, inicjatywa ustawodawcza, ordynacja wyborcza, wotum zaufania, wotum nieufności - omawia funkcjonowanie polskiego parlamentu kwestie związane z zasadami wyborczymi polega proces ustawodawczy - wylicza uprawnienia sejmu i Konstytucji III RP przykłady sytuacji, w których doszło do naruszenia praw obywateli - klasyfikuje prawa (osobiste, polityczne, ekonomiczne, socjalne i kulturalne) i podaje przykłady podmioty, którym przysługuje inicjatywa ustawodawcza - opisuje, na czym polega praca parlamentarzysty - odszukuje w źródłach dodatkowe informacje na temat regulaminu pracy sejmu i senatu - interpretuje wybrane fragmenty Konstytucji III RP wybrane fragmenty Konstytucji III RP genezę polskiego parlamentaryzmu - ocenia pracę wybranego parlamentarzysty - określa rolę Prezydenta RP i Trybunału Konstytucyjnego w procesie ustawodawczym - aktywnie uczestniczy w symulacji procesu ustawodawczego i rozróżnia funkcje sejmu i senatu - ocenia jakość prawa stanowionego przez polski sejm i senat - opisuje na podstawie ilustracji lub schematu salę posiedzeń sejmu - w czasie symulacji procesu ustawodawczego występuje z inicjatywą ustawodawczą i umiejętnie ją argumentuje - orientuje się w bieżących wydarzeniach związanych z funkcjonowaniem parlamentu

19 3. Rząd i prezydent 4. Władza sądownicza - organy władzy wykonawczej - funkcje i uprawnienia Rady Ministrów - rola i kompetencje Prezydenta RP - sposoby powoływania i odwoływania Rady Ministrów - rola i specyfika władzy sądowniczej - rodzaje sądów i trybunałów w Polsce - struktura sądów w Polsce - rola sędziego, prokuratury i policji opisuje rolę władzy wykonawczej w koncepcji trójpodziału władzy - podaje imię i nazwisko obecnego Prezydenta RP oraz aktualnego Prezesa Rady Ministrów prawo specyfikę władzy sądowniczej w koncepcji trójpodziału władzy - opisuje rolę sędziego w sprawowaniu władzy sądowniczej - uzasadnia konieczność senatu w Polsce poszczególne etapy procesu ustawodawczego podstawowe kompetencje Prezydenta RP i Rady Ministrów procedury wyboru Prezydenta RP i Rady Ministrów adwokat, radca prawny rodzaje sądów i trybunałów w Polsce polega zasada niezawisłości sędziów - rozróżnia specyfikę pracy prokuratury i policji dymisja, Rada Gabinetowa, kontrasygnata, ratyfikacja imiona i nazwiska wszystkich prezydentów Polski po 1989 r. - interpretuje wybrane fragmenty Konstytucji III RP kompetencje poszczególnych organów władzy sądowniczej w Polsce - wyjaśnia, na czym polega zasada instancyjności sądów - opisuje procedury odwołania Prezydenta RP i Rady Ministrów - porównuje kompetencje Prezydenta RP z uprawnieniami prezesa Rady Ministrów - ocenia pracę obecnego Prezydenta RP oraz aktualnych członków Rady Ministrów - ocenia działalność sądów, prokuratury i policji w Polsce - podaje nazwy instytucji, do których można się zwrócić w przypadku bycia świadkiem naruszenia prawa - wyjaśnia zasadność tworzenia tzw. gabinetów cieni - prawidłowo interpretuje skutki finansowe realizacji różnych przedsięwzięć władzy wykonawczej - wyjaśnia rolę międzynarodowych organów sądowniczych - identyfikuje i objaśnia problemy polskiego wymiaru sprawiedliwości - uzasadnia konieczność niezależności władzy sądowniczej od innych władz

