dr Tomasz Graff Wprowadzenie do genealogii w świetle wadowickich ksiąg z archiwum parafialnego

Transkrypt

1 Wadowicka Szkoła Genealogów 30 maja 2017 r. dr Tomasz Graff Wprowadzenie do genealogii w świetle wadowickich ksiąg z archiwum parafialnego Czym właściwie jest genealogia? Genealogia greckie genos (γενεά) ród oraz logos (λόγος) słowo, wiedza, jest nauką pomocniczą historii i zajmuje się badaniem więzi między ludźmi na podstawie zachodzących między nimi relacji pokrewieństwa i powinowactwa. Wśród genealogów-amatorów określana jest mianem historii rodzinnej życiorysy członków rodu opisywane są w kontekście historycznym, społecznym oraz geograficznym. Historia rodzinna opiera się m.in. na wiedzy o pochodzeniu społecznym, majątku, służbie wojskowej, wykształceniu oraz innych danych o przodkach. Słownik podstawowych pojęć używanych w genealogii Antenat najstarszy przodek, protoplasta Ascendenci rodzice oraz ich przodkowie (zwani także wstępnymi) Descendenci dzieci oraz ich potomkowie (zwani także zstępnymi) Filiacja relacja genealogiczna pomiędzy osobami z różnych pokoleń, które występują w stosunkach rodzic-dziecko lub ich odmiany (pochodzą bezpośrednio lub pośrednio jedna od drugiej) Koicja relacja genealogiczna pomiędzy dwoma osobami płci odmiennej, w wyniku której przyszli na świat potomkowie. Najczęściej spotykaną formą koicji jest małżeństwo (nie jest to jednak warunek). Probant osoba, dla której sporządzony został wywód genealogiczny LINIE Prosta linia, w której członkowie z różnych pokoleń występują w relacji filiacji (dziadek, pradziadek, wnuczka) Boczna linia pochodząca od wspólnego przodka lecz bez relacji filiacji (brat, bratanek, wnuk) Matrylinearna linia przodków lub potomków wyłącznie kobiecych, czyli matka, matka matki, babka macierzysta matki, itp. W linii tej nigdy nie występują mężczyźni, chyba że jako ostanie ogniwo. Patrylinearna linia przodków lub potomków wyłącznie męskich, czyli ojciec, ojciec ojca, dziadek ojczysty ojca, itp. W genealogii to linia dziedziczenia nazwiska. W linii tej nigdy nie

2 występują kobiety. Krewni członkowie rodziny, między którymi można wskazać więzy krwi KREWNI I POWINOWACI Pokrewieństwo stosunek genealogiczny wynikający z pochodzenia od wspólnego przodka Powinowaci członkowie rodziny, między którymi jednym z ogniw łączących jest koicja. Powinowactwo określa stosunek jednego z małżonków do krewnych drugiego. Powinowactwo ma dwie linie: prostą i boczną oraz trzy stopnie, np: teściowa to powinowata I stopnia w linii prostej, szwagier (brat żony) to powinowaty II stopnia w linii bocznej a bratanek (syn brata) to powinowaty III stopnia w linii bocznej. Po kądzieli relacja genealogiczna od strony matki Po mieczu relacja genealogiczna od strony ojca Rodowód częściowa tablica potomków (tablica descendentów), obejmująca potomstwo męskie i żeńskie lecz tylko w granicach tego samego nazwiska. Rodowód skrócony obejmuje tylko potomstwo męskie. Ród osoby związane więzami krwi, pochodzące od jednego przodka zarówno w linii prostej jak i w liniach bocznych. Rodzina monogamiczna jedna para rodziców i ich dzieci. Uznawana za podstawową cząstkę rodu. Stopień pokrewieństwa oznacza odległość genealogiczną między dwiema spokrewnionymi (nie powinowatymi) osobami. W linii prostej, we wszystkich systemach liczony jest w ten sam sposób liczba pokoleń minus 1 (np. dziadek i wnuk to krewni II stopnia). W linii bocznej liczony różnorako (np. regulacje w prawie kanonicznym umożliwiające zawarcie małżeństwa przez kuzynostwo). Tablica ascendentów (wywód przodków) zestawienia osób, od których pochodzi probant zarówno po mieczu jak i po kądzieli. Tablica descendentów (tablica potomków, potocznie drzewo genealogiczne) zestawienie osób pochodzących od jednego przodka najczęściej od mężczyzny (antenata) lub pary małżeńskiej (genealogia patriarchalna), ale także od kobiety (antenatki). Pełna tablica descendentów drzewo genealogiczne, to zapis wszystkich potomków danej osoby.

