Demokracja +/- Jakimi obywatelami są mieszkańcy Europy Środkowo-Wschodniej? Wybrane wyniki badania

Transkrypt

1 Demokracja +/- Jakimi obywatelami są mieszkańcy Europy Środkowo-Wschodniej? Wybrane wyniki badania Filip Pazderski dr Jacek Kucharczyk Wrocław - Warszawa, października 2017 Prezentacja powstała w projekcie Citizenship Empowerment in V4 Countries finansowanym przez International Visegrad Fund (IVF).

2 Metodologia badania: sondaż internetowy (CAWI), na reprezentatywnej próbie respondentów w 4 krajach wyszehradzkich (Czechy n=510, Słowacja n=516, Polska n=505, Węgry n=501); próba kwotowa, wybrana ze wzgl. na płeć, wiek, wykształcenie, wielkość miejsca zamieszkania z populacji w wieku 16+ lat; zrealizowany przez Czeski Panel Narodowy (ČNP) we współpracy z IPSOS (Węgry) i narodowymi panelami na Słowacji i w Polsce; gromadzenie odpowiedzi w dniach 9-11 sierpnia(słowacja i Czechy), 9-17 sierpnia w Polsce i 9-21 sierpnia na Węgrzech

3 OCENA BIEŻĄCEJ SYTUACJI W KRAJU I PROCESU TRANSFORMACJI

4 100% 90% Ogólnie rzecz biorąc, czy uważasz, że sytuacja w Twoim kraju idzie w dobrym czy w złym kierunku (V4)? 12% 16% 12% 11% 10% 80% 70% 60% 50% 61% 57% 66% 57% 63% Nie wiem W złym kierunku 40% W dobrym kierunku 30% 10% 27% 27% 22% 31% 27% 0% RAZEM Czechy Słowacja Polska Węgry

5 4,0 Średnie ocen niezadowolenia z obecnej sytuacji polit. i ekonom. w kraju (skala: 1 - bardzo zadowolony/a; 4 - zdecydowanie niezadowolony/a) 3,5 3,0 3,04 2,69 3,17 3,05 3,01 2,60 3,13 3,01 2,5 2,0 1,5 1,0 Czechy Słowacja Polska Węgry Kraj Czy jesteś osobiście zadowolony/zadowolona z obecnej sytuacji politycznej w Twoim kraju? Czy jesteś osobiście zadowolony/zadowolona z obecnej sytuacji gospodarczej w Twoim kraju?

6 4,0 3,5 3,0 W jakim stopniu zgadzasz się lub nie z podanymi stwierdzeniami? -średnie Skala: 1 - zdecydowanie się zgadzam; 4. zdecydowanie się nie zgadzam W naszym ustroju politycznym opinia każdej osoby może być wysłuchana i przynajmniej trochę przyczynić się do rozwiązania kwestii publicznych i politycznych. Lepiej nie angażować się w politykę, ponieważ można nią sobie "poparzyć palce". Średnie odpowiedzi 2,5 2,0 Demokracja w moim kraju jest krucha i łatwo jej zagrozić. Wolności obywatelskie w moim kraju są dostatecznie chronione. 1,5 Władza znajduje się teraz wyłącznie w rękach polityków, a zwykli obywatele są zupełnie bezsilni. 1,0 Czechy Słowacja Polska Węgry Kraj Po roku 1989 poprawiły się możliwości dla utalentowanych i pracowitych obywateli mojego kraju.

7 Po roku 1989 poprawiły się możliwości dla utalentowanych i pracowitych obywateli mojego kraju (dane dla V4): 100% 90% 80% 8% 7% 7% 14% 11% 16% 13% 7% 5% 21% 70% 60% 50% 27% 24% 30% 21% 34% Nie wiem Zdecydowanie się nie zgadzam Raczej się nie zgadzam 40% 30% 37% 38% 38% 41% 32% Raczej się zgadzam Zdecydowanie się zgadzam 10% 0% 21% 18% 14% 9% 9% RAZEM Czechy Słowacja Polska Węgry

