FIZJOLOGIA REGENERACJI. Czesc II

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "FIZJOLOGIA REGENERACJI. Czesc II"

Transkrypt

1 FIZJOLOGIA REGENERACJI Czesc II

2 I. Szpik kostny zawiera pluripotencjalne komórki macierzyste (PKM). KM Totipotentcjalne KM Pluripotencjalne KM Multipotencjalne KM Monopotencjalne naskórek wątroba mięśnie krew uklad nerwowy Zapłodniony oocyt (Zygota) KM Embrionalne KM Ektodermalne KM Mezodermalne KM Endodermalne inne KM Ukierunkowane tkankowo Ukierunkowanie tkankowe (Commitment)

3 II. Koncepcja krążących KM Komórki macierzyste krwiotwócze (KKM) krążą w krwi obwodowej w celu utrzymania równowagi puli KKM w różnych miejscach organizmu, ale......gromadzone są dowody, że również PKM krążą we krwi...

4 III. Nowe spojrzenie na komórki macierzyste w kontekście starzenia Defekt funkcjonalny komórek macierzystych gromadzenie mutacji, skracanie telomerów Nowe wyjaśnienie długowieczności i starzenia się ssaków poprzez obecność mobilnej puli PKM w szpiku kostnym, ubywającej wraz z wiekiem organizmu.

5 IV. Pluripotencjalne komórki macierzyste (PKM) w doroslych tkankach mechanizm kontrolujący ich niekontrolowaną proliferację Usunięcie imprintu somatycznego kontroluje proliferację pluripotencjalnych KM (PKM)

6 V. Komórki macierzyste mogą uczestniczyć w rozwoju nowotworów Przyczyną nowotworzenia są blędy mechanizmów kontrolujących regenerację tkanek oraz samoodnowę komórek macierzystych

7 KOMÓRKI IZOLOWANE Z TKANEK PO PORODZIE.

8 Koncepcja plastyczności KKM

9 Koncepcja plastyczności KKM?

10 Alternatywne wyjaśnienia zjawiska transróżnicowania lub plastyczności krwiotwórczych komórek macierzystych (KKM) Fuzja komórkowa Stymulacja parakrynna Przeniesienie białek przez mikrofragmenty błonowe Obecność heterogenicznej populacji komórek macierzystych w szpiku kostnym Bardzo rzadkie zjawisko, w którym przeszczepione KKM ulegają fuzji z komórkami uszkodzonej tkanki, tworząc heterokariony. Powstałe heterokariony wykazują ekspresję markerów KKM przeszczepu i uszkodzonych komórek tkanek gospodarza (pseudochimeryzm). KKM stanowią źródło różnych czynników wzrostowych i angiopoetycznych, mogących promować regenerację tkanek/organów. Niektóre doniesienia o plastyczności komórek macierzystych mogą być wyjaśnione za pomocą zjawiska czasowej zmiany fenotypu komórkowego, będącego wynikiem przeniesienia receptorów, cytoplazmatycznych białek oraz mrna między KKM a uszkodzoną komórką, za pomocą mikrofragmentów komorkowych. Oprócz KKM, szpik kostny zawiera także populacje innych komórek macierzystych. Regeneracja uszkodzonych tkanek może zostać wyjaśniona obecnością komórek progenitorowych dla śródbłonka naczyń, które stymulują neowaskularyzację, jak również obecnością innych komórek macierzystych, w tym komórek pluripotencjalnych (np. VSELs). Może to tłumaczyć brak efektu plastyczności przy zastosowaniu wysoko oczyszczonej populacji KKM.

11 Fuzja komorek..

12 Mikrofragmenty Komórkowe Stymulacja komorek przez MFK ligandy, aktywne lipidy. Przeniesienie receptorow, organelli komorkowych Reprogramowanie epigenetyczne poprzez przeniesienie bialek, mrna, mirna Przenoszenie wirusow i prionow

13 Komórki macierzyste: Fenotyp: Komórki macierzyste mezenchymalne (MSC - Mesenchymal Stem Cells)* Kryteria wg International Society for Cellular Therapy: CD105 +, CD73 +, CD90 +, CD45 -, CD34 -, CD14 -, CD11b -, CD79a -, CD19 -, HLA-DR - Multipotencjalne dojrzałe komórki progenitorowe (MAPC - Multipotent Adult Progenitor Cells)* SSEA-1 +, CD13 +, Flk-1 low, Thy-1 low, CD34 -, CD44 -, CD45 -, CD117(c-kit) -, MHC I -, MHC II - Komórki MIAMI (MIAMI Marrow Isolated Adult Multilineage Inducible Cells)* CD29 +, CD63 +, CD81 +, CD122 +, CD164 +, c- met +, BMPR1B +, NTRK3 +, CD34 -, CD36 -, CD45 -, CD117 (c-kit) -, HLA-DR - Bardzo małe komórki macierzyste podobne do komórek embrionalnych (VSELs - Very Small Embryonic Like Stem cells) CXCR4 +, AC133 +, CD34 +, SSEA-1 + (mysz), SSEA-4 + (człowiek), AP +, c-met +, LIF-R +, CD45 -, Lin -, MHC I -, HLA-DR -, CD90 -, CD29 -, CD105 -

14 Mezenchymalne Komorki Macierzyste?

15 Multipotent Adult Progenitor Cells

16 Alternatywne wytłumaczenie zjawiska plastyczności KM CXCR4 SDF-1 gradient SDF-1 gradient SDF-1 gradient SDF-1 gradient SDF-1 gradient Blood 2002, 100, 515 Stem Cells 2003, 21: Leukemia 2004, 18: Circulation 2004, 110: Circulation Res. 2004, 95: Biol. Cell 2005, 97:

17 TECHNIKI IZOLACJI/IDENTYFIKACJI KOMÓREK MACIERZYSTYCH..

18 Niektóre komórki CXCR4 + CD45 - są bardzo małe Komórki jednojądrzaste szpiku kostnego Chemotaksja do SDF-1 Samo medium Medium z SDF-1 Kucia et al. Biol Cell 2005, 97,

19 FACS sorter Sorter Komórek Aria Sorter Komórek (MoFlo)

20 PKM są CXCR4 + CD45 - Komórki jednojądrzaste szpiku kostnego 1.Chemotaksja do SDF-1 Samo medium Medium z SDF-1 FACS SORTER 2. Sortowanie w oparciu o fluorescencję komórek (FACS) CD45 - CD45 + CXCR4 + CD45 - CXCR4 + CD45 +

21 Polowanie na pluripotencjalne komórki macierzyste (PKM) szpiku kostnego - NOWE KRYTERIA IZOLACJI TAKIEJ POPULACJI KOMÓRKOWEJ: obecność markerów: CXCR4, CD133 oraz Sca-1 (mysz) brak antygenu CD45 bardzo mała wielkość ~ 3-5 m Epiblast

22 Sorter Komórek (MoFlo) Electronowy mikroskop skaningowy Electronowy mikroskop transmisyjny ImageStream System Mikrokop konfokalny FACS

23 Ustalenie bramki do sortowania komórek Sca-1 + lin - CD45-15μm 10μm 6μm 4μm 2μm 2-10µm R1 1μm Zuba et al, J Cell Moll Med. 2008, 12,

24 Counts SSC Lineage PE Strategia sortowania komórek Sca-1 + lin - CD % 0.16% FSC Sca-1 PE-Cy % 0.15% Sca-1 + lin - CD45 - CD45 APC-Cy7 Sca-1 + lin - CD45 +

25 Komórki CD45 - lin - Sca-1 + oraz CD45 + lin - Sca w analizie ImageStream Sca-1 + lin - CD45 - Sca-1 + lin - CD45 +

26 Ocena czynnościowa komórek Sca-1 + lin - CD45 + oraz Sca-1 + lin - CD45 - Sca-1 + lin - CD45 + Ocena potencjalu hematopoetycznego radioprotekcja in vitro - CFU-GM In vivo - CFU-S Sca-1 + lin - CD45 - Biol Cell 2005, 97,

27 Analiza RQ-PCR ekspresji genów komórek macierzystych w sortowanej populacji Sca-1 + lin - CD45 - Komórki nerwowe Mięśnie szkieletowe Kardiomiocyty Markery KM Sca-1 + lin - CD45 + Sca-1 + lin - CD45 - GFAP 0.64 ± ± * Nestin 0.39 ± ± * III tubulin 0.95 ± ± * Olig ± ± 7.14 * Olig ± ± 2.13 * Myf ± ± * MyoD 0.77± ± * Myogenin 0.76 ± ± 3.21 * Nsx2.5/Csx 2.05 ± ± 7.93 * GATA ± ± * Hepatocyty -Fetoprotein 0.57 ± ± 3.83 * CK ± ± 9.01 * Nablonek jelit Nkx ± ± * Tcf ± ± 4.27 * Komórki trzustki Nkx ± ± 2.65 * Pdx ± ± 1.90 * Sródblonek VE-cadherin 1.05 ± ± * Naskórek Krt ± ± 6.81 * Krt 2-6a 0.69 ± ± 3.24 * BNC 1.49 ± ± 2.29 * DCT 0.42 ± ± 1.94 * Melanocyty TYR 0.38 ± ± 1.08 * Leukemia 2006,20: TRP 1.08 ± ± 2.16 *

28 From >>June 2005 Mariusz Z. Ratajczak answers a few questions about this month's emerging research front in field of Molecular Biology & Genetics: Molecular Biology & Genetics Article: Stem cell plasticity revisited: CXCR4-positive cells expressing mrna for early muscle, liver and neural cells 'hide out' in the bone marrow Authors: Ratajczak, MZ;Kucia, M;Reca, R;Majka, M;Janowska-Wieczorek, A; Ratajczak, J Journal: LEUKEMIA, 18: (1) 29-40, JAN 2004 Addresses: Univ Louisville, James Graham Brown Canc Ctr, Stem Cell Biol Program, 529 S Jackson St, Louisville, KY USA.

