EWOLUCJA SYSTEMÓW ZARZ DZANIA JAKO CI KIERUNKI ZMIAN W NORMACH ISO SERII 9000 JERZY M. CIERSKI

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "EWOLUCJA SYSTEMÓW ZARZ DZANIA JAKO CI KIERUNKI ZMIAN W NORMACH ISO SERII 9000 JERZY M. CIERSKI"

Transkrypt

1 EWOLUCJA SYSTEMÓW ZARZ DZANIA JAKO CI KIERUNKI ZMIAN W NORMACH ISO SERII 9000 JERZY M. CIERSKI Streszczenie Systemy zarz dzania jako ci oparte o wymagania norm ISO serii 9000 zostały po raz pierwszy ustanowione w 1987r. W artykule dokonano przegl du ewolucji wymaga zawartych w normie z uwzgl dnieniem planowanej w 2015r du ej nowelizacji. Przedstawiono zało enia do tej nowelizacji. Słowa kluczowe: jako, normy ISO serii 9000, innowacje, audit, doskonalenie 1. Wprowadzenie Mo na przyj tez, e poj cie jako ci oraz d no do jej zapewnienia si ga czasów, kiedy człowiek zdołał wytworzy wi cej dóbr ni był w stanie sam skonsumowa. Patrz c jednak na współczesne metody zapewnienia jako ci okres ten mo na pomin i pocz tek ery jako ci wi za z rozwojem rzemiosła (XIII do XVIIIw.), a nast pnie z rozwojem przemysłu, zainicjowanym w Anglii, w połowie XVIIIw. Ruch ten we wczesnych latach XIXw. Przerodził si w rewolucj przemysłow. Chocia ju w pierwszej połowie XIXw. pojawiaj si towarzystwa techniczne, których celem było zagwarantowanie bezpiecze stwa eksploatacji urz dze technicznych (Bureau Veritas 1828; T V 1848) za pocz tek ery jako ciowej uwa a si przełom XIX i XXw. Przełomowe w zakresie organizacji procesów wytwórczych staj si prace Frederica Taylora. Przyjmuje si, e jego oraz Forda koncepcje zarz dzania produkcj stały si podstaw pó niejszego ruchu znanego jako Lean management [1,2,3]. Wg. Druckera wprowadzenie w przemy le metod Taylora spowodowało w krajach rozwini tych podwojenie wydajno ci rednio co 18 lat [4]. Pierwsze normy dotycz ce jako ci zwi zane s z pracami Waltera Shewarta. Jest ni brytyjska Norma BS 600 A guide to the application of statistical methods to quality and standardization. Jej wydanie w 1936r, jest inspirowane ksi k Shewarta Economic Control of Quality of Manufactured Product wydan w 1931r [5]. Norma ta doczekała si kolejnych wyda ostatnie pochodzi z 2000r. (rysunek 1).

2 308 Jerzy M. cierski Ewolucja systemów zarz dzania jako ci kierunki zmian w normach ISO serii 9000 ródło: Opracowanie własne. Rysunek 1. Ewolucja norm jako ciowych U schyłku lat 40-tych XXw. Ministerstwo Obrony Stanów Zjednoczonych rozpocz ło prace normalizacyjne. Prace te zostały zainicjowane w wyniku problemów logistycznych, jakie pojawiły si w trakcie II wojny wiatowej, zwi zanych z zamienno ci cz ci i jako ci dostaw dla wojska. Celem normalizacji było zapewnienie kompatybilno ci dostarczanych cz ci oraz zapewnienie spełnienia przez dostawców wymaga, w tym jako ciowych. Normy te, znane jako Mil-Std, zyskały du popularno i zostały przyj te do stosowania w wielu krajach równie w NATO. W 1979r. ustanowiono pierwsz cywiln norm jako ciow. Była ni brytyjska norma BS 5750 Specification for design/development, production, installation and servicing. Norma ta opracowana została w oparciu o wymagania zawarte w ameryka skich standardach wojskowych. Stanowiła dla organizacji zestaw celów oraz sposób monitorowania ich realizacji. 2. Pocz tki norm jako ciowych ISO serii Brytyjska norma BS 5750 stała si podstaw pierwszego wydania norm ISO serii 9000 Systemy zapewnienia jako ci. Wymagania. Normy jako ciowe ISO serii 9000 wydane zostały po raz pierwszy w 1987r. [5]. Normy te były opracowane przez powstały przy ISO Komitet techniczny TC 176. Pocz tkowo dotyczyły modeli zapewnienia jako ci, by w 2000r., w wyniku nowelizacji, obj swoim zakresem zarz dzanie jako ci rozumiane jako skoordynowane działania dotycz ce kierowania organizacj i jej nadzorowania w odniesieniu do jako ci. [6]. Normy ISO przegl dane s i aktualizowane w miar potrzeb co 5 lat. Kolejne nowelizacje to wynik takich okresowych przegl dów. W przegl dach uwzgl dniany jest post p techniczno organizacyjny oraz ocena do wiadcze zwi zanych ze stosowaniem norm. Zmiany w kolejnych wydaniach s równie wynikiem pyta interpretacyjnych kierowanych do komitetów technicznych przez u ytkowników. W przypadku norm ISO serii 9000 jest to komitet TC 176. Interpretacja w tpliwo ci ma na celu zmniejszenie dowolno ci we wdra aniu postanowie zawartych w normie. Aktualizowane normy s akceptowane przez członków komitetów technicznych (w przypadku norm ISO serii 9000 jest to komitet techniczny TC 176). Norma jest przyj ta do stosowania w wyniku głosowania krajów członkowskich ISO. Wymagania zawarte w pierwszym wydaniu tych norm z 1987r. narzucały obowi zek budowania bardzo sformalizowanej dokumentacji. Pierwsza nowelizacja została przeprowadzona w 1994r. Była to mała nowelizacja, której celem było uproszczenie wymaganej norm dokumentacji systemowej. Usuni to te w tpliwo ci interpretacyjne, jakie wynikn ły podczas wdra ania SZJ opartych o t norm. Uporz dkowano słownictwo. Kluczowymi zmianami było

3 Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 40, zast pienie słowa kupuj cy słowem klient, doprecyzowanie wymaga dotycz cych klienta, nadzoru nad sprz tem kontrolno pomiarowym, serwisowania wyrobu oraz wprowadzenie obowi zku stosowania metod statystycznych [5]. Zmianie uległ równie zakres uprawnie i odpowiedzialno ci pełnomocnika ds. systemu jako ci. Konsekwencj wprowadzenia do norm poj cia klient było zapocz tkowanie ewolucji w podej ciu do systemów zapewnienia jako ci. Zacz to postrzega potrzeb identyfikacji potrzeb klienta oraz spełnienia jego wymaga, a nie tylko dostarczania wyrobu spełniaj cego specyfikacje. Kolejne wydanie znowelizowanych norm ISO serii 9000 z 15 grudnia 2000r. zmieniło koncepcj podej cia do systemów jako ciowych. Norma adresowana jest do firm, które chc manifestowa swoj zdolno do ci głego dostarczania wyrobów spełniaj cych wymagania klienta, wymaga maj cych zastosowanie przepisów oraz przez ci głe doskonalenie, zwi ksza zadowolenie klienta. Koncepcja ta jest bliska filozofii TQM. Zapewnienie jako ci, reguluj ce post powanie, stało si obok planowania, sterowania i doskonalenia jako ci elementem SZJ. Norma ISO 9001 zaleca, aby systemy zarz dzania jako ci były oparte o podej cie procesowe i uwzgl dniały koncepcj ci głego doskonalenia [6,7]. 3. Zwi zek wymaga normy ISO 9001:2008 z celami biznesowymi organizacji Zało enia do nowelizacji normy ISO 9001 były przedmiotem dyskusji na spotkaniu grupy roboczej ISO/TC176/IAF ISO 9001 Auditing Practice Group na posiedzeniu, które odbyło si w 2003r. w Sydney w Australii [8]. Przyj to, e elementy SZJ mog by wykorzystywane do analizy danych i wykorzystywane jako cykliczny proces do ich analizy, a nast pnie uwzgl dniane przy wprowadzaniu zmian i inicjatyw. Zapewni one ci głe doskonalenie. Zało enie te podkre la zwi zek z celami strategicznymi organizacji, celami biznesowymi oraz finansowymi. Modele doskonalenia, poza modelem zawartym w normie ISO 9001, mog by oparte o teori Deminga i Jurana, strategiczn kart wyników, czy te wymagania dotycz ce narodowych nagród jako ci [9]. Zwi zek wspomnianych modeli z wymaganiami normy ISO 9001 przedstawiono w tablicy 1. Tablica 1 Porównanie wymaga w modelach doskonało ci z wymaganiami zawartymi w normie ISO 9001 Narodowe modele doskonało ci Zrównowa ona karta wyników (Balanced Scorecard) ISO 9001:2008 Polityka i strategia Wizja i strategia Polityka jako ci Cele jako ciowe Orientacja na klienta Orientacja na klienta Klient Procesy zwi zane z klientem Zadowolenie klienta Zadowolenie klienta Zarz dzanie zasobami ludzkimi - Zasoby ludzkie Procesy biznesowe Wewn trzne procesy biznesowe Wymagania ogólne SZJ Realizacja wyrobu Wyniki z działalno ci Wyniki finansowe organizacji Nie uwzgl dnione w normie ródło: J. cierski Nowelizacja normy ISO 9001, Zeszyty Naukowe Politechniki l skiej, Seria Organizacja i Zarz dzanie, artykuł przyj ty do druku w 2010r.

4 310 Jerzy M. cierski Ewolucja systemów zarz dzania jako ci kierunki zmian w normach ISO serii 9000 W tym uj ciu skuteczno systemu, w tym SZJ, mierzona jest luk, jaka istnieje mi dzy celami organizacji oraz jej wynikami. Ilustruje to rysunek 2. Luk mi dzy celami organizacyjnymi oraz wynikami organizacji nale y traktowa jako miernik skuteczno ci biznesowej. Cele organizacyjne zarówno na poziomie strategicznym, jak i operacyjnym powinny by analizowane i sta si podstaw do doskonalenia. Mo e on równie sta si podstaw wdra ania w organizacji innowacji (rysunek 3) [10]. Przyj ty w Sydney model zakłada, e w ramach przegl du zarz dzania (wymaganie punktu 5.6 normy ISO 9001) nale y prowadzi analiz z uwzgl dnieniem wyników biznesowych, aby okre li czy system zarz dzania jako ci ma wpływ na wyniki biznesowe lub finansowe organizacji. Analiza danych oraz ich dyskusja prowadzona w ramach przegl du kierownictwa powinna by podstaw do wdro enia działa doskonal cych i rewizji przyj tych celów. O braku mo liwo ci osi gni cia przyj tych celów strategicznych mog decydowa zarówno przyj cie celów przekraczaj cych mo liwo ci organizacji, jak równie zmieniaj ce si otoczenie, w którym funkcjonuje organizacja [8]. Rysunek 2. Skuteczno SZJ mierzona jako luka mi dzy celami organizacji a jej wynikami ródło: Opracowanie własne na podstawie Aligning the QMS with the achievement of organizational and business success. ISO/TC176/IAF, Zmiany w normie ISO 9001 wynikaj ce z nowelizacji w 2008r. Nowelizacja normy ISO 9001 z 15 listopada 2008r (polska wersja j zykowa została wydana w lutym 2009r) jest nowelizacj mał. Nie wprowadza ona do wymaga istotnych zmian, które narzucałaby konieczno przebudowy systemu jako ci lub jego dokumentacji. O konieczno ci zmodyfikowania dokumentacji systemowej organizacji decyduje to, jaki wpływ b d miały wprowadzone w normie zmiany na przebieg procesów w organizacji [11]. Koncepcja systemu nadal oparta jest na o miu zasadach prezentowanych w normie ISO 9000:2005. W nowelizacji doprecyzowano zapisy. Intencj wprowadzonych zmian było poprawienie i zwi kszenie czytelno ci istniej cych wymaga. Zwrócono te uwag na kompatybilno normy ISO 9001 z norm ISO 14001:2004/AC:2009 Systemy zarz dzania