3 Przykłady schematów tablic descendentów (drzew genealogicznych) Pionowy Poziomy odwrócony

4 Poziomy Wpis Stanisława Kępki, brata Marcina Wadowity

5 Zasób archiwalny parafii pw. Ofiarowania NMP w Wadowicach Archiwum parafialne znajduje się na plebanii (Plac Jana Pawła II 1) i zajmuje jedno pomieszczenie. Księgi, rejestry, inwentarze kościoła, rękopisy oraz inne dokumenty zostały uporządkowane i podzielone na 7 odrębnych działów przez Artura Obozę w 2009 r. (luty październik). Obejmują okres od końca XVII w. do dokumentów wytworzonych współcześnie (m.in. wpisy w księgach chrztów, ślubów, zgonów). Dostęp do archiwum możliwy jest po wcześniejszym ustaleniu daty odwiedzin z kancelarią parafialną. Zasób: Dział I Volumen Documentorum 15 jednostek (sygn. I.1 I.15) obejmujących okres od końca XVI w. Zawiera zbiór pojedynczych dokumentów (brak dokumentów pergaminowych), które w toku inwentaryzacji zostały wyodrębnione z pozostałych akt archiwum i ułożone chronologicznie w osobny dział. Dział II Akta Parafialne 70 jednostek (sygn. II.1 II.70) obejmujących okres od końca XVII w. Zawiera: rejestry kościelne i inwentarze, dekrety i papieskie breve (m.in. dekret bp. Kajetana Sołtyka z 1780 r. wydzielający parafię Woźniki czy breve Grzegorza XVI dla parafii wadowickiej z 1836 r.), księgi urodzeń i chrztów (Liber natorum et baptistorum ( )), księgi zapowiedzi (Liber Sponsorum ( ), wypominki i ogłoszenia parafialne. Dział III Bractwa i Stowarzyszenia Kościelne 38 jednostek (sygn. III.1 III.38) obejmujących okres od XVII w. księgi brackie Różańca Świętego, akta Bractwa Wstrzemięźliwości [ ], akta Katolickiego Stowarzyszenia Mężczyzn [ ], akta Sodalicji Mariańskiej, akta Trzeciego Zakonu św. Franciszka z Asyżu, akta Stowarzyszenia Sług Katolickich św. Zyty,statuty Organizacji i Stowarzyszeń Katolickich działających przy parafii w Wadowicach [ ]. Dział IV Zbiory i spuścizny księży 25 jednostek (sygn. IV.1 IV.25) obejmujących dokumenty po proboszczach i księżach pracujących w parafii wadowickiej

6 akta osobiste ks. Andrzeja Zająca ( ), akta osobiste ks. Leonarda Prochownika ( ), jego zapiski i notatki oraz homilie, akta osobiste ks. Edwarda Zachera ( ), jego referaty, notatki i zapiski, albumy ze zdjęciami, odznaczenia, praca doktorska i dyplom doktorski, korespondencja z różnymi instytucjami miejskimi, akta misyjne, Nowa Liturgia, Śluby Jasnogórskie (1956), Nowenna do Matki Bożej Nieustającej Pomocy i Dni Maryjne ( ), nawiedzenie parafii przez obraz Matki Bożej Częstochowskiej (1967), akta związane z kultem świętych. Dział V Akta Parafialne 48 jednostek (sygn. V.1 V.48) obejmujących okres od 1861 r. projekty kościoła i jego remontów [1861-], księgi rachunkowe i polisy, dokumenty fundacyjne, akty własności, spadki księży. Dział VI Akta Diecezjalne Currenda (wydawnictwo diecezji tarnowskiej) [ ] Notificationes (wydawnictwo diecezji krakowskiej) [ ] Dział VII Karol Wojtyła Jan Paweł II 17 jednostek (sygn. VII.1 VII.17) obejmujących okres od 1963 r. księgi pamiątkowe, albumy, zdjęcia i wycinki prasowe z posługi biskupiej Karola Wojtyły oraz z wizyt Jana Pawła II w Wadowicach, wydawnictwa z okresu konklawe (m.in. Tygodnik Powszechny, L'Oservatore Romano, Corriere Della Sera, Suddeutsche Zeitung ), akta związane z domem rodzinnym Jana Pawła II (m.in. Złota Księga z wpisami odwiedzin w domu rodzinnym za lata ), akt chrztu Pawła VI ofiarowany na pamiątkę dla parafii wadowickiej.