Sprawozdanie z działalności POMORSKIEGO FORUM na rzecz WYCHODZENIA z BEZDOMNOŚCI w roku 2007

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Sprawozdanie z działalności POMORSKIEGO FORUM na rzecz WYCHODZENIA z BEZDOMNOŚCI w roku 2007"

Transkrypt

1 Sprawozdanie z działalności POMORSKIEGO FORUM na rzecz WYCHODZENIA z BEZDOMNOŚCI w roku 2007 Biuro Pomorskiego Forum Biuro Forum - ul. Przytockiego 4; Gdańsk tel/fax ; tel. kom biuro@pfwb.org.pl;

2 Część 1. Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności jako organizacja 1.1. Misja Pomorskiego Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności to międzysektorowe Partnerstwo podmiotów zajmujących się problematyką bezdomności ustanowione w celu ich integracji, wymiany myśli, idei i doświadczeń oraz kreowania, wspierania systemu polityki społecznej, aby skutecznie rozwiązywać problem bezdomności oraz łagodzić jego skutki Status organizacji Powstanie Pomorskiego Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności związane było z realizowanym w Gdańsku, jako jedynym z pięciu miast w Polsce, pilotażowym projektem kontraktowania usług organizacji pozarządowych przez samorząd lokalny. Projekt ten w Gdańsku był przygotowany, realizowany i współfinansowany przez trzech partnerów: Fundację Regionalne Centrum Informacji i Wspomagania Organizacji Pozarządowych, Miasto Gdańsk oraz UMBRELLA PROJECT. Elementem tegoż projektu było powołanie tematycznych zespołów roboczych, które w oparciu o dotychczasowe doświadczenia zawodowe uczestników, przygotować miały grunt pod przyszłe kontrakty finansowe ze środków samorządu. Spośród kilku uruchomionych zespołów roboczych, najbardziej zwartą, najaktywniejszą oraz najtrwalszą okazała się grupa złożona ze specjalistów zajmujących się problematyką pomocy ludziom bezdomnym. Grupa ta przez cały okres swojej działalności w latach dążyła do pełnego sprofesjonalizowania swoich działań. Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności, unikalna w skali kraju płaszczyzna współpracy ponad trzydziestu organizacji pozarządowych które w województwie pomorskim realizują 90% usług skierowanych do ludzi bezdomnych oraz instytucje sektora publicznego (Ośrodki Pomocy Społecznej, Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego a także jednostka naukowa Uniwersytet Gdański). Podmioty zrzeszone w Pomorskim Forum współpracują na mocy Porozumienia o Współdziałaniu podpisanego 11 września 2001 roku, sygnowanego przez ówczesną sekretarz stanu Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej Joannę Staręgę - Piasek. Pomorskie Forum istniejące od 1997 r. do nie posiadało formy prawnej, środki na działalność głównie koordynującą uzyskiwało poprzez organizacje członkowskie, które występują i po zyskują środki na pracę Forum. Członkostwo opiera się na Porozumieniu o Współdziałaniu, formie umowy pomiędzy podmiotami. Instytucje członkowskie a jest ich obecnie 31 wnoszą oprócz potencjału merytorycznego, wkład w postaci nieodpłatnych sal, sprzętu technicznego, poczęstunków itp. Zrzeszone w Pomorskim Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności organizacje zwróciły się do jednego z trzech pierwotnych inicjatorów tej oddolnej inicjatywy środowiska niosącego pomoc osobom bezdomnym i wykluczonym społecznie, jakim jest Fundacja Regionalne Centrum Informacji i Wspomagania Organizacji Pozarządowych, aby zostało Fundatorem Fundacji Pomorskiego Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności. Fundacja RCIiWOP podjęła się tej zaszczytnej roli i w dniu 24

3 listopada 2006 roku uchwaliła statut, na mocy którego Fundacja Pomorskiego Forum Wychodzenia z Bezdomności może realizować swoje cele. na rzecz Dnia 27 listopada 2006 roku w Kancelarii Notariusza Adama Wasaka został podpisany akt notarialny ustanowienia Fundacji Pomorskiego Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności, został on podpisany przez przedstawicieli Fundacji Regionalnego Centrum Informacji i wspierania Organizacji Pozarządowych, będącego Fundatorem Fundacji, w osobach Janusza Erenca oraz Jerzego Boczonia. Fundacja Pomorskiego Forum została zarejestrowana w KRS 31 stycznia 2007 roku. Radę Fundacji (ciało nadzorcze) stanowi Prezydium Forum w składzie Wojciech Bystry (Przewodniczący), Ewa Szczypior, Katarzyna Stec, Elżbieta Mielcarek, Adam Koszutowski. Zarząd Fundacji (ciało zarządzające) sprawują Jan Mąkosa (Prezes), Marcin Kowalewski (Wiceprezes), Piotr Olech (Sekretarz). Od tego momentu Fundacja PFWB przejęła reprezentację Forum. Niezależnie od tego Towarzystwo Pomocy im. św. Brata Alberta Koło Gdańskie cały czas reprezentuje Forum w projekcie AGENDA BEZDOMNOŚCI, w ramach którego pokrywane są główne koszty funkcjonowania Forum. Po zakończeniu tego projektu całość spraw (także majątek) zostanie przekazana fundacji PFWB. Rok 2007 był dla Pomorskiego Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności rokiem jubileuszowym i zwieńczeniem dziesięciu lat pracy. Z okazji jubileuszu Forum zorganizowało wiele imprez uświetniających ten okres. 29 listopada 2007 roku odbyła się Konferencja uświetniająca X-lecie Pomorskiego Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności podczas której nastąpiło uroczyste podpisanie Porozumienia o współdziałaniu, a dokładnie aktualizacja porozumienia z podmiotami członkowskimi podpisanego w 2001 roku. Organem koordynującym działania Forum jest Biuro Pomorskiego Forum usytuowane w Gdańsku Wrzeszczu na ulicy Ks. J. Zator Przytockiego Organizacje członkowskie 1. Chrześcijańskie Stowarzyszenie Dobroczynne Oddz. w Gdyni 2. Gdańska Fundacja Kultury Chrześcijańskiej im. św. Brata Alberta 3. Fundacja Edukacji Społecznej FES w Gdańsku 4. Fundacja INICJATYWA BEZDOMNYCH w Gdańsku 5. Fundacja Misja Chrześcijańska Oaza w Kościerzynie 6. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Kartuzach 7. Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Słupsku 8. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Człuchowie 9. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Gdańsku 10. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Gdyni 11. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Lęborku 12. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Rumi 13. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Sopocie 14. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Starogardzie Gdańskim 15. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Tczewie 16. Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Ustce 17. Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Debrznie 18. Stowarzyszenie Abstynencji Kaszuby w Kartuzach 19. Stowarzyszenie Dom Fides w Malborku

4 20. Stowarzyszenie HORYZONT w Słupsku 21. Stowarzyszenie Monar Pomorskie Centrum Pomocy Bliźniemu w Gdańsku 22. Stowarzyszenie na rzecz Bezdomnych Agape z/a w Borowym Młynie 23. Stowarzyszenie na rzecz Osób Uzależnionych i Umierających OSIEM w Bytowie 24. Stowarzyszenie PROMETEUSZ w Gdańsku 25. Towarzystwo Pomocy im. św. Brata Alberta Koło Gdańskie 26. Towarzystwo Pomocy im. św. Brata Alberta Koło Grudziądzkie 27. Towarzystwo Pomocy im. św. Brata Alberta Koło Słupskie 28. TWP Przystań Gdańsk 29. Uniwersytet Gdański 30. Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego 31. Zarząd Rejonowy PCK w Słupsku 1.4. Cele Celem współpracy w ramach Forum jest dążenie do uzyskania wpływu na tworzenie strategii rozwiązywania problemów społecznych dotyczących bezdomności na poziomie gminy, powiatu i województwa poprzez: monitoring i diagnozę zagrożeń dotyczących osób, środowisk i zjawisk wynikających z szeroko rozumianego problemu bezdomności; opracowanie, wdrażanie i monitorowanie standardów usług specjalistycznych w noclegowniach, schroniskach i domach socjalnych; wspólną realizację projektów, które pozwolą na weryfikację i promowanie nowych rozwiązań merytorycznych; kreowanie spójnej polityki zrzeszonych Podmiotów wobec rozwiązywania problemów osób wchodzących w krąg problemu bezdomności; propagowanie sprawdzonych sposobów skutecznego rozwiązywania problemów związanych z bezdomnością i jej skutkami; tworzenie społecznego ciała dyskusyjno opiniodawczego; dążenie do uzyskania wpływu na kodyfikacje przepisów dotyczących pomocy społecznej w zakresie problemu bezdomności; wzajemne wspieranie działań zrzeszonych, w ramach Forum, organizacji i instytucji; edukację społeczności lokalnych oraz środowisk opiniotwórczych w celu rzetelnego rozumienia przyczyn, skutków oraz dróg wychodzenia z bezdomności Metody działań Konsolidacja i spójność działań na przestrzeni 10 lat dzięki Pomorskiemu Forum w ramach województwa udało się wypracować dość spójny model polityki społecznej wobec problematyki bezdomności uwzględniający specyfikę i różnorodność organizacji działających na tym polu. Nie bez powodu województwo pomorskie uznawane jest za lidera w Polsce, jeśli chodzi o radzenie sobie z tą problematyką. Tworzenie spójnego systemu walki z bezdomnością Forum stara się tworzyć, promować i pomaga wdrażać kompletny system walki z bezdomnością polegający na: Tworzeniu systemów interwencji (ratunkowych) i pomocy podstawowej Forum wspiera organizacje, jednostki samorządu terytorialnego oraz agendy rządowe w tworzeniu

5 kompleksowego systemu zabezpieczania najważniejszych potrzeb ludzi bezdomnych (tworzenie jadłodajni, punktów charytatywnych, prowadzenia ulicznej pracy socjalnej streetworking, partnerstwa pomiędzy służbami, tworzenia i prowadzenia ogrzewalni i noclegowni) Tworzeniu systemów integracji społecznej (wychodzenia z bezdomności) PFWB promuje i wspiera różne podmioty w tworzeniu systemu działań umożliwiających i wspierających integrację społeczną ludzi bezdomnych (edukacja, aktywizacja zawodowa, mieszkania treningowe, terapie, wsparcie psychologiczne, asystowanie, schroniska, centra aktywizacyjne, domy dla bezdomnych) Tworzeniu systemów profilaktyki bezdomności Forum promuje idee przeciwdziałania bezdomności jako najlepszego sposobu na walkę z bezdomnością (edukacja masmediów, edukacja lokalnych społeczności, tworzenie koalicji z różnymi podmiotami w celu przeciwdziałania bezdomności, edukacja młodzieży) Rzecznictwo Forum jest organizacją prowadzącą szeroko rozumiane rzecznictwo interesów grupy ludzi dotkniętych najbrutalniejszym przykładem wykluczenia społecznego bezdomnością. Strategie PFWB aktywnie uczestniczy we wszelkiego rodzaju inicjatywach służących tworzeniu, wdrażaniu i monitorowaniu strategii polityki społecznej. Wspieramy takie działania zarówno na poziomie gminnym, powiatowym, jak i krajowym. Aktywnie uczestniczyliśmy w przygotowaniu Strategii Polityki Społecznej Województwa Pomorskiego, oraz poszczególnych gmin (np. Gdańska). Konsultacje i ekspertyzy nasza organizacja od wielu lat przeprowadziła i prowadzi wiele ekspertyz i konsultacji dla instytucji Unii Europejskiej, organizacji europejskich, Ministerstw, jednostek samorządu terytorialnego oraz organizacji lokalnych. Forum w swoim gronie posiada wielu znanych ekspertów w zakresie różnych dziedzin związanych z bezdomnością. Partnerstwo działania Forum od wielu lat uwzględniają unikatowe w skali kraju partnerstwo zarówno sektora organizacji pozarządowych, instytucji publicznych, jak i sektora biznesowego. Sami takie partnerstwo tworzymy, ale też i w wielu partnerstwach na rzecz określonych problemów uczestniczymy. Usługi doradcze prowadzimy szerokie usługi doradcze i konsultacyjne dla organizacji i instytucji zajmujących się bezdomnością na terenie całej Polski. Reprezentacja PFWB jest federacją reprezentującą 31podmiotów zarówno sektora publicznego, jak i sektora pozarządowego działających w obszarze bezdomności na terenie województwa pomorskiego. Wymiana doświadczeń PFWB jest przede wszystkim platformą wymiany doświadczeń, wiedzy i umiejętności pomiędzy ludźmi i organizacjami zajmującymi się pomocą ludziom bezdomnym. Przez cały okres funkcjonowania Forum działania te były cyklicznie realizowane. Dzięki tej aktywności niemal wszystkie osoby zajmujące się bezdomnością znają się osobiście i lepiej ze sobą współpracują co przy mobilnym charakterze bezdomności jest niezwykle ważne i cenne. Spotkania PFWB Forum zorganizowało dotychczas ponad 200 spotkań specjalistów polityki społecznej zajmujących się bezdomnością. Spotkania realizowane są na terenie całego województwa, przede wszystkim w placówkach dla osób bezdomnych. Tematyka spotkań poświęcona szerokiemu spektrum problematyk od omawiania konkretnych problemów ludzi bezdomnych, poprzez budowanie modeli i standardów działań organizacji niosących pomoc po konsultacje aktów prawnych związanych z bezdomnością. Informacja PFWB poprzez własne Biuro prowadzi bieżący przepływ informacji pomiędzy organizacjami i instytucjami zajmującymi się problematyka bezdomności. Na początku swojej działalności Forum nie posiadało żadnej wyspecjalizowanej obsługi. Spotkania realizowane były na bieżąco, a wszystkie działania realizowane były przez uczestników spotkań i organizacje członkowskie. W celu profesjonalizacji

6 i intensyfikacji działań w roku 2001 powołano biuro Pomorskiego Forum oraz zatrudniono sekretarza Forum. Od tego czasu Pomorskie Forum nieustannie zwiększa jakość swoich działań. Obecnie do obsługi biura zatrudnione są dwie osoby (etaty), wolontariusz oraz realizowane jest około umów zleceń lub dzieło rocznie. Ponadto w dalszym ciągu wykorzystywana jest aktywność uczestników spotkań i organizacji członkowskich. wykorzystując do tego celu wiele narzędzi, tj. newslettery, stronę internetową, spotkania, informacje Standardy i modele Pomorskie Forum od początku swojego funkcjonowania kładzie olbrzymi nacisk na tworzenie i wdrażanie standardów wyspecjalizowanych usług skierowanych do ludzi bezdomnych. Uznajemy, że jest to doskonały sposób na zwiększanie profesjonalizmu i podnoszenia jakości i skuteczności działań organizacji na tym polu. Dotychczas wypracowaliśmy standardy i modele w zakresie: Placówek dla osób bezdomnych (Ogrzewalnie, Noclegownie, Schroniska, Domy dla Bezdomnych, Mieszkania treningowe), Pracy socjalnej, Streetworkingu, Edukacji i Aktywizacji Zawodowej, Asystowania Osobie Bezdomnej i Zagrożonej Bezdomnością, Pomocy Instytucjonalnej, Monitorowania Postępów Osoby Bezdomnej i Zagrożonej Bezdomnością, Standard Etyczny. Szkolenia każdego roku Forum organizuje i prowadzi wiele szkoleń dla kadry instytucji polityki społecznej zajmujących się problematyką bezdomnością. Szkolenia obejmują zarówno członków Forum, jak i organizacje spoza, zarówno z terenu województwa pomorskiego, jak i całej Polski. Tematyka szkoleń jest niezwykle szeroka od szkoleń i treningów interpersonalnych poprzez poszczególne modele i standardy po tworzenie spójnego systemu zwalczania bezdomności. Badania bezdomności dzięki działaniom Pomorskiego Forum województwo pomorskie posiada najlepszą diagnozę problematyki bezdomności w Polsce. Wychodzimy z założenia, że bez dobrej diagnozy nie można dobrze zwalczać problemu bezdomności. Badania, które realizujemy i realizowaliśmy na terenie województwa pomorskiego są unikatowe w ramach Unii Europejskiej. Badanie socjodemograficzne (badanie ilości ludzi bezdomnych i podstawowych danych socjo-demograficznych) na terenie całego województwa pomorskiego zrealizowaliśmy czterokrotnie w odstępie dwuletnim (2001, 2003, 2005, 2007). Jesteśmy jednym województwem, które posiada takie dane o liczbie ludzi bezdomnych. W badaniu terenowym każdorazowo uczestniczy ponad 500 osób, a w jego przygotowanie i realizację zaangażowanych jest ponad 100 różnego rodzaju instytucji i organizacji. Raporty powstałe we współpracy z Uniwersytetem Gdańskim są publikowane w naszych wydawnictwa oraz innych książkach. Forum inicjowało i współpracuje w realizacji wielu innych badań np. Profil psychospołeczny ludzi bezdomnych czy Badanie systemu pomocy ludziom bezdomnym prowadzonych przez Uniwersytet Gdański. System prowadzenia regularnych i rozległych badań umożliwia nam bieżące monitorowanie tej problematyki i dostosowywanie funkcjonującego systemu do rzeczywistych potrzeb. Biblioteczka w ramach biura Pomorskiego Forum funkcjonuje biblioteczka zawierająca materiały krajowe i zagraniczne o bezdomności. Z doświadczeń Pomorskiego Forum wynika ewidentnie, że brakuje materiałów o bezdomności, jeśli są one dostępne to jedynie w stanie rozproszenia, wskazanym zatem było utworzenie miejsca z dostępem do pozycji książkowych, artykułów i materiałów w wersji elektronicznej. Forum posiada zarówno materiały w języku polskim, jak i angielskim. Zgromadziliśmy dotychczas ponad 312 pozycji książkowych, ponad 160 artykułów, 29 materiałów konferencyjnych oraz 300 różnego rodzaju raportów dot. Bezdomności i 150 czasopism specjalistycznych. Każdego miesiąca z biblioteki korzysta około 30 osób, są to nie tylko pracownicy szeroko rozumianej pomocy społecznej, także studenci pomorskich uczelni wyższych, którzy wykorzystują zasoby biblioteczki do pisania prac licencjackich, magisterskich i inne osoby zainteresowane problematyką. Pomost O bezdomności bez lęku PFWB cyklicznie wydaje pismo poświęcone problematyce bezdomności. Dotychczas ukazało się 11 takich wydawnictw. Wydawnictwo poświęcone jest zarówno problematyce teoretycznej, jak i praktycznej. W częściach teoretycznych możemy znaleźć raporty z badań, opracowania badawcze, standardy i modele pomocy ludziom bezdomnym, rozważania i refleksje nt. bezdomności, analizy i opracowania konkretnych problemów, natomiast w części praktycznej możemy znaleźć opracowania i raporty z konkretnych inicjatyw i projektów, luźne refleksje i opisy doświadczeń w pracy z ludźmi bezdomnymi, pamiętniki ludzi bezdomnych itp. Publikujemy także pisma POMOST