5 311 Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 40, 2011 rodowiskowego Wymagania. i wytyczne stosowania przy zachowaniu spójno ci z pozostałymi normami serii W swoich zaleceniach Auditing Practice Group podkre la, aby zwraca uwag na powi zania wyst puj ce miedzy procesami [6]. W wydaniu normy z 2008r. dokonano znacznych zmian w przedmowie. Zmiany te nie maj jednak znaczenia merytorycznego, porz dkuj jedynie aktualno przywoływanych dokumentów. Zmiany, na które nale y zwróci szczególn uwag, dotycz wymaga prawnych. W wydaniu normy z 2000r. zarówno w postanowieniach ogólnych jak i szczegółowych zawarto zapisy nakazuj ce uwzgl dni wymagania klienta oraz wymagania maj cych zastosowanie przepisów. Wymóg ten pojawiał si równie w punkcie 1.2 normy, który precyzował warunki dopuszczenia wył cze z systemu jako ci wymaga sprecyzowanych w punkcie 7 normy. W obecnym wydaniu wyra nie podkre lono, e w SZJ opartych o wymagania normy obok wymaga klienta nale y zwróci uwag na maj ce zastosowanie wymagania prawne W wersji angielskoj zycznej normy mowa jest o statutory and regulatory requirements. Angielskoj zyczne okre lenie legal requirements odnosi si do wymaga okre lonych przez prawo, statutory requirements to wymagania ustalone przez organ ustawodawczy, za regulatory requirements to wymagania okre lone przez organ upowa niony przez organ ustawodawczy (np. przepisy UDT).. Zapis ten narzuca organizacji obowi zek identyfikowania i nadzorowania przepisów prawnych maj cych zastosowanie do wyrobu/usługi. Wymagania uwa ane za przepisy nie zawsze s wymaganiami prawa. Przykładem mog by normy wydawane przez towarzystwa narodowe lub mi dzynarodowe nie posiadaj ce upowa nienia od organu ustawodawczego. Rysunek 3. Zwi zek mi dzy celami organizacji jej wynikami ekonomicznymi i cyklem doskonalenia ródło: J. cierski, H bek P. Is QMS capable of supporting the company's innovativity? Research results.; 7th Research/Expert conference with international participation Quality 2011 NEUM, B&H, June

6 312 Jerzy M. cierski Ewolucja systemów zarz dzania jako ci kierunki zmian w normach ISO serii 9000 Najcz ciej przyjmuje si, e zakres certyfikacji jest to samy z zakresem systemu zarz dzania jako ci. Aby unikn nieporozumie wynikaj cych z rozumienia poj zakres certyfikacji i zakres SZJ organizacja zgodnie z postanowieniami nowej normy musi wykaza, e w odniesieniu do wyrobu zostały zidentyfikowane wymagania prawne i jakiekolwiek wył czenia z systemu nie spowoduj naruszenia tych wymaga. W nowym wydaniu normy podkre lono te, e zlecenie realizacji procesów istotnych z punktu widzenia jako ci wyrobu/usługi na zewn trz nie przenosi odpowiedzialno ci za wyrób/usług na wykonawc procesu. Proces realizowany na zewn trz jest w rozumieniu normy procesem, który jest potrzebny organizacji w jej SZJ, a który został przez ni wybrany do realizacji przez stron zewn trzn. Organizacja zlecaj ca podwykonawcy realizacj jakiegokolwiek procesu, ma obowi zek sprawowania nadzoru nad procesami realizowanymi u podwykonawcy. Rodzaj i zakres nadzoru powinien by okre lony w SZJ organizacji. Zakres nadzoru wynika z wpływu tego procesu na jako dostarczanego klientowi wyrobu. Audituj c SZJ na zgodno z postanowieniami normy ISO 9001:2008 auditor powinien szuka dowodów na to, e nadzór taki został okre lony i jest sprawowany. Dotyczy to równie wymaga zawartych w punkcie 7.4 normy Zakupy. Zapisy dotycz ce zakresu nadzoru sprawowanego przez organizacj nad procesami zlecanymi na zewn trz powinny by zawarte w zleceniu lub umowie z podwykonawc. Norma ISO 9001 z 2000r. zobowi zywała organizacj do zidentyfikowania licznych powi zanych ze sob procesów i zarz dzania nimi. W znowelizowanej normie słowo identyfikowa zast piono słowem okre li oraz dodano, e procesami nale y zarz dza w celu osi gni cia zamierzonych wyników. Zapisy takie upraszczaj zarz dzanie procesami. W uj ciu tym organizacja okre la, które z procesów s jej potrzebne w celu osi gni cia zamierzonych wyników i dla których procesów uznaje za stosowne okre lanie mierników i wska ników skuteczno ci. Wymaganiem pozostaje aby dla zidentyfikowanych procesów okre li : odpowiedzialno osób za osi gniecie zało onych celów, zasoby i informacje niezb dne do realizacji procesu, metody monitorowania i/lub mierzenia ka dego procesu oraz uwzgl dni procesy w ci głym doskonaleniu skuteczno ci systemu jako ci. Zgodnie z postanowieniami normy z 2008r. organizacja okre la, które z procesów b dzie nadzorowała i czy, oraz w jaki sposób, b dzie mierzyła ich skuteczno. Istotnym w tym uj ciu jest okre lenie celów procesów, planowanie oraz okre lenie zapisów, które organizacja uzna za niezb dne, lub które b d wynikały z kontraktu [12]. Te aspekty powinny by uwzgl dniane w trakcie auditu systemu jako ci. W znowelizowanej normie doprecyzowano poj cie wyrób. W rozumieniu normy PN-EN ISO 9000:2006 to wynik procesu. Wspomniana norma dzieli wyroby na cztery kategorie: usługi, wytwór intelektualny, przedmiot materialny oraz materiały przetworzone. W normie ISO 9001 wersja z 2000r w punkcie 1.1 Zakres normy Postanowienia ogólne termin wyrób odniesiono tylko do wyrobu przeznaczonego dla klienta lub wymaganego przez niego. Konsekwencj takiego podej cia było post powanie z zakupionym wyrobem, który nie spełniał okre lonych w zamówieniu wymaga. Nie miały w tym przypadku zastosowania wymagania punktu 8.3 normy Nadzór nad wyrobem niezgodnym. Post powanie z wyrobem niezgodnym otrzymanym od dostawcy regulowane było postanowieniami punktu 7.4 Zakupy. Wydanie normy z 2008r. rozszerza pojecie wyrobu na ka de zamierzone wyj cie z procesu realizacji wyrobu w tym równie wyj cie z procesu zakupów. Je li wi c jest to uzasadnione wzgl dami biznesowymi organizacja mo e w przypadku niezgodnych zakupów wybra post powanie okre lone w punkcie 8.3 normy.

7 Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 40, Istotne zmiany wprowadzono w zakresie wymaga dotycz cych dokumentacji. Dotychczasowe wymagania mówiły, e dokumentacja systemu zarz dzania jako ci obok deklaracji polityk jako ci i celów dotycz cych jako ci, ksi gi jako ci i dokumentów potrzebnych organizacji do zapewnienia skutecznego planowania, przebiegu i nadzorowania procesów ma zawiera udokumentowane procedury wymagane postanowieniami normy. Norma przywołuje w sze ciu miejscach obowi zek opracowania udokumentowanej procedury. Dotychczasowy zapis mógł by interpretowany w ten sposób, e organizacja jest zobligowana do opracowania sze ciu odr bnych procedur dotycz cych przedmiotowych wymaga. Istotna z punktu widzenia interpretacji wymaga jest dodana uwaga, z której wynika, e termin udokumentowana procedura oznacza, e procedura jest ustanowiona, udokumentowana, wdro ona i utrzymywana. Pojedynczy dokument, czytamy dalej we wspomnianej uwadze, mo e odnosi si do wymaga jednej lub wi cej procedur. Wynika z tego, e istotne jest udokumentowanie wymagania normy o których mowa przy okazji obowi zku ustanowienia procedury, niekoniecznie jednak w jednym dokumencie zwanym procedur. Rozszerzono równie zapis dotycz cy nadzoru nad dokumentami zewn trznymi (p-kt 4.2.3f). Istniej cy zapis nakazuje zidentyfikowanie i rozpowszechnianie dokumentów zewn trznych (normy, akty prawne, katalogi, specyfikacje). W wydaniu normy z 2008r sprecyzowano, e nadzorowi podlegaj dokumenty okre lone przez organizacj jako niezb dne do planowania i funkcjonowania SZJ. Tak sformułowany zapis wymaga, aby organizacja w dokumentacji SZJ okre liła, a tym samym wykazała, dokumenty, które s niezb dne do funkcjonowania SZJ i/lub realizacji wyrobu [7]. W normie (p-kt 5.5.2) podkre lono, e kierownictwo organizacji powinno wyznaczy swojego przedstawiciela, który niezale nie od innej odpowiedzialno ci powinien mie odpowiedzialno i uprawnienie. po słowie kierownictwa dodano :organizacji. Zmiana ta jednoznacznie precyzuje e przedstawicielem kierownictwa mo e by osoba, która nale y do grona kierownictwa organizacji, a tym samym jest w tej organizacji zatrudniona. Chocia zmiany dotycz ce punktu 5 Odpowiedzialno kierownictwa dotycz jedynie umocowania w organizacji przedstawiciela kierownictwa, warto zwróci uwag na komentarze zawarte w przewodnikach wydawanych przez ISO i IAF dotycz ce auditowania najwy szego kierownictwa. W dokumentach tych podkre lono, e działania najwy szego kierownictwa s równie procesem i powinny by auditowane w uj ciu procesowym [13]. Planuj c auditowanie najwy szego kierownictwa nale y uwzgl dni struktur zarz dzania na podstawie schematów organizacyjnych, przegl d sprawozda rocznych, planów biznesowych, informacji, o wiadcze prasowych, stron internetowych, zrozumie kultur organizacji. Audit najwy szego kierownictwa organizacji jest szczególnie trudnym zadaniem w przypadku auditów wewn trznych z uwagi na wyst puj c podległo słu bow auditora. Dlatego celowym jest w takim przypadku zast pienie prowadzenia auditu wewn trznego metod wywiadu z najwy szym kierownictwem zbieraniem informacji potwierdzaj cych zaanga owanie najwy szego kierownictwa w SZJ. W wymaganiach doprecyzowano zapisy dotycz ce wymaga zwi zanych z odpowiedzialno ci personelu maj cego wpływ na jako. W punkcie 6.2 normy, precyzuj cego wymagania dotycz ce zarz dzania zasobami ludzkimi w akapicie Personel wykonuj cy prac wpływaj c na jako wyrobu... słowo jako zast piono wyra eniem maj c wpływ na zgodno z wymaganiami dotycz cymi wyrobu. Wymaganie to uzupełniono uwag z której wynika, e na zgodno z wymaganiami dotycz cymi wyrobu bezpo redni lub po redni wpływ mo e mie personel realizuj cy ka de zadanie w ramach SZJ