20 5. Idziemy na wybory 6. Partie polityczne - legitymizacja władzy - ordynacja wyborcza - rodzaje ordynacji wyborczej - zasady demokratycznych wyborów - rodzaje prawa wyborczego - procedury wyborcze do parlamentu - partie polityczne - funkcje partii politycznych - systemy partyjne - typy partii politycznych - polska scena polityczna niezawisłości władzy sądowniczej - podaje nazwy organów władzy, do których społeczeństwo wybiera swoich przedstawicieli zasady demokratycznych wyborów partia polityczna - podaje nazwy partii politycznych istniejących w Polsce - na podstawie tekstu określa wpływ władzy sądowniczej na życie obywateli oraz jej rolę we współczesnym państwie demokratycznym legitymizacja władzy, ordynacja wyborcza - opisuje zasady demokratycznych wyborów - rozróżnia czynne i bierne prawo wyborcze - omawia funkcje partii politycznych - określa typy systemów partyjnych nazwy krajów, w których obowiązują poszczególne - omawia znaczenie udziału obywateli w wyborach - uzasadnia konieczność obowiązywania zasad demokratycznych wyborów - opisuje procedury wyborcze do parlamentu - odszukuje informacje o wynikach wyborów i zasadach ich przeprowadzania - określa rolę partii politycznych we współczesnym świecie - opisuje procedury zakładania partii i podstawy jej działania - ocenia zasadność istnienia przymusu wyborczego - wskazuje korzyści i zagrożenia wynikające z częstego przeprowadzania referendów zalety oraz wady proporcjonalnego i większościowego systemu liczenia głosów - wskazuje zalety i wady poszczególnych typów systemów partyjnych polską scenę polityczną - odszukuje informacje o wynikach wyborów w innych państwach - ocenia i porównuje polityczne kampanie wyborcze - uzasadnia, jaki model finansowania partii politycznych jest najkorzystniejszy - ocenia jakość proponowanych przez partie

21 7. Mass media i opinia publiczna 8. Służba publiczna - opinia publiczna - mass media i ich funkcje - termin czwarta władza - cenzura - administracja publiczna - służba cywilna - prawa i obowiązki obywatela - prawa i obowiązki urzędnika opinia publiczna, mass media, cenzura funkcje mass mediów - wskazuje obowiązki urzędników służby cywilnej prawa przysługujące obywatelom korzystającym z usług urzędów publicznych systemy partyjne typy partii politycznych - na podstawie tekstu wskazuje cechy ideologii konserwatywnej - wyjaśnia termin czwarta władza - opisuje funkcje mass mediów - omawia strukturę administracji publicznej - na podstawie tekstu określa najważniejsze zasady moralne i etyczne obowiązujące urzędników służby cywilnej - na podstawie tekstu omawia tezę o częstej niejednoznaczności podziału na lewicę i prawicę w Polsce nazwy ośrodków badania opinii publicznej - rozróżnia i charakteryzuje rodzaje cenzury - korzysta z różnych źródeł informacji - uzasadnia znaczenie apolityczności urzędników służby cywilnej - bierze udział w dyskusji na temat funkcjonowania idealnego urzędu oraz cech idealnego urzędnika - odszukuje informacje o programach partii politycznych istniejących w Polsce - podaje sposoby przeprowadzania badań opinii publicznej - wyjaśnia wpływ mass mediów oraz opinii publicznej na działalność władz i zachowania społeczne - wskazuje różnice między pracownikami służby cywilnej a urzędnikami mianowanymi służby cywilnej polityczne haseł programowych - dostrzega wady i zalety różnych metod badania opinii publicznej - rozumie i wyjaśnia problem manipulowania społeczeństwem za pomocą wyników badań oraz odpowiednio formułowanych informacji - lokalizuje urzędy na terenie swojej gminy, powiatu i województwa oraz określa ich zakres zadań Rozdział II: Samorządna Rzeczpospolita 1. Władza - idea ideę - omawia, kto i w genezę