7 poświęcone konkretnym zagadnieniom np. aktywizacja zawodowa ludzi bezdomnych, bezdomność a zdrowie. Książka W kręgu problematyki bezdomności polskiej Pomorskie Forum znalazło się w gronie wydawców i współautorów książki pod redakcją dr Anny Duracz-Walczak. Ponadto PFWB zajęło się sprzedażą i dystrybucją niniejszej książki. Plakat o placówkach PFWB co roku publikuje i dystrybuuje plakat o miejscach w których ludzie bezdomno mogą znaleźć pomoc. Plakat to mapa Trójmiasta, na której oznaczono zarówno placówki udzielające pomocy w postaci schronienia i zapewnienia noclegu oraz organizacje i instytucje świadczące pomoc w postaci posiłków wydawania odzieży. Dodatkowo umieszczono informacje o streetworkerach i placówkach aktywizujących. Plakaty z jednej strony służą zwiększaniu wiedzy osób bezdomnych o dostępnej pomocy (schronienie, posiłek, odzież itp.) na terenie Trójmiasta, z drugiej strony służą zwiększeniu świadomości obywateli Trójmiasta w zakresie możliwości udzielania wsparcia osobom bezdomnym. Plakaty rozwieszane są na dworcach kolejowych (Trójmiasto), w kolejkach SKM, Zespołach Pracy Socjalnej Ośrodków Pomocy Społecznej, we wszystkich placówkach pomocowych, szpitalach, Komisariatach Policji i Straży Miejskiej, Komendach Straży Pożarnej, na złomowiskach, w tzw. miejscach niemieszkalnych (dworce, kanały, zsypy), na osiedlach Trójmiasta, na terenie ogródków działkowych oraz innych miejscach, gdzie przebywają osoby bezdomne. Znaleźć je można także w Urzędach Gminnych, Powiatowych i Wojewódzkich, w organizacjach pozarządowych, organizacjach pomocy społecznej. Informator o placówkach każdego roku Forum aktualizuje i wydaje informator o placówkach świadczących pomoc ludziom bezdomnym na terenie województwa pomorskiego. Informator o bezdomności zawiera listę placówek wraz z adresami, telefonami itp. oraz ponadto oferowanymi w danej placówce usługami. Informator ma charakter niezwykle wyczerpujący, ponieważ zawiera szczegółowy opis standardów danej placówki. Dotychczas wydano 8 takich informatorów. Z informatora korzystają wszystkie służby i organizacje na terenie województwa pomorskiego. Współpraca międzynarodowa Pomorskie Forum prowadzi szeroką działalność międzynarodową. W związku z naszym doświadczeniem badawczym współuczestniczyliśmy w przygotowaniu dwóch europejskich raportów dot. bezdomności, przygotowanych na zlecenie Komisji Europejskiej. Pierwszy raport sporządzony został przez francuską organizację INSEE dla EUROSTATU (Europejskiego Urzędu Statystycznego) w roku Raport zawiera pierwszą próbę europejskiego opisu bezdomności w kontekście badań realizowanych w całej Europie. Jedyne dane z Polski w tym raporcie pochodzą właśnie z naszych badań. Drugi raport został przygotowany przez grupę badaczy zrzeszonych wokół EOH (Europejskiego Obserwatorium Bezdomności) oraz naukowców różnych instytutów badawczych w całej Europie. Raport ten poświęcony jest definiowaniu bezdomności, opisowi katalogu usług świadczonych w Europie usług oraz tematyce baz danych zarówno organizacji wspierających, jak i rejestrów osób bezdomnych. Oprócz współpracy badawczej Forum współpracuje z wieloma organizacjami na płaszczyźnie wymiany doświadczeń (m.in. poprzez wizyty studyjne, konferencje, szkolenia). Nasi Partnerzy pochodzą z Holandii, Danii, Czech, Anglii, Francji, Irlandii, Szkocji, Węgier, Włoch, Belgii, Niemiec. FEANTSA Forum jest jedną z pięciu polskich organizacji członkowskich Europejskiej Federacji Organizacji Działających na rzecz Bezdomnych FEANTSA. Jest to organizacja zrzeszająca ponad 100 organizacji o zasięgu regionalnym lub krajowym z całej Europy. Forum posiadało swojego przedstawiciela w grupie roboczej ds. badań i zbierania danych. Obecnie posiada przedstawiciela w Radzie Administracyjnej. Strona internetowa Forum prowadzi swoją stronę internetową pod adresem strona zawiera wiele informacji i materiałów np. wszystkie publikacje w wersji elektronicznej, aktualności, standardy i modele, opisy projektów.

8 Konferencje i seminaria Forum zorganizowało dotychczas około 50 różnych konferencji i seminariów nt. bezdomności za udziałem wielu uczestników. Konferencje miały charakter zarówno badawczy, projektowy, dotyczyły określonych problemów związanych z bezdomnością. Promocja wolontariatu Pomorskie Forum poprzez różnego rodzaju działania (szkolenia, konferencje, publikacje) promowało działalność wolontariuszy w obszarze bezdomności. Paradoksalnie pomimo olbrzymiej potrzeby działalności wolontariuszy w tej sferze organizacje działające na rzecz ludzi bezdomnych nie wykorzystują lub wykorzystują w ograniczonym zakresie tą możliwość. Biuro PFWB samo zatrudnia wolontariuszy np. do prowadzenia Biblioteczki Forum. Członkowie Forum na początku Forum obejmowało swoim działaniem jedynie Trójmiasto a samo Forum nazywało się Gdańskim, w miarę rozszerzania działalności liczba członków się zwiększała a Forum nazwało się Pomorskim. Forum co jest unikalne w skali kraju zrzesza nie tylko organizacje pozarządowe, które w woj. pomorskim realizują ponad 90% usług skierowanych do ludzi bezdomnych, ale także instytucje sektora publicznego takie jak Ośrodki Pomocy Społecznej oraz Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego. Obecnie posiadamy 31 organizacji członkowskich a około 50 podmiotów w sposób cykliczny z nami współpracuje. Debaty Forum organizuje lub pomaga w realizacji wielu debat poświęconych bezdomności z udziałem różnych środowisk np. dziennikarzy, ludzi nauki, polityków. Przełamywanie stereotypu w ciągu 10 lat swoich działań Forum kładło szczególny nacisk na przełamywanie negatywnego stereotypu ludzi bezdomnych zarówno wśród mediów, polityków jak i wśród opinii publicznej. Zrealizowaliśmy lub współrealizowaliśmy wiele działań w tym zakresie jak np. debaty medialne, programy telewizyjne i radiowe, projekty edukacyjne dla młodzieży i studentów. Edukacja nowych kadr Pomorskie Forum prowadzi szeroką gamę aktywności edukacyjnych dla nowych i potencjalnie nowych pracowników systemu pomocy ludziom bezdomnym. Pomagamy szkolić i wdrażać nowych pracowników w zakresie bezdomności. Przykładem mogą być szkolenia dla streetworkerów czy też szkolenia dla kadry naukowej Uniwersytetu Gdańskiego, pomoc w organizacji fakultetu poświęconego bezdomności na Uniwersytecie Gdańskim. Projekty PFWB posiada spore doświadczenie w tworzeniu i prowadzeniu projektów. Projekt 12 odważnych ludzi projekt trwał w okresie od 15 kwietnia 2004 do 14 kwietnia 2005 roku, realizowany był przez TPBA Koło Gdańskie, PFWB było partnerem projektu. Działania skierowane do beneficjentów trwały 8 miesięcy. Projekt zawierał ofertę szkoleniową i edukacyjną, wsparcia psychologicznego oraz prace w grupach roboczych (mini firm) w formie stażu zawodowego. Dzięki realizacji projektu ponad 30 osób bezdomnych realnie zwiększyło swoje możliwości pozyskania zatrudnienia na wolnym rynku pracy. Zrealizowano 29 różnorodnych szkoleń dla łącznie około 80 osób, przeprowadzono łącznie 400 godzin konsultacji w ramach pracy socjalnej, doradztwa zawodowego i biznesowego oraz konsultacji psychologicznych. Przez szkolenia w miejscu pracy (staże trwające 6 miesięcy) przeszły 49 osób, z czego 21 odbyło cały okres stażowy. Blisko 10 osób podjęło terapię alkoholową w trakcie projektu. W czasie realizacji projektu prace na wolnym rynku, nawiązując różne stosunki, podjęło 12 osób, szereg osób zostało objętych indywidualnym programem aktywizacji zawodowej, zmierzającym w efekcie do zatrudnienia. Kilka osób rozpoczęło działania w kierunku powołania własnych firm. W okresie od 15 kwietnia 2005 roku do końca grudnia 2005 roku pracę podjęło jeszcze 6 osób. W okresie od 15 kwietnia 2004 roku do grudnia 2005 roku 17 osób usamodzielniło się i wyprowadziło się z placówek pomocowych. Projekt AGENDA BEZDOMNOŚCI Standard Aktywnego Powrotu na Rynek Pracy 3 letni ( od listopada 2004 do marca 2008) projekt o budżecie około 6 mln złotych realizowany w ramach Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL, współfinansowany z Europejskiego Funduszu Społecznego, z udziałem Towarzystwa Pomocy im. św. Brata Albert Koło Gdańskie, Uniwersytetu Gdańskiego, Pomorskiej Izby

9 Rzemieślniczej, Fundacji Regionalne Centrum Informacji i Wspomagania Organizacji Pozarządowych oraz MOPS Sopot (w działaniu 2). Projekt miał na celu aktywizację zawodową ludzi bezdomnych w województwie pomorskim do podjęcia walki o własną niezależność oraz usamodzielnienie wszelkiej niezbędnej pomocy umożliwiającej powrót do aktywnego życia. Przede wszystkim jednak miał on doprowadzić do wypracowania standardów pracy z ludźmi bezdomnymi, umożliwiających skuteczne przeciwdziałanie problemowi, które z powodzeniem mogłoby być powielane i wprowadzane w życie w innych placówkach na terenie kraju i nie tylko. Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności jako federacja organizacji i instytucji działających na rzecz osób bezdomnych w województwie pomorskim w Partnerstwie projektu Agenda Bezdomności pełniło rolę eksperta w zakresie problematyki Reintegracji społecznej i Zawodowej grup zagrożonych wykluczeniem społecznym. Prowadziło i odpowiadało za proces wypracowania standardów zawierających szereg modeli i programów związanych z reintegracją osób bezdomnych. Odpowiedzialni byliśmy za realizację badań w ramach projektu. Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności było również zaangażowane w działanie 3 Projektu Agenda Bezdomności (styczeń 2007 marzec 2008), którego celem było upowszechnianie wybranych rezultatów wypracowanych w poprzednim etapie projektu. Upowszechnianym rezultatem stał się streetworking metoda pracy z osobami bezdomnymi, pozostającymi poza instytucjonalnym systemem pomocy. Rolą Forum w ramach tego działania był udział w Jesiennej Szkole Streetworkingu, organizacja debaty studenckiej, przeprowadzenie Pierwszej Ogólnopolskiej Konferencji OUTREACH OKO oraz przygotowanie publikacji do E-przewodnika streetworkingu. Projekt Bezdomność a zdrowie - Przedsięwzięcie to jest odpowiedzią na zapotrzebowanie organizacji pomocowych oraz służby zdrowia w zakresie udrożnienia dotychczasowej współpracy oraz rozwinięcia procesu wymiany doświadczeń oraz koordynacji usług świadczonych ludziom bezdomnym (organizacje pomocowe - pomoc społeczna; służba zdrowia opieka zdrowotna). Celem projektu jest podniesienie jakości współpracy między tymi podmiotami w województwie pomorskim. Podczas realizacji tego projektu odbyło się szereg debat z udziałem grona ekspertów merytorycznych i praktyków, zarówno w obszarze problematyki bezdomności, jak i służby zdrowia, między innymi lekarzy, pielęgniarek, ratowników medycznych, pracowników szpitali, pracowników Narodowego Funduszu Zdrowia oraz pracowników socjalnych, opiekunów w placówkach dla osób bezdomnych (w debatach wzięło udział ok. 120 osób). Tematyka spotkań obejmowała sytuację zdrowotną osób bezdomnych: choroby psychiczne, uzależnienia, interwencyjna pomoc medyczna, dostęp do świadczeń, opieka zdrowotna starszych osób bezdomnych, schorzenia i choroby typowe dla bezdomności. Poruszane problemy znalazły swoje odzwierciedlenie w kształcie i treści wydawnictwa, wydanego jako efekt finalny projektu. Publikacja nazwana Kompendium Bezdomność a zdrowie jest swego rodzaju poradnikiem dla zarówno sektora pomocy społecznej, jak i służby zdrowia. Projekt IMPULS pakiet startowy dla partnerstwa społeczno-publicznego w obszarze bezdomności Projekt Impuls to roczny projekt realizowany przez Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności (od października 2007 roku do września 2008 roku), finansowany ze środków mechanizmu Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego oraz Funduszu RP w ramach Funduszu dla Organizacji Pozarządowych. Projekt nakierowany jest na umocnienie, uporządkowanie i zaplanowanie długoletniej współpracy wszystkich organizacji członkowskich Forum. Projekt opiera się przede wszystkim na przeprowadzeniu ewaluacji działań Forum, obejmującej 31 podmiotów członkowskich z województwa pomorskiego oraz organizacji w całej Polsce. Obejmuje także stworzenie długofalowej strategii, pozwalającej zaprojektować kierunki dalszego rozwoju Forum. Ponadto działania projektowe obejmują remont i adaptację pomieszczeń użytkowanych jako siedziba Forum oraz doposażenie biura. Nagrody - Działalność Pomorskiego Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności została wyróżniona wieloma nagrodami: Nagroda Ministra Pracy i Polityki Społecznej w roku 2005 za wybitne, nowatorskie rozwiązania w zakresie pomocy społecznej.

10 Pomorskie Forum zostało wyróżnione w ramach konkursu Bursztynowy Mieczyk, nagrody corocznie przyznawanej najbardziej aktywnym organizacjom pozarządowym przez Marszałka Województwa Pomorskiego. Działalność Forum została wyróżniona nagrodą im. Lecha Bądkowskiego przyznaną przez Prezydenta Miasta Gdańska najlepszej Organizacji Pozarządowej w roku Część 2. Najważniejsze działania podejmowane w ramach Forum w poszczególnych latach Rok 1997 i 1998 Począwszy od października 1997r. do grudnia 1998r. na spotkaniach roboczych grono pracowników Ośrodków Pomocy Społecznej oraz przedstawicieli organizacji pozarządowych a także przedstawicieli wojewody przy aktywnej współpracy Regionalnego Centrum Informacji i Wspomagania Organizacji Pozarządowych, opracowało projekt dokumentujący standardy jakie powinny spełniać placówki dla osób bezdomnych. Efektem spotkań i dyskusji był projekt dokumentujący wszelkie standardy, jakie powinny spełniać placówki dla osób bezdomnych. Standardy te dotyczą zarówno pomieszczeń mieszkalnych, jak i opieki specjalistycznej. Przykładem wdrożenia tych standardów jest schronisko Towarzystwa Pomocy im. św. Brata Alberta w Gdańsku Nowym Porcie. Forum monitoruje proces wprowadzania standardów do już istniejących placówek. Rok 1999 i 2000 Forum przez cały rok 1999 skupiało swoją energię na zmianie nastawienia mediów do problemu bezdomności. Media (zarówno prasa, radio jak i telewizja) dzięki odpowiedniemu ukierunkowaniu ze strony członków Forum przestały się jedynie skupiać na tropieniu kolejnych afer. Zwróciły uwagę na sposoby pracy z osobami bezdomnymi, a także na konieczność szeroko rozumianej współpracy przy wychodzeniu z tak trudnej sytuacji życiowej. W Radiu Gdańsk odbył się cykl rozmów z klientami, pracownikami MOPS oraz przedstawicielami organizacji pomocowych pod wspólnym tytułem Rozmowy nocą. Powstał też program telewizyjny o zasięgu krajowym pod tytułem Powiedz to głośno. Uczestnikami tego programu były zarówno osoby bezdomne, jak i osoby zajmujące się tematyką bezdomności profesjonalnie. Tematem wiodącym było Poczucie godności ludzkiej w bezdomności. Spotkania dotyczące opracowywania standardów usług zaowocowały również nowymi autonomicznymi projektami strategicznymi, które dotyczą etapowej pracy z osobą bezdomną w zależności od deklarowanego z jej strony poziomu współpracy z pracownikiem socjalnym, np. Gdyński Program Pomocy Osobom Bezdomnym oraz Gdański Model Pracy z Osobami Bezdomnymi. Współpraca przy skonstruowaniu projektu świetlicy profilaktyczno - środowiskowej dla dzieci przebywających w Noclegowni dla Bezdomnych MOPS w Gdańsku. Świetlica ta umożliwiła podjęcie pracy systemowej z rodziną, w tym także z rodziną niepełną - samotne matki, samotni ojcowie przebywający w Noclegowni.

11 Konsultacje i współtworzenie Biura Przeciw Bezdomności Gdańskiego Koła Towarzystwa Pomocy im. św. Brata Alberta, które pomaga osobom i rodzinom zagrożonym eksmisją w znalezieniu partnera dysponującego mniejszym lokalem o niższym standardzie a mogącego spłacić zadłużenie. Biuro inicjuje i wspomaga współpracę takich partnerów zapobiegając drastycznym sytuacjom, gdy rodzina eksmitowana automatycznie staje się rodziną bezdomną. Aktualni i potencjalni uczestnicy Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności odbyli staże zawodowe w duńskiej placówce przeznaczonej dla osób bezdomnych oraz wizytowali wiele placówek w Kopenhadze i innych dużych miastach. Poznali oni system pracy w tych instytucjach oraz różnice prawne pomocy społecznej pomiędzy naszymi krajami. Współpraca przy tworzeniu Projektu Barakowego. Projekt trójstronnej współpracy rozpoczęty w 1999 roku a kontynuowany do dziś polegał na stworzeniu i prowadzeniu mieszkania treningowego dla osób wchodzących w proces wychodzenia z bezdomności. Barak powstał we współpracy z Duńską instytucją Forsorgshjemmet Saxenhøj, Ośrodkiem Pomocy Społecznej w Gdańsku a Towarzystwem. W projekcie tym zrealizowane były działania w sferze pomocy psychologicznej, edukacji i aktywizacji społeczno-zawodowej. Rezultatem projektu jest zakończona pełnym sukcesem droga wyjścia z bezdomności dwóch osób (znalezienie pracy, terapia, uzyskanie własnego mieszkania), pierwszych mieszkańców baraku. Zmiana nazwy z Gdańskiego na Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności wraz z Regionalnym Centrum Informacji i Wspomagania Organizacji Pozarządowych dwukrotnie przygotowało publikację poświęconą bezdomności. Publikacje te zawierały: Informator, w którym znajduje się wykaz placówek udzielających pomocy osobom bezdomnym oraz pismo Pomost - O bezdomności bez lęku. Działalność Forum została wyróżniona nagrodą im. Lecha Bądkowskiego przyznaną przez Prezydenta Miasta Gdańska najlepszej Organizacji Pozarządowej w roku Rok 2001 W roku 2001 odbyło się 12 spotkań Pomorskiego Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności, 9 spotkań Prezydium Forum i 6 spotkań Zespołów Roboczych i Komisji. Wypracowanie i zatwierdzenie Modelu Pracy Socjalnej. Opracowany model pracy z osobami bezdomnymi oparty jest na współpracy klienta, a zakres pracy socjalnej uzależniony jest od etapu rozwiązywania problemu. Program zakłada, że odpowiednikiem każdego z etapów może być wyspecjalizowana placówka. Wobec powyższego tworzy się specyficzną hierarchizację ośrodków wsparcia. Pierwszym z nich jest noclegownia, placówka o najniższym standardzie a kolejnymi schronisko, dom socjalny i mieszkanie kontraktowe. Powołanie sekretariatu Pomorskiego Forum oraz zatrudnienie sekretarza Forum. Podjęcie kontaktów z litwińskimi przedstawicielami samorządów oraz organizacji pozarządowych, które również zaczęły zmierzać się z problemem bezdomności. Kontynuacja współpracy z instytucjami duńskimi (Forsorgscenter Syd, Fyns Amt oraz Forsorgshjemmet Saxenhøj z gminy Sakskøbing). Wizyta partnerów duńskich (2 instytucje) w Polsce oraz wizyta dwóch przedstawicieli Forum w Danii. Przygotowanie merytorycznej opinii do projektu rozporządzenia MPiPS prośba wystosowana przez MPiPS. Podpisanie Porozumienia o Współdziałaniu. Myśląc o uporządkowaniu i usystematyzowaniu pracy Pomorskiego Forum, które jak dotychczas jest grupą nieformalną, uczestnicy spotkań Forum na drodze dialogu i kompromisu stworzyli Deklarację Członkowską oraz formę umowy pomiędzy podmiotami uczestniczącymi w spotkaniach, nazwaną Porozumieniem o Współdziałaniu. Nad jego tekstem pracowali wszyscy członkowie oraz osoby reprezentujące Podmioty należące do Pomorskiego Forum. Takie rozwiązanie w wydatny sposób ułatwiło pracę a po części sformalizowało działalność naszej organizacji. Oficjalna uroczystość podpisania Porozumienia o Współdziałaniu