8 314 Jerzy M. cierski Ewolucja systemów zarz dzania jako ci kierunki zmian w normach ISO serii 9000 Uporz dkowano równie wymagania dotycz ce projektowania. Wymóg ten uwa any jest za najtrudniejszy do spełnienia przez organizacje. Wprowadzona w nowym wydaniu normy uwaga porz dkuje wymagania podkre laj c, e przegl d, weryfikacja i walidacja maj ró ne cele i mog by przeprowadzane i zapisywane oddzielnie lub w dowolnej kombinacji, odpowiedniej ze wzgl du na wyrób i dla organizacji. Schemat przebiegu procesu projektowania pokazano na rysunku 4. Niewielka zmiana dotyczy wymaga zwi zanych z walidacj procesów. Walidacja zgodnie z nowymi postanowieniami normy dotyczy ka dego procesu, gdy wyników nie mo na zweryfikowa w nast pstwie monitorowania lub pomiaru i w konsekwencji czego bł dy ujawni si w trakcie u ytkowania lub po wykonaniu usługi. Walidacja nie dotyczy jedynie procesów specjalnych, jak to cz sto interpretowano. Wskazuje na to wymaganie zawarte w punktach 7.5.2a i b, które nakazuj okre lenia kryteriów przegl du i zatwierdzania procesów oraz zatwierdzenia wyposa enia i kwalifikowania personelu. Audituj c walidacj procesów operacyjnych nale y poszukiwa dowodów w formie zapisów dotycz cych zatwierdzania procesów i personelu. Nowelizacja wprowadziła w lad za wymaganiami normy ISO poj cie korekty. I tak w przypadku powstania niezgodno ci organizacja musi przeprowadzi korekt, a wi c usun stan niepo dany, nie wnikaj c w przyczyn zaistnienia takiej sytuacji. Kolejnym krokiem zmierzaj cym do doskonaleni s działania koryguj ce lub zapobiegawcze, których celem jest ustalenie przyczyny lub potencjalnej przyczyny niezgodno ci i jej wyeliminowanie z sytemu. Rysunek 4. Przebieg procesu projektowania ródło: Auditing the design and development process ISO/TC176/IAF, June 2009.

9 Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 40, Plany nowelizacji normy ISO 9001 Norma ISO 9001 obowi zuje od 2008r, jednak prace nad kolejn jej nowelizacj ju rozpocz to. Przygotowania do du ej nowelizacji normy 9001 rozpocz to od nowelizacji normy ISO Obowi zuj ca do 2009r. norma została wydana w 2000r. i miała tytuł Systemy zarz dzania jako ci. Wytyczne dotycz ce funkcjonowania. Chocia normy ISO 9001 i 9004 w 2000r zostały wydane jako spójna para, które miały si wzajemnie uzupełnia, do nielicznych przypadków nale y zaliczy fakt posiadania przez osoby odpowiedzialne za system zarz dzania jako ci tej normy, a tym samym wykorzystywania jej w doskonaleniu. Norma ISO 9001 zarówno w wydaniu z 2000r. jak 2008r. zaleca trosk o skuteczno systemu jako ci, pomijaj c problemy efektywno ci. W normie ISO 9004, stanowi cej wytyczne do doskonalenia efektywno SZJ przywoływana jest 86 razy. Norma ta wzmacniała ide doskonalenia stanowi c jeden z o miu filarów SZJ. W 2009r. została wydana nowa, całkowicie zmieniona wersja normy ISO Nowelizacja normy ISO 9004 z 2009r. zatytułowana jest Zarz dzanie maj ce na celu osi ganie trwałego sukcesu organizacji. Podej cie poprzez zarz dzanie jako ci. W normie podkre lono, e organizacja powinna rozwija SZJ, aby zapewni efektywne wykorzystanie zasobów, podejmowa decyzje na podstawie faktów oraz koncentrowa si na satysfakcji klienta. Trwały sukces organizacja mo e osi gn przez ci głe spełnianie potrzeb i oczekiwa zainteresowanych stron w sposób zrównowa ony w dłu szym okresie czasu. Poniewa otoczenie, w którym działa organizacja jest ci gle zmieniaj ce si i niepewne, orientacja na długotrwały sukces powinna mi dzy innymi uwzgl dnia : perspektywiczne, długoterminowe planowanie, ci głe monitorowanie i analiz otoczenia organizacji, identyfikowanie stron zainteresowanych oraz ocen wpływu tych stron na działalno organizacji oraz ocen w jaki sposób spełni oczekiwania i potrzeby tych stron, utrzymywa kontakt z zainteresowanymi stronami i informowa je o działaniach i planach, identyfikowa ryzyko zwi zane z działalno ci zarówno w perspektywie krotko jak i długoterminowej, okre li procesy niezb dne do realizacji strategii organizacji, regularnie ocenia zgodno działania z planami i procedurami i podejmowa wła ciwe działania zapobiegawcze lub koryguj ce ustanowi procesy i nimi zarz dza maj ce na celu wprowadzanie innowacji i doskonalenie [15]. Norma ta zawiera wytyczne, które uwzgl dniaj otoczenie organizacji i mo liwe interakcje organizacji z tym otoczeniem. Norma ISO 9004 w wydaniu z 2009r. nie stanowi przewodnika wdra ania normy ISO 9001, modelu doskonało ci, zestawu wymaga lub przewodnika i zestawu metod pozwalaj cego wdro y koncepcj TQM w organizacji. Obecnie prace komitetu technicznego TC/176 zmierzaj do przygotowania du ej nowelizacji normy ISO Nowelizacja ta planowana jest na rok Koncepcja dotycz ca nowej wersji normy została zawarta w dokumencie ISO/TC 176/SC2/N956 Quality concepts for a future revision of ISO W dokumencie tym zawarto 20 obszarów które ma uwzgl dnia nowelizowana norma. Obecnie rozesłano propozycje do zainteresowanych stron celem przedyskutowania propozycji [14]. W tablicy 2 zestawiono obszary, które planuje si uwzgl dni w nowelizowanej normie.

10 316 Jerzy M. cierski Ewolucja systemów zarz dzania jako ci kierunki zmian w normach ISO serii 9000 W dotychczasowych wydaniach normy nie odnoszono si bezpo rednio do zasobów finansowych organizacji. Wymagania normy ISO 9001:2008 w kilku miejscach nawi zywały do zarz dzania zasobami, a mianowicie organizacja musiała: wykaza zdolno do spełnienia wymaga klienta i wymaga prawnych (p-kt 1.1a), zapewni dost pno ci zasobów i informacji niezb dnych do wspomagania przebiegu procesów (p-kt 4.1d) zapewni zaopatrzenie w zasoby (uwaga 1, p-kt 4.1), zapewni dost pno zasobów (p-kt 5.1e), zapewni potrzebne zasoby (p-kt 5.6.3c i 6.1), zapewni zasoby specyficzne dla wyrobu (p-kt 7.1b i uwaga 1), zapewni, e jest zdolna spełni okre lone wymagania (p-kt 7.2.2c). Wszystkie z wymienionych punktów nawi zuj do zasobów odnosz c si po rednio do zasobów finansowych. W planowanej nowelizacji normy ma by podkre lony zwi zek mi dzy spełnieniem oczekiwa klienta a zarz dzaniem zasobami finansowymi organizacji. Nale y równie zwróci uwag na uwzgl dnienie ryzyka zwi zanego z prowadzon działalno ci. Równie w tym zakresie mo na doszuka si w normie ISO 9001 akapitów nawi zuj cych do uwzgl dnienia ryzyka w zarz dzaniu punkty normy dotycz ce planowania jako ci, przegl du zarz dzania, planowanie realizacji wyrobu, projektowanie czy te działania koryguj ce i zapobiegawcze. Propozycje dotycz ce nowelizacji uwzgl dniaj przyj cie my lenia w kategoriach ryzyka w odniesieniu do: dostarczania wyrobów spełniaj cych wymagania klienta oraz wymaga prawnych i innych, wzmocnienia podej cia procesowego, które ma zabezpieczy organizacj przed ryzykiem zwi zanym ze zmniejszeniem zdolno ci procesu, poprawy efektywno ci systemu zarz dzania w osi ganiu celów i analizie czynników wewn trznych i zewn trznych wpływaj cych na skuteczno i efektywno zarz dzania [14]. Wymagania normy ISO 9001:2008 daj podstaw do uwzgl dniania cyklu ycia wyrobu. Planowane jest uwzgl dnienie cyklu ycia wyrobu nie tylko w etapie projektowania lecz równie w pó niejszym stadium jego eksploatacji. W podej ciu procesowym wyró nia si trzy główne stany. S nimi identyfikacja (okre lenie) procesu, wdro enie i utrzymanie lub doskonalenie. Aby w wyniku realizacji procesu osi ga zało one cele procesy musz by projektowane. Zalecane s działania zmierzaj ce do dokładnego opisania procesu z zastosowaniem schematów blokowych z uwzgl dnieniem narz dzi, które pozwol analizowa procesy strategiczna karta wyników, lub metoda six sigma. Uwzgl dnienie innowacyjno ci w SZJ staje si wymogiem czasu i strategii rozwojowej nie tylko organizacji ale i UE [10]. Nale y przypuszcza, e orientacja na innowacje stanie si nowym wymaganiem w nowelizowanej normie. Podej cie procesowe mo e by oparte na dokładnej analizie jak organizacja okre la potrzebne do osi gania celów, procesy, cele. Nadal u ytecznym narz dzie pozostanie cykl PDCA. Doskonalenie procesów zwi zane b dzie z powołaniem grupy roboczej, która rozumienie, mierzy i przegl da standardy prowadzenia procesów.