29 mrna (fold difference) Sortowane komórki Sca-1 + lin - CD45 - wykazują ekspresję embrionalnych czynników transkrypcyjnych 200 Pełna populacja BMMNC Sca-1 + lin - CD Sca-1 + lin - CD Oct-4 Nanog Rex-1 Dppa3 Rif1 PSC markers Markery PKM Leukemia 2006,20:

30

31 SEM mysich komórek Sca-1 + lin - CD45 - (VSEL)

32 TEM mysich komórek Sca-1 + lin - CD45 - oraz Sca-1 + lin - CD45 + Sca-1 + lin - CD45-2 m 1 m 1 m 1 m Sca-1 + lin - CD m 2 m 2 m 2.5 m Kucia et al. Leukemia 2006,20:

33 Nanog Oct4 SSEA-1 Komórka macierzysta VSEL (Very Small Embryonic-Like stem cell) Komórka macierzysta krwiotwórcza Sca-1 + lin - CD45 - Sca-1 + lin - CD AAD M1 Kucia et al. Leukemia 2006,20: FL2-A VSEL są diploidalne VSEL usuwają 7-ADD

34 Ekspresja SSEA-1, Oct-4 oraz Nanog w Sca-1 + lin - CD45 - w komórkach szpiku kostnego SSEA-1 Oct-4 Nanog Kucia et al. Leukemia 2006,20:

35 Mysie erytrocyty, płytki krwi oraz VSEL - ImageStream analiza 10µm µm Erytrocyty 10µm µm VSEL 10µm µm Ratajczak et al. Exp. Hematology 2008,36: Płytki krwi

36 SSC Sca-1 Sca-1 Sca-1 Lineage R1 Sca Sca-1 Sca-1 Fenotyp mysich VSEL MHC-I, MHC-II - CD90 - CD105 - CD106 + CD49f + FSC R CD MHC-I CD MHC-II CD106 (VCAM) CD CD49f (VLA6 )

37 VSEL ukrywają się w fibroblastach podścieliska szpiku kostnego FACS SORTER Komórki Sca-1 + lin - CD45 - Komórki podścieliska BM VSEL posiadają receptor CXCR4 Leukemia 2005, 19,

38 VSEL ukrywają się w fibroblastach podścieliska szpiku kostnego Leukemia 2005, 19,

39 VSEL ukrywają się w fibroblastach podścieliska szpiku kostnego

40 BONE MARROW-DERIVED PSC ISOLATED AS POPULATIONS OF FIBROBLAST ALIKE ADHERENT CELLS: Multipotent Adult Progenitor Cells (MAPC) Unrestricted Somatic Stem Cells (USSC) Marrow Isolated Adult Multilineage Inducible Cells (MIAMI) Multipotent Adult Stem Cells (MASC)?

41 BONE MARROW-DERIVED PSC ISOLATED AS POPULATIONS OF FIBROBLAST ALIKE ADHERENT CELLS: Multipotent Adult Progenitor Cells (MAPC) Unrestricted Somatic Stem Cells (USSC) Marrow Isolated Adult Multilineage Inducible Cells (MIAMI) Multipotent Adult Stem Cells (MASC)?

42 Very Small Embryonic Like (VSEL) Stem Cell

43 Niespodzianka!!! Very Small Embryonic Like (VSEL) Stem Cell C2C12 OP9 MSC

44 Sfery formowane przez VSEL w kokulturze z komórkami C2C12 Barwienie sfer w kierunku płodowej formy alkalicznej fosfatazy (PLAP) Sfery formowane przez GFP + VSEL Analiza zawartości DNA Oct4 GATA-6 Cdx2 Sox2 HNF3 AFP Oct4 GATA-6 Cdx2 Sox2 HNF3 AFP VSEL Komórki sfer formowanych przez VSEL Analiza ekspresji genów w komórkach sfer Różnicowanie komórek sfer

45 - brak radioprotekcji - nie tworza kolonii Sca-1 + lin - CD45 - VSEL OP9 cells VSEL- tworza cobble stone area - kolonie - radioprotekcja

46 - brak radioprotekcji - nie tworza kolonii Sca-1 + lin - CD45 - VSEL OP9 cells VSEL- tworza cobble stone area - kolonie - radioprotekcja

47 Ekspresja wybranych genów hematopoetycznych w swieżo izolowanych KKM i VSEL oraz komórkach poddanych ekspansji na podłożu OP9 Swieżo izolowane KKM VSEL (-) Ikaros Ikaros Komórki namnożone z KKM VSEL (-) Lmo2 Lmo2 GATA-2 PU.1 SCL myb Oct-4 GATA-2 PU.1 SCL myb Oct-4

48 Ekspresja wybranych antygenów hematopoetycznych na komórkach poddanych ekspansji na podłożu OP9 CD45 CD41 Gr-1 34% 25% Lin-Sca-1+CD45- VSEL M M1 M % 47% Lin-Sca-1+CD45+ KKM M M M

49 EKM MSC PKM??? KKM Komórki macierzyste ukierunkowane tkankowo (monopotentne) Hematopoeza Limfopoeza

50 EKM MSC PKM??? KKM Komórki macierzyste ukierunkowane tkankowo (monopotentne) Hematopoeza Limfopoeza

51 PKM? - Anemia aplastyczna? - Megaradiochemioterapia? EKM MSC?? KKM Komórki macierzyste ukierunkowane tkankowo (monopotentne) Hematopoeza Limfopoeza

52 VSEL są mobilną populacją komórek macierzystych..?

53 Ratajczak et al. Biol Cell 2005, 97,

54 G-CSF indukuje mobilizację VSEL

55 VSEL HSC No of VSELs/1ml PB MNC WBC (K/ l) 1000 VSELs WBC m unmobilized G-CSF 0 -sarcomeric actinintroponin I CD45-FITC DAPI OCT4 -PE merged Olig 1 III tubulin GFAP C peptide insulin 5 m Kucia et al. Stem Cells 2008,26:

56 VSEL są mobilizowane w zawale serca

57 Mobilizacja VSEL po zawale mięśnia sercowego No of VSELs / ul of blood * # * # * vs. kontrola # vs. kontrola (sham) P < Kontrola Kontrola (sham) 24h 48h 7 dni HSCs CD45 + /Lin - /Sca-1 + VSEL CD45 - /Lin - /Sca-1 + 5µm Zuba et al. J Mol Cell Cardiol. 2008, 44: CD45 FITC Oct-4 TRITC DAPI

58 VSELS [cells/µl] WBC [10 3 cells/µl] Mobilizacja VSEL po zawale mięśnia sercowego VSELs WBC *P<0.003 CTRL MI 24 hrs * 0 CXCR4 Oct-4 CXCR4 Oct-4 merged CXCR4 Oct-4 DAPI SSEA-4 SSEA-3merged SSEA-4 DAPI merged SSEA-4 DAPI Wojakowski et al. Circulation 2004, 110, Wojakowski et al. Journal American College of Cadiology 2008 (in press)

59 Wojakowski et al. Journal American College of Cadiology 2008 (in press)

60 VSEL są mobilizowane w udarze mózgu

61 mrna (fold difference) VSEL sa mobilizowane do krwi obwodowej w udarze mozgu control PBMNC 24 h 3 rd day after stroke 7 th day P<0.001 vs control Oct4 Nanog GFAP Nestin β-iii-tubulin Olig1 Olig2 Sox2 Musashi-1 PSC markers CXCR4 Oct-4 CXCR4 + Oct 4 GFAP GFAP + DAPI Paczkowska et al. Stroke 2008 (in press)

62 VSEL krązą w krwi pępowinowej?

63 Strategia izolacji VSEL z krwi pępowinowej Metoda dwustopniowa izolacji i) liza krwi w hipotonicznym roztworze chlorku amonu oraz ii) użycie sortera komórkowego

64 NANOG OCT4 SSEA-4 Komórki CD133 + CXCR4 + Lin - CD VSEL krwi pępowinowej CXCR4 + Lin - CD45 - Oct4 Nanog DAPI CD133 + Lin - CD45 - CD34 + Lin - CD45 - DAPI DAPI 1 m 1 m 1 m Kucia et al. Leukemia 2007, 21,

65 CXCR4 + lin - CD45 - (VSEL) 1 m 1 m 1 m Kucia et al. Leukemia 2007, 21,

66 Human CB-VSELs, Erythrocytes and Platelets 10µm 6µm 4µm 2µm 1µm Synthetic beads Platelets 2.98±0.45µm CB-VSELs 6.75 ± 1.04µm Erythrocytes 7.87±0.85µm

67 Różnicowanie VSEL z krwi pępowinowej w kierunku komórek nerwowych oraz kardiomiocytów Różnicowanie w kierunku lini neuronalnych. Panel a Ekspresja nestyny (fluorescencja zielona) oraz III tubuliny (fluorescencja czerwona) w obrębie neurosfery. Panel b - d Komórki wyprowadzone z neurosfery zróżnicowane w neurony pozytywne pod względem nestyny (b) i III tubulin (c) oraz oligodendrocyty wykazujące ekspresję O4 (d). Jądra komórkowe wybarwione DAPI. Różnicowanie w kierunku kardiomiocytów. Ekspresja białkek strukturalnych: Panel a, b -aktyniny (fluorescencja czerwona). Panel c, d troponin I (fluorescencja zielona). Jądra komórkowe wybarwione DAPI.