12 nastąpiła 11 września 2001r, sam dokument został sygnowany przez Sekretarz Stanu Minister Joannę Staręgę Piasek. Realizacja Badania Socjodemograficznego Portret zbiorowości ludzi bezdomnych województwa pomorskiego. Sondaż ten posłużył zdobyciu adekwatnej, rzetelnej a przede wszystkim autentycznej wiedzy o liczbie osób bezdomnych na terenie województwa Pomorskiego. Przeprowadzenie takiego badania okazało się ewenementem na skalę krajową, umożliwiło rzeczywiste, poprawne metodologicznie rozpoznanie liczby osób oraz charakteru bezdomności na terenie naszego województwa. Udział w realizacji tego przedsięwzięcia miały Ośrodki Pomocy Społecznej (ponad 120 OPS zostało poproszonych o udział w badaniu) placówki dla osób bezdomnych (34), Policja, Straż Miejska, Inspektoraty Służby Więziennej, SOK oraz grono wolontariuszy, badanie zostało wykonane w przeciągu jednego dnia 12 grudnia 2001r. Część merytoryczną, narzędzia oraz procedurę badawczą przygotowała Dr Anna Duracz Walczak, natomiast część praktyczną, związaną z koordynacją i przeprowadzeniem projektu, zorganizowało Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności. Książka W kręgu problematyki bezdomności polskiej. Na przełomie roku opublikowana została książka pod redakcją Anny Duracz-Walczak W kręgu problematyki bezdomności polskiej. Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności jest współwydawcą oraz współautorem wyżej wymienionej pozycji. Publikacja ta zawiera a jednocześnie grupuje i porządkuje różnorodne rozważania, koncepcje, modele i podejścia do kwestii bezdomności, zarówno od strony teoretycznej, jak i praktycznej. Forum pozyskało na realizację projektów z różnych źródeł środki w wysokości zł. Stworzono i przedłożono projekt o dotację z programu PHARE ACCESS. Rok 2002 Odbyło się 13 spotkań Pomorskiego Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności, 10 spotkań Prezydium Forum oraz 6 spotkań zespołów roboczych. Powołanie odrębnego sekretariatu Pomorskiego Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności przy ulicy Przytockiego 4 (dotychczasowy sekretariat funkcjonował w schronisku Brata Alberta). Doposażono sekretariat Pomorskiego Forum w niezbędny sprzęt i materiały. Opracowanie regulaminu i wprowadzenie składki członkowskiej. Interwencja Forum w sprawie nierzetelnych OPS naruszanie zasad współpracy z organizacjami pozarządowymi. Stworzenie definicji bezdomności przedstawienie jej Ministerstwu Pracy i Polityki Społecznej. Dystrybucja i promocja książki W kręgu problematyki bezdomności polskiej - organizacja stoiska podczas Tygodnia Organizacji Pozarządowych organizowanego przez FIP w Warszawie; promocja i dystrybucja w internecie, uruchomienie całej procedury sprzedaży książki; akcje promocyjne w województwie pomorskim. Współpraca i pomoc w realizacji spisu powszechnego wśród osób bezdomnych. Forum koordynuje współpracę z Wojewódzkim Biurem Spisowym Urzędu Statystycznego, w oparciu o doświadczenia z realizacji badania socjodemograficznego. Organizacja spotkania z przedstawicielem MPiPS, prezentacja potrzeb i problemów związanych z systemem pomocy osobom bezdomnym. Rozpoczęcie i realizacja projektu Partnerstwo wobec problemu bezdomności organizacja dużego spotkania Forum i przedstawicieli placówek dla bezdomnych nie zrzeszonych w Forum. Wyłonienie tematów oraz powołanie sześciu grup standaryzacyjnych; spotkania tych grup; kwestie i tematy pracy grup model pracy socjalnej z osobą uzależnioną od alkoholu, profilaktyka bezdomności (eksmisje projekt MOPS Sopot, świetlice model funkcjonowania), finansowanie placówek, kwestia wieloletniej bezdomności, instytucje sprzyjające tworzeniu się bezdomności,

13 współpraca org. pozarządowych z samorządem i mediami, bezrobocie i aktywizacja. W ramach projektu odbyło się około 30 spotkań grup roboczych. Seria spotkań z przedstawicielami Policji i Straży Miejskiej w sprawie projektu żebraczego; ustalenie celów i priorytetowych założeń projektu; skonstruowanie projektu i aplikowanie do MPiPS. Realizacja dwudniowego szkolenia z zakresu syndromu bezdomności prowadzonego przez Marka Jaździkowskiego. Szkolenie zrealizowano w Borowym Młynie, uczestniczyło w nim prawie 40 osób. Opracowanie, druk i dystrybucja publikacji Informator o placówkach i O bezdomności bez lęku. Publikacje zawierały materiały opracowane w trakcie projektu Partnerstwo wobec problemu bezdomności a także wyniki raportu merytorycznego z badania socjodemograficznego Rozpoczęcie dyskusji o powołaniu odrębnego stowarzyszenia do obsługi formalnej i administracyjnej Pomorskiego Forum. Forum pozyskało na realizację projektów z różnych źródeł środki w wysokości zł. Stworzono i przedłożono do rozpatrzenia 4 projekty o fundusze Europejskie. Rok 2003 Odbyło się 9 spotkań Pomorskiego Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności, 5 spotkań Prezydium Forum oraz 7 spotkań zespołów roboczych. Powołanie odrębnego sekretariatu Pomorskiego Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności przy ulicy Przytockiego 4 (dotychczasowy sekretariat funkcjonował w schronisku Brata Alberta). Doposażono sekretariat Pomorskiego Forum w niezbędny sprzęt i materiały. Wizyta w Fundacji Pomocy Wzajemnej BARKA w Poznaniu W październiku przedstawiciele Forum mieli możliwość odbycia całodniowej wizyty studyjnej w Poznańskiej Barce. Ostatecznie uczestniczyło w niej 10 osób. Całość spotkania zorganizowana przez pracowników Barki, ze szczególnym wkładem koordynacyjnym Pana Wojciecha Zarzyckiego. Publikacja POMOST - O bezdomności bez lęku - publikacja wydana została w nakładzie 1000 egzemplarzy. Publikacja ta została poszerzona o raport Forum, oraz raport z badania Portret zbiorowości ludzi bezdomnych województwa pomorskiego 2003 przygotowany przez Macieja Dębskiego. Korekta wydawnictwa została wykonana w sekretariacie Forum. Sekretariat Forum był miejscem obróbki danych i materiałów do tych publikacji. Książka W kręgu problematyki bezdomności polskiej - w roku 2003 w dalszym ciągu dystrybuowana była książka pod redakcją Anny Duracz-Walczak W kręgu problematyki bezdomności polskiej. Współpraca z partnerami duńskimi, wizyta Przewodniczącego Forum w Rosji - kontynuowano współpracę z partnerem duńskim, instytucją Saxenhoj. Marianne Petersen odwiedziła Polskę i odbyto rozmowy w obszarze dalszej wspólnej współpracy. Ustalono priorytety dalszej kooperacji a także zaprezentowano konkretne projekty. Przewodniczący Forum został, zaproszony do udziału w seminarium współorganizowanym w Rosji przez zaprzyjaźnioną instytucję. Wizyta ta odbyła się na początku grudnia 2003 roku. Podczas seminarium zaprezentowane zostały m.in. doświadczenia Forum. Projekty europejskie (Fundusz Współpracy, Komisja UE, PARP) i inne - w roku 2003 stworzono kilka dużych projektów m.in. Polityka społeczna a wejście polski do UE. Zostały one przedłożone do rozpatrzenia. Żaden z powyższych projektów nie otrzymał dofinansowania. W przypadku wspomnianego powyżej projektu zabrakło ledwie kilku punktów. Współpraca z Feantsa oraz Eurostat - sekretariat Forum dostarczył wszelkich informacji w zakresie funkcjonowania, jak i doświadczeń Forum. Przedstawiciel Feantsa zaproponował aplikowanie o członkostwo w tej organizacji. Zebrane zostały i przesłane wszystkie wymagane dokumenty i materiały. Decyzja Rady Feantsy zapaść ma w styczniu 2004r. Inną organizacją, która zwróciła się do Forum z propozycją współpracy był EUROSTAT, Europejskie Biuro Statystyczne. W oparciu o informacje Feantsy odnośnie badania socjodemograficznego, poproszono Forum o wypełnienie szeregu kwestionariuszy. Narzędzia te dotyczyły przede wszystkim

14 metodologii badania. Forum zostało poproszone także o udostępnienie do publikacji Eurostat u innych materiałów z badania (raport). Formalizacja - członkowie Pomorskiego Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności zatwierdzili propozycję statutu Fundacji wspierającej Forum. Po zatwierdzeniu została ona przedłożona do konsultacji Zarządowi Głównemu Towarzystwa Pomocy im. św. Brata Alberta, jako że gdańskie koło ma być fundatorem Fundacji. Powiększenie zasobów biurowych siedziby Forum III Bałtyckie Forum NGO s w Turku (Finlandia) - na zaproszenie Fundacji Regionalne Centrum Informacji i Wspomagania Organizacji Pozarządowych w Gdańsku, sekretarz Forum wyjechał wraz z około 20 osobową polską reprezentacją na III Forum Bałtyckich NGO s w Turku. Przedstawiciel Forum uczestniczył w sesji zatytułowanej Od społecznego wykluczenia do partycypacji. Jako jeden z prelegentów (jedyny z Polski) przedstawił 20 min. prezentację multimedialną. Badanie Socjodemograficzne Sondaż ten, w trosce o rzetelne dane, został przeprowadzony w ciągu jednego dnia w placówkach dla osób bezdomnych, szpitalach, więzieniach oraz miejscach niemieszkalnych takich jak np. dworce kolejowe, zsypy, kanały ciepłownicze. Badanie rozpoczęło się o godzinie 20:00 w miejscach niemieszkalnych, w przypadku placówek możliwe było, ze względu na ilość osób oraz ilość personelu, wypełnianie ankiet w przeciągu tego jednego dnia (po godzinie 20 nastąpiła weryfikacja). Zostały utworzone odpowiednie patrole w skład, których weszli koordynatorzy, pracownicy socjalni, wolontariusze, pracownicy placówek Policja, Straż Miejska, SOK. W przygotowaniach i realizacji sondażu wzięło udział około 400 osób. 12 grudnia o godzinie 20:00 na ulice wyszło ponad 100 patroli badawczych. Do koordynacji działań połączonych sił Ośrodków Pomocy Społecznej, organizacji pozarządowych, Policji, Straży Miejskiej oraz SOK 20 powiatach województwa pomorskiego wyznaczyliśmy 18 osób, głównie członków Pomorskiego Forum. Wszystkie Ośrodki Pomocy Społecznej na terenie województwa (ponad 120), ze względu na najlepszą znajomość oraz bliskość lokalnych problemów związanych z bezdomnością, zostały poproszone o przeprowadzenie badania w miejscach niemieszkalnych. Sekretarz Forum był odpowiedzialny za przeprowadzenie badania w placówkach dla bezdomnych oraz w placówkach penitencjarnych. Akcja zakończyła się około trzeciej w nocy. Materiał badawczy został zebrany przez koordynatorów, wyniki badania opracowane zostały przez Macieja Dębskiego i opublikowane w wydawnictwie POMOST O bezdomności bez lęku. Polityka społeczna a wejście Polski do Unii Europejskiej projekt popularyzacji wiedzy o UE wśród bezdomnych Forum pozyskało na realizację projektów z różnych źródeł środki w wysokości ,16 zł. Rok 2004 Odbyło się 6 spotkań Pomorskiego Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności, 5 spotkań Prezydium Forum oraz 8 spotkań zespołów roboczych. Doposażono sekretariat Pomorskiego Forum w niezbędny sprzęt i materiały. Publikacja POMOST - O bezdomności bez lęku - publikacja wydana została w nakładzie 1000 egzemplarzy. Publikacja ta została poszerzona o raport Forum, oraz raport z badania Portret zbiorowości ludzi bezdomnych województwa pomorskiego 2003 przygotowany przez Macieja Dębskiego. Korekta wydawnictwa została wykonana w sekretariacie Forum. Sekretariat Forum był miejscem obróbki danych i materiałów do tych publikacji. Książka W kręgu problematyki bezdomności polskiej - w roku 2003 w dalszym ciągu dystrybuowana była książka pod redakcją Anny Duracz-Walczak W kręgu problematyki bezdomności polskiej. Kontynuowano współpraca z partnerami duńskimi, instytucja Saxenhoj. Marianne Petersen odwiedziła Polskę i odbyto rozmowy w obszarze dalszej wspólnej współpracy. Ustalono priorytety dalszej kooperacji a także zaprezentowano konkretne projekty. Projekty europejskie (Fundusz Współpracy, Komisja UE, PARP) i inne - w roku 2003 stworzono kilka dużych projektów m.in. Polityka społeczna a wejście polski do UE. Zostały one przedłożone do

15 rozpatrzenia. Żaden z powyższych projektów nie otrzymał dofinansowania. W przypadku wspomnianego powyżej projektu zabrakło ledwie kilku punktów. Współpraca z Feantsa oraz Eurostat - sekretariat Forum dostarczył wszelkich informacji w zakresie funkcjonowania, jak i doświadczeń Forum. Przedstawiciel Feantsa zaproponował aplikowanie o członkostwo w tej organizacji. Zebrane zostały i przesłane wszystkie wymagane dokumenty i materiały. Decyzja Rady FEANTSy zapaść ma w styczniu 2004r. Inną organizacją, która zwróciła się do Forum z propozycją współpracy był EUROSTAT, Europejskie Biuro Statystyczne. W oparciu o informacje FEANTSy odnośnie badania socjodemograficznego, poproszono Forum o wypełnienie szeregu kwestionariuszy. Narzędzia te dotyczyły przede wszystkim metodologii badania. Forum zostało poproszone także o udostępnienie do publikacji Eurostat u innych materiałów z badania (raport). Formalizacja - członkowie Pomorskiego Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności zatwierdzili propozycję statutu Fundacji wspierającej Forum. Po zatwierdzeniu została ona przedłożona do konsultacji Zarządowi Głównemu Towarzystwa Pomocy im. św. Brata Alberta, jako że Koło Gdańskie ma być fundatorem Fundacji. Dnia 29 kwietnia 2004 roku zorganizowano konferencję poświęconą wynikom Badania socjodemograficznego 2003 Portret zbiorowości ludzi Bezdomnych województwa pomorskiego. Forum pozyskało na realizację projektów z różnych źródeł środki w wysokości zł. Rok 2005 Odbyło się 10 spotkań Pomorskiego Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności, 4 spotkania Prezydium Forum. Odbyło się 14 spotkań trzech zespołów roboczych, które zajmowały się: I. grupa ekspercka ds. streetworkingu i standaryzacji pomocy instytucjonalnej; II. grupa ekspercka ds. asystowania i monitorowania osoby bezdomnej i zagrożonej bezdomnością; III. grupa ekspercka ds. edukacji i aktywizacji zawodowej osób bezdomnych; Doposażono sekretariat Pomorskiego Forum w niezbędny sprzęt i materiały. Aby usprawnić prace sekretariatu Forum został zatrudniony dodatkowy pracownik. Rozpoczął on swoją prace od kwietnia 2005 roku. Docelowo został zatrudniony w celu administracyjno technicznej obsługi pracy sekretariatu w partnerstwie Agenda Bezdomności jednakże zakres jego obowiązków obejmuje także doraźną prace w sekretariacie. Publikacja POMOST - O bezdomności bez lęku - publikacja wydana została w nakładzie 1000 egzemplarzy. Publikacja ta zawierała raport z badania Portret zbiorowości ludzi bezdomnych województwa pomorskiego 2005 przygotowany przez Macieja Dębskiego, została także połączona z INFORMATOREM o placówkach dla osób bezdomnych z terenu województwa pomorskiego. Korekta wydawnictwa została wykonana w sekretariacie Forum. Sekretariat Forum był miejscem obróbki danych i materiałów do tej publikacji. Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności w ramach projektu "AGENDA BEZDOMNOSCI" finansowanego ze środków IW EQUAL przygotowało i w grudniu rozpowszechniało plakat informujący o placówkach pomocy bezdomnym w Trójmieście. Książka W kręgu problematyki bezdomności polskiej - w roku 2005 w dalszym ciągu dystrybuowana była książka pod redakcją Anny Duracz-Walczak W kręgu problematyki bezdomności polskiej. Stworzono w siedzibie Sekretariatu Pomorskiego Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności BIBLIOTECZKĘ BEZDOMNOŚCI, która zawiera dostępne w Polsce publikacje na temat bezdomności oraz wiele pozycji związanych z szeroko rozumiana pomocą społeczną. Zorganizowano dwa szkolenia: I. Dla członków Forum i organizacji z nim współpracujących. Szkolenie to odbyło się w dniach 5 7 październik 2005 roku w Kaszubskiej Strzesze, uczestniczyło w nim 25 osób, było poświęcone:

16 a) pierwszy dzień poświęcony był: Pracy nad motywacją oraz tworzeniu grup wsparcia wśród osób zagrożonych wyłączeniem społecznym; b) drugi dzień poświecony był: Aktywizacji zawodowej grup zagrożonych wykluczeniem społecznym; c) trzeci dzień poświęcony był: Reintegracji społecznej osób bezdomnych poprzez edukacje, prace i mieszkalnictwo. II. W ramach partnerstwa w projekcie AGENDY BEZDOMNOŚCI odbył się cykl szkoleń dla kandydatów do pracy na stanowisku streetworkerów. Ten cykl szkoleniowy odbywał się w dniach września 2005 roku, uczestniczyło w nim 16 osób. Szkolenie to zostało podzielone na sześć cykli: Cykl pierwszy: ( r.) Tematyka tego cyklu była: a) prezentacja projektu Działu Reintegracji AGENDY BEZEDOMNOSCI oraz wstępnej roli, zadań i warunków pracy streetworkerów; b) System Pomocy Społecznej a osoby bezdomne; Cykl drugi: ( r.) Tematyka tego cyklu dotyczyła: Instytucje i organizacje pomocy społecznej w Trójmieście. System interwencji w Trójmieście w rozbiciu na Gdańsk, Sopot i Gdynie. Miał on formę lustracji MOPS ów trójmiejskich oraz placówek świadczących pomoc w postaci schronienia dla osób bezdomnych. Cykl trzeci: ( r.) Tematyka tego cyklu była: a) Prewencja realizowana przez Policje w Trójmieście z ukierunkowaniem na bezdomność; b) Działania prewencyjne Starym Miejskiej w Gdańsku; Cykl czwarty: ( r.) Tematyka tego cyklu była: Problematyka bezdomności i populacja osób Bezdomnych w Trójmieście i województwie pomorskim (definicja, badania, regulacje, modele pomocy bezdomnym na gruncie europejskim, polskim i pomorskim). Cykl piaty: ( r.) Tematyka tego cyklu była: a) Charakterystyka pracy z sytuacjami kryzysowymi na przykładzie CIK w Gdańsku; b) Praca streetworkerów w ramach GPCU Cykl szósty: ( r.) Tematyka tego cyklu była: a) Praca z bezdomnymi w słupskich miejscach niemieszkalnych; b) Uszczegółowienie roli, zadań, metodologii pracy streetworkerów; Na początku października 2005 roku Uniwersytet Gdański wystąpił do Forum z propozycja partnerstwa w projekcie KONTRAPUNKT. Liderem projektu miał być Uniwersytet Gdański realizujący odrębną działkę badawcza, partnerem zaś miało być Pomorskie Forum realizujące działkę szkoleniowa. Do końca grudnia 2005 roku członkom Forum oraz Prezydium Forum został przedstawiony wstępny zarys projektu. Członkowie Forum jednogłośnie zgodzili się na przystąpienie Forum do partnerstwa w tym projekcie. Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności w roku 2005 otrzymało nagrodę Ministra Pracy i Polityki Społecznej w roku 2005 za wybitne, nowatorskie rozwiązania w zakresie pomocy społecznej. Współpraca z FEANTSA oraz Eurostat - sekretariat Forum dostarczył wszelkich informacji w zakresie funkcjonowania, jak i doświadczeń Forum. Forum pozyskało na realizację projektów z różnych źródeł środki w wysokości ,43 zł. Tyle samo wydatkowano w tym roku. Rok 2006 Odbyło się 7 spotkań Pomorskiego Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności w tym jedno Walne spotkania Forum. Spotkania miała formę roboczą, dyskusyjną i seminaryjną. Odbywały się w różnych