11 317 Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 40, 2011 Tablica 2 Obszary dyskutowane w trakcie procesu nowelizacji normy ISO 9001 Opis obszarów 1 Zasoby finansowe organizacji 2 Komunikacja 3 Aspekty zwi zane z czasem, pr dko ci, elastyczno ci działania i obszarami pokrewnymi 4 Zasady zarz dzania jako ci przywództwo 5 Zwi zek mi dzy celami organizacji jej wynikami biznesowymi 6 Uwzgl dnianie zarz dzania ryzykiem 7 Zarz dzanie cyklem ycia wyrobu 8 Planowanie, realizacja, zasoby, dostarczanie 9 Zgodno wyrobu 10 Procesy, skuteczno, efektywno 11 Uwzgl dnienie zró nicowania klientów i organizacji 12 Proces wdra ania innowacji 13 Nadzór nad infrastruktur 14 Zarz dzanie procesami 15 Zarz dzanie wiedz 16 Kompetencje 17 Narz dzia jako ci 18 Struktura systemu zarz dzania jako ci i zwi zek z standardami zarz dzania 19 Wpływ technologii i zmian w zarz dzaniu informacj 20 rodowisko ludzi ródło: opracowanie własne na podstawie S. Libesman Revisionist history. Behind the scenes of the next version of ISO 9001., Quality Progress nr 3/2011, s Podsumowanie Normy ISO serii 9000 stały si od pierwszego wydania w 1987r. powszechnym narz dziem wykorzystywanym w zarz dzaniu jako ci. Wprowadziły one do my lenia o jako ci klienta, wraz z jego wymaganiami i przyszłymi potrzebami. Na przestrzeni lat normy przeszły ewolucj. Z poziomu operacyjnego skoncentrowanego na procesach wytwórczych, przez opisanie post powa w formie procedur aby zapewni klienta o zdolno ci dostarczenia wyrobu o wymaganych cechach rozwin ły si w system uwzgl dniaj cy zarz dzanie cała organizacj. Kolejna du e zmiana w podej ciu, planowana na rok 2015 zwi zana b dzie z popraw efektywno ci zarz dzania, a wi c b dzie koncentrowała si na racjonalnym wykorzystaniu zasobów, w tym zasobów finansowych organizacji. Zmiany, których nale y si spodziewa b d dotyczyły równie uwzgl dnienia w SZJ ryzyka zwi zanego z prowadzon działalno ci oraz wytwarzanym wyrobem i uwzgl dnianiu w procesie doskonalenia innowacji.

12 318 Jerzy M. cierski Ewolucja systemów zarz dzania jako ci kierunki zmian w normach ISO serii 9000 [1] Taylor F. The principles of scientific management, Enna Products Corporation, Bellingham, [2] Ford H. Moje ycie I dzieło, Instytut Praktycznej Edukacji, Osielsko, [3] Quarteman L. Value stream and process mapping, Enna, Bellingham, [4] Drucker P. F., Społecze stwo post-kapitalistyczne, Wydawnictwo Naukowe PWN [5] cierski J. Nowelizacja normy ISO 9001, Zeszyty Naukowe Politechniki l skiej, Seria Organizacja i Zarz dzanie, artykuł przyj ty do druku w 2010r. [6] PN-EN ISO 9000 Systemy zarz dzania jako ci. Podstawy i terminologia., PKN, Warszawa, [7] PN-EN ISO 9001 Systemy zarz dzania jako ci. Wymagania. PKN., Warszawa, Aligning the QMS with the achievement of organizational and business success. ISO/TC176/IAF, [8] Aligning the QMS with the achievement of organizational and business success. ISO/TC176/IAF, [9] cierski J.M. Mapowanie procesów., Zeszyty Naukowe Politechniki l skiej, Seria Organizacja i Zarz dzanie, nr 52, [10] cierski J., H bek P. Is QMS capable of supporting the company's innovativity? Research results.; 7th Research/Expert conference with international participation Quality 2011 NEUM, B&H, June [11] ISO 9000 Introduction and Support Package module: Guidance on ISO 9001:2008 Subclause 1.2 Application, Document ISO/TC/SC2/N 524R6, [12] ISO 9001 Auditing Practices Group Guidance on: Understanding the process approach, ISO, June [13] ISO 9001 Auditing Practices Group Guidance on: How to audit top management processes, ISO, October [14] Liebesman S. Revisionist history. Behind the scenes of the next version of ISO 9001., Quality Progress 3/2011, s [15] PN-EN-ISO 9004 Zarz dzanie maj ce na celu osi ganie trwałego sukcesu organizacji. Podej cie poprzez zarz dzanie jako ci, PKN, Warszawa, 2009.

13 319 Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 40, 2011 EVOLUTION OF QMS DIRECTIONS OF THE CHANGES IN THE ISO 9000 STANDARDS Summary QMS based on the ISO 9000 standards have been established first time in This standard has been revised few times. I this paper has been discussed changes introduced in the last revision of the standard and interpretations some of the requirements and assumptions to the planed on 2015 revision of the ISO 9001 standard. Keywords: quality, ISO 9000 standards, innovation, audit, continuous improvement Jerzy Michał cierski Instytut In ynierii Produkcji Wydział Organizacji i Zarz dzania Politechnika l ska Jerzy.scierski@polsl.pl

PROGRAM ZAPEWNIENIA I POPRAWY JAKOŚCI AUDYTU WEWNĘTRZNEGO

PROGRAM ZAPEWNIENIA I POPRAWY JAKOŚCI AUDYTU WEWNĘTRZNEGO Załącznik Nr 3 do Zarządzenia Nr 59/2012 Starosty Lipnowskiego z dnia 31 grudnia 2012 r. PROGRAM ZAPEWNIENIA I POPRAWY JAKOŚCI AUDYTU WEWNĘTRZNEGO PROWADZONEGO W STAROSTWIE POWIATOWYM W LIPNIE I JEDNOSTKACH

Bardziej szczegółowo

Nadzór nad systemami zarządzania w transporcie kolejowym

Nadzór nad systemami zarządzania w transporcie kolejowym Nadzór nad systemami zarządzania w transporcie kolejowym W ciągu ostatnich lat Prezes Urzędu Transportu Kolejowego zintensyfikował działania nadzorcze w zakresie bezpieczeństwa ruchu kolejowego w Polsce,

Bardziej szczegółowo

RAPORT Z AUDITU. polski Reie.tr Sictkón, Biuro Certyfikacji NR NC - 1407/P6 PN-EN ISO 9001:2009

RAPORT Z AUDITU. polski Reie.tr Sictkón, Biuro Certyfikacji NR NC - 1407/P6 PN-EN ISO 9001:2009 polski Reie.tr Sictkón, NR NC - 1407/P6 PN-EN ISO 9001:2009 0 Spis treści 1 Cel i zakres auditu 2 Załączniki 3 Wprowadzenie 4 Rozdzielnik 5 Poufność 6 Zakres certyfikacji 7 Ocena systemu zarządzania. 8

Bardziej szczegółowo

SYSTEM ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ DOKUMENT NADZOROWANY. Realizacja auditu wewnętrznego Systemu Zarządzania Jakością

SYSTEM ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ DOKUMENT NADZOROWANY. Realizacja auditu wewnętrznego Systemu Zarządzania Jakością Strona 1 OPIS POSTĘPOWANIA CEL: Celem niniejszej instrukcji jest przeprowadzenie auditu wewnętrznego SZJ w sposób zapewniający pełną analizę badanego procesu i powiązań tego procesu z innymi występującymi

Bardziej szczegółowo

1. Proszę krótko scharakteryzować firmę którą założyła Pani/Pana podgrupa, w zakresie: a) nazwa, status prawny, siedziba, zasady zarządzania (5 pkt.

1. Proszę krótko scharakteryzować firmę którą założyła Pani/Pana podgrupa, w zakresie: a) nazwa, status prawny, siedziba, zasady zarządzania (5 pkt. 1. Proszę krótko scharakteryzować firmę którą założyła Pani/Pana podgrupa, w zakresie: a) nazwa, status prawny, siedziba, zasady zarządzania (5 pkt.) b) produkt i najważniejsze parametry oraz metodyki

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN KONTROLI ZARZĄDCZEJ W MIEJSKO-GMINNYM OŚRODKU POMOCY SPOŁECZNEJ W TOLKMICKU. Postanowienia ogólne

REGULAMIN KONTROLI ZARZĄDCZEJ W MIEJSKO-GMINNYM OŚRODKU POMOCY SPOŁECZNEJ W TOLKMICKU. Postanowienia ogólne Załącznik Nr 1 do Zarządzenie Nr4/2011 Kierownika Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Tolkmicku z dnia 20 maja 2011r. REGULAMIN KONTROLI ZARZĄDCZEJ W MIEJSKO-GMINNYM OŚRODKU POMOCY SPOŁECZNEJ

Bardziej szczegółowo

PROGRAM ZAPEWNIENIA I POPRAWY JAKOŚCI AUDYTU WEWNĘTRZNEGO

PROGRAM ZAPEWNIENIA I POPRAWY JAKOŚCI AUDYTU WEWNĘTRZNEGO Załącznik nr 4 do Zarządzenia Nr 103/2012 Burmistrza Miasta i Gminy Skawina z dnia 19 czerwca 2012 r. PROGRAM ZAPEWNIENIA I POPRAWY JAKOŚCI AUDYTU WEWNĘTRZNEGO MÓDL SIĘ TAK, JAKBY WSZYSTKO ZALEśAŁO OD

Bardziej szczegółowo

Egzemplarz szkoleniowy PN-EN ISO 9001:2009. luty 2009. Systemy zarządzania jakością Wymagania. Treść zgodna z PN EN ISO 9001:2009 1/27

Egzemplarz szkoleniowy PN-EN ISO 9001:2009. luty 2009. Systemy zarządzania jakością Wymagania. Treść zgodna z PN EN ISO 9001:2009 1/27 PN-EN ISO 9001:2009 luty 2009 Systemy zarządzania jakością Wymagania Treść zgodna z PN EN ISO 9001:2009 1/27 EGZEMPLARZ PRZEZNACZONY WYŁACZNIE DO CELÓW SZKOLENIOWYCH Spis treści 1 Zakres normy 1.1 Postanowienia

Bardziej szczegółowo

Proces certyfikacji ISO 9001:2015. Wydanie normy ISO 9001:2015 dotyczące systemów zarządzania jakością obowiązuje od 15 września 2015 roku.

Proces certyfikacji ISO 9001:2015. Wydanie normy ISO 9001:2015 dotyczące systemów zarządzania jakością obowiązuje od 15 września 2015 roku. ISO 9001:2015 Wydanie normy ISO 9001:2015 dotyczące systemów zarządzania jakością obowiązuje od 15 września 2015 roku. Nowelizacje normy to coś więcej, niż tylko kosmetyczne zmiany; pociągają one za sobą

Bardziej szczegółowo

SPIS TRE CI. Gospodarka inwestycyjna STRONA

SPIS TRE CI. Gospodarka inwestycyjna STRONA FABRYKA MASZYN SPO YWCZYCH SPOMASZ PLESZEW S.A. PROCES: UTRZYMANIE RUCHU Gospodarka inwestycyjna K-1.00.00 Wydanie 4 Strona 2 Stron 7 SPIS TRE CI 1. Cel procedury... 2. Powi zania.... Zakres stosowania...

Bardziej szczegółowo

Statut Audytu Wewnętrznego Gminy Stalowa Wola

Statut Audytu Wewnętrznego Gminy Stalowa Wola Załącznik nr 1 do Zarządzenia Nr II/818/10 Prezydenta Miasta Stalowej Woli z dnia 26 kwietnia 2010r. STATUT AUDYTU WEWNĘTRZNEGO GMINY STALOWA WOLA I. Postanowienia ogólne 1 1. Statut Audytu Wewnętrznego

Bardziej szczegółowo

Polskie Centrum Badań i Certyfikacji S.A. Zakładowa kontrola produkcji wyrobów budowlanych Wymagania DGW-12

Polskie Centrum Badań i Certyfikacji S.A. Zakładowa kontrola produkcji wyrobów budowlanych Wymagania DGW-12 Oddział Badań i Certyfikacji w Gdańsku Zakładowa kontrola produkcji wyrobów budowlanych Wymagania Czynność Imię i nazwisko Data Podpis Opracowała: Jolanta Ochnik 22.02.2010 Sprawdził: Michał Przymanowski

Bardziej szczegółowo

Zarządzenie Nr 32/2011 Dyrektora Dziecięcego Szpitala Klinicznego w Lublinie z dnia 17.03.2011 r.

