FIZJOLOGIA REGENERACJI. Czesc II
|
|
- Seweryn Komorowski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 FIZJOLOGIA REGENERACJI Czesc II
2 I. Szpik kostny zawiera pluripotencjalne komórki macierzyste (PKM). KM Totipotentcjalne KM Pluripotencjalne KM Multipotencjalne KM Monopotencjalne naskórek wątroba mięśnie krew uklad nerwowy Zapłodniony oocyt (Zygota) KM Embrionalne KM Ektodermalne KM Mezodermalne KM Endodermalne inne KM Ukierunkowane tkankowo Ukierunkowanie tkankowe (Commitment)
3 II. Koncepcja krążących KM Komórki macierzyste krwiotwócze (KKM) krążą w krwi obwodowej w celu utrzymania równowagi puli KKM w różnych miejscach organizmu, ale......gromadzone są dowody, że również PKM krążą we krwi...
4 III. Nowe spojrzenie na komórki macierzyste w kontekście starzenia Defekt funkcjonalny komórek macierzystych gromadzenie mutacji, skracanie telomerów Nowe wyjaśnienie długowieczności i starzenia się ssaków poprzez obecność mobilnej puli PKM w szpiku kostnym, ubywającej wraz z wiekiem organizmu.
5 IV. Pluripotencjalne komórki macierzyste (PKM) w doroslych tkankach mechanizm kontrolujący ich niekontrolowaną proliferację Usunięcie imprintu somatycznego kontroluje proliferację pluripotencjalnych KM (PKM)
6 V. Komórki macierzyste mogą uczestniczyć w rozwoju nowotworów Przyczyną nowotworzenia są blędy mechanizmów kontrolujących regenerację tkanek oraz samoodnowę komórek macierzystych
7 KOMÓRKI IZOLOWANE Z TKANEK PO PORODZIE.
8 Koncepcja plastyczności KKM
9 Koncepcja plastyczności KKM?
10 Alternatywne wyjaśnienia zjawiska transróżnicowania lub plastyczności krwiotwórczych komórek macierzystych (KKM) Fuzja komórkowa Stymulacja parakrynna Przeniesienie białek przez mikrofragmenty błonowe Obecność heterogenicznej populacji komórek macierzystych w szpiku kostnym Bardzo rzadkie zjawisko, w którym przeszczepione KKM ulegają fuzji z komórkami uszkodzonej tkanki, tworząc heterokariony. Powstałe heterokariony wykazują ekspresję markerów KKM przeszczepu i uszkodzonych komórek tkanek gospodarza (pseudochimeryzm). KKM stanowią źródło różnych czynników wzrostowych i angiopoetycznych, mogących promować regenerację tkanek/organów. Niektóre doniesienia o plastyczności komórek macierzystych mogą być wyjaśnione za pomocą zjawiska czasowej zmiany fenotypu komórkowego, będącego wynikiem przeniesienia receptorów, cytoplazmatycznych białek oraz mrna między KKM a uszkodzoną komórką, za pomocą mikrofragmentów komorkowych. Oprócz KKM, szpik kostny zawiera także populacje innych komórek macierzystych. Regeneracja uszkodzonych tkanek może zostać wyjaśniona obecnością komórek progenitorowych dla śródbłonka naczyń, które stymulują neowaskularyzację, jak również obecnością innych komórek macierzystych, w tym komórek pluripotencjalnych (np. VSELs). Może to tłumaczyć brak efektu plastyczności przy zastosowaniu wysoko oczyszczonej populacji KKM.
11 Fuzja komorek..
12 Mikrofragmenty Komórkowe Stymulacja komorek przez MFK ligandy, aktywne lipidy. Przeniesienie receptorow, organelli komorkowych Reprogramowanie epigenetyczne poprzez przeniesienie bialek, mrna, mirna Przenoszenie wirusow i prionow
13 Komórki macierzyste: Fenotyp: Komórki macierzyste mezenchymalne (MSC - Mesenchymal Stem Cells)* Kryteria wg International Society for Cellular Therapy: CD105 +, CD73 +, CD90 +, CD45 -, CD34 -, CD14 -, CD11b -, CD79a -, CD19 -, HLA-DR - Multipotencjalne dojrzałe komórki progenitorowe (MAPC - Multipotent Adult Progenitor Cells)* SSEA-1 +, CD13 +, Flk-1 low, Thy-1 low, CD34 -, CD44 -, CD45 -, CD117(c-kit) -, MHC I -, MHC II - Komórki MIAMI (MIAMI Marrow Isolated Adult Multilineage Inducible Cells)* CD29 +, CD63 +, CD81 +, CD122 +, CD164 +, c- met +, BMPR1B +, NTRK3 +, CD34 -, CD36 -, CD45 -, CD117 (c-kit) -, HLA-DR - Bardzo małe komórki macierzyste podobne do komórek embrionalnych (VSELs - Very Small Embryonic Like Stem cells) CXCR4 +, AC133 +, CD34 +, SSEA-1 + (mysz), SSEA-4 + (człowiek), AP +, c-met +, LIF-R +, CD45 -, Lin -, MHC I -, HLA-DR -, CD90 -, CD29 -, CD105 -
14 Mezenchymalne Komorki Macierzyste?
15 Multipotent Adult Progenitor Cells
16 Alternatywne wytłumaczenie zjawiska plastyczności KM CXCR4 SDF-1 gradient SDF-1 gradient SDF-1 gradient SDF-1 gradient SDF-1 gradient Blood 2002, 100, 515 Stem Cells 2003, 21: Leukemia 2004, 18: Circulation 2004, 110: Circulation Res. 2004, 95: Biol. Cell 2005, 97:
17 TECHNIKI IZOLACJI/IDENTYFIKACJI KOMÓREK MACIERZYSTYCH..
18 Niektóre komórki CXCR4 + CD45 - są bardzo małe Komórki jednojądrzaste szpiku kostnego Chemotaksja do SDF-1 Samo medium Medium z SDF-1 Kucia et al. Biol Cell 2005, 97,
19 FACS sorter Sorter Komórek Aria Sorter Komórek (MoFlo)
20 PKM są CXCR4 + CD45 - Komórki jednojądrzaste szpiku kostnego 1.Chemotaksja do SDF-1 Samo medium Medium z SDF-1 FACS SORTER 2. Sortowanie w oparciu o fluorescencję komórek (FACS) CD45 - CD45 + CXCR4 + CD45 - CXCR4 + CD45 +
21 Polowanie na pluripotencjalne komórki macierzyste (PKM) szpiku kostnego - NOWE KRYTERIA IZOLACJI TAKIEJ POPULACJI KOMÓRKOWEJ: obecność markerów: CXCR4, CD133 oraz Sca-1 (mysz) brak antygenu CD45 bardzo mała wielkość ~ 3-5 m Epiblast
22 Sorter Komórek (MoFlo) Electronowy mikroskop skaningowy Electronowy mikroskop transmisyjny ImageStream System Mikrokop konfokalny FACS
23 Ustalenie bramki do sortowania komórek Sca-1 + lin - CD45-15μm 10μm 6μm 4μm 2μm 2-10µm R1 1μm Zuba et al, J Cell Moll Med. 2008, 12,
24 Counts SSC Lineage PE Strategia sortowania komórek Sca-1 + lin - CD % 0.16% FSC Sca-1 PE-Cy % 0.15% Sca-1 + lin - CD45 - CD45 APC-Cy7 Sca-1 + lin - CD45 +
25 Komórki CD45 - lin - Sca-1 + oraz CD45 + lin - Sca w analizie ImageStream Sca-1 + lin - CD45 - Sca-1 + lin - CD45 +
26 Ocena czynnościowa komórek Sca-1 + lin - CD45 + oraz Sca-1 + lin - CD45 - Sca-1 + lin - CD45 + Ocena potencjalu hematopoetycznego radioprotekcja in vitro - CFU-GM In vivo - CFU-S Sca-1 + lin - CD45 - Biol Cell 2005, 97,
27 Analiza RQ-PCR ekspresji genów komórek macierzystych w sortowanej populacji Sca-1 + lin - CD45 - Komórki nerwowe Mięśnie szkieletowe Kardiomiocyty Markery KM Sca-1 + lin - CD45 + Sca-1 + lin - CD45 - GFAP 0.64 ± ± * Nestin 0.39 ± ± * III tubulin 0.95 ± ± * Olig ± ± 7.14 * Olig ± ± 2.13 * Myf ± ± * MyoD 0.77± ± * Myogenin 0.76 ± ± 3.21 * Nsx2.5/Csx 2.05 ± ± 7.93 * GATA ± ± * Hepatocyty -Fetoprotein 0.57 ± ± 3.83 * CK ± ± 9.01 * Nablonek jelit Nkx ± ± * Tcf ± ± 4.27 * Komórki trzustki Nkx ± ± 2.65 * Pdx ± ± 1.90 * Sródblonek VE-cadherin 1.05 ± ± * Naskórek Krt ± ± 6.81 * Krt 2-6a 0.69 ± ± 3.24 * BNC 1.49 ± ± 2.29 * DCT 0.42 ± ± 1.94 * Melanocyty TYR 0.38 ± ± 1.08 * Leukemia 2006,20: TRP 1.08 ± ± 2.16 *
28 From >>June 2005 Mariusz Z. Ratajczak answers a few questions about this month's emerging research front in field of Molecular Biology & Genetics: Molecular Biology & Genetics Article: Stem cell plasticity revisited: CXCR4-positive cells expressing mrna for early muscle, liver and neural cells 'hide out' in the bone marrow Authors: Ratajczak, MZ;Kucia, M;Reca, R;Majka, M;Janowska-Wieczorek, A; Ratajczak, J Journal: LEUKEMIA, 18: (1) 29-40, JAN 2004 Addresses: Univ Louisville, James Graham Brown Canc Ctr, Stem Cell Biol Program, 529 S Jackson St, Louisville, KY USA.