8 ZAUFANIE DO INSTYTUCJI I WSPÓŁOBYWATELI

9 Wysoka nieufność do polityków i instytucji demokracji przedstawicielskiej w krajach V4; odp. na pytanie: Czy ufasz następującym instytucjom? Skala odpowiedzi: 1 - zdecydowanie TAK; 4 - zdecydowanie NIE Poziom nieufności do instytucji(średnie wyniki) V4 Czechy Słowacja Polska Węgry Straż pożarna 1,36 1,31 1,35 1,39 1,39 Policja 2,4 2,2 2,6 2,3 2,4 Władze lokalne w Twojej miejscowości 2,4 2,3 2,6 2,4 2,4 Organizacje pozarządowe 2,6 2,9 2,9 2,3 2,4 Prezydent 2,6 2,5 2,5 2,5 2,9 Sądy 2,7 2,6 3,0 2,6 2,6 Mediapubliczne (radio i telewizja) 2,7 2,5 2,3 3,0 3,0 Komisja Europejska 2,7 3,2 2,9 2,4 2,3 Parlament Europejski 2,8 3,2 2,9 2,5 2,4 Kościół 3,0 3,3 3,0 2,9 2,9 Rada Ministrów (rząd) 3,1 3,1 3,1 3,0 3,1 Parlament 3,1 3,1 3,1 3,1 3,2 Partie polityczne 3,3 3,3 3,4 3,3 3,3

10 Skala nieufności do instytucji a zadowolenie z życia politycznego (Polska), średnie odpowiedzi Skala odpowiedzi: 1 - zdecydowanie ufam; 4 - zdecydowanie nie ufam Straż pożarna 1,42 Organizacje pozarządowe/społeczne Policja Władze lokalne w Twoim mieście/wsi Komisja Europejska Parlament Europejski 2,27 2,37 2,40 2,22 2,25 Prezydent RP 2,92 Sądy 2,59 Kościół 3,18 Rada Ministrów RP Media publiczne (TVP i Polskie Radio) Parlament RP partie polityczne 3,38 3,34 3,36 3,43 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 Sytuacja polityczna: Niezadowoleni Sytuacja polityczna: Zadowoleni

11 Skumulowany poziom zaufania do innych ludzi (V4) 45% 40% 35% 30% 25% 37,6% 15% 24,7% 25,4% 10% 18,6% 17,6% 5% 0% 2% 1% 0,8% 3,7% 2,4% RAZEM Czechy Słowacja Polska Węgry Ludziom prawie zawsze można ufać Ludziom zazwyczaj można ufać

12 90% Skumulowany poziom nieufności do innych ludzi 80% 70% 60% 50% 40% 54,1% 55,5% 55,5% 53,6% 30% 51,7% 10% 0% 17% 23% 23% 15% 7% RAZEM Czechy Słowacja Polska Węgry Zazwyczaj nie można być zbyt pewnym, kiedy ma się do czynienia z innymi ludźmi Prawie nigdy nie można być pewnym, kiedy ma się do czynienia z innymi ludźmi

13 STOSUNEK DO USTROJU DEMOKRATYCZNEGO

14 80% Czy dla pomyślnego rozwoju kraju potrzebujemy więcej demokracji, czy rządów silnej ręki? (pominięto odp. Nie wiem = średnio 10% dla V4) 70% 60% 26,1% 50% 24,0% 40% 26,7% 30% 10% 0% 29,5% RAZEM - więcej demokracji 23,3% 10,4% RAZEM - silne rządy 29,2% 15,9% CZECHY - więcej demokracji 31,4% 10,0% CZECHY - silne rządy 27,4% 17,8% SŁOWACJA - więcej demokracji 28,1% 14,4% SŁOWACJA - silne rządy 38,1% POLSKA - więcej demokracji 20,2% 9,0% POLSKA - silne rządy 46,6% WĘGRY - więcej demokracji 13,4% 8,0% WĘGRY - silne rządy Zdecydowanie tak Raczej tak