68 VSEL występują w różnych narządach doroslych myszy..

69 Oct-4 mrna expression (fold difference) Małe komórki Sca-1 + lin - CD45 - izolowane z mysich narządów A Oct3/ B 2m Oct3/4 2m 1

70 Oct-4 + komórki VSEL w mysich narzadach Trzustka Grascia 10µm 10µm ImageStream system Trzustka 5 m 5 m Mikroskop fluorescencyjny Grasica 5 m Oct-4 DAPI 5 m SSEA-1 DAPI Trzustka Grasica DAPI CD45 Sca-1 Oct-4 Merged 5µm Mikroskop konfokalny 5µm

71 Oct-4 + VSEL / organ [x10 3 ] Rozkład komórek VSEL w narządach myszy % 7.1% Oct-4 + VSELs 7.9% 12.8% 16.7% 37.0% Brain Kidneys S. muscles Pancreas B. marrow Liver Lungs Spleen Testes Thymus Heart

72 Mikroskop konfokanlny VSELs w roznych narzadach Zuba-Surma et al. Cytometry 2008 (in press).

73 Czy liczba VSEL w szpiku kostnym zależy od wieku osobnika??

74 Zawartość VSELs [%] SSC Lineage PE Counts Liczba komórek VSEL w szpiku spada z wiekiem Sca-1 + Lin - CD45 - R1 R2 R3 R4 FSC Sca-1 PE-Cy5 CD45 APC-Cy Wiek myszy [miesiące]

75 A 1-miesieczna mysz B 2-letnia mysz VSEL hodowane na komórkach C2C12 Sfery ( - )

76 fold of difference Szpik kostny krótkożyjących myszy szczepu DBA/2J zawiera znacznie mniej komórek VSEL 1 Oct-4 Nanog Rex1 0.1 B6 Sca-1 + lin - CD45 - DBA/2J Sca-1 + lin - CD Okres życia DBA/2J - ½ roku B6-2 lata Exp. Hematol 2005, 33,

77 VSEL i regeneracja dane in vivo..?

78 A Intramyocardial injection of GFP + VSEL 48h 30 days Evaluation of the contribution of GFP + cells to the myocardiac regeneration B Intramyocardial injection of GFP + VSEL expanded cardiomyocytes 48h 180 days Evaluation of the contribution of GFP + cells to the myocardiac regeneration

79 mm % mm Vehicle (n=8) HSCs (n=13) VSELs (n=7) * P < 0.05 vs. Vehicle-treated P < 0.05 vs. HSCs 80 LV Ejection Fraction 7 LV End-systolic Diameter * * * * BSL 48 h 1 mo 3 mo 6 mo 0 BSL 48 h 1 mo 3 mo 6 mo 1.2 Infarct Wall Thickness (Diastole) * BSL 48 h 1 mo 3 mo 6 mo Dawn et al. Stem Cells 2008;26: sarcomeric actin GFP

80 Pochodzenie rozwojowe komórek VSEL..komórki linii (zarodkowej) gametoidalnej i somy..?

81 Oocyt + Plemnik Trofoektoderma Zygota Morula ICM Epiblast Trofoektoderma?? Mezoderma Ektoderma Endoderma Ratajczak et al. Leukemia 2007, 21, Pierwotne komórki gamet (PGC) Gamety Mezoderma Ektoderma Endoderma

82 Status VSEL Linia zarodkowa (germinalna) jako żrodło i szkielet układu KM Układ nerwowy Pierwotne komórki gamet (PGC) Zarodek Ektoderma pozazarodkowa Mięśnie szieletowe Wyciszenie 1. Nisza ektotopowa 2. Czynniki hamujące 3. Usunięty somatic imprint Wąroba płodowa Szpik kostny Legenda: Gradient SDF-1 EPIBLAST (Prymitywna ektoderma) CXCR4 + komórki epiblastu/pgc (VSEL) Mięsień sercowy Zawiązki gonad Nadnercza Aktywacja 1. Stan zapalny, uszkodzenie tkanek 2. Zmiany epigenetyczne 3. Przywrócenie somatic imprint

83 Oocyt + Plemnik Trofoektoderma Zygota Morula ICM Epiblast Trofoektoderma Usuniecie imprintu?? Usuniecie imprintu Mezoderma Ektoderma Endoderma Ratajczak et al. Leukemia 2007, 21, Pierwotne komórki gamet (PGC) Gamety Mezoderma Ektoderma Endoderma

84 Podstawy molekularne zjawiska imprintu somatycznego u ssaków łożyskowych Wyrózniamy ~80 genów posiadajacych imprint które odgrywaja kluczowa role w embriogenezie/rozwoju (ulegajac ekspresji tylko na matczynym lub tylko na ojcowskim chromosomie) Ich ekspresja jest regulowana przez tzw. imprinting control regions (ICRs) lub tzw. methylated regions (DMRs), które sa metylowane (na CpG islands) na jednym z dwóch rodzicielskich aleli. W wiekszosci ICR, metylacja aleliczna dotyczy matczynego chromosomu (np. Igf2R). W kilku tylko przypadkach powstaje podczas spermatogenezy (np. Igf2-H19). Usunięcie imprintu somatycznego kontroluje proliferację pluripotencjalnych KM (np. pierwotnych komórek plciowych (PGC) oraz VSEL) i chroni przed powstawaniem potworniaków.

85 Primordial germ cells

86 Primordial germ cells

87 Primordial germ cells

88 Primordial germ cells VSEL?

89 Igf2-H19 imprinting decyduje o proliferacji TKM Kaguya mysz partenogenetyczna

90 MOLECULAR BASIS OF ICR1/DMR1 (Igf2-H19) IMPRINT H19 is transcribed from maternal chromosome Igf2 is transcribed from paternal chromosome

91 MOLECULAR BASIS OF ICR1/DMR1 (Igf2-H19) IMPRINT Consequences of imprint erasure H19 over-expressed Igf2 - down-regulated

92 Kucia et al. 2009, Leukemia Fold difference (mrna) Fold difference (mrna) (A) Igf2 16 CpGs H19 ICR1/DMR1 (Igf2-H19) ICR1/DMR1 (B) VSEL HSC MSC ESC-D H IGF2 (C) VSEL TaqI - + HSC - + MSC ESC-D UMe Me VSEL HSC 0.0 VSEL HSC

93 Paternally imprinted genes VSEL HSC MSC ESC-D3 Igf2-H % 43.8 % 52.7 % 66.1 % VSEL HSC ST ESC-D3 Rasgrf % 52.5 % 40.0 % 64.6 % VSEL HSC ST ESC-D3 Meg % Shin et al (submitted) % 65.6 % 66.7 %

94 Stan metylacji kluczowych genow posiadajacych piętno genomowe VSEL HSC MSC ESC Oct-4 Igf2-H19 N N Rasgrf1 N N N Igf2R N N KCNQ1 N N Peg1/Mest N N N SNRPN N N N N Legend - : hypermethylation, : hypomethylation, N : normal status Shin et al (submitted).

95 Stan metylacji kluczowych genow posiadajacych piętno genomowe VSEL HSC MSC ESC Oct-4 Igf2-H19 N N Rasgrf1 N N N Igf2R N N KCNQ1 N N Peg1/Mest N N N SNRPN N N N N Legend - : hypermethylation, : hypomethylation, N : normal status VSEL: Increase in mrna for Decrease in mrna for H19, p57 Kip2, Igf2R IGF2, Rasgrf1 Shin et al (submitted).

96 VSEL i fizjologiczne konsekwencje ich obecności w tkankach : Czy sa żródłem komórek macierzystych ukierunkowanych tkankowo w stanach fizjologii (steady state conditions) czy też tylko w warunkach stresu? Czy możliwe bedzie wykorzystanie autologicznych VSEL pobranych w młodym wieku (za pomocą mobilizacji) do póżniejszego odmładzania i regeneracji tkanek u pacjentów w starszym wieku? VSEL jako nowy target dla rozwoju nowej generacji leków wydłużających w czasie ich przeżycie w tkankach oraz kontorolowaną proliferację.

97 Somatic Imprint - Yes Expression of Oct-4, Sox-2, Myc, Klf4 - No Somatic Imprint - No Expression of Oct-4, Sox-2, Myc, Klf4 - Yes 1 st scenario PSC 2 nd scenario To re-establish somatic imprint ipsc VSEL To express Oct-4, Sox-2, Myc and Klf4 Tissue Committed Stem Cells MSC Soma

98 Czy VSEL uczestniczą w rozwoju nowotworów??

99 Nowotwory wywodzą się z populacji komórek macierzystych Nowotwory wzrastają raczej ze zmutowanych komórek macierzystych, niż z komórek somatycznych ulegających odróżnicowaniu. Komórki macierzyste nowotworu są odpowiedzialne za jego wzrost, odnowę oraz przerzutowanie. Nowotworzenie wiąże się z nieprawidłowymi mechanizmami kontrolującymi regenerację tkanek oraz samoodnowę komórek macierzystych. Obecność nowotworów towarzyszących chronicznym stanom zapalnym potwierdza model nowotworu, jako efektu ciągłych procesów naprawczo-regeneracyjnych.

100 Pochodzenie komórek macierzystych nowotworu (KMN) 1 KMN 2 3 KM VSEL J Physiol Pharm. 2006, 57, Supp 7, 5-16

101 Pochodzenie komórek macierzystych nowotworu (KMN) 1 KMN 2 3 KM VSEL J Physiol Pharm. 2006, 57, Supp 7, 5-16

102 Embryonal rest theory of cancer development 1829 J. Recamier; 1854 R. Remak; 1958 R. Virchow Zaproponowali ze nowtwory powstają z przetrwałych tkanek plodowych F. Durante; 1875 J. Cohnheim Sugerowali że w tkankach znajdują sie komórki embrionalne, ktore jesli ulegną aktywacji tworza nowotwory Wright Zaproponowal że guz Willmsa (nephroblastoma) wywodzi sie z komórek zarodkowych 1911 J. Beard Nowotwory powstają z trofoblastu lub przetrwałych komórek zarodkowych Rudolf Virchow Julius Cohnheim John Beard

103 Dane sugerujące, że nowtowory powstają w KM linii zarodkowej (germ line) Występowanie klasycznych guzów germinalnych Nasieniak, guzy jajnika, yolk sac tumor, teratoma, teratocarcinoma, Ekspresja Cancer Testis (C/T) Antigens w komórkach nowotworowych Antygeny C/T (~40 opisanych) ulegają ekspresji w komórkach linii zarodkowej, występuja jednak rowniez ekspresji w szeregu nowotworach (np., zoładka, płuca-, wątroby-, pęcherza moczowego, czerniakach, meduloblastoma, mięsakach dzieciecych, guzach germinalnych). Ekspresja gonadotropiny łozyskowj (hcg) oraz antygenu karcyembrionalnego (CEA) w nowotworach Szereg nowotworów syntetyzuje podjednostkę beta hcg lub jej fragment oraz posiada ekspresję CEA. Ekspresja Oct-4 w szeregu nowotworach Oct-4 będący markerem pluripotencjalnych komórek linii zarodkowej ulega ekspresji np. w guzach zołądka, płuca, pęcherza moczowego, sluzówki jamy ustnej oraz guzach germinalnych.