29 mrna (fold difference) Sortowane komórki Sca-1 + lin - CD45 - wykazują ekspresję embrionalnych czynników transkrypcyjnych 200 Pełna populacja BMMNC Sca-1 + lin - CD Sca-1 + lin - CD Oct-4 Nanog Rex-1 Dppa3 Rif1 PSC markers Markery PKM Leukemia 2006,20:
30
31 SEM mysich komórek Sca-1 + lin - CD45 - (VSEL)
32 TEM mysich komórek Sca-1 + lin - CD45 - oraz Sca-1 + lin - CD45 + Sca-1 + lin - CD45-2 m 1 m 1 m 1 m Sca-1 + lin - CD m 2 m 2 m 2.5 m Kucia et al. Leukemia 2006,20:
33 Nanog Oct4 SSEA-1 Komórka macierzysta VSEL (Very Small Embryonic-Like stem cell) Komórka macierzysta krwiotwórcza Sca-1 + lin - CD45 - Sca-1 + lin - CD AAD M1 Kucia et al. Leukemia 2006,20: FL2-A VSEL są diploidalne VSEL usuwają 7-ADD
34 Ekspresja SSEA-1, Oct-4 oraz Nanog w Sca-1 + lin - CD45 - w komórkach szpiku kostnego SSEA-1 Oct-4 Nanog Kucia et al. Leukemia 2006,20:
35 Mysie erytrocyty, płytki krwi oraz VSEL - ImageStream analiza 10µm µm Erytrocyty 10µm µm VSEL 10µm µm Ratajczak et al. Exp. Hematology 2008,36: Płytki krwi
36 SSC Sca-1 Sca-1 Sca-1 Lineage R1 Sca Sca-1 Sca-1 Fenotyp mysich VSEL MHC-I, MHC-II - CD90 - CD105 - CD106 + CD49f + FSC R CD MHC-I CD MHC-II CD106 (VCAM) CD CD49f (VLA6 )
37 VSEL ukrywają się w fibroblastach podścieliska szpiku kostnego FACS SORTER Komórki Sca-1 + lin - CD45 - Komórki podścieliska BM VSEL posiadają receptor CXCR4 Leukemia 2005, 19,
38 VSEL ukrywają się w fibroblastach podścieliska szpiku kostnego Leukemia 2005, 19,
39 VSEL ukrywają się w fibroblastach podścieliska szpiku kostnego
40 BONE MARROW-DERIVED PSC ISOLATED AS POPULATIONS OF FIBROBLAST ALIKE ADHERENT CELLS: Multipotent Adult Progenitor Cells (MAPC) Unrestricted Somatic Stem Cells (USSC) Marrow Isolated Adult Multilineage Inducible Cells (MIAMI) Multipotent Adult Stem Cells (MASC)?
41 BONE MARROW-DERIVED PSC ISOLATED AS POPULATIONS OF FIBROBLAST ALIKE ADHERENT CELLS: Multipotent Adult Progenitor Cells (MAPC) Unrestricted Somatic Stem Cells (USSC) Marrow Isolated Adult Multilineage Inducible Cells (MIAMI) Multipotent Adult Stem Cells (MASC)?
42 Very Small Embryonic Like (VSEL) Stem Cell
43 Niespodzianka!!! Very Small Embryonic Like (VSEL) Stem Cell C2C12 OP9 MSC
44 Sfery formowane przez VSEL w kokulturze z komórkami C2C12 Barwienie sfer w kierunku płodowej formy alkalicznej fosfatazy (PLAP) Sfery formowane przez GFP + VSEL Analiza zawartości DNA Oct4 GATA-6 Cdx2 Sox2 HNF3 AFP Oct4 GATA-6 Cdx2 Sox2 HNF3 AFP VSEL Komórki sfer formowanych przez VSEL Analiza ekspresji genów w komórkach sfer Różnicowanie komórek sfer
45 - brak radioprotekcji - nie tworza kolonii Sca-1 + lin - CD45 - VSEL OP9 cells VSEL- tworza cobble stone area - kolonie - radioprotekcja
46 - brak radioprotekcji - nie tworza kolonii Sca-1 + lin - CD45 - VSEL OP9 cells VSEL- tworza cobble stone area - kolonie - radioprotekcja
47 Ekspresja wybranych genów hematopoetycznych w swieżo izolowanych KKM i VSEL oraz komórkach poddanych ekspansji na podłożu OP9 Swieżo izolowane KKM VSEL (-) Ikaros Ikaros Komórki namnożone z KKM VSEL (-) Lmo2 Lmo2 GATA-2 PU.1 SCL myb Oct-4 GATA-2 PU.1 SCL myb Oct-4
48 Ekspresja wybranych antygenów hematopoetycznych na komórkach poddanych ekspansji na podłożu OP9 CD45 CD41 Gr-1 34% 25% Lin-Sca-1+CD45- VSEL M M1 M % 47% Lin-Sca-1+CD45+ KKM M M M
49 EKM MSC PKM??? KKM Komórki macierzyste ukierunkowane tkankowo (monopotentne) Hematopoeza Limfopoeza
50 EKM MSC PKM??? KKM Komórki macierzyste ukierunkowane tkankowo (monopotentne) Hematopoeza Limfopoeza
51 PKM? - Anemia aplastyczna? - Megaradiochemioterapia? EKM MSC?? KKM Komórki macierzyste ukierunkowane tkankowo (monopotentne) Hematopoeza Limfopoeza
52 VSEL są mobilną populacją komórek macierzystych..?
53 Ratajczak et al. Biol Cell 2005, 97,
54 G-CSF indukuje mobilizację VSEL
55 VSEL HSC No of VSELs/1ml PB MNC WBC (K/ l) 1000 VSELs WBC m unmobilized G-CSF 0 -sarcomeric actinintroponin I CD45-FITC DAPI OCT4 -PE merged Olig 1 III tubulin GFAP C peptide insulin 5 m Kucia et al. Stem Cells 2008,26:
56 VSEL są mobilizowane w zawale serca
57 Mobilizacja VSEL po zawale mięśnia sercowego No of VSELs / ul of blood * # * # * vs. kontrola # vs. kontrola (sham) P < Kontrola Kontrola (sham) 24h 48h 7 dni HSCs CD45 + /Lin - /Sca-1 + VSEL CD45 - /Lin - /Sca-1 + 5µm Zuba et al. J Mol Cell Cardiol. 2008, 44: CD45 FITC Oct-4 TRITC DAPI
58 VSELS [cells/µl] WBC [10 3 cells/µl] Mobilizacja VSEL po zawale mięśnia sercowego VSELs WBC *P<0.003 CTRL MI 24 hrs * 0 CXCR4 Oct-4 CXCR4 Oct-4 merged CXCR4 Oct-4 DAPI SSEA-4 SSEA-3merged SSEA-4 DAPI merged SSEA-4 DAPI Wojakowski et al. Circulation 2004, 110, Wojakowski et al. Journal American College of Cadiology 2008 (in press)
59 Wojakowski et al. Journal American College of Cadiology 2008 (in press)
60 VSEL są mobilizowane w udarze mózgu
61 mrna (fold difference) VSEL sa mobilizowane do krwi obwodowej w udarze mozgu control PBMNC 24 h 3 rd day after stroke 7 th day P<0.001 vs control Oct4 Nanog GFAP Nestin β-iii-tubulin Olig1 Olig2 Sox2 Musashi-1 PSC markers CXCR4 Oct-4 CXCR4 + Oct 4 GFAP GFAP + DAPI Paczkowska et al. Stroke 2008 (in press)
62 VSEL krązą w krwi pępowinowej?
63 Strategia izolacji VSEL z krwi pępowinowej Metoda dwustopniowa izolacji i) liza krwi w hipotonicznym roztworze chlorku amonu oraz ii) użycie sortera komórkowego
64 NANOG OCT4 SSEA-4 Komórki CD133 + CXCR4 + Lin - CD VSEL krwi pępowinowej CXCR4 + Lin - CD45 - Oct4 Nanog DAPI CD133 + Lin - CD45 - CD34 + Lin - CD45 - DAPI DAPI 1 m 1 m 1 m Kucia et al. Leukemia 2007, 21,
65 CXCR4 + lin - CD45 - (VSEL) 1 m 1 m 1 m Kucia et al. Leukemia 2007, 21,
66 Human CB-VSELs, Erythrocytes and Platelets 10µm 6µm 4µm 2µm 1µm Synthetic beads Platelets 2.98±0.45µm CB-VSELs 6.75 ± 1.04µm Erythrocytes 7.87±0.85µm
67 Różnicowanie VSEL z krwi pępowinowej w kierunku komórek nerwowych oraz kardiomiocytów Różnicowanie w kierunku lini neuronalnych. Panel a Ekspresja nestyny (fluorescencja zielona) oraz III tubuliny (fluorescencja czerwona) w obrębie neurosfery. Panel b - d Komórki wyprowadzone z neurosfery zróżnicowane w neurony pozytywne pod względem nestyny (b) i III tubulin (c) oraz oligodendrocyty wykazujące ekspresję O4 (d). Jądra komórkowe wybarwione DAPI. Różnicowanie w kierunku kardiomiocytów. Ekspresja białkek strukturalnych: Panel a, b -aktyniny (fluorescencja czerwona). Panel c, d troponin I (fluorescencja zielona). Jądra komórkowe wybarwione DAPI.