17 placówkach, co dało możliwość przedstawienia ośrodków i wzajemnej wymiany praktycznych doświadczeń. Tematem wiodącym w spotkaniach Forum w 2006 roku było stworzenie realnie współpracującej platformy pomiędzy przedstawicielami organizacji działających na polu osobom bezdomnym a służbą zdrowia na terenie województwa Pomorskiego. Odbyło się 5 spotkań koordynatorów, Prezydium Forum. Odbyło się 14 spotkań grup eksperckich, które zajmowały się: I. Grupa ekspercka ds. streetworkingu i standaryzacji pomocy instytucjonalnej wypracowywała podstawy teoretyczne dla pracy streetworkerów, zebrała i ujednoliciła dotychczasowej pracy Forum w temacie standaryzacji placówek pomocowych dla osób bezdomnych, opracowała całość podstaw metodologicznych pracy socjalnej z osoba bezdomną. W spotkaniach grupy udział wzięło 20 osób. II. Grupa ekspercka ds. asystowania i monitorowania osoby bezdomnej i zagrożonej bezdomnością wypracowywała całość założeń pracy asystenta osoby bezdomnej, które zostały wdrożone w praktyce w projekcie AGENDA BEZDOMNOŚCI. W spotkaniach grupy udział wzięło 17 osób. III. Grupa ekspercka ds. edukacji i aktywizacji zawodowej osób bezdomnych pracował nad zagadnieniem edukacji skierowanej do osób bezdomnych będących w wieku poprodukcyjnym i osób niepełnosprawnych. W spotkaniach grupy udział wzięło 16 osób. Doposażono sekretariat Pomorskiego Forum w niezbędny sprzęt i materiały. Zorganizowano trzy szkolenia: I. Dla członków Forum i dla pracowników partnerstwa w projekcie AGENDA BEZDOMNOŚCI. Szkolenie na temat Filozofii pomagania, etyka, wartości i zasady we wspieraniu i pomaganiu ludziom doświadczającym bezdomności. Odbyło się w dniach czerwca 2006r. w Kaszubskiej Strzesze w Goręczynie. W szkoleniu udział wzięło 25 osób. II. Dla pracowników jednostek polityki społecznej województwa pomorskiego i Polski opiekunowie, psycholodzy, pracownicy socjalni w 90% osoby spoza Forum. Szkolenie na temat System polityki społecznej wobec problemu bezdomności. Odbyło się w dniach października 2006r. w Kaszubskiej Strzesze. W szkoleniu udział wzięło 25 osób. III. Dla pracowników jednostek polityki społecznej województwa pomorskiego i Polski opiekunowie, psycholodzy, pracownicy socjalni w 90% osoby spoza Forum. Szkolenie na temat System polityki społecznej wobec problemu bezdomności. Odbyło się w dniach października 2006r. w Kaszubskiej Strzesze. W szkoleniu udział wzięło 25 osób. Publikacja POMOST O bezdomności bez lęku została wydana w nakładzie 1000 szt. Tegoroczne wydanie składa się dwóch części. Części badawczej, która zawiera Socjodemograficzny portret zbiorowości ludzi bezdomnych ciągłość czy zmiana? oraz części w której znajdziemy różnorodne kwestie problematyki bezdomności. Publikacja Kompendium Bezdomność a zdrowie została wydana w nakładzie 1000 szt. jest to pewnego rodzaju informator wraz z szeregiem wypracowanych postulatów i rekomendacji w zakresie sytuacji zdrowotnej osób bezdomnych dla zarówno organizacji pomagających osobom bezdomnym, jak i służby zdrowia. Plakat informujący o placówkach pomocy bezdomnym w Trójmieście zrealizowany w ramach projektu AGENDA BEZDOMNOŚCI jest zobrazowaniem przestrzennym dostępnych form pomocy poprzez naniesienie i oznaczenie na mapie Trójmiasta. Przygotowano 4000 szt. Współpraca z FEANTSA. Odbyło się pięć spotkań w których udział wzięli przedstawiciele PFWB. I marca 2006r. w Pradze poświęcone zbieraniu danych o bezdomności w Europie. II. 8 9 września 2006r. w Brukseli poświęcone zbieraniu danych o bezdomności w Europie. III. 9 marca 2006r. we Wrocławiu dotyczące Bezdomności i Zdrowiu osób bezdomnych IV. 13 października 2006r. we Wrocławiu doroczna konferencja pt. Prawo do zdrowia prawem człowieka. Zapewnienie dostępu do zdrowia osobom bezdomnym Partnerstwo Home@Work Biuro PFWB ściśle współpracowało w ramach partnerstwa złożonego z trzech Partnerstw EQUAL Holenderskiego HOME SWEET HOME, Czeskiego ASISTANCE, Polskiego AGENDA BEZDOMNOŚCI. Biuro uczestniczyło w spotkaniach, a Piotr Olech przygotował

18 raport Assisted Living dotyczący specjalizacji, standaryzacji i hierarchizacji placówek na terenie trzech krajów i organizacji prowadzących projekty EQUAL. Przewodnik Emigrant Advice przewodnik dla nowo przybyłych skierowany dla wszystkich, którzy planują swój wyjazd do Irlandii pomorskie Forum pomagało w dystrybucji przewodnika. W ramach partnerstwa AGENDA BEZDOMNOŚCI znacznie rozbudowano biblioteczkę zawierającą materiały krajowe i zagraniczne o bezdomności. Przeprowadzono szkolenia dla pracowników i studentów Uniwersytetu Gdańskiego w zakresie problematyki bezdomności. Szkolenia zrealizowano w dwóch blokach: praktycznym (lustracja placówek dla osób bezdomnych) i teoretycznym (diagnoza wraz z analizą przyczyn i skutków) Pomorskie Forum aktywnie uczestniczyło w procesie przygotowania metodologii badawczej do badania Profilu Psychospołecznego Osób Bezdomnych w Trójmieście realizowało pilotaż tegoż badania. Debata Polityczna Polityka społeczna w świetle wyborów samorządowych października 2006r. - poświęcona polityce społecznej ze szczególnym uwzględnieniem bezdomności. W debacie udział wzięli kandydaci na Prezydenta Miasta Gdańska. Konferencja Oblicza Bezdomności maja 2006 r. konferencja miała charakter interdyscyplinarny, obok wykładów odbyły się panele dyskusyjne i warsztaty dla studentów. Projekt Nieobojętni celem było poszerzenie perspektywy spojrzenia na osoby bezdomne oraz uwrażliwienie uczniów na potrzeby drugiego człowieka. Szkolenie dla przedstawicieli Towarzystwa Pomocy im. św. Brata Alberta z całej Polski szkolenie dotyczyło Standaryzacji, Specjalizacji i Hierarchizacji Placówek dla Osób Bezdomnych wrzesień 2006r. Partnerstwo w projekcie KONTRAPUNKT niestety w roku 2006 nie udało się pozyskać pieniędzy na ten projekt, a co za tym idzie jego realizacja została przełożona na najbliższe lata. W roku 2006 trwały prace nad powołaniem Fundacji Pomorskiego Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności. 31 stycznia 2007 roku działalność Forum zostało sformalizowane. Inne działania: Akademia Solidarności 4-5 listopad 2006 r. Pomorskie Forum prezentowało swoje działania i swoja filozofię rozumienia bezdomności. Forum pozyskało na realizację projektów z różnych źródeł środki w wysokości ,74zł Tyle samo wydatkowano w tym roku. Część 3. Działania i projekty realizowane w roku Informacyjna, koordynacyjna i promocyjna działalność biura Miejscem koordynowania całego Forum jest Biuro Pomorskiego Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności. Organizacji będącej płaszczyzną współpracy 31 organizacji pozarządowych oraz instytucji sektora publicznego działających w sferze pomocy osobom bezdomnym w województwie pomorskim. Pomorskie Form istniejące od 1997r. do r. nie posiadało formy prawnej. Fundacja Pomorskiego Forum zarejestrowana r. przejęła reprezentację Forum. Niezależnie od tego Towarzystwo Pomocy im. Brata Alberta Koło Gdańskie cały czas reprezentuje Forum w projekcie AGENDA BEZDOMNOŚĆI, w ramach którego pokrywane były koszty funkcjonowania sekretariatu. W biurze wdrażane były wszystkie działania logistyczne zaplanowane w przedsięwzięciu. Aktywność sekretariatu, jako miejsca lub bazy koordynacyjnej miało decydujące znaczenie dla kwestii organizacyjnej całej inicjatywy. W sekretariacie Forum odbywała się faza przygotowawcza każdego punktu działań. Zadaniem sekretariatu PFWB było prowadzenie działalności informacyjno-koordynacyjnej pomiędzy

19 partnerami w projektach a także pomiędzy podmiotami członkowskimi. Pracownicy sekretariatu prowadzili działalność informacyjną, zbierającą i przetwarzającą wiadomości oraz przygotowującą wszelkie działania od strony organizacyjnej. Sekretariat gwarantuje profesjonalizm pracy. W biurze Pomorskiego Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności w 2007 pracowali: 1. Piotr Olech Dyrektor Biura 2. Aleksandra Dębska-Cenian Specjalista ds. Problematyki Bezdomności 3. Beata Prusak Specjalista ds. Komunikacji i Przepływu Informacji 4. Łukasz Browarczyk Specjalista ds. Publikacji i obsługi Badań 5. Krzysztof Ługowski Pracownik Administracyjny - Biurowy 6. Michał Rudzis Stażysta odpowiedzialny za obsługę administracyjno-techniczną 7. Elżbieta Borszcz - Księgowa 8. Irena Marynkowska Pracownik odpowiedzialny za porządek w biurze 9. Inne osoby (eksperci, szkoleniowcy, redaktorzy, koordynatorzy) 3.2. Spotkania Pomorskiego Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności W roku 2007 odbyło się 10 spotkań PFWB, a w tym Walne Spotkanie Członków Pomorskiego Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności: I spotkanie odbyło się 24 stycznia 2007r. o godzinie w siedzibie Urzędu Miasta Malborka na ulicy Plac Słowiański 5 poświęcone debacie dotyczącej skuteczności działania instytucji pomocy społecznej w obszarze bezdomności, oraz omówieniu działań zaplanowanych na rok II spotkanie odbyło się 28 lutego 2007r. o godzinie w siedzibie Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Sztumie na ulicy Mickiewicza 39 poświęcone kwestiom formalnym Fundacji.

20 III spotkanie odbyło się 23 marca 2007r. o godzinie w siedzibie AGAPE w Nowym Stawie na ulicy Mickiewicza 32 poświęcone prezentacji standardów streetworkingu i pomocy instytucjonalnej. IV spotkanie odbyło się 26 kwietnia 2007r. o godzinie w siedzibie Centrum Interwencji Kryzysowej w Gdańsku na ulicy Plac Ks. Gustowicza 13 poświęcone propozycji projektu przy współpracy z firmą FIDO Interactive mieszkamwsieci.pl. V spotkanie odbyło się 22 maja 2007r. o godzinie w NZOZ HOMO LIBER Stowarzyszenie na rzecz Osób Uzależnionych i Umierających OSIEM w Żukówku 16 w gminie Bytów poświęcone skuteczności walki z uzależnieniem od alkoholu osób bezdomnych. VI spotkanie odbyło się 28 czerwca 2007r. o godzinie w Sali Urzędu Miasta Gdyni na ulicy Aleja Marszałka Józefa Piłsudskiego 52/54 poświęcone sprawozdaniu z działań Pomorskiego Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności w roku 2006 i 2007, przyjęciu nowych członków oraz modyfikacjom związanych z powołaniem Fundacji PFWB. VII spotkanie odbyło się 23 sierpnia 2007r. o godzinie w Klubie Integracji Społecznej Towarzystwa Pomocy im. św. Brata Alberta Koło Grudziądzkie na ulicy Śniadeckich 6 w Grudziądzu poświęcone uroczystościom obchodów X-lecia Forum oraz projektowi startowemu IMPULS. VIII spotkanie odbyło się 26 września 2007r. o godzinie w Instytucie Filozofii Socjologii i Dziennikarstwa Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego na ulicy Bielańskiej 5 poświęcone przygotowaniom do badania socjodemograficznego 2007, przygotowaniom opinii w sprawie Programu Powrót Osób Bezdomnych do Społeczności. IX spotkanie odbyło się 9 października 2007r. o godzinie w Schronisku dla Bezdomnych Mężczyzn Towarzystwa Pomocy im. św. Brata Alberta Koło Gdańskie na ulicy Starowiślnej 3 w Gdańsku Nadzwyczajne Walne Spotkanie PFWB poświęcone przyjęciu nowych członków, treści Porozumienia o Współdziałaniu, konferencji z okazji X-lecia Forum. X spotkanie odbyło się 17 grudnia 2007r. o godzinie siedzibie Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Dobroczynnego w Gdyni na ulicy Zamenhoffa 13A w Gdyni poświęcone wstępnym wynikom z badania socjodemograficznego 2007 oraz przedstawienie wrażeń poszczególnych koordynatorów powiatowych i realizatorów badania, omówieniu propozycji planu na strategią. W spotkaniach uczestniczyli: 1. Ewa Szczypior PUWWPS 2. Maria Chudziak MOPS Gdańsk 3. Sylwia Bendasz MOPS Gdańsk 4. Bożena Dołkowska MOPS Gdańsk 5. Ewa Zając MOPS Gdańsk 6. Robert Klimczak MOPS Gdańsk 7. Zdzisława Ługowska MOPS Sopot 8. Maria Chlebowska MOPS Sopot 9. Danuta Sokołowska MOPS Sopot 10. Dorota Banowska MOPS Sopot 11. Beata Świątek Soldat MOPS Gdynia 12. Marcin Kowalewski MOPS Gdynia 13. Mirosława Jezior MOPS Gdynia 14. Franciszek Bronk MOPS Gdynia 15. Jarosław Józefczyk MOPS Gdynia 16. Katarzyna Stec MOPS Gdynia/FES Gdańsk

21 17. Maria Latańska MOPS Gdynia 18. Jacek Wojtuszkiewicz MOPS Malbork 19. Zofia Siedlicka MOPS Starogard Gdański 20. Magdalena Stopa MOPS Starogard Gdański 21. Katarzyna Chmielecka MOPS Starogard Gdański 22. Elżbieta Lochś MOPS Starogard Gdański 23. Teresa Gilla MOPS Starogard Gdański 24. Ewa Śliwińska MOPS Elbląg 25. Ewa Osińska MOPS Człuchów 26. Wojciech Mroziewicz MOPS Człuchów 27. Aleksandra Mikołajczak MOPS Rumia 28. Wiesława Pacholczyk MOPS Rumia 29. Ewa Troka MOPS Tczew 30. Edyta Radtke MOPS Tczew 31. Bogumiła Borkowska MOPS Lębork 32. Krzysztof Miotk MOPS Lębork 33. Lucyna Wnuk-Lipińska MOPS Bytów 34. Ewelina Pałubicki MOPS Bytów 35. Urszula Porańska MOPS Bytów 36. Katarzyna Miszczyszyn MOPS Bytów 37. Ewelina Królik MGOPS Sztum 38. Sylwia Mackiewicz MGOPS Sztum 39. Kamila Ostolska MGOPS Sztum 40. Anna Juszczak MGOPS Sztum 41. Monika Safader MGOPS Sztum 42. Stefania Fularze MGOPS Sztum 43. Wojciech Kwaśniewski MGOPS Miastko 44. Jan Mazur GOPS Kartuzy 45. Anna Marciniak GOPS Malbork 46. Gabriela Reglińska GOPS Parchowo 47. Marzena Sokołowska GOPS Kołczygłowy 48. Adam Koszutowski MOPR Słupsk/HORYZONT 49. Maciej Dębski UG 50. Waldemar Rose Inicjatywa Bezdomnych 51. Ewa Miłodzianowska Miejska Poradnia terapii Uzależnień 52. Elżbieta Kobarynka Miejska Poradnia terapii Uzależnień 53. Piotr Stec FES 54. Zdzisława Mania Prometeusz 55. Iwona Szewczyk Prometeusz 56. Dariusz Lewandowski Wspólnymi Siłami 57. Ewa Błędowska PCTWSS 58. Tomasz Matejczyk Fundacja Pomoc 59. Małgorzata Zawadzka Fundacja Pomoc 60. Zbigniew Klewicz NZOZ Homo Liber Osiem Bytów 61. Katarzyna Geron NZOZ Homo Liber Osiem Bytów 62. Mirosława Maszk-Witkowska NZOZ Homo Liber Osiem Bytów 63. Waldemar Potyra PCPB 64. Piotr Popiel PCPB 65. Tadeusz Len PCPB 66. Małgorzata Młodawska PCPB 67. Piotr Czaplewski PCPB 68. Ewa Ściubeł PCPB 69. Grażyna Dąbrowska PCPB 70. Magdalena Zarach PCPB

22 71. Krzysztof Pośpiech FIDES Malbork 72. Elżbieta Mielcarek FIDES Malbork 73. Marek Kwaterski FIDES Malbork 74. Jacek Gutkowski FIDES Malbork 75. Kazimiera Leman Stowarzyszenie Abstynenckie Kaszuby 76. Elżbieta Recław Stowarzyszenie Abstynenckie Kaszuby 77. Bogdan Palmowski CHSD Gdynia 78. Jan Mąkosa AGAPE Borowy Młyn 79. Grażyna Sochacka AGAPE Borowy Młyn 80. Waldemar Konopka AGAPE Nowy Staw 81. Iwona Przybyła AGAPE Nowy Staw 82. Janina Zwolińska AGAPE Nowy Staw 83. Emilia Kot AGAPE Nowy Staw 84. Wioletta Jachin AGAPE Nowy Staw 85. Aleksandra Okrój AGAPE Nowy Staw 86. Agnieszka Sawicka AGAPE Borowy Młyn 87. Małgorzata Wojtas AGAPE Borowy Młyn 88. Katarzyna Zakrzewska AGAPE Szawałd 89. Katarzyna Gostomska AGAPE Szawałd 90. Alina Zalewska AGAPE Kraśniewo 91. Katarzyna Lidek AGAPE Sztum 92. Karolina Zrodzińska AGAPE Sztum 93. Wojciech Bystry TPBA Koło Gdańskie 94. Tomasz Maruszak TPBA Koło Gdańskie 95. Piotr Czapnik TPBA Koło Gdańskie 96. Michał Chabel TPBA Koło Gdańskie 97. Kamil Uberman TPBA Koło Gdańskie 98. Aleksandra Dębska TPBA Koło Gdańskie 99. Iwona Ługowska TPBA Koło Gdańskie 100. Anna Sadowska TPBA Koło Gdańskie 101. Aleksandra Święcicka TPBA Koło Gdańskie 102. Justyna Rozbicka TPBA Koło Gdańskie 103. Aleksandra Maj TPBA Koło Gdańskie 104. Ewa Iwaniuk TPBA Koło Gdańskie 105. Paweł Jaskulski TPBA Koło Gdańskie 106. Mariusz Kajewski TPBA Koło Słupskie 107. Joanna Chudzińska TPBA Koło Słupskie 108. Paweł Kobylacki TPBA Koło Grudziądzkie 109. Artur Renkiewicz TPBA Koło Grudziądzkie 110. Mieczysław Wacławski TPBA Smętowo 111. Rafał Stenka TWP Przystań 112. Beat Prusak PFWB 113. Krzysztof Ługowski PFWB 114. Piotr Olech PFWB Spotkania miały formę roboczą, dyskusyjną i seminaryjną. Odbywały się w różnych placówkach, co dawało możliwość przedstawienia ośrodków i wzajemnej wymiany praktycznych doświadczeń. Dyskutowane były problemy z bieżącą pracą z osobami bezdomnymi, jak i kształtowanie modeli pracy na następne lata. Praca Forum ma na celu oddziaływanie na inne organizacje i podmioty, ukazuje całościowo pracę z osobami bezdomnymi, a nie tylko fragmentaryczność problemu ujawniającego się w okresie zimowym. Szeroko rozumiana wymiana doświadczeń podczas spotkań, cykliczne, comiesięczne zebrania, debaty oraz współdziałanie w ramach grup opracowujących program pomocy bezdomnym, jedynie poprzez konstruktywne, bezpośrednie i żywe dyskusje, konfrontacje poglądów oraz zderzenie różnych metod

23 pracy, przy odpowiednim ukierunkowaniu, jesteśmy w stanie w pełni wytworzyć spójny system współpracy. W dalszym ciągu pracowały grupy eksperckie (w ramach AGENDY BEZDOMNOŚCI), które zajmowały się określoną problematyką w ramach wypracowania holistycznego systemu pomocy osobom bezdomnym: Grupa ekspercka ds. streetworkingu i standaryzacji pomocy instytucjonalnej Grupa ekspercka ds. asystowania i monitorowania osoby bezdomnej i zagrożonej bezdomnością Grupa ekspercka ds. edukacji i aktywizacji zawodowej osób bezdomnych Ponadto organizowane były spotkania eksperckie nad poszczególnymi zagadnieniami, prace ekspertów toczyły się w kontekście powstania produktów Forum tj. publikacje i ekspertyzy. Spotkania posłużyły wypracowaniu konkretnych rozwiązań rekomendowanych całemu Forum oraz przygotowaniu od strony merytorycznej publikacji o problematyce bezdomności. Powstały dwie grupy robocze, które spotykały się i wspólnie pracowały nad: Grupa ds. realizacji badania socjodemograficznego Grupa redakcyjna ds. publikacji Dyskutowane były problemy z bieżącą pracą z osobami bezdomnymi, jak i kształtowane modele pracy (standardów) na kolejne lata. Praca Forum miała na celu oddziaływanie na inne organizacje i podmioty, ukazując całościowo pracę z osobami bezdomnymi. W spotkaniach udział brali: Przedstawiciele organizacji pozarządowych Przedstawiciele ośrodków pomocy społecznej Przedstawiciele Wydziału Polityki Społecznej Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego Przedstawiciele lokalnych władz Pracownicy Uniwersytetu Gdańskiego i innych uczelni wyższych Specjaliści zajmujący się wykluczeniem społecznym na terenie kraju Policja Straż Miejska oraz różnego rodzaju specjaliści (w zależności od omawianej problematyki) 3.3. Spotkania Zarządu oraz Prezydium Pomorskiego Forum Zarząd składa się z trzech członków, jego pracami kieruje Prezes. Zarząd podejmuje decyzje w drodze uchwał, zapadających zwykłą większością głosów. Decyzje podejmowane są w drodze tajnego lub jawnego głosowania. Zarząd kieruje działalnością Fundacji i reprezentuje ją na zewnątrz. Do zadań Zarządu należy w szczególności: Przygotowanie preliminarza budżetu Fundacji oraz sprawozdań z jego wykonania Opracowanie i przedkładanie Prezydium sprawozdań z działalności Fundacji (co najmniej raz na rok) W roku 2007 odbyło się 6 spotkań Zarządu Fundacji: I spotkanie odbyło się 20 lutego 2007 roku o godzinie w biurze PFWB na ulicy Przytockiego 4 w Gdańsku Wrzeszczu. II spotkanie odbyło się 15 marca 2007 roku o godzinie w biurze PFWB na ulicy Przytockiego 4 w Gdańsku Wrzeszczu.