Zarządzenie Nr 32/2011 Dyrektora Dziecięcego Szpitala Klinicznego w Lublinie z dnia 17.03.2011 r. Zarządzenie Nr 32/2011 Dyrektora Dziecięcego Szpitala Klinicznego w Lublinie z dnia 17.03.2011 r. w sprawie: Aneksu do Regulaminu Organizacyjno - Porządkowego Dziecięcego Szpitala Klinicznego im. prof.

Bardziej szczegółowo

Wprowadzam w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Małopolskiego Kartę Audytu Wewnętrznego, stanowiącą załącznik do niniejszego Zarządzenia.

Wprowadzam w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Małopolskiego Kartę Audytu Wewnętrznego, stanowiącą załącznik do niniejszego Zarządzenia. ZARZĄDZENIE Nr 44 /05 MARSZAŁKA WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO z dnia 5 maja 2005 r. w sprawie wprowadzenia w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Małopolskiego w Krakowie Karty Audytu Wewnętrznego Data utworzenia

Bardziej szczegółowo

GENERALNY INSPEKTOR OCHRONY DANYCH OSOBOWYCH

GENERALNY INSPEKTOR OCHRONY DANYCH OSOBOWYCH GENERALNY INSPEKTOR OCHRONY DANYCH OSOBOWYCH dr Wojciech R. Wiewiórowski DOLiS - 035 1997/13/KR Warszawa, dnia 8 sierpnia 2013 r. Pan Sławomir Nowak Minister Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej

Bardziej szczegółowo

Odpowiedzi na pytania zadane do zapytania ofertowego nr EFS/2012/05/01

Odpowiedzi na pytania zadane do zapytania ofertowego nr EFS/2012/05/01 Odpowiedzi na pytania zadane do zapytania ofertowego nr EFS/2012/05/01 1 Pytanie nr 1: Czy oferta powinna zawierać informację o ewentualnych podwykonawcach usług czy też obowiązek uzyskania od Państwa

Bardziej szczegółowo

PROCEDURA AUDIT WEWNĘTRZNY

PROCEDURA AUDIT WEWNĘTRZNY PROCEDURA Urząd Miejski w Konstantynowie Łódzkim AUDIT WEWNĘTRZNY Spis treści 1. Cel procedury... 2 2. Miernik procedury...... 2 3. Zakres stosowania... 2 4. Tryb postępowania... 2 5. Odpowiedzialność

Bardziej szczegółowo

KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH, uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, ROZDZIAŁ 1

KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH, uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, ROZDZIAŁ 1 ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (WE) NR 1217/2003 z dnia 4 lipca 2003 r. ustanawiające powszechne specyfikacje dla krajowych programów kontroli jakości w zakresie ochrony lotnictwa cywilnego (Tekst mający znaczenie

Bardziej szczegółowo

PROCEDURA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO. w Urzędzie Gminy Mściwojów

PROCEDURA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO. w Urzędzie Gminy Mściwojów I. Postanowienia ogólne 1.Cel PROCEDURA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO w Urzędzie Gminy Mściwojów Przeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego ma na celu: Załącznik A Zarządzenia oceny ryzyka zawodowego monitorowanie

Bardziej szczegółowo

ZARZĄDZENIE NR 11/2012 Wójta Gminy Rychliki. z dnia 30 stycznia 2012 r. w sprawie wdrożenia procedur zarządzania ryzykiem w Urzędzie Gminy Rychliki

ZARZĄDZENIE NR 11/2012 Wójta Gminy Rychliki. z dnia 30 stycznia 2012 r. w sprawie wdrożenia procedur zarządzania ryzykiem w Urzędzie Gminy Rychliki ZARZĄDZENIE NR 11/2012 Wójta Gminy Rychliki z dnia 30 stycznia 2012 r. w sprawie wdrożenia procedur zarządzania ryzykiem w Urzędzie Gminy Rychliki Na podstawie art. 69 ust. 1 pkt 3 w związku z art. 68

Bardziej szczegółowo

Koszty jakości. Definiowanie kosztów jakości oraz ich modele strukturalne

Koszty jakości. Definiowanie kosztów jakości oraz ich modele strukturalne 1 Definiowanie kosztów jakości oraz ich modele strukturalne Koszty jakości to termin umowny. Pojęcie to nie występuje w teorii kosztów 1 oraz nie jest precyzyjnie zdefiniowane ani przez teoretyków, ani

Bardziej szczegółowo

TQM w zarządzaniu jakością

TQM w zarządzaniu jakością TQM w zarządzaniu jakością Towaroznawstwo Tomasz Poskrobko Total Quality Management TQM Total - oznacza objęcie tym systemem całej organizacji oraz możliwości zastosowania we wszystkich rodzajach produkcji

Bardziej szczegółowo

KOMUNIKAT Nr 23 MINISTRA FINANSÓW. z dnia 16 grudnia 2009 r.

KOMUNIKAT Nr 23 MINISTRA FINANSÓW. z dnia 16 grudnia 2009 r. KOMUNIKAT Nr 23 MINISTRA FINANSÓW z dnia 16 grudnia 2009 r. w sprawie standardów kontroli zarz dczej dla sektora finansów publicznych Na podstawie art. 69 ust. 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach

Bardziej szczegółowo

PROCEDURA P-I-01. Iwona Łabaziewicz Michał Kaczmarczyk

PROCEDURA P-I-01. Iwona Łabaziewicz Michał Kaczmarczyk Urząd Miasta SZCZECIN P R O C E D U R A Zasady opracowywania, uaktualniania i wydawania procedur i instrukcji SZJ PN-EN ISO 9001:2009 Nr procedury P I-01 Wydanie 7 1.0. CEL Celem niniejszej procedury jest

Bardziej szczegółowo

PROCEDURA PPZ-1. Nadzór nad dokumentami i zapisami SPIS TREŚCI

PROCEDURA PPZ-1. Nadzór nad dokumentami i zapisami SPIS TREŚCI U G ŻUKOWO PROCEDURA Z 30.03.2012 Strona 1 z 7 Opracował : Sprawdził: Zatwierdził: Imię i nazwisko stanowisko Data Podpis Aneta Grota Pełnomocnik ds. Systemu Zarządzania Jakością Brygida Markowska Sekretarz

Bardziej szczegółowo

Ogólnopolska konferencja Świadectwa charakterystyki energetycznej dla budynków komunalnych. Oświetlenie publiczne. Kraków, 27 września 2010 r.

Ogólnopolska konferencja Świadectwa charakterystyki energetycznej dla budynków komunalnych. Oświetlenie publiczne. Kraków, 27 września 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków oraz postanowienia przekształconej dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków Ogólnopolska konferencja Świadectwa charakterystyki energetycznej

Bardziej szczegółowo

KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH. Wniosek DECYZJA RADY

KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH. Wniosek DECYZJA RADY KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH Bruksela, dnia 13.12.2006 KOM(2006) 796 wersja ostateczna Wniosek DECYZJA RADY w sprawie przedłużenia okresu stosowania decyzji 2000/91/WE upoważniającej Królestwo Danii i

Bardziej szczegółowo

ZARZĄDZENIE NR 243/2007 PREZYDENTA MIASTA KRAKOWA Z DNIA 7 lutego 2007 roku

ZARZĄDZENIE NR 243/2007 PREZYDENTA MIASTA KRAKOWA Z DNIA 7 lutego 2007 roku ZARZĄDZENIE NR 243/2007 PREZYDENTA MIASTA KRAKOWA Z DNIA 7 lutego 2007 roku w sprawie wprowadzenia Polityki Bezpieczeństwa Informacji Urzędu Miasta Krakowa. Na podstawie art. 33 ust 3 ustawy z dnia 8 marca

Bardziej szczegółowo

Normy ISO serii 9000. www.greber.com.pl. Normy ISO serii 9000. Tomasz Greber (www.greber.com.pl) dr inż. Tomasz Greber. www.greber.com.

Normy ISO serii 9000. www.greber.com.pl. Normy ISO serii 9000. Tomasz Greber (www.greber.com.pl) dr inż. Tomasz Greber. www.greber.com. Normy ISO serii 9000 dr inż. Tomasz Greber www.greber.com.pl www.greber.com.pl 1 Droga do jakości ISO 9001 Organizacja tradycyjna TQM/PNJ KAIZEN Organizacja jakościowa SIX SIGMA Ewolucja systemów jakości

Bardziej szczegółowo

ZESZYTY NAUKOWE POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ 2011 Seria: ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE z. 59 Nr kol. 1864

ZESZYTY NAUKOWE POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ 2011 Seria: ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE z. 59 Nr kol. 1864 ZESZYTY NAUKOWE POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ 2011 Seria: ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE z. 59 Nr kol. 1864 Jerzy M. ŚCIERSKI Politechnika Śląska Wydział Organizacji i Zarządzania NOWELIZACJA NORMY ISO 9001 Streszczenie.

Bardziej szczegółowo

ZESTAWIENIE UWAG. na konferencję uzgodnieniową w dn. 7.06.2011 r. poświęconą rozpatrzeniu projektu. rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów

ZESTAWIENIE UWAG. na konferencję uzgodnieniową w dn. 7.06.2011 r. poświęconą rozpatrzeniu projektu. rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów ZESTAWIENIE UWAG na konferencję uzgodnieniową w dn. 7.06.2011 r. poświęconą rozpatrzeniu rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów w sprawie współdziałania Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Szefa

Bardziej szczegółowo

Oświadczenie o stanie kontroli zarz ądczej Starosty Powiatu Radomszcza ńskiego za rok 2014

Oświadczenie o stanie kontroli zarz ądczej Starosty Powiatu Radomszcza ńskiego za rok 2014 Oświadczenie o stanie kontroli zarz ądczej Starosty Powiatu Radomszcza ńskiego za rok 2014 (rok, za który sk ładane jest o świadczenie) DzialI Jako osoba odpowiedzialna za zapewnienie funkcjonowania adekwatnej,

Bardziej szczegółowo

Wpływ zmian klimatu na sektor rolnictwa

Wpływ zmian klimatu na sektor rolnictwa Wpływ zmian klimatu na sektor rolnictwa Elżbieta Budka I posiedzenie Grupy Tematycznej ds. Zrównoważonego Rozwoju Obszarów Wiejskich Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Warszawa, 30 listopada 2010 r.

Bardziej szczegółowo

Zakład Certyfikacji 03-042 Warszawa, ul. Kupiecka 4 Sekcja Ceramiki i Szkła ul. Postępu 9 02-676 Warszawa PROGRAM CERTYFIKACJI

Zakład Certyfikacji 03-042 Warszawa, ul. Kupiecka 4 Sekcja Ceramiki i Szkła ul. Postępu 9 02-676 Warszawa PROGRAM CERTYFIKACJI Zakład Certyfikacji 03-042 Warszawa, ul. Kupiecka 4 Sekcja Ceramiki i Szkła ul. Postępu 9 02-676 Warszawa PC-05 PROGRAM Certyfikacja zgodności z Kryteriami Grupowymi certyfikacja dobrowolna Warszawa, PROGRAM

Bardziej szczegółowo

Karta audytu wewnętrznego w Starostwie Powiatowym w Kielcach

Karta audytu wewnętrznego w Starostwie Powiatowym w Kielcach Karta audytu wewnętrznego w Starostwie Powiatowym w Kielcach Załącznik nr 1 do Zarządzenia Nr 41/10 Starosty Kieleckiego z dnia 24 maja 2010 w sprawie wprowadzenia Karty audytu wewnętrznego oraz Procedur

Bardziej szczegółowo

Procedura działania Punktu Potwierdzającego Profile Zaufane epuap Urzędzie Gminy w Ułężu

Procedura działania Punktu Potwierdzającego Profile Zaufane epuap Urzędzie Gminy w Ułężu Załącznik nr 1 do Zarządzenia Wójta Gminy Ułęż nr 21 z dnia 14 maja 2014r. Procedura działania Punktu Potwierdzającego Profile Zaufane epuap Urzędzie Gminy w Ułężu Spis treści Użyte pojęcia i skróty...