68 VSEL występują w różnych narządach doroslych myszy..
69 Oct-4 mrna expression (fold difference) Małe komórki Sca-1 + lin - CD45 - izolowane z mysich narządów A Oct3/ B 2m Oct3/4 2m 1
70 Oct-4 + komórki VSEL w mysich narzadach Trzustka Grascia 10µm 10µm ImageStream system Trzustka 5 m 5 m Mikroskop fluorescencyjny Grasica 5 m Oct-4 DAPI 5 m SSEA-1 DAPI Trzustka Grasica DAPI CD45 Sca-1 Oct-4 Merged 5µm Mikroskop konfokalny 5µm
71 Oct-4 + VSEL / organ [x10 3 ] Rozkład komórek VSEL w narządach myszy % 7.1% Oct-4 + VSELs 7.9% 12.8% 16.7% 37.0% Brain Kidneys S. muscles Pancreas B. marrow Liver Lungs Spleen Testes Thymus Heart
72 Mikroskop konfokanlny VSELs w roznych narzadach Zuba-Surma et al. Cytometry 2008 (in press).
73 Czy liczba VSEL w szpiku kostnym zależy od wieku osobnika??
74 Zawartość VSELs [%] SSC Lineage PE Counts Liczba komórek VSEL w szpiku spada z wiekiem Sca-1 + Lin - CD45 - R1 R2 R3 R4 FSC Sca-1 PE-Cy5 CD45 APC-Cy Wiek myszy [miesiące]
75 A 1-miesieczna mysz B 2-letnia mysz VSEL hodowane na komórkach C2C12 Sfery ( - )
76 fold of difference Szpik kostny krótkożyjących myszy szczepu DBA/2J zawiera znacznie mniej komórek VSEL 1 Oct-4 Nanog Rex1 0.1 B6 Sca-1 + lin - CD45 - DBA/2J Sca-1 + lin - CD Okres życia DBA/2J - ½ roku B6-2 lata Exp. Hematol 2005, 33,
77 VSEL i regeneracja dane in vivo..?
78 A Intramyocardial injection of GFP + VSEL 48h 30 days Evaluation of the contribution of GFP + cells to the myocardiac regeneration B Intramyocardial injection of GFP + VSEL expanded cardiomyocytes 48h 180 days Evaluation of the contribution of GFP + cells to the myocardiac regeneration
79 mm % mm Vehicle (n=8) HSCs (n=13) VSELs (n=7) * P < 0.05 vs. Vehicle-treated P < 0.05 vs. HSCs 80 LV Ejection Fraction 7 LV End-systolic Diameter * * * * BSL 48 h 1 mo 3 mo 6 mo 0 BSL 48 h 1 mo 3 mo 6 mo 1.2 Infarct Wall Thickness (Diastole) * BSL 48 h 1 mo 3 mo 6 mo Dawn et al. Stem Cells 2008;26: sarcomeric actin GFP
80 Pochodzenie rozwojowe komórek VSEL..komórki linii (zarodkowej) gametoidalnej i somy..?
81 Oocyt + Plemnik Trofoektoderma Zygota Morula ICM Epiblast Trofoektoderma?? Mezoderma Ektoderma Endoderma Ratajczak et al. Leukemia 2007, 21, Pierwotne komórki gamet (PGC) Gamety Mezoderma Ektoderma Endoderma
82 Status VSEL Linia zarodkowa (germinalna) jako żrodło i szkielet układu KM Układ nerwowy Pierwotne komórki gamet (PGC) Zarodek Ektoderma pozazarodkowa Mięśnie szieletowe Wyciszenie 1. Nisza ektotopowa 2. Czynniki hamujące 3. Usunięty somatic imprint Wąroba płodowa Szpik kostny Legenda: Gradient SDF-1 EPIBLAST (Prymitywna ektoderma) CXCR4 + komórki epiblastu/pgc (VSEL) Mięsień sercowy Zawiązki gonad Nadnercza Aktywacja 1. Stan zapalny, uszkodzenie tkanek 2. Zmiany epigenetyczne 3. Przywrócenie somatic imprint
83 Oocyt + Plemnik Trofoektoderma Zygota Morula ICM Epiblast Trofoektoderma Usuniecie imprintu?? Usuniecie imprintu Mezoderma Ektoderma Endoderma Ratajczak et al. Leukemia 2007, 21, Pierwotne komórki gamet (PGC) Gamety Mezoderma Ektoderma Endoderma
84 Podstawy molekularne zjawiska imprintu somatycznego u ssaków łożyskowych Wyrózniamy ~80 genów posiadajacych imprint które odgrywaja kluczowa role w embriogenezie/rozwoju (ulegajac ekspresji tylko na matczynym lub tylko na ojcowskim chromosomie) Ich ekspresja jest regulowana przez tzw. imprinting control regions (ICRs) lub tzw. methylated regions (DMRs), które sa metylowane (na CpG islands) na jednym z dwóch rodzicielskich aleli. W wiekszosci ICR, metylacja aleliczna dotyczy matczynego chromosomu (np. Igf2R). W kilku tylko przypadkach powstaje podczas spermatogenezy (np. Igf2-H19). Usunięcie imprintu somatycznego kontroluje proliferację pluripotencjalnych KM (np. pierwotnych komórek plciowych (PGC) oraz VSEL) i chroni przed powstawaniem potworniaków.
85 Primordial germ cells
86 Primordial germ cells
87 Primordial germ cells
88 Primordial germ cells VSEL?
89 Igf2-H19 imprinting decyduje o proliferacji TKM Kaguya mysz partenogenetyczna
90 MOLECULAR BASIS OF ICR1/DMR1 (Igf2-H19) IMPRINT H19 is transcribed from maternal chromosome Igf2 is transcribed from paternal chromosome
91 MOLECULAR BASIS OF ICR1/DMR1 (Igf2-H19) IMPRINT Consequences of imprint erasure H19 over-expressed Igf2 - down-regulated
92 Kucia et al. 2009, Leukemia Fold difference (mrna) Fold difference (mrna) (A) Igf2 16 CpGs H19 ICR1/DMR1 (Igf2-H19) ICR1/DMR1 (B) VSEL HSC MSC ESC-D H IGF2 (C) VSEL TaqI - + HSC - + MSC ESC-D UMe Me VSEL HSC 0.0 VSEL HSC
93 Paternally imprinted genes VSEL HSC MSC ESC-D3 Igf2-H % 43.8 % 52.7 % 66.1 % VSEL HSC ST ESC-D3 Rasgrf % 52.5 % 40.0 % 64.6 % VSEL HSC ST ESC-D3 Meg % Shin et al (submitted) % 65.6 % 66.7 %
94 Stan metylacji kluczowych genow posiadajacych piętno genomowe VSEL HSC MSC ESC Oct-4 Igf2-H19 N N Rasgrf1 N N N Igf2R N N KCNQ1 N N Peg1/Mest N N N SNRPN N N N N Legend - : hypermethylation, : hypomethylation, N : normal status Shin et al (submitted).
95 Stan metylacji kluczowych genow posiadajacych piętno genomowe VSEL HSC MSC ESC Oct-4 Igf2-H19 N N Rasgrf1 N N N Igf2R N N KCNQ1 N N Peg1/Mest N N N SNRPN N N N N Legend - : hypermethylation, : hypomethylation, N : normal status VSEL: Increase in mrna for Decrease in mrna for H19, p57 Kip2, Igf2R IGF2, Rasgrf1 Shin et al (submitted).
96 VSEL i fizjologiczne konsekwencje ich obecności w tkankach : Czy sa żródłem komórek macierzystych ukierunkowanych tkankowo w stanach fizjologii (steady state conditions) czy też tylko w warunkach stresu? Czy możliwe bedzie wykorzystanie autologicznych VSEL pobranych w młodym wieku (za pomocą mobilizacji) do póżniejszego odmładzania i regeneracji tkanek u pacjentów w starszym wieku? VSEL jako nowy target dla rozwoju nowej generacji leków wydłużających w czasie ich przeżycie w tkankach oraz kontorolowaną proliferację.