104 VSEL HSC MNC VSEL HSC MNC VSEL HSC MNC VSEL HSC MNC Fold difference (mrna) Fold difference (mrna) Fold difference (mrna) Fold difference (mrna) Ekspresja antygenow C/T w komorkach VSEL 250 MAGE-A2 500 MAGE-A MAGE-B3 60 Ssbx

105 Oct-4 + VSEL jako komórki zapoczątkowujące rozwój nowotworu? Typ nowotworu Teratoma, Teratocarcinoma Germinoma, Seminoma, Teratoma, Dermoid cyst, Hydatidiform mole Mięsaki wieku dziecięcego (Rhabdomyosarcoma, Neuroblastoma, Mięsak Ewinga, nowotwór Willmsanephroblastoma) Inne zmiany nowotworowe (np. rak żołądka związany z zakażeniem Helicobacter pylori) Potencjalne mechanizmy Przetrwały somatic imprint Oct-4 + komórek (pochodzących z epiblastu?), dodatkowe mutacje? Komórki pozostawione w trakcie wędrówki pierwotnych komorek płciowych, przetrwały somatic imprint, dodatkowe mutacje? Zmutowane komórki Oct-4 + zlokalizowane w różnych tkankach? Krążące komórki Oct-4 + wbudowane w niewłaściwe miejsce, w niewłaściwym czasie, dodatkowe mutacje? Fuzja komórkowa- niestabilność chromosomalna? Leukemia 2007, 21,

106 Potencjalny udział VSEL w procesach kancerogenezy Mutacje - Przetrwały somatic imprint - Mutacje A VSEL B C + - Fuzja aneuploidia chromosomów Fuzja Komórka aneuploidalna jako wynik fuzji Chemoatrakcja - Komórki naczyń oraz podścieliska nowotworu pochodzące z VSEL Exp. Opinion Biol. Ther. 2007, 7,

107 Wnioski: Szpik kostny jest miejscem, gdzie zdeponowane są nie tylko komórki macierzyste krwiotwórcze, ale także, jak dowodzą nasze badania komórki VSEL (ang. very small embryonic-like stem cells) populacja pluripotencjalnych komórek macierzystych wywodzących się z epiblastu zarodka. Zgodnie z naszą hipotezą, VSEL zdeponowane są w szpiku kostnym oraz innych narzadach młodych ssaków we wczesnych etapach rozwoju zarodkowego, jako pula rezerwowa komórek pluripotencjalnych, odpowiedzialna za naprawę i regenerację uszkodzonych tkanek. Proliferacja tych komórek jest kontrolowana przez modulację imprintu somatycznego (np. Igf2-H19). VSEL mogą zostać uwolnione ze szpiku płodowego i krążyć w krwi pępowinowej. Uważamy, że VSEL mogą stać się potencjalnym źródłem komórek macierzystych dla celów medycyny regeneracyjnej oraz mogą stać się rzeczywistą alternatywą dla embrionalnych komórek macierzystych izolowanych z zarodków. Komórki macierzyste pochodzące ze szpiku (np. VSEL) mogą również odgrywać istotną rolę w licznych procesach patologicznych, takich jak rozwój nowotworów, czy zwłóknienie tkanek.

108 UofL: Magdalena Kucia Dong-Myung Shin Maciej Tarnowski Ewa Zuba-Surma Janina Ratajczak Marcin Wysoczyński Wan Wu Chris Worth PAM: Bogdan Machaliński Maciej Halasa Edyta Paczkowska Katarzyna Grymula SUM: Michał Tendera Wojtek Wojakowski

109 Problemy do zapamiętania Definicja komórki macierzystej (KM) ukierunkowanej tkankowo Komórka macierzysta totipotencjalna a pluripotencjalna Potencjalne zrodla komorek pluripotencjalnych dla medycyny regeneracyjnej plusy i minusy Plastycznosc krwiotworczych komorek macierzystych alteranatywne mechanizmy Rola osi SDF-1-CXCR4 w krązeniu KM Nisze tkankowe KM Krązenie komórek macierzystych w ustroju Rola KM lokalnych i krazacych w regeneracji narządów Komórki macierzyste linii zarodkowej i somatycznej Rola piętna genomowego w fizjologii KM Metylacja regionu regulatorowego genu IGF2-H19 w fizjologii KM Komorki VSELs pochodzenie i potencjalna rola w ustroju w stanach fizjologii i patologii

FIZJOLOGIA REGENERACJI

FIZJOLOGIA REGENERACJI FIZJOLOGIA REGENERACJI 01 Innowacyjne metody wykorzystania komórek macierzystych w medycynie arsawa, 09.01.2010 Dlaczego będziemy mówić o fizjologii regeneracji? Przyszłość medycyny leczenie szeregu schorzeń,

Bardziej szczegółowo

FIZJOLOGIA REGENERACJI. Czesc I

FIZJOLOGIA REGENERACJI. Czesc I FIZJOLOGIA REGENERACJI Czesc I U progu 3-go tysiąclecia człowiek posiadł technologie, które do tej pory były przypisywane istotom najwyższym - energia jądrowa - klonowanie zarodków Drzewo Oliwne Płazy

Bardziej szczegółowo

Krwiotworzenie (Hematopoeza)

Krwiotworzenie (Hematopoeza) Krwiotworzenie (Hematopoeza) Zgadnienia Rozwój układu krwiotwórczego Szpik kostny jako główny narząd krwiotwórczy Metody badania szpiku Krwiotwórcze komórki macierzyste (KKM) Regulacja krwiotworzenia Przeszczepianie

Bardziej szczegółowo

Komórki macierzyste zastosowania w biotechnologii i medycynie BT Metody identyfikacji i fenotypowania populacji komórek macierzystych

Komórki macierzyste zastosowania w biotechnologii i medycynie BT Metody identyfikacji i fenotypowania populacji komórek macierzystych Metody identyfikacji i fenotypowania populacji komórek macierzystych 1 Wstęp Szpik kostny zawiera hematopoetyczne (HSC) oraz niehematopoetyczne komórki macierzyste (KM). Do niehematopoetycznych KM należą:

Bardziej szczegółowo

Indukowane pluripotencjalne komórki macierzyste

Indukowane pluripotencjalne komórki macierzyste Indukowane pluripotencjalne komórki macierzyste Nagroda Nogla w dziedzinie medycyny i fizjologii z roku 2012 dla Brytyjczyka John B.Gurdon oraz Japooczyka Shinya Yamanaka Wykonały: Katarzyna Białek Katarzyna

Bardziej szczegółowo

Komórki macierzyste i ich potencjalne wykorzystanie w klinice

Komórki macierzyste i ich potencjalne wykorzystanie w klinice Rocznik Teologii Katolickiej, tom XI/1, rok 2012 Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie Komórki macierzyste i ich potencjalne wykorzystanie w klinice Stem cells and their potential use in a clinic

Bardziej szczegółowo

Izolacja komórek szpiku kostnego w celu identyfikacji wybranych populacji komórek macierzystych technikami cytometrycznymi

Izolacja komórek szpiku kostnego w celu identyfikacji wybranych populacji komórek macierzystych technikami cytometrycznymi Izolacja komórek szpiku kostnego w celu identyfikacji wybranych populacji komórek macierzystych technikami cytometrycznymi PRAKTIKUM Z BIOLOGII KOMÓRKI DLA BIOLOGÓW (BT 216) TEMAT ĆWICZENIA: "Izolacja

Bardziej szczegółowo

AUTOREFERAT ROZPRAWY DOKTORSKIEJ. The role of Sdf-1 in the migration and differentiation of stem cells during skeletal muscle regeneration

AUTOREFERAT ROZPRAWY DOKTORSKIEJ. The role of Sdf-1 in the migration and differentiation of stem cells during skeletal muscle regeneration mgr Kamil Kowalski Zakład Cytologii Wydział Biologii UW AUTOREFERAT ROZPRAWY DOKTORSKIEJ The role of Sdf-1 in the migration and differentiation of stem cells during skeletal muscle regeneration Wpływ chemokiny

Bardziej szczegółowo

Streszczenie Przedstawiona praca doktorska dotyczy mobilizacji komórek macierzystych do uszkodzonej tkanki mięśniowej. Opisane w niej badania

Streszczenie Przedstawiona praca doktorska dotyczy mobilizacji komórek macierzystych do uszkodzonej tkanki mięśniowej. Opisane w niej badania Streszczenie Przedstawiona praca doktorska dotyczy mobilizacji komórek macierzystych do uszkodzonej tkanki mięśniowej. Opisane w niej badania koncentrowały się na opracowaniu metod prowadzących do zwiększenia

Bardziej szczegółowo

PRZESZCZEPIANIE KOMÓREK HEMATOPOETYCZNYCH

PRZESZCZEPIANIE KOMÓREK HEMATOPOETYCZNYCH KATEDRA I KLINIKA PEDIATRII, HEMATOLOGII I ONKOLOGII COLLEGIUM MEDICUM UMK BYDGOSZCZ PRZESZCZEPIANIE KOMÓREK HEMATOPOETYCZNYCH SEMINARIUM VI ROK DR HAB. MED. JAN STYCZYŃSKI, PROF. UMK Transplantacja szpiku

Bardziej szczegółowo

Spotkania w samo południe u Biotechnologów. Wydział Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego

Spotkania w samo południe u Biotechnologów. Wydział Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego Spotkania w samo południe u Biotechnologów Wydział Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego Postęp w metodach hodowli tkanek dla transplantologii - komórki macierzyste odkrycie

Bardziej szczegółowo

Nieembrionalne komórki macierzyste a regeneracja układu nerwowego

Nieembrionalne komórki macierzyste a regeneracja układu nerwowego ISSN 1734 5251 www.neuroedu.pl OFICJALNE PORTALE INTERNETOWE PTN www.ptneuro.pl Nieembrionalne komórki macierzyste a regeneracja układu nerwowego Bogusław Machaliński Zakład Patologii Ogólnej Pomorskiej