24 III spotkanie odbyło się 29 maja 2007 roku o godzinie w biurze PFWB na ulicy Przytockiego 4 w Gdańsku Wrzeszczu. IV spotkanie odbyło się 9 października 2007 roku o godzinie 8.30 w placówce TPBA Koło Gdańskie Schronisko dla bezdomnych Mężczyzn im. św. Brata Alberta na ulicy Starowiślnej 3 w Gdańsku Nowym Porcie. V spotkanie odbyło się 6 listopada 2007 roku o godzinie w biurze PFWB na ulicy Przytockiego 4 w Gdańsku Wrzeszczu. VI spotkanie odbyło się 17 grudnia 2007 roku o godzinie 9.00 w siedzibie Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Dobroczynnego na ulicy Zamenhoffa 13A w Gdyni. Skład Zarządu: 1. Jan Mąkosa Prezes Fundacji 2. Marcin Kowalewski Wiceprezes Fundacji 3. Piotr Olech Sekretarz Zarządu W roku 2007 odbyły się 3 spotkania Rady Fundacji (pierwsze spotkanie koordynujące, następne monitorujące, przygotowujące publikację, konferencję z okazji X-lecia oraz remont biura PFWB oraz ostatnie ewaluacyjne). Rada Fundacji składa się z Przewodniczącego Prezydium i członków Prezydium (dwóch przedstawicieli organizacji pozarządowych oraz dwóch przedstawicieli sektora publicznego). Rada Fundacji Forum pomagało przygotować od strony merytorycznej tematykę oraz przebieg spotkań Forum. I spotkanie odbyło się 20 lutego 2007 roku o godzinie w biurze PFWB na ulicy Przytockiego 4 w Gdańsku Wrzeszczu. II spotkanie odbyło się 9 października 2007 roku o godzinie 8.30 w TPBA Koło Gdańskie Schronisko dla bezdomnych Mężczyzn im. św. Brata Alberta na ulicy Starowiślnej 3 w Gdańsku Nowym Porcie. III spotkanie odbyło się 17 grudnia 2007 roku o godzinie 9.30 w siedzibie Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Dobroczynnego na ulicy Zamenhoffa 13A w Gdyni. W spotkaniach uczestniczyli: 1. Wojciech Bystry Przewodniczący PFWB TPBA Koło Gdańskie 2. Katarzyna Stec FES Gdańsk 3. Adam Koszutowski MOPR Słupsk/Stowarzyszenie HORYZONT 4. Ewa Szczypior P UWWPS 5. Elżbieta Mielcarek FIDES Malbork 6. Beat a Prusak Biuro PFWB 7. Piotr Olech Biuro PFWB 3.4. Spotkania grup eksperckich Grupa ekspercka ds. streetworkingu i standaryzacji pomocy instytucjonalnej Odbyły się 4 spotkania zespołu w okresie od stycznia do kwietnia 2007 roku. Spotkania miały na celu naniesienie poprawek, jakie pojawiły się podczas trwania spotkań fokusowych poświęconych

25 streetworkingowi na standard pracy streetworkerów. Spotkania przebiegły sprawnie i udało się przerobić całość standardu pracy streetworkerów. Dokonano zmian: W definicji streetworkingu W celach streeetworkingu skierowane na jednostkę Podniesienie efektywności i skuteczności wsparcia osób z obszaru wykluczenia społecznego W części poświęconej pracy streetworkera z właściwymi instytucjami został dodany bardzo istotny punkt W streetworku nastawionym na jednostkę, oraz ukierunkowanym na wzmocnieniu grupy docelowej W części opisującej cechy psychospołeczne streetworkera punkt wiedza i doświadczenie Dodano cały dział poświęcony metodom pracy streetworkera Dodano dwa nowe zagrożenia pracy streetworkerów Dodano po jednej słabej i mocnej stronie streetworkingu Osoby uczestniczące w spotkaniach: 1. Ewa Szczypior PUWWPS 2. Urszula Krojec MOPS Sopot 3. Bożena Dołkowska MOPS Gdańsk 4. Wojciech Bystry TPBA Koło Gdańskie 5. Piotr Czapnik TPBA Koło Gdańskie 6. Agnieszka Meller TPBA Koło Gdańskie 7. Anna Michalska TPBA Koło Gdańskie 8. Sylwia Gurbisz TPBA Koło Gdańskie 9. Adam Cenian TPBA Koło Gdańskie 10. Agnieszka Lewińska TPBA Koło Gdańskie 11. Justyna Rozbicka TPBA Koło Gdańskie 12. Monika Plona RCI 13. Piotr Olech PFWB 14. Krzysztof Ługowski PFWB Spotkania grup roboczych ds. standaryzacji pomocy instytucjonalnej miały na celu naniesienie poprawek, jakie pojawiły się podczas trwania spotkań fokusowych poświęconych standardowi wypracowanych na przełomie 2005/2006. W pierwszej części standardu wprowadzono i wytłumaczono zasadność powstania standardów rozbudowano i uproszczono informację czemu mają służyć standardy. Ponadto dodano do wprowadzenia wskazanie aby w miarę możliwości organizacji czy też władz lokalnych poszerzać zaplecze instytucji, z których mogły by korzystać osoby bezdomne (łaźnie) Osoby uczestniczące w spotkaniach: 1. Ewa Szczypior PUWWPS 2. Jerzy Boczoń RCI/WOP 3. Urszula Krojec MOPS Sopot 4. Dorota Barzowska MOPS Sopot 5. Bożena Dołkowska MOPS Gdańsk 6. Beata Świątek-Soldat MOPS Gdynia 7. Małgorzata Chłodawska PCPB Gdańsk 8. Joanna Kopyszko PCPB Gdańsk 9. Wojciech Bystry TPBA Koło Gdańskie 10. Tomasz Maruszak TPBA Koło Gdańskie

26 11. Krzysztof Mnich TPBA Koło Gdańskie 12. Sławomir Kunkiel TPBA Koło Gdańskie 13. Michał Chabel TPBA Koło Gdańskie 14. Hanna Uzdowska TPBA Koło Gdańskie 15. Iwona Ługowska TPBA Koło Gdańskie 16. Piotr Olech PFWB 17. Krzysztof Ługowski PFWB Grupa ekspercka ds. asystowania i monitorowania osoby bezdomnej i zagrożonej bezdomnością W roku 2007 odbyły się 3 spotkania. Pierwsze spotkanie odbyło się 6 kwietnia 2007r., następne sierpnia 2007r. w Drzewiczu. Asystowanie to niezwykle innowacyjna i wszechstronna metoda pracy z ludźmi bezdomnymi oraz zagrożonymi bezdomnością. Polega na towarzyszeniu osobom i udzielaniu indywidualnego wsparcia w drodze ku samodzielności życiowej. Praca ta charakteryzuje się tym, że realizowana jest w tempie i zakresie w znacznym stopniu definiowanym przez klienta. Metodologia pracy asystentów wypracowana została w ramach pracy grupowej, uwzględniającej uczestnictwo samych asystentów, a zawarta została w standardzie asystowania. W efekcie prowadzonych spotkań: Przeredagowano cele asystowania na systemowe i jednostkowe Przeredagowano cechy, wyróżniające relację asystencką dodano do nich te wskazywane przez praktyków (materiał zebrany w trakcie spotkania ewaluującego standard w RCI) Przeredagowano część poświeconą asystowaniu, jako platformie współpracy Zmodyfikować część poświeconą metodom pracy asystenta Rozszerzono zadania stojące przed asystentem osoby bezdomnej i zagrożonej bezdomnością Zmodyfikowano część poświęconą organizacji pracy asystenta Stworzono, na wzór standardu edukacja, tabele prezentującą obszary pracy asystenta osoby bezdomnej. Kluczową rekomendacją, nadrzędną do wszystkich pozostałych, było uznanie, iż niezbędne jest do sferyczności, organizującej pracę w ramach standardu, dodanie (a dokładnie wyodrębnienie ze sfery socjalno-bytowej) szóstej sfery sfery mieszkaniowej. Zdecydowano, iż zmiana ta wymaga nie tylko korekt w tekście, ale także zbudowania tabeli prezentującej obszary pracy asystenta w oparciu właśnie o te sześć sfer. Osoby uczestniczące w spotkaniach: 1. Sylwiusz Retowski SWPS 2. Maciej Dębski UG 3. Aleksandra Maj PBA Koło Gdańskie 4. Justyna Rozbicka TPBA Koło Gdańskie 5. Ewa Iwaniuk TPBA Koło Gdańskie 6. Aleksandra Święcicka TPBA Koło Gdańskie 7. Anna Sadłowska TPBA Koło Gdańskie 8. Aleksandra Dębska-Cenian TPBA Koło Gdańskie 9. Beata Prusak PFWB 10. Piotr Olech PFWB

27 Grupa ekspercka ds. edukacji i aktywizacji zawodowej osób bezdomnych Grupa ta pracowała od kwietnia do listopada 2007 roku, odbyło się 6 spotkań. Na spotkaniach wyodrębniono elementy rzeczywiście wykorzystywane w działaniach aktywizacji zawodowej w ramach AGENDY BEZDOMNOŚCI, oraz co rzeczywiście się sprawdziło a co się nie sprawdziło w projekcie. Na ile sprawdziło się partnerstwo w zakresie aktywizacji oraz co należałoby zmienić, uszczegółowić w standardzie, aby był najbardziej aktualny w pracy z grupą osób bezdomnych a także zawierał ważne wskazówki w obszarze pracy z osobami bezdomnymi. Zaprezentowano standard oraz wyodrębniono elementy, na których się opiera: Diagnoza obecnej sytuacji potencjalnego uczestnika działań aktywizacyjnych Indywidualny plan działania Motywowanie klienta do działań Warsztat pracy Firmy socjalne/spółdzielnie socjalne Szkolenia w miejscu pracy u zewnętrznego pracodawcy Szkolenia czeladnicze Przyuczenie do zawodu Poradnictwo zawodowe Pośrednictwo pracy Kontrakty podpisywane z pracodawcą Wynagrodzenie otrzymane za wybrane formy aktywizacji zawodowej Szkolenia w zakresie przedsiębiorczości/własny biznes Szkolenia twarde (prawo jazdy, język angielski, obsługa wózków jezdniowych)

28 Szkolenia zawodowe miękkie (pisanie CV, listu motywacyjnego, przygotowanie do aktywnego poszukiwania pracy) Aktywizacja zawodowa osób bezdomnych uzależnionych od alkoholu Osoby uczestniczące w spotkaniach: 1. Elżbieta Kobarynka Miejska Poradnia Terapii Uzależnień 2. Sylwia Dymnicka Iwaniuk PUP Gdańsk 3. Piotr Czapnik TPBA Koło Gdańskie 4. Aleksandra Dębska Cenian TPBA Koło Gdańskie 5. Anna Sadłowska TPBA Koło Gdańskie 6. Anna Szczepan TPBA Koło Gdańskie 7. Sławomir Słowik TPBA Koło Gdańskie 8. Adam Cenian TPBA Koło Gdańskie 9. Ewa Iwaniuk TPBA Koło Gdańskie 10. Tomasz Maruszak TPBA Koło Gdańskie 11. Aleksandra Święcicka TPBA Koło Gdańskie 12. Justyna Rozbicka TPBA Koło Gdańskie 13. Aleksandra Maj TPBA Koło Gdańskie 14. Roman Koturbasz TPBA Koło Gdańskie 15. Bogdan Palmowski CH.S.D Oddz. Gdynia 16. Barbara Olesiak PIRMSP Gdańsk 17. Katarzyna Mnich PIRMSP Gdańsk 18. Dżenia Sapalius Matuszkiewicz PIRMSP Gdańsk 19. Zofia Żebrowska PIRMSP Gdańsk 20. Piotr Olech PFWB

29 3.5. Szkolenia Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności w roku 2007 zorganizowało dwa szkolenia: Tworzenie i Pisanie Projektów Budowanie strategii, monitorowania i ewaluowania działań oraz projektów prowadzonych przez organizacje i instytucje zajmujące się pomocą ludziom bezdomnym. Podczas pierwszego cyklu szkoleń, odbyły się cztery spotkania: I spotkanie odbyło się 17 maja 2007r. o godzinie 9.00 w Pomorskim Urzędzie Marszałkowskim na ulicy Okopowej 21/27 w Gdańsku II i III spotkanie odbyło się 29 maja 2007r. i 21 czerwca 2007r. o godzinie 9.00 w Fundacji Regionalne Centrum Informacji i Wspomagania Organizacji Pozarządowych w Gdańsku na ulicy Grunwaldzkiej 5 w Gdańsku IV spotkanie odbyło się 3 lipca 2007r. o godzinie 9.00 w Gdańskiej Fundacji Kultury Chrześcijańskiej im. św. Brata Alberta na ulicy Równej 14 w Gdańsku Podczas szkolenia poruszano następujące kwestie: Diagnozowanie problemów Analiza mocnych i słabych stron organizacji Tworzenie celi projektowych Zadania projektowe Planowanie Harmonogramu (Wykres Gantta) Kompleksowe tworzenie budżetu projektu Elementy komunikacji w projekcie Inne kwestie

30 Szkolenie miało na celu podniesienie wiedzy i wyrównanie poziomów wiedzy wśród organizacji zajmujących się bezdomnością a piszących projekty i aplikujących po środki finansowe. Zależało nam na uczestnictwie małych i średnich organizacji, którym brakuje wiedzy i doświadczenia w aplikowaniu o środki. Uczestnicy w trakcie szkolenia wypracowali własne koncepcje projektów. Stworzyli i spisali wszystkie podstawowe elementy wymyślonych przez siebie przedsięwzięć. Drugim cyklem szkoleniowym było szkolenie w zakresie budowania strategii, monitorowania i ewaluowania działań oraz projektów prowadzonych przez organizacje i instytucje zajmujące się pomocą ludziom bezdomnym. Podczas szkolenia uczestnicy poznali terminy i pojęcia monitorowania, strategii, oraz czym jest strategia. Zasady, procedury i narzędzia prowadzenia monitoringu i ewaluacji a także tworzenia strategii. Szkolenie było prowadzone przez ogólnopolskich ekspertów w zakresie prowadzenia ewaluacji i budowania strategii. Odbyły się 3 spotkania grupy szkoleniowej. I spotkanie odbyło się 26 września 2007r. o godzinie w Instytucie Filozofii i Socjologii i Dziennikarstwa Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego na ulicy Bielańskiej 5 w Gdańsku Podczas szkoleń poruszono następujące kwestie: Termin i pojecie Monitorowanie Termin i pojęcie Ewaluacja Zasady, procedury i narzędzia prowadzenia Monitoringu i Ewaluacji Czym jest Strategia (strategia organizacyjna, projektowa, systemowa) Zasady, procedury i narzędzia tworzenia Strategii Warsztaty - Dyskusja na oczekiwaniami, uwagami i spostrzeżeniami do projektu Zaplanowanie obszarów ewaluacji Pomorskiego Forum oraz obszarów pracy nad strategią PFWB. II i III odbyło się 16 i 17 listopada 2007r. w Zamku w Krokowej i było to wyjazdowe szkolenie.