97 Somatic Imprint - Yes Expression of Oct-4, Sox-2, Myc, Klf4 - No Somatic Imprint - No Expression of Oct-4, Sox-2, Myc, Klf4 - Yes 1 st scenario PSC 2 nd scenario To re-establish somatic imprint ipsc VSEL To express Oct-4, Sox-2, Myc and Klf4 Tissue Committed Stem Cells MSC Soma
98 Czy VSEL uczestniczą w rozwoju nowotworów??
99 Nowotwory wywodzą się z populacji komórek macierzystych Nowotwory wzrastają raczej ze zmutowanych komórek macierzystych, niż z komórek somatycznych ulegających odróżnicowaniu. Komórki macierzyste nowotworu są odpowiedzialne za jego wzrost, odnowę oraz przerzutowanie. Nowotworzenie wiąże się z nieprawidłowymi mechanizmami kontrolującymi regenerację tkanek oraz samoodnowę komórek macierzystych. Obecność nowotworów towarzyszących chronicznym stanom zapalnym potwierdza model nowotworu, jako efektu ciągłych procesów naprawczo-regeneracyjnych.
100 Pochodzenie komórek macierzystych nowotworu (KMN) 1 KMN 2 3 KM VSEL J Physiol Pharm. 2006, 57, Supp 7, 5-16
101 Pochodzenie komórek macierzystych nowotworu (KMN) 1 KMN 2 3 KM VSEL J Physiol Pharm. 2006, 57, Supp 7, 5-16
102 Embryonal rest theory of cancer development 1829 J. Recamier; 1854 R. Remak; 1958 R. Virchow Zaproponowali ze nowtwory powstają z przetrwałych tkanek plodowych F. Durante; 1875 J. Cohnheim Sugerowali że w tkankach znajdują sie komórki embrionalne, ktore jesli ulegną aktywacji tworza nowotwory Wright Zaproponowal że guz Willmsa (nephroblastoma) wywodzi sie z komórek zarodkowych 1911 J. Beard Nowotwory powstają z trofoblastu lub przetrwałych komórek zarodkowych Rudolf Virchow Julius Cohnheim John Beard
103 Dane sugerujące, że nowtowory powstają w KM linii zarodkowej (germ line) Występowanie klasycznych guzów germinalnych Nasieniak, guzy jajnika, yolk sac tumor, teratoma, teratocarcinoma, Ekspresja Cancer Testis (C/T) Antigens w komórkach nowotworowych Antygeny C/T (~40 opisanych) ulegają ekspresji w komórkach linii zarodkowej, występuja jednak rowniez ekspresji w szeregu nowotworach (np., zoładka, płuca-, wątroby-, pęcherza moczowego, czerniakach, meduloblastoma, mięsakach dzieciecych, guzach germinalnych). Ekspresja gonadotropiny łozyskowj (hcg) oraz antygenu karcyembrionalnego (CEA) w nowotworach Szereg nowotworów syntetyzuje podjednostkę beta hcg lub jej fragment oraz posiada ekspresję CEA. Ekspresja Oct-4 w szeregu nowotworach Oct-4 będący markerem pluripotencjalnych komórek linii zarodkowej ulega ekspresji np. w guzach zołądka, płuca, pęcherza moczowego, sluzówki jamy ustnej oraz guzach germinalnych.
104 VSEL HSC MNC VSEL HSC MNC VSEL HSC MNC VSEL HSC MNC Fold difference (mrna) Fold difference (mrna) Fold difference (mrna) Fold difference (mrna) Ekspresja antygenow C/T w komorkach VSEL 250 MAGE-A2 500 MAGE-A MAGE-B3 60 Ssbx
105 Oct-4 + VSEL jako komórki zapoczątkowujące rozwój nowotworu? Typ nowotworu Teratoma, Teratocarcinoma Germinoma, Seminoma, Teratoma, Dermoid cyst, Hydatidiform mole Mięsaki wieku dziecięcego (Rhabdomyosarcoma, Neuroblastoma, Mięsak Ewinga, nowotwór Willmsanephroblastoma) Inne zmiany nowotworowe (np. rak żołądka związany z zakażeniem Helicobacter pylori) Potencjalne mechanizmy Przetrwały somatic imprint Oct-4 + komórek (pochodzących z epiblastu?), dodatkowe mutacje? Komórki pozostawione w trakcie wędrówki pierwotnych komorek płciowych, przetrwały somatic imprint, dodatkowe mutacje? Zmutowane komórki Oct-4 + zlokalizowane w różnych tkankach? Krążące komórki Oct-4 + wbudowane w niewłaściwe miejsce, w niewłaściwym czasie, dodatkowe mutacje? Fuzja komórkowa- niestabilność chromosomalna? Leukemia 2007, 21,
106 Potencjalny udział VSEL w procesach kancerogenezy Mutacje - Przetrwały somatic imprint - Mutacje A VSEL B C + - Fuzja aneuploidia chromosomów Fuzja Komórka aneuploidalna jako wynik fuzji Chemoatrakcja - Komórki naczyń oraz podścieliska nowotworu pochodzące z VSEL Exp. Opinion Biol. Ther. 2007, 7,
107 Wnioski: Szpik kostny jest miejscem, gdzie zdeponowane są nie tylko komórki macierzyste krwiotwórcze, ale także, jak dowodzą nasze badania komórki VSEL (ang. very small embryonic-like stem cells) populacja pluripotencjalnych komórek macierzystych wywodzących się z epiblastu zarodka. Zgodnie z naszą hipotezą, VSEL zdeponowane są w szpiku kostnym oraz innych narzadach młodych ssaków we wczesnych etapach rozwoju zarodkowego, jako pula rezerwowa komórek pluripotencjalnych, odpowiedzialna za naprawę i regenerację uszkodzonych tkanek. Proliferacja tych komórek jest kontrolowana przez modulację imprintu somatycznego (np. Igf2-H19). VSEL mogą zostać uwolnione ze szpiku płodowego i krążyć w krwi pępowinowej. Uważamy, że VSEL mogą stać się potencjalnym źródłem komórek macierzystych dla celów medycyny regeneracyjnej oraz mogą stać się rzeczywistą alternatywą dla embrionalnych komórek macierzystych izolowanych z zarodków. Komórki macierzyste pochodzące ze szpiku (np. VSEL) mogą również odgrywać istotną rolę w licznych procesach patologicznych, takich jak rozwój nowotworów, czy zwłóknienie tkanek.