15 70% Który z aspektów jest Ci osobiście bliższy przy ocenie obecnego systemu politycznego? 64% 60% 50% 55% 53% 49% 56% 40% 30% 15% 22% 12% 25% 22% 18% 22% 21% 12% 12% 10% 0% RAZEM Czechy Słowacja Polska Węgry Wolność, demokracja, możliwość wyrażania siebie i własnych poglądów Poziom życia, ceny towarów i dostępność usług Oba są mi bliskie Trudno powiedzieć

16 Czy Twoim zdaniem kościoły i związki religijne powinny się wypowiadać na tematy polityczne? Skala odp.: 1 -zdecydowanie tak; 4 -zdecydowanie nie Kraj RAZEM średnia Węgry Polska Słowacja 3,32 3,22 3,44 3,27 Czechy 3,32 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0

17 Ocena zmian prawnych zw. z funkcjonowaniem najważniejszych instytucji demokratycznego państwa prawnego wprowadzonych przez rząd PiS od grudnia 2015 r. (n = 505) Zdecydowanie nie popieram 32% Raczej nie popieram 18% Raczej popieram 22,5% Zdecydowanie popieram 12,7% Nie wiem/trudno powiedzieć 14,8% 0% 5% 10% 15% 25% 30% 35%

18 Czy podjąłeś/podjęłaś jakąkolwiek formę aktywności, aby wyrazić aprobatę lub dezaprobatę wobec przedstawionych w poprzednim pytaniu zmian prawnych wprowadzanych przez obecny rząd? (n = 505) Nie angażowałem/am się w żadną aktywność publiczną dotyczącą polityki obecnego rządu 59% Zaangażowałem/am się w działalność protestacyjną, aby wyrazić moją dezaprobatę 17% Zaangażowałem/am się w działania publiczne, aby wyrazić moje poparcie 9% Nie wiem/trudno powiedzieć 15% 0% 10% 30% 40% 50% 60% 70%

19 AKTYWNE OBYWATELSTWO

20 Do jakiego stopnia każde z poniższych zagadnień jest dla Ciebie ważne? (skala: od 1 -najmniej ważne; do 5 -najważniejsze) Kraj(średnie odpowiedzi) RAZEM Czechy Słowacja Polska Węgry średnia Ochrona środowiska 4,32 4,54 4,30 4,63 4,45 Utrzymanie przestrzeni publicznej w czystości 4,21 4,38 4,37 4,69 4,41 Przestrzeganie zasad współżycia w przestrzeni publicznej, z poszanowaniem 4,29 4,27 4,37 4,69 4,40 innych Działanie na rzecz przyszłych pokoleń 4,26 4,42 4,26 4,58 4,38 Reagowanie na niesprawiedliwość i dyskryminację 4,22 4,34 4,44 4,45 4,36 Zagwarantowanie równych szans dla wszystkich 4,14 4,13 4,45 4,61 4,33 Wypracowywanie niezależnej opinii 4,17 4,34 4,11 4,45 4,27 Pomaganie innym, potrzebującym 3,92 4,26 4,30 4,33 4,20 Znajomość demokratycznych zasad i procedur oraz praw obywatelskich 4,21 4,05 3,97 4,40 4,16 Regularne głosowanie w wyborach 3,98 4,14 4,11 4,34 4,15 Posiadanie odwagi do publicznego wyrażania własnych poglądów 4,09 4,15 4,01 4,18 4,11 Zwracanie uwagi na równe szanse kobiet i mężczyzn 3,94 3,66 4,12 4,51 4,06 Unikanie kupowania towarów, wyprodukowanych z narażeniem zdrowia, naruszeniem zasad etycznych lub nieekologicznie 3,49 4,04 3,88 4,38 3,95 Promowanie systemu społecznego, wspierającego osoby niezamożne 3,18 3,81 3,87 4,45 3,83 Udział w życiu społeczności lokalnej 3,29 3,63 3,65 3,97 3,64 Śledzenie międzynarodowych wydarzeń na świecie (np. politycznych, gospodarczych, społecznych, dotyczących handlu, itp.) 3,42 3,40 3,60 3,87 3,57 Zrozumienie życia politycznego 3,32 3,76 3,29 3,83 3,56 Angażowanie się publicznie i poruszanie ważnych problemów politycznych oraz społecznych 3,15 3,55 3,40 3,97 3,52 Podpisywanie petycji, listów 2,90 3,28 3,34 3,55 3,27 Nawiązywanie dialogu z przedstawicielami politycznymi 2,79 3,18 3,16 3,86 3,25 Wolontariat, zaangażowanie w działalność organizacji pozarządowej 2,66 3,02 3,59 3,44 3,18 Uczestniczenie w legalnych demonstracjach i marszach 2,40 2,88 2,92 3,19 2,85 Zaangażowanie się w działalność partii politycznej 2,05 2,26 2,22 2,34 2,22 Pomaganie uchodźcom i imigrantom 1,73 2,03 2,44 2,60 2,20