31 Na ostatnim, w ramach projektu IMPULS, tym razem wyjazdowym, spotkaniu koordynatorów oraz partnerów w projekcie przedstawiono efekty prac. Rozliczono z powierzonych ról i zadań. Podczas spotkania uczestnicy pracowali nad arkuszem samoewaluacji w podziałach na grupy. Przeprowadzili analizę SWOT także z podziałem na grupy. Uczestnicy pracowali nad jakością usług Forum oraz zastanawiali się nad elementem kontynuacji oraz rozpowszechnieniem działań projektowych Badanie Socjodemograficzny Portret Zbiorowości Ludzi Bezdomnych Województwa Pomorskiego Diagnoza środowiska osób bezdomnych została przeprowadzona na podstawie badania socjodemograficznego Portret zbiorowości ludzi bezdomnych polegał na ustaleniu liczby oraz podstawowych danych osób bezdomnych. Badanie odbyło się 7 grudnia 2007r. na terenie całego województwa pomorskiego. We wcześniejszych badaniach, które odbyły się w grudniu 2001, 2003 i 2005 udało się nam zgromadzić dane na temat osób bezdomnych przebywających na terenie województwa pomorskiego. Jednakże wcześniejsze badania nie zawierały niektórych aspektów bezdomności wynikających z europejskiej typologii bezdomności ETHOS. Tegoroczne badanie pogłębiło wiedzę na temat sytuacji osób bezdomnych. Badanie to było kompatybilne z typologia ETHOSU. Dzięki badaniu socjodemograficznym możemy na bieżąco monitorować problematykę bezdomności a także porównać dane z badań poprzednich. Cele badania: Ustalenie zdobycia rzetelnej i autentycznej wiedzy o liczbie osób bezdomnych na terenie województwa pomorskiego Ustalenie podstawowych danych o charakterze bezdomności w naszym regionie Stworzenie map przestrzennych przebywania osób bezdomnych poza placówkami Lepsze poznanie charakteru miejsc przebywania osób bezdomnych Sprowadzenie osób bezdomnych do placówek w sytuacji zagrożenia życia Nagłośnienie problematyki bezdomności Współpraca międzysektorowa Stworzenie materiału do analiz porównawczych mających za zadanie określenie dynamiki zjawiska bezdomności w województwie pomorskim Udoskonalenie metodologii badania problematyki bezdomności Nawiązać kontakt z nieznanymi dotychczas osobami bezdomnymi oraz zaoferowanie pomocy poprzez ulotki, w których znajdują się informacje odnoszące się do instytucji udzielających pomocy osobom bezdomnym. Realizatorzy badania: Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności (25 podmiotów 13 koordynatorów powiatowych zostało powołanych adekwatnie do każdego z 19 powiatów woj. pomorskiego) Placówki dla osób bezdomnych Ośrodki Pomocy Społecznej Policja, Straż Miejska, Służba Ochrony Kolei, przedstawiciele PKP Szpitale Psychiatryczne, Szpitale, Zakłady Opieki Medycznej, Hospicja

32 Działy penitencjarne, (Zakłady Karne, Areszty Śledcze) Aby zrealizować to badanie wysłano około 450 listów dotyczących badania nie tylko do powyższych organizacji ale także do wójtów, burmistrzów, prezydentów miast, masmediów itp. Badanie było realizowane w następujących miejscach: Placówki pobytu stałego dla osób bezdomnych (schroniska) Placówki pobytu tymczasowego dla osób bezdomnych (ogrzewalnie i noclegownie) Szpitale, hospicja, DPS-y Izby wytrzeźwień Altany, działki ogrodnicze, szałasy, namioty, garaże i szopy Zsypy, węzły ciepłownicze, piwnice, klatki schodowe, wózkarnie, śmietniki i strychy Parki, place, lasy, ławki Centra handlowe Okolice dworców, wagony, i bocznice kolejowe Domy do rozbiórki, opuszczone budynki Tzw. meliny i mieszkania (osoby przebywające bez meldunku a ich pobyt w danym miejscu jest tymczasowe) W realizację badania zaangażowanych było ponad 100 instytucji i organizacji, bezpośrednio w realizację sondażu terenowego zaangażowanych było 500 osób. Osoby, które brały udział w liczeniu osób bezdomnych to głównie wolontariusze (studenci Uniwersytetu Gdańskiego), pracownicy socjalni, pracownicy Forum oraz służby realizujące badanie. Badaniem socjodemograficznym zrealizowanym w roku 2007 objęto 2211 dorosłych osób bezdomnych oraz 197 bezdomnych dzieci. W porównaniu do poprzednich lat ogólna liczba zliczonych osób uległa zmniejszeniu. Dla porównania w roku 2005 udało dotrzeć się do 2470 dorosłych osób bezdomnych, w roku 2003 do 2169 osób zaś w roku 2001 do 1871 osób. Rodzi się zatem pytanie, czy po raz pierwszy w historii realizacji badań socjodemograficznych mamy do czynienia z realnym spadkiem osób bezdomnych? W dużym stopniu wynik badania uzależniony był od niesprzyjających warunków atmosferycznych oraz błędów popełnionych na etapie przygotowywania badań i ich terenowej. Pełny raport z badania Socjodemograficzny Portret Zbiorowości Ludzi Bezdomnych Województwa Pomorskiego dostępny jest na stronie oraz w publikacji POMOST O bezdomności bez lęku Przeprowadzenie takiego badania jest ewenementem na skalę krajową, które umożliwia rzeczywiste, poprawnie metodologicznie rozpoznanie liczby osób oraz charakteru bezdomności na terenie województwa pomorskiego. Pomorskie Forum wyraża swoje zadowolenie, że nasze badanie zainspirowało osoby pracujące z osobami bezdomnymi w Krakowie do przeprowadzenia próbnego badania w ich mieście Rozbudowanie strony internetowej Rozbudowaliśmy znacznie stronę Na stronie Forum zamieściliśmy wszelkie materiały i publikacje dotychczas stworzone w ramach Pomorskiego Forum. Zatem każda z publikacji w całości jest dostępna na stronach Forum w wersji elektronicznej. Także materiały opracowane w ramach projektu zostały umieszczone na stronie. Umieszczono opracowany w 2007 roku POMOST O bezdomności bez lęku oraz Informator o placówkach a także plakaty.

33 Strona Forum obecnie jest jedną z najlepszych i najobszerniejszych w materiały merytoryczne stron internetowych w bezdomności w Polsce Przygotowanie i dystrybucja publikacji oraz informatora o placówkach POMOST O bezdomności bez lęku Tegoroczny POMOST stał się książką o 267 stronach, w której przedstawiono wiele interesujących tematów. W związku z tym publikacja składa się z pięciu części. Części badawczej, poświęconej ogólnym problemom związanym z bezdomnością w kontekście europejskim, przegląd dobrych praktyk, refleksje osób, najczęściej bezpośrednio pracujących z osobami bezdomnymi, a także część poświęconą kluczowym dla Pomorskiego Forum wydarzeniom. Część I. BADANIA Maciej Dębski Socjodemograficzny portret zbiorowości ludzi bezdomnych województwa pomorskiego grudzień Maciej Dębski Wizerunek osób bezdomnych w świadomości młodzieży akademickiej Trójmiasta. Próba szkicu socjologicznego. Aleksandra Dębska Cenian Wyniki psychologicznej części psychospołecznego profilu w przełożeniu na praktyczne aspekty pracy z osobą bezdomną w obszarze bezdomności. Stowarzyszenie Osiem Bezdomny uzależniony od alkoholu. Na podstawie dokumentacji medycznej Żukówko Janusz Gałęziak Polityka Rynku Pracy. Historia choroby. Część II. OGÓLNE PROBLEMY ZWIĄZANE Z BEZDOMNOŚCIĄ W KONTEKŚCIE EUROPEJSKIM Piotr Olech: Czy i jakiej ekonomii społecznej potrzebują ludzie bezdomni? Stanowisko strategiczne Pomorskiego Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności wobec założeń i realizacji Programu Powrót osób bezdomnych do społeczności skierowane do Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej wystosowane dnia Narzędzie do tworzenia Zintegrowanych Strategii Zwalczania Bezdomności FEANTSA. Deklaracja Pisemna Parlamentu Europejskiego w zakresie zakończenia ulicznej bezdomności. Doroczny raport FEANTSA 2007 Wielorakie bariery, wielorakie rozwiązania: włączenie społeczne do i poprzez rynek pracy dla osób bezdomnych w Europie. Grupa robocza do Spraw partycypacji FEANTSA Przewodnik Partycypacji. Jak dzielić się władzą. Część III. DOBRE PRAKTYKI Waldemar L. Potyra, Ewa Ściubeł Stereotypy w działaniu. Kamila Szyntar Model pracy z osobami bezdomnymi. Na przykładzie stowarzyszenia opiekuńczo resocjalizacyjnego PROMETEUSZ. Konrad Kalinowski Gazeta bezdomnych Homo Mizerus. Część IV. REFLEKSJE Bożena Dołkowska Pani mi da na bułkę czyli jak zostać żebrakiem i nie stracić. Jerzy Tuz Milcząca nadzieja. Andrzej C. Leszczyński Samarytanin dziś. Pomaganie jako problem. Jerzy Tuz Nocny wykidajło.

34 Część V. KONFERENCJE Piotr Olech, Beata Prusak Relacja z Pierwszej Ogólnopolskiej Konferencji OUTREACH OKO. Beata Prusak Konferencja X-lecie Pomorskiego Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności. Informator o instytucjach niosących pomoc osobom bezdomnym w województwie pomorskim Materiał znajdujący się w Informatorze został podzielony na cztery części: Północno wschodni: obejmujący swym zasięgiem Trójmiasto oraz powiaty pucki i wejherowski Południowo wschodni: obejmujący powiaty: gdański, kwidzyński, malborski, nowodworski, starogardzki, sztumski, tczewski Północno zachodni: obejmujący powiaty lęborski, sztumski oraz miasto na prawach powiatu Słupsk Południowo zachodni: obejmujący pięć powiatów bytowski, chojnicki, człuchowski, kartuski oraz kościerski Ponadto dodano informacje na temat poza trójmiejskich instytucji charytatywnych a także dane teleadresowe pomorskich Ośrodków Pomocy Społecznej. Tegoroczny Informator zajmuje 162 strony. Publikacja POMOST O bezdomności bez lęku oraz Informator o placówkach wydana została opublikowana w 1000 egzemplarzy, ponadto w całości została umieszczona w Internecie na stornie Obie publikacje dystrybuowane są do wszystkich placówek pomocy, instytucji pomocy społecznej z terenu województwa pomorskiego. Ponadto trafiły do wszystkich komend powiatowych policji na terenie woj. pomorskiego, także do komendy głównej Policji w Warszawie, Straży Miejskiej w Trójmieście, dotarły także do innych służb z terenu województwa pomorskiego. Publikacje zostały opisane i przedstawione lokalnym władzom i masmediom, pozwoliło na zwielokrotnienie efektów projektu a także umożliwiło edukację społeczności lokalnej oraz środowisk opiniotwórczych w celu rzetelnego rozumienia przyczyn, skutków oraz dróg Wychodzenia z bezdomności. Korekta tychże publikacji została wykonana w sekretariacie Forum. Sekretariat Forum był miejscem obróbki danych i materiałów do tej publikacji. Publikacje dystrybuowane są także na terenie Polski PLAKAT informujący o placówkach pomocy bezdomnym w Trójmieście Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności ponownie przygotowało i obecnie rozpowszechnia plakaty informujące o placówkach pomocy bezdomnym w Trójmieście i województwie pomorskim. Plakat to mapa obejmująca Trójmiasto, powiat gdański, słupski, lęborski, nowogrodzki, starogardzki, tczewski, malborski, kwidzyński, kartuzki, kościerski, bytowski, chojnicki i człuchowski na których oznaczono zarówno placówki udzielające pomocy w postaci schronienia i zapewnienia noclegu oraz organizacje i instytucje świadczące pomoc w postaci posiłków i wydawania odzieży. Umieszczono także informację o streetworkerach. Plakaty zawierają dane teleadresowe wszystkich placówek z terenu województwa pomorskiego świadczących pomoc osobom bezdomnym w zakresie schronienia, posiłku i odzieży oraz adresy OPS ów.

35 Powstały cztery plakaty: Trójmiasto Powiat słupski, lęborski Powiat gdański, nowodworski, malborski, kwidzyński, tczewski, starogardzki Powiat bytowski, chojnicki, człuchowski, kartuzki, kościerski Plakat jest zobrazowaniem przestrzennym dostępnych form pomocy poprzez naniesienie i oznaczenie ich na mapie trójmiasta i pozostałej części województwa pomorskiego. Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności przygotowało 2000 szt. plakatów. Plakaty rozwieszane są na dworcach kolejowych, w pociągach Szybkiej Kolei Miejskiej, Zespołach Pracy Socjalnej ośrodków Pomocy Społecznej, we wszystkich placówkach pomocowych, szpitalach, Komisariatach Policji i Straży Miejskiej, Komendach Straży Pożarnej, na złomowiskach, w tzw. miejscach niemieszkalnych (dworce, kanały, zsypy), na osiedlach Trójmiasta i miast województwa pomorskiego, na ternie ogródków działkowych, gdzie przebywają osoby bezdomne. Znaleźć je można także w Urzędach Gminnych, Powiatowych i Wojewódzkich, w organizacjach pozarządowych, organizacjach pomocy społecznej. W rozpowszechnienie plakatów zostali zaangażowani pracownicy oraz organizacje członkowskie Pomorskiego Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności. Każda publikacja wypracowana przez PFWB także wydrukowane plakaty upowszechniane są na stronie internetowej Liczymy, iż w ten sposób nasze działania zainspirują inne regiony do podjęcia podobnych działań. Prace nad plakatami odbywały się w sekretariacie Forum. W pracach realizujących projekt brali udział wszyscy pracownicy biura Forum, a także osoby zatrudnione do projektu. Sekretariat Forum był miejscem obróbki danych i materiałów.

36 3.10. Partnerstwo w projekcie AGENDA BEZDOMNOŚCI Biblioteczka Bezdomności W ramach projektu AGENDA BEZDOMNOŚCI znacznie rozbudowaliśmy biblioteczkę zawierającą materiały krajowe i zagraniczne o bezdomności. Z doświadczeń Pomorskiego Forum wynika ewidentnie, że dotychczas brakuje materiałów o bezdomności, jeśli są one dostępne to jedynie w stanie rozproszenia, dlatego powstała Biblioteczka Bezdomności w Pomorskim Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności. W trakcie jej działalności zebraliśmy: 312 książek, 160 artykułów, 29 materiałów konferencyjnych, 300 raportów FEANTA i nie tylko oraz 150 czasopism zajmujących się problematyką pomocy społecznej. Cyklicznie z biblioteki korzystała 30 osób (połowa z tych osób to studenci pomorskich uczelni wyższych, którzy wykorzystują zasoby biblioteczki do pisania prac licencjackich i magisterskich). Możliwe jest wypożyczanie części pozycji bądź też korzystanie z nich na miejscu w sekretariacie Forum. Biblioteczka znajduje się w biurze Sekretariatu Forum. Dokonaliśmy zakupu nowych pozycji z kraju i zagranicy. Debata nt. streeetworkingu Promując streetworking Pomorskie Forum 9 maja 2007 roku we współpracy z TPBA Gdańsk i Uniwersytetem Gdańskim zorganizowało debatę Co studenci myślą o streetworkingu? w ramach międzyinstytutowego fakultetu Oblicza Bezdomności realizowanego przez Uniwersytet Gdański w ramach Działania 2. Debatę otworzył i przywitał wszystkie zebrane osoby Wojciech Bystry, Dyrektor Projektu. Debata została połączona ze zwiedzaniem Centrum Reintegracji Społecznej i Zawodowej, które zaprezentował jego Dyrektor Piotr Czapnik. Po zwiedzaniu wszyscy studenci przeszli do Klubu Aktywności, w którym odbyła

Sprawozdanie z działalności POMORSKIEGO FORUM na rzecz WYCHODZENIA z BEZDOMNOŚCI w roku 2007

Sprawozdanie z działalności POMORSKIEGO FORUM na rzecz WYCHODZENIA z BEZDOMNOŚCI w roku 2007 Sprawozdanie z działalności POMORSKIEGO FORUM na rzecz WYCHODZENIA z BEZDOMNOŚCI w roku 2007 Biuro Pomorskiego Forum Biuro Forum - ul. Przytockiego 4; 80-245 Gdańsk tel/fax +4858 341-17-20; tel. kom. +48

Bardziej szczegółowo

STANDARDY JAKOŚCI USŁUG SKIEROWANYCH DO OSÓB BEZDOMNYCH - RYS PROBLEMOWY 1.18 TWORZENIE I ROZWIJANIE STANDARDÓW USŁUG POMOCY I INTEGRACJI SPOŁECZNEJ

STANDARDY JAKOŚCI USŁUG SKIEROWANYCH DO OSÓB BEZDOMNYCH - RYS PROBLEMOWY 1.18 TWORZENIE I ROZWIJANIE STANDARDÓW USŁUG POMOCY I INTEGRACJI SPOŁECZNEJ STANDARDY JAKOŚCI USŁUG SKIEROWANYCH DO OSÓB BEZDOMNYCH - RYS PROBLEMOWY 1.18 TWORZENIE I ROZWIJANIE STANDARDÓW USŁUG POMOCY I INTEGRACJI SPOŁECZNEJ W ZADANIU (NR 4) W ZAKRESIE STANDARYZACJI PRACY Z BEZDOMNYMI

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA WDRAŻANIA PRODUKTU FINALNEGO SYSTEMU WSPIERANIA WYCHODZENIA Z BEZDOMNOŚCI

INSTRUKCJA WDRAŻANIA PRODUKTU FINALNEGO SYSTEMU WSPIERANIA WYCHODZENIA Z BEZDOMNOŚCI Załącznik Nr 19 do Produktu Finalnego INSTRUKCJA WDRAŻANIA PRODUKTU FINALNEGO SYSTEMU WSPIERANIA WYCHODZENIA Z BEZDOMNOŚCI Temat innowacyjny: Zwiększenie oferty istniejących, wykreowanie nowych instytucji

Bardziej szczegółowo

Krajowy Program Przeciwdziałania Ubóstwu i Wykluczeniu Społecznemu 2020: Nowy Wymiar Aktywnej Integracji projekt

Krajowy Program Przeciwdziałania Ubóstwu i Wykluczeniu Społecznemu 2020: Nowy Wymiar Aktywnej Integracji projekt Krajowy Program Przeciwdziałania Ubóstwu i Wykluczeniu Społecznemu 2020: Nowy Wymiar Aktywnej Integracji projekt Rezultat nadrzędny Zapewnienie dostępu do niedrogich mieszkań na wynajem umożliwiających

Bardziej szczegółowo

Biuro Forum - ul. Przytockiego 4; 80-245 Gdańsk tel/fax +4858 341-17-20; tel. kom. +48 504-796-727 e-mail: biuro@pfwb.org.pl; www.pfwb.org.

Biuro Forum - ul. Przytockiego 4; 80-245 Gdańsk tel/fax +4858 341-17-20; tel. kom. +48 504-796-727 e-mail: biuro@pfwb.org.pl; www.pfwb.org. Sprawozdanie z działalności POMORSKIEGO FORUM na rzecz WYCHODZENIA z BEZDOMNOŚCI w roku 2005 Biuro Forum - ul. Przytockiego 4; 80-245 Gdańsk tel/fax +4858 341-17-20; tel. kom. +48 504-796-727 e-mail: biuro@pfwb.org.pl;

Bardziej szczegółowo

Zintegrowany system działań na rzecz osób bezdomnych przebywających na terenie Gminy Miasto Rzeszów

Zintegrowany system działań na rzecz osób bezdomnych przebywających na terenie Gminy Miasto Rzeszów Zintegrowany system działań na rzecz osób bezdomnych przebywających na terenie Gminy Miasto Rzeszów Jak tworzyć zwarty system na rzecz osób bezdomnych? Partnerzy Rzeszów liczba mieszkańców 191 tysięcy

Bardziej szczegółowo

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego LIDER: GMINA MIASTO KOSZALIN MIEJSKI OŚRODEK POMOCY SPOŁECZNEJ W KOSZALINIE PARTNER: GMINA MIASTO GDAŃSK

Bardziej szczegółowo

Dorota Wróblewska Dyrektor Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Toruniu

Dorota Wróblewska Dyrektor Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Toruniu Dorota Wróblewska Dyrektor Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Toruniu Plan działania ania na lata 2007-2008 2008 Program Operacyjny Kapitał Ludzki Numer Priorytetu: VII Nazwa Priorytetu: Promocja

Bardziej szczegółowo

Diagnoza podstawą działania. Funkcjonowanie Obserwatorium Polityki Społecznej w perspektywie 2020 r.