108 UofL: Magdalena Kucia Dong-Myung Shin Maciej Tarnowski Ewa Zuba-Surma Janina Ratajczak Marcin Wysoczyński Wan Wu Chris Worth PAM: Bogdan Machaliński Maciej Halasa Edyta Paczkowska Katarzyna Grymula SUM: Michał Tendera Wojtek Wojakowski
109 Problemy do zapamiętania Definicja komórki macierzystej (KM) ukierunkowanej tkankowo Komórka macierzysta totipotencjalna a pluripotencjalna Potencjalne zrodla komorek pluripotencjalnych dla medycyny regeneracyjnej plusy i minusy Plastycznosc krwiotworczych komorek macierzystych alteranatywne mechanizmy Rola osi SDF-1-CXCR4 w krązeniu KM Nisze tkankowe KM Krązenie komórek macierzystych w ustroju Rola KM lokalnych i krazacych w regeneracji narządów Komórki macierzyste linii zarodkowej i somatycznej Rola piętna genomowego w fizjologii KM Metylacja regionu regulatorowego genu IGF2-H19 w fizjologii KM Komorki VSELs pochodzenie i potencjalna rola w ustroju w stanach fizjologii i patologii
FIZJOLOGIA REGENERACJI
FIZJOLOGIA REGENERACJI 01 Innowacyjne metody wykorzystania komórek macierzystych w medycynie arsawa, 09.01.2010 Dlaczego będziemy mówić o fizjologii regeneracji? Przyszłość medycyny leczenie szeregu schorzeń,
Bardziej szczegółowoFIZJOLOGIA REGENERACJI. Czesc I
FIZJOLOGIA REGENERACJI Czesc I U progu 3-go tysiąclecia człowiek posiadł technologie, które do tej pory były przypisywane istotom najwyższym - energia jądrowa - klonowanie zarodków Drzewo Oliwne Płazy
Bardziej szczegółowoKrwiotworzenie (Hematopoeza)
Krwiotworzenie (Hematopoeza) Zgadnienia Rozwój układu krwiotwórczego Szpik kostny jako główny narząd krwiotwórczy Metody badania szpiku Krwiotwórcze komórki macierzyste (KKM) Regulacja krwiotworzenia Przeszczepianie
Bardziej szczegółowoKomórki macierzyste zastosowania w biotechnologii i medycynie BT Metody identyfikacji i fenotypowania populacji komórek macierzystych
Metody identyfikacji i fenotypowania populacji komórek macierzystych 1 Wstęp Szpik kostny zawiera hematopoetyczne (HSC) oraz niehematopoetyczne komórki macierzyste (KM). Do niehematopoetycznych KM należą:
Bardziej szczegółowoIndukowane pluripotencjalne komórki macierzyste
Indukowane pluripotencjalne komórki macierzyste Nagroda Nogla w dziedzinie medycyny i fizjologii z roku 2012 dla Brytyjczyka John B.Gurdon oraz Japooczyka Shinya Yamanaka Wykonały: Katarzyna Białek Katarzyna
Bardziej szczegółowoKomórki macierzyste i ich potencjalne wykorzystanie w klinice
Rocznik Teologii Katolickiej, tom XI/1, rok 2012 Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie Komórki macierzyste i ich potencjalne wykorzystanie w klinice Stem cells and their potential use in a clinic
Bardziej szczegółowoIzolacja komórek szpiku kostnego w celu identyfikacji wybranych populacji komórek macierzystych technikami cytometrycznymi
Izolacja komórek szpiku kostnego w celu identyfikacji wybranych populacji komórek macierzystych technikami cytometrycznymi PRAKTIKUM Z BIOLOGII KOMÓRKI DLA BIOLOGÓW (BT 216) TEMAT ĆWICZENIA: "Izolacja
Bardziej szczegółowoAUTOREFERAT ROZPRAWY DOKTORSKIEJ. The role of Sdf-1 in the migration and differentiation of stem cells during skeletal muscle regeneration
mgr Kamil Kowalski Zakład Cytologii Wydział Biologii UW AUTOREFERAT ROZPRAWY DOKTORSKIEJ The role of Sdf-1 in the migration and differentiation of stem cells during skeletal muscle regeneration Wpływ chemokiny
Bardziej szczegółowoStreszczenie Przedstawiona praca doktorska dotyczy mobilizacji komórek macierzystych do uszkodzonej tkanki mięśniowej. Opisane w niej badania
Streszczenie Przedstawiona praca doktorska dotyczy mobilizacji komórek macierzystych do uszkodzonej tkanki mięśniowej. Opisane w niej badania koncentrowały się na opracowaniu metod prowadzących do zwiększenia
Bardziej szczegółowoPRZESZCZEPIANIE KOMÓREK HEMATOPOETYCZNYCH
KATEDRA I KLINIKA PEDIATRII, HEMATOLOGII I ONKOLOGII COLLEGIUM MEDICUM UMK BYDGOSZCZ PRZESZCZEPIANIE KOMÓREK HEMATOPOETYCZNYCH SEMINARIUM VI ROK DR HAB. MED. JAN STYCZYŃSKI, PROF. UMK Transplantacja szpiku
Bardziej szczegółowoSpotkania w samo południe u Biotechnologów. Wydział Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego
Spotkania w samo południe u Biotechnologów Wydział Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego Postęp w metodach hodowli tkanek dla transplantologii - komórki macierzyste odkrycie
Bardziej szczegółowoNieembrionalne komórki macierzyste a regeneracja układu nerwowego
ISSN 1734 5251 www.neuroedu.pl OFICJALNE PORTALE INTERNETOWE PTN www.ptneuro.pl Nieembrionalne komórki macierzyste a regeneracja układu nerwowego Bogusław Machaliński Zakład Patologii Ogólnej Pomorskiej
Bardziej szczegółowoPOSTÊPY BIOLOGII KOMÓRKI VSELs OBECNY STAN BADAÑ TOM 37 2010 NR 1 (63 87) Rola komórek dendrytycznych w odpowiedzi transplantacyjnej* The role of dendritic cells in transplantation Maja Budziszewska1 Anna
Bardziej szczegółowoGonocyty komórki prapłciowe
GAMETOGENEZA Gametogeneza Gametogeneza (z grec. gamete żona, gametes mąż) Proces powstawania oraz rozwoju specjalnej populacji komórek, które nazywa się gametami lub komórkami rozrodczymi. Mejoza i różnicowanie
Bardziej szczegółowoModyfikacje epigenetyczne w czasie wzrostu oocytów związane z rozszerzeniem rozwoju partenogenetycznego u myszy. Małgorzata Karney
Modyfikacje epigenetyczne w czasie wzrostu oocytów związane z rozszerzeniem rozwoju partenogenetycznego u myszy. Małgorzata Karney Epigenetyka Epigenetyka zwykle definiowana jest jako nauka o dziedzicznych
Bardziej szczegółowoThe Maternal Nucleolus Is Essential for Early Embryonic Development in Mammals
The Maternal Nucleolus Is Essential for Early Embryonic Development in Mammals autorstwa Sugako Ogushi Science vol 319, luty 2008 Prezentacja Kamil Kowalski Jąderko pochodzenia matczynego jest konieczne
Bardziej szczegółowoEpigenetyczna regulacja ekspresji genów w trakcie rozwoju zwierząt i roślin
Epigenetyczna regulacja ekspresji genów w trakcie rozwoju zwierząt i roślin Rozwój jest z natury epigenetyczny te same geny w różnych tkankach i komórkach utrzymywane są w stanie aktywnym lub wyciszonym
Bardziej szczegółowoOkres zarodkowy (embrionalny) jest to okres rozwojowy człowieka, który trwa od około szóstego lub ósmego dnia, czyli od momentu
Pracownia Multimedialna Katedry Anatomii UJ CM Okres zarodkowy (embrionalny) jest to okres rozwojowy człowieka, który trwa od około szóstego lub ósmego dnia, czyli od momentu implantacji zagnieżdżenia
Bardziej szczegółowoTransplantacje komórek i tkanek rola układu odpornościowego
Transplantacje komórek i tkanek rola układu odpornościowego Rozwój strategii wytwarzania substytutów tkanek in vitro typ tkanki rola substytutu przykład fizyczny biomechaniczna kość naczynia krwionośne
Bardziej szczegółowoBliźniak z zespołem Beckwitha-Wiedemanna
Bliźniak z zespołem Beckwitha-Wiedemanna Marek Szczepański, Renata Posmyk Klinika Neonatologii i intensywnej Terapii Noworodka Uniwersytet Medyczny w Białymstoku Konferencja,,Neonatologia przez przypadki
Bardziej szczegółowoIndukowane pluripotencjalne komórki macierzyste nowe rozwiązanie w medycynie regeneracyjnej
diagnostyka laboratoryjna Journal of Laboratory Diagnostics 2011 Volume 47 Number 2 187-192 Praca poglądowa Review Article Indukowane pluripotencjalne komórki macierzyste nowe rozwiązanie w medycynie regeneracyjnej
Bardziej szczegółowoKomórki macierzyste Część I wprowadzenie
3 Komórki macierzyste Część I wprowadzenie Karolina Archacka Streszczenie: Komórki macierzyste mają wyjątkowe właściwości wśród wszystkich komórek organizmu: są zdolne zarówno do samoodnawiania własnej
Bardziej szczegółowoEpigenetic modifications during oocyte growth correlates with extended parthenogenetic developement in the mouse
Epigenetic modifications during oocyte growth correlates with extended parthenogenetic developement in the mouse Tomohiro Kono, Yayoi Obata, Tomomi Yoshimzu, Tatsuo Nakahara & John Carroll Rozwój partenogenetyczny
Bardziej szczegółowoImmunologia komórkowa
Immunologia komórkowa ocena immunofenotypu komórek Mariusz Kaczmarek Immunofenotyp Definicja I Charakterystyczny zbiór antygenów stanowiących elementy różnych struktur komórki, związany z jej różnicowaniem,
Bardziej szczegółowoKonsekwencje fizjologiczne i patologiczne występowania komórek linii zarodkowych w dorosłych tkankach
Konsekwencje fizjologiczne i patologiczne występowania komórek linii zarodkowych w dorosłych tkankach Physiological and pathological consequences of a presence of germ line stem cells in adult tissues
Bardziej szczegółowoTransplantacje komórek i tkanek rola układu odpornościowego
Transplantacje komórek i tkanek rola układu odpornościowego 1 Rozwój strategii wytwarzania substytutów tkanek in vitro kryterium sposób działania implantu typ tkanki rola substytutu przykład fizyczny biomechaniczna
Bardziej szczegółowoZAKŁAD CYTOLOGII Instytut Zoologii
ZAKŁAD CYTOLOGII Instytut Zoologii Maria Anna Ciemerych-Litwinienko Budynek C, II piętro 216C www.biol.uw.edu.pl/cytologia tkanki i narządy prekursorowe macierzyste tkankowo specyficzne macierzyste ektoderma
Bardziej szczegółowoBANK komórek macierzystych... szansa na całe życie.