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) / z dnia 15.12.2015 r.

ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) / z dnia 15.12.2015 r. KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 15.12.2015 r. C(2015) 8948 final ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) / z dnia 15.12.2015 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) NR

ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) NR L 160/8 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 21.6.2012 ROZPORZĄDZENIA ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) NR 523/2012 z dnia 20 czerwca 2012 r. zmieniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr

Bardziej szczegółowo

DZIENNIK URZĘDOWY MINISTRA CYFRYZACJI

DZIENNIK URZĘDOWY MINISTRA CYFRYZACJI DZIENNIK URZĘDOWY MINISTRA CYFRYZACJI Warszawa, dnia 7 kwietnia 2016 r. Poz. 9 ZARZĄDZENIE NR 9 MINISTRA CYFRYZACJI 1) z dnia 5 kwietnia 2016 r. w sprawie Karty Audytu Wewnętrznego w Ministerstwie Cyfryzacji

Bardziej szczegółowo

Konferencja pt.: "Zielona administracja za sprawą EMAS Ministerstwo Środowiska, 25 lutego 2015 r. e-remasjako narzędzie zielonej administracji

Konferencja pt.: Zielona administracja za sprawą EMAS Ministerstwo Środowiska, 25 lutego 2015 r. e-remasjako narzędzie zielonej administracji Konferencja pt.: "Zielona administracja za sprawą EMAS Ministerstwo Środowiska, 25 lutego 2015 r. e-remasjako narzędzie zielonej administracji 1 Wdrażanie zrównoważonego rozwoju wymaga integracji procesu

Bardziej szczegółowo

Banki, przynajmniej na zewnątrz, dość słabo i cicho protestują przeciwko zapisom tej rekomendacji.

Banki, przynajmniej na zewnątrz, dość słabo i cicho protestują przeciwko zapisom tej rekomendacji. Banki, przynajmniej na zewnątrz, dość słabo i cicho protestują przeciwko zapisom tej rekomendacji. Na rynku odmienia się słowo kryzys przez wszystkie przypadki. Zapewne z tego względu banki, przynajmniej

Bardziej szczegółowo

Norma to dokument przyjęty na zasadzie konsensu i zatwierdzony do powszechnego stosowania przez

Norma to dokument przyjęty na zasadzie konsensu i zatwierdzony do powszechnego stosowania przez KONCEPCJA SYSTEMU JAKOŚCI zgodnie z wymaganiami norm ISO serii 9000 dr Lesław Lisak Co to jest norma? Norma to dokument przyjęty na zasadzie konsensu i zatwierdzony do powszechnego stosowania przez upoważnioną

Bardziej szczegółowo

drogowego warunkiem uzyskania dofinansowania ze rodków unijnych Wła ciwe przygotowanie i realizacja projektu Biuro JASPERS w Warszawie

drogowego warunkiem uzyskania dofinansowania ze rodków unijnych Wła ciwe przygotowanie i realizacja projektu Biuro JASPERS w Warszawie Wła ciwe przygotowanie i realizacja projektu drogowego warunkiem uzyskania dofinansowania ze rodków unijnych Robert Kietli ski Specjalista ds. Transportu Biuro JASPERS w Warszawie Realizacja projektów

Bardziej szczegółowo

Generalny Dyrektor Ochrony rodowiska. Art.32 ust. 1. Art. 35 ust. 5. Art. 38. Art. 26. Art 27 ust. 3. Art. 27a

Generalny Dyrektor Ochrony rodowiska. Art.32 ust. 1. Art. 35 ust. 5. Art. 38. Art. 26. Art 27 ust. 3. Art. 27a Najwa niejsze kompetencje organów, które odpowiadaj za powo anie i funkcjonowanie sieci obszarów Natura 2000 w Polsce oraz ustalaj ce te kompetencje artyku y ustawy o ochronie przyrody Organ Generalny

Bardziej szczegółowo

BEZPIECZEŃSTWO INFORMACYJNE I CYBERNETYCZNE

BEZPIECZEŃSTWO INFORMACYJNE I CYBERNETYCZNE BEZPIECZEŃSTWO INFORMACYJNE I CYBERNETYCZNE Prowadzący: mgr Arkadiusz Kozak Biegły Sądu Okręgowego w Szczecinie w zakresie teleinformatyki Bezpieczeństwo informacyjne i cybernetyczne bezpieczeństwo systemów

Bardziej szczegółowo

Kwestionariusz Samooceny Kontroli Zarządczej

Kwestionariusz Samooceny Kontroli Zarządczej Załącznik nr 3 do zarządzenia Nr 38 MKiDN z dnia 27. 07. 2011 r. Kwestionariusz Samooceny Kontroli Zarządczej.... (nazwa jednostki/komórki organizacyjnej) 1 2 3 4 Elementy Odpowiedzi kontroli zarządczej

Bardziej szczegółowo

TWORZENIE I NADZOROWANIE DOKUMENTÓW SYSTEMOWYCH (PROCEDUR, KSIĘGI JAKOŚCI I KART USŁUG) SJ.0142.1.2013 Data: 23.10.

TWORZENIE I NADZOROWANIE DOKUMENTÓW SYSTEMOWYCH (PROCEDUR, KSIĘGI JAKOŚCI I KART USŁUG) SJ.0142.1.2013 Data: 23.10. SJ.0142.1.2013 Data: 23.10.2013 Strona 1 z 5 1. Cel i zakres 1.1. Cel Celem niniejszej procedury jest zapewnienie, że dokumentacja Systemu Zarządzania Jakością stosowana w Starostwie Powiatowym w Wałbrzychu

Bardziej szczegółowo

Kontrakt Terytorialny

Kontrakt Terytorialny Kontrakt Terytorialny Monika Piotrowska Departament Koordynacji i WdraŜania Programów Regionalnych Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Warszawa, 26 pażdziernika 2012 r. HISTORIA Kontrakty wojewódzkie 2001

Bardziej szczegółowo

Regulamin organizacyjny spó ki pod firm Siódmy Narodowy Fundusz Inwestycyjny im. Kazimierza. Wielkiego Spó ka Akcyjna z siedzib w Warszawie.

Regulamin organizacyjny spó ki pod firm Siódmy Narodowy Fundusz Inwestycyjny im. Kazimierza. Wielkiego Spó ka Akcyjna z siedzib w Warszawie. Regulamin organizacyjny spó ki pod firm Siódmy Narodowy Fundusz Inwestycyjny im. Kazimierza Wielkiego Spó ka Akcyjna z siedzib w Warszawie Definicje: Ilekro w niniejszym Regulaminie jest mowa o: a) Funduszu

Bardziej szczegółowo

Kancelaria Radcy Prawnego

Kancelaria Radcy Prawnego Białystok, dnia 30.03.2007 r. OPINIA PRAWNA sporządzona na zlecenie Stowarzyszenia Forum Recyklingu Samochodów w Warszawie I. Pytania: 1. Czy zakaz ponownego użycia przedmiotów wyposażenia i części, ujętych

Bardziej szczegółowo

Uchwała nr 21 /2015 Walnego Zebrania Członków z dnia 11.12.2015 w sprawie przyjęcia Regulaminu Pracy Zarządu.

Uchwała nr 21 /2015 Walnego Zebrania Członków z dnia 11.12.2015 w sprawie przyjęcia Regulaminu Pracy Zarządu. Uchwała nr 21 /2015 Walnego Zebrania Członków z dnia 11.12.2015 w sprawie przyjęcia Regulaminu Pracy Zarządu. Na podstawie 18 ust. 4.15 Statutu Stowarzyszenia, uchwala się co następuje. Przyjmuje się Regulamin

Bardziej szczegółowo

1. Planowanie strategiczne. 4. Monitorowanie i ewaluacja. 3. Wdrażanie polityk. 2. Tworzenie polityk. Wybrane dziedziny. Ochrona klimatu i atmosfery

1. Planowanie strategiczne. 4. Monitorowanie i ewaluacja. 3. Wdrażanie polityk. 2. Tworzenie polityk. Wybrane dziedziny. Ochrona klimatu i atmosfery Usprawnienie: Wprowadzenie Procedury planowania i raportowania strategicznego i operacyjnego w resortach Usprawnienie w cyklu polityk publicznych 4. Monitorowanie i ewaluacja 1. Planowanie strategiczne

Bardziej szczegółowo

wicedyrektor Publicznego Gimnazjum nr 38 w Łodzi

wicedyrektor Publicznego Gimnazjum nr 38 w Łodzi Dyrekcja Danuta Krysiak- Jadwiga Jama - dyrektor Publicznego Gimnazjum nr 38 w Łodzi przy ul. St. Dubois 7/9 wicedyrektor Publicznego Gimnazjum nr 38 w Łodzi przy ul. St. Dubois 7/9 Godziny przyjmowania

Bardziej szczegółowo

OSZACOWANIE WARTOŚCI ZAMÓWIENIA z dnia... 2004 roku Dz. U. z dnia 12 marca 2004 r. Nr 40 poz.356

OSZACOWANIE WARTOŚCI ZAMÓWIENIA z dnia... 2004 roku Dz. U. z dnia 12 marca 2004 r. Nr 40 poz.356 OSZACOWANIE WARTOŚCI ZAMÓWIENIA z dnia... 2004 roku Dz. U. z dnia 12 marca 2004 r. Nr 40 poz.356 w celu wszczęcia postępowania i zawarcia umowy opłacanej ze środków publicznych 1. Przedmiot zamówienia:

Bardziej szczegółowo

Wymiana nawierzchni chodników oraz dróg dojazdowych wokół budynku, rozbiórka i ponowny montaż prefabrykowanego muru oporowego

Wymiana nawierzchni chodników oraz dróg dojazdowych wokół budynku, rozbiórka i ponowny montaż prefabrykowanego muru oporowego Istotne postanowienia umowy ------------------------------------------------- W dniu. r w Jastrzębiu Zdroju pomiędzy ZLO dla Dzieci BETLEJEM zwanym dalej Zamawiającym w imieniu którego działa s. Jadwiga

Bardziej szczegółowo

STRATEGICZNA KARTA WYNIKÓW I JEJ ZASTOSOWANIE W ADMINISTARCJI PUBLICZNEJ

STRATEGICZNA KARTA WYNIKÓW I JEJ ZASTOSOWANIE W ADMINISTARCJI PUBLICZNEJ E-administracja warunkiem rozwoju Polski. Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw z wykorzystaniem innowacyjnych modeli referencyjnych procesów Administracji Publicznej STRATEGICZNA KARTA WYNIKÓW I JEJ

Bardziej szczegółowo

Harmonogramowanie projektów Zarządzanie czasem

Harmonogramowanie projektów Zarządzanie czasem Harmonogramowanie projektów Zarządzanie czasem Zarządzanie czasem TOMASZ ŁUKASZEWSKI INSTYTUT INFORMATYKI W ZARZĄDZANIU Zarządzanie czasem w projekcie /49 Czas w zarządzaniu projektami 1. Pojęcie zarządzania

Bardziej szczegółowo

ZARZĄDZENIE NR 21/2015 WÓJTA GMINY IWANOWICE Z DNIA 12 PAŹDZIERNIKA 2015 ROKU w sprawie ustalenia wytycznych kontroli zarządczej.