Bardziej szczegółowo

POSTÊPY BIOLOGII KOMÓRKI VSELs OBECNY STAN BADAÑ TOM 37 2010 NR 1 (63 87) Rola komórek dendrytycznych w odpowiedzi transplantacyjnej* The role of dendritic cells in transplantation Maja Budziszewska1 Anna

Bardziej szczegółowo

Gonocyty komórki prapłciowe

Gonocyty komórki prapłciowe GAMETOGENEZA Gametogeneza Gametogeneza (z grec. gamete żona, gametes mąż) Proces powstawania oraz rozwoju specjalnej populacji komórek, które nazywa się gametami lub komórkami rozrodczymi. Mejoza i różnicowanie

Bardziej szczegółowo

Modyfikacje epigenetyczne w czasie wzrostu oocytów związane z rozszerzeniem rozwoju partenogenetycznego u myszy. Małgorzata Karney

Modyfikacje epigenetyczne w czasie wzrostu oocytów związane z rozszerzeniem rozwoju partenogenetycznego u myszy. Małgorzata Karney Modyfikacje epigenetyczne w czasie wzrostu oocytów związane z rozszerzeniem rozwoju partenogenetycznego u myszy. Małgorzata Karney Epigenetyka Epigenetyka zwykle definiowana jest jako nauka o dziedzicznych

Bardziej szczegółowo

The Maternal Nucleolus Is Essential for Early Embryonic Development in Mammals

The Maternal Nucleolus Is Essential for Early Embryonic Development in Mammals The Maternal Nucleolus Is Essential for Early Embryonic Development in Mammals autorstwa Sugako Ogushi Science vol 319, luty 2008 Prezentacja Kamil Kowalski Jąderko pochodzenia matczynego jest konieczne

Bardziej szczegółowo

Epigenetyczna regulacja ekspresji genów w trakcie rozwoju zwierząt i roślin

Epigenetyczna regulacja ekspresji genów w trakcie rozwoju zwierząt i roślin Epigenetyczna regulacja ekspresji genów w trakcie rozwoju zwierząt i roślin Rozwój jest z natury epigenetyczny te same geny w różnych tkankach i komórkach utrzymywane są w stanie aktywnym lub wyciszonym

Bardziej szczegółowo

Okres zarodkowy (embrionalny) jest to okres rozwojowy człowieka, który trwa od około szóstego lub ósmego dnia, czyli od momentu

Okres zarodkowy (embrionalny) jest to okres rozwojowy człowieka, który trwa od około szóstego lub ósmego dnia, czyli od momentu Pracownia Multimedialna Katedry Anatomii UJ CM Okres zarodkowy (embrionalny) jest to okres rozwojowy człowieka, który trwa od około szóstego lub ósmego dnia, czyli od momentu implantacji zagnieżdżenia

Bardziej szczegółowo

Transplantacje komórek i tkanek rola układu odpornościowego

Transplantacje komórek i tkanek rola układu odpornościowego Transplantacje komórek i tkanek rola układu odpornościowego Rozwój strategii wytwarzania substytutów tkanek in vitro typ tkanki rola substytutu przykład fizyczny biomechaniczna kość naczynia krwionośne

Bardziej szczegółowo

Bliźniak z zespołem Beckwitha-Wiedemanna

Bliźniak z zespołem Beckwitha-Wiedemanna Bliźniak z zespołem Beckwitha-Wiedemanna Marek Szczepański, Renata Posmyk Klinika Neonatologii i intensywnej Terapii Noworodka Uniwersytet Medyczny w Białymstoku Konferencja,,Neonatologia przez przypadki

Bardziej szczegółowo

Indukowane pluripotencjalne komórki macierzyste nowe rozwiązanie w medycynie regeneracyjnej

Indukowane pluripotencjalne komórki macierzyste nowe rozwiązanie w medycynie regeneracyjnej diagnostyka laboratoryjna Journal of Laboratory Diagnostics 2011 Volume 47 Number 2 187-192 Praca poglądowa Review Article Indukowane pluripotencjalne komórki macierzyste nowe rozwiązanie w medycynie regeneracyjnej

Bardziej szczegółowo

Komórki macierzyste Część I wprowadzenie

Komórki macierzyste Część I wprowadzenie 3 Komórki macierzyste Część I wprowadzenie Karolina Archacka Streszczenie: Komórki macierzyste mają wyjątkowe właściwości wśród wszystkich komórek organizmu: są zdolne zarówno do samoodnawiania własnej

Bardziej szczegółowo

Epigenetic modifications during oocyte growth correlates with extended parthenogenetic developement in the mouse

Epigenetic modifications during oocyte growth correlates with extended parthenogenetic developement in the mouse Epigenetic modifications during oocyte growth correlates with extended parthenogenetic developement in the mouse Tomohiro Kono, Yayoi Obata, Tomomi Yoshimzu, Tatsuo Nakahara & John Carroll Rozwój partenogenetyczny

Bardziej szczegółowo

Immunologia komórkowa

Immunologia komórkowa Immunologia komórkowa ocena immunofenotypu komórek Mariusz Kaczmarek Immunofenotyp Definicja I Charakterystyczny zbiór antygenów stanowiących elementy różnych struktur komórki, związany z jej różnicowaniem,

Bardziej szczegółowo

Konsekwencje fizjologiczne i patologiczne występowania komórek linii zarodkowych w dorosłych tkankach

Konsekwencje fizjologiczne i patologiczne występowania komórek linii zarodkowych w dorosłych tkankach Konsekwencje fizjologiczne i patologiczne występowania komórek linii zarodkowych w dorosłych tkankach Physiological and pathological consequences of a presence of germ line stem cells in adult tissues

Bardziej szczegółowo

Transplantacje komórek i tkanek rola układu odpornościowego

Transplantacje komórek i tkanek rola układu odpornościowego Transplantacje komórek i tkanek rola układu odpornościowego 1 Rozwój strategii wytwarzania substytutów tkanek in vitro kryterium sposób działania implantu typ tkanki rola substytutu przykład fizyczny biomechaniczna

Bardziej szczegółowo

ZAKŁAD CYTOLOGII Instytut Zoologii

ZAKŁAD CYTOLOGII Instytut Zoologii ZAKŁAD CYTOLOGII Instytut Zoologii Maria Anna Ciemerych-Litwinienko Budynek C, II piętro 216C www.biol.uw.edu.pl/cytologia tkanki i narządy prekursorowe macierzyste tkankowo specyficzne macierzyste ektoderma

Bardziej szczegółowo

BANK komórek macierzystych... szansa na całe życie.

BANK komórek macierzystych... szansa na całe życie. BANK komórek macierzystych... szansa na całe życie www.bank.diag.pl Bank komórek macierzystych DiaGnostyka doświadczenie i nowoczesne technologie Założony w 2002 r. Bank Krwi Pępowinowej Macierzyństwo,

Bardziej szczegółowo

PRZESZCZEPIANIE KOMÓREK KRWIOTWÓRCZYCH

PRZESZCZEPIANIE KOMÓREK KRWIOTWÓRCZYCH PRZESZCZEPIANIE KOMÓREK KRWIOTWÓRCZYCH SEMINARIUM VI ROK DR HAB. MED. JAN STYCZYŃSKI Transplantacja szpiku kostnego = zabieg polegający na wprowadzeniu zdrowego szpiku w miejsce przekształconego nowotworowo

Bardziej szczegółowo

Oswajamy biotechnologię (XI) komórki macierzyste

Oswajamy biotechnologię (XI) komórki macierzyste Oswajamy biotechnologię (XI) komórki macierzyste Oswajamy komórki macierzyste Czy wyobrażacie sobie, że w razie potrzeby moglibyście poprosić w szpitalu o nową wątrobę, nową nerkę, nową nogę? Komórki macierzyste

Bardziej szczegółowo

Dr hab. n. med. Ewa Zuba-Surma, Prof. nadzw. UJ Kraków, 27 kwietnia 2016r. Zakład Biologii Komórki Wydział Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii Uniwersytet Jagielloński ul. Gronostajowa 7 30-387 Kraków

Bardziej szczegółowo

CHOROBY NOWOTWOROWE. Twór składający się z patologicznych komórek

CHOROBY NOWOTWOROWE. Twór składający się z patologicznych komórek CHOROBY NOWOTWOROWE Twór składający się z patologicznych komórek Powstały w wyniku wielostopniowej przemiany zwanej onkogenezą lub karcinogenezą Morfologicznie ma strukturę zbliżoną do tkanki prawidłowej,

Bardziej szczegółowo

INICJACJA ELONGACJA TERMINACJA

INICJACJA ELONGACJA TERMINACJA INICJACJA ELONGACJA TERMINACJA 2007 by National Academy of Sciences Kornberg R D PNAS 2007;104:12955-12961 Struktura chromatyny pozwala na różny sposób odczytania informacji zawartej w DNA. Możliwe staje

Bardziej szczegółowo

Metylacja DNA. Anna Fogtman Pracownia Analiz Mikromacierzy Uniwersytet Warszawski Polska Akademia Nauk

Metylacja DNA. Anna Fogtman Pracownia Analiz Mikromacierzy Uniwersytet Warszawski Polska Akademia Nauk Metylacja DNA Anna Fogtman Pracownia Analiz Mikromacierzy Uniwersytet Warszawski Polska Akademia Nauk Przykład symfoniczny Przykład symfoniczny Metylacja DNA O SAM-CH SAM NH 3 5 2 6 1 H DNMT Cytozyna

Bardziej szczegółowo

ZAKŁAD CYTOLOGII Instytut Zoologii. Maria Anna Ciemerych-Litwinienko Budynek C, II piętro 216C www.biol.uw.edu.pl/cytologia

ZAKŁAD CYTOLOGII Instytut Zoologii. Maria Anna Ciemerych-Litwinienko Budynek C, II piętro 216C www.biol.uw.edu.pl/cytologia ZAKŁAD CYTOLOGII Instytut Zoologii Maria Anna Ciemerych-Litwinienko Budynek C, II piętro 216C www.biol.uw.edu.pl/cytologia komórki macierzyste komórki macierzyste tkanki i narządy ektoderma endoderma pierwotne