BANK komórek macierzystych... szansa na całe życie www.bank.diag.pl Bank komórek macierzystych DiaGnostyka doświadczenie i nowoczesne technologie Założony w 2002 r. Bank Krwi Pępowinowej Macierzyństwo,
Bardziej szczegółowoPRZESZCZEPIANIE KOMÓREK KRWIOTWÓRCZYCH
PRZESZCZEPIANIE KOMÓREK KRWIOTWÓRCZYCH SEMINARIUM VI ROK DR HAB. MED. JAN STYCZYŃSKI Transplantacja szpiku kostnego = zabieg polegający na wprowadzeniu zdrowego szpiku w miejsce przekształconego nowotworowo
Bardziej szczegółowoOswajamy biotechnologię (XI) komórki macierzyste
Oswajamy biotechnologię (XI) komórki macierzyste Oswajamy komórki macierzyste Czy wyobrażacie sobie, że w razie potrzeby moglibyście poprosić w szpitalu o nową wątrobę, nową nerkę, nową nogę? Komórki macierzyste
Bardziej szczegółowoDr hab. n. med. Ewa Zuba-Surma, Prof. nadzw. UJ Kraków, 27 kwietnia 2016r. Zakład Biologii Komórki Wydział Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii Uniwersytet Jagielloński ul. Gronostajowa 7 30-387 Kraków
Bardziej szczegółowoCHOROBY NOWOTWOROWE. Twór składający się z patologicznych komórek
CHOROBY NOWOTWOROWE Twór składający się z patologicznych komórek Powstały w wyniku wielostopniowej przemiany zwanej onkogenezą lub karcinogenezą Morfologicznie ma strukturę zbliżoną do tkanki prawidłowej,
Bardziej szczegółowoINICJACJA ELONGACJA TERMINACJA
INICJACJA ELONGACJA TERMINACJA 2007 by National Academy of Sciences Kornberg R D PNAS 2007;104:12955-12961 Struktura chromatyny pozwala na różny sposób odczytania informacji zawartej w DNA. Możliwe staje
Bardziej szczegółowoMetylacja DNA. Anna Fogtman Pracownia Analiz Mikromacierzy Uniwersytet Warszawski Polska Akademia Nauk
Metylacja DNA Anna Fogtman Pracownia Analiz Mikromacierzy Uniwersytet Warszawski Polska Akademia Nauk Przykład symfoniczny Przykład symfoniczny Metylacja DNA O SAM-CH SAM NH 3 5 2 6 1 H DNMT Cytozyna
Bardziej szczegółowoZAKŁAD CYTOLOGII Instytut Zoologii. Maria Anna Ciemerych-Litwinienko Budynek C, II piętro 216C www.biol.uw.edu.pl/cytologia
ZAKŁAD CYTOLOGII Instytut Zoologii Maria Anna Ciemerych-Litwinienko Budynek C, II piętro 216C www.biol.uw.edu.pl/cytologia komórki macierzyste komórki macierzyste tkanki i narządy ektoderma endoderma pierwotne
Bardziej szczegółowoLekcja o komórkach macierzystych
Lekcja o komórkach macierzystych Scenariusz zajęć Ilona Żeber-Dzikowska, Aleksandra Szydłowska Temat: Oskarżeni komórki macierzyste Odbiorcy: uczniowie liceum lub technikum, realizujący rozszerzony zakres
Bardziej szczegółowoOrganizacja tkanek - narządy
Organizacja tkanek - narządy Architektura skóry tkanki kręgowców zbiór wielu typów komórek danej tkanki i spoza tej tkanki (wnikają podczas rozwoju lub stale, w trakcie Ŝycia ) neurony komórki glejowe,
Bardziej szczegółowoMetody izolacji komórek macierzystych
Ćwiczenie 1. Metody izolacji macierzystych 1 Wstęp Komórki macierzyste (KM) dzięki zdolności do samoodnawiania oraz jednocześnie do różnicowania się w komórki ukierunkowane do określonych linii rozwojowych
Bardziej szczegółowoKomórki macierzyste i ich zastosowanie w chorobach hematoonkologicznych
diagnostyka laboratoryjna Journal of Laboratory Diagnostics Diagn Lab 2014; 50(3): 241-248 Praca poglądowa Review Article Komórki macierzyste i ich zastosowanie w chorobach hematoonkologicznych Stem cells
Bardziej szczegółowoCzym jest medycyna personalizowana w kontekście wyzwań nowoczesnej onkologii?
Czym jest medycyna personalizowana w kontekście wyzwań nowoczesnej onkologii? Wykorzystanie nowych technik molekularnych w badaniach nad genetycznymi i epigenetycznymi mechanizmami transformacji nowotworowej
Bardziej szczegółowo(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego:
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP 2185695 (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: 18.07.2008 08796270.0 (13) (51) T3 Int.Cl. C12N 5/0735 (2010.01)
Bardziej szczegółowoWłaściwości komórek macierzystych, regulacje prawne oraz zastosowanie w medycynie Stem cell properties, current legal status and medical application
Postepy Hig Med Dosw (online), 2017; 71: 1216-1230 e-issn 1732-2693 www.phmd.pl Review Received: 2016.02.25 Accepted: 2016.11.18 Published: 2017.12.31 Właściwości komórek macierzystych, regulacje prawne
Bardziej szczegółowoPracownia Patologii Ogólnej i Neuropatologii, Katedra Pielęgniarstwa, Gdański Uniwersytet Medyczny
POZAGONADALNE I POZACZASZKOWE GUZY GERMINALNE (EXTRAGONADAL GERM CELL TUMOR) Ewa IŜycka-Świeszewska Pracownia Patologii Ogólnej i Neuropatologii, Katedra Pielęgniarstwa, Gdański Uniwersytet Medyczny 1.
Bardziej szczegółowoKomórki macierzyste mają potencjał do samoodnowy i różnicowania we wszystkie tkanki
Komórki macierzyste a starzenie STRESZCZENIE Komórki macierzyste mają potencjał do samoodnowy i różnicowania we wszystkie tkanki organizmu. W dorosłym organizmie są odpowiedzialne za utrzymanie homeostazy
Bardziej szczegółowoKrew pępowinowa to krew znajdująca się w łożysku. Przeszczepianie krwi pępowinowej
Przeszczepianie krwi pępowinowej Autor: prof. dr hab. n. med. Jan Styczyński Katedra i Klinika Pediatrii, Hematologii i Onkologii, Collegium Medicum im. L. Rydygiera w Bydgoszczy, Uniwersytet Mikołaja
Bardziej szczegółowoKomórki macierzyste skóry. Wykorzystanie roślinnych komórek macierzystych w kosmetologii. Komórki macierzyste
Komórki macierzyste skóry Wykorzystanie roślinnych komórek macierzystych w kosmetologii Komórki macierzyste Mitoza Różnicowanie REGENERACJA 1 Komórki macierzyste vs. komórki progenitorowe Komórki progenitorowe:
Bardziej szczegółowo15. Klonowanie organizmów
15 15. Klonowanie organizmów Słowo clone w języku angielskim w XIX wieku oznaczało roślinę wyhodowaną z ukorzenionej gałązki. Termin klon używany obecnie oznacza zbiór komórek lub organizm identyczny pod
Bardziej szczegółowoHEMATOPOEZA PODSTAWY IMMUNOLOGII
HEMATOPOEZA PODSTAWY IMMUNOLOGII 2009 dr hab. Nadzieja Drela dr Ewa Kozłowska owska MIEJSCA RÓŻNICOWANIA R KOMÓREK UKŁADU ODPORNOŚCIOWEGO PODCZAS ŻYCIA PŁODOWEGOP WORECZEK ŻÓŁTKOWY WĄTROBA PŁODOWAP PO
Bardziej szczegółowoGuzy zarodkowe jąder czego możemy dowiedzieć się od patologa?
Guzy zarodkowe jąder czego możemy dowiedzieć się od patologa? Marcin Ligaj Zakład Patologii Centrum Onkologii w Warszawie Diagnostyka patomorfologiczna 1. Ocena wycinków z biopsji chirurgicznej jądra pacjenci
Bardziej szczegółowostarszych na półkuli zachodniej. Typową cechą choroby jest heterogenny przebieg
STRESZCZENIE Przewlekła białaczka limfocytowa (PBL) jest najczęstszą białaczką ludzi starszych na półkuli zachodniej. Typową cechą choroby jest heterogenny przebieg kliniczny, zróżnicowane rokowanie. Etiologia
Bardziej szczegółowoFIZJOLOGIA CZŁOWIEKA
FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA Daniel McLaughlin, Jonathan Stamford, David White FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA Daniel McLaughlin Jonathan Stamford David White Przekład zbiorowy pod redakcją Joanny Gromadzkiej-Ostrowskiej
Bardziej szczegółowoMultimedial Unit of Dept. of Anatomy JU
Multimedial Unit of Dept. of Anatomy JU Ośrodkowy układ nerwowy zaczyna się rozwijać na początku 3. tygodnia w postaci płytki nerwowej, położonej w pośrodkowo-grzbietowej okolicy, ku przodowi od węzła
Bardziej szczegółowo1600-Le5MREG-J Kod ERASMUS 12.00
Załącznik do zarządzenia nr 166 Rektora UMK z dnia 21 grudnia 2015 r. Formularz opisu (formularz sylabusa) na studiach wyższych, doktoranckich, podyplomowych i kursach dokształcających A. Ogólny opis Nazwa
Bardziej szczegółowoKono et al. Nature, 2004
Kono et al. Nature, 2004 Aleksandra Respondek Listopad 2011 Partenogeneza odmiana rozmnażania, polegająca na rozwoju osobników potomnych z komórki jajowej bez udziału plemnika Naturalnie: wrotki nicienie
Bardziej szczegółowoFormularz opisu przedmiotu (formularz sylabusa) na studiach wyższych, doktoranckich, podyplomowych i kursach dokształcających
Załącznik do zarządzenia nr 110 Rektora UMK z dnia 17 lipca 2013 r. Formularz opisu przedmiotu (formularz sylabusa) na studiach wyższych, doktoranckich, podyplomowych i kursach dokształcających A. Ogólny
Bardziej szczegółowoPOSTÊPY BIOLOGII KOMÓRKI ZARODKOWE KOMÓRKI MACIERZYSTE TOM 35 2008 NR 2 (183 205) ZARODKOWE KOMÓRKI MACIERZYSTE W POSZUKIWANIU PLURIPOTENCJI* EMBRYONIC STEM CELLS SEARCHING FOR THE PLURIPOTENCY Maria A.