21 Do jakiego stopnia każde z poniższych zagadnień jest dla Ciebie ważne a wiek (Polska)? Skala odp.: od 1 -najmniej ważne; do 5 -najważniejsze Zaangażowanie się w działalność partii politycznej Pomaganie uchodźcom i imigrantom Uczestniczenie w legalnych demonstracjach i marszach Nawiązywanie dialogu z przedstawicielami politycznymi Zrozumienie życia politycznego Podpisywanie petycji, listów Angażowanie się publicznie i poruszanie ważnych problemów Wolontariat, zaangażowanie w działalność organizacji pozarządowej Śledzenie międzynarodowych wydarzeń na świecie (np. Udział w życiu społeczności lokalnej Promowanie systemu społecznego, wspierającego osoby Unikanie kupowania towarów, wyprodukowanych z narażeniem Znajomość demokratycznych zasad i procedur oraz praw Posiadanie odwagi do publicznego wyrażania własnych poglądów Regularne głosowanie w wyborach Wypracowywanie niezależnej opinii Zwracanie uwagi na równe szanse kobiet i mężczyzn Działanie na rzecz przyszłych pokoleń Pomaganie innym, potrzebującym Ochrona środowiska Przestrzeganie zasad współżycia w przestrzeni publicznej, z Utrzymanie przestrzeni publicznej w czystości, tak by przyjemnie Reagowanie na niesprawiedliwość i dyskryminację Zagwarantowanie równych szans dla wszystkich WIEK: 51 i więcej lat WIEK: lat WIEK: lat 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0

22 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 10% 0% w Twojej gminie/mieście? 45% 45% 49% 45% 43% 37% 25% 25% 18% 18% RAZEM Czechy Słowacja Polska Węgry Czy jesteś zainteresowany/a polityką (odpowiedzi dla krajów V4, pokazujące większe zainteresowanie polityką różnego szczebla mieszkańców Polski i Węgier) Zdecydowanie tak Raczej tak 90% krajową? 90% międzynarodową i globalną? 80% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 10% 0% 38% 41% 41% 43% 44% 46% 31% 36% 21% 22% RAZEM Czechy Słowacja Polska Węgry Zdecydowanie tak Raczej tak 70% 60% 50% 40% 30% 10% 0% 50% 48% 45% 39% 41% 32% 23% 14% 11% RAZEM Czechy Słowacja Polska Węgry Zdecydowanie tak Raczej tak

23 Deklarowane rodzaje zaangażowania publicznego w ciągu ostatnich 5 lat (V4) Członkostwo w partii politycznej 5% Zaangażowanie w organizacji / ruchu społecznym mających na celu protest polityczny 14% Udział w strajku 9% Udział w spotkaniach politycznych 14% Udział w legalnej demonstracji 22% Wsparcie kampanii crowdfundingowej 12% Kontakt z lokalnym przedstawicielem / politykiem w konkretnej kwestii publicznej lub z wnioskiem 24% Udostępnianie lub wyrażanie publicznie opinii na temat polityki lub ważnych kwestii publicznych 43% Poparcie petycji internetowej, udział w proteście w sieci 46% Podpisanie petycji 51% 0% 10% 30% 40% 50% 60% 70% 80% RAZEM Węgry Polska Słowacja Czechy