Bardziej szczegółowo

Lekcja o komórkach macierzystych

Lekcja o komórkach macierzystych Lekcja o komórkach macierzystych Scenariusz zajęć Ilona Żeber-Dzikowska, Aleksandra Szydłowska Temat: Oskarżeni komórki macierzyste Odbiorcy: uczniowie liceum lub technikum, realizujący rozszerzony zakres

Bardziej szczegółowo

Organizacja tkanek - narządy

Organizacja tkanek - narządy Organizacja tkanek - narządy Architektura skóry tkanki kręgowców zbiór wielu typów komórek danej tkanki i spoza tej tkanki (wnikają podczas rozwoju lub stale, w trakcie Ŝycia ) neurony komórki glejowe,

Bardziej szczegółowo

Metody izolacji komórek macierzystych

Metody izolacji komórek macierzystych Ćwiczenie 1. Metody izolacji macierzystych 1 Wstęp Komórki macierzyste (KM) dzięki zdolności do samoodnawiania oraz jednocześnie do różnicowania się w komórki ukierunkowane do określonych linii rozwojowych

Bardziej szczegółowo

Komórki macierzyste i ich zastosowanie w chorobach hematoonkologicznych

Komórki macierzyste i ich zastosowanie w chorobach hematoonkologicznych diagnostyka laboratoryjna Journal of Laboratory Diagnostics Diagn Lab 2014; 50(3): 241-248 Praca poglądowa Review Article Komórki macierzyste i ich zastosowanie w chorobach hematoonkologicznych Stem cells

Bardziej szczegółowo

Czym jest medycyna personalizowana w kontekście wyzwań nowoczesnej onkologii?

Czym jest medycyna personalizowana w kontekście wyzwań nowoczesnej onkologii? Czym jest medycyna personalizowana w kontekście wyzwań nowoczesnej onkologii? Wykorzystanie nowych technik molekularnych w badaniach nad genetycznymi i epigenetycznymi mechanizmami transformacji nowotworowej

Bardziej szczegółowo

(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego:

(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP 2185695 (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: 18.07.2008 08796270.0 (13) (51) T3 Int.Cl. C12N 5/0735 (2010.01)

Bardziej szczegółowo

Właściwości komórek macierzystych, regulacje prawne oraz zastosowanie w medycynie Stem cell properties, current legal status and medical application

Właściwości komórek macierzystych, regulacje prawne oraz zastosowanie w medycynie Stem cell properties, current legal status and medical application Postepy Hig Med Dosw (online), 2017; 71: 1216-1230 e-issn 1732-2693 www.phmd.pl Review Received: 2016.02.25 Accepted: 2016.11.18 Published: 2017.12.31 Właściwości komórek macierzystych, regulacje prawne

Bardziej szczegółowo

Pracownia Patologii Ogólnej i Neuropatologii, Katedra Pielęgniarstwa, Gdański Uniwersytet Medyczny

Pracownia Patologii Ogólnej i Neuropatologii, Katedra Pielęgniarstwa, Gdański Uniwersytet Medyczny POZAGONADALNE I POZACZASZKOWE GUZY GERMINALNE (EXTRAGONADAL GERM CELL TUMOR) Ewa IŜycka-Świeszewska Pracownia Patologii Ogólnej i Neuropatologii, Katedra Pielęgniarstwa, Gdański Uniwersytet Medyczny 1.

Bardziej szczegółowo

Komórki macierzyste mają potencjał do samoodnowy i różnicowania we wszystkie tkanki

Komórki macierzyste mają potencjał do samoodnowy i różnicowania we wszystkie tkanki Komórki macierzyste a starzenie STRESZCZENIE Komórki macierzyste mają potencjał do samoodnowy i różnicowania we wszystkie tkanki organizmu. W dorosłym organizmie są odpowiedzialne za utrzymanie homeostazy

Bardziej szczegółowo

Krew pępowinowa to krew znajdująca się w łożysku. Przeszczepianie krwi pępowinowej

Krew pępowinowa to krew znajdująca się w łożysku. Przeszczepianie krwi pępowinowej Przeszczepianie krwi pępowinowej Autor: prof. dr hab. n. med. Jan Styczyński Katedra i Klinika Pediatrii, Hematologii i Onkologii, Collegium Medicum im. L. Rydygiera w Bydgoszczy, Uniwersytet Mikołaja

Bardziej szczegółowo

Komórki macierzyste skóry. Wykorzystanie roślinnych komórek macierzystych w kosmetologii. Komórki macierzyste

Komórki macierzyste skóry. Wykorzystanie roślinnych komórek macierzystych w kosmetologii. Komórki macierzyste Komórki macierzyste skóry Wykorzystanie roślinnych komórek macierzystych w kosmetologii Komórki macierzyste Mitoza Różnicowanie REGENERACJA 1 Komórki macierzyste vs. komórki progenitorowe Komórki progenitorowe:

Bardziej szczegółowo

15. Klonowanie organizmów

15. Klonowanie organizmów 15 15. Klonowanie organizmów Słowo clone w języku angielskim w XIX wieku oznaczało roślinę wyhodowaną z ukorzenionej gałązki. Termin klon używany obecnie oznacza zbiór komórek lub organizm identyczny pod

Bardziej szczegółowo

HEMATOPOEZA PODSTAWY IMMUNOLOGII

HEMATOPOEZA PODSTAWY IMMUNOLOGII HEMATOPOEZA PODSTAWY IMMUNOLOGII 2009 dr hab. Nadzieja Drela dr Ewa Kozłowska owska MIEJSCA RÓŻNICOWANIA R KOMÓREK UKŁADU ODPORNOŚCIOWEGO PODCZAS ŻYCIA PŁODOWEGOP WORECZEK ŻÓŁTKOWY WĄTROBA PŁODOWAP PO

Bardziej szczegółowo

Guzy zarodkowe jąder czego możemy dowiedzieć się od patologa?

Guzy zarodkowe jąder czego możemy dowiedzieć się od patologa? Guzy zarodkowe jąder czego możemy dowiedzieć się od patologa? Marcin Ligaj Zakład Patologii Centrum Onkologii w Warszawie Diagnostyka patomorfologiczna 1. Ocena wycinków z biopsji chirurgicznej jądra pacjenci

Bardziej szczegółowo

starszych na półkuli zachodniej. Typową cechą choroby jest heterogenny przebieg

starszych na półkuli zachodniej. Typową cechą choroby jest heterogenny przebieg STRESZCZENIE Przewlekła białaczka limfocytowa (PBL) jest najczęstszą białaczką ludzi starszych na półkuli zachodniej. Typową cechą choroby jest heterogenny przebieg kliniczny, zróżnicowane rokowanie. Etiologia

Bardziej szczegółowo

FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA

FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA Daniel McLaughlin, Jonathan Stamford, David White FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA Daniel McLaughlin Jonathan Stamford David White Przekład zbiorowy pod redakcją Joanny Gromadzkiej-Ostrowskiej

Bardziej szczegółowo

Multimedial Unit of Dept. of Anatomy JU

Multimedial Unit of Dept. of Anatomy JU Multimedial Unit of Dept. of Anatomy JU Ośrodkowy układ nerwowy zaczyna się rozwijać na początku 3. tygodnia w postaci płytki nerwowej, położonej w pośrodkowo-grzbietowej okolicy, ku przodowi od węzła

Bardziej szczegółowo

1600-Le5MREG-J Kod ERASMUS 12.00

1600-Le5MREG-J Kod ERASMUS 12.00 Załącznik do zarządzenia nr 166 Rektora UMK z dnia 21 grudnia 2015 r. Formularz opisu (formularz sylabusa) na studiach wyższych, doktoranckich, podyplomowych i kursach dokształcających A. Ogólny opis Nazwa

Bardziej szczegółowo

Kono et al. Nature, 2004

Kono et al. Nature, 2004 Kono et al. Nature, 2004 Aleksandra Respondek Listopad 2011 Partenogeneza odmiana rozmnażania, polegająca na rozwoju osobników potomnych z komórki jajowej bez udziału plemnika Naturalnie: wrotki nicienie

Bardziej szczegółowo

Formularz opisu przedmiotu (formularz sylabusa) na studiach wyższych, doktoranckich, podyplomowych i kursach dokształcających

Formularz opisu przedmiotu (formularz sylabusa) na studiach wyższych, doktoranckich, podyplomowych i kursach dokształcających Załącznik do zarządzenia nr 110 Rektora UMK z dnia 17 lipca 2013 r. Formularz opisu przedmiotu (formularz sylabusa) na studiach wyższych, doktoranckich, podyplomowych i kursach dokształcających A. Ogólny

Bardziej szczegółowo

POSTÊPY BIOLOGII KOMÓRKI ZARODKOWE KOMÓRKI MACIERZYSTE TOM 35 2008 NR 2 (183 205) ZARODKOWE KOMÓRKI MACIERZYSTE W POSZUKIWANIU PLURIPOTENCJI* EMBRYONIC STEM CELLS SEARCHING FOR THE PLURIPOTENCY Maria A.

Bardziej szczegółowo

Ocena. rozprawy doktorskiej mgr Moniki Grygorowicz pt. Wpływ lenalidomidu na interakcje

Ocena. rozprawy doktorskiej mgr Moniki Grygorowicz pt. Wpływ lenalidomidu na interakcje Prof. dr hab. n. med. Jacek Roliński KATEDRA I ZAKŁAD IMMUNOLOGII KLINICZNEJ UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE ul. Chodźki 4a Tel. (0-81) 448 64 20 20-093 Lublin fax (0-81) 448 64 21 e-mail: jacek.rolinski@gmail.com

Bardziej szczegółowo

Oddział Urologii Onkologicznej, Centrum Onkologii, Bydgoszcz

Oddział Urologii Onkologicznej, Centrum Onkologii, Bydgoszcz Postepy Hig Med Dosw (online), 2011; 65: 124-132 e-issn 1732-2693 www.phmd.pl Review Received: 2010.12.21 Accepted: 2011.01.28 Published: 2011.02.24 Mezenchymalne komórki macierzyste narzędziem terapeutycznym

Bardziej szczegółowo

Ontogeneza i homeostaza organizmów wielokomórkowych jest funkcją interakcji między komórkami a składnikami ich nisz

Ontogeneza i homeostaza organizmów wielokomórkowych jest funkcją interakcji między komórkami a składnikami ich nisz Ontogeneza i homeostaza organizmów wielokomórkowych jest funkcją interakcji między komórkami a składnikami ich nisz Składniki niszy: - komórki podścieliska - macierz zewnątrzkomórkowa - czynniki humoralne

Bardziej szczegółowo

5. Powstawanie dwulistkowej tarczki zarodkowej. Drugi tydzień rozwoju 107 Zaburzenia w rozwoju w pierwszych dwóch tygodniach...