Bardziej szczegółowoOcena. rozprawy doktorskiej mgr Moniki Grygorowicz pt. Wpływ lenalidomidu na interakcje
Prof. dr hab. n. med. Jacek Roliński KATEDRA I ZAKŁAD IMMUNOLOGII KLINICZNEJ UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE ul. Chodźki 4a Tel. (0-81) 448 64 20 20-093 Lublin fax (0-81) 448 64 21 e-mail: jacek.rolinski@gmail.com
Bardziej szczegółowoOddział Urologii Onkologicznej, Centrum Onkologii, Bydgoszcz
Postepy Hig Med Dosw (online), 2011; 65: 124-132 e-issn 1732-2693 www.phmd.pl Review Received: 2010.12.21 Accepted: 2011.01.28 Published: 2011.02.24 Mezenchymalne komórki macierzyste narzędziem terapeutycznym
Bardziej szczegółowoOntogeneza i homeostaza organizmów wielokomórkowych jest funkcją interakcji między komórkami a składnikami ich nisz
Ontogeneza i homeostaza organizmów wielokomórkowych jest funkcją interakcji między komórkami a składnikami ich nisz Składniki niszy: - komórki podścieliska - macierz zewnątrzkomórkowa - czynniki humoralne
Bardziej szczegółowo5. Powstawanie dwulistkowej tarczki zarodkowej. Drugi tydzień rozwoju 107 Zaburzenia w rozwoju w pierwszych dwóch tygodniach...
SPIS TREŚCI CZĘŚĆ OGÓLNA 1. Zarys historii embriologii................ 16 2. Układ rozrodczy................... 26 Układ rozrodczy męski.................. 26 Narządy rozrodcze wewnętrzne...............
Bardziej szczegółowoRECENZJA rozprawy doktorskiej mgr Pawła Walczaka pt.
Dr hab. n. med. Ewa Zuba-Surma, Prof. nadzw. UJ Kraków, 5 października 2018r. Zakład Biologii Komórki Wydział Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii Uniwersytet Jagielloński ul. Gronostajowa 7 30-387 Kraków
Bardziej szczegółowoCo działa na nerwy rdzeniowi kręgowemu? Marta Błaszkiewicz
Co działa na nerwy rdzeniowi kręgowemu? Marta Błaszkiewicz Rdzeń kręgowy > część ośrodkowego UN > bodźce z mózgowia do obwodowego UN > Ф 1cm, 30g, 45cm > poniżej L2: ogon koński Uszkodzenia rdzenia kręgowego
Bardziej szczegółowooporność odporność oporność odporność odporność oporność
oporność odporność odporność nieswoista bierna - niskie ph na powierzchni skóry (mydła!) - enzymy - lizozym, pepsyna, kwas solny żołądka, peptydy o działaniu antybakteryjnym - laktoferyna- przeciwciała
Bardziej szczegółowoSkładniki diety a stabilność struktury DNA
Składniki diety a stabilność struktury DNA 1 DNA jedyna makrocząsteczka, której synteza jest ściśle kontrolowana, a powstałe błędy są naprawiane DNA jedyna makrocząsteczka naprawiana in vivo Replikacja
Bardziej szczegółowoKomórki macierzyste blaski i cienie
PRACA POGLĄDOWA Review Article Acta Haematologica Polonica 2009, 40, Nr 2, str. 289 303 MARIUSZ Z. RATAJCZAK, EWA ZUBA-SURMA, JANINA RATAJCZAK Komórki macierzyste blaski i cienie Stem cell therapeutics
Bardziej szczegółowoGrażyna Nowicka Komórki macierzyste - możliwość ich wykorzystania do regeneracji tkanek. Studia Ecologiae et Bioethicae 3, 109-115
Grażyna Nowicka Komórki macierzyste - możliwość ich wykorzystania do regeneracji tkanek Studia Ecologiae et Bioethicae 3, 109-115 2005 Grażyna NOWICKA IEiB UKSW Warszawa Kom órki m acierzyste - m ożliw
Bardziej szczegółowoKomórki macierzyste i progenitorowe w biostrukturze ścian naczyń krwionośnych Stem and progenitor cells in biostructure of blood vessel walls
Postepy Hig Med Dosw (online), 2013; 67: 982-995 e-issn 1732-2693 www.phmd.pl Review Received: 2013.01.08 Accepted: 2013.04.25 Published: 2013.09.18 Komórki macierzyste i progenitorowe w biostrukturze
Bardziej szczegółowoZAKŁAD CYTOLOGII Instytut Zoologii
ZAKŁAD CYTOLOGII Instytut Zoologii Maria Anna Ciemerych-Litwinienko Budynek C, II piętro 216C www.biol.uw.edu.pl/cytologia komórki macierzyste ektoderma pierwotne komórki płciowe tkanki i narządy endoderma
Bardziej szczegółowoPOIG /09
Sprawozdanie ze spotkania członków konsorcjum projektu Innowacyjne metody wykorzystania komórek macierzystych w medycynie POIG.01.01.02-00-109/09 w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka,
Bardziej szczegółowoPłynna biopsja Liquid biopsy. Rafał Dziadziuszko Klinika Onkologii i Radioterapii Gdański Uniwersytet Medyczny
Płynna biopsja Liquid biopsy Rafał Dziadziuszko Klinika Onkologii i Radioterapii Gdański Uniwersytet Medyczny Podstawowe pojęcia Biopsja uzyskanie materiału tkankowego lub komórkowego z guza celem ustalenia
Bardziej szczegółowoPrezentuje: Magdalena Jasińska
Prezentuje: Magdalena Jasińska W którym momencie w rozwoju embrionalnym myszy rozpoczyna się endogenna transkrypcja? Hipoteza I: Endogenna transkrypcja rozpoczyna się w embrionach będących w stadium 2-komórkowym
Bardziej szczegółowoKlasyczna analiza kariotypu, techniki prążkowania chromosomów Molekularna stosowanie sond molekularnych, technika FISH
CYTOGENETYKA seminarium III rok WLI mgr inż. Łukasz Kuszel CYTOGENETYKA: Klasyczna analiza kariotypu, techniki prążkowania chromosomów Molekularna stosowanie sond molekularnych, technika FISH BUDOWA CHROMOSOMU
Bardziej szczegółowoBadanie dynamiki białek jądrowych w żywych komórkach metodą mikroskopii konfokalnej
Badanie dynamiki białek jądrowych w żywych komórkach metodą mikroskopii konfokalnej PRAKTIKUM Z BIOLOGII KOMÓRKI () ćwiczenie prowadzone we współpracy z Pracownią Biofizyki Komórki Badanie dynamiki białek
Bardziej szczegółowoTolerancja immunologiczna
Tolerancja immunologiczna autotolerancja, tolerancja na alloantygeny i alergeny dr Katarzyna Bocian Zakład Immunologii kbocian@biol.uw.edu.pl Funkcje układu odpornościowego obrona bakterie alergie wirusy
Bardziej szczegółowoZałącznik do OPZ nr 8
Załącznik do OPZ nr 8 Lista raportów predefiniowanych Lp. Tytuł raportu Potencjalny użytkownik raportu 1. Lista chorych na raka stercza w zależności od poziomu antygenu PSA (w momencie stwierdzenia choroby)
Bardziej szczegółowoGdański Uniwersytet Medyczny Wydział Lekarski. Udział mikrorna w procesie starzenia się ludzkich limfocytów T. Joanna Frąckowiak
Gdański Uniwersytet Medyczny Wydział Lekarski Udział mikrorna w procesie starzenia się ludzkich limfocytów T Joanna Frąckowiak Rozprawa doktorska Praca wykonana w Katedrze i Zakładzie Fizjopatologii Gdańskiego
Bardziej szczegółowoS YLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) I nformacje ogólne. Nie dotyczy
Nazwa modułu: Moduł A - Patofizjologia Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok, semestr studiów np. rok 1, semestr (I i II) Liczba przypisanych
Bardziej szczegółowoDisruption of c-mos causes parthenogenetic development of unfertilized mouse eggs
Disruption of c-mos causes parthenogenetic development of unfertilized mouse eggs W. H. Colledge, M. B. L. Carlton, G. B. Udy & M. J. Evans przygotowała Katarzyna Czajkowska 1 Dysrupcja (rozbicie) genu
Bardziej szczegółowoNON-HODGKIN S LYMPHOMA