24 Poziom zainteresowania obszarami, w których działają NGO (pominięto odp. "nie jestem zainteresowany/a" i "nie wiem"): 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 10% 0% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 10% 0% Promowanie sprawiedliwego i przejrzystego społeczeństwa, działalność antykorupcyjna: 31% 12% 44% 43% 25% 30% 35% 43% Czechy Słowacja Polska Węgry Prawa człowieka, równość kobiet i mężczyzn, zapobieganie dyskryminacji: 37% 19% 47% 27% 45% 32% 41% 37% Czechy Słowacja Polska Węgry Jestem częściowo zainteresowany/a Jestem zainteresowany/a i śledzę, co się dzieje w tej dziedzinie

25 45% 40% 35% 30% 25% 15% 10% 5% 0% 90% 80% 70% Kwestie religijne: 28% 26% 24% 9% 11% 14% 10% 6% Czechy Słowacja Polska Węgry Historia, sztuka i kultura: Jestem częściowo zainteresowany/a Jestem zainteresowany/a i śledzę, co się dzieje w tej dziedzinie 60% 50% 40% 30% 39% 45% 39% 47% 10% 24% 28% 30% 0% Czechy Słowacja Polska Węgry

26 Deklarowane zainteresowanie obszarem działalności pozarządowej a faktyczne zaangażowanie w działalność konkretnych NGO TYLKO odp. osób zainteresowanych danym obszarem: Historia, sztuka i kultura Działalność humanitarna, zagadnienia dotyczące imigracji Prawa człowieka, równość kobiet i mężczyzn, zapobieganie dyskryminacji Promowanie sprawiedliwości i przejrzystości, działalność antykorupcyjna Kwestie religijne Nie jestem aktywnie zaangażowany/a Wspieram na oba wym. sposoby Jestem wolontariuszem/ką Angażuję się i wspieram finansowo Nie jestem aktywnie zaangażowany/a Wspieram na oba wym. sposoby Jestem wolontariuszem/ką Angażuję się i wspieram finansowo Nie jestem aktywnie zaangażowany/a Wspieram na oba wym. sposoby Jestem wolontariuszem/ką Angażuję się i wspieram finansowo Nie jestem aktywnie zaangażowany/a Wspieram na oba wym. sposoby Jestem wolontariuszem/ką Angażuję się i wspieram finansowo Nie jestem aktywnie zaangażowany/a Wspieram na oba wym. sposoby Jestem wolontariuszem/ką Angażuję się i wspieram finansowo Węgry Polska Słowacja Czechy RAZEM 0% 10% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

27 Deklarowane poświęcenie wolnego czasu (kiedykolwiek) na dobrowolną i nieodpłatną aktywność na rzecz społeczności, środowiska lub miejsca zamieszkania (chodzi o działalność organizowaną samodzielnie lub przez sąsiadów i przyjaciół) Zachowanie pamięci narodowej, naprawa pomników, odnawianie miejsc historycznych Członkostwo w klubie kibica, nieformalnym klubie i grupie sportowej Walka z klęskami żywiołowymi i pomaganie poszkodowanym Pomoc w organizowaniu działaności kulturalnej (nieformalnych spotkań z artystami, grup street artu, koncertów charytatywn., Udział w działaniach na rzecz zwierząt Pomoc w przedszkolu lub szkole Działania sąsiedzkie (pikniki, wspólne prace z sąsiadami na rzecz lokalnej społeczności, itp.) Pomoc w planowaniu krajobrazu w miejscach publicznych, zbieraniu śmieci, porządkowaniu lasów, strumieni Ograniczanie ilości śmieci lub oszczędzanie energii (wyłączania światła i nie używanych urządzeń) Pomoc sąsiadom i przyjaciołom Węgry Polska Słowacja Czechy 0% 10% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%

28 Dziękujemy za uwagę i zapraszamy do dyskusji! Więcej informacji: filip.pazderski@isp.org.pl; jacek.kucharczyk@isp.org.pl Prezentacja powstała w projekcie Citizenship Empowerment in V4 Countries finansowanym przez International Visegrad Fund (IVF).