ZARZĄDZENIE NR 21/2015 WÓJTA GMINY IWANOWICE Z DNIA 12 PAŹDZIERNIKA 2015 ROKU w sprawie ustalenia wytycznych kontroli zarządczej. ZARZĄDZENIE NR 21/2015 WÓJTA GMINY IWANOWICE Z DNIA 12 PAŹDZIERNIKA 2015 ROKU w sprawie ustalenia wytycznych kontroli zarządczej. Data utworzenia 2015-10-12 Numer aktu 21 Akt prawa miejscowego NIE Jednolity

Bardziej szczegółowo

POLITYKA GWARANCJI GRUPY TELE-FONIKA KABLE. 1. Definicje

POLITYKA GWARANCJI GRUPY TELE-FONIKA KABLE. 1. Definicje POLITYKA GWARANCJI GRUPY TELE-FONIKA KABLE 1. Definicje Producent Dostawca jedna z fabryk należących do grupy TELE-FONIKA KABLE TELE-FONIKA KABLE lub jedna ze spółek zależnych należąca do grupy TELE-FONIKA

Bardziej szczegółowo

Metody wyceny zasobów, źródła informacji o kosztach jednostkowych

Metody wyceny zasobów, źródła informacji o kosztach jednostkowych Metody wyceny zasobów, źródła informacji o kosztach jednostkowych by Antoni Jeżowski, 2013 W celu kalkulacji kosztów realizacji zadania (poszczególnych działań i czynności) konieczne jest przeprowadzenie

Bardziej szczegółowo

S T A T U T Domu Pomocy Społecznej w Dąbrowie (stan na 2 października 2015) Rozdział I Postanowienia ogólne

S T A T U T Domu Pomocy Społecznej w Dąbrowie (stan na 2 października 2015) Rozdział I Postanowienia ogólne Załącznik do Uchwały Nr XLIV/275/06 z dnia 30 czerwca 2006 r. po uwzględnieniu zmian wprowadzonych przez Uchwałę Nr XXVII/167/08 z dnia 3 września 2008 r. oraz Uchwałę Nr VI/47/11 z dnia 23 marca 2011

Bardziej szczegółowo

RZECZPOSPOLITA POLSKA. Prezydent Miasta na Prawach Powiatu Zarząd Powiatu. wszystkie

RZECZPOSPOLITA POLSKA. Prezydent Miasta na Prawach Powiatu Zarząd Powiatu. wszystkie RZECZPOSPOLITA POLSKA Warszawa, dnia 11 lutego 2011 r. MINISTER FINANSÓW ST4-4820/109/2011 Prezydent Miasta na Prawach Powiatu Zarząd Powiatu wszystkie Zgodnie z art. 33 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 13 listopada

Bardziej szczegółowo

Aneks nr 8 z dnia 24.07.2013 r. do Regulaminu Świadczenia Krajowych Usług Przewozu Drogowego Przesyłek Towarowych przez Raben Polska sp. z o.o.

Aneks nr 8 z dnia 24.07.2013 r. do Regulaminu Świadczenia Krajowych Usług Przewozu Drogowego Przesyłek Towarowych przez Raben Polska sp. z o.o. Aneks nr 8 z dnia 24.07.2013 r. do Regulaminu Świadczenia Krajowych Usług Przewozu Drogowego Przesyłek Towarowych przez Raben Polska sp. z o.o. 1 Z dniem 24 lipca 2013 r. wprowadza się w Regulaminie Świadczenia

Bardziej szczegółowo

Dobre praktyki w zakresie zarządzania ładem architektury korporacyjnej

Dobre praktyki w zakresie zarządzania ładem architektury korporacyjnej Dobre praktyki w zakresie zarządzania ładem architektury korporacyjnej Dr hab. Andrzej Sobczak, prof. SGH, Kierownik Zakładu Systemów Informacyjnych, Katedra Informatyki Gospodarczej SGH Gospodarczej SGH

Bardziej szczegółowo

stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób (Dz. U. z 2014 r. poz. 24). Na podstawie art. 49 pkt 2 powyższej ustawy

stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób (Dz. U. z 2014 r. poz. 24). Na podstawie art. 49 pkt 2 powyższej ustawy Uzasadnienie Niniejsze rozporządzenie stanowi wykonanie upoważnienia ustawowego z art. 20 ust. 19 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. z 2011 r. Nr 287, poz. 1687, z późn. zm.), zwanej dalej

Bardziej szczegółowo

Tomice, dnia 15 lutego 2012 r.

Tomice, dnia 15 lutego 2012 r. WSPÓLNA METODA OCENY CAF 2006 W URZĘDZIE GMINY TOMICE PLAN DOSKONALENIA Sporządził: Ryszard Góralczyk Koordynator CAF Cel dokumentu: Przekazanie pracownikom i klientom Urzędu informacji o przyjętym planie

Bardziej szczegółowo

Procedura prowadzenia ewaluacji realizacji polityk i programów publicznych

Procedura prowadzenia ewaluacji realizacji polityk i programów publicznych 1 Procedura prowadzenia ewaluacji realizacji polityk i programów publicznych Opracowanie w ramach projektu Potencjał Działanie Rozwój: nowy wymiar współpracy Miasta Płocka i płockich organizacji pozarządowych.

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN KOMISJI ETYKI BANKOWEJ

REGULAMIN KOMISJI ETYKI BANKOWEJ REGULAMIN KOMISJI ETYKI BANKOWEJ Warszawa kwiecień 2013 Przyjęty na XXV Walnym Zgromadzeniu ZBP w dniu 18 kwietnia 2013 r. 1. Komisja Etyki Bankowej, zwana dalej Komisją, działa przy Związku Banków Polskich

Bardziej szczegółowo

KSIĘGA SYSTEMU ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ I ŚRODOWISKIEM

KSIĘGA SYSTEMU ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ I ŚRODOWISKIEM /25 KSZ - 0 Opracował: Władysław Piętka dnia: 0.04.20 Podpis: Władysław Piętka Zatwierdził: Agnieszka Drozd dnia: 0.04.20 Podpis: Agnieszka Drozd Dokument nadzorowany w formie elektronicznej. Potwierdzanie

Bardziej szczegółowo

wzór Załącznik nr 5 do SIWZ UMOWA Nr /

wzór Załącznik nr 5 do SIWZ UMOWA Nr / wzór Załącznik nr 5 do SIWZ UMOWA Nr / zawarta w dniu. w Szczecinie pomiędzy: Wojewodą Zachodniopomorskim z siedzibą w Szczecinie, Wały Chrobrego 4, zwanym dalej "Zamawiającym" a nr NIP..., nr KRS...,

Bardziej szczegółowo

Procedura działania Punktu Potwierdzającego Profile Zaufane epuap w Urzędzie Miejskim w Barcinie

Procedura działania Punktu Potwierdzającego Profile Zaufane epuap w Urzędzie Miejskim w Barcinie Załącznik do Zarządzenia Nr 59/2014 Burmistrza Barcina z dnia 24 kwietnia 2014 r. Procedura działania Punktu Potwierdzającego Profile Zaufane epuap w Urzędzie Miejskim w Barcinie Spis treści 1. Użyte pojęcia

Bardziej szczegółowo

Wprowadzenie do zarządzania procesami biznesowymi czym są procesy biznesowe: Part 1

Wprowadzenie do zarządzania procesami biznesowymi czym są procesy biznesowe: Part 1 Wprowadzenie do zarządzania procesami biznesowymi czym są procesy biznesowe: Part 1 Listopad 2012 Organizacja funkcjonalna Dotychczas na organizację patrzono z perspektywy realizowanych funkcji. Zarząd

Bardziej szczegółowo

Systemy monitoringu wizyjnego Avigilon w zabezpieczeniu obiektów logistycznych.

Systemy monitoringu wizyjnego Avigilon w zabezpieczeniu obiektów logistycznych. doradzamy, szkolimy, rozwijamy Systemy monitoringu wizyjnego Avigilon w zabezpieczeniu obiektów logistycznych. Właściciel tel. 722-529-820 e-mail: biuro@brb-doradztwobiznesowe.pl www.brb-doradztwobiznesowe.pl

Bardziej szczegółowo

z dnia 6 lutego 2009 r.

z dnia 6 lutego 2009 r. Pieczęć podłuŝna o treści Burmistrz Lądka Zdroju ZARZĄDZENIE NR 19 /09 Burmistrza Lądka Zdroju z dnia 6 lutego 2009 r. w sprawie ustalenia programu przeprowadzania szkoleń pracowników Urzędu Miasta i Gminy

Bardziej szczegółowo

Umowa o pracę zawarta na czas nieokreślony

Umowa o pracę zawarta na czas nieokreślony Umowa o pracę zawarta na czas nieokreślony Uwagi ogólne Definicja umowy Umowa o pracę stanowi dokument stwierdzający zatrudnienie w ramach stosunku pracy. Według ustawowej definicji jest to zgodne oświadczenie

Bardziej szczegółowo

STATUT POLSKIEGO STOWARZYSZENIA DYREKTORÓW SZPITALI W KRAKOWIE. Rozdział I

STATUT POLSKIEGO STOWARZYSZENIA DYREKTORÓW SZPITALI W KRAKOWIE. Rozdział I STATUT POLSKIEGO STOWARZYSZENIA DYREKTORÓW SZPITALI W KRAKOWIE Rozdział I Postanowienia Ogólne. 1. Stowarzyszenie nosi nazwę Polskie Stowarzyszenie Dyrektorów Szpitali w Krakowie w dalszej części określone

Bardziej szczegółowo

Struktura i elementy systemu zarządzania środowiskowego wg ISO 14001:2015

Struktura i elementy systemu zarządzania środowiskowego wg ISO 14001:2015 Zmiany w normie ISO 14001 i ich konsekwencje dla organizacji Struktura i elementy systemu zarządzania środowiskowego wg ISO 14001:2015 Andrzej Ociepa Maciej Kostrzanowski - Ekoekspert Sp. z o.o. Główny

Bardziej szczegółowo

Mechanizm zawarty w warunkach zamówienia podstawowego. Nie wymaga aneksu do umowy albo udzielenia nowego zamówienia. -

Mechanizm zawarty w warunkach zamówienia podstawowego. Nie wymaga aneksu do umowy albo udzielenia nowego zamówienia. - Załącznik nr 1a Lista sprawdzająca dot. ustalenia stosowanego trybu zwiększenia wartości zamówień podstawowych na roboty budowlane INFORMACJE PODLEGAJĄCE SPRAWDZENIU Analiza ryzyka Działanie Uwagi Czy

Bardziej szczegółowo

Polityka informacyjna Niezależnego Domu Maklerskiego S.A. w zakresie upowszechniania informacji związanych z adekwatnością kapitałową

Polityka informacyjna Niezależnego Domu Maklerskiego S.A. w zakresie upowszechniania informacji związanych z adekwatnością kapitałową Polityka informacyjna Niezależnego Domu Maklerskiego S.A. w zakresie upowszechniania informacji związanych z adekwatnością kapitałową Warszawa, 10 czerwca 2016 r. Niniejsza Polityka określa zasady i zakres

Bardziej szczegółowo

Projekt U S T A W A. z dnia

Projekt U S T A W A. z dnia Projekt z dnia U S T A W A o zmianie ustawy o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu

Bardziej szczegółowo

KRYTERIA DOSTĘPU. Działanie 2.1,,E-usługi dla Mazowsza (typ projektu: e-administracja, e-zdrowie)

KRYTERIA DOSTĘPU. Działanie 2.1,,E-usługi dla Mazowsza (typ projektu: e-administracja, e-zdrowie) Załącznik nr 1 do Uchwały nr / II / 2015 Komitetu Monitorującego Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego na lata 201-2020 KRYTERIA DOSTĘPU Działanie 2.1,,E-usługi dla Mazowsza (typ projektu:

Bardziej szczegółowo

Zamawiający potwierdza, że zapis ten należy rozumieć jako przeprowadzenie audytu z usług Inżyniera.