NON-HODGKIN S LYMPHOMA Klinika Hematologii, Nowotworów Krwi i Transplantacji Szpiku We Wrocławiu Aleksandra Bogucka-Fedorczuk DEFINICJA Chłoniaki Non-Hodgkin (NHL) to heterogeniczna grupa nowotworów charakteryzująca
Bardziej szczegółowoPOIG.01.01.02-00-109/09
Sprawozdanie ze Szkoły zimowej dla doktorantów oraz pracowników naukowych polskich uczelni i jednostek naukowych nieposiadających stopnia naukowego doktora dotyczącej metod zastosowania komórek macierzystych
Bardziej szczegółowoSCENARIUSZ LEKCJI W KLASIE II BIOLOGIA. HASŁO PROGRAMOWE: Funkcjonowanie organizmu człowieka jako zintegrowanej całości
SCENARIUSZ LEKCJI W KLASIE II BIOLOGIA NAUCZYCIEL PROWADZĄCY... TEMAT LEKCJI: Rozwój płodowy człowieka KLASA... DATA:... GODZ... HASŁO PROGRAMOWE: Funkcjonowanie organizmu człowieka jako zintegrowanej
Bardziej szczegółowoUSTAWOWE REJESTRY TRANSPLANTACYJNE
USTAWOWE REJESTRY TRANSPLANTACYJNE Piotr Kaliciński Przewodniczący Krajowej Rady Transplantacyjnej Rejestry podstawa prawna Art. 15. 1. W celu należytego monitorowania i oceny stanu zdrowia żywych dawców,
Bardziej szczegółowo1. Zarys historii embriologii 3 Zarys historii embriologii medycznej w Polsce 13
Spis treści CZĘŚĆ OGÓLNA 1. Zarys historii embriologii 3 Zarys historii embriologii medycznej w Polsce 13 2. Układ rozrodczy 17 Układ rozrodczy żeński 17 Narządy rozrodcze wewnętrzne 17 Narządy rozrodcze
Bardziej szczegółowoRadiobiologia. Dawki promieniowania. Oddziaływanie promieniowania jonizującego z materią. Jonizacja. Wzbudzanie
Radiobiologia Oddziaływanie promieniowania jonizującego z materią Podczas przechodzenia promieniowania jonizującego przez warstwy ośrodka pochłaniającego jego energia zostaje zaabsorbowana Jonizacja W
Bardziej szczegółowoSamoodnawianie = kopiowanie
Różnicowanie = Tworzenie wyspecjalizowanych komórek Czym są komórki macierzyste? Na zdjęciu widzimy Grudkę metalu i dużo różnych rodzajów śrub, jakie możemy z niej stworzyć. Zastanów się Czym są wyspecjalizowane
Bardziej szczegółowoMateusz Adamiak. Rozprawa doktorska na tytuł doktora nauk o zdrowiu.
Mateusz Adamiak ROLA SFINGOZYNO-1-FOSFORANU W PROCESACH ZASIEDLANIA SZPIKU KOSTNEGO ORAZ FARMAKOLOGICZNEJ MOBILIZACJI KRWIOTWÓRCZYCH KOMÓREK MACIERZYSTYCH. The role of sphingosine-1-phosphate in the process
Bardziej szczegółowoAnaliza mutacji genów EGFR, PIKCA i PTEN w nerwiaku zarodkowym
Analiza mutacji genów EGFR, PIKCA i PTEN w nerwiaku zarodkowym mgr Magdalena Brzeskwiniewicz Promotor: Prof. dr hab. n. med. Janusz Limon Katedra i Zakład Biologii i Genetyki Gdański Uniwersytet Medyczny
Bardziej szczegółowoPL 217739 B1. INSTYTUT MEDYCYNY DOŚWIADCZALNEJ I KLINICZNEJ IM. MIROSŁAWA MOSSAKOWSKIEGO POLSKIEJ AKADEMII NAUK, Warszawa, PL 01.09.
PL 217739 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 217739 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 381874 (22) Data zgłoszenia: 28.02.2007 (51) Int.Cl.
Bardziej szczegółowoRóżnicowanie = Tworzenie wyspecjalizowanych komórek
Różnicowanie = Tworzenie wyspecjalizowanych komórek Czym są komórki macierzyste? Na zdjęciu widzimy Grudkę metalu i dużo różnych rodzajów śrub. Zastanów się Grudki metalu mogą zostać zmienione w wiele
Bardziej szczegółowoBiologia komórki i biotechnologia w terapii schorzeń narządu ruchu
Biologia komórki i biotechnologia w terapii schorzeń Ilość godzin: 40h seminaria Ilość grup: 2 Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Kierunek: Fizjoterapia ścieżka neurologiczna Rok: II - Lic Tryb: stacjonarne
Bardziej szczegółowoRadiobiologia. Działanie promieniowania jonizującego na DNA komórkowe. Oddziaływanie promieniowania jonizującego z materią. Jonizacja.
Radiobiologia Oddziaływanie promieniowania jonizującego z materią Podczas przechodzenia promieniowania jonizującego przez warstwy ośrodka pochłaniającego jego energia zostaje zaabsorbowana Jonizacja W
Bardziej szczegółowoUkład dokrewny. Hormony zwierzęce związki chemiczne wydzielane przez gruczoły i tkanki układu dokrewnego; mają funkcję regulacyjną.
Układ dokrewny (hormonalny, wewnątrzwydzielniczy, endokrynny) układ narządów u zwierząt składający się z gruczołów dokrewnych i pojedynczych komórek tkanek; pełni funkcję regulacyjną. Hormony zwierzęce
Bardziej szczegółowoPrzyszłość komórek macierzystych w medycynie Autor tekstu: Marcin Klapczyński
Przyszłość komórek macierzystych w medycynie Autor tekstu: Marcin Klapczyński I would like to thank Dr. Jonas Frisen from Karolinska Institute in Stockholm for his courtesy and for granting me permission
Bardziej szczegółowoRozmnażanie i wzrost komórek sąściśle kontrolowane. Genetyczne podłoże nowotworzenia
Rozmnażanie i wzrost komórek sąściśle kontrolowane Genetyczne podłoże nowotworzenia Rozmnażanie i wzrost komórek sąściśle kontrolowane Rozmnażanie i wzrost komórek sąściśle kontrolowane Połączenia komórek
Bardziej szczegółowoMateriał i metody. Wyniki
Abstract in Polish Wprowadzenie Selen jest pierwiastkiem śladowym niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Selen jest wbudowywany do białek w postaci selenocysteiny tworząc selenobiałka (selenoproteiny).
Bardziej szczegółowoAnaliza ekspresji genu POU5F1 w komórkach macierzystych człowieka
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE I WYDZIAŁ LEKARSKI Z ODDZIAŁEM STOMATOLOGICZNYM mgr inż. Piotr Chomik Analiza ekspresji genu POU5F1 w komórkach macierzystych człowieka PRACA DOKTORSKA Promotor: Prof. UM
Bardziej szczegółowo1. Studia Doktoranckie Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Zakład Genetyki Klinicznej i Laboratoryjnej w Łodzi, UM w Łodzi
Płód w płodzie fetus in fetu. Hanna Moczulska 1, Maria Respondek-Liberska 2 1. Studia Doktoranckie Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Zakład Genetyki Klinicznej i Laboratoryjnej w Łodzi, UM w Łodzi 2. Zakład
Bardziej szczegółowomikrosatelitarne, minisatelitarne i polimorfizm liczby kopii
Zawartość 139371 1. Wstęp zarys historii genetyki, czyli od genetyki klasycznej do genomiki 2. Chromosomy i podziały jądra komórkowego 2.1. Budowa chromosomu 2.2. Barwienie prążkowe chromosomów 2.3. Mitoza
Bardziej szczegółowoGeny, a funkcjonowanie organizmu
Geny, a funkcjonowanie organizmu Wprowadzenie do genów letalnych Geny kodują Białka Kwasy rybonukleinowe 1 Geny Występują zwykle w 2 kopiach Kopia pochodząca od matki Kopia pochodząca od ojca Ekspresji
Bardziej szczegółowoOcena ekspresji genu ABCG2 i białka oporności raka piersi (BCRP) jako potencjalnych czynników prognostycznych w raku jelita grubego
Aleksandra Sałagacka Ocena ekspresji genu ABCG2 i białka oporności raka piersi (BCRP) jako potencjalnych czynników prognostycznych w raku jelita grubego Pracownia Biologii Molekularnej i Farmakogenomiki
Bardziej szczegółowo