22 centralna a samorząd terytorialny 2. Samorząd gminny samorządności - rodzaje samorządów - podział administracyjny Polski - zadania samorządu terytorialnego - nadzór nad samorządem terytorialnym - rodzaje gmin - władze gminne i ich uprawnienia - zadania i budżet gminy - rola obywatela w życiu gminy samorządności polega zasada pomocniczości typy gmin specyfikę poszczególnych typów gmin - wyjaśnia, w jaki sposób obywatele mogą wpływać na decyzje władz gminy decentralizacja władzy - opisuje założenia reformy samorządu terytorialnego z 1999 r. - omawia różnice między uprawnieniami władzy wykonawczej a kompetencjami władzy uchwałodawczej w gminie - określa zadania władz gminnych - podaje przykłady spraw urzędowych, które można załatwić na poziomie gminy - wskazuje źródła gminnych dochodów i wydatków prawo lokalne, subwencja, Regionalna Izba Obrachunkowa rodzaje samorządów w Polsce - rozróżnia zadania własne samorządu od zadań zleconych - opisuje sposób wyboru kandydatów do władz gminnych - wskazuje miejsce urzędowania władz gminy, na której terenie mieszka imiona i nazwiska osób pełniących najważniejsze funkcje w gminie (wójta, burmistrza lub prezydenta, przewodniczącego rady gminy bądź przewodniczącego rady miasta) jaki sposób nadzoruje samorząd terytorialny - uzasadnia konieczność sprawowania nadzoru nad samorządem terytorialnym - określa, jaką rolę odgrywają Samorządowe Kolegia Odwoławcze własne propozycje inicjatyw, które można by finansować z dochodów gminnych - podaje przykładowe rozwiązania problemów zaistniałych w gminie - ocenia pracę władz swojej gminy samorządności w Polsce i na świecie - omawia przykłady realizacji zasady pomocniczości w UE - inicjuje działania, które wpłynęłyby na podniesienie jakości życia mieszkańców w jego gminie - wskazuje sposoby pozyskiwania funduszy unijnych na realizację gminnych przedsięwzięć 3. Samorząd - rodzaje powiatów typy - omawia różnice - opisuje sposób własne - inicjuje działania,

23 powiatowy 4. Samorząd wojewódzki - władze powiatowe i ich uprawnienia - zadania i budżet powiatu - cechy województwa - władze wojewódzkie i ich uprawnienia - zadania samorządu wojewódzkiego powiatów specyfikę poszczególnych typów powiatów - wyjaśnia, jaka jest rola wojewody - podaje przykłady spraw urzędowych, które można załatwić na poziomie województwa między uprawnieniami władzy wykonawczej a kompetencjami władzy uchwałodawczej w powiecie - określa zadania władz powiatowych - podaje przykłady spraw urzędowych, które można załatwić na poziomie powiatu - wskazuje źródła powiatowych dochodów i wydatków - na podstawie tekstu przedstawia propozycje zmian, które warto byłoby wprowadzić w funkcjonowaniu powiatów różnice między uprawnieniami władzy wykonawczej a kompetencjami władzy wyboru kandydatów do władz powiatowych - wskazuje miejsce urzędowania władz powiatu, na którego terenie mieszka imiona i nazwiska osób pełniących najważniejsze funkcje w powiecie (starosty, przewodniczącego rady powiatu) - opisuje sposób wyboru kandydatów do władz wojewódzkich - wskazuje miejsce urzędowania władz województwa, na propozycje inicjatyw, które można by finansować z dochodów powiatowych - podaje przykładowe rozwiązania problemów zaistniałych w powiecie - ocenia pracę władz swojego powiatu - omawia zmiany w podziale administracyjnym Polski, które zaszły od 1950 r. własne propozycje które wpłynęłyby na podniesienie jakości życia mieszkańców w jego powiecie - wskazuje sposoby pozyskiwania funduszy unijnych na realizację przedsięwzięć powiatowych - rozpoznaje herb swojej gminy, powiatu oraz województwa i wyjaśnia ich symbolikę