Diagnoza podstawą działania. Funkcjonowanie Obserwatorium Polityki Społecznej w perspektywie 2020 r. Diagnoza podstawą działania. Funkcjonowanie Obserwatorium Polityki Społecznej w perspektywie 2020 r. W latach 2009-2014 w funkcjonowało Obserwatorium Integracji Społecznej: projekt ogólnopolski w ramach

Bardziej szczegółowo

PROJEKT SYSTEMOWY TWORZENIE I ROZWIJANIE STANDARDÓW USŁUG POMOCY I INTEGRACJI SPOŁECZNEJ

PROJEKT SYSTEMOWY TWORZENIE I ROZWIJANIE STANDARDÓW USŁUG POMOCY I INTEGRACJI SPOŁECZNEJ PROJEKT SYSTEMOWY TWORZENIE I ROZWIJANIE STANDARDÓW USŁUG POMOCY I INTEGRACJI SPOŁECZNEJ Główny cel: podniesienie profesjonalizmu i zwiększenie skuteczności instytucji pomocy i integracji społecznej w

Bardziej szczegółowo

Regionalny Ośrodek Rozwoju Innowacyjności i Społeczeństwa Informacyjnego

Regionalny Ośrodek Rozwoju Innowacyjności i Społeczeństwa Informacyjnego URZĄD MARSZAŁKOWSKI KUJAWSKO-POMORSKIEGO WOJEWÓDZTWA Regionalny Ośrodek Rozwoju Innowacyjności i Społeczeństwa Informacyjnego DEPARTAMENT PLANOWANIA STRATEGICZNEGO I GOSPODARCZEGO Regionalny Ośrodka Rozwoju

Bardziej szczegółowo

Projekty, zadania Wskaźnik realizacji Termin Odpowiedzialny Partnerzy Budżet

Projekty, zadania Wskaźnik realizacji Termin Odpowiedzialny Partnerzy Budżet Strategia Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich na lata 2010-2021 (projekt nowelizacji na lata -2021) Misja Misją Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich jest działanie na rzecz rozwoju bibliotekarstwa,

Bardziej szczegółowo

Urząd Miejski w Kaliszu

Urząd Miejski w Kaliszu Urząd Miejski w Kaliszu Jak skutecznie korzystać z możliwości współpracy wdrożenie Modelu współpracy administracji publicznej i organizacji pozarządowych w Kaliszu Barbara Bocheńska Biuro Obsługi Inwestora

Bardziej szczegółowo

Harmonogram realizacji działań w 2014r. Miejskiego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na terenie miasta Poznania w latach 2011-2020

Harmonogram realizacji działań w 2014r. Miejskiego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na terenie miasta Poznania w latach 2011-2020 Harmonogram realizacji działań w 2014r. Miejskiego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na terenie miasta Poznania w latach 2011-2020 Propozycje działań realizowanych w ramach programu zostały

Bardziej szczegółowo

Gmina Strzelce Opolskie. Ośrodek Pomocy Społecznej

Gmina Strzelce Opolskie. Ośrodek Pomocy Społecznej Gmina Strzelce Opolskie Ośrodek Pomocy Społecznej www.opsstrzelce.pl Ośrodek Pomocy Społecznej jest jednostką organizacyjną gminy, działa na podstawie Statutu zatwierdzonego Postanowieniem Zarządu Gminy

Bardziej szczegółowo

Poddziałanie 7.1.1 Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji przez ośrodki pomocy społecznej

Poddziałanie 7.1.1 Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji przez ośrodki pomocy społecznej Priorytet VII Promocja integracji społecznej Działanie 7.1 Rozwój i upowszechnienie aktywnej integracji Cel Działania: Rozwijanie aktywnych form integracji społecznej i umożliwianie dostępu do nich osobom

Bardziej szczegółowo

17 WYDARZENIA W CZĘŚCI

17 WYDARZENIA W CZĘŚCI Newsletter 17 Projekt Koordynacja na rzecz aktywnej integracji Przegląd wydarzeń w projekcie w maju 2013 r. WYDARZENIA W CZĘŚCI EDUKACYJNEJ PROJEKTU Wszystkie wydarzenia opisane w części szkoleniowej kierowane

Bardziej szczegółowo

Pomoc osobom bezdomnym na terenie województwa łódzkiego

Pomoc osobom bezdomnym na terenie województwa łódzkiego Pomoc osobom bezdomnym na terenie województwa łódzkiego Konferencja Pokonać bezdomność Kielce, 27 września 2018 r. Liczba osób bezdomnych w województwie z podziałem na płeć Na terenie województwa łódzkiego

Bardziej szczegółowo

STATUT FORUM WSPÓŁPRACY EMPOWERMENT

STATUT FORUM WSPÓŁPRACY EMPOWERMENT STATUT FORUM WSPÓŁPRACY EMPOWERMENT I. POSTANOWIENIA OGÓLNE 1 1. Forum Współpracy Empowerment, nazywane dalej Forum, jest autonomicznym ciałem bez osobowości prawnej. 2. Forum powołuje się na czas nieokreślony.

Bardziej szczegółowo

Proces przygotowania Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Lipno na lata

Proces przygotowania Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Lipno na lata wiedza zmienia przyszłość Proces przygotowania Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Lipno na lata 2016 2021 PODNOSZENIE KWALIFIKACJI KADR POMOCY I INTEGRACJI SPOŁECZNEJ W WIELKOPOLSCE

Bardziej szczegółowo

2000 rok powstaje Pogotowie Społeczne jako jeden z programów Fundacji Barka

2000 rok powstaje Pogotowie Społeczne jako jeden z programów Fundacji Barka Poznań 2019 POGOTOWIE SPOŁECZNE - HISTORIA 2000 rok powstaje Pogotowie Społeczne jako jeden z programów Fundacji Barka 2004 rok osoby zaangażowane w działalność Pogotowia Społecznego założyły Stowarzyszenie

Bardziej szczegółowo

IX Wojewódzkie Forum Organizacji Pozarządowych Toruń, 6 czerwca 2008

IX Wojewódzkie Forum Organizacji Pozarządowych Toruń, 6 czerwca 2008 Wsparcie podmiotów ekonomii społecznej i organizacji pozarządowych w ramach Działania 1.2 Wsparcie systemowe instytucji pomocy i integracji społecznej PO KL IX Wojewódzkie Forum Organizacji Pozarządowych

Bardziej szczegółowo

PROGRAM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ DLA GMINY POLICE NA LATA

PROGRAM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ DLA GMINY POLICE NA LATA PROGRAM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ DLA GMINY POLICE NA LATA 2014 2020 1 Spis treści 1. Wstęp 3 2. Cele Programu Aktywności Lokalnej 5 3. Kierunki działań 6 4. Adresaci Programu 7 5. Metody wykorzystywane do realizacji

Bardziej szczegółowo

Plan Działania na rok 2010

Plan Działania na rok 2010 Konferencja Regionalna Plan Działania na rok 2010 Priorytet VII Promocja integracji społecznej Priorytet VII Promocja integracji społecznej Działanie 7.2 PRZECIWDZIAŁANIE WYKLUCZENIU I WZMOCNIENIE SEKTORA

Bardziej szczegółowo

Cel bezpośredni

Cel bezpośredni 2012-05-31 1 Model współpracy ośrodka pomocy społecznej, powiatowego urzędu pracy i organizacji pozarządowej w celu realizacji usługi integracji społeczno-zawodowej 2012-05-31 2 Cel bezpośredni Stworzenie

Bardziej szczegółowo

STRATEGIĄ ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH KRAKOWA

STRATEGIĄ ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH KRAKOWA SPOTKANIE INAUGURUJĄCE ROZPOCZĘCIE PRAC NAD STRATEGIĄ ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH KRAKOWA NA LATA 2014-2020 Kraków 2014 1 AGENDA SPOTKANIA Wprowadzenie Pani Anna Okońska-Walkowicz, Pełnomocnik

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR... RADY MIEJSKIEJ W PYSKOWICACH. w sprawie: przyjęcia "Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2016-2020"

UCHWAŁA NR... RADY MIEJSKIEJ W PYSKOWICACH. w sprawie: przyjęcia Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2016-2020 Projekt z dnia 18 listopada 2015 r. złożony przez Burmistrza Miasta Pyskowice UCHWAŁA NR... RADY MIEJSKIEJ W PYSKOWICACH z dnia 26 listopada 2015 r. w sprawie: przyjęcia "Gminnego Programu Przeciwdziałania

Bardziej szczegółowo

Harmonogram realizacji działań w 2013r. Miejskiego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na terenie miasta Poznania w latach

Harmonogram realizacji działań w 2013r. Miejskiego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na terenie miasta Poznania w latach Harmonogram realizacji działań w 2013r. Miejskiego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na terenie miasta Poznania w latach 2011-2020 Propozycje działań realizowanych w ramach programu zostały

Bardziej szczegółowo

Seminarium Ekonomia społeczna współpraca się opłaca

Seminarium Ekonomia społeczna współpraca się opłaca Seminarium Ekonomia społeczna współpraca się opłaca Rybnik, 24 marca 2015 r. Działania Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej Województwa Śląskiego w kontekście realizacji Wieloletniego regionalnego

Bardziej szczegółowo

EKONOMIA SPOŁECZNA WOJ. DOLNOŚLĄSKIE

EKONOMIA SPOŁECZNA WOJ. DOLNOŚLĄSKIE EKONOMIA SPOŁECZNA 2012 2020 - WOJ. DOLNOŚLĄSKIE K RADA DS. EKONOMII SPOŁECZNEJ Projekt systemowy DOPS w zakresie podnoszenia kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej jest współfinansowany przez

Bardziej szczegółowo

I. POSTANOWIENIA OGÓLNE

I. POSTANOWIENIA OGÓLNE Załącznik do Uchwały Nr XLI/42/2010 Rady Powiatu w Końskich z dnia 28 października 2010 r. Program współpracy Powiatu Koneckiego z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami, o których mowa w art. 3 ust.

Bardziej szczegółowo

PROGRAM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA 2010-2013

PROGRAM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA 2010-2013 Załącznik do Uchwały Nr XL/222 /2010 Rady Miejskiej w Polanicy Zdroju z dnia 28 stycznia 2010 r. PROGRAM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA 2010-2013 1.Wstęp Program Aktywności Lokalnej

Bardziej szczegółowo

Rola regionalnej polityki społecznej

Rola regionalnej polityki społecznej Konferencja, 20-21 listopada 2014 roku, Ustroń, hotel Wilga Rola regionalnej polityki społecznej w integracji społecznej mieszkańców województwa śląskiego Konferencja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej

Bardziej szczegółowo

PRZECIWDZIAŁANIE BEZDOMNOŚCI WOJEWÓDZTWO OPOLSKIE. Wrocław 19 września 2018 r.

PRZECIWDZIAŁANIE BEZDOMNOŚCI WOJEWÓDZTWO OPOLSKIE. Wrocław 19 września 2018 r. PRZECIWDZIAŁANIE BEZDOMNOŚCI WOJEWÓDZTWO OPOLSKIE Wrocław 19 września 2018 r. 1 OSOBY BEZDOMNE W WOJEWÓDZTWIE OPOLSKIM 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 0-17 r. ż 18-40 r. ż. 41-60 r.ż. Powyżej 60

Bardziej szczegółowo

Czym jest SIR? Cele szczegółowe SIR:

Czym jest SIR? Cele szczegółowe SIR: Czym jest SIR? Sieć na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich funkcjonuje w ramach Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich (podsieć KSOW) i ma charakter otwarty. Uczestnikami Sieci mogą być wszystkie

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN UDZIELANIA DORADZTWA W RAMACH PROJEKTU Bądź Aktywny, Bądź Najlepszy szkolenia oraz specjalistyczne doradztwo dla kadr instytucji pomocy

REGULAMIN UDZIELANIA DORADZTWA W RAMACH PROJEKTU Bądź Aktywny, Bądź Najlepszy szkolenia oraz specjalistyczne doradztwo dla kadr instytucji pomocy REGULAMIN UDZIELANIA DORADZTWA W RAMACH PROJEKTU Bądź Aktywny, Bądź Najlepszy szkolenia oraz specjalistyczne doradztwo dla kadr instytucji pomocy społecznej". 1. Informacje ogólne Regulamin określa ramowe

Bardziej szczegółowo

PODMIOT ODPOWIEDZIALNY PODMIOTY WSPÓŁPRACUJĄCE

PODMIOT ODPOWIEDZIALNY PODMIOTY WSPÓŁPRACUJĄCE CELE STRATEGICZNE PROGRAMU ZADANIA ZWIĄZANE Z REALIZACJĄ CELU STRATEGICZNEGO PODMIOT ODPOWIEDZIALNY PODMIOTY WSPÓŁPRACUJĄCE PERSPEKTYWA CZASOWA WSKAŹNIKI DO REALIZACJI (PROPONOWANA WARTOŚĆ WSKAŹNIKA DO

Bardziej szczegółowo

Cel nr 3: Wsparcie działań profilaktycznych oraz integracji i aktywizacji społecznozawodowej

Cel nr 3: Wsparcie działań profilaktycznych oraz integracji i aktywizacji społecznozawodowej Załącznik Nr 2 Program wspierający powrót osób bezdomnych do społeczności, Edycja 2012 Cele regionalne wskazane przez Wydziały Polityki Społecznej Urzędów Wojewódzkich I. Województwo świętokrzyskie: Cel

Bardziej szczegółowo

Wiedza zmienia przyszłość Praca zespołów interdyscyplinarnych w rozwiązywaniu problemów społecznych gminy Śrem

Wiedza zmienia przyszłość Praca zespołów interdyscyplinarnych w rozwiązywaniu problemów społecznych gminy Śrem Wiedza zmienia przyszłość Praca zespołów interdyscyplinarnych w rozwiązywaniu problemów społecznych gminy Śrem Wiedza zmienia przyszłość Ośrodek Pomocy Społecznej w Śremie jest organizacją zespołu osób

Bardziej szczegółowo

SPRAWOZDANIE KOŃCOWE z wykonania zadania publicznego. STREETWORKER CZŁOWIEK ZAUFANIA (tytuł zadania publicznego)

SPRAWOZDANIE KOŃCOWE z wykonania zadania publicznego. STREETWORKER CZŁOWIEK ZAUFANIA (tytuł zadania publicznego) SPRAWOZDANIE KOŃCOWE z wykonania zadania publicznego STREETWORKER CZŁOWIEK ZAUFANIA (tytuł zadania publicznego) w okresie od 1.07.2012 do 31.12.2012 określonego w umowie nr WPS.VI.1092012 zawartej w dniu

Bardziej szczegółowo

Konkurs w ramach Działania 4.3 Współpraca ponadnarodowa Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój. Warszawa, 8 maja 2018 r.

Konkurs w ramach Działania 4.3 Współpraca ponadnarodowa Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój. Warszawa, 8 maja 2018 r. Konkurs w ramach Działania 4.3 Współpraca ponadnarodowa Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój Warszawa, 8 maja 2018 r. Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój Oś IV Innowacje społeczne i współpraca

Bardziej szczegółowo

PROGRAM OSŁONOWY WSPIERANIE JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO W TWORZENIU SYSTEMU PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE

PROGRAM OSŁONOWY WSPIERANIE JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO W TWORZENIU SYSTEMU PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE PROGRAM OSŁONOWY WSPIERANIE JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO W TWORZENIU SYSTEMU PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE Spis treści Wstęp..... 3 I. Cele Programu... 5 II. Sposób realizacji Programu...6

Bardziej szczegółowo

Wolontariat w Ośrodkach Pomocy Społecznej

Wolontariat w Ośrodkach Pomocy Społecznej Wolontariat w Ośrodkach Pomocy Społecznej Projekt realizowany w woj. pomorskim w powiatach: słupski, bytowski, chojnicki, lęborski, miasto Słupsk i Lębork w okresie od 01.01.2009 r. do 30.09.2010 r. przez

Bardziej szczegółowo

Załącznik Nr 2 do Uchwały Nr XV/90/2015 Rady Gminy Lipusz z dn. 28 grudnia 2015 r. Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii na rok 2016

Załącznik Nr 2 do Uchwały Nr XV/90/2015 Rady Gminy Lipusz z dn. 28 grudnia 2015 r. Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii na rok 2016 Załącznik Nr 2 do Uchwały Nr XV/90/2015 Rady Gminy Lipusz z dn. 28 grudnia 2015 r. Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii na rok 2016 Wstęp I. Podstawy prawne II. Diagnoza problemu III. Cel i zadania

Bardziej szczegółowo

Informacje z zakresu pomocy osobom bezdomnym w województwie pomorskim

Informacje z zakresu pomocy osobom bezdomnym w województwie pomorskim Informacje z zakresu pomocy osobom bezdomnym w województwie pomorskim Pomorski Urząd Wojewódzki Wydział Polityki Społecznej Ewa Szczypior Szczecin 13 września 2018 roku Bezdomność jest wielowymiarowym

Bardziej szczegółowo

PROGRAM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ POWIATU ŻARSKIEGO NA LATA

PROGRAM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ POWIATU ŻARSKIEGO NA LATA Załącznik do Uchwały Nr... Rady Powiatu Żarskiego z dnia..2016 r. PROGRAM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ POWIATU ŻARSKIEGO NA LATA 2016-2021 Żary, 2016 r. 1 SPIS TREŚCI: I. WPROWADZENIE.3 II. DIAGNOZA..4 III. CEL

Bardziej szczegółowo

Załącznik do Uchwały Nr XX/90/08 Rady Powiatu w Wąbrzeźnie z dnia 29 września 2008r. Powiatowy Program Aktywności Lokalnej na lata

Załącznik do Uchwały Nr XX/90/08 Rady Powiatu w Wąbrzeźnie z dnia 29 września 2008r. Powiatowy Program Aktywności Lokalnej na lata Załącznik do Uchwały Nr XX/90/08 Rady Powiatu w Wąbrzeźnie z dnia 29 września 2008r. Powiatowy Program Aktywności Lokalnej na lata 2008-2013 Wąbrzeźno, wrzesień 2008 -2- Spis treści Wstęp Rozdział 1. Nawiązanie

Bardziej szczegółowo

PROGRAM WSPARCIA EKONOMII SPOŁECZNEJ W GMINIE OSTROWIEC ŚWIĘTOKRZYSKI NA LATA 2015-2021

PROGRAM WSPARCIA EKONOMII SPOŁECZNEJ W GMINIE OSTROWIEC ŚWIĘTOKRZYSKI NA LATA 2015-2021 PROGRAM WSPARCIA EKONOMII SPOŁECZNEJ W GMINIE OSTROWIEC ŚWIĘTOKRZYSKI NA LATA 2015-2021 Ostrowiec Świętokrzyski 2015 Wstęp Program Wsparcia Ekonomii Społecznej w Gminie Ostrowiec Świętokrzyski na lata

Bardziej szczegółowo

Zadania Zespołu Interdyscyplinarnego 1

Zadania Zespołu Interdyscyplinarnego 1 Zadania Zespołu Interdyscyplinarnego 1 ZADANIA ZESPOŁU INTERDYSCYPLINARNEGO określone są w ustawie i należą do nich: I. Realizacja działań określonych w gminnym programie przeciwdziałania przemocy w rodzinie

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN UDZIELANIA DORADZTWA W RAMACH PROJEKTU

REGULAMIN UDZIELANIA DORADZTWA W RAMACH PROJEKTU REGULAMIN UDZIELANIA DORADZTWA W RAMACH PROJEKTU Bądź Aktywny, Bądź Najlepszy szkolenia oraz specjalistyczne doradztwo dla kadr instytucji pomocy społecznej". 1. Informacje ogólne Regulamin określa ramowe

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR XIX/170/16 RADY GMINY W KAMIENICY. z dnia 28 grudnia 2016 r.

UCHWAŁA NR XIX/170/16 RADY GMINY W KAMIENICY. z dnia 28 grudnia 2016 r. UCHWAŁA NR XIX/170/16 RADY GMINY W KAMIENICY z dnia 28 grudnia 2016 r. w sprawie: Przyjęcia Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii w Gminie Kamienica na 2017 rok. Na podstawie art.18 ust.2 pkt 15

Bardziej szczegółowo

Wsparcie Ośrodków Pomocy Społecznej w ramach Działania 11.1 RPO WL

Wsparcie Ośrodków Pomocy Społecznej w ramach Działania 11.1 RPO WL Wojewódzki Urząd Pracy w Lublinie Instytucja Pośrednicząca w ramach RPO WL 2014-2020 Wsparcie Ośrodków Pomocy Społecznej w ramach Działania 11.1 RPO WL Oś Priorytetowa 11 Włączenie społeczne Regionalnego

Bardziej szczegółowo

Model Gminy Standard Wychodzenia z Bezdomności - Podsumowanie 2010-2014 26-27.03.2014 Warszawa. Piotr Olech PFWB;

Model Gminy Standard Wychodzenia z Bezdomności - Podsumowanie 2010-2014 26-27.03.2014 Warszawa. Piotr Olech PFWB; Model Gminy Standard Wychodzenia z Bezdomności - Podsumowanie 2010-2014 26-27.03.2014 Warszawa Piotr Olech PFWB; Rezultaty: Rekomendacje: Ok 100 ekspertów standardy Podręcznik Model GSWB Strategia wdrażania

Bardziej szczegółowo

Sprawozdanie z realizacji

Sprawozdanie z realizacji Sprawozdanie z realizacji Miejskiego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie i Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie na lata 2017 2020 za okres I -XII Zgodnie z ustawą o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR RADY MIEJSKIEJ WE FROMBORKU Z DNIA. w sprawie uchwalenia Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2015-2018.