5. Powstawanie dwulistkowej tarczki zarodkowej. Drugi tydzień rozwoju 107 Zaburzenia w rozwoju w pierwszych dwóch tygodniach... SPIS TREŚCI CZĘŚĆ OGÓLNA 1. Zarys historii embriologii................ 16 2. Układ rozrodczy................... 26 Układ rozrodczy męski.................. 26 Narządy rozrodcze wewnętrzne...............

Bardziej szczegółowo

RECENZJA rozprawy doktorskiej mgr Pawła Walczaka pt.

RECENZJA rozprawy doktorskiej mgr Pawła Walczaka pt. Dr hab. n. med. Ewa Zuba-Surma, Prof. nadzw. UJ Kraków, 5 października 2018r. Zakład Biologii Komórki Wydział Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii Uniwersytet Jagielloński ul. Gronostajowa 7 30-387 Kraków

Bardziej szczegółowo

Co działa na nerwy rdzeniowi kręgowemu? Marta Błaszkiewicz

Co działa na nerwy rdzeniowi kręgowemu? Marta Błaszkiewicz Co działa na nerwy rdzeniowi kręgowemu? Marta Błaszkiewicz Rdzeń kręgowy > część ośrodkowego UN > bodźce z mózgowia do obwodowego UN > Ф 1cm, 30g, 45cm > poniżej L2: ogon koński Uszkodzenia rdzenia kręgowego

Bardziej szczegółowo

oporność odporność oporność odporność odporność oporność

oporność odporność oporność odporność odporność oporność oporność odporność odporność nieswoista bierna - niskie ph na powierzchni skóry (mydła!) - enzymy - lizozym, pepsyna, kwas solny żołądka, peptydy o działaniu antybakteryjnym - laktoferyna- przeciwciała

Bardziej szczegółowo

Składniki diety a stabilność struktury DNA

Składniki diety a stabilność struktury DNA Składniki diety a stabilność struktury DNA 1 DNA jedyna makrocząsteczka, której synteza jest ściśle kontrolowana, a powstałe błędy są naprawiane DNA jedyna makrocząsteczka naprawiana in vivo Replikacja

Bardziej szczegółowo

Komórki macierzyste blaski i cienie

Komórki macierzyste blaski i cienie PRACA POGLĄDOWA Review Article Acta Haematologica Polonica 2009, 40, Nr 2, str. 289 303 MARIUSZ Z. RATAJCZAK, EWA ZUBA-SURMA, JANINA RATAJCZAK Komórki macierzyste blaski i cienie Stem cell therapeutics

Bardziej szczegółowo

Grażyna Nowicka Komórki macierzyste - możliwość ich wykorzystania do regeneracji tkanek. Studia Ecologiae et Bioethicae 3, 109-115

Grażyna Nowicka Komórki macierzyste - możliwość ich wykorzystania do regeneracji tkanek. Studia Ecologiae et Bioethicae 3, 109-115 Grażyna Nowicka Komórki macierzyste - możliwość ich wykorzystania do regeneracji tkanek Studia Ecologiae et Bioethicae 3, 109-115 2005 Grażyna NOWICKA IEiB UKSW Warszawa Kom órki m acierzyste - m ożliw

Bardziej szczegółowo

Komórki macierzyste i progenitorowe w biostrukturze ścian naczyń krwionośnych Stem and progenitor cells in biostructure of blood vessel walls

Komórki macierzyste i progenitorowe w biostrukturze ścian naczyń krwionośnych Stem and progenitor cells in biostructure of blood vessel walls Postepy Hig Med Dosw (online), 2013; 67: 982-995 e-issn 1732-2693 www.phmd.pl Review Received: 2013.01.08 Accepted: 2013.04.25 Published: 2013.09.18 Komórki macierzyste i progenitorowe w biostrukturze

Bardziej szczegółowo

ZAKŁAD CYTOLOGII Instytut Zoologii

ZAKŁAD CYTOLOGII Instytut Zoologii ZAKŁAD CYTOLOGII Instytut Zoologii Maria Anna Ciemerych-Litwinienko Budynek C, II piętro 216C www.biol.uw.edu.pl/cytologia komórki macierzyste ektoderma pierwotne komórki płciowe tkanki i narządy endoderma

Bardziej szczegółowo

POIG /09

POIG /09 Sprawozdanie ze spotkania członków konsorcjum projektu Innowacyjne metody wykorzystania komórek macierzystych w medycynie POIG.01.01.02-00-109/09 w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka,

Bardziej szczegółowo

Płynna biopsja Liquid biopsy. Rafał Dziadziuszko Klinika Onkologii i Radioterapii Gdański Uniwersytet Medyczny

Płynna biopsja Liquid biopsy. Rafał Dziadziuszko Klinika Onkologii i Radioterapii Gdański Uniwersytet Medyczny Płynna biopsja Liquid biopsy Rafał Dziadziuszko Klinika Onkologii i Radioterapii Gdański Uniwersytet Medyczny Podstawowe pojęcia Biopsja uzyskanie materiału tkankowego lub komórkowego z guza celem ustalenia

Bardziej szczegółowo

Prezentuje: Magdalena Jasińska

Prezentuje: Magdalena Jasińska Prezentuje: Magdalena Jasińska W którym momencie w rozwoju embrionalnym myszy rozpoczyna się endogenna transkrypcja? Hipoteza I: Endogenna transkrypcja rozpoczyna się w embrionach będących w stadium 2-komórkowym

Bardziej szczegółowo

Klasyczna analiza kariotypu, techniki prążkowania chromosomów Molekularna stosowanie sond molekularnych, technika FISH

Klasyczna analiza kariotypu, techniki prążkowania chromosomów Molekularna stosowanie sond molekularnych, technika FISH CYTOGENETYKA seminarium III rok WLI mgr inż. Łukasz Kuszel CYTOGENETYKA: Klasyczna analiza kariotypu, techniki prążkowania chromosomów Molekularna stosowanie sond molekularnych, technika FISH BUDOWA CHROMOSOMU

Bardziej szczegółowo

Badanie dynamiki białek jądrowych w żywych komórkach metodą mikroskopii konfokalnej

Badanie dynamiki białek jądrowych w żywych komórkach metodą mikroskopii konfokalnej Badanie dynamiki białek jądrowych w żywych komórkach metodą mikroskopii konfokalnej PRAKTIKUM Z BIOLOGII KOMÓRKI () ćwiczenie prowadzone we współpracy z Pracownią Biofizyki Komórki Badanie dynamiki białek

Bardziej szczegółowo

Tolerancja immunologiczna

Tolerancja immunologiczna Tolerancja immunologiczna autotolerancja, tolerancja na alloantygeny i alergeny dr Katarzyna Bocian Zakład Immunologii kbocian@biol.uw.edu.pl Funkcje układu odpornościowego obrona bakterie alergie wirusy

Bardziej szczegółowo

Załącznik do OPZ nr 8

Załącznik do OPZ nr 8 Załącznik do OPZ nr 8 Lista raportów predefiniowanych Lp. Tytuł raportu Potencjalny użytkownik raportu 1. Lista chorych na raka stercza w zależności od poziomu antygenu PSA (w momencie stwierdzenia choroby)

Bardziej szczegółowo

Gdański Uniwersytet Medyczny Wydział Lekarski. Udział mikrorna w procesie starzenia się ludzkich limfocytów T. Joanna Frąckowiak

Gdański Uniwersytet Medyczny Wydział Lekarski. Udział mikrorna w procesie starzenia się ludzkich limfocytów T. Joanna Frąckowiak Gdański Uniwersytet Medyczny Wydział Lekarski Udział mikrorna w procesie starzenia się ludzkich limfocytów T Joanna Frąckowiak Rozprawa doktorska Praca wykonana w Katedrze i Zakładzie Fizjopatologii Gdańskiego

Bardziej szczegółowo

S YLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) I nformacje ogólne. Nie dotyczy

S YLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) I nformacje ogólne. Nie dotyczy Nazwa modułu: Moduł A - Patofizjologia Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok, semestr studiów np. rok 1, semestr (I i II) Liczba przypisanych

Bardziej szczegółowo

Disruption of c-mos causes parthenogenetic development of unfertilized mouse eggs

Disruption of c-mos causes parthenogenetic development of unfertilized mouse eggs Disruption of c-mos causes parthenogenetic development of unfertilized mouse eggs W. H. Colledge, M. B. L. Carlton, G. B. Udy & M. J. Evans przygotowała Katarzyna Czajkowska 1 Dysrupcja (rozbicie) genu

Bardziej szczegółowo

NON-HODGKIN S LYMPHOMA

NON-HODGKIN S LYMPHOMA NON-HODGKIN S LYMPHOMA Klinika Hematologii, Nowotworów Krwi i Transplantacji Szpiku We Wrocławiu Aleksandra Bogucka-Fedorczuk DEFINICJA Chłoniaki Non-Hodgkin (NHL) to heterogeniczna grupa nowotworów charakteryzująca

Bardziej szczegółowo

POIG.01.01.02-00-109/09

POIG.01.01.02-00-109/09 Sprawozdanie ze Szkoły zimowej dla doktorantów oraz pracowników naukowych polskich uczelni i jednostek naukowych nieposiadających stopnia naukowego doktora dotyczącej metod zastosowania komórek macierzystych