Zamawiający potwierdza, że zapis ten należy rozumieć jako przeprowadzenie audytu z usług Inżyniera. Pytanie nr 1 Bardzo prosimy o wyjaśnienie jak postrzegają Państwo możliwość przeliczenia walut obcych na PLN przez Oferenta, który będzie składał ofertę i chciał mieć pewność, iż spełnia warunki dopuszczające

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN ORGANIZACYJNY

REGULAMIN ORGANIZACYJNY REGULAMIN ORGANIZACYJNY Załącznik do Zarządzenia nr 4/05 Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Rudzie Śląskiej POWIATOWEGO INSPEKTORATU NADZORU BUDOWLANEGO W RUDZIE ŚLĄSKIEJ ROZDZIAŁ I Postanowienia

Bardziej szczegółowo

Wyższego z dnia 9 października 2014 r. w sprawie warunków prowadzenia studiów na określonym kierunku i poziomie kształcenia (Dz. U. 2014, poz. 1370).

Wyższego z dnia 9 października 2014 r. w sprawie warunków prowadzenia studiów na określonym kierunku i poziomie kształcenia (Dz. U. 2014, poz. 1370). UCHWAŁA Nr 37/2015 Senatu Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie z dnia 26 marca 2015 r. w sprawie wprowadzenia wytycznych dotyczących projektowania programów studiów oraz planów i programów

Bardziej szczegółowo

Procedura działania Punktu Potwierdzającego. Profile Zaufane epuap. w Urzędzie Miejskim w Miłakowie

Procedura działania Punktu Potwierdzającego. Profile Zaufane epuap. w Urzędzie Miejskim w Miłakowie Załącznik do Zarządzenia Nr 6/2015 Burmistrza Miłakowa z dnia 20 stycznia 2015 r. Procedura działania Punktu Potwierdzającego Profile Zaufane epuap w Urzędzie Miejskim w Miłakowie Spis treści 1. Użyte

Bardziej szczegółowo

Biuro Certyfikacji Wyrobów Instytutu Górnictwa Naftowego i Gazownictwa. http://www.igng.krakow.pl/crf/pc.html IRENA LUBINIECKA IRENA LUBINIECKA

Biuro Certyfikacji Wyrobów Instytutu Górnictwa Naftowego i Gazownictwa. http://www.igng.krakow.pl/crf/pc.html IRENA LUBINIECKA IRENA LUBINIECKA Przepisy prawne dotyczące urządzeń gazowych po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej i związane z nimi zmiany w procedurach Biura Certyfikacji Wyrobów IGNiG Biuro Certyfikacji Wyrobów Instytutu Górnictwa

Bardziej szczegółowo

GENERALNY INSPEKTOR OCHRONY DANYCH OSOBOWYCH

GENERALNY INSPEKTOR OCHRONY DANYCH OSOBOWYCH GENERALNY INSPEKTOR OCHRONY DANYCH OSOBOWYCH dr Wojciech R. Wiewiórowski Warszawa, dnia 18 czerwca 2014 r. DOLiS-035-1239 /14 Prezes Zarządu Spółdzielnia Mieszkaniowa w związku z uzyskaniem przez Generalnego

Bardziej szczegółowo

Załącznik Nr 1 do SIWZ RZP B/2013/09/03

Załącznik Nr 1 do SIWZ RZP B/2013/09/03 Załącznik Nr 1 do SIWZ RZP B/2013/09/03 Szczegółowy opis przedmiotu zamówienia (SOPZ) na wykonanie opracowania pt. Warunki techniczne elementów infrastruktury drogowej stosowanych w organizacji ruchu na

Bardziej szczegółowo

RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ. Młodzieżowego Domu Kultury w Puławach W ROKU SZKOLNYM 2014/2015. Zarządzanie placówką służy jej rozwojowi.

RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ. Młodzieżowego Domu Kultury w Puławach W ROKU SZKOLNYM 2014/2015. Zarządzanie placówką służy jej rozwojowi. RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ Młodzieżowego Domu Kultury w Puławach W ROKU SZKOLNYM 2014/2015 Zarządzanie placówką służy jej rozwojowi. CEL EWALUACJI: PRZEDMIOT EWALUACJI: Skład zespołu: Anna Bachanek

Bardziej szczegółowo

Procedura działania Punktu Potwierdzającego Profile Zaufane epuap w Urzędzie Miejskim w Łabiszynie

Procedura działania Punktu Potwierdzającego Profile Zaufane epuap w Urzędzie Miejskim w Łabiszynie Załącznik do Zarządzenia Nr 120.16.2014 Burmistrza Łabiszyna z dnia 25 kwietnia 2014 r. Procedura działania Punktu Potwierdzającego Profile Zaufane epuap w Urzędzie Miejskim w Łabiszynie ""BSES Spis treści

Bardziej szczegółowo

Polityka prywatności strony internetowej wcrims.pl

Polityka prywatności strony internetowej wcrims.pl Polityka prywatności strony internetowej wcrims.pl 1. Postanowienia ogólne 1.1. Niniejsza Polityka prywatności określa zasady gromadzenia, przetwarzania i wykorzystywania danych w tym również danych osobowych

Bardziej szczegółowo

Lublin, 19.07.2013. Zapytanie ofertowe

Lublin, 19.07.2013. Zapytanie ofertowe Lublin, 19.07.2013 Zapytanie ofertowe na wyłonienie wykonawcy/dostawcy 1. Wartości niematerialne i prawne a) System zarządzania magazynem WMS Asseco SAFO, 2. usług informatycznych i technicznych związanych

Bardziej szczegółowo

Warszawa, 24.05.2012 r.

Warszawa, 24.05.2012 r. Relacje administracji rz dowej z otoczeniem na przyk adzie dwóch projektów realizowanych przez Departament S by Cywilnej KPRM Warszawa, 24.05.2012 r. Zakres projektów realizowanych przez DSC KPRM W latach

Bardziej szczegółowo

Opinia do ustawy o zmianie ustawy o publicznej służbie krwi oraz niektórych innych ustaw. (druk nr 149)

Opinia do ustawy o zmianie ustawy o publicznej służbie krwi oraz niektórych innych ustaw. (druk nr 149) Warszawa, 19 kwietnia 2016 r. Opinia do ustawy o zmianie ustawy o publicznej służbie krwi oraz niektórych innych ustaw (druk nr 149) I. Cel i przedmiot ustawy Głównym celem ustawy o zmianie ustawy o publicznej

Bardziej szczegółowo

UMOWA POWIERZENIA PRZETWARZANIA DANYCH OSOBOWYCH (zwana dalej Umową )

UMOWA POWIERZENIA PRZETWARZANIA DANYCH OSOBOWYCH (zwana dalej Umową ) Nr sprawy: PZP1/2016 Załącznik nr 6 do Umowy w sprawie udzielenia zamówienia publicznego na o świadczenie kompleksowej usługi na wydruk, konfekcjonowanie oraz wysyłkę imiennych zaproszeń na badania mammograficzne

Bardziej szczegółowo

Zmiany przepisów ustawy -Karta Nauczyciela. Warszawa, kwiecień 2013

Zmiany przepisów ustawy -Karta Nauczyciela. Warszawa, kwiecień 2013 Zmiany przepisów ustawy -Karta Nauczyciela Warszawa, kwiecień 2013 1 Harmonogram odbytych spotkań 1. Spotkanie inauguracyjne 17 lipca 2012 r. 2. Urlop dla poratowania zdrowia 7 sierpnia 2012 r. 3. Wynagrodzenia

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 7 DO UMOWY NR. O ŚWIADCZENIE USŁUG DYSTRYBUCJI PALIWA GAZOWEGO UMOWA O WZAJEMNYM POWIERZENIU PRZETWARZANIA DANYCH OSOBOWYCH

Załącznik nr 7 DO UMOWY NR. O ŚWIADCZENIE USŁUG DYSTRYBUCJI PALIWA GAZOWEGO UMOWA O WZAJEMNYM POWIERZENIU PRZETWARZANIA DANYCH OSOBOWYCH Załącznik nr 7 DO UMOWY NR. O ŚWIADCZENIE USŁUG DYSTRYBUCJI PALIWA GAZOWEGO UMOWA O WZAJEMNYM POWIERZENIU PRZETWARZANIA DANYCH OSOBOWYCH UMOWA O WZAJEMNYM POWIERZENIU PRZETWARZANIA DANYCH OSOBOWYCH zawarta

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA RUCHU I EKSPLOATACJI SIECI DYSTRYBUCYJNEJ

INSTRUKCJA RUCHU I EKSPLOATACJI SIECI DYSTRYBUCYJNEJ INSTRUKCJA RUCHU I EKSPLOATACJI SIECI DYSTRYBUCYJNEJ Część ogólna Tekst obowiązujący od dnia:. SPIS TREŚCI I.A. Postanowienia ogólne... 3 I.B. Podstawy prawne opracowania IRiESD... 3 I.C. Zakres przedmiotowy

Bardziej szczegółowo

ZARZĄDZENIE NR 82/15 WÓJTA GMINY WOLA KRZYSZTOPORSKA. z dnia 21 lipca 2015 r.

ZARZĄDZENIE NR 82/15 WÓJTA GMINY WOLA KRZYSZTOPORSKA. z dnia 21 lipca 2015 r. ZARZĄDZENIE NR 82/15 WÓJTA GMINY WOLA KRZYSZTOPORSKA w sprawie wprowadzenia regulaminu korzystania z systemu e-podatki w Urzędzie Gminy Wola Krzysztoporska Na podstawie art. 31 oraz art. 33 ust. 3 ustawy

Bardziej szczegółowo

Zarządzenie Nr 68/2008

Zarządzenie Nr 68/2008 Zarządzenie Nr 68/2008 Rektora Uniwersytetu Humanistyczno Przyrodniczego Jana Kochanowskiego w Kielcach z dnia 10 grudnia 2008 roku w sprawie wprowadzenia regulaminu zamówień publicznych w Uczelni o wartości

Bardziej szczegółowo