UCHWAŁA NR RADY MIEJSKIEJ WE FROMBORKU Z DNIA. w sprawie uchwalenia Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2015-2018. UCHWAŁA NR RADY MIEJSKIEJ WE FROMBORKU Z DNIA Projekt w sprawie uchwalenia Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2015-2018. Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR... RADY GMINY STARA BIAŁA. z dnia r. w sprawie uchwalenia Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na 2017 rok

UCHWAŁA NR... RADY GMINY STARA BIAŁA. z dnia r. w sprawie uchwalenia Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na 2017 rok Projekt UCHWAŁA NR... RADY GMINY STARA BIAŁA z dnia... 2016 r. w sprawie uchwalenia Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na 2017 rok Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990

Bardziej szczegółowo

Wskaźniki do ewaluacji i monitorowania Programu. Cel główny : Wzmocnienie Rodziny w funkcjonowaniu społecznym

Wskaźniki do ewaluacji i monitorowania Programu. Cel główny : Wzmocnienie Rodziny w funkcjonowaniu społecznym Wskaźniki do ewaluacji i monitorowania Programu Cel główny : Wzmocnienie Rodziny w funkcjonowaniu społecznym 1. Zwiększenie umiejętności opiekuńczo-wychowawczych rodziny, w szczególności poprzez: Działania

Bardziej szczegółowo

Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2009-2011. Rozdział 1. Cele Programu

Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2009-2011. Rozdział 1. Cele Programu Załącznik do uchwały Nr XXVII/198/2008 Rady Gminy Krasnystaw z dnia 29 grudnia 2008r. Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2009-2011 Rozdział 1 Cele Programu 1 1. Gminny Program Przeciwdziałania

Bardziej szczegółowo

PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE ORAZ OCHRONY OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE W GMINIE DALESZYCE NA LATA 2014 2017

PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE ORAZ OCHRONY OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE W GMINIE DALESZYCE NA LATA 2014 2017 PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE ORAZ OCHRONY OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE W GMINIE DALESZYCE NA LATA 2014 2017 I. WSTĘP Rodzina jest najważniejszym środowiskiem w życiu człowieka kształtującym

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr/ XXXIV/179/06 Rady Gminy Rawa Mazowiecka z dnia 20 stycznia 2006 roku.

Uchwała Nr/ XXXIV/179/06 Rady Gminy Rawa Mazowiecka z dnia 20 stycznia 2006 roku. Uchwała Nr/ XXXIV/179/06 Rady Gminy Rawa Mazowiecka z dnia 20 stycznia 2006 roku. w sprawie :przyjęcia Gminnego programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2006-2008 w Gminie Rawa Mazowiecka. Na podstawie

Bardziej szczegółowo

GMINNY OŚRODEK POMOCY SPOŁECZNEJ w LIPNIE ZESPÓŁ KONTRAKT PROGRAM INTERDYSCYPLINARNY

GMINNY OŚRODEK POMOCY SPOŁECZNEJ w LIPNIE ZESPÓŁ KONTRAKT PROGRAM INTERDYSCYPLINARNY GMINNY OŚRODEK POMOCY SPOŁECZNEJ w LIPNIE ZESPÓŁ KONTRAKT PROGRAM INTERDYSCYPLINARNY AKTYWNOŚCI LOKALNEJ ZESPÓŁ INTERDYSCYPLINARNY - KONFERENCJA - MISJA CELE I ZADANIA PROCEDURY Lipno, 04 listopada 2010

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR III/14/2018 RADY MIEJSKIEJ W PLESZEWIE. z dnia 21 grudnia 2018 r. w sprawie Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na 2019 rok.

UCHWAŁA NR III/14/2018 RADY MIEJSKIEJ W PLESZEWIE. z dnia 21 grudnia 2018 r. w sprawie Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na 2019 rok. UCHWAŁA NR III/14/2018 RADY MIEJSKIEJ W PLESZEWIE z dnia 21 grudnia 2018 r. w sprawie Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na 2019 rok. Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt. 15 ustawy z dnia 8 marca

Bardziej szczegółowo

Projekty innowacyjne i współpracy ponadnarodowej w ramach: Priorytety VI (aktywizacja zawodowa) Priorytetu VII (integracja społeczna)

Projekty innowacyjne i współpracy ponadnarodowej w ramach: Priorytety VI (aktywizacja zawodowa) Priorytetu VII (integracja społeczna) Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy Projekty innowacyjne i współpracy ponadnarodowej w ramach: Priorytety VI (aktywizacja zawodowa) Priorytetu VII (integracja społeczna) Projekty innowacyjne Konkurs zamknięty

Bardziej szczegółowo

liczba materiałów informacyjnych (ulotki, informacyjne - 5000 sztuk) - potwierdzenia odbioru ulotek, - listy obecności

liczba materiałów informacyjnych (ulotki, informacyjne - 5000 sztuk) - potwierdzenia odbioru ulotek, - listy obecności Załącznik do Zarządzenia Nr 1777/10 Prezydenta Miasta Gdańska z dnia 24 listopada 2010 r. Harmonogram działań w roku w ramach Gdańskiego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata 2010-2013.

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr III/10/14 Rady Gminy Rawa Mazowiecka z dnia 29 grudnia 2014 roku

Uchwała Nr III/10/14 Rady Gminy Rawa Mazowiecka z dnia 29 grudnia 2014 roku Uchwała Nr III/10/14 Rady Gminy Rawa Mazowiecka z dnia 29 grudnia 2014 roku w sprawie uchwalenia Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2015-2017 w Gminie Rawa Mazowiecka Na podstawie art.18

Bardziej szczegółowo

Warszawa, 20 listopada 2014 r.

Warszawa, 20 listopada 2014 r. Podsumowanie rezultatów Priorytetu I Zatrudnienie i integracja społeczna Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Małgorzata Michalska Departament Wdrażania EFS w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR /2008 RADY MIEJSKIEJ W ŚRODZIE WIELKOPOLSKIEJ. z dnia..2008 roku

UCHWAŁA NR /2008 RADY MIEJSKIEJ W ŚRODZIE WIELKOPOLSKIEJ. z dnia..2008 roku UCHWAŁA NR /2008 RADY MIEJSKIEJ W ŚRODZIE WIELKOPOLSKIEJ z dnia..2008 roku w sprawie uchwalenia programu pod nazwą "Program rozwiązywania problemów bezdomności Gminy Środa Wielkopolska na lata 2009-2020"

Bardziej szczegółowo

Strategia Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich na lata (nowelizacja na lata )

Strategia Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich na lata (nowelizacja na lata ) Strategia Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich na lata 2010-2021 (nowelizacja na lata 2017-2021) Misja Misją Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich jest działanie na rzecz rozwoju bibliotekarstwa, budowanie

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR... RADY GMINY STARA BIAŁA. z dnia r. w sprawie uchwalenia Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na 2019 rok

UCHWAŁA NR... RADY GMINY STARA BIAŁA. z dnia r. w sprawie uchwalenia Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na 2019 rok Projekt UCHWAŁA NR... RADY GMINY STARA BIAŁA z dnia... 2018 r. w sprawie uchwalenia Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na 2019 rok Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990

Bardziej szczegółowo

KARTA WSPÓŁPRACY GMINY SIEDLEC Z ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI NA LATA 2005 2010

KARTA WSPÓŁPRACY GMINY SIEDLEC Z ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI NA LATA 2005 2010 KARTA WSPÓŁPRACY GMINY SIEDLEC Z ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI NA LATA 2005 2010 Wrzesień 2005 ROZDZIAŁ I Definicje i określenia 1. Definicje: - działalność pożytku publicznego jest to działalność społecznie

Bardziej szczegółowo

- P r o j e k t - Postanowienia ogólne

- P r o j e k t - Postanowienia ogólne - P r o j e k t - Załącznik do uchwały Nr /2016 Rady Gminy Wierzbica z dnia listopada 2016 r. Roczny program współpracy z organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami w zakresie działalności pożytku

Bardziej szczegółowo

OŚ PRIORYTETOWA 8 RPO WO INTEGRACJA SPOŁECZNA KRYTERIA MERYTORYCZNE SZCZEGÓŁOWE

OŚ PRIORYTETOWA 8 RPO WO INTEGRACJA SPOŁECZNA KRYTERIA MERYTORYCZNE SZCZEGÓŁOWE OŚ PRIORYTETOWA 8 RPO WO 2014-2020 INTEGRACJA SPOŁECZNA KRYTERIA MERYTORYCZNE SZCZEGÓŁOWE Załącznik do Uchwały Nr 30/2015 KM RPO WO 2014-2020 z dnia 23 października 2015 r. Oś priorytetowa Działanie Tryb

Bardziej szczegółowo

PROGRAM SZKOLENIOWY Akademia streetworkingu

PROGRAM SZKOLENIOWY Akademia streetworkingu PROGRAM SZKOLENIOWY Dla pracowników socjalnych samorządu terytorialnego oraz organizacji pozarządowych zajmujących się statutowo problematyką pomocy osobom wykluczonym. w ramach projektu współfinansowanego

Bardziej szczegółowo

GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIALANIA PRZEMOCY W RODZINIE ORAZ OCHRONY OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE

GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIALANIA PRZEMOCY W RODZINIE ORAZ OCHRONY OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE Załącznik do Uchwały nr LXIII/554/2010 Rady Miasta Starogard Gd. z dnia 28 października 2010 r. GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIALANIA PRZEMOCY W RODZINIE ORAZ OCHRONY OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE CEL STRATEGICZNY

Bardziej szczegółowo

Zmiany do ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie w odniesieniu do Gdańskiego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie Na lata 2010-2013

Zmiany do ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie w odniesieniu do Gdańskiego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie Na lata 2010-2013 Zmiany do ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie w odniesieniu do Gdańskiego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie Na lata 2010-2013 MIEJSKI OŚRODEK POMOCY SPOŁECZNEJ W GDAŃSKU Obowiązuje

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR XII/71/2015 RADY MIEJSKIEJ WIELICHOWA. z dnia 15 grudnia 2015 r.

UCHWAŁA NR XII/71/2015 RADY MIEJSKIEJ WIELICHOWA. z dnia 15 grudnia 2015 r. UCHWAŁA NR XII/71/2015 RADY MIEJSKIEJ WIELICHOWA z dnia 15 grudnia 2015 r. w sprawie uchwalenia Gminnego Programu Wspierania Rodziny dla gminy Wielichowo na lata 2016 2018 Na podstawie art. 18 ust.2 pkt

Bardziej szczegółowo

Program osłonowy na rzecz osób bezdomnych i zagrożonych bezdomnością na terenie miasta Częstochowy w latach 2014-2020

Program osłonowy na rzecz osób bezdomnych i zagrożonych bezdomnością na terenie miasta Częstochowy w latach 2014-2020 Program osłonowy na rzecz osób bezdomnych i zagrożonych bezdomnością na terenie miasta Częstochowy w latach 2014-2020 Joanna Zielińska Koordynator Zespołu Pomocy Osobom Bezdomnym i Grupom Wybranym Miejski

Bardziej szczegółowo

PROJEKT. Załącznik do Uchwały Nr.. Rady Powiatu w Lipnie

PROJEKT. Załącznik do Uchwały Nr.. Rady Powiatu w Lipnie Załącznik do Uchwały Nr.. Rady Powiatu w Lipnie z dnia PROGRAM WSPÓŁPRACY POWIATU LIPNOWSKIEGO Z ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI ORAZ INNYMI UPRAWNIONYMI PODMIOTAMI PROWADZĄCYMI DZIAŁALNOŚĆ POŻYTKU PUBLICZNEGO

Bardziej szczegółowo

IV. Województwo lubuskie: Województwo łódzkie: VI. Województwo małopolskie: VII. Województwo mazowieckie:

IV. Województwo lubuskie: Województwo łódzkie: VI. Województwo małopolskie: VII. Województwo mazowieckie: Załącznik Nr 2 Program wspierający powrót osób bezdomnych do społeczności, Edycja 2015 Cele regionalne wskazane przez Wydziały Polityki Społecznej Urzędów Wojewódzkich I. Województwo dolnośląskie: Cel

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR 161/2017 RADY GMINY KRZEMIENIEWO z dnia 15 maja 2017 r.

UCHWAŁA NR 161/2017 RADY GMINY KRZEMIENIEWO z dnia 15 maja 2017 r. UCHWAŁA NR 161/2017 RADY GMINY KRZEMIENIEWO z dnia 15 maja 2017 r. w sprawie: Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie i Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie w Gminie Krzemieniewo na lata 2017

Bardziej szczegółowo

6 czerwca 2014r. Warszawa

6 czerwca 2014r. Warszawa MÓJ DOM BEZ PRZEMOCY - program działań profilaktycznych i edukacyjnych dla ofiar przemocy przebywających w Domach Samotnej Matki Stowarzyszenia MONAR Projekt realizowany w okresie: czerwiec 2014 listopad

Bardziej szczegółowo

załącznik do uchwały Nr XXIII/160/2012 Rady Gminy Wisznice z dnia 28 grudnia 2012r.

załącznik do uchwały Nr XXIII/160/2012 Rady Gminy Wisznice z dnia 28 grudnia 2012r. załącznik do uchwały Nr XXIII/160/2012 Rady Gminy Wisznice z dnia 28 grudnia 2012r. Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie i Przeciwdziałania Narkomanii

Bardziej szczegółowo

- samorząd miasta Ełku -samorząd województwa -dotacje z budżetu państwa -inne dotacje -fundusze Unii Europejskiej -fundusze grantowe 2016-2020

- samorząd miasta Ełku -samorząd województwa -dotacje z budżetu państwa -inne dotacje -fundusze Unii Europejskiej -fundusze grantowe 2016-2020 Załącznik do Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie Gminy Miasta Ełk na lata przyjętego Uchwałą nr Rady Miasta z dnia 2015 r. Harmonogram realizacji

Bardziej szczegółowo

Działania Krajowego Ośrodka Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej na rzecz rozwijania całożyciowego poradnictwa zawodowego.

Działania Krajowego Ośrodka Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej na rzecz rozwijania całożyciowego poradnictwa zawodowego. Działania Krajowego Ośrodka Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej na rzecz rozwijania całożyciowego poradnictwa zawodowego. Katowice, 11 grudnia 2008 r. KOWEZiU jest centralną, publiczną placówką

Bardziej szczegółowo

V. Województwo lubuskie: Cel nr 1: Usamodzielnianie osób bezdomnych poprzez podjęcie profesjonalnych działań aktywizacyjnych, społeczno-zawodowych i

V. Województwo lubuskie: Cel nr 1: Usamodzielnianie osób bezdomnych poprzez podjęcie profesjonalnych działań aktywizacyjnych, społeczno-zawodowych i Załącznik Nr 2 Program wspierający powrót osób bezdomnych do społeczności, Edycja 2013 Cele regionalne wskazane przez Wydziały Polityki Społecznej Urzędów Wojewódzkich I. Województwo świętokrzyskie: Cel

Bardziej szczegółowo

SPRAWOZDANIE ZARZĄDU 2017

SPRAWOZDANIE ZARZĄDU 2017 SPRAWOZDANIE ZARZĄDU 2017 KIM JESTEŚMY? zrzeszamy 252 przedsiębiorców od 26 lat wspieramy rozwój firm rozwijamy innowacyjność, integrujemy firmy, prowadzimy dialog społeczny NASZ JUBILEUSZ 25 lat DIALOG

Bardziej szczegółowo

OFERTA NA BADANIA I ANALIZY DOTYCZĄCE ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH ORAZ AKTYWNOŚCI OBYWATELSKIEJ

OFERTA NA BADANIA I ANALIZY DOTYCZĄCE ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH ORAZ AKTYWNOŚCI OBYWATELSKIEJ OFERTA NA BADANIA I ANALIZY DOTYCZĄCE ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH ORAZ AKTYWNOŚCI OBYWATELSKIEJ Stowarzyszenie Klon/Jawor to wiodąca polska organizacja zajmująca się badaniami sektora pozarządowego. Naszą

Bardziej szczegółowo

STATUT EŁCKIEJ KOALICJI WSPÓŁPRACY W OBSZARZE POMOCY SPOŁECZNEJ. I. Postanowienia ogólne

STATUT EŁCKIEJ KOALICJI WSPÓŁPRACY W OBSZARZE POMOCY SPOŁECZNEJ. I. Postanowienia ogólne STATUT EŁCKIEJ KOALICJI WSPÓŁPRACY W OBSZARZE POMOCY SPOŁECZNEJ I. Postanowienia ogólne 1 1. Ełcka Koalicja Współpracy w Obszarze Pomocy Społecznej, zwana dalej Koalicją, jest dobrowolnym porozumieniem

Bardziej szczegółowo

Dorota Wróblewska Dyrektor Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Toruniu

Dorota Wróblewska Dyrektor Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Toruniu Program Operacyjny Kapitał Ludzki w Województwie Kujawsko-Pomorskim Znaczenie Priorytetu VII Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki a wspieranie procesu integracji społecznej Dorota Wróblewska Dyrektor Regionalnego

Bardziej szczegółowo

WYDARZENIA W CZĘŚCI EDUKACYJNEJ PROJEKTU. Newsletter 18. Projekt Koordynacja na rzecz aktywnej integracji

WYDARZENIA W CZĘŚCI EDUKACYJNEJ PROJEKTU. Newsletter 18. Projekt Koordynacja na rzecz aktywnej integracji Newsletter 18 Projekt Koordynacja na rzecz aktywnej integracji WYDARZENIA W CZĘŚCI EDUKACYJNEJ PROJEKTU Seminarium - Ochrona danych osobowych, Warszawa, 17 czerwca 2013 r. Przegląd wydarzeń w projekcie

Bardziej szczegółowo

Tytuł zrealizowanego projektu / programu:. Całkowity koszt realizacji projektu: zł. Źródła finansowania:

Tytuł zrealizowanego projektu / programu:. Całkowity koszt realizacji projektu: zł. Źródła finansowania: STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH DLA MIASTA TORUNIA NA LATA 2014-2020 SPRAWOZDANIE ZA ROK 2015 CEL STRATEGICZNY NR 2: Aktywizacja i integracja grup zagrożonych wykluczeniem społecznym Realizator

Bardziej szczegółowo

DZIAŁ IV. CELE STRATEGICZNE I OPERACYJNE

DZIAŁ IV. CELE STRATEGICZNE I OPERACYJNE UCHWAŁA NR./08 RADY GMINY PIĄTNICA z dnia.. zmieniająca uchwałę w sprawie uchwalenia Gminnej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych na lata 2007-20015 Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt.15 ustawy z

Bardziej szczegółowo

WYTYCZNE DO PILOTAŻU RPW na poziomie powiatu / lub województwa

WYTYCZNE DO PILOTAŻU RPW na poziomie powiatu / lub województwa Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich Państwowa jednostka budżetowa podległa Ministrowi Pracy i Polityki Społecznej Al. Jerozolimskie 65/79, Warszawa 00-697 tel. 0 22 237 00 00, fax. 0 22 237 00 99, www.crzl.gov.pl

Bardziej szczegółowo

Sprawozdanie merytoryczne i finansowe z działań Ośrodka Wsparcia Ekonomii Społecznej na subregion metropolitalny i Nadwiślański za rok 2014

Sprawozdanie merytoryczne i finansowe z działań Ośrodka Wsparcia Ekonomii Społecznej na subregion metropolitalny i Nadwiślański za rok 2014 Sprawozdanie merytoryczne i finansowe z działań Ośrodka Wsparcia Ekonomii Społecznej na subregion metropolitalny i Nadwiślański za rok 2014 Stowarzyszenie Gdański Obszar Metropolitalny realizuje jako lider

Bardziej szczegółowo

Marszałek Województwa Śląskiego. ogłasza konkurs zamknięty. nr 2/POKL/7.2.1/2008

Marszałek Województwa Śląskiego. ogłasza konkurs zamknięty. nr 2/POKL/7.2.1/2008 Marszałek Województwa Śląskiego ogłasza konkurs zamknięty nr 2/POKL/7.2.1/2008 na składanie wniosków o dofinansowanie ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego projektów w ramach Priorytetu VII Promocja

Bardziej szczegółowo

Miejski Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii. cele Programu oraz sposoby ich realizacji

Miejski Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii. cele Programu oraz sposoby ich realizacji Miejski Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii cele Programu oraz sposoby ich realizacji Art. 4 1 ust. 1 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu

Bardziej szczegółowo

Sektor ekonomii społecznej w województwie kujawsko-pomorskim

Sektor ekonomii społecznej w województwie kujawsko-pomorskim 1 Sektor ekonomii społecznej w województwie kujawsko-pomorskim Regionalne Centrum Ekonomii Społecznej raport z działalności 2010-2011 Toruń, maj 2011 roku Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Bardziej szczegółowo

WYDZIAŁ PROMOCJI, OCHRONY ZDROWIA I SPRAW SPOŁECZNYCH - PZS

WYDZIAŁ PROMOCJI, OCHRONY ZDROWIA I SPRAW SPOŁECZNYCH - PZS 36 WYDZIAŁ PROMOCJI, OCHRONY ZDROWIA I SPRAW SPOŁECZNYCH - PZS Opracowuje strategię rozwoju powiatu i koordynuje działania związane z jej realizacją, zajmuje się problematyką związaną z promowaniem powiatu

Bardziej szczegółowo