Bardziej szczegółowo

SCENARIUSZ LEKCJI W KLASIE II BIOLOGIA. HASŁO PROGRAMOWE: Funkcjonowanie organizmu człowieka jako zintegrowanej całości

SCENARIUSZ LEKCJI W KLASIE II BIOLOGIA. HASŁO PROGRAMOWE: Funkcjonowanie organizmu człowieka jako zintegrowanej całości SCENARIUSZ LEKCJI W KLASIE II BIOLOGIA NAUCZYCIEL PROWADZĄCY... TEMAT LEKCJI: Rozwój płodowy człowieka KLASA... DATA:... GODZ... HASŁO PROGRAMOWE: Funkcjonowanie organizmu człowieka jako zintegrowanej

Bardziej szczegółowo

USTAWOWE REJESTRY TRANSPLANTACYJNE

USTAWOWE REJESTRY TRANSPLANTACYJNE USTAWOWE REJESTRY TRANSPLANTACYJNE Piotr Kaliciński Przewodniczący Krajowej Rady Transplantacyjnej Rejestry podstawa prawna Art. 15. 1. W celu należytego monitorowania i oceny stanu zdrowia żywych dawców,

Bardziej szczegółowo

1. Zarys historii embriologii 3 Zarys historii embriologii medycznej w Polsce 13

1. Zarys historii embriologii 3 Zarys historii embriologii medycznej w Polsce 13 Spis treści CZĘŚĆ OGÓLNA 1. Zarys historii embriologii 3 Zarys historii embriologii medycznej w Polsce 13 2. Układ rozrodczy 17 Układ rozrodczy żeński 17 Narządy rozrodcze wewnętrzne 17 Narządy rozrodcze

Bardziej szczegółowo

Radiobiologia. Dawki promieniowania. Oddziaływanie promieniowania jonizującego z materią. Jonizacja. Wzbudzanie

Radiobiologia. Dawki promieniowania. Oddziaływanie promieniowania jonizującego z materią. Jonizacja. Wzbudzanie Radiobiologia Oddziaływanie promieniowania jonizującego z materią Podczas przechodzenia promieniowania jonizującego przez warstwy ośrodka pochłaniającego jego energia zostaje zaabsorbowana Jonizacja W

Bardziej szczegółowo

Samoodnawianie = kopiowanie

Samoodnawianie = kopiowanie Różnicowanie = Tworzenie wyspecjalizowanych komórek Czym są komórki macierzyste? Na zdjęciu widzimy Grudkę metalu i dużo różnych rodzajów śrub, jakie możemy z niej stworzyć. Zastanów się Czym są wyspecjalizowane

Bardziej szczegółowo

Mateusz Adamiak. Rozprawa doktorska na tytuł doktora nauk o zdrowiu.

Mateusz Adamiak. Rozprawa doktorska na tytuł doktora nauk o zdrowiu. Mateusz Adamiak ROLA SFINGOZYNO-1-FOSFORANU W PROCESACH ZASIEDLANIA SZPIKU KOSTNEGO ORAZ FARMAKOLOGICZNEJ MOBILIZACJI KRWIOTWÓRCZYCH KOMÓREK MACIERZYSTYCH. The role of sphingosine-1-phosphate in the process

Bardziej szczegółowo

Analiza mutacji genów EGFR, PIKCA i PTEN w nerwiaku zarodkowym

Analiza mutacji genów EGFR, PIKCA i PTEN w nerwiaku zarodkowym Analiza mutacji genów EGFR, PIKCA i PTEN w nerwiaku zarodkowym mgr Magdalena Brzeskwiniewicz Promotor: Prof. dr hab. n. med. Janusz Limon Katedra i Zakład Biologii i Genetyki Gdański Uniwersytet Medyczny

Bardziej szczegółowo

PL 217739 B1. INSTYTUT MEDYCYNY DOŚWIADCZALNEJ I KLINICZNEJ IM. MIROSŁAWA MOSSAKOWSKIEGO POLSKIEJ AKADEMII NAUK, Warszawa, PL 01.09.

PL 217739 B1. INSTYTUT MEDYCYNY DOŚWIADCZALNEJ I KLINICZNEJ IM. MIROSŁAWA MOSSAKOWSKIEGO POLSKIEJ AKADEMII NAUK, Warszawa, PL 01.09. PL 217739 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 217739 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 381874 (22) Data zgłoszenia: 28.02.2007 (51) Int.Cl.

Bardziej szczegółowo

Różnicowanie = Tworzenie wyspecjalizowanych komórek

Różnicowanie = Tworzenie wyspecjalizowanych komórek Różnicowanie = Tworzenie wyspecjalizowanych komórek Czym są komórki macierzyste? Na zdjęciu widzimy Grudkę metalu i dużo różnych rodzajów śrub. Zastanów się Grudki metalu mogą zostać zmienione w wiele

Bardziej szczegółowo

Biologia komórki i biotechnologia w terapii schorzeń narządu ruchu

Biologia komórki i biotechnologia w terapii schorzeń narządu ruchu Biologia komórki i biotechnologia w terapii schorzeń Ilość godzin: 40h seminaria Ilość grup: 2 Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Kierunek: Fizjoterapia ścieżka neurologiczna Rok: II - Lic Tryb: stacjonarne

Bardziej szczegółowo

Radiobiologia. Działanie promieniowania jonizującego na DNA komórkowe. Oddziaływanie promieniowania jonizującego z materią. Jonizacja.

Radiobiologia. Działanie promieniowania jonizującego na DNA komórkowe. Oddziaływanie promieniowania jonizującego z materią. Jonizacja. Radiobiologia Oddziaływanie promieniowania jonizującego z materią Podczas przechodzenia promieniowania jonizującego przez warstwy ośrodka pochłaniającego jego energia zostaje zaabsorbowana Jonizacja W

Bardziej szczegółowo

Układ dokrewny. Hormony zwierzęce związki chemiczne wydzielane przez gruczoły i tkanki układu dokrewnego; mają funkcję regulacyjną.

Układ dokrewny. Hormony zwierzęce związki chemiczne wydzielane przez gruczoły i tkanki układu dokrewnego; mają funkcję regulacyjną. Układ dokrewny (hormonalny, wewnątrzwydzielniczy, endokrynny) układ narządów u zwierząt składający się z gruczołów dokrewnych i pojedynczych komórek tkanek; pełni funkcję regulacyjną. Hormony zwierzęce

Bardziej szczegółowo

Przyszłość komórek macierzystych w medycynie Autor tekstu: Marcin Klapczyński

Przyszłość komórek macierzystych w medycynie Autor tekstu: Marcin Klapczyński Przyszłość komórek macierzystych w medycynie Autor tekstu: Marcin Klapczyński I would like to thank Dr. Jonas Frisen from Karolinska Institute in Stockholm for his courtesy and for granting me permission

Bardziej szczegółowo

Rozmnażanie i wzrost komórek sąściśle kontrolowane. Genetyczne podłoże nowotworzenia

Rozmnażanie i wzrost komórek sąściśle kontrolowane. Genetyczne podłoże nowotworzenia Rozmnażanie i wzrost komórek sąściśle kontrolowane Genetyczne podłoże nowotworzenia Rozmnażanie i wzrost komórek sąściśle kontrolowane Rozmnażanie i wzrost komórek sąściśle kontrolowane Połączenia komórek

Bardziej szczegółowo

Materiał i metody. Wyniki

Materiał i metody. Wyniki Abstract in Polish Wprowadzenie Selen jest pierwiastkiem śladowym niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Selen jest wbudowywany do białek w postaci selenocysteiny tworząc selenobiałka (selenoproteiny).

Bardziej szczegółowo

Analiza ekspresji genu POU5F1 w komórkach macierzystych człowieka

Analiza ekspresji genu POU5F1 w komórkach macierzystych człowieka UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE I WYDZIAŁ LEKARSKI Z ODDZIAŁEM STOMATOLOGICZNYM mgr inż. Piotr Chomik Analiza ekspresji genu POU5F1 w komórkach macierzystych człowieka PRACA DOKTORSKA Promotor: Prof. UM

Bardziej szczegółowo

1. Studia Doktoranckie Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Zakład Genetyki Klinicznej i Laboratoryjnej w Łodzi, UM w Łodzi

1. Studia Doktoranckie Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Zakład Genetyki Klinicznej i Laboratoryjnej w Łodzi, UM w Łodzi Płód w płodzie fetus in fetu. Hanna Moczulska 1, Maria Respondek-Liberska 2 1. Studia Doktoranckie Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Zakład Genetyki Klinicznej i Laboratoryjnej w Łodzi, UM w Łodzi 2. Zakład

Bardziej szczegółowo

mikrosatelitarne, minisatelitarne i polimorfizm liczby kopii

mikrosatelitarne, minisatelitarne i polimorfizm liczby kopii Zawartość 139371 1. Wstęp zarys historii genetyki, czyli od genetyki klasycznej do genomiki 2. Chromosomy i podziały jądra komórkowego 2.1. Budowa chromosomu 2.2. Barwienie prążkowe chromosomów 2.3. Mitoza

Bardziej szczegółowo

Geny, a funkcjonowanie organizmu

Geny, a funkcjonowanie organizmu Geny, a funkcjonowanie organizmu Wprowadzenie do genów letalnych Geny kodują Białka Kwasy rybonukleinowe 1 Geny Występują zwykle w 2 kopiach Kopia pochodząca od matki Kopia pochodząca od ojca Ekspresji

Bardziej szczegółowo

Ocena ekspresji genu ABCG2 i białka oporności raka piersi (BCRP) jako potencjalnych czynników prognostycznych w raku jelita grubego

Ocena ekspresji genu ABCG2 i białka oporności raka piersi (BCRP) jako potencjalnych czynników prognostycznych w raku jelita grubego Aleksandra Sałagacka Ocena ekspresji genu ABCG2 i białka oporności raka piersi (BCRP) jako potencjalnych czynników prognostycznych w raku jelita grubego Pracownia Biologii Molekularnej i Farmakogenomiki

Bardziej szczegółowo