24 5. Jak załatwić sprawę w urzędzie? 1. Polska polityka - budżet województwa - przedstawiciel rządu w województwie - urzędy publiczne i ich funkcjonowanie - proces informatyzacji urzędów - Biuletyn Informacji Publicznej - elektroniczny podpis - racja stanu - polityka wypełnia wybrane formularze urzędowe, np. wniosek o wydanie dowodu osobistego - pobiera z internetu wybrane druki urzędowe polityka zagraniczna uchwałodawczej w województwie - określa zadania samorządu wojewódzkiego - wskazuje źródła wojewódzkich dochodów i wydatków - na podstawie tekstu przedstawia główne problemy dotyczące współpracy między różnymi organami władzy samorządu wojewódzkiego Biuletyn Informacji Publicznej - odszukuje w różnych źródłach informacje na temat działalności wskazanych urzędów - tłumaczy, do czego służą karty opisu usługi którego terenie mieszka imiona i nazwiska osób pełniących najważniejsze funkcje w województwie (wojewody, marszałka wojewódzkiego) - wskazuje lokalizację najważniejszych urzędów w miejscu swojego zamieszkania rodzaje usług świadczonych przez urzędy za pośrednictwem internetu Rozdział III: Polska i świat racja stanu, służba różne sposoby inicjatyw, które można by finansować z dochodów wojewódzkich - podaje przykładowe rozwiązania problemów zaistniałych w województwie - ocenia pracę władz swojego województwa - podaje własne propozycje zmian w funkcjonowaniu urzędów - wyjaśnia konieczność informatyzacji administracji publicznej - podaje szanse i zagrożenia wynikające z informatyzacji urzędów - ocenia bieżącą politykę zagraniczną - wyjaśnia pojęcie biurokracji i podaje jej cechy pozytywne (idealne) oraz negatywne - proponuje zmiany na stronie internetowej urzędu w swojej miejscowości lub tworzy własną stronę WWW - ocenia znaczenie takich elementów

25 zagraniczna 2. Integracja europejska 3. Polska w organizacjach międzynarodowy ch zagraniczna - współpraca międzynarodowa - podmioty polityki zagranicznej - służba dyplomatyczna i konsularna - geneza integracji europejskiej - trzy filary Unii Europejskiej - funkcjonowanie i organy Unii Europejskiej - przebieg integracji europejskiej - miejsce Polski w Unii Europejskiej - fundusze unijne - organizacje międzynarodowe - rodzaje organizacji międzynarodowych - charakterystyka wybranych organizacji międzynarodowych - miejsce Polski w organizacjach podmioty uprawnione w Polsce do prowadzenia polityki zagranicznej - wskazuje główne kierunki polskiej polityki zagranicznej najważniejsze etapy integracji europejskiej nazwy organów Unii Europejskiej organizacja międzynarodowa - rozwija skrótowce: ONZ, NATO, ZSRR dyplomatyczna i konsularna kierunki polskiej polityki zagranicznej - na podstawie tekstu omawia tezę o wpływie techniki na politykę międzynarodową - wyjaśnia znaczenie Traktatu z Lizbony dla procesu integracji europejskiej - wskazuje na mapie państwa członkowskie Unii Europejskiej - rozwija skrótowiec: OBWE - określa zasadnicze cele wybranych organizacji międzynarodowych, do których należy Polska działania w polityce zagranicznej - na podstawie mapy przedstawia kierunki polskiej polityki zagranicznej w Europie i na świecie przyczyny integracji europejskiej - omawia szczegółowo etapy integracji europejskiej organy Unii Europejskiej typy organizacji międzynarodowych - wskazuje na mapie zasięg wybranych organizacji międzynarodowych Polski zadania polskiej dyplomacji - uzasadnia konieczność współpracy międzynarodowej - wskazuje korzyści i zagrożenia wynikające z integracji Polski z Unią Europejską - uczestniczy w dyskusji na temat dalszego pogłębiania i poszerzania integracji Unii Europejskiej oraz wprowadzenia euro w Polsce - ocenia zaangażowanie Polski w funkcjonowanie organizacji międzynarodowych (np. NATO) - odszukuje informacje na temat wybranych polskiej polityki zagranicznej, jak: wejście w struktury NATO, UE, Rady Europy czy uczestnictwo w konfliktach zbrojnych w Iraku i Afganistanie - poszukuje informacji na temat programów unijnych oraz budżetu UE - ocenia różnorodne aspekty funkcjonowania UE: finansowy, polityczny, społeczny, kulturowy itp. - porównuje skuteczność działania poszczególnych organizacji międzynarodowych - zna aktualnych liderów poszczególnych organizacji

26 4. Organizacja Narodów Zjednoczonych 5. Konflikty międzynarodowe 6. Problemy współczesnego świata międzynarodowych - geneza ONZ - struktura i cele ONZ - misje pokojowe - organizacje wyspecjalizowane ONZ - konflikty na świecie i ich przyczyny - migracje ludności - główne formy migracji - terroryzm - państwa Trzeciego Świata - podział na bogatą Północ i biedne Południe - problemy współ podaje nazwy najważniejszych organów ONZ najważniejsze organizacje wyspecjalizowane ONZ migracja, terroryzm potencjalne skutki konfliktów zbrojnych i działań terrorystycznych Trzeci Świat, pomoc humanitarna - wskazuje na mapie kraje bogatej Północy i biednego - omawia przyczyny utworzenia ONZ - określa założenia i cele ONZ działalność UNESCO i UNICEF aktualne konflikty i wskazuje na mapie miejsca, w których do nich doszło - opisuje różnorodne formy działań terrorystycznych globalizacja problemy współczesnego świata genezę ONZ poszczególne organy ONZ - lokalizuje na mapie miejsca misji pokojowych ONZ różne formy migracji polega uchodźstwo - opisuje wybrane zamachy terrorystyczne w XXI w. sposoby rozwiązywania problemów współczesnego świata organizacji międzynarodowych - ocenia skuteczność działań podejmowanych przez ONZ - uczestniczy w dyskusji na temat przyszłości i reformy ONZ - ocenia działalność terrorystyczną, uwzględniając zasady moralne, prawo oraz skuteczność działania - odszukuje informacje na temat najważniejszych konfliktów zbrojnych na świecie - uzasadnia konieczność niesienia pomocy humanitarnej w wybranych rejonach świata międzynarodowych - wyjaśnia mechanizmy funkcjonowania ONZ (wybór przedstawicieli, sposób nabywania i utraty członkostwa, podejmowanie decyzji w ZO i RB) - ocenia wkład Polski w funkcjonowanie ONZ - wskazuje miejsca potencjalnych konfliktów w przyszłości i uzasadnia swój wybór - proponuje działania lokalne, państwowe i międzynarodowe zmierzające do rozwiązania problemów migracyjnych - ocenia skuteczność różnorodnych form przeciwdziałania problemom współczesnego świata (pomoc

27 1. Wybór szkoły i zawodu czesnego świata - pomoc humanitarna - globalizacja - predyspozycje wymagane w poszczególnych typach zawodów - typy szkół ponadgimnazjalnyc h i studiów wyższych - poradnictwo zawodowe - ścieżka kariery zawodowej 2. Rynek pracy - rynek pracy - krajowy i lokalny rynek pracy - mobilność zawodowa Południa - podaje umiejętności i predyspozycje osobiste niezbędne do wykonywania określonych zawodów - wskazuje własne predyspozycje zawodowe rodzaje szkół w Polsce - omawia możliwości dalszego kształcenia rynek pracy, mobilność zawodowa, aktywność działalność organizacji humanitarnych - opisuje różne wymiary globalizacji Rozdział IV: Moja przyszłość zawodowa - planuje własną ścieżkę edukacji i kariery zawodowej - na podstawie tekstu wyjaśnia ideę zmian w polskim systemie kształcenia - na podstawie tekstu przedstawia przyczyny funkcjonowania dotychczasowego systemu kształcenia na wybranych kierunkach potrzeby lokalnego rynku pracy - omawia działania instytucji sposoby pozyskiwania informacji dotyczących dalszego kształcenia - ocenia skuteczność różnorodnych sposobów pozyskiwania informacji - określa stopę bezrobocia w powiecie, na którego terenie mieszka - wskazuje pozytywne i negatywne strony globalizacji - uzasadnia dokonany przez siebie wybór dalszej ścieżki edukacyjnej i kariery zawodowej - wskazuje zalety i wady wykonywania określonych zawodów - ocenia sposoby przeciwdziałania bezrobociu - proponuje własne sposoby humanitarna organizacji rządowych i pozarządowych, działalność MWF, BŚ, WHO, WTO) - oddziela kwestię prestiżu zawodowego od wysokości zarobków związanych z wykonywaniem określonych zawodów - ocenia wady i zalety prowadzenia własnej działalności gospodarczej, pracy na podstawie umowy o pracę i umowy cywilnej, pracy w pełnym i niepełnym wymiarze godzin - ocenia skutki emigracji zarobkowej z perspektywy